Groot Gaesbeeker Gilde. of Sint Aechten Schuttersgilde van Soest

G r oot Gaesbeeker Gilde

of Sint Aechten Schuttersgilde van Soest

De GILDEPRAOT is een uitgave van het:

G ro o t G a es b e e ke r G i l d e o f S i n t A e c h te n S c h u t te rs g i l d e v a n S o e s t

De GILDEPRAOT is het contactblad van en voor leden en vrienden van het Soester Gilde.

Colofon: Bezoekadres Gildehuis: Steenhoffstraat 46 3764 BM Soest 035-6028672 Secretariaat Gilde: Rainoud van Dorresteijn 035-6030234 [email protected] Postadres Gildehuis en Secretariaat: Postbus 321 3760 AH Soest [email protected] Verhuur Gildehuis: André Roest St. Willibrordusstraat 1 3768 CP Soest 035-6027016 [email protected] Ledenadministratie: Mariska Kok Honingbij 27 3766 JD Soest 035-6024257 [email protected] Redactie Gildepraot: Xander Dazelaar Duinweg 4 3768 BN Soest 035-8795904 [email protected] Internet: www.gildesoest.nl www.gildefeesten.nl

Inhoudsopgave

36e jaargang nr. 2, mei 2013

Van de redactie

bladzijde 2

Van de overheden Ouderman aan het woord Overleden leden en vrienden Vanuit het pastoresteam In Memoriam Mgr. Tiny Muskens

bladzijde 3 bladzijde 4 bladzijde 5 bladzijde 6

De Gildeactiviteiten Komende activiteiten uitgelicht Gildefeesten Vanuit het korps

bladzijde 7 bladzijde 7 bladzijde 10

Terugblik activiteiten Winteractiviteiten

bladzijde 12

De Gildegrafiet Sint Eloyen Gasthuis. - Het Smedengilde van St. Eloy Gilde-archief deel 7

bladzijde 15 bladzijde 18

Wetenswaardigheden Item uit de oude boeken

bladzijde 19

Agenda Overzicht Gilde-activiteiten

bladzijde 21

1

Van de redactie

K(r)oning Wim danen. Bij het eerder gebruikte woord “tumult” denken wij ook meteen aan dat speciaal gecomponeerde koningslied en dus aan het woord “stamppot”. Daar is toch werkelijk niets mis mee? Sterker nog, wellicht dat we tijdens de eerstvolgende teermaaltijd maar eens terug moeten naar een dergelijke diner. Nu duurt dat nog wel even en is de kans gering dat Wim bij ons op dat moment nog koning is, maar bestuur: kraak daar maar eens een noot over. Wellicht dat u tot een beter lied komt. Voor nu veel leesplezier. De redactie

Afgelopen maanden is er veel te doen geweest rond een kroning van ene Wim. Wij weten niet waar al dat tumult vandaan kwam, want een maand of negen geleden hebben wij in Soest dat ritueel al uitgevoerd. “Hij zou als nieuwe koning heel gewoon blijven” werd er meteen verteld onder de boom (schietboom en niet de ­ ­koningslinde...). Dat klopt ook, al moest hij zich wel meteen bewijzen in de sport. Omdat er op dat moment nog onvoldoende ijs lag voor een Elfstedentocht en de marathons zijn voorbe­ houden aan een van zijn voorgangers, gooide hij de bowlingbal maar als beste van zijn onder­

2

Van de overheden Ouderman aan het woord ook in de huidige tijd bevestigd blijven. Een stabiele basis die er ­ voor zorgt dat we onze maatschappelijke verbondenheid in deze andere tijden kunnen blijven vorm geven.

U kent wellicht het televisieprogramma: ‘’Andere tijden’’ waarin terug gegaan wordt in de tijd, waarbij mensen en gebeurtenissen bij een bepaald onderwerp weer in beeld gebracht ­ ­worden. Ook in ons ledenblad ziet u wel artikelen en foto’s uit andere tijden verschijnen. Met de rijke en lange historie van het gilde is dat ook geen probleem. Zeker voor de ouderen onder ons, waar ik mezelf ook maar toe reken, geven die beelden soms gevoelens van herkenning of nostalgie. Jongeren zullen dat onge­ twijfeld  minder hebben maar wellicht wel wat mee krijgen van de historische context waar­ binnen gebeurtenissen plaats vonden.

De komende Gildefeesten zal het gilde daar weer blijk van geven met vele activiteiten. U krijgt in deze gildepraot de eerste contouren van het programma alvast in beeld. Het maakt u, naar ik wens, alvast enthousiast richting deze gilde­ dagen. Zorg dat je erbij bent. Want ook dit gildejaar gaat weer onderdeel uitmaken van de historie van het gilde.

Ook nu anno 2013 proberen we als gilde, binnen de krijtlijnen aangegeven door de historie, bij de tijd te zijn en aan te sluiten bij de juiste tijdsgeest.

Er komen steeds weer: “Andere Tijden”.

Het gilde was in de historie verankerd binnen de Soester samenleving en die verankering moet

Kees Wantenaar. 

3

Van de overheden OVERLEDEN GILDELEDEN EN GILDEVRIENDEN Sinds het verschijnen van de vorige Gildepraot zijn ons (voorzover bekend) de volgende gilde­ broeders, -zusters en/of gildevrienden ontvallen: Dhr.Dirk Wolfsen, Wiardi Beckmanstraat 183 Dhr.G.N. Vlug, Wiardi Beckmanstraat 159 Mevr. Narda Uijland, v/h Ferd. Huycklaan 30

15-1-1921 18-2-1921 22-8-1925

† 22-2-2013 † 06-3-2013 † 11-5-2013

Wij wensen alle achtergebleven familieleden veel sterkte bij het verwerken van het verlies van hun dierbare. Volgens oud Gildegebruik zal voor de zielenrust van de overleden gildebroeders en -zusters een H. Mis worden opgedragen.

4

Van de overheden Vanuit het pastoresteam Ons Koningspaar Woorden zijn dragers van gedachten. Dat zette mij aan het denken. ‘Ons koningspaar’, dat is een bekende klank bij Het Gilde. Het jaarlijkse koningsschieten brengt ons de nieuwe schutterskoning en zo’n koning heeft een koningin. Zo zit dat. Dus praten we over ‘ons koningspaar’.

Tot op vandaag, zoals Willem Alexander zei, om een democratisch land te zijn. Al met al een wonderlijk ­samenspel van visies op leiding in een land. De roep om democratie mag niet verstommen en tegelijk toont het merendeel van ons volk binding met het koningshuis.

Toen werd het 30 april 2013. Een prachtige dag met de plechtige inhuldiging van de nieuwe Koning, zijn hartelijke woorden voor prinses ­ Beatrix en de aandacht voor de nieuwe ­Koningin. Een gebeuren, door iedereen beleefd als een grote verandering in onze Nederlandse samen­ leving:

Is dat laatste folklore en poppenkast? Nee. De ondertoon is een verbondenheid van eeuwen. Die heeft traditie met zich mee gebracht en een bepaalde stijl en presentatie. Die traditie waarborgt continuïteit. Parades, harmonie, tamboers en fanfare horen er bij. Ze ondersteunen het ­belang van wat er gebeurt. Al die elementen dragen bij aan saamhorigheid. Samen beleef je een schakelmoment in de tijd. In al die dingen schuilt de verwantschap tussen Koninklijke ­festiviteiten en die van het Gilde. Lokaal is het Gilde mede drager en waarborg voor gemeenschappelijk beleven en handelen. Dat is niet niks.

Koning Willem Alexander en zijn Koningin Maxima, ons nieuwe koningspaar!! U en ik ­ weten, dit gaat niet over eenzelfde soort ­ ­koning-zijn. Willem Alexander heeft er niet voor hoeven te schieten, om een ereplaats te midden van andere schutters te veroveren. Er zijn grote verschillen. Maar het merkwaardige is, dat we dezelfde woorden gebruiken. Er moet dus een verwantschap zijn! Welke gedachten en ideeën liggen daar aan ten grondslag.

Daar moeten we aandacht aan blijven geven. ­Tegenwoordig heet dat ‘sociale cohesie’. De Kerk heeft dat lange tijd bevorderd en ondersteund. Maar die functie van de kerk zie je plaatselijk verdampen. En de kerk als gebouw zal minder en minder een nabije ‘buurtsuper’ zijn.

Een gemeenschap van mensen heeft leiding ­nodig. In de kerk kennen we paus en bisschoppen en gebruiken we zelfs de term ‘kerkvorst’. De maatschappij vereist een geordende samen­ leving. Daar zijn verschillende modellen voor, die zich door de eeuwen heen laten gelden. Revolutionaire Bewegingen, Charismatische ­leiders met al of niet politieke macht, Republieken, Dictaturen, Koningshuizen en Koninklijke families, Parlementaire Democratieën met ­presidenten. Er zijn mengvormen zoals o.a. in Nederland. Ons land is de weg naar zelfstandigheid begonnen als ‘De Republiek der zeventien Provinciën’. O.l.v. Willem van Oranje en zijn ­familie bevochten zij hun vrijheid. Er volgde ‘de gouden eeuw’. De geschiedenis ging door en 200 jaar geleden werd ons land een koninkrijk.

Maar gemeenschappelijk beleven - vieren, ­gedenken en feesten - moet doorgaan om mens te zijn. Goede voorbereiding op de Gildefeesten. En ons ‘Koningspaar Willem Alexander en ­Maxima’ wens ik wijsheid, moed en Gods zegen. Pastor Frans Zwarts 5

Van de overheden In Memoriam Mgr. T. Muskens Op 17 april jl. overleed op 77-jarige leeftijd Mgr. Tiny Muskens, oud-bisschop van het Bisdom Breda. Hij is jarenlang Gildebisschop geweest van de Europese Federatie van Schuttersgilden. Hij was een voorvechter van de gilden zeker in Nederland. Hij was in 1990, toen hij nog rector was van het ­Nederlands College in Rome en ­tevens verantwoordelijk voor de Friezenkerk de initiatiefnemer dat de gilden naar Rome werden uitgenodigd om aldaar een bijdrage te leveren aan de afsluiting van het Willibrordjaar.

bedevaartplaatsen in Europa georganiseerd. Op de foto de viering die wij als Soester ­delegatie tijdens ons bezoek aan Rome in 1990 hielden in de Friezenkerk. In deze ­viering ging Mgr. Muskens mee voor. Dat was mede mogelijk gemaakt via de in Soest wonende KRO-verslaggever Ad Langebent (een goede vriend van Mgr. Muskens). Met Ad Langebent bezocht hij het jaar erna, in 1991, ook de gilde-avond tijdens de Gildefeesten. Mgr. Tiny Muskens was een bijzonder mens met soms zeer opvallende uitspraken, die het hart op de goede plaats had.

Gezien het succes van deze pelgrimsreis zijn er inmiddels vele pelgrimages naar bekende

Mgr. Muskens (2e van rechts) tijdens een ­viering in de Friezenkerk met gilde-eer voor de Soester deelnemers tijdens de Pelgrimage 1990.

6

Gildeactiviteiten Komende activiteiten uitgelicht Donderdag 22 augustus: DanceFever Vanuit leden en andere bezoekers van de Gildefeesten bereikten de organisatie al enige tijd signalen dat een ouderwetse jaren-80-disco zeer gewaardeerd zou worden. Ook op ons wensenlijstje nam dat een hoge notering in. Als een van de voorbeelden werd ons daarbij voorgehouden de DanceFever-avonden, zoals die een aantal jaren met groot succes in het Spleasure-centrum plaats vonden. Gezamenlijk overleg met de personen achter deze succesformule leverde zoveel positieve aspecten op, dat besloten werd om de formule nog een keer in te zetten, maar nu in de gildetent. Deze zal worden getransformeerd tot een complete dansarena, inclusief DJbooth, dynamische lichtshow, glitterbollen en veelkleurige dansvloer. Ongetwijfeld zal de tent al snel gevuld zijn met mensen die niet stil kunnen staan op de klanken uit hun jeugdjaren. Overigens is al vaker gebleken dat ook degenen die die tijd niet bewust meegemaakt hebben, moeilijk weerstand kunnen bieden aan deze muziek. DanceFever heeft zich altijd gekenmerkt door een flexibele invulling en aankleding, waarbij tot op het laatste moment een verrassing bleef, wat er aan extra’s te beleven was. Dat aspect blijft ook in de huidige opzet, dus houd het nieuws in de gaten. We kunnen en willen niemand tot iets verplichten maar kleding in de jaren ’80 stijl zal alleen maar meer bijdragen aan de sfeer en feestvreugde. Kortom, laat je verrassen. maar bovenal: wees erbij!

GILDEFEESTEN 2013 Jarenlange ervaring heeft ons geleerd dat ook uitdagende omstandigheden, waar we onmiskenbaar mee te maken hebben, kansen bieden om een attractief evenement neer te zetten. Daarnaast zijn wij gezegend met een grote natuurlijke en loyale achterban: de leden en vrienden van het Gilde. Om dat te onderstrepen en u in deze tijden van economische tegenspoed een mooie besparingsmogelijkheid te bieden, bieden we onze leden en vrienden net als vorig jaar een combi-korting. Meer hierover leest u in het kader “Combi-korting leden en vrienden”. Maandag 19 augustus t/m woensdag ­augustus: Sportief programma Op de avonden van 19, 20 en 21 augustus starten de Gildefeesten met het sportieve programma, met als uitvalsbasis de nooit genoeg genoemde en geroemde Schaapskooi, die de fam. V.d. Grift ons nog altijd beschikbaar stelt. Vele honderden fietsers, wandelaars en hardlopers zullen daar een geringe startsom neerleggen om na terugkomst naar believen nog het een en ander te kunnen consumeren. Immers, en zoals vele deelnemers zeggen: “dat heb je wel verdiend na zo’n prestatie.”

7

Gildeactiviteiten Zaterdag 24 augustus: Volksfeest/Dansavond Het dagprogramma start met het Volkspaardenfeest, even later gevolgd door de Volksspelen, het Oud-koningen kampen en de diverse schietwedstrijden. De kinderen kunnen zich de hele dag vermaken bij de Kinderspelen. In de middag zullen de dj’s van Sunway en de band VIBE de tent met zomerse klanken vullen, daarbij ongetwijfeld ondersteund door vele honderden kelen. Op deze wijze wordt het publiek direct klaargestoomd voor de avond. In het donderdagavondprogramma stonden de jaren ‘80 centraal, maar met uitstapjes naar de nineties. Daar gaan we op zaterdagavond volop mee verder. De jaren waarin zich een compleet nieuw muziekgenre ontwikkelde, dat volgens sceptici geen lang leven beschoren was. Ten onrechte, bleek al snel. Dance/house bleek geen rage, maar een zich snel ontwikkelende boom met zeer diverse takken. Een licht verteerbare varianten daarvan is happy hardcore. Twee exponenten daarvan zijn T-spoon Reloaded en Party Animals, die deze avond zullen optreden. Hits als “I wanna be a hippy”, “Sex on the Beach”en “Have you ever been mellow” zijn in veler geheugen gegrift en het feit dat beide acts nog steeds met veel succes optreden zegt genoeg over de houdbaarheidstermijn van het genre en het aanpassingsvermogen van de beide acts. De ’s middags al warmgedraaide formatie VIBE zal tussen die optredens voor wellicht wat ander, maar zeker niet minder, repertoire borg staan waardoor het met de variatie op deze avond wel goed zit.

Vrijdag 23 augustus: Koningsbal Deze avond begint met een bezoek van het gildekorps aan de Koning van ons Gilde. Wim Kok wordt met zijn hofhouding opgehaald door het korps en naar de tent begeleid voor de opening van het Koningsbal. Deze opening heeft in de afgelopen jaren vaste vorm gekregen. De overleden gildeleden worden herdacht en de nieuw aangemelde gildeleden (dit jaar 4 in getal) worden geïnstalleerd, zodat ze op zondag kunnen meedoen in de strijd om het Koningsschap (indien zij dat wensen). De huidige koning kan dan ook op zijn eigen manier terugblikken op zijn ervaringen in zijn koningsjaar. Daarna is er een gezellig samenzijn. Eenieder zal aan tafel op zijn wenken bediend worden door onze barmedewerkers, die u met plezier van dienst zullen zijn. Uiteraard indien en zolang de hoeveelheid bonnen toereikend is voor uw wensen. Net zoals voorgaande jaren, houden we de bartent de hele avond dicht.

8

Gildeactiviteiten Maandag 26 augustus: Ouderencontact­middag en Radio 538 DJ’s on tour De senioren kunnen maandagmiddag van een lichtvoetig en muzikaal programma genieten. Dit jaar wordt het programma verzorgd door de Nautilus one-man-band, die vanuit een zelf-gefabriceerd technisch hoogstandje een compleet eenmansorkest creeert. Nederlandse, Duitse en Engelstalige songs, Rock and Roll, Country, Easy listening, jaren ’60, ’70, ’80, ’90 en zelfs een gezellig Hollands walsje of feestmuziek: op zijn muziekduikboot is hij in staat om de stemming er goed in te brengen. Voor de jeugd is dit jaar weer de Radio 538 DJ’s On Tour show gecontracteerd. Uiteraard is dit niet het volledige programma. Het is slechts een selectie van de afwijkende of extra aandacht vragende onderdelen. Neem zoveel mogelijk deel aan deze en andere activiteiten, dan kunnen ook deze Gildefeesten niet meer stuk!

Zondag 25 augustus: Koningsschieten en ­Hollands Glorie De zondag begint met een viering in de H. Familiekerk, waarin pastor Frans Overbeek voorgaat in zijn vooralsnog laatste gildeviering als actief pastor. Rond twaalven zal, onder de klanken van de Eemlander Blaaskapel, een 100-tal gildebroeders zich opgeven voor het koningsschieten dat rond enen zal aanvangen en “onder normale omstandigheden” tegen vieren een winnaar zal kennen, die zich een jaar koning mag noemen. ‘s Avonds zal, na het afhalen van de koning op een uiteraard nu nog onbekende locatie, de tent weer opengaan voor een feest-/dansavond. Deze avond mag al jaren op een stijgende belangstelling van Gildeleden rekenen en wordt traditiegetrouw in de Hollandstalige sfeer doorgebracht. Een aanstormend talent in dat genre is Gino Graus, die als eerste het podium zal betreden. Hij wordt gevolgd door Sieneke, die enkele jaren geleden ons land vertegenwoordigde op het Songfestival. De band Total Eclipse verzorgt de momenten tussen die optredens en zal aan het eind van de avond zelfs verder uitgebreid worden voor de spetterende finale, waarin Lesley Williams de hoofdrol op zich zal nemen. Er zijn natuurlijk meerdere Hazes-lookalikes, maar vrij unaniem wordt Lesley Williams ook beschouwd als de beste Hazes-soundalike van de laatste ­jaren. Een oer-Hollands gezellig avondje gaat het worden!

Combikorting voor leden en vrienden Evenals vorig jaar bieden we onze leden en vrienden een combikorting, waarmee we duidelijk willen maken dat zij de basis ­vormen van de Gildefeesten. Uit praktische overwegingen is die korting alleen beschikbaar bij internet-bestellingen. Bestelling via het incasso-formulier is nog steeds mogelijk, maar dan zonder de korting. ­ Bovendien brengt laatstgenoemde optie ­ voor uw vereniging incassokosten met zich meebrengt. Voor de details verwijzen we graag naar het bijgevoegde voorverkoop­ formulier.

9

Gildeactiviteiten Berichten uit het korps Voor de buitenwacht lijkt het vaak alsof het Gildekorps in het voorjaar uit een winterslaap ontwaakt, maar intimi weten dat niets minder waar is. De afgelopen maanden heeft het Gildekorps hard geoefend. Met name bij de jeugdtamboers is er de afgelopen tijd een (trommel-)slag gemaakt. Door de groep van zes op te splitsen in twee groepen van drie, die sinds enige tijd les krijgen van twee instructeurs uit eigen gelederen, kunnen de jongens meer aandacht krijgen. En dat merk je.

tekst elders in deze Gildepraot aanbevelen). Met meerdere optredens, onder andere op het Domplein, zal het ongetwijfeld een speciale dag worden. De ervaring leert dat een dagje van het Gildekorps in de grote stad altijd bijzondere taferelen met zich meebrengt, al was het maar de blik op de gezichten van de `stadsmensen´, die de geüniformeerde Soesters soms aankijken alsof ze water zien branden. De uitleg dat De Nachtwacht geen hersenspinsel van Rembrandt was, doet vaak wonderen in dergelijke situaties.

De huidige agenda kent een aantal mooie optredens waar het korps zich kan presenteren. Het weekend van 11 en 12 mei, dat voor ons ligt op moment van schrijven maar verleden tijd is als u dit leest, vormt een fraaie seizoensopening. Op zaterdag, Nationale Molendag, geeft het Korps akte de presence bij de viering van het 5 jarig bestaan van De Windhond. De dag erop zal het Korps in alle vroegte afreizen naar de stad Utrecht. In het kader van de viering 300 jaar Vrede van Utrecht is zij uitgenodigd door het Utrechtse Smedersgilde St. Eloy (voor meer informatie over dit Gilde kunnen wij van harte de

16 juni vindt de enige Gildedag van het jaar van ons Korps plaats. Die dag reizen de Korpsleden af naar Limburgse Milsbeek. Voordeel van het hebben van maar één Gildedag in een jaar (normaliter heeft het korps meestal twee Gildedagen), is dat je maar één keer hoeft te pieken. Kennelijk geeft dit veel Soester Korpsleden vertrouwen, want het aantal inschrijvingen door ons Korps voor de wedstrijden tijdens deze ­Gildedag is ongekend hoog. Als redactie zullen we alvast een pagina reserveren in de volgende Gildepraot, zodat alle Soester prijswinnaars vermeld kunnen worden.

10

Gildeactiviteiten Eind augustus kunt u het Korps uiteraard weer bewonderen tijdens de Gildefeesten. Als gebruikelijk zal het Korps gedurende het weekend, tijdens de meest bijzondere Gildemomenten, haar gezicht laten zien. Als afsluiter van het seizoen volgt nog `Gildekorps goes international´. Hierover meer in een van de volgende edities van dit blad.

11

Terugblik activiteiten Uitslag winteractiviteiten 2012-2013 Nu we toch echt kunnen stellen dat de winter voorbij is, is het tijd de eindscores op te maken van de diverse competities van de winteractiviteiten in het Gildehuis. Voor degenen die ze nog niet kennen, eerst even de regels.

Voor de Wim Schimmeltrofee kwamen 20 personen in aanmerking. Bij de loting trok ouderman Kees Wantenaar Tineke van Brienen als winnares. Vóór de prijsuitreiking werden Fred en Toos Engberink namens de sjoelgroep en bij monde van Rob Schalkx bedankt voor hun inzet, hetgeen gepaard ging met het aanbieden van een wijnpakket en een bloemenmand.

De wintercompetitie liep van oktober 2012 tot en met april 2013. In totaal betrof het 7 speelavonden voor elke discipline. Om voor een eindscore in aanmerking te komen moet men minimaal 5 speelavonden hebben meegestreden. De laatste avond in april wordt er slechts gespeeld om de dagprijzen. Voor degenen die 6 avonden gespeeld hebben, vervalt de laagste score.

Klaverjassen In totaal hebben 84 personen deelgenomen. Van 30 personen kon een einduitslag bepaald worden. Gemiddeld ruim 60 personen per avond.

Maar eerst … Na ruim 20 jaar trouwe bardienst tijdens de wintercompetitie hebben wij dit seizoen ­ afscheid moeten nemen van Bertus van ­ ­Dorresteijn. Hij overleed op 4 november 2012, na een kort ziekbed. Tijdens alle activiteiten in de daarop volgende weken, is een gedachtenistafel ingericht.

De beste 10 klaverjassers van het seizoen zijn: 10e Truus Hilhorst-Kok 23430 pnt. 9e Joop den Blanken 23456 pnt. 8e Ries van de Hoed 24160 pnt. 7e Jan de Bruin 24256 pnt 6e Joop Gros 24315 pnt 5e Wim Huiden 24322 pnt. 4e Ria Schijf 24498 pnt. 3e Piet Tolboom 25315 pnt. medaille brons 2e Jan Hooft 25406 pnt. medaille zilver 1e Gijs Egbers 25901 pnt. medaille goud.

Sjoelen In totaal hebben 41 personen deelgenomen en van 24 personen kon een einduitslag bepaald worden. Een gemiddelde bezetting van ruim 30 deelnemers per avond. De 10 beste sjoelers van dit seizoen zijn: 10 Antoinette Engberink 2614 pnt. 9e Hannie van der Bie 2624 pnt. 8e Hans Olthof 2641 pnt. 7e Tineke van Brienen 2674 pnt. 6e Jaap de Bruin 2676 pnt. 5e Marga van Ernst 2693 pnt. 4e Thea van de Pouw-Kraan 2719 pnt. 3e Ruud Kok 2735 pnt. medaille brons 2e Ton Kortekaas 2765 pnt. medaille zilver 1e Annie van Logtenstijn 2767 pnt. medaille goud.

Voor de Wim van Heestrofee kwamen 29 personen in aanmerking. Kees Wantenaar trok Rinie van Groenestijn als winnares. Omdat haar echtgenoot, Antoon, in principe daar ook in aanmerking kwam voor de trofee, werd zij uitgereikt aan het echtpaar. De vaste medewerkers werden bedankt door ­ouderman Kees Wantenaar. Johan en Henk van de Hoff, Toos en Fred Engberink, Joke Olthof, Peter Vonk en Leo Valk ontvingen een fles wijn.

12

Terugblik activiteiten

Schutjassen Bijna alle avonden was er een tafel waaraan werd geschutjast. Fried en Ad v.d. Breemer en Wim en Gerard Hilhorst waren de vaste klanten. Ook hebben wij Kees Wantenaar aan de tafel gezien. Zij speelden om de dagprijs. Er is geen ­algemeen klassement opgemaakt. Wij vinden het bijzonder plezierig dat deze activiteit weer heeft plaats gevonden. Volgend seizoen graag weer.

samen te doen. Zo werd onder andere de Sirtaki weer eens opgepakt. Degenen die geïnteresseerd zijn worden elke maand via de e-mail geattendeerd op de dansavond. Ook worden alle gilde-activiteiten vermeld in de weekkalender van de Soester ­Courant. Bingo De bingo-avonden mochten zich verheugen in een grote opkomst. De serie werd geopend met een slachtbingo in oktober. Iedereen ging die avond met een prijs naar huis en natuurlijk waren er ook gelukkigen die met meerdere prijzen naar huis gingen. Lorette van Dorresteijn ging met de hoofdprijs naar huis: een complete ­varkenspoot. Deze werd gemakshalve nog wel door onze slager vakkundig in stukken ge­ sneden. Het Vleescentrum van Nico v.d. Berg had deze avond een half varken gesponsord, zodat de penningmeester verblijd kon worden met een mooi bedrag voor de vereniging.

Dansen Op iedere derde zaterdag van de maand werd er gedanst. Gemiddeld waren er tien paren per avond. Helaas missen wij toch wel de deel­ nemende gildeleden tijdens deze avond. De muziek werd deze avonden verzorgd door ­Antoinette Engberink of Peter Vonk. Alle dansen komen aan de orde op zo’n avond: quickstep, Engelse wals, Weense wals, slowfox, tango, chacha-cha, jive, rumba, samba, bolero, etc. Ook oude dansen worden opgepakt, zoals de Veleta, Bernard wals en de Spaanse wals. Ook line-dansen en andere populaire dansen kunnen aan de orde komen. De dansers kunnen alles aanvragen en eventueel zelf ook muziek meenemen. Diverse avonden leerden wij een nieuwe dans die werd ingeoefend door Roelof en José van Kooi of Herman en Marian. Uiteraard zijn het allemaal dansen die zeer snel te leren zijn en leuk zijn om

Op Carnavalszaterdag werd er een bingo gehouden waarbij prijzen konden worden gewonnen in de vorm van levensmiddelen. De pakketten ter waarde van € 20, € 15 en € 10 waren samengesteld door Janmaat. Wederom was er een hoofdprijs: een zware boodschappentas ter waarde van € 75. 13

Terugblik activiteiten Op zaterdag 27 april, de verjaardag van onze (inmiddels) koning Willem-Alexander, werd er een Oranjebingo gehouden. De bezoekers van de bingo was gevraagd in het oranje uitgedost naar de, met oranje ballonnen en vlaggetjes versierde, gildezaal te komen. Ditmaal waren er ook weer vleesprijzen. In het bijzonder had Nico v.d. Berg gezorgd voor paardenvlees (niet gemengd met rundvlees !!!). Er waren paardenlappen, paardenbiefstuk en natuurlijk de onovertroffen paardenworst. Al met al kunnen we weer terugzien op een ­geslaagd winterseizoen met vele deelnemers en herinneringen aan plezierige en sportieve ­avonden. Graag zien wij u weer terug in het nieuwe ­seizoen dat aanvangt in oktober 2013.

14

De Gildegrafiet Sint Eloyen Gasthuis - Het Smedengilde van St. Eloy In de vorige gildepraot heb ik het een en ander verteld over de “Vrede van Utrecht”. in 1713, dit jaar dus 300 jaar geleden. In het kader van ­diverse festiviteiten die dit jaar in Utrecht tussen 11 april en 21 september plaats vinden is ons gildekorps uitgenodigd door de St. Eloyen Broederschap om een van de activiteiten luister bij te zetten. Tijdens de viering van het feest van St. Agatha in februari was een deputatie van 3 broeders van deze Broederschap in de kerk, maar ook in ons gildehuis present om kennis te maken met ons gilde. Via internet heb ik het een en ander op­ gezocht en ik wil u daar graag deelgenoot van maken. Op het adres Boterstraat 22 te Utrecht is het gildehuis gevestigd van het smedengilde St. Eloy; het z.g. Sint Eloyen Gasthuis. Al in 1440 vergaderden en feestten in dit huis de broeders van het smedengilde, maar in en om dit huis werden ook zieke en armlastige gildebroeders verzorgd en verpleegd. Het was dus ook een soort hospice. Dit smedengilde is net als ons gilde, zonder onderbreking, tot op de dag van vandaag blijven bestaan en vindt haar oorsprong dus in de middeleeuwen, waarin vele ­ambachtsgilden zijn ontstaan. Het smedengilde St. Eloy bestond in ieder geval al op 8 mei 1304, want op deze dag is, met een bekrachtiging in de eerste gildebrief, het stadsbestuur overgedragen aan de toenmalige 21 gilden van de stad. Aannemende dat het stads­bestuur niet werd overgedragen aan jonge, onervaren organisaties kan men dus aannemen dat deze broederschappen van ambachtslieden al veel langer bestonden. We kunnen dan rustig terug gaan naar de 13e eeuw ( tussen 1200 en 1300) Na de Gulden Sporenslag in 1302, die een ­demonstratie was van macht en kracht van ge­ organiseerde burgers, deed ook in de noordelijke Nederlanden de gilden doen toenemen. Beroepsverenigingen die tot gilden werden verheven, met duidelijk voorgeschreven rechten en plichten, kregen daarbij monopolyposities. Het 15

GildeGrafiet S­mede Gildt St. Eloy bestond onder meer uit: hoefsmeden, slotenmakers, goud en zilversmeden, maar ook uit geweer- en pistoolmakers. De smeden van het St. Eloy Gildt oefenden destijds hun beroep uit in wat thans in Utrecht “Wijk C” heet. Voor de verdediging van de stad was hen de “Smeesector” toegewezen met de Smeetoren in de stadsmuur. In 1643 werd op deze Smee­ toren het Astronomisch Instituut gevestigd: de Sterrenwacht. In 1854 kwam daar een einde aan en in 1855 werd de Smeetoren gesloopt. De activiteiten van de smeden van St. Eloy kan men uitgebreid interpreteren. Behalve de reeds genoemde activiteiten werden er ook vingerhoeden en klokken vervaardigd, alsook allerlei geschut. Vele artikelen waren bestemd voor export. Utrechtse pistolen en geweren bijvoorbeeld waren beroemd in heel Europa. Utrecht had in die jaren een omvangrijke rijke bovenlaag en grote sociale middenlaag. De laatste groep bestond hoofdzakelijk uit kleine handelaren en ambachtslieden. Voor de smeden was er een ruime markt voorhanden. Vele gebruiksvoorwerpen voor dagelijks gebruik, maar ook luxe artikelen werden er vervaardigd. Uit deze beroepsgilden kennen wij nog in de beroepsopleidingen de begrippen; leerling, gezel en meester. De beroep gebonden gilden hadden een hoge organisatiegraad en men had grote zorg voor hun medeberoepsgenoten. Het St. Eloy Gildt had met hun eigen gasthuis verzorging van bejaarden en hulpbehoeftigen) een unieke instelling. De geschiedenis kent altijd pieken en dalen. Ook de gilden hebben dat ervaren. De eerste klap vond plaats rond 1672 tijdens de Franse bezetting, Dat herhaalde zich nogmaals in 1795 waarin een einde kwam aan gewestelijke zelfstandigheid en de basis werd gelegd voor de Nederlandse Eenheidsstaat. De centrale macht berustte in Den Haag en daar werd in 1798 de opheffing van de ambachtsgilden bevolen. Deze machtige instanties moesten verdwijnen. Dat stuitte natuurlijk op het nodige verzet en er werden vergelijkbare organisaties weer opge-

richt. Sommigen bestaan nog steeds zoals dus ook het St. Eloyen Gasthuis en zijn broederschap. Het monopolie van de gilden verdween en de vrije vestiging van ambachtslieden werd mogelijk In 1803 schreef het Smedengilde, op advies van de vroedschap, zich in bij de voorloper van de huidige Kamer van Koophandel onder de naam Handelsbedrijf der Smeden. Zo bleven de rechtspersoon en de bezittingen van het Smede Gildt voor de toekomst bewaard. Het Smedengilde van St. Eloy bestaat dus nog steeds en de charitas is een wezenlijk deel van de huidige activiteiten. Verder behoren tot de doelstellingen: het beheer van het gildehuis met inventaris en de handhaving en overdracht van tradities en gebruiken. Tot de laatste categorie behoren het kolven en het schutjassen. Op de maandagavonden kunnen de broeders kolven en schutjassen. Tot het levend houden van tradities behoren o.a. Hoveniersmaandag ( 3e maandag in juli) , de viering van St. Jan ( rond 24 juni) en de feestdag van St. Eloy begin december. Ook rond het overlijden van een broeder wordt een ceremonieel in acht genomen. In Soest kent ons gilde het begrip Kermisdinsdag. Iets dergelijks vond plaats in Utrecht op de 3e maandag in juli. De meiden en knechten van de tuinderijen kregen hun jaarloon, dat op de kermis leidde tot “ ruige taferelen en ongekende gulzigheid.” In de 19e eeuw werd dit fenomeen de kermis als onzedelijk, woest en onbeschaafd ervaren. Weg met de kermis!!!! Ook de Regenten van het St. Eloyen Gasthuis willen hun broeders van de kermis thuis houden. De broeders, maar ook de hoveniersknechten en - meiden worden die avond onthaald op een feestelijke maaltijd.

16

GildeGrafiet Een maaltijd met biefstuk, brood, wafels en bier. Deze maaltijd groeit uit tot een traditie die tot op de dag van vandaag nog in ere wordt ge­ houden. Op de sterfdag van St. Eloy op 1 december wordt op de dichtstbijzijnde werkdag een schutjas- en kolftoernooi gehouden. Bij het overlijden van een broeder komen de gildebroeders bij elkaar in het Gildehuis. De ­ stoel van de overledene blijft onbezet en op zijn plaats aan tafel ligt een lelietak. Na de herdenking brengt de Huismeester de lelie tak naar de nabestaanden. Tijdens de begrafenis of crematie zijn de gildebroeders present en nemen respectvol afscheid. Het St. Eloyen Gasthuis wordt bestuurd door een college van 16 regenten, voortbordurend op de vroegere bestuursvorm waarin toen 16 beroepsgroepen uit het gilde in het college zitting hadden. De vergaderingen worden Morgenspraken genoemd. Hoewel het gilde tegenwoordig bijna geen gildebroeders meer telt met een smid gerelateerd beroep wordt de broeders tijdens hun inauguratie wel een smidsberoep toegekend. Het St. Eloyen Gasthuis is uitsluitend op Open Monumentendag ( 2e zaterdag van september ) van 10 - 17 uur geopend voor publiek. Het archief van het Smede Gildt ( tot 1946) is ondergebracht in Het Utrechts Archief.

paard. Het dier draafde vrolijk weg alsof er niets was gebeurd. Toen de meester bij een volgende lastige klant hetzelfde probeerde, begon het paard vreselijk te bloeden. Ten einde raad riep de meestersmid zijn knecht om hulp en Eloy stelde toen de voorwaarde dat de baas de trotse tekst boven zijn smidse zou verwijderen. Toen dit gebeurd was hield het bloeden direct op en het paard verliet hinnikend de smidse. Nu de werkelijkheid: Eloy, geboren nabij Limoges in 588, verwierf grote faam als goudsmid. Hij was muntmeester aan het Merovingische hof en in de Nationale Bibliotheek te Parijs zijn nog gouden munten te zien met zijn meesterteken. Nadat hij voor een van de Merovingische koningen een gouden troon had vervaardigd gaf hij het restant goud terug, iets wat zeer ongebruikelijk was. Door zijn werk aan het hof had hij veel invloed verworven dat hij gebruikte ten dienste van de kerk en de armen. In 639 werd hij tot priester gewijd en in 641 werd hij benoemd tot bisschop van Noyon en Doornik. Op 1 december 659 stierf hij, voorbestemd om heilig verklaard te worden. Geen wonder dat de smeden deze smid tot hun patroonheilige hebben gekozen. Ik wens het gildekorps in Utrecht, bij gelegenheid van een van de jubileumactiviteiten in het kader van 300 jaar Vrede van Utrecht, bij het St. Eloyen Gildt veel succes en een prachtige demonstratie van een stuk Schuttersgild traditie Overigens is bij gelegenheid van dit jubileum een zilveren 5 Euromunt geslagen met daarop voor de laatste keer het portret van koningin Beatrix. Een bijzondere toevalligheid? Fred Engberink

De legende van St. Eloy. St Eloy ( Eligius) werd in 588 geboren nabij ­Limoges in Frankrijk. Op jonge leeftijd leerde hij metaal te bewerken en hij bleek een voortreffelijke leerling te zijn voor wie alles mogelijk was. Hij werkte eens voor een smidsbaas, die zeer overtuigd was van eigen kunnen en boven de deur van zijn smederij de tekst had aangebracht : “Meester boven alle meesters”. Op een keer werd een zeer weerbarstig paard binnen gebracht, waar de meester geen raad mee wist. Eloy ging rustig naar het dier, nam het een been af, voorzag het been van een hoefijzer en zette het been weer aan de romp van het 17

GildeGrafiet Gilde-archief deel 7 door René van Hal

momenten georganiseerd, gerelateerd aan de vele activiteiten rond dat evenement. Dat alles paste niet in 1 ordner, neen daar waren er 3 voor nodig. De momenten dat we op een Gildedag in Brabant een tentoonstelling inrichten waren en zijn natuurlijk een uitgelezen gelegenheid om de ordners met krantenartikelen daar tentoon te stellen. Temeer omdat jarenlang een speciaal verenigingsjaar werd geselecteerd om het gilde te beoordelen in het kader van het Algemeen Klassement. In de ordners met krantenknipsels treffen we soms ook folders en ander promotiemateriaal aan. Niet alle krantenberichten zijn specifiek gericht op activiteiten. Verschillende keren zijn er in de kranten ook achtergrond­ artikelen verschenen of is teruggeblikt op de historie van het gilde.

In deze serie verschenen sinds begin 2012 ­achtereenvolgens al artikelen over Oude Gildeboeken, Ledenadministratie, Fotoarchief, Gildezilver, Vaandel en in de vorige Gildeproat de kostuums. In deze aflevering de Krantenknipsels. Het gilde in de media De activiteiten van het gilde behaalden in de laatste honderd jaar veelvuldig de media. Daarin spelen de kranten (dag- en of weekbladen) de voornaamste rol. Omdat tegenwoordig veel kranten gedigitaliseerd worden zijn deze artikelen makkelijker terug te vinden en lezen. Snuffelend in de landelijke archieven treffen we al in 1903 artikelen aan over het Soester gilde. Een aantal van die artikelen zijn inmiddels ver­ schenen in de rubriek “Oude Gildeboeken”. Zoals aangegeven zijn de kranten de voornaamste informatiebronnen over het verloop van de gilde­ activiteiten. De laatste decennia zijn daar ­natuurlijk ook radio en TV bijgekomen, en wat te denken van de verschillende websites op internet.

Over de periode 1975 tot 1983 is door Fred ­Engberink een archief bijgehouden met krantenartikelen, foto’s van optredens gecompleteerd met programmaboekjes e.d. Over de periode van vóór 1975 is een beperkter krantenarchief beschikbaar. Artikelen in de kranten die bewaard werden door verschillende ­bestuursleden zijn inmiddels wel bij elkaar gebracht en zijn in ordners ondergebracht. Dit betreft met name de periode vanaf 1958 toen uitgebreid verslag is gedaan van de verschillende initiatieven voor het laten heropleven van het Groot Gaesbeeker Gilde.

Het krantenarchief van het gilde De krantenartikelen over de gildeactiviteiten worden sinds 1983 door schrijver van dit artikel systematisch verzameld. Ik knip ze uit, plak ze op met vermelding van publicatiedatum en verzamel ze per verenigingsjaar in een ordner. Het zal zeker geen compleet overzicht zijn van alle over het gilde gepubliceerde artikelen, omdat dit mede afhankelijk is van het feit of dat toevallig ook wordt opgemerkt en het feit dat ik natuurlijk niet geabonneerd ben op alle kranten in Nederland. Vanaf 1983 geeft het wel een mooi beeld hoe het gilde zich presenteert en hoe dat door de jaren heen verschilt. Uitzonderlijk is daarbij natuurlijk de veelheid aan artikelen rondom het Landjuweel Soest 1987. In die tijd zijn er wel heel veel persberichten verschenen, pers­ 18

Wetenswaardigheden Uit Oude Gildeboeken In deze Gildeproat wordt in de rubriek Gilde­ archief verslag gedaan van het Krantenknipsel­ archief. Daarin wordt ook vermeld dat door het digitaliseringsproces veel oude kranten toegankelijk zijn geworden zelfs teruggaand naar het begin van de vorige eeuw. Deze keer een artikel uit de Gooi en Eemlander van 3 februari 1904, waarin verslag wordt gedaan van een rechtszaak naar aanleiding van een politieoptreden op 5 oktober 1903 tijdens een van de Teerdagen van het gilde. In het Utrechts Nieuwsblad van 4 februari 1904 is over dezelfde rechtszitting eveneens verslag gedaan. Bij dit artikel is een afdruk geplaatst van het artikel dat op 8 oktober 1903 in het Utrechts Nieuwsblad is verschenen met daarin de melding van het feest dat in Soest door het gilde wordt gevierd. Soest Het hier sinds eeuwen bestaande Gaesbeecker Gilde is de oorzaak geweest van een strafvervolging. Voor wie het niet weten mocht, zij gezegd, dat dit gilde zijn ontstaan te danken heeft aan zekeren mijnheer Gaesbeek, die, honderden ­jaren her,bij ongeluk zijn zoon doodschoot. Hij werd deswege veroordeeld, maar begenadigd; dies stichtte hij uit dankbaarheid boven­genoemd gild, welks leden om de vier jaar een groote feestpartij houden op kosten van de kas. Er wordt naar hartelust gegeten en gedronken; echter geen jenever. Toch is er den laatsten keer dat het feest gevierd werd - 5 Oct. j.l. - heel wat herrie geweest; waarschijnlijk ten gevolge van vóór den aanvang verschalkte ,,kelkjes”. Op een gegeven oogenblik was het rumoer zoo groot. dat de zoon van de kasteleines, in wier café de pret gevierd werd, de politie te hulp riep om de orde te herstellen. De gemeenteveldwachters traden toen binnen, doch moesten het duchtlg ont­ gelden, omdat ze vreemdelingen” waren. Het is n.l. een oude traditie, dat in het Gaesbeecker gilde alleen geboren Soestenaren kunnen 19

Wetenswaardigheden een particulier huis mag doen. Was ze tactisch opgetreden, dan was ze naar de bestuursleden van het gilde gegaan en had gevraagd, of deze aan het rumoer een einde wilde maken.

­ orden opgenomen, en ook bij de feesten wordt w geen enkel vreemdeling toegelaten. Komt iemand een café binnen, waar zulk een feest gehouden wordt, dan wordt hij verzocht weg te gaan, en weigert hij daaraan te voldoen, dan wordt hij meestal hardhandig de deur uitgezet. Toen nu de politie binnentrad, ging algemeen de kreet op “Moffen” (vreemdelingen) in ’t Gilde en men viel op de veldwachters aan, van wie één een hevigen slag op het oog bekwam, terwijl de ander op den neus werd getroffen, zoodat hij drie weken daarna aan dat lichaamsdeel nog pijn had.

Resumerende concludeerde plelter tot ontslag van rechtsvervolging, subs, vrijspraak van den beklaagde. Uitspraak over 14 dagen.

Deswege werd nu een inwoner van Soest, M. G. veroordeeld door de Rechtbank te Utrecht tot 3 maanden gevangenisstraf. Hij kwam in verzet en stond nl deze week opnieuw terecht. Door hem waren twee getuigen à décharge mede­ gebracht, bestuursleden van ’t gilde die voor de rechtbank verklaarden, dat vreemdelingen niet bij het gilde mogen komen. De beklaagde achtte het mogelijk, dat hij geslagen had, “maar”, zeide hij, “allemaal hebben ze dat gedaan”. De officier van justitie vroeg bevestiging van het vonnis a quo, omdat hij overtuigd is, dat de ­politiedienaren waren in de rechtmatige uitoefening hunner functie. De verdediger, mr. Verhoef, meende, dat indien thans, evenals bij wijlen mijnheer Gaesbeeck, door een smeekschrift kans bestond op kwijtschelding van straf, de beklaagde die zeer gunstig bekend staat, zeker zou vrij komen. Pleiter betoogde, dat het bewijs niet geleverd is, dat bek!. de dader is. PI. ontkende voorts, dat de politie het recht had, de herberg binnen te gaan. Uit het contract dat gesloten is tusschen het Gaesbeecker gilde en de caféhoudster, blijkt, dat het gehele café was afgehuurd door het gilde. De politie mocht er dus niet binnendringen, evenmin als ze dat in

20

Agenda Overzicht Gilde-activiteiten 2013 Bijdrage AVONDVIERDAAGSE SOEST

Donderdag 30 MEI

GILDEDAG MILSBEEK

Zondag 16 JUNI

GILDEFEESTEN

Maandag 19-26 AUGUSTUS

MEDEWERKERFEEST

Zaterdag 14 of 21 ???? SEPTEMBER

Bijdrage FETE LOUCHES COMINES (B/FR) Zondag 13 OKTOBER SCHIETAVOND PRINS HENDRIK

Vrijdag 25 OKTOBER

KERMISVLEESBINGO

Zaterdag 26 OKTOBER

KAART-/SJOELAVONDEN IN ‘t GILDEHUIS (Aanvang 20.00 uur) * Sjoelavonden:

2e dinsdag van de maand 8 oktober 12 november 10 december

* Kaartavonden:

3e dinsdag van de maand 15 oktober 19 november 17 december

* Dansavonden:

3e zaterdag van de maand 19 oktober 16 november 21 december

U wordt van harte uitgenodigd aan de verschillende gilde-activiteiten deel te nemen. Voor nadere informatie wordt ook verwezen naar de toelichtende artikelen in deze Gildepraot.

Practicum is een vooruitstrevende organisatie in de grafimedia branche. Vanuit de vestigingen in Soest bedienen wij een breed portfolio cliënten, varieërend van MKB tot multinationals. Practicum levert meer dan alleen drukwerk. Op maatschappelijk verantwoorde en innovatieve wijze geven wij inhoud aan het vinden van een totaaloplossing voor al uw communicatievraagstukken. Laat uzelf overtuigen van onze meerwaarde in een persoonlijk gesprek of bezoek ons online via www.practicum.nl.

Drukkerij Practicum Koningsweg 22 3762 EC Soest T 035 601 47 51 F 035 602 52 40

Drukkerij Atlas Koningsweg 22 3762 EC Soest T 035 601 47 51 F 035 602 52 40

Digiprint Soest Koninginnelaan 6 3762 DE Soest T 035 602 70 17 F 035 602 30 12

www.drukvooru.nl