WANDELEN Tekst en fotografie Laurens Aaij 74
Een fraaie baai, op 25 kilometer wandelen van Poros.
E
OP02_Stplts_Kefalonia 74
20-02-2007 10:38:52
STANDPLAATS ZONNIG KEFALONIA
Griekenland MET LEZERSREIS
Het Griekse eiland Kefalonia heeft alles in zich voor een perfecte outdoorbestemming: bergen, verlaten baaien, dorpjes en natuurlijk héél véél zon. Op Pad vond de mooiste wandelpaden van Kefalonia en buureiland Ithaka.
E 75
OP02_Stplts_Kefalonia 75
20-02-2007 10:39:04
Het is niet de eerste keer dat we geen flauw benul hebben waar we zijn
Het gebied Kefalonia is een echt eiland met één bergrug en één echte top: de Enos (1627 m). Er zijn ongekende wandel- en klimmogelijkheden, maar helaas zijn die lastig uitvoerbaar door het ontbreken van kaartmateriaal, gidsjes en gemarkeerde routes. Kefalonia is nergens bijzonder steil. Het klimaat is gematigd. Gelopen tochten Vijf pittige dagwandelingen, 15 - 30 kilometer. Zwaarte/moeilijkheidsgraad Veel stijgen en dalen. De oriëntatie is lastig. Markering Geen, op een klein deel van etappe 4 na. Overnachten Twee campings, niet gericht op wandelaars. Hotels, pensions en appartementen te over. Beste tijd April/mei en september/ oktober. Zomer: te warm, te veel toeristen. Winter: mooi, maar koude wind en in de bergen sneeuw mogelijk. Er naar toe Vliegen, alleen in vakantiemaanden rechtstreeks; overige maanden: via Athene. Verhard/onverhard 25%/75%. Deels autowegen met druk verkeer.
DAG 1
De feiten
Rondwandeling vanuit Agia Evfimia, 30 km. Zoektocht naar eeuwenoud klooster. ‘Waarom gaan jullie wandelen?’ Vier oude mannen in dé kroeg van Agia Efimia staren ons, twee lange slungels uit Nederland met wandelschoenen, aan. ‘Go by car’, zegt Steve, een gerimpelde remigrant uit Australië. Klein en goedgebekt. We zijn in het leukste café van Agia, gelegen in de havenmond van het grootste dorp van de westkust van Kefalonia. De wind komt zó van de Ionische Zee het kroegje binnenwaaien.
EVEN DOORLOPEN De ochtend is frisser dan we dachten. We roosteren brood, smeren jam en lepelen Griekse yoghurt. Lekker en dik. In het dorp vullen we ons ontbijt aan met Griekse koffie. Sterk en drabberig. ‘Nog maar eentje dan?’ De route die we hebben uitgepuzzeld op de kaart begint aan de voet van de koffiebar. Als we opveren uit de ijzeren stoeltjes staan we meteen aan de start. Baai na
Agia Efimia ligt in een prachtige baai. Mooi, zonnig, winderig.
baai passeren we. Het is de enige weg langs het water: over asfalt. Om de paar honderd meter een parkeerplekje met overvolle prullenbakken of een verlaten restaurantje. ‘We zouden toch ergens van deze weg af moeten buigen?’ Het stippel-
GRIEKENLAND
Kefalonia
76
Athene
E
OP02_Stplts_Kefalonia 76
20-02-2007 10:39:20
De standplaats: Agia Efimia
lijntje op onze wandelkaart staat haaks op de bochtige asfaltweg. ‘Nog maar even doorlopen dan?’ Twee baaien verder passeren we een mooi paadje naar rechts. Het klaphek van betongaas houdt ons niet tegen. ‘Euh, die kant?’ Van de blauwe waterspiegel klimmen we vlot omhoog. Sappig gras bezaaid met madeliefjes. De eerste passen probeer ik m’n lompe schoenen nog tussen de witte bloempjes te zetten. Na een paar honderd meter geef ik het op. Hoe hoger we komen, hoe smaller het pad wordt. De vlaktes verdwijnen, muurtjes verschijnen. Jan Mark klautert voor me uit. Voorzichtig plant hij zijn voeten op uitstekende stenen in de twee meter hoge muurtjes. De route is een geul met om de honderd meter een obstakel: een muur.
Agia Efvimia ligt anderhalf uur rijden van Argostolis - de hoofdstad en de grootste plaats. In de zomer zijn de haven, de pensions en de cafés vol met Italianen, Engelsen en Grieken van het vasteland. Agia ligt centraal, in het midden van de oostkust. Poros in het zuiden en het mondaine Fiskardo op de noordpunt lijken op de kaart prima te berijden. In werkelijkheid ben je uren aan het bochten over prachtige bergweggetjes. De verfilming van Kapitein Corelli’s mandoline met Nicolas Cage is er opgenomen. Een paar kilometer van Agia zie je de bekendste filmset: Mirtos Beach. Een waanzinnige baai. Het hotel van mevrouw Moustakis en haar man is prima verzorgd. Bijkomend voordeel: mevrouw Moustakis serveert fantastische rijstepap.
KEER OP KEER Bij een vlakte met ruïne stopt de stippellijn op de kaart. Het gras op de open plek is fijner dan in mijn achtertuin en uit het groen steken scherpe kalkstenen. Naar het westen. Want daar moet dat klooster Overal op onze route naar het klooster Theotokoe Thematon staan muurtjes van verwoeste bouwsels. E 77
OP02_Stplts_Kefalonia 77
20-02-2007 10:39:41
LEZERSREIS I.S.M. SINDBAD Dat Kefalonia een prachtig wandeleiland is, staat buiten kijf. Dat er nauwelijks voorzieningen zijn en dat navigeren moeilijk is, ook. Om het makkelijker te maken biedt Op Pad i.s.m. Sindbad Wandelreizen een lezersreis aan, een mix van de mooiste door ons gelopen tochten en wandelingen uit een Sindbad-wandelreis. Op maat gemaakt dus. Meer info op pagina 11.
‘Daarheen’, zegt Kyriakos Grigoratos.
boeken van Voltaire die de monniken hier volgens de overlevering zouden lezen, blijven verborgen. De deur is dicht.
TWEE METER LANGE GRIEK
Vissersdorp Sami.
toch ergens zijn? Het is niet de eerste keer dat we geen flauw benul hebben waar we zijn. De Ionische Zee met het eiland Ithaka is onze enige referentie. Jan Mark klautert op een rots en maakt een peiling. ‘Euh, die kant?’ Keer op keer lopen we terug. De halfverharde weg splitst zich. We gokken op links, maar staan tien minuten later weer op dezelfde splitsing. Hier zou een kerkje moeten zijn. Maar de ruïne daarvan pas78
seerden we een half uur geleden. Carlos helpt ons. Hij wenkt ons in z’n aftandse Nissan pick-up. Opeens zoeft de Nissan over een glimmend nieuwe asfaltweg die ontbreekt op de kaart. De weg eindigt bij een hek. ‘Just open the gate, visit monastry, no problem!’ Het klooster is na de verwoestende aardbeving van 1953 herbouwd in oogverblindend wit. De Griekse vlag wappert, het uitzicht over de Ionische Zee is geweldig. Maar de originele
Na zes uur zien we bekend asfalt: de weg van Sami naar Agia Efimia. In het donker slingeren we terug naar Agia. Hup, de kroeg in. Steve wacht ons al op. ‘Hi guys’, knauwt hij in onverbloemd Australisch. ‘Where did you go?’ Meteen is wandelen op Kefalonia het onderwerp van gesprek. Er worden routes uitgedokterd en telefoonnummers gedraaid. Iedereen kent iedereen. Even later hangt Fontas uit de hoofdstad aan de lijn. Hij zit vol wandelavonturen en belooft langs te komen met foto’s en een heuse gedetailleerde kaart. ‘Jullie zullen wel zien!’ Fontas, een twee meter lange Griek met Belgisch bloed, vertelt over lange wandelingen. Met vrienden trekt de geodeet al jaren over het eiland. Geen plek is hem onbekend. Maar waarom lopen wij dan steeds verkeerd?! Het antwoord is simpel: goede wandelkaarten ontbreken. De enige nauwkeurige kaart is van militaire makelij en niet te koop. ‘Bovendien’, zegt Fontas, ‘worden de paden nauwelijks meer gebruikt. Ze zijn overbodig geworden door de aanleg van asfaltwegen.’ Niet dat Fontas het erbij laat zitten. Met zijn
E
OP02_Stplts_Kefalonia 78
20-02-2007 10:39:58
Met zijn vrienden probeert Fontas wandelroutes op Kefalonia in de oude luister te herstellen
vrienden probeert hij wandelingen in de oude luister te herstellen. ‘Kijk hier’, wijst hij op zijn geplastificeerde militaire kaart, ‘hier hebben we een route gemarkeerd. Je kunt zelfs helemaal doorlopen naar Poros.’ De lange Griek gniffelt. ‘Halverwege in de rimboe staat een huis van twee oude mannen. Toen wij er waren zwaaide een van hen wild met een hakmes. Inmiddels is hij dood.’ We denken er niet verder over na: Fontas achterna.
DAG 4
Rondwandeling vanuit Antisamos, 30 km, langs de Ionische Zee. ‘Ja daar!’ De eerste markering die we op het eiland zien, de blauwe stip die Fontas ons beloofde. Elke paar honderd meter heeft Fontas er één op een rots gezet. Een mooi smal paadje slingert een stompe berg op. Merkwaardige bomen aan weerskanten die elk jaar hun bast afgooien, waarna er een dikke plak nieuwe rode bast te voorschijn komt. De verfstippen sturen ons keurig het bergje op. Voor het eerst is de route duidelijk. Hup naar het zuiden, langs zee. Terwijl we een chocoladebroodje wegkauwen, komt er een harde wind opzetten. De lauwe zon maakt het er nauwelijks warmer op. Vanaf de frisse bergrug zien we onze route: op naar Poros. Hoe verder we lopen, hoe dichter de bebossing wordt.
Ithaka: vervallen schuurtje. Wel een stippellijn, geen route.
Uitzicht over de Ionische Zee. Links Ithaka, rechts het schiereiland bij Sami.
E 79
OP02_Stplts_Kefalonia 79
20-02-2007 10:40:20
Even later zitten we op het verlaten strand. Een paar honderd meter helwitte kiezels, voor ons alleen
Lage, dichte begroeiing met hier en daar een statige olijfboom. Om de paar kilometer een diepe waterput.
ZWAAIENDE GEK Dan horen we geblaf. Zou het de hond van de gevaarlijke gek zijn? Na nog een waterput zien we een huisje van golfplaat. Behoedzaam komen we dichterbij. Een rijzige man met dik brilmontuur begint te zwaaien. Niet met een mes, maar met z’n grote rimpelige hand. Het is Kyriakos Grigoratos, een vriendelijke man die erop staat dat we koffie komen drinken. ‘Je mag ook blijven slapen, plek zat.’ Eén week per maand leeft Kyriakos in zijn hutje. ‘Ik jaag, lees, en kijk naar buiten.’ Hij schenkt sterke koffie uit een kannetje. Ik haal een plak chocola uit m’n rugzak. ‘Lekker, maar ik heb nu geen trek. Ik bewaar hem.’ Beteuterd kijkt Jan Mark naar de laatste knabbel die we hadden.
TWEEDE WATERPUT ‘Jullie zullen verdwalen’, zegt Kyriakos als we hem laten zien waar we heen willen. ‘Jullie zullen verdwalen’, prevelt hij nogmaals. ‘Kom, ik laat het jullie zien.’ Kyriakos is zeventig, maar loopt als een kievit.
Griekse salade.
@ 80
Hij komt hier al meer dan vijftig jaar. ‘Daar, zie je die open plek?’, wijst hij met z’n wandelstok. ‘Daar moet je heen. Zoek de eerste waterput. Ga tien stappen naar links, dan tien vooruit en dan tien naar rechts. Nu zie je de tweede waterput. Daar wordt het lastig. Je komt bij een kloof. Eén van jullie blijft aan de rand staan en loodst de ander naar de overkant. Anders verdwaal je.’ We kijken elkaar aan, is het echt zo moeilijk? Kyriakos vervolgt: ‘Na de kloof zoek je een hol in de rotsen. Loop er omheen en zoek de route.’
OUDE VUURPLAATS Opeens herkennen we de omgeving. We staan onderaan het punt waar we twee dagen geleden moedeloos omkeerden. Vierhonderd meter boven ons zien we duidelijk het zadel waar we stonden. ‘Dan moet hier ergens dat strandje zijn’, zeg ik. ‘Volgens Fontas is er een oude vuurplaats.’ We struinen door op het overgroeide pad, stekels prikken door trui en broek. Even later zitten we op het verlaten strand. Een paar honderd meter helwitte kiezels, voor ons alleen. We kijken stil naar de horizon en luisteren naar het
geruis van de zee. ‘Dit is Robinson Crusoe hè?’ Maar veel tijd is er niet: Poros ligt 25 kilometer verderop.
ALLEEN GEITENBOTTEN Vertwijfeld gaan we op zoek. Keer op keer herhalen we de omschrijving. ‘Zo, dat kan niet meer fout gaan’, zegt Jan Mark als hij bij de tweede waterput een waypoint in de gps zet. ‘Nu de kloof.’ We loodsen elkaar gemakkelijk door de kloof en zien een reusachtige grot. Maar geen route. We kammen de omgeving uit, vinden alleen geitenbotten. ‘Wat denk je ervan?’ We hebben uren gedoold, het regent en ons laatste tussendoortje ligt in een golfplaten hutje. ‘Omkeren.’ Zelfs met gps is de weg terug zoeken moeilijk. Volkomen onverwacht staan we weer bij het hutje van Kyriakos. ‘Ik zei toch dat je zou verdwalen? Willen jullie chocola? Ik neem een klein stukje, jullie nemen de rest. Je kunt nu beter gaan, het wordt slecht weer.’ Uren later strompelen we ons café in Agia binnen. Steve wil weten hoe het was. ‘Ach, we liepen verkeerd. Recht in de armen van een zwaaiende gek. Die maakt prima koffie trouwens.’ õ
De aardbeving van 1953 liet alleen het dorpsplein van Karavomylos intact.
Download van oppad.nl een pdfbestand met uitgebreide informatie. Op oppad.nl vind je tevens een gps-tracklog en een interactieve Google-Map van deze tocht.
E
OP02_Stplts_Kefalonia 80
20-02-2007 10:40:37
Geen berg, heuvel, baai of eiland zonder olijfboom.
DAG 2
De andere etappes START EN EINDE: Bergweg tussen Digaleto en Sami 10 kilometer ZWAARTE: Pittig stijgen en dalen (circa 500 m), lastig navigeren. Stevig wandelen. Hoogste punt: 1627 meter. WAT MAAKT DEZE ETAPPE ANDERS? Een avontuur om een verlaten strand aan de andere kant van een bergrug te vinden. Overal oude sporen, oude paden, nergens markeringen of veelbelopen paden. En steeds uitzicht op die verlaten baai met hagelwit strand.
DAG 5
DAG 3
START EN EINDE: Haven Ithaka (via Vathi) 18 kilometer ZWAARTE: Redelijk vlak, deels asfalt, niet gemarkeerd. WAT MAAKT DEZE ETAPPE ANDERS? Op en top eilandgevoel! De overtocht moet je beleven, net als aankomen in de mini-haven van Ithaka. Wandelen is lastig, de meeste routes zijn overwoekerd. START EN EINDE: Ditgaleto 20 kilometer ZWAARTE: Pittig stijgen, lange dag. Navigatie is (afgezien van begin van de route) makkelijk. Er zijn diverse routes omhoog. WAT MAAKT DEZE ETAPPE ANDERS? Enos is niet alleen het hoogste punt, maar ook de plek waar de wilde paarden van Enos draven. Zeggen de eilanders. Mythisch, en dat past wel bij een Grieks eiland. Prachtige vergezichten over de Ionische Zee en het Griekse vasteland.
E 81
OP02_Stplts_Kefalonia 81
20-02-2007 10:40:54
