Gynaecologie

Complicaties van hoge bloeddruk en HELLP-syndroom in de zwangerschap Afdeling Verloskunde /Gynaecologie

Inleiding

Vaak hebben zij pijn in de bovenbuik, soms

Deze brochure geeft informatie over ernsti-

met uitstraling naar de zijkant van de buik

ge vormen van hoge bloeddruk in de

of de rug. Ook misselijkheid en hoofdpijn

zwangerschap en het HELLP-syndroom. In

komen veel voor. De klachten kunnen in

deze brochure staat beschreven wat deze

aanvallen optreden, ze verdwijnen vaak na

vormen inhouden en wat de behandelings-

enige tijd (uren tot dagen) om later weer

mogelijkheden zijn. De medische term voor

terug te komen. Het HELLP-syndroom is

hoge bloeddruk is: hypertensie.

dan ook een ernstig ziektebeeld en kunnen voor moeder en kind levensbedreigend

Ernstige vormen van zwangerschapshypertensie; complicaties

zijn, ziekenhuisopname is dan ook nood-

Gelukkig zijn ernstige vormen en complica-

Bij ernstige zwangerschapshypertensie en

ties van zwangerschapshypertensie zeld-

pre-eclampsie treden in zeer zeldzame ge-

zaam. Wanneer er naast de hoge bloed-

vallen stuipen (insulten of convulsies) op.

druk ook een abnormale hoeveelheid eiwit

Er wordt dan gesproken over eclampsie.

in de urine aanwezig is, spreekt men niet

Stuipen zijn trekkingen van de armen en

meer van zwangerschapshypertensie maar

benen. Soms wordt er op de tong gebeten

van pre-eclampsie. De kans op complica-

en kan er sprake zijn van urineverlies.

ties neemt dan toe. Het is dan beter dat u

De vrouw merkt er zelf niets van omdat zij

in het ziekenhuis wordt opgenomen.

even in een soort coma raakt. De gynaeco-

De ernst en het verloop van pre-eclampsie

loog geeft medicijnen om de stuipen te

kunnen sterk wisselen. Sommige vrouwen

stoppen en nieuwe insulten te voorkomen.

hebben lange tijd weinig of geen klachten

Zeer intensieve bewaking is noodzakelijk,

andere worden in korte tijd ernstig ziek.

soms op een intensive-care-afdeling.

Het HELLP-syndroom kan een ernstige

Eclampsie is een zeer ernstige situatie, die

vorm van pre-eclampsie zijn. HELLP staat

in enkele gevallen levensbedreigend kan

voor Hemolyse (afbraak van de rode bloed-

zijn door bijkomende complicaties zoals

cellen), Elevated Liver enzymes (verhoog-

hersenbloeding, lever-of nierbeschadiging

de leverenzymen dit geeft een gestoorde

of problemen met de bloedstolling.

leverfunctie) en Low Platelets (een laag

Gelukkig herstellen de meeste vrouwen uit-

aantal bloedplaatjes waardoor de bloed-

eindelijk helemaal. Wel is er meer risico

stolling wordt ontregeld). Vrouwen met het

voor de gezondheid van de baby.

HELLP-syndroom voelen zich meestal ziek.

Complicaties zoals het loslaten van de pla-

zakelijk.

centa komen vaker voor.



Wanneer krijgt u het HELLPsyndroom

zullen de artsen voortdurend een afweging

Zwangerschapshypertensie, pre-eclampsie,

zieke moeder en de baby. De gynaecoloog

eclampsie en HELLP-syndroom treden

kan medicijnen geven om te proberen com-

meestal na de twintigste zwangerschaps-

plicaties van ernstige zwangerschapshyper-

week op en kunnen zowel geleidelijk als

tensie voor moeder en/of kind te voorko-

heel acuut ontstaan tijdens de zwanger-

men. Vaak begint men met tabletten, bij

schap of bij de bevalling, maar ook in de

ernstigere vormen van zwangerschapshy-

eerste twee à drie dagen na de bevalling.

pertensie worden medicijnen via een infuus

moeten maken tussen de belangen van de

toegediend:

Welke klachten heeft u? Over het algemeen kunnen de volgende

Bloeddrukverlagende middelen

klachten/symptomen gepaard gaan met

Als de onderdruk bij herhaling te hoog is,

pre-eclampsie/HELLP-syndroom:

kunnen bloeddrukverlagende middelen

• Misselijkheid/veel braken.

worden gegeven. Er zijn verschillende mid-

• Hoofdpijn/sterretjes zien.

delen die zowel in tablet vorm of per infuus

• Pijn boven in de buik of onder de borst.

kunnen worden gegeven. De belangrijkste

• Pijn boven in de rug of tussen de

bijwerkingen van deze bloeddrukverlagen-

schouderbladen.

de middelen zijn hoofdpijn, slaperigheid,

• Bandgevoel (om hoofd en/of buik).

duizeligheid, hartkloppingen, misselijkheid

• Tintelingen (in de vingers).

en braken.

• Concentratieproblemen. • Vocht vasthouden waardoor gewichtstoename.

Medicijnen die stuipen voorkomen en stoppen

• Hoge bloeddruk.

Om stuipen te voorkomen of te stoppen

• Eiwit in de urine.

geeft de gynaecoloog, verloskundige of verpleegkundige u een infuus met magne-

Het is heel belangrijk je klachten meteen te

siumsulfaat. Magnesiumsulfaat kan aan het

melden bij arts, verloskundige of verpleeg-

begin van de behandeling even een sterk

kundige zodat verder onderzoek gedaan

warmtegevoel, misselijkheid, braken en een

kan worden.

raar gevoel in de keel of tong veroorzaken. Ook een brandend gevoel in de arm waar

Wat doen de artsen?

het infuus zit komt vaak voor. Dit is verve-

Aan de hand van diverse onderzoeken

lend, maar kan geen kwaad.

(bloeddruk, CTG, echo, bloedonderzoek)



Medicijnen die de longrijping van de baby versnellen

Overplaatsing naar een ander ziekenhuis

Als er een kans is dat de baby voor 33-34

Soms is zeer intensieve zorg voor de moe-

weken geboren wordt, geeft men vaak cor-

der noodzakelijk, zoals bij zeer ernstige

ticosteroïden (bijnierschorshormoon) om de

vormen van zwangerschapshypertensie en

longen van de baby sneller te laten rijpen.

bij complicaties. De gynaecoloog verwijst

Deze medicijnen worden via een injectie

u dan naar een ziekenhuis dat deze inten-

(prik) aan de moeder toegediend.

sieve zorg voor de zwangere kan bieden. Dit gebeurt ook vaak als verwacht wordt

De bevalling bij ernstige vormen van zwangerschapshypertensie

dat de baby na de geboorte verzorgd moet worden op een gespecialiseerde afdeling voor pasgeborenen.

De enige manier om de oorzaak van zwangerschapshypertensie te behandelen is het

Na de bevalling

beëindigen van de zwangerschap. Alle

Ook bij ernstige vormen van zwangerschaps-

andere behandelingen bestrijden alleen de

hypertensie, pre-eclampsie en HELLP-

symptomen en proberen complicaties te

syndroom treedt na de bevalling spontane

voorkomen. Bij ernstige pre-eclampsie,

genezing op. Vrijwel altijd adviseert de

HELLP-syndroom en eclampsie wordt

gynaecoloog om na de bevalling een aan-

daarom vaak overwogen de zwangerschap

tal dagen in het ziekenhuis te blijven.

te beëindigen. Daarbij zijn de duur van de

Naarmate de hypertensie ernstiger was,

zwangerschap, de groei en de conditie van

kan het herstel langer duren. Als u bloed-

het kind en de conditie van de moeder van

drukverlagende medicijnen gekregen heeft

belang. Bij voorkeur wordt de bevalling in-

moet u deze na de bevalling meestal nog

geleid. Als inleiden niet mogelijk is, of als

enige tijd blijven gebruiken. Verreweg de

de conditie van de baby of de moeder dit

meeste vrouwen die een ernstige vorm van

niet toelaat, wordt een keizersnede over-

zwangerschapshypertensie hebben gehad,

wogen. Vaak is een ruggenprik mogelijk.

zijn binnen twee weken na de bevalling

Soms, bijvoorbeeld bij afwijkende bloed-

weer thuis en genezen uiteindelijk weer vol-

stolling, is narcose veiliger. Als de geboorte

ledig. Behalve de ernst van de zwanger-

plaatsvindt vóór 36-37 weken of als de

schaphypertensie is voor het herstel ook

baby te licht is, is opname op de couveuse-

van belang hoe u bevallen bent. Een kraam-

afdeling noodzakelijk.

vrouw knapt na een gewone bevalling sneller op dan na een keizersnede. Meestal



kunt u ook bij ernstige zwangerschapshyper-

name op een intensive-care-afdeling vaak

tensie uw baby borstvoeding geven. Als u

diepe indruk. Uw partner maakt zich in

veel te vroeg bevallen bent, moet u de eer-

deze periode vaak ernstige zorgen over

ste tijd de voeding afkolven (zie voor meer

moeder en kind en heeft tegelijkertijd vaak

informatie de folder ‘Het afkolven van moe-

het gevoel er alleen voor te staan. U kunt

dermelk’). Baby’s die veel te vroeg geboren

te maken krijgen met een langdurige opna-

zijn, kunnen de eerste tijd nog niet zelf

me van de baby op de couveuseafdeling

drinken omdat zij te zwak zijn. Ze krijgen

met de bijbehorende zorgen. Het is voor

de voeding via een sonde, een dun slange-

het verwerkingsproces belangrijk dat u zo

tje dat in de maag wordt ingebracht.

goed mogelijk geïnformeerd wordt over

Als u na de bevalling medicijnen in verband

wat er met u gebeurd of is gebeurd. Schrijf

met de bloeddruk gebruikt, bespreekt de

daarom voordat u voor nacontrole komt bij

gynaecoloog of kinderarts met u of uw

de gynaecoloog op welke vragen u nog

baby borstvoeding mag krijgen.

heeft of welke stukken in uw herinnering

De indruk bestaat dat methyldopa, nifedipi-

nog onduidelijk zijn.

ne, labetalol en magnesium-sulfaat slechts in kleine hoeveelheden in de moedermelk

Na het ontslag

terechtkomen en onschadelijk zijn voor de

Als u een ernstige vorm van zwangerschaps-

baby. Over ketanserine zijn onvoldoende

hypertensie of HELLP-syndroom heeft ge-

gegevens bekend.

had kan het vele weken, zo niet maanden duren voordat u zich lichamelijk weer fit

Emotionele aspecten

voelt. Ook emotioneel moet u herstellen

Indien u ernstige zwangerschapshypertensie,

van de zwangerschap, de bevalling en alle

pre-eclampsie, eclampsie, HELLP-syndroom

spanning daaromheen. De huisarts, gynae-

krijgt is het voor u, uw partner en uw fami-

coloog, verloskundige of de kinderarts kan

lie een emotioneel zware tijd. Vaak is er

u hierin begeleiden. Contact met lotgeno-

een plotselinge overgang van een normale,

ten die iets dergelijks hebben meegemaakt

gezonde zwangerschap naar een periode

biedt vaak goede steun. De patiëntenver-

met angst en zorgen. Het is vaak moeilijk

eniging Stichting HELLP-syndroom

te accepteren dat het lichaam ‘faalt’.

kan hierin bemiddelen.

Sommige vrouwen voelen zich hier (ten

Enige weken na het ontslag uit het zieken-

onrechte!) soms zelfs schuldig over. Door

huis komt u terug bij de gynaecoloog op

het ernstig ziek zijn kunt u zich soms niet

de polikliniek. De gynaecoloog controleert

alles herinneren. Anderzijds maakt een op-

de bloeddruk en laat soms nog aanvullend



bloedonderzoek naar de stolling en de

ringsverhalen, vragen en antwoorden, reac-

stofwisseling doen.

ties van lezers en informatie over activiteiten van de Stichting.

De volgende zwangerschap sie en het HELLP-syndroom is er een kans

Patiëntenorganisatie Stichting HELLP-syndroom

op herhaling in een volgende zwangerschap.

postbus 636

Het verloop is dan vaak minder ernstig.

3800 AP Amersfoort

Een gesprek met de gynaecoloog vooraf-

Tel:

gaande aan een volgende zwangerschap

E-mail: [email protected]

geeft u informatie over wat u in een volgen-

Website: www.stghellpsyndroom.nl

de zwangerschap kunt verwachten. De be-

Deze stichting is in 1994 opgericht en heeft

geleiding van een volgende zwangerschap

onder meer als doelstelling het geven van

gebeurt door de gynaecoloog.

actuele informatie over ernstige vormen

Bij zeer ernstige zwangerschapshyperten-

(0529) 427 000

van zwangerschap-hypertensie en de orga-

Tot slot

nisatie van lotgenotencontacten.

In deze patiënteninformatiefolder zijn de hypertensie en het HELLP-syndroom be-

Vereniging van Ouders van Couveusekinderen

schreven. Gelukkig is de afloop van de

Landelijk secretariaat V.O.C.

zwangerschap ondanks eventuele compli-

Postbus 1024

caties meestal gunstig. Mocht u naar aan-

2260 BA Leidschendam

leiding van deze informatie nog vragen heb-

Tel:

(070) 386 2535

ben, aarzel dan niet deze met uw gynaeco-

Fax:

(070) 386 4843.

loog, huisarts of verloskundige te bespreken.

E-mail: [email protected]

gevolgen van een ernstige zwangerschaps-

Website: www.couveuseouders.nl

Om verder te lezen De Stichting HELLP-syndroom geeft onder

Vereniging Keizersnede-ouders

andere een folder, brochure en syllabus uit

Postbus 233

met informatie over het HELLP-syndroom

2170 Sassenheim

en een brievenbundel met ervaringen van

Tel: (0252) 230 712

lotgenoten. Tevens verschijnt drie maal per

bereikbaar van maandag t/m vrijdag van

jaar het donateursblad Inzicht, dat actuele

10.00 - 21.00 uur.

medische informatie bevat, evenals erva-



Woordenlijst

Placenta

Conditie (van de baby)

Moederkoek.

Een woord dat gebruikt wordt om aan te geven hoe de baby het maakt.

Pre-eclampsie Een ernstige vorm van zwangerschapshyper-

Corticosteroïd

tensie waarbij er eiwit in de urine wordt ge-

Bijnierschorshormoon dat toegediend

vonden of andere tekenen van tijdelijke

wordt aan de moeder om voor geboorte

orgaanschade.

de longrijping van de baby te versnellen. Stuipen CTG

Trekkingen van de armen en benen, soms

Cardiotocogram, hartfilmpje, registratie-

wordt er op de tong gebeten en er kan

methode om de conditie van de baby in de

urineverlies optreden.

gaten te houden. Eclampsie Stuipen die optreden als complicatie van zeer ernstige zwangerschapshypertensie. HELLP-syndroom Meestal ernstige vorm van hypertensie met afbraak van rode bloedcellen, schade aan de lever en een laag aantal bloedplaatjes. Hypertensie Hoge bloeddruk. Infuus Slangetje in een bloedvat van de arm of hand voor het toedienen van medicijnen, bloed of vocht. Oedeem Zwelling door ophoping van vocht.



Colofon Dit is een publicatie voor patiënten van het Waterlandziekenhuis Informatie www.waterlandziekenhuis.nl e-mailadres: [email protected] 10077 mei 2012