GRONDWATER ALS BLUSWATER Informatiebijeenkomst voor de brandweer
Copyright Niets uit deze presentatie mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke ander wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van NVBR te Arnhem, Installect te Baak, Stichting EGB te Zoetermeer en KWA Advies te Amersfoort.
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
GRONDWATER ALS BLUSWATER
16-11-2007
2
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
Remco van Werkhoven NVBR/LNB cluster Kennis & Kwaliteit Voorzitter District Zuid-Holland Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
PROGRAMMA 1. Inleiding 2. Ontwikkelingen 3. Richtlijn bronnen sprinklers 4. Richtlijn brandputten 5. Wet- en regelgeving 6. Paneldiscussie 7. Afsluiting – drankje & hapje 16-11-2007
Remco van Werkhoven Jeanne van Buren Henk Bruil Frans Heinis Marette Zwamborn Remco van Werkhoven
4
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
Drinkwater ≠ bluswater • Ontwerp drinkwaterleidingen (stroomsnelheid / legionella) • Druk drinkwater • Debiet drinkwater • Garanties over levering 16-11-2007
5
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
Alternatieven voor bluswater • Oppervlakte water • Tanks / reservoirs • Grondwater
16-11-2007
6
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
Rol van de NVBR • Mee denken over en meewerken aan het ontwikkelen van referentiekaders voor de borging en beoordeling van de kwaliteit • Behartigen belangen van de brandweer • Delen van kennis en informatie 16-11-2007
7
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
BRONNEN & SPRINKLERS Jeanne van Buren NVBR/LNB cluster Kennis & Kwaliteit Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
Historie • Vroeger regelmatig gebruikt • Geen eisen aan de kwaliteit van de bron • Geen onderzoek kwaliteit bodem of grondwater • Geen eisen aan de bronboorder • Gevoelsmatige criteria voor het testen • Goede en slechte ervaringen 16-11-2007
9
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
RESTRICTIE BRONPOMPEN • Geregeld in de VAS hoofdstuk 4.9 • Als één van de watertoevoervoorzieningen van een tweevoudige watervoorziening als geen andere watervoorziening mogelijk is. 16-11-2007
10
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
NIEUWE ONTWIKKELINGEN • • • • • • •
Warmte / koude techniek Zuigboor/luchtlifttechniek Onderzoek samenstelling bodem Onderzoek samenstelling grondwater Kwaliteit uitvoerder inzichtelijk Kwaliteit uitvoering inzichtelijk Verwoord in een referentiedocument
16-11-2007
11
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
CERTIFICERING • Volgens VAS hoofdstuk 4.9 • Met concessie LPCB (zie hand-out) Let op! Vuurwerk wijkt iets af • Toestemming van CvD-blus • In de toekomst uitvoering onder accreditatie van de RvA 16-11-2007
12
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
VRAGEN UIT DE BRANDWEERPRAKTIJK WWW.INFOPUNTVEILIGHEID.NL
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
sprinklerwater inname met energieopslag systeem 8 november 2007 Copyright Niets uit deze presentatie mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke ander wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van NVBR te Arnhem, Installect te Baak, Stichting EGB te Zoetermeer en KWA Advies te Amersfoort.
Henk Bruil
Inhoud
• Energieopslagsystemen • Toepassing sprinklerwaterinname uit bronsystemen
16-11-2007
15
Energieopslagsystemen Zijn systemen die met grondwater koeling en laagwaardige warmte aan gebouwen leveren.
• geboorde bronnen met ingebouwde pompen, warmtewisselaars • diepte bronnen 40 tot 250 mtr. • waterdebiet 10 tot 300 m3/h • drinkwater kwaliteit • soms zoutwater/ijzerhoudend • geen vervuiling (zand e.d.)
16-11-2007
16
Waarom energieopslagsystemen • • • • • •
energiebesparing t.o.v. koelmachines geen geluidemissie geen noemenswaardige opstellingsruimte tot 30 jaar garantie op energielevering 1e systemen vanaf begin jaren 90 bewezen techniek voor utiliteit en industrie
16-11-2007
17
Waar toepasbaar
1 of meerdere aquifers tot 100m -m.v.
geen aquifers tussen 0 en 100m -m.v. wordt verder behandeld door KWA
16-11-2007
18
Doorsnede bodemstructuur
16-11-2007
bron: Grondwaterkaart van Nederland
19
Installatie principe Luchtbehandeling 26°C
+
+/-
-10°C
16°C 19°C Kantoren
Maaiveld Grondwaterstand
16°C
16-11-2007
Warme bron
12°C
8°C
Koude bron
20
Energieopslag principe doublet -systeem
16-11-2007
21
16-11-2007
22
Jaarbeurs Utrecht Beatrixgebouw
Hallen complex
• koelvermogen 17.000 kW • gebouw opp. 220.000 m2 • 23 stuks bronnen ca. 50 mtr diep • debiet per bron 50 tot 200 m3/h • totaal max. ca. 1500 m3.h Per jaar wordt er ca. 500.000 m3 water onttrokken en geïnfiltreerd
16-11-2007
23
Monobronsysteem Gekoeldwateraansluitingen OPTIONEEL:
Putbehuizing Bronkop
Sprinklerwatertoevoer Terugslagklep Sprinklerpomp
Warmtewisselaar
Sprinklerjockeypomp
Pomp warm Filter warm Afsluitende ring
Filter koud Pomp koud
16-11-2007
24 Boorgat
Boortechniek
16-11-2007
25
Boor opstelling
16-11-2007
26
Monstername
16-11-2007
27
Schoonpompen Ontwikkelen van bron door het zanden slibvrij maken en stabiliseren van de boring. Dit is een essentieel onderdeel van gegarandeerde waterlevering. Schoonpompen kan 2 tot 5 dagen in beslag nemen.
Boring 600
16-11-2007
28
Langdurig onttrekken maaiveld
7 mtr afpomping meter 0 -1 -2 -3 -4 -5 -6 -7 -8 -9 -10 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 minuten
16-11-2007
29
Toepassing sprinklerwaterinname uit bronsystemen
16-11-2007
30
Standaard sprinklerinname Volgens de voorschriften VAS •
aansluiting op de openbare waterleiding zonder/met drukverhogingspompen
•
aansluiting op open water met drukverhogingspompen
•
aansluiting op reinwaterkelder met drukverhogingspompen
•
aansluiting op een druktank die automatisch op peil en druk gehouden wordt maaiveld
•
aansluiting op een hooggelegen reservoir
•
combinatie van boven genoemde systemen i.v.m. de classificatie van veiligheid
16-11-2007
31
Eigenschappen watersuppletie •
openbare waterleiding – – – –
•
open water – – – –
•
duur in realisatie betrouwbaar
druktank – – –
•
eenvoudig te realiseren gevoelig voor verontreiniging betrouwbaar niet overal mogelijk
reinwaterkelder – –
•
grote (dure) drinkwateraansluiting nodig hoge vastrechtkosten betrouwbaar levering van het waterleidingbedrijf staat ter discussie
duur in realisatie betrouwbaar veel oppervlakte benodigd
hooggelegen reservoir – – –
16-11-2007
duur in realisatie betrouwbaar veel oppervlakte benodigd
32
Het alternatief
16-11-2007
33
Een bron!
sprinklerwater
energieopslag
16-11-2007
34
Principe Sprikler binneninstallatie Testleiding brandweeraansluiting
Fi WM PS L1
PS H
PS L2
KB
KB
maaiveld energie opslagsysteem LT
LT
jockeypomp
GT SET
sprinklerpomp
sprinklerpomp
warm
16-11-2007
koud
35
Problematiek •
vanuit het verleden een verbod op sprinklerbronnen – – – –
•
technische zaken – – – –
•
geen kennis van bronkwaliteit aansturing onderwaterpompen opdruk houden van bronsystemen specifiek onderhoud
waterlevering bedrijven stoppen met het leveren van grote hoeveelheden drinkwater –
•
veel problemen slecht onderhoud snel verstoppen dus niet betrouwbaar
er zal dus een alternatief moeten komen
status richtlijnen – –
er is een werkgroep bezig met nieuwe regelgeving t.a.v. sprinklerbronnen e.e.a. moet resulteren tot certificering van bronsystemen
16-11-2007
36
Wanneer succes • bronboring volgens NVOE- richtlijnen geboord door EGB erkende boorder • goede selectie onderwaterpomp • drukhoudinrichting broninstallatie (jockeypomp, expansievat) • betrouwbare aansturing onderwaterpomp • in combinatie met energieopslag levert het een minderinvestering op • functioneel gescheiden systemen • succes dagelijks gebruik bron en continu monitoring • goede richtlijnen en testcriteria
16-11-2007
37
Voorbeeld monobron -sprinkler Rai Amsterdam • • • •
energieopslag met sprinkler opslagsysteem max 30 m3/h ( 350 kW koeling) sprinklerwater180 m3/h voorziening t.b.v. scheiding van zout/zoet water
16-11-2007
Ø
38
Voorbeeld doublet -sprinkler •
Jaarbeurs Utrecht – – –
energieopslag (doubletsysteem) met sprinkler opslagsysteem max. 750 m3/h water verplaatsing sprinklerwater 240 m3/h sprinkler onderstation
Gebouw installatie koeling
sprinkler gebouw installatie warmte uitwisseling
spui afsluiter maaiveld ca. 1 mtr. injectieklep grondwaterstand ca. 50 mtr.
ca. 15 mtr.
bronpomp incl. toeren geregelde motor
16-11-2007
SP 3 SP 2 Warme bronnen ca. 16°C
SP 1
principe broninstallatie
Koude bronnen ca. 8°C
39
Jaarbeurs Utrecht Ontwerp energieopslag CLUSTER 3
Koeltoren
Koelmachine
Koeling / verwarming Trade Mart 1e t/m 7e verdieping
Koeling kantoren 5e t/m 7e verdieping
Koeling kantoren begane grond t/m 4e verdieping
Koeling vergaderzalen begane grond t/m 7e verdieping
PEGUS (stadsverwarming)
Koeling Beatrtrxtheater
Warmtewisselaar
16-11-2007
hallen complex
Warmtepomp
Beatrixgebouw
40
Jaarbeurs Utrecht ontwerp sprinkler CLUSTER 3 sprinkler op openwater
sprinkler op bronnen
16-11-2007
hallen complex
41
Jaarbeurs Utrecht Beatrixgebouw
Hallen complex
• koelvermogen 17.000 kW • gebouw opp. 220.000 m2 • 23 stuks bronnen ca. 50 mtr diep • debiet per bron 50 tot 200 m3/h • totaal max. ca. 1500 m3.h Per jaar wordt er ca. 500.000 m3 water onttrokken en geïnfiltreerd
16-11-2007
42
Onderhoud en inspectie • onderhoud is opgenomen met het energieopslagsysteem • inspectie pompproef en afpomping • monitoring via GBS
16-11-2007
43
Bedankt voor uw aandacht Henk Bruil 16-11-2007
november 2007
44
EGB Richtlijn voor de aanleg en installatie van Brandputten
Copyright Niets uit deze presentatie mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke ander wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van NVBR te Arnhem, Installect te Baak, Stichting EGB te Zoetermeer en KWA Advies te Amersfoort.
46
Scope presentatie -Toelichting
op door EGB opgestelde richtlijn -Richtlijn betreft brandputten met zuigleiding
1. Aanleiding opstellen richtlijn 2. Doel richtlijn 3. Eisen aan brandputten 4.Termen, Definities en Verwijzingen 5. Procesbeheersing 6. Vergunningen 7. Voorbereiding werkzaamheden 8. Uitvoering werkzaamheden 9. Documentatie 10. Onderhoud 11. Geschillen 12. Erkenningsregeling
1. Aanleiding
Behoefte bij opdrachtgevers (waaronder brandweer) en branche (grondboorbedrijven) aan eenduidige eisen en voorwaarden voor aanleg van brandputten
48
2. Eisen aan brandputten
In richtlijn eisen opgenomen voor goed functioneren bij oplevering, waarbij tevens voldaan wordt aan vigerende regelgeving:
Leveren van voldoende bluswater Lange levensduur Voldoen aan voorschriften Brandbeveiligingsinstallaties NVBR Bodembescherming en Voorschriften Waterwet
49
3. Doel richtlijn
Kwaliteit brandput beoordelen bij oplevering Controle kwaliteit bestaande brandput Ontwerp brandput niet in richtlijn opgenomen; hiervoor is informatie over bodemopbouw locatie brandput essentiëel
50
4. Termen, definities en verwijzingen
Overzicht in richtlijn: Alle van toepassing zijnde NEN normen, wetten en richtlijnen
51
5. Procesbeheersing Leidraad voor kwalitatieve technische uitvoering en oplevering is Erkenningsregeling voor GrondboorGrondboor- en Bronbemalingsbedrijf:
Inzet vakbekwaam personeel Inzet deugdelijk en veiligheidsgekeurd materieel Milieu eisen (o.a. afdichten doorboorde kleilagen, afvoer uitkomende grond en opgepompt grondwater) VCA*/** gecertificeerd Verslaglegging (opleveringsprotocol)
52
6. Vergunningen
Toestemming grondeigenaar en melding naar bevoegd gezag
Melding bij Gedeputeerde Staten Ontheffing of vergunning lozen grondwater bij schoonpompen Ontheffing boren in boringvrije zone (o.a. grondwaterbeschermingsgebieden)
53
7. Voorbereiding werkzaamheden
Controle aanwezigheid verguningen KLIC melding (wordt m.i.v. 11-1-2008 Melding Grondroerdersregeling) Informeren belanghebbenden Inrichting boorlocatie Werkwatervoorziening
54
8. Uitvoering werkzaamheden Alle boormethoden toegestaan onder voorwaarden van BRL 2000 SIKB Protocol VKB Mechanisch boren (nu nog concept, van kracht in de loop van 2008) Meest geëigende boormethode is zuigboren / luchtliftboren: hierbij is een goede monstername en grondlagenbeschrijving volgens NEN 5104 mogelijk
zuigboren
spuitboren
55
8. Uitvoering werkzaamheden Bij roterend spoel/spuitboren is geen goede monstername en beschrijving mogelijk, in dat geval moet geofysische boorgatmeting worden uitgevoerd Boordiameter minimaal diameter bronfilter + 2x filtergrindomstorting 125 mm. Voorbeeld: bronfilter 200 mm + 2 x 125 mm geeft boorgatdiameter 500 mm Boorsnelheid i.v.m. goede monstername max 15 m/uur
56
Uitvoering werkzaamheden (boren)
Boorsnelheid i.v.m. goede monstername max. 15 m/uur Grondlagenbeschrijving bepaalt inbouwinbouw- en aanvulstaat Bron met centrering inbouwen Aanvullen boorgat met stortkoker Doorboorde kleilagen zorgvuldig afdichten (conform boorprotocol
57
Uitvoering werkzaamheden (schoonpompen)
Eisen aan zandzand- en slibhoudendheid in ontwerp vastgelegd Zodanig schoonpompen dat bij ontwerpcapaciteit zandzand- en slibvrij water wordt geleverd Max. afzuiging met bovengrondse zuigpomp 6,5 m – maaiveld na continu 4 uur pompen bij ontwerpcapaciteit Beproeving door capaciteitstest: afpomping bij ontwerpdebiet vastleggen (zie modelformulier) Geijkte debietdebiet- of flowmeter toepassen Absolute waarde grondwaterstand/stijghoogte bij beproeving op ontwerpcapaciteit 6,5 m – maaiveld Uitvoering in aanwezigheid van opdrachtgever
58
Uitvoering werkzaamheden (schoonpompen)
59
Uitvoering werkzaamheden (afwerking) Haal/zuigleiding inclusief bronkop max. 25 kg (arbo(arbo-eis) Bestrating, bebording, bescherming conform plaatselijke eisen
60
9. Documentatie
Bij oplevering moet het volgende worden gerapporteerd: Grondlagenbeschrijving (boorstaat) conform NEN 5104 Rapportage boorgatmeting incl. interpretatie bij spoelboormethode Inbouwstaat Aanvulstaat Rapportage capaciteitstest incl. bepaling zandzand- en slibhoudendheid Omschrijving afwerking brandput met maatvoering
61
62
10. Onderhoud
Vrijwel geen onderhoud nodig, wel periodieke controle capaciteit (debiet vs. afpomping) Metingen bij periodieke controle vastleggen in archief (revisiemap) en vergelijken met resultaat bij oplevering
63
11. Geschillen
EGB heeft geschillencommissie:
Bij verschil van mening over geleverd product door een EGBEGBerkend bedrijf kan een beroep worden gedaan op de geschillencommissie van de Stichting EGB
64
12. Erkenningsregeling Wat houdt de Erkenningsregeling EGB in?
Jaarlijkse controlecontrole-audit door certificerende instelling Auditprotocol: - Documentenbeoordeling - Controle jaarlijkse veiligheidskeuringen boormaterieel - Controle vakbekwaamheid (landelijk erkende opleidingen voor boormeester) - Rapportage CI aan bedrijf en Stichting EGB - Controle door Stichting EGB Register EGB erkende bedrijven: www.EGBerkend.nl
65
Vragen?
Bedankt voor uw aandacht
66
Wet- en regelgeving grondwateronttrekking Informatiebijeenkomst Brandweer 8 november 2007 Marette Zwamborn Copyright Niets uit deze presentatie mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke ander wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van NVBR te Arnhem, Installect te Baak, Stichting EGB te Zoetermeer en KWA Advies te Amersfoort.
Inhoud Nationale wetgeving –
Grondwaterwet, Wet Bodembescherming
Provinciale regels –
Verordeningen waterbeheer, PMV
Regels voor boringen Regels voor lozing water Voorbeelden 16-11-2007
68
Grondwaterwet (1981) Provincie regelt verdeling van grondwater Onttrekken niet toegestaan, behalve… … met vergunning, of … speciale categorieën (noodvoorzieningen)
Meldingsplicht Registratieplicht Vergunningsplicht 16-11-2007
69
Nieuwe wetgeving Waterwet (2009?) –
Grondwaterwet + enkele andere wetten
–
Grondwaterbeheer (deels) naar waterschap
–
Provincies dragen nu al taken over, soms dus doorverwijzing naar waterschap
16-11-2007
70
Wet bodembescherming (1986) Regelt bescherming & sanering bodem Voor specifieke zaken: AMVB’s Algemeen: zorgplicht!
16-11-2007
71
Provinciale regels Verordening waterhuishouding (of Grondwaterverordening)
Verordening verschilt per provincie Noodvoorzieningen:
16-11-2007
–
meestal wél meldingsplicht
–
vaak géén registratie- en vergunningplicht
72
Provinciale regels (2) Provinciale milieuverordening (PMV) Soms: beschermde gebieden boringen Grondwaterbeschermingsgebieden In beschermingsgebieden mogen geen bronnen worden geplaatst 16-11-2007
73
Regels voor boringen Nu alleen regels voor boringen bij: – –
vergunning Grondwaterwet restricties in PMV
Binnenkort: – –
VKB protocol mechanisch boren (2008) certificering van boorbedrijven (…)
16-11-2007
74
Regels voor lozing water Riool → gemeente (Wm) Oppervlaktewater → waterschap (Wvo) –
Kleine, incidentele lozingen meestal toegestaan of alleen meldingsplicht, soms vergunningplicht
–
Knelpunten bij groot brondebiet, in stedelijk gebied, bij zout of ijzerhoudend grondwater
16-11-2007
75
Voorbeeld 1: Grondwaterbeschermingsgebied
Pompstation ‘La Cabine’
Pompstation‘ Pinkenberg’
Arnhem
www.gelderland.nl -> kaarten -> ‘Wateratlas’ 16-11-2007
76
Voorbeeld 2: N-Brabant Verordening Waterhuishouding Artikel 5.2.1 Uitzondering registratieplicht De in artikel 11, eerste lid, van de Grondwaterwet genoemde verplichtingen zijn niet vereist ten aanzien van:
a. inrichtingen < 10 m3/uur, … b. noodvoorzieningen
Artikel 5.3.1 Uitzondering vergunningplicht
Een vergunning tot het onttrekken van grondwater als bedoeld in artikel 14, eerste lid van de Grondwaterwet is niet vereist ten aanzien van:
a. inrichtingen < 10 m3/uur, … b. veedrenkputten, … c. noodvoorzieningen, voor zover de put niet dieper is dan 30 meter minus maaiveld. 16-11-2007
77
Voorbeeld 3: Utrecht 2006 Provinciaal onttrekkingsregister
16-11-2007
78
Wet- en regelgeving grondwateronttrekking Informatiebijeenkomst Brandweer 8 november 2007 Marette Zwamborn
16-11-2007
80 bron: Grondwaterkaart van Nederland
