glas
Als alles zo helder als glas was … Met de glazen retourfles minder verpakkingsafval
1
Deze brochure is een uitgave van het provinciaal samenwerkingsverband voor de ondersteuning van het gemeentelijk milieubeleid in Vlaams-Brabant. 4 milieudiensten bundelen hun krachten in dit samenwerkingsverband. Dit zijn de contactpersonen: Provincie Vlaams-Brabant Geert Lefever, tel 016-26 72 66 Intercommunale Interleuven Willy Yserbijt, tel 016-23 58 36 Intercommunale Haviland Johan Heyrman, 02-466 51 00 IGO Leuven vzw Walter Op de Beeck, tel 016-29 85 47
2
Inhoud Inleiding 1. Wat is er aan de hand met ons milieu? 2. Wat kunnen wij er aan veranderen? 3. Afval vermijden 4. Oxfam-wereldwinkels geven het goede voorbeeld
Zeg nooit zomaar afval
4 4 5 5 6 4 7 8 9 10 11 12 13 15 16 18
1 papier en karton 2 Groenten-, Fruit- en Tuinafval (G.F.T) 3 Snoeihout 4 P.M.D 5 Oude metalen 6 Glas 7 K.G.A 8 Wit- en bruingoed 9 Restafval: gewoon huisvuil 10 Restafval: grof huisvuil
Glas om opnieuw te gebruiken 1 Een korte geschiedenis van het glas 2 Hoe kunnen wij glasafval voorkomen? 3 Glasrecyclage 4 Recyclage versus hergebruik
2
19 19 20 20 21
Inleiding 1. Wat is er aan de hand met ons milieu? Het milieu in Vlaanderen staat zwaar onder druk: ons kleine landje ligt bezaaid met autowegen, spoorlijnen en luchthavens. Wij blijven hardnekkig huizen, bedrijven, energiecentrales en hoogspanningsleidingen bouwen. De vervuiling van lucht, water en bodem neemt toe. De afvalberg blijft gestaag groeien. We leven in een consumptiemaatschappij en dat weten we al ongeveer 80 jaar. Overvloed en massaconsumptie dragen we hoog in ons vaandel. De levensduur van goederen wordt steeds korter: vroeger gingen meubilair, elektrische toestellen, speelgoed en zelfs kleren …haast een mensenleven mee. Nu komen ze steeds sneller op de afvalberg terecht.
4
2.Wat kunnen wij er aan veranderen? De milieuproblemen hangen nauw samen met onze manier van leven: hoe wij wonen, werken, ontspannen en reizen. Ons aankoopgedrag heeft een grote impact op de afvalberg. Er worden steeds meer maatregelen genomen om het tij te doen keren: zo hebben wij allemaal moeten leren sorteren. Heel wat afvalstoffen die selectief worden ingezameld worden ook daadwerkelijk gerecycleerd. Het is nog beter om te streven naar een langere levensduur van gebruiksgoederen. Daarom werden kringloopcentra opgericht. Afgedankte (maar nog bruikbare) goederen worden ingezameld en krijgen een tweede leven. In de kringloopwinkel worden meubelen, elektrische toestellen, speelgoed, boeken, kleren, huisraad verkocht aan een zacht prijsje. Kringloopcentra bieden ook tal van mogelijkheden voor informatieverstrekking en sensibilisatie van de bevolking. Het centrum fungeert als zichtbaar voorbeeld van hoe wij op een andere manier met 'afval' kunnen omgaan. Maar er is meer …
3. Afval vermijden De enige mogelijkheid om het afvalprobleem bij de wortel aan te pakken is afvalpreventie. Het veranderen van de manier van leven en het aankoopgedrag van mensen is een zeer complexe materie en is moeilijker aan te leren dan het juiste sorteergedrag. De overheid kan hierin een belangrijke rol spelen. Bij het uitbouwen van een afvalbeleid baseert men zich best op 'de ladder van Lansink'. ● afvalpreventie staat boven aan de ladder ● hergebruik vereist geen energie (of weinig) en nieuwe grondstoffen ● sorteren en recycleren: veel afvalsoorten bevatten grondstoffen die opnieuw gebruikt kunnen worden ● restafval kan worden verbrand in moderne, aangepaste installaties met gaswassing en energierecuperatie ● storten staat helemaal onder aan de ladder en moet zoveel mogelijk vermeden worden.
5
Dit alles wordt duidelijker met volgende voorbeelden : Mayonaise kan je kopen in een plastieken flacon of in glazen wegwerpbokalen. Uiteraard kies je voor de glazen bokaal. Maar … ook dat is afval, tenzij je de bokaal gaat gebruiken om iets in te bewaren. Je kan afval voorkomen door zelf mayonaise te maken. Bewaar de mayonaise in een oude bokaal of in een plastieken bewaardoos. Het bereiden van je eigen yoghurt is een manier om plastieken potjes te vermijden. Yoghurt is heel makkelijk zelf te maken, je bespaart er geld mee, het is natuurlijk, het bevat geen toegevoegde ingrediënten en bovendien weet je exact wat erin zit aangezien je het zelf gemaakt hebt. Ook zijn er al goedkope en eenvoudige yoghurtmakers op de markt. Mayonaise en yoghurt zijn voorbeelden van producten die makkelijk te bereiden zijn, ze nemen weinig tijd in beslag, ze zijn veel gezonder, goedkoper en … je doet meteen ook aan afvalpreventie. Wellicht weet jijzelf ook nog wel een aantal andere producten die je makkelijk kan bereiden en waarbij je alweer afval vermijdt.
4. Oxfam-wereldwinkels geven het goede voorbeeld De Oxfam-wereldwinkels verkopen voedingsproducten, gebruiks- en siervoorwerpen, boeken en CD's van partners uit het zuiden, rechtstreeks van de producent (meestal coöperatieven). Op die manier gaat een rechtvaardig deel van de aankoopprijs naar de mensen die er recht op hebben, nl. de producenten of de boeren. Bij het verpakken van de producten gebruikt men zo weinig mogelijk kunststof en worden overbodige wikkels vermeden. Sommige wijnen en alle fruitsappen zitten in statiegeldflessen. Er wordt kringlooppapier verkocht en alle folders, brochures en tijdschriften worden op kringlooppapier gedrukt. De lijst met adressen van alle wereldwinkels in de provincie Vlaams-Brabant kan je terugvinden op internet, www.oww.be . Je kan deze ook verkrijgen via het gratis telefoonnummer 0800-97 0 97. Maar … laten wij er zelf ook iets aan doen ! In het volgende hoofdstuk verneem je meer over de verschillende soorten afval, hoe ze verwerkt worden maar vooral hoe je ze kan voorkomen!
6
Zeg nooit zomaar afval Afval sorteren is relatief nieuw, en daarom niet voor iedereen evident. Als je het anders gewoon bent is het even wennen. Hierna volgt een overzicht van de verschillende fracties van het huisvuil. Telkens wordt uitgelegd wat het precies is en hoe het verwerkt wordt. Per fractie geven wij bovendien een aantal preventietips.
1. Papier en karton Wat is het? Kranten en tijdschriften, brieven en enveloppen (zonder venster), oude boeken (met kartonnen kaft), reclamefolders, karton, foto's (geen negatieven), … Geen vervuild papier of karton, carbonpapier, zelfklevend papier, geplastificeerd papier, behangpapier, brikverpakkingen, … Hoe wordt het verwerkt? Het papier wordt in balen geperst en naar recyclagebedrijven gebracht, waar het gebruikt wordt als grondstof voor verpakkingskarton, recyclagepapier, krantenpapier en hygiënisch papier.
TIP 1
Vraag in het gemeentehuis een sticker voor je brievenbus 'geen reclamedrukwerk a.u.b.' Zo voorkom je een hoop afvalpapier. Reclame op naam kan je vermijden door uw naam te laten plaatsen op de 'Robinson-lijst'. Bel naar het gratis nummer 0800/91 886.
TIP 2
Kranten en tijdschriften kan je doorgeven aan buren, kennissen of collegae. In Nederland is het al heel gewoon om een gezamenlijk abonnement te nemen. Het bespaart je ook flink wat geld.
7
2. Groenten-, Fruit- en Tuinafval (G.F.T) Wat is het? Organisch afval zoals etensresten, schillen van groenten, fruit en aardappelen, koffiefilters en koffiedik, theezakjes, resten van groenten en fruit, verwelkte bloemen, kamerplanten, eierschalen, notendoppen, kersenpitten, onkruid, gras, bladeren, haagscheersel, takjes en twijgjes, … Hoe wordt het verwerkt? Opgehaald G.F.T wordt verwerkt tot compost in grote installaties. Het kwaliteitsproduct wordt afgenomen door land- en tuinbouwers, en door particulieren voor gebruik in de tuin en in bloembakken of voor kamerplanten.
TIP 1
Composteren gebeurt bij voorkeur thuis. Moeilijk composteerbaar keukenafval (gekookte etensresten) kan je moeiteloos laten "verwerken" door enkele ijverige kippen. Je krijgt er lekkere eitjes voor terug. Appartementsbewoners kunnen composteren met een wormenbak.
TIP 2
Zorg voor een afvalarme tuin. Voorzie voldoende ruimte voor bomen en struiken, zodat je minder vaak moet snoeien. Een groot gazon vraagt veel onderhoud en laat veel afval achter. Er zijn leuke alternatieven. Heel wat informatie over beide tips kan je terugvinden op de website van de provincie, www.vl-brabant.be/leefmilieu
8
3. Snoeihout Wat is het? Alle houtachtig materiaal afkomstig van het snoeien van bomen en struiken, boomstammen met een diameter van max. 12 cm. Geen wortels van bomen en struiken. Hoe wordt het verwerkt? Het snoeihout dat huis-aan-huis wordt opgehaald of ingezameld via de containerparken, wordt verkleind met een hakselmachine, waarna het gecomposteerd kan worden of als houtsnippers gebruikt in tuinen en op paden. Houtsnippers kunnen gratis worden afgehaald op de containerparken van Interleuven, Interza en Interrand. Tevens wordt voor de inwoners van het arrondissement Leuven een volle vracht van 20 m³ gratis aan huis geleverd.
TIP 1
2
Met enkele stevige palen en een flinke hoop snoeihout kan je een originele haag samenstellen. Ideaal als biotoop voor de plaatselijke vogelbevolking. Bovendien is het een winddichte en zeer goedkope afsluiting voor uw tuin. Met buigzame takken (vb. wilgenhout) en een beetje handigheid kan je een afsluiting vlechten.
9
4. P.M.D. Wat is het? Er bestaat nog heel wat onduidelijkheid over deze fractie; de eigenlijke definitie is: plastieken flessen en flacons, metalen verpakkingen en drankkartons. Plastieken flessen en flacons: flessen van water, frisdrank, azijn, keukenolie en flacons van onderhoudsproducten (ook van Javel), detergenten, shampoo, bad- of doucheschuim, afwasmiddelen, wasproducten en wasverzachters. Metalen verpakkingen: blikjes van frisdranken, bier en water, conservenblikjes, aluminium schoteltjes en bakjes (geen aluminiumfolie!), metalen dozen en bussen, metalen deksels, schroefdoppen en kroonkurken, spuitbussen van cosmetica en voedingswaren. Drankkartons : brikverpakkingen van melk, fruitsappen, pudding, vloeibare yoghurt. Hoe wordt het verwerkt? In een sorteercentrum worden de verschillende fracties van elkaar gescheiden, gedeeltelijk machinaal, gedeeltelijk handmatig. In balen geperst worden ze getransporteerd naar de verschillende recyclagebedrijven. Van plastieken flessen en flacons wordt o.a. tuinmeubilair, leidingbuizen, schoenzolen, geluidschermen, textielvezels, afvalbakken en nieuwe flessen gemaakt. De metalen verpakkingen worden gesmolten en opnieuw gebruikt voor metaaltoepassingen. Drankkartons worden op twee verschillende manieren verwerkt: ofwel worden ze versnipperd en geperst tot bouwplaten (die o.a. in de meubelindustrie worden gebruikt), ofwel wordt het karton gescheiden van de aluminium- en plastiekfolie. Van het karton wordt hygiënisch papier gemaakt. De overblijvende PE en aluminiumfractie kent verschillende toepassingen (als brandstof in de cementindustrie of voor het vervaardigen van producten in kunststof).
TIP 1
2
Heel wat wegwerpverpakkingen kan je vermijden. Koop frisdrank en bier (en zelfs wijn) in statiegeldflessen. De meeste producten die worden aangeboden in blik, kan je ook in glas kopen.
10
5. Oude metalen Wat is het? Alle voorwerpen die volledig of overwegend uit metaal gemaakt zijn zoals ijzer, aluminium, koper, zink en lood, vb. fietsen, kruiwagens, afsluitings- en prikkeldraad, ramen en deuren van aluminium (zonder glas!), metalen buizen of staven, potten en pannen, … Hoe wordt het verwerkt? Het schroot wordt vermalen, gesmolten en opnieuw gebruikt voor metaaltoepassingen.
TIP 1
Oude fietsen of metalen gereedschap dat nog bruikbaar is, kan je naar het kringloopcentrum brengen. Daar worden ze opgeknapt en opnieuw verkocht in de kringloopwinkel.
TIP 2
Een oude bedvering kan door de composteerder gebruikt worden als compostzeef.
2
11
6. Glas (zie ook hoofdstuk 3: glas om te hergebruiken) Wat is het? Hol glas: alle soorten glazen bokalen en flessen (geen vlak glas, dat mag naar het containerpark). De bokalen en flessen moeten leeg en uitgespoeld zijn. Het glas moet op kleur worden gesorteerd: kleurloos en gekleurd apart. De etiketten hoeven er niet af. Wat mag niet? Metalen schroefdoppen en kurken, spiegelglas, kristal, lampen, porselein en aardewerk. Hoe wordt het verwerkt? Glas wordt gebroken, gesorteerd (machinaal), gewassen en gesmolten op 1200°C. Daarna wordt het in de vormen gegoten en na het stollen worden de twee helften samengevoegd, tot nieuwe flessen of bokalen.
TIP 1
In hoofdstuk 3 vind je verschillende tips terug om glasafval te voorkomen. Je kan er misschien zelf nog enkele bedenken.
12
7. K.G.A Wat is het? Klein Gevaarlijk Afval zoals aanstekers, afwasmiddelen en detergenten, ammoniak, anti-roest, autobatterijen, beits, boenwas, brandblusapparaten, buizenontstopper, carbolineum, chemicaliën, correctievloeistof, cosmetica, deodorant, diskettes, dissolvent, ether, films, fotonegatieven, gif, glansmiddel, haarlak, hars, herbiciden, injectienaalden en -spuiten (goed verpakt), inkt, insecticiden, javel, koelvloeistof, kogelpen, labo-afval, lampen (geen gewone gloeilampen), lijm, lippenstift, markeer- en andere stiften, muziekcassettes, onderhoudsproducten, ontsmettingsalcohol, ontstopper, ontvetter, oliën, parfum, pesticiden, printercassettes, röntgenfoto's, schoensmeer, siliconen, spiritus, sproeistoffen, spuitbussen (niet van cosmetica en voedingswaren), stempelkussen, strooizout, kwikthermometer, thinner, toner, tube tandpasta en zalf, verf, vernis, videocassette, wasmiddelen, wc-reiniger, white-spirit, zepen, zonnecrème, zuren, … Deze lijst is zeker niet volledig, maar omvat toch de meeste stoffen of producten die door gezinnen gebruikt (kunnen) worden. Hoe wordt het verwerkt? Al het ingezamelde KGA wordt opgehaald door een gespecialiseerde firma en opgeslagen in een chemisch depot. Uit de grafiek blijkt dat 59 % van de aangeboden hoeveelheid KGA gerecycleerd wordt. Hieronder volgen enkele voorbeelden: ●
●
●
●
4%
3%
11%
Uit batterijen recycleert men het metaal en uit de autobatterijen wordt lood gerecupereerd. Uit lampen, thermometers en knopcellen (kleine batterijen) wordt het kwik gehaald. Bij brandblusapparaten wordt het poeder er uit gehaald en opnieuw gebruikt, het metaal wordt hersmolten Uit röntgenfoto's haalt men zilver.
23% 59% K l a s s e I s to r t Fysico-chemie Verbrand ing Verbrand ing met e nergiere c uperatie R e c yclage
13
TIP 1
White spirit om verfborstels proper te maken kan je zelf recycleren! Giet de gebruikte vloeistof in een oude fles of bokaal en laat de verfresten bezinken. De vloeistof giet je over in een andere fles om opnieuw te gebruiken. Het bezinksel breng je naar het containerpark.
TIP 2
Maak gebruik van de met water verdunde natuurverven. Deze verf is zeer milieuvriendelijk, verfresten kunnen probleemloos gecomposteerd worden. Productinformatie, kleurenkaarten en prijzen vind je in de natuurverfgids. Vraag hem aan uw natuur(voedings)winkelier(ster). Je krijgt hem gratis.
TIP 3
Laat de chemische muggenbestrijders achterwege. Een ouderwets muggengaas over het bed garandeert een goede nachtrust en oogt nog romantisch ook. Je kan ook een hor plaatsen in het raam van je slaap kamer.
14
8.Wit- en bruingoed Wat is het? Witgoed Koelkasten, diepvriezers, aircoapparaten, gas- en elektrische fornuizen, was- en afwasmachines, droogzwierders, droogkasten, boilers, grill- en bakovens, dampkappen, microgolfovens, draagbare verwarmingstoestellen, . Bruingoed Televisies, computerapparatuur, radio's, versterkers, tuners, CD- en platenspelers, cassettedecks, videorecorders, camera's, telefoon- en faxtoestellen, kopieerapparaten, printers, mobilofoons, luidsprekers, waterkokers, frituurpannen, broodroosters, mixers en blenders, elektrische tuingereedschappen, stofzuigers, naaimachines, strijkijzers, haardrogers, scheerapparaten, … Waar moet je ermee naar toe? De Vlaamse reglementering bepaalt dat de verkoper en/of producent alle oude toestellen gratis moet terugnemen. Wat indien het toestel niet vervangen wordt? ● witgoed wordt aanvaard door het kringloopcentrum, ook als het niet meer bruikbaar is. ● bruingoed dat niet aanvaard wordt door het kringloopcentrum, mag je brengen naar het containerpark bij 'herbruikbare goederen' (zelfs indien het niet meer herbruikbaar is).
15
Hoe wordt het verwerkt? Producenten van wit- en bruingoed moeten voor de ontmanteling van de teruggenomen toestellen zorgen. Al het bruikbaar materiaal (verschillende metaalsoorten, rubber) wordt gerecycleerd of gerecupereerd. Ook de kringloopcentra die het niet herbruikbare witgoed opvangen, zorgen voor de ontmanteling ervan. Koelkasten en diepvriezers ondergaan nog een extra bewerking om de CFK's af te scheiden.
TIP 1 2
Ga eens langs in een kringloopwinkel. Het hoeft toch niet altijd nieuw te zijn. Vaak kan je er nog toestellen van goede kwaliteit voor een prikje op de kop tikken.
9. Restafval: gewoon huisvuil Wat is het? Alles wat overblijft na zorgvuldig sorteren en niet te groot of te zwaar is om in een gewone huisvuilzak mee te geven vb. plastieken zakjes, bakjes en doosjes, versleten kleren, wegwerpverpakking van de slager, sigarettenpeuken, kattenbakkorrels, haren, plastiekfolie, … Hoe wordt het verwerkt? Restafval komt niet in aanmerking voor recuperatie en wordt verbrand. Daarom moet je dit soort afval zoveel mogelijk vermijden.
TIP 1
2
Het grootste deel van het restafval bestaat uit wegwerpverpakking! Neem zoveel mogelijk zelf je verpakking mee: met je boodschappentas naar de winkel, met stapelbakjes en saladepotjes naar de slager, met een kookpot naar de frituur.
16
TIP 2
2
Wegwerpluiers maken ongeveer 5% uit van het restafval. Eén baby zorgt over een periode van 2,5 jaar voor 1 ton wegwerpluiers ! Het gebruik van katoenen luiers zorgt niet alleen voor een berg minder afval maar betekent ook een aanzienlijke financiële besparing voor een gezin. Tegenwoordig zijn er heel handige systemen op de markt, zodat het ook voor buitenhuiswerkende moeders haalbaar is.
17
10. Restafval: grof huisvuil Wat is het? Alles wat overblijft na zorgvuldig sorteren en te groot of te zwaar is voor een vuilniszak. Vb. matrassen, versleten meubilair, grote stukken vloerbekleding, spiegels, speelgoed, … Hoe wordt het verwerkt? Restafval komt niet in aanmerking voor recuperatie en wordt verbrand.
TIP 1
Oude (niet versleten) meubels kan je nog een tweede leven geven. Schilder een oude kast of babymeubilair in vrolijke kleuren en zet ze op de kinderkamer. Het resultaat is vaak prachtig!
18
Glas om opnieuw te gebruiken Na het voorkomen kiezen we in tweede instantie voor het onmiddellijk hergebruiken van afval. Eenmalige verpakkingen vergroten de afvalberg, eisen veel grondstoffen en komen vaak in de natuur terecht onder de vorm van zwerfvuil. Recycleerbare wegwerpverpakkingen zijn ondergeschikt aan onmiddellijk herbruikbare (zie 'ladder van Lansink', 1.3.) Glas is uit ons dagelijks bestaan niet meer weg te denken. We vinden het thuis onder verschillende vormen terug : ● vlak glas : spiegels, ruiten, tafelbladen, gewapend glas ● hol glas : flessen en bokalen ● technisch glas : lampen, brillenglazen, lenzen ● glasvezel : isolatiemateriaal, kabels voor telecommunicatie In deze brochure zullen wij het vooral hebben over het hol(of bol) glas. Het wordt nog al te vaak in de vuilniszak teruggevonden. Eén fles kan tot 50 maal opnieuw gebruikt worden. Sommige flessen en de meeste bokalen worden slechts één keer gebruikt en komen dan, in het beste geval, terecht in de glasbak.
1. Een korte geschiedenis van het glas Wat is het? Glas werd heel toevallig ontdekt in een kampvuur, omstreeks 3.000 voor Christus in Egypte. Door verhitting van soda, zand en kalk kreeg men een (toen heel kostbaar) materiaal dat vooral gebruikt werd voor het vervaardigen van juwelen en siervoorwerpen. Bij het begin van onze jaartelling ontdekten de Feniciërs dat er door middel van een blaaspijp verschillende vormen gecreëerd konden worden, waaronder ook de holle structuur van een fles. Flessen maken was in de beginjaren nog echt vakmanschap, nu rollen de flessen en bokalen in de glasfabriek met tienduizenden per dag van de band.
19
2. Hoe kunnen wij glasafval voorkomen? Er zijn verschillende mogelijkheden om ervoor te zorgen dat de hoeveelheid glasafval beperkt blijft. Hier sommen wij er een aantal op, maar misschien heb je zelf nog ideeën. ● Koop flessen met statiegeld en breng ze terug naar de winkel. ● Indien je geen vervoer hebt of het niet ziet zitten om met drankbakken te zeulen, doe dan een beroep op een drankencentrale of 'brouwer' die aan huis levert. Je betaalt misschien iets meer dan in een supermarkt, maar in ruil krijgt u een prima service. ● Geef de voorkeur aan verse, onverpakte groenten en fruit. Ze zijn gezonder en heel wat smakelijker dan uit een bokaal. ● Sauzen worden meestal verpakt in glazen bokalen. Het is nochtans echt niet moeilijk om zelf mayonaise of andere sauzen te bereiden. ● Oude glazen bokalen kan je gebruiken om kleine voorwerpen in te bewaren (nagels, schroeven, duimspijkers,…) of om zelfgemaakte confituur te verpakken. ● Wegwerpflessen kan je mooi beschilderen en gebruiken als vaas of kandelaar.
3. Glasrecyclage Wat is het? Het hol glas dat ingezameld wordt via de glasbakken en containerparken wordt eerst naar een sorteercentrum gebracht. De kwaliteit van het ingezamelde glas is van groot belang bij het recyclageproces en daarom wordt er gevraagd het glas op kleur te scheiden. Iedere kleur is geschikt voor recyclage maar van gekleurde glasscherven kan alleen gekleurd glas gemaakt worden, om wit (=kleurloos) glas te produceren, kunnen uitsluitend witte scherven gebruikt worden.
20
Ingezameld wegwerpglas bevat vaak heel wat onzuiverheden zoals metaal (doppen en deksels), porselein en aardewerk (borden, tassen, jeneverkruiken), spiegelglas, lampen, half lege bokalen, .. De zuivering van het glas gebeurt grotendeels machinaal. De scherven doorlopen een aaneenschakeling van zeven, magneten en afzuigsystemen. Daarna wordt het glas gebroken op de juiste korrelgrootte. Het gezuiverde en gebroken glas wordt ovenklaar aangeboden aan de glasverwerkende industrie. Om glas te produceren heeft men grondstoffen (zand, kalk, soda) en energie nodig. Door oud glas opnieuw in het productieproces te brengen kan men aanzienlijk besparen in iedere stap van dit proces. Door glasscherven toe te voegen krijgt men in de oven een betere temperatuursverdeling, zodat er minder energie nodig is om de grondstoffen te doen smelten. Dit recyclageproces kan bijna oneindig herhaald worden. Groen glas wordt tegenwoordig al voor 90 % uit gerecycleerd glas vervaardigd, de overige 10 % zijn nieuwe grondstoffen.
4. Recyclage versus hergebruik
W at is het? Het Federale kabinet heeft een akkoord bereikt over het dossier van de ecotaksen. Het centrale idee is de btw en accijnzen op milieuvriendelijke drankverpakkingen te verminderen (de zogenaamde ecoboni). Niet-herbruikbare verpakkingen daarentegen krijgen een beperkte heffing (ecotaks) opgelegd. In praktijk zal bier, water en limonade in herbruikbare flessen 3 à 4 frank goedkoper worden, terwijl dezelfde drank in blik of andere wegwerpverpakking iets duurder wordt. Het prijsverschil tussen frisdrank in een herbruikbare fles en een niet herbruikbare fles kan oplopen tot 7 frank. Zo zien we maar dat ook de regering ernaar streeft om de bevolking aan te zetten tot een milieubewust koopgedrag.
21
1. Voor- en nadelen van glasrecyclage en het gebruik van statiegeldflessen
Recyclage van wegwerpglas Voordelen ● bijna oneindig recycleerbaar ● geen detergenten nodig ● hoger gebruiksgemak Nadelen ● nieuwe grondstoffen nodig ● groot gedeelte onbruikbaar door onzuiverheden ● veel wegwerpglas in de huisvuilzak
Glazen statiegeldflessen Voordelen ongeveer 50 keer opnieuw bruikbaar ● geen nieuwe grondstoffen nodig ● zeer weinig statiegeldglas in de huisvuilzak ●
Nadelen hoge transportkosten ● gebruik van water en detergenten bij het omspoelen ●
Voor- en nadelen tegenover elkaar afwegend, kiezen wij voor de statiegeld- of consignatiefles. Heel wat nadelen van de statiegeldflessen kunnen met argumenten weerlegd worden: transportkosten moet men ook betalen voor het vervoer van het ingezamelde glas naar de sorteerbedrijven en van daar naar de glasverwerkende bedrijven. Wat betreft het gebruik van water en detergenten bij het omspoelen van de flessen, zijn er milieuvriendelijke alternatieven denkbaar. Heel wat consumenten zullen bereid zijn om een hogere kostprijs te betalen, als het gaat om de bescherming van het milieu. Bovendien is het momenteel zo dat bier in wegwerpflesjes duurder is dan bier in kratten met statiegeld. Het gebruiksgemak kan aanzienlijk verhoogd worden dankzij een herwaardering van de mobiele drankencentrales of 'brouwers'.
22
2. Hoe herken je een statiegeldfles? Je kan de flessen met statiegeld makkelijk herkennen aan het etiket. Soms wordt gewoon de term 'statiegeld' vermeld, in andere gevallen kan je volgende logo's terugvinden:
23
3. Waar kan je drank in statiegeldflessen vinden? De meeste grootwarenhuizen verkopen drankflessen met statiegeld, naast een veel ruimer assortiment wegwerpverpakkingen. Ook in sommige kleinere kruidenierswinkels of superettes kan je ze terugvinden. Er zijn zelfs grootwarenhuisketens die verschillende wijnsoorten aanbieden in statiegeldflessen. Wanneer er in de buurtwinkel of het grootwarenhuis waar je klant bent geen aanbod bestaat van statiegeldflessen, kan je de verantwoordelijke of de directie hierover aanspreken. Vraag het assortiment uit te breiden. Dat kan o.a. via de ideeënbus (in sommige grootwarenhuizen) of de klantendienst. Klant is immers koning! Bijna alle drankencentrales verkopen bier, frisdranken, melk en wijn in statiegeldflessen. Handig is wel dat vele kleinere drankencentrales nog steeds aan huis komen leveren. Zij komen wekelijks langs of op vraag van de klant. Ook de traditionele melkboer die je in sommige gemeenten nog vinden kan, verkoopt melk in retourflessen. Melkventers doen hun rondes op met de cliënt overeengekomen tijdstippen. De verse producten worden meestal 2 à 3 maal per week besteld. Dat kan telefonisch, soms per fax of per e-mail. Voor de betaling wordt er een systeem overeengekomen (contant of, bij afwezigheid, per overschrijving). Er is een groot verschil met het winkelen in een grootwarenhuis en dit systeem van home-shopping : de melkventer kent al zijn klanten bij naam, kent de laatste nieuwtjes uit de buurt en brengt vaak de koopwaar naar de kelder bij de klanten die het niet meer zelf kunnen. De prijsbepalingen van de producten bij melkventers is vrij. Vaak hebben ze het moeilijk om op te boksen tegen de concurentiele prijzen van de grootwarenhuizen. Daarom is het ook een uitstervend beroep dat meestal overgaat van vader op zoon. Wil je kennis maken met zuivel/dranken in glas, de gepersonaliseerde service van de volgend genoemde zuivelhandelaars tijdens een vrijblijvende presentatie en/of een preventiegids bekomen, bel dan naar de infolijnen Van Opstal Frans : 016-48 81 77, Van Asselbergs Marc: 016-48 21 06 of Bosmans Jos: 016-60 20 85. Hieronder volgt een lijstje van venters die in de provincie Vlaams Brabant leveren.
24
Gemeente Beersel Bierbeek Borchtlombeek Denderwindeke Dworp Elewijt Eppegem Essene Geetbets Gooik Gooik Grimbergen Haacht Herent Heverlee Hoeilaart Holsbeek Huizingen Huizingen Itterbeek Kampenhout Langdorp Langdorp Meerbeek Meise Merchtem Merchtem-Peizegem Neerhespen Rillaar Roosdaal Sint-Pieters-Leeuw Steenokkerzeel Steenokkerzeel Tielt-Winge Tremelo Wilsele Wolvertem Zellik
Naam Kindermans L Christens M De Leeuw Devos E Felis J De Broeck J Van Moer F Luypaert W SOFTO Sorgeloos J-P Sork bvba Leemans A Bosmans Van Asselberghs M Sellekaerts W Platton G Goemans J Day A Muylaert E Van Lierde K Dewinter H Broos D Peetermans N Pelgrims A Vandenbroeck D Willems J Zuivel Charlotte Dewelde C Wierinckx S Stockmans P Moons W & zoon Oostens R Goovaerts J Cornelissen NV Deguise J De Cuber Bruggenhout J De Cock R
Adres Grote Baan 70 Bevekomstraat 5 Kraanstraat 16 Krepelstraat 73 Destelheidestraat 9 Molenveld 1C Beekstraat 76 Domentstraat 33 Glabbeekstraat 63 Zijpstraat 51 Terlostraat 62 Poddegemstraat 148 Sint-Andriaanstraat 137 Brusselsesteenweg 252 Groenveldstraat 18 Charles Coppensstraat 72 Leming 95 Oudstrijdersstraat 43 Nachtegaalstraat 141 Herdebeekstraat 78 Langestraat 12a Testeltsesteenweg 233 Testeltsesteenweg 233 Hulstbergstraat 37 S Herenweg 20 Sint-Janstraat 85 Nieuwbaan 15 Neerwindenstraat 9 Motteveld 5 Hoogstraat 52 Galgstraat 50 Blockmansstraat 15 Tervuursesteenweg 286/1 Kerkstraat 41 Veldonkstraat 401 Aarschotsesteenweg 65 Patatestraat 46 Langehaag 15
25
Telefoon 02-380 39 016-46 17 02-582 32 045-33 06 02-380 20 015-61 20 015-61 22 02-452 45 011-58 85 02-532 02 054-56 61 02-251 41 016-60 20 016-48 21 016-22 69 02-657 05 016-25 86 02-356 06 02-356 72 02-569 11 016-65 62 016-56 49 016-56 49
32 79 16 08 45 61 87 83 70 17 33 77 85 06 53 29 37 81 57 73 26 06 06
02-269 11 10 053-37 11 42 052-37 38 80 016-78 93 49 016-500 266 045-33 83 63 02-378 28 55 02-759 81 06 02-751 92 78 016-63 44 88 0478-46 16 33 016-44 42 93 052-30 21 04 02-466 32 71
4. De cirkel rond Wanneer je kiest voor statiegeldverpakking betaal je enkele franken extra voor de verpakking. Dat krijg je echter terug als je het glas opnieuw inlevert. Vandaar gaan de flessen terug naar de fabrikant die ze, na een grondige schoonmaakbeurt, opnieuw vult. Op de regel dat glazen statiegeldverpakking absolute voorrang geniet, bestaan uitzonderingen, nl. de herbruikbare PET-fles (polyetheentereftalaat) en de weinig bekende polycarbonaatfles. PET en polycarbonaat zijn beiden kunststoffen die gebruikt worden voor de verpakking van vele soorten dranken. Het zijn veelzijdige verpakkingsmaterialen met unieke eigenschappen. De flessen zijn stevig en kunnen na gebruik opnieuw gevuld worden. Ze zijn lichter en minder breekbaar dan glazen flessen, waardoor het gemakkelijker (en goedkoper!) is om ze te vervoeren. PET-flessen zijn sterk genoeg om te dienen als grondstof voor koolzuurhoudende dranken zoals spuitwater, limonade en cola. Controleer voor aankoop op de wikkel van de fles of er een statiegeldvermelding op te vinden is. Jammer genoeg zijn er slechts weinig grootwarenhuizen die dit systeem gebruiken. De nieuwe polycarbonaatfles kan tot honderd keer herbruikt worden. Ze is sterk en licht en geschikt voor melk- en andere zuivelproducten en fruitsappen. De fles kan ook gebruikt worden voor koolzuurhoudende dranken, maar dan gaat ze minder lang mee. Deze polycarbonaatfles wint stilaan haar bekendheid en is al in de natuurvoedingswinkels en in de Delhaize te verkrijgen. Het gaat om melk en zuivelproducten. De fles is vederlicht en door haar vierkante vorm compact en stapelbaar. Dankzij de sluitdop kan je ze ook na opening horizontaal leggen, ze is onbreekbaar en ze kan probleemloos tientallen keren opnieuw gevuld worden. Wanneer ze uiteindelijk versleten is, kan ze perfect gerecycleerd worden. Deze eigenschappen bezorgen de polycarbonaatfles de eerste plaats in levenscyclusanalyses die de milieu-impact van drankverpakkingen vergelijken. De fles kan enkel gebruikt worden voor verse melk. Lang houdbare melk is voorlopig nog enkel te koop in glazen retourflessen. Koop altijd flessen met een zo groot mogelijke inhoud. De miniflesjes van 20 of 33 cl. zijn duurder in aankoop en vergen meer schoonmaakmiddelen en extra transportkosten. Om drankjes mee te nemen naar school of naar het werk, gebruik je beter een drinkbus. Deze éénmalige aankoop zal je heel wat besparing opleveren.
26
bronvermelding - 'Afval, minder kan ook' : brochure over afval voorkomen en hergebruiken, samengesteld door Interleuven, met steun van de provincie VlaamsBrabant, 1998. - 'Afvalarm winkelen, ik doe mee !' : begeleidende brochure bij de afvalpreventiecampagne van 1999, uitgewerkt door Interleuven, met steun de provincie Vlaams-Brabant. - 'Minder verpakking, mooi meegenomen' : met bewaardozen naar de slager, begeleidende brochure bij de afvalpreventiecampagne van 2000, uitgewerkt door Haviland en Interleuven, met steun de provincie Vlaams-Brabant. - 'Afvalpreventiegids', opgemaakt door provinciebestuur van Limburg. Bevat : tips i.v.m. verpakkingen vermijden en aankoopgedrag. - 'Slimmer kopen is minder weggooien', tweetalig, opgemaakt door Brussels Instituut voor Milieubeheer. Bevat : tips i.v.m. verpakkingen, aankoopgedrag, papierverbruik, waterverbruik, duurzame producten, verspilling. - 'Wie afval vermijdt, moet het niet kwijt' , uitgegeven door OVAM, bevat : verwijzing naar de ladder van Lansink + 12 vermageringstips voor de vuilzak (verpakkingen, aankoopgedrag, KGA, wegwerp, tweedehands, verspilling, …). - 'Afvalboekje': tips voor minder afval en een schoner milieu', uitgegeven door Intercompost. - 'Afval, we doen het met minder' , uitgegeven door Ivago. - 'Afvalpreventietips voor uw bedrijf', uitgegeven door kamer voor handel en nijverheid en de provincie Vlaams-Brabant. - Energiezuinig omgaan met huishoudtoestellen', uitgegeven door Interleuven, Haviland, IGO-Leuven en de provincie Vlaams-Brabant. - 'Minder bestrijdingsmiddelen in huis en tuin', uitgegeven door Interleuven, Haviland, IGO-Leuven, de provincie Vlaams-Brabant, KBC en Cera-Holding. - '12 milieuvriendelijke wenken van GB', uit 'milieurama', uitgegeven door BBL, jaargang 20, nr 1 , februari 2000. - 'Op goede voet met de aarde, op eerljke voet met het zuiden', uitgegeven door VODO vzw (= Vlaams Overleg voor Duurzame Ontwikkeling), over levenshoudingen, zonneenergie, land-en tuinbouw, bouwen, toerisme, bosbouw. (zie milieudienst).
- 'Eerlijk en groen boodschappen doen' , uitgegeven door de alternatieve consumentenbond en het onderzoeks- en informatiecentrum van de verbruikersorganisatie, Amsterdam, 1999. - 'De groene schoonmaak', uitgegeven door Interleuven, Haviland, IGO-Leuven en de provincie Vlaams-Brabant over preventie en gebruik van ecologisch verantwoordde schoonmaakmiddelen. - 'Composteren kan je leren' , uitgegeven door Interleuven, Haviland, IGO-Leuven en de provincie Vlaams-Brabant. - 'Afvalvoorkoming door en voor gemeenten', sensibiliseringshandleiding, uitgegeven door de OVAM. - 'Een afvalpreventiebeleid in uw gemeente', uitgegeven door Bond Beter Leefmilieu, i.s.m. Stadsland v.z.w. en Elker-ik Antwerpen, 1997. - 'Beter voorkomen dan genezen' en 'Kringloopcentra : mens- en milieuvriendelijke bakens in de wegwerpmaatschappij', artikels uit 'Link, bulletin van de coöperatieve verbruikersbeweging, maart-april 1999. - 'Wie slim is sorteert', multimediaal project van de OVAM en BRT-Instructieve Omroep, 1989. - 'Afval?', Informatiepakket bij de tentoonstelling 'Afval' 1994 - 1995, opgemaakt door Provinciaal Instituut voor Milieu Educatie, Lier. - 'Melkventers versus wegwerp', teksten van de persconferentie i.v.m. de start van de actie van de Verenigde melkhandelaars i.s.m. vzw De Mark, Bond Beter Leefmilieu en vzw Axi, 27 februari 2001, Mechelen. - 'Recycleren moet je leren', uit 'Mens', driemaandelijks milieutijdschrift, 1ste kwartaal 1997. - Internet, www.oww.be, Oxfam wereldwinkels …handel uit respect. - Internet, www.standaard.be, Regering weegt kosten ecotaksen en -boni. - Internet, www.natuurverfnetwerk.be - Lijst 'Melkventers in de provincie Vlaams Brabant', opgemaakt door Dhr. Frans Vanopstal, NAVEMHA, Nationaal Verbond der Melkhandelaars, Leuvenstraat 23, 3020 VeltemBeisem.
27
28
