Gids voor websitehouders en websiteontwerpers

Gids voor websitehouders en websiteontwerpers

Auteurs : Mireille ANTOINE, Florence de VILLENFAGNE, Didier GOBERT, Laetitia ROLIN, Anne SALAÜN, Vincent TILMAN

Onder de leiding van professor Yves POULLET

GIDS VOOR WEBSITEHOUDERS EN WEBSITEONTWERPERS

1

Nota van de uitgever Dankwoord Het Ministerie van Economische Zaken dankt de auteurs van dit werk. Waarschuwing De redactie werd afgerond op 10 januari 2000. Wij willen er dan ook de aandacht op vestigen dat de wetgeving sedert die datum mogelijk wijzigingen heeft ondergaan. Vertaling Dit werk werd oorspronkelijk in het Frans opgesteld. De Nederlandse versie werd verzorgd door de vertaaldienst van het Ministerie van Economische Zaken. Bestelling De gids kan worden gedownload (in pdf-formaat) op de internetsite van het Ministerie van Economische Zaken : Nederlandstalige versie : http://mineco.fgov.be/information_society/enterprises/designers_internetguide/home_nl.htm

Franstalige versie : http://mineco.fgov.be/information_society/enterprises/designers_internetguide/home_fr.htm

Deze gids kan ook gratis met de post worden bezorgd, zolang de voorraad strekt. Gelieve hem dan bij het Ministerie van Economische Zaken aan te vragen met vermelding van de titel van het werk en uw naam en adres. Ministerie van Economische Zaken Bestuur Economische Informatie Nijverheidsstraat 6 1000 Brussel e-mail [email protected] tel. 02 506 51 11 fax 02 513 46 57 Copyright Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op eender welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Verantwoordelijke uitgever Hans D’HONDT, Nijverheidsstraat 6, 1000 Brussel Wettelijk depot 2001/1226/13

2

MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN

Deze « Gids voor websitehouders en websiteontwerpers» werden opgesteld door het Centre de Recherches Informatique et Droit (CRID, FUNDP – Namen) in het kader van een onderzoekscontract dat werd gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken.

Auteurs

Mireille ANTOINE, Florence de VILLENFAGNE, Didier GOBERT, Laetitia ROLIN, Anne SALAÜN, Vincent TILMAN

Onder de leiding van professor Yves POULLET

Centre de Recherches Informatique et Droit Facultés Universitaires Notre-Dame de la Paix Rempart de la Vierge, 5 B - 5000 NAMUR Tel. : 081/72.47.69. Fax : 081/72.52.02. http://www.droit.fundp.ac.be/crid/default.htm


3

4


Voorwoord

Deze gids verstrekt uitvoerige en duidelijke antwoorden op de vele vragen die de toekomstige eigenaar of ontwerper van een website zich stelt. Hierbij komt immers zoveel kijken dat het riskant zou zijn zichzelf te promoveren tot websitehouder of -ontwerper zonder rekening te houden met alle aspecten van de zaak. Gelet op het almaar stijgend aantal houders of ontwerpers van internetsites en op de reële risico's van dit nieuwe medium, dat een « nieuwe economie » in het leven roept, vertrouwde het Ministerie van Economische Zaken de verwezenlijking van dit werk toe aan het "Centre de Recherches Informatique et Droit" (CRID) van de "Facultés Universitaires Notre-Dame de la Paix" (FUNDP) te Namen. Deze gids reikt oplossingen aan door de antwoorden op de diverse vragen logisch te rangschikken. De volgende onderwerpen komen aan bod : ontwerpen en hosten van een site, merken en domeinnamen, auteursrechten, mee te delen informatie en verwerking van de verkregen informatie met eerbiediging van de privacy. Vervolgens worden alle aspecten van de verkoop van goederen en diensten aangesneden, zoals reclame, betaling, levering, waarborgen, bewijs en alles wat wordt geregeld door de wetten op de handelspraktijken. Tot slot gaat de aandacht uit naar computercriminaliteit en zelfregulering. Als afsluiter bevat de gids een uitgebreid glossarium met een aantal veelgebruikte termen uit het internetjargon. Veel leesgenot !

Lambert VERJUS, Secretaris-generaal van het Ministerie van Economische Zaken


5

6


Inhoudstafel


7

8


Inhoudstafel NOTA VAN DE UITGEVER............................................................................... 2 AUTEURS ......................................................................................................... 3 VOORWOORD.................................................................................................. 5 INHOUDSTAFEL .............................................................................................. 7 DEEL 1 - INLEIDING....................................................................................... 13 1. Waarschuwing ................................................................................................................15 2. Voor wie is deze gids bestemd ?..................................................................................15 Ontwerper en houder.......................................................................................................15 Relatie ontwerper - houder ...............................................................................................15

DEEL 2 - EEN SITE ONTWERPEN EN HOSTEN .......................................... 17 1. Hoe ontwerp ik mijn website?.......................................................................................19 Hoe kies ik buiten mijn onderneming een ontwerper voor mijn site ?..............................19 Hoe moet ik met de ontwerper onderhandelen ? .............................................................20 Hoe stel ik het contract voor het ontwerpen van mijn website op ?.................................21 2. Bijkomende diensten naast het ontwerpen van websites .........................................25 Zijn deze contracten van bijkomende diensten noodzakelijkerwijs gekoppeld aan het contract voor websiteontwerp ?........................................................................................25 Hoe host ik mijn site en wat is een hostingcontract ? ......................................................25 Wat is webmarketing en positionering binnen de zoekmotor ?........................................26

DEEL 3 - MERKEN EN DOMEINNAMEN ....................................................... 27 Wat is een domeinnaam ?................................................................................................29 Welke domeinnaam moet ik kiezen ?...............................................................................29 Tot wie moet ik me wenden om mijn domeinnaam te laten registreren ?........................31 Welke criteria moet ik in acht nemen ? ............................................................................32 Kan iemand de door mij gekozen domeinnaam betwisten ? ...........................................32 Wat moet ik doen als iemand de door mij gekozen domeinnaam al gebruikt ? ..............33

DEEL 4 - MEE TE DELEN INFORMATIE (VOOR ELKE SOORT WEBSITE) 37 1. Informatie die je verplicht bent mee te delen..............................................................39 Welke informatie over via het internet verkregen persoonsgegevens moet ik aan de internetter meedelen ?......................................................................................................39 reglementering of zelfregulering? .....................................................................................40 Wat moet ik doen als mijn site informatie over personen verspreidt ? ............................40


9

Heb ik specifieke verplichtingen als de gebruikers mij per e-mail kunnen contacteren ?41 Welke informatie moet ik verstrekken als mijn site discussieruimten bevat ? ................ 42 Wat gebeurt er als mijn site de gebruikers voorstelt een formulier in te vullen ?............ 42 Wat zijn mijn verplichtingen als ik gegevens over websiteaansluitingen uitbaat ? ......... 43 2. Verplicht mee te delen informatie voor specifieke sites........................................... 44 3. Je kunt informatie toevoegen om jezelf te beschermen ........................................... 44 Een clausule tot beperking van de aansprakelijkheid ..................................................... 44 Een clausule over de auteursrechten invoegen .............................................................. 45

DEEL 5 - VERKOOP VAN GOEDEREN EN DIENSTEN................................ 47 1. Wat met reclame ?......................................................................................................... 49 2. Welke informatie plaats ik op mijn site ?................................................................... 50 Welke informatie moet ik vooraf verschaffen ? ............................................................... 50 Wat met de bevestiging van de informatie ? ................................................................... 50 3. Sluiten van de overeenkomst : welke stappen? ....................................................... 52 4. Levering van het bestelde product of van de bestelde dienst ................................. 53 5. Vooruitbetaling .............................................................................................................. 53 6. Betaling........................................................................................................................... 54 Welk(e) soort(en) on line betalingswijzen moet ik aan mijn klanten voorstellen in het kader van een site voor elektronische handel ? .............................................................. 54 7. Terugbetaling ................................................................................................................. 58 8. Waarborgen en service ................................................................................................. 58 9. Bewijs ............................................................................................................................. 58 Welke bewijsrègels gelden voor relaties tussen handelaars ?........................................ 58 Welke bewijsregels gelden voor relaties tussen handelaars en consumenten ?............ 59 Wat is een elektronische handtekening ?........................................................................ 60 Wat is een digitale handtekening ?.................................................................................. 60 Wat is een certificerende autoriteit ? ............................................................................... 61 Wat is een certificaat ?..................................................................................................... 61 Welke juridische waarde heeft een digitale handtekening? ............................................ 62 10. « extra's » die je kan aanbieden................................................................................. 62

DEEL 6 - AUTEURSRECHT EN MERKENRECHT ........................................ 65 1. Eerbiediging van de rechten van derden (auteursrecht) .......................................... 67 2. Grondbeginselen van het auteursrecht ...................................................................... 68 Wat is door het auteursrecht beschermd?....................................................................... 68 Moet ik nog aan andere voorwaarden voldoen om door het auteursrecht te kunnen worden beschermd ? ....................................................................................................... 70

10


Waartegen mag de auteur van een werk zich verzetten ?...............................................70 Hoe lang is een werk beschermd ? ..................................................................................71 Wat is niet door het auteursrecht beschermd ? ...............................................................72 Mag ik een werk dat door het auteursrecht is beschermd dan nooit reproduceren ? .....72 Wie is houder van auteursrechten ? Tot wie moet ik mij wenden als ik toestemming wil krijgen ? ............................................................................................................................74 Welke praktische stappen moet ik doen bij het ontwerpen van een website ? ...............75 3. Concrete vragen die je je stelt ! ....................................................................................75 Heb ik het recht om de software voor de aanmaak van een webpagina te gebruiken ?.75 Mag ik een foto scannen en in mijn webpagina invoegen ? ............................................76 Mag ik een beeld scannen en in mijn webpagina invoegen ?..........................................76 Mag ik een tekst scannen en in mijn webpagina invoegen ?...........................................77 Mag ik een werk (beeld, logo, icoon, foto, tekst, videosequens, muziekbestand) van een andere site kopiëren of downloaden en op mijn site plaatsen ? ......................................77 Mag ik een beeld of foto van een analoge informatiedrager scannen of een beeld of foto van een digitale informatiedrager kopiëren en op mijn website plaatsen, zelfs als ik er vooraf wijzigingen in aanbreng (bijvoorbeeld door middel van een beeldverwerkingssoftware) ?............................................................................................78 Mag ik muziekbestanden (bijvoorbeeld MP3) op mijn site ter beschikking stellen van internetters ? .....................................................................................................................79 Mag ik met hyperlinks verwijzen naar sites die mp3-bestanden bevatten ?....................80 Mag ik een werk zonder «Copyright»-vermelding vrij kopiëren ? ....................................80 En wat met de werken met de vermelding « zonder auteursrechten » (copyright free) of de zogenaamde « freewares » of « sharewares » ? .......................................................81 Als ik met hyperlinks verwijs naar een andere website, moet ik dan de toestemming vragen van de eigenaar van die site ? .............................................................................81 Welke sancties worden er getroffen als ik het auteursrecht niet eerbiedig ? ..................82 4. Juridische bescherming van je website ......................................................................82 5. Bijzonder probleem : metatags.....................................................................................83

DEEL 7 - COMPUTERCRIMINALITEIT .......................................................... 85 1. Gevaren en te ondernemen stappen............................................................................87 Aan welke gevaren is mijn website blootgesteld ?..........................................................87 Hoe kan ik voorzorgen nemen tegen deze gevaren ? .....................................................87 Wat doe ik als ik een inbraak vastgesteld heb .................................................................88 Welke inbraken worden bestraft ? ....................................................................................90 Wat kan ik doen tegen computerinbraken ?.....................................................................92 2. Aansprakelijkheid...........................................................................................................93 Ben ik aansprakelijk voor gegevens die gewijzigd werden bij een inbraak ? (bijvoorbeeld omdat ik geen gebruik heb gemaakt van alle beveiligingsmiddelen)...............................93

DEEL 8 - ONGEOORLOOFDE EN NADELIGE GEGEVENS......................... 95 Mag ik krachtens het principe van vrijheid van meningsuiting op mijn site plaatsen wat ik wil ? ...................................................................................................................................97 Welke gegevens plaats ik beter niet op mijn site ? ..........................................................98 Mag ik informatie over het kraken van computers vrij doorspelen ?................................98


11

DEEL 9 - ZELFREGULERING...................................................................... 101 1. Een gedragscode volgen............................................................................................ 103 Wat is een gedragscode ? ............................................................................................. 103 Hoe informeer ik mijn klanten dat ik een gedragscode volg ?....................................... 104 Welke gevolgen heeft het volgen van een gedragscode ? ........................................... 104 2. Labelen ........................................................................................................................ 105 Wat is labelen ? ............................................................................................................. 105 Hoe kan ik mijn klanten waarborgen dat het label een kwaliteitslabel is ? ................... 105 3.Beroep op een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen ........ 106 Wat is een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen ?..................... 106 Welke voordelen biedt het voorstel van een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen ? ............................................................................................................. 107

GLOSSARIUM .............................................................................................. 109 A ..................................................................................................................................... 111 B ..................................................................................................................................... 111 C..................................................................................................................................... 112 D..................................................................................................................................... 113 E ..................................................................................................................................... 114 F ..................................................................................................................................... 114 G..................................................................................................................................... 114 H..................................................................................................................................... 115 I ...................................................................................................................................... 116 J...................................................................................................................................... 117 K ..................................................................................................................................... 117 L ..................................................................................................................................... 117 M .................................................................................................................................... 117 N..................................................................................................................................... 118 O..................................................................................................................................... 119 P ..................................................................................................................................... 119 R..................................................................................................................................... 120 S ..................................................................................................................................... 120 T ..................................................................................................................................... 121 U..................................................................................................................................... 121 V ..................................................................................................................................... 122 W .................................................................................................................................... 122 Z ..................................................................................................................................... 123

NUTTIGE WETTEKSTEN EN ADRESSEN .................................................. 125 Nuttige wetteksten........................................................................................................... 127 Nuttige adressen ............................................................................................................. 129

INDEX ........................................................................................................... 131

12


Deel 1 - Inleiding


13

14


1. Waarschuwing 1. - Gezien de wereldwijde uitstraling van het internet, de diversiteit van de gebruikte technieken en de zeer uiteenlopende onderwerpen die op een site aan bod kunnen komen, is het onmogelijk in een gids alle mogelijke juridische vragen van een websiteontwerper te beantwoorden. Dit werk behandelt enkel de algemene juridische aspecten van internetsites. Je vindt er beslist heel wat antwoorden op je vragen, maar aangezien gekozen werd voor een algemene aanpak, krijg je misschien niet altijd pasklare oplossingen voorgeschoteld. Bijgevolg raden wij je aan bij het ontwerpen van je site desnoods een gespecialiseerde jurist om advies te vragen.

2. Voor wie is deze gids bestemd ? 2. – Al bevat de gids een aantal technische details, toch wil hij vooral de juridische vragen aanpakken die bij het ontwerpen van een website rijzen. Hij richt zich dus zowel tot de technische ontwerpers als tot de houders van sites.

Ontwerper en houder 3. - Met « ontwerper » bedoelen we de natuurlijke of rechtspersoon die zich belast met het technisch ontwerpen van de site, met inbegrip van de databanken, HTML-pagina's, javaapplets of andere onderdelen van de site. Met « houder » bedoelen we de natuurlijke of rechtspersoon waarvan de naam duidelijk op de site en soms in de domeinnaam1 voorkomt en die voor de internetter de eigenaar van de site is. Dit onderscheid is belangrijk, omdat er verschillende situaties mogelijk zijn. Zo kan een houder een ontwerper opdragen voor hem een site te creëren, maar hij kan ook zijn site zelf ontwerpen. In dat laatste geval is hij dus tegelijk ontwerper en houder.

Relatie ontwerper - houder 4. - Als een houder een ontwerper opdraagt voor hem een website te ontwerpen, moet hij een contract voor het ontwerpen van een site sluiten. Daarin wordt o.a. bepaald op welke manier eventuele aansprakelijkheidsproblemen worden opgelost. We behandelen deze punten in de hoofdstukken 4 en 10, maar willen er nu al op wijzen dat sommige hoofdstukken zich ook richten tot ontwerpers (vooral de hoofdstukken 8, 9 en 10), ook al zijn de juridische overwegingen van deze gids hoofdzakelijk voor sitehouders bestemd. Zo interesseren de vragen over auteursrechten de ontwerpers die zelf beelden of geluiden plaatsen op de site die ze voor een derde ontwerpen.

1

Zie deel 3 : Merken en domeinnamen.


15

16


Deel 2 - Een site ontwerpen en hosten


17

18


5. - Er bestaan verschillende mogelijkheden om een internetsite te ontwerpen : -

de houder kan zijn website zelf creëren; hij kan gedeeltelijk een beroep doen op een externe persoon; hij kan kiezen voor een volledig externe, zogezegde "sleutelklare" oplossing.

1. Als je besluit met eigen middelen (technische, menselijke) een internetsite te ontwikkelen, moet je geen toeleveringscontract sluiten. Om je site te ontwerpen is het essentieel dat je je behoeften correct evalueert en vooraf een plan maakt van de vereiste technische, menselijke en financiële middelen. Als werkgever moet je twee soorten van clausules opnemen in de arbeidsovereenkomst van de werknemer die je belast de site te creëren : -

een beding over de intellectuele eigendom van de site, dat de overdracht van vermogensrechten en een gedeeltelijke afstand van de morele rechten van die werknemer bepaalt. De afstand van de vermogensrechten maakt het voor de werkgever mogelijk de site voor commerciële doeleinden te gebruiken. De gedeeltelijke afstand van de morele rechten komt neer op de afstand van de integriteit van de site, zodat de werkgever de site kan wijzigen, aanpassen, enz.;

-

een non-concurrentiebeding : door dit beding kan de werknemer die van werkgever verandert de vruchten van zijn arbeid niet gebruiken om met zijn oorspronkelijke werkgever te concurreren.

2. Als je besluit een beroep te doen op toeleveranciers, zijn er twee mogelijkheden : -

ofwel besluit je de toeleverancier slechts met het ontwerpen van de site of zelfs met een bepaalde taak te belasten. Dan coördineer je nog zelf het werk van de eventuele toeleveranciers en zoek je zelf een hostprovider voor de site;

-

ofwel kies je voor een globale oplossing, waarbij de toeleverancier zelf alle nodige stappen onderneemt voor het bestaan en de werking van de internetsite.

1. Hoe ontwerp ik mijn website? Hoe kies ik buiten mijn onderneming een ontwerper voor mijn site ? 6. - Als je besloten hebt je internetsite niet zelf te ontwerpen, moet je een ontwerper kiezen die het voor jou zal doen. Om een goede keuze te maken, is het soms interessant een beroep te doen op een consultant. Uiteraard kan je ook zelf een marktstudie maken. 1. Consultancy 7. - Dankzij de kennis en de ervaring van de consultant vind je beslist een ontwerper die het meest aan je behoeften beantwoordt. Ook kleine, bedreven ontwerpers worden dan niet over het hoofd gezien.


19

De consultant kan tevens een lastenboek opstellen om je offerteaanvraag voor te bereiden. Opgelet : ook al biedt deze oplossing de mogelijkheid een precies plan uit te werken, toch kan een te nauwkeurig lastenboek flexibiliteit en originaliteit belemmeren. 2. De marktstudie zelf uitvoeren 8. - Als je zelf een marktstudie uitvoert, moet je rekening houden met een aantal criteria. Eerst moet je je behoeften analyseren. Je moet ook de omvang van de site en de complexiteit van je plannen evalueren. Wil je een site voor reclame, wil je een databank creëren, transacties uitvoeren, … ? Neem gerust de tijd om op het internet te surfen en alle mogelijkheden te bestuderen en te vergelijken. Kies een technisch en juridisch bekwame websiteontwerper om de gewenste site te creëren. Te veel knutselaars storten zich tegenwoordig op deze winstgevende bedrijvigheid. Eis referenties over het gebied waarop je site betrekking heeft (informatie, reclame, aanmaak van databanken, handel, enz.). Vaak is de technische en artistieke vaardigheid van de ontwerper doorslaggevend. De prijs is uiteraard belangrijk, maar is alles wel inbegrepen ? Gaat het om een prijs per codelijn, per pagina of om een vaste prijs ? Omvat de prijs onderhoud, update en eventuele opleiding van je personeel om zelf te kunnen updaten en hosten ? Als je site aangemaakt is op een databank, kun je de updatekosten verlagen. Naar gelang het doel van je site kan je originaliteit en design inbouwen. Gezien het stijgend aantal internetsites, moet je indruk maken op de bezoekers en je site voortdurend aanpassen om je te onderscheiden.

Hoe moet ik met de ontwerper onderhandelen ? 9. - Als je met de eventuele ontwerper(s) van je site onderhandelt, moet je steeds het principe van goede trouw naleven. Net als de ontwerper ben je gehouden tot juistheid, loyaliteit en medewerking bij het voeren van de onderhandelingen. Zo moet je de ontwerper informeren over of waarschuwen voor objectieve moeilijkheden waarmee hij te kampen kan hebben bij de opbouw van je site. Van zijn kant moet de ontwerper je informeren, adviseren en waarschuwen in verband met mogelijke risico's. Soms duren de onderhandelingen vóór het sluiten van het contract lang of gaan ze gepaard met aanzienlijke kosten. Toch kan je tot het laatste ogenblik besluiten of je het contract sluit of niet. Als je echter niet te goeder trouw bent, kan de onderbreking van de onderhandelingen, naar gelang van de omstandigheden, beschouwd worden als een fout, waarvoor je aansprakelijk kan worden gesteld. Als je een (nauwkeurig, vast en eenduidig) aanbod doet, wordt dit aanzien als de definitieve uiting van je akkoord met elk fundamenteel onderdeel van het contract. Elke onvoorwaardelijke goedkeuring geldt als contract. Als de aanvaarding een voorbehoud bevat, wordt die als een weigering beschouwd en kan een nieuw aanbod worden gedaan.

20


Hoe stel ik het contract voor het ontwerpen van mijn website op ? 10. - Deze afdeling begeleidt je bij het opstellen van je contract voor websiteontwerp. Het is dus niet de bedoeling volledig te zijn, des te meer daar elke toestand bijzonder is en het opstellen van het contract afhankelijk is van de respectieve behoeften en middelen van de partijen. Wij raden je dus aan desnoods een beroep te doen op een professional. 1. Lastenboek 11. - Of het lastenboek nu door jou, door de toekomstige siteontwerper of door een derde is opgemaakt, het is sowieso een uitstekende basis voor het opstellen van het contract. Het lastenboek omvat doorgaans de verschillende te verlenen diensten : -

het programmeren van de site in HTML- of XTML-formaat; het grafisch ontwerpen van de site; het digitaliseren van beelden, animaties en geluidsbestanden; het creëren en kopiëren van teksten; het creëren van databanken, javaprogramma's of andere programmeermodules.

geavanceerde

Het lastenboek omvat tevens een tijdschema dat bepaalt wanneer : -

de houder de gegevens voor het ontwerpen van de site moet bezorgen; eventuele tussenprojecten afgeleverd moeten worden; de site uiterlijk on line moet worden gebracht; de termijn voor de goedkeuring van de ontworpen site vervalt.

In dit lastenboek kun je ook te weten komen waarmee de siteontwerper zichzelf zal belasten en wat hij zal uitbesteden (design, elektronische betaling, enz.). 2. Onderhandelingsclausule

12. - Zoals alles wat uitgewisseld is vóór de ondertekening van het contract, is het lastenboek een informatiebron om de wil van de partijen te interpreteren in geval van geschil. Bij het opstellen van het contract is het belangrijk te vermelden wat je met deze documenten wil doen. Jij zal bij het creëren van de site veel belang hechten aan functionaliteit, terwijl de ontwerper eerder de technische kant ervan zal beschouwen. Soms komt deze functionele aanpak tot uiting tijdens de onderhandelingsfase, maar worden bij het opstellen van het contract de verplichtingen van de ontwerper slechts in technische termen behandeld. De ontwerper kan wensen dat elk in de voorcontractuele fase opgesteld document uit het contract wordt geweerd. Daartoe moet hij een clausule in het contract opnemen (de zogenoemde «vierhoekenclausule»…………………….). Op die manier kan hij zijn verbintenis beperken tot wat uitdrukkelijk in het contract staat. In zo’n clausule schuilt wel een zeker gevaar voor de houder, omdat ze een tijdens de onderhandelingen aangegane verbintenis inzake de functionele overeenstemming van de site ongedaan kan maken,


21

zodanig dat de ontwerper enkel een waarborg van technische overeenstemming moet bieden. Je moet weten dat de « vierhoekenclausule » niet onrechtmatig mag worden gehanteerd. In juridische taal zegt men dat deze clausule steeds te goeder trouw moet worden ingeroepen en dat ze geen bedrog of grove schuld mag dekken. Daartegenover staat dat de houder er belang kan bij hebben bepaalde voorbereidende documenten aan het contract toe te voegen. Daartoe kan hij de grote fasen van de onderhandeling en de nagestreefde doeleinden vermelden in de inleiding van het contract. Hij kan ook de voorbereidende documenten bij het contract voegen. In dat geval vallen die documenten in het toepassingsgebied van het contract.

3. Belangrijkste verplichtingen van de ontwerper 13. - De belangrijkste taak van de siteontwerper bestaat erin de site te ontwerpen zoals hij werd gedefinieerd. Met deze waarheid als een koe willen we de nadruk leggen op het belang van een zo duidelijk mogelijke omschrijving van de door de ontwerpen te verlenen dienst, met vermelding van de technische details en de nagestreefde doeleinden. De technische definitie omvat de beschrijving van de te volgen boomstructuur, het gebruik van de framingtechniek, het gebruik van een dynamische programmeertaal, enz. De doelstellingen houden verband met interface, interactiviteit, functionaliteit, enz. De ontwerper verbindt zich ertoe de site te creëren binnen een bepaalde termijn maar met een zekere soepelheid. In het contract kun je de ontwerper opleggen zelf de afgesproken taak uit te voeren of integendeel uitdrukkelijk vermelden dat hij de taak mag toeleveren. Buiten het ontwerpen van de site kan de ontwerper zich verbinden tot eventuele complementaire dienstverrichtingen : zo kan hij hosting zoeken of stappen doen om een domeinnaam te bekomen. Deze verbintenissen moeten in het contract staan. 4. Belangrijkste verplichtingen van de sitehouder

14. - Je moet actief deelnemen aan het ontwerp van de site, niet enkel door de nodige informatie te verstrekken, maar ook door je volledige medewerking te verlenen : het product moet immers aan je verwachting beantwoorden. Weet echter dat de informatie die zich op de site bevindt op internationaal niveau openbaar wordt. Als tegenprestatie voor het ontwerpen van de site moet de klant de afgesproken prijs betalen. De na te leven principes, de betalingswijze, de keuze tussen een forfaitaire prijs en een prijsaanpassingsformule kunnen contractueel worden vastgelegd. 5. Belangrijke clausules

15. - Buiten de inleiding en de bepaling van de belangrijkste verplichtingen van de partijen moet je een aantal clausules opnemen die vaak van fundamenteel belang zijn voor de partijen. Het gaat vooral om clausules over intellectuele eigendom, aansprakelijkheid, vertrouwelijkheid en niet-aanwerving van werknemers die voor een medecontractant werken.

22


Intellectuele eigendom

16. - Als betaler van het websiteontwerp moet je weten dat je geen enkel recht op de betaalde site hebt, tenzij het minimumrecht om de site te gebruiken. Idealiter heb je er belang bij om in de overdracht van de volgende rechten te voorzien om je site vrij te kunnen exploiteren en uitwerken : -

het reproductierecht : het on line brengen en de exploitatie van de site vergen reproducties (met name voor de overgang van een drager naar een andere); het aanpassingsrecht : ontwikkeling van de site en over het algemeen van elke in het werk aangebrachte wijziging; het recht van communicatie aan het publiek : het plaatsen van informatie op het web is een handeling van communicatie aan het publiek; het vertaalrecht.

Het is niet altijd noodzakelijk rechten te bekomen op de programmeercode. Ze blijven vaak de eigendom van de ontwerper. Opgelet : het voor het siteontwerp gebruikte materiaal dat je ter beschikking stelt van de ontwerper stelt (beelden, geluidsbestanden, enz.) en het door de ontwerper verstrekte materiaal (software, gecreëerde elementen, enz.) moeten in overeenstemming zijn met de rechten van derden en mogen niet onwettig zijn.

Aansprakelijkheid 17. - In het contract voor het ontwerpen van een website wordt een aansprakelijkheidsclausule opgenomen om te weten wie aansprakelijk is als de houder, de ontwerper of de gebruikers van de site schade ondervinden. In sommige gevallen kan de schade aanzienlijk zijn (bijvoorbeeld als het gaat om een website voor financiële diensten). Bij het opstellen van je contract moet je aandacht hebben voor het vastleggen van de waarborgen die elke partij verleent. Aanvaard geen clausules die bepalen dat de websiteontwerper geen enkele waarborg biedt voor de verleende diensten of geleverde software. Kies eerder voor een clausule die bepaalt dat hij geen enkele waarborg biedt in geval van overmacht of elke andere gebeurtenis die de ontwerper redelijkerwijs niet kon voorzien.

Vertrouwelijkheid 18. - De samenwerking in het kader van je contract veronderstelt een dialoog. In dit kader is vertrouwelijkheid een belangrijke verplichting van de sitehouder en de ontwerper. Deze vertrouwelijkheidsverplichting kan onder andere betrekking hebben op vertrouwelijke en financiële informatie, toegangscodes, wachtwoorden, factureringsgegevens, informatie over hardware, software, diensten en inhoud van de informatiestroom tussen houder en websitebezoekers.


23

Niet-aanwerving van werknemers die voor een medecontractant werken 19. - In sommige gevallen kan de ontwerper of de houder geneigd zijn een werknemer die een bepaalde techniek onder de knie heeft maar voor zijn medecontractant werkt, van deze laatste af te snoepen. Als je een dergelijk risico vermoedt, kun je in het contract vermelden dat geen enkele contracterende partij tijdens een bepaalde periode een beroep mag doen op werknemers of consultanten van de andere partij. Om de doeltreffendheid ervan te verhogen, kun je eventueel een strafbeding bijvoegen dat het bedrag van de eventueel verschuldigde vergoeding bepaalt, ingeval de andere partij deze overeenkomst niet naleeft. 6. Opleveringsprocedure 20. - Het is belangrijk een controleprocedure in het contract vast te leggen. Daardoor kan je oordelen of de site behoorlijk is ontworpen, met andere woorden of het lastenboek nageleefd is. Deze zogenaamde opleveringsprocedure is essentieel omdat ze de ontwerper van iedere aansprakelijkheid ontlast, behalve als er een apart onderhoudscontract bestaat of als de klant de garantie van de verborgen gebreken inroept2. De grootste moeilijkheid bestaat erin de juiste formulering van de controleprocedure te bepalen : waarop ze slaat en hoe ze tot stand moet worden gebracht. Je moet de functionele site op het netwerk kunnen beoordelen en een verkeerssimulatie verrichten. Je moet ook nagaan of je de webpagina kan lezen met de gangbare navigatiesoftware. Denk ook aan het kader waarin eventuele verbeteringen moeten gebeuren. 7. Onderhoud 21. - Als je het ontwerp gecontroleerd hebt, moet je zorgen voor de eventuele verbetering, aanpassing en zelfs ontwikkeling van de site. In dit geval wordt er van onderhoud gesproken, d.w.z : -

onderhoud/verbetering heeft tot doel fouten of gebreken weg te werken; onderhoud/aanpassing beoogt wijzigingen in functie van de ontwikkeling van de technieken of de regelgeving; onderhoud/ontwikkeling dekt de nieuwe behoeften van de houder die voortvloeien uit de ontwikkeling van nieuwe toepassingen of de evolutie van de configuratie.

Weet dat je geen « recht op onderhoud » hebt. Men beschouwt dat de ontwerper verplicht is zijn fouten te verbeteren vóór de definitieve oplevering van de website in het kader van zijn contract voor websiteontwerp. Maar alle verbeteringen, updates en latere ontwikkelingen horen bij een afzonderlijk contract. Je hebt er dus alle belang bij het onderhoud te regelen zodra het contract voor websiteontwerp is opgesteld, als je wil dat de ontwerper het voor zijn rekening neemt. Door middel van een ontbindingsprocedure met een opzeggingstermijn kun je de voorwaarden en de duur van het onderhoud bepalen.

2

24

De garantie van de verborgen gebreken veronderstelt echter dat de klant een voldoende ernstig gebrek bewijst, wat helemaal niet eenvoudig is op computervlak.


Naar gelang de aard van je site kan het updaten heel frequent gebeuren. Daar dit niet altijd grote technische capaciteiten vergt, kan het interessant zijn een personeelslid te vormen voor die taak.

2. Bijkomende diensten naast het ontwerpen van websites 22. - Naast het ontwerpen van een site worden een aantal bijkomende diensten verleend : toegang tot het internet, hosting, onderhoud, positionering binnen zoekmotoren, marketing, enz.

Zijn deze contracten van bijkomende diensten noodzakelijkerwijs gekoppeld aan het contract voor websiteontwerp ? 23. - NEEN. Sommige ondernemingen bieden deze bijkomende diensten aan naast het ontwerpen van websites. Deze verplichtingen kunnen dan in de vorm van een afzonderlijke clausule opgenomen worden in het contract met de siteontwerper. Ze kunnen echter ook de vorm van een autonoom contract aannemen. Als je de verschillende verplichtingen niet in hetzelfde contract vermeldt, worden ze als autonoom beschouwd. Zo is de ontwerper die een contract gesloten heeft helemaal niet verplicht een tweede contract te sluiten (de siteontwerper hoeft geen onderhoudscontract aan te gaan). De verdwijning van een contract tast echter ook niet noodzakelijkerwijs het bestaan van andere contracten aan (de ontbinding van het contract voor het ontwerpen van een site leidt niet tot de ontbinding van het hosting- of onderhoudscontract). Om dit door de partijen vaak ongewenste effect te voorkomen, kun je aan de afzonderlijke contracten een clausule toevoegen die een verband legt tussen die contracten. Je kan de inwerkingtreding van een contract afhankelijk maken van de ondertekening of de uitvoering van een ander contract (opschortende voorwaarde). Je kan het bestaan van het contract afhankelijk maken van de ondertekening van een ander contract : het eerste contract is nietig als het tweede niet is ondertekend (ontbindende voorwaarde). Een laatste oplossing is de ondertekening door alle partijen van een gemeenschappelijk lastenboek dat aan ieder contract wordt toegevoegd.

Hoe host ik mijn site en wat is een hostingcontract ? 24. - Hosting kan op verschillende wijzen worden opgevat : je kan je site zelf hosten of een beroep doen op een externe hostprovider. De hosting van je website vereist een diepgaande technische kennis en voorzorgsmaatregelen die voor het systeem belangrijk zijn. Als je besluit je website te laten hosten, moet je een hostingcontract sluiten. Het hostingcontract is een overeenkomst waarbij de hostprovider geheugenruimte en


25

verwerkingscapaciteit van zijn machines te jouwer beschikking stelt. Na de ondertekening van het contract moet je de door de hostprovider opgelegde technische regels naleven : -

je mag een bepaalde ruimte niet overschrijden; eventueel moet je specifiek materiaal gebruiken; je moet de in het contract afgesproken prijs betalen; je moet sommige verplichtingen inzake de inhoud nakomen. Zo mag je alleen geoorloofde informatie verwerken en moet je de openbare orde en goede zeden eerbiedigen.

Wat is webmarketing en positionering binnen de zoekmotor ? 25. - Een heleboel sites doen elke dag hun intrede op het internet. Om je te onderscheiden en je site bekend te maken, kun je : -

-

goede metatags in de programmering gebruiken zodat je website goed gepositioneerd is binnen de zoekmotoren (over het gebruik van metatags vindt je meer onder nr. 130 en verder); je website doen opnemen in een gids; een beroep doen op marketingdiensten, promotionele follow-up, …

Je kan overwegen de websiteontwerper of een derde met de promotionele follow-up van je site te belasten. Deze nieuwe verplichtingen moeten contractueel worden vastgelegd.

26


Deel 3 - Merken en domeinnamen


27

28


Wat is een domeinnaam ?

26. - Om een minimum aan orde op het internet te behouden, is elk van de tientallen miljoenen computers die met elkaar verbonden zijn, geïdentificeerd door een IP-adres, dat uit 4 getallen met maximum 3 cijfers bestaat. Zo is het IP-adres van de Kamer van Volksvertegenwoordigers bijvoorbeeld 193.190.127.2 en dat van de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer 194.78.86.94. Om toegang te krijgen tot de site, volstaat het dat adres in te voeren op de plaats die daartoe werd ontworpen door je navigatiesoftware, zoals je kunt zien op onderstaande afbeelding.

Om de IP-adressen makkelijker te onthouden, kunnen de getallen waaruit ze bestaan wel omgezet worden in een domeinnaam. Zo gaat het er trouwens meestal aan toe op het net, waar je geen 193.190.127.2 hoeft te typen, maar gewoon http://www.dekamer.be, dat automatisch in een IP-adres wordt omgezet door een conversiesysteem, DNS genoemd (Domain Name System). Een domeinnaam is dus makkelijk te onthouden, maar niet technisch noodzakelijk.

Welke domeinnaam moet ik kiezen ? 27. - Je domeinnaam kies je in twee stappen : eerst de stam en dan de uitbreiding. Dat moet je heel zorgvuldig doen, want de herkenbaarheid van je site op het internet hangt ervan af. Over het algemeen is de stam de naam van de natuurlijke of rechtspersoon die de site beheert en stemt de uitbreiding overeen met de aard van de uitgeoefende bedrijvigheid of met de geografische zone waar deze bedrijvigheid wordt uitgeoefend. Handelsmaatschappijen kiezen meestal een naam in « .com » en « .be », particulieren en verenigingen zonder winstoogmerk een naam in « .org » en internationale organisaties een naam in « .int » Bestaande uitbreidingen 28. - Er bestaan momenteel twee soorten uitbreidingen op het internet. De eerste categorie omvat de zogenaamde « territoriale » uitbreidingen. Die komen heel veel voor en gaan van « .ac » voor Ascension Island over « .be » voor België tot « .zw » voor Zimbabwe. De meeste instellingen die de toekenning van « nationale » domeinnamen beheren, bepalen zeer strenge regels voor de registratie van hun uitbreiding (zo moet de maatschappelijke zetel zich op hun grondgebied bevinden), maar andere zoals « .am » (Armenië) eisen helemaal niets voor een registratie; hier geldt enkel de regel "die eerst komt, eerst maalt". Die laatste soort uitbreiding, die ook de « .ac » (Ascensioneiland) en


29

« .vg » (Virgineilanden) omvat, is dus niet echt territoriaal meer, maar ligt eigenlijk dichter bij algemene uitbreidingen zoals « .com ». De tweede categorie slaat op uitbreidingen die de aard van de bedrijvigheid aanduiden. Ze omvat algemene uitbreidingen (gTLDs)3 van het type « .com » voor handelsvennootschappen, « .net » voor sites die verband houden met de werking van het internet en « .org » voor organisaties en instellingen zonder winstoogmerk, evenals uitbreidingen bestemd voor specifieke instellingen (sTLDs)4 : « .gov » voor regeringen, « .int » voor internationale organisaties en « .mil » voor militaire activiteiten. Niets belet je verscheidene domeinnamen met dezelfde stam maar met een verschillende uitbreiding te laten registreren. Naar gelang van de gekozen uitbreiding wend je je gewoon tot de autoriteit die bevoegd is voor de toekenning van de soort domeinnaam die je gekozen hebt; je moet de door die autoriteit opgelegde voorwaarden naleven.

3 4

30

Generic Top Level Domains Special Top Level Domains


Tot wie moet ik me wenden om mijn domeinnaam te laten registreren ?

29. – Uitbreiding .com .org .net

.be België

Prijs5

Wie contacteren ? www.dotEarth.com

registreren : 25 USD voor de eerste 2 jaar

maatschappijen geaccrediteerd door ICANN6 www.dns.be7

minder hoge prijs

.fr Frankrijk .nl Nederland .lu Luxemburg

www.nic.fr

.de Duitsland Andere

www.nic.de

www.domain-registry.nl/ www.dns.lu

12,10 EUR (BTW inbegrijpen) voor het eerste jaar 12,10 (BTW inbegrijpen) voor elk bijkomend jaar 18 EUR of 39 EUR zonder BTW details : www.nic.fr/enregistrement/couts.html cfr. rubriek "de regels", dan "tarieven" 50 EUR basisprijs 40 EUR/jaar voor het onderhoud details/ www.dns.be/fr/fees pr.htm 116 EUR het eerste jaar 58 EUR per bijkomend jaar

www.alldomains.com/

5

Dit zijn enkel richtprijzen, die op 6 december 2001 op de vermelde sites voorkwamen. Vaak moeten ze worden verhoogd met een bedrag dat aan je internetaanbieder verschuldigd is. Het eerste wat je dus moet doen, is inlichtingen inwinnen bij je provider.

6

Zie http://www.icann.org/registrars/accredited-list.html

7

Het Belgische gedeelte van de DNS dat zich met de sites in ".be" bezighoudt, wordt sedert 1 november 1999 beheerd door de vzw "DNS BE". De stichtende leden van die vzw zijn de vereniging van providers (ISPA, www.ispa.be), de vereniging van belangrijke consumenten van telecomdiensten (Beltug, www.beltug.be) en Agorial (www.agoria.be).


31

Welke criteria moet ik in acht nemen ?

30. - Voor « .com », « .org » en « .net » moet je geen specifieke criteria in acht nemen (voor zover de domeinnaam beschikbaar is), doch dat is helemaal niet het geval voor de meeste « territoriale » domeinnamen. In België bijvoorbeeld mag « .be » enkel worden gebruikt door handelsvennootschappen, openbare of privé-instellingen en verenigingen die een « reële en redelijke » wettelijke activiteit uitoefenen8. Deze maatschappijen of organisaties moeten in België gevestigd of vertegenwoordigd zijn.

Kan iemand de door mij gekozen domeinnaam betwisten ? In « .com », « .org » en « .net »

31. – Stel dat je « regen.com » wil laten registreren. Sedert 21 april 1999 beschikt de Amerikaanse maatschappij Network Solutions Inc. (NSI) niet meer over het monopolie om domeinnamen in « .com », « .org » en « .net » te registreren. Ze behoudt wel de verantwoordelijkheid en het technisch beheer van de databank der namen en servers van namen, maar andere maatschappijen hebben de nodige accreditatie gekregen om rechtstreeks domeinnamen te registreren in de NSIdatabanken. Nu is het wel zo dat al die maatschappijen domeinnamen registreren zonder vooraf na te gaan of het recht van derden werd geëerbiedigd. Het volstaat dat « regen.com » nog niet is gebruikt en dat je op je erewoord verklaart het recht te hebben die naam te gebruiken en hij wordt je onmiddellijk toegekend. Het kan echter wel gebeuren dat het gebruik van die naam vroeg of laat wordt betwist. Om dergelijke problemen op te lossen, vaardigde de ICANN99 de « Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy »10 uit, een handvest dat sinds 1 december 1999 bij wijze van proef toepasselijk is op een beperkt aantal geaccrediteerde maatschappijen. Daarom willen wij het eerder hebben over een ander handvest voor het oplossen van geschillen, namelijk datgene dat wordt gehanteerd door de maatschappij NSI11, die de meeste domeinnamen registreert. Volgens dit handvest kan de houder van het merk « regen » een bezwaarschrift indienen bij de maatschappij NSI indien het teken « regen » vroeger als merknaam werd gedeponeerd. NSI zal je in gebreke stellen om haar binnen 30 dagen het bewijs te leveren van jouw rechten op dat teken. Als je bewijst dat je houder was van het merk « regen » vóór het indienen van het bezwaarschrift of als je een recht bezit op « regen » (bijvoorbeeld omdat je Mijnheer Regen heet), dan blijft de domeinnaam de jouwe. NSI zal je vragen die naam af te staan als dat niet het geval is.

8 9

10 11

32

« association with a reasonable, demonstrable and legal activity », www.dns.be Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (www.icann.org) http://www.icann.org/udrp/udrp-policy-24oct99.htm http://www.networksolutions.com/legal/dispute-policy.html


Uiteraard is deze procedure vrijblijvend en berust ze op een minnelijke schikking. Je kunt nog altijd aanvaarden of weigeren om af te zien van het gebruik van « regen.com ». Als je aanvaardt, dan beschik je over 90 dagen om over te stappen op de nieuwe naam die je zelf mag kiezen (bijvoorbeeld « regen.net »). In dat geval verschijnt gedurende die 90 dagen een bericht op de pagina www.regen.com, waarin de internetter gevraagd wordt voortaan de website www.regen.net te raadplegen. Als je weigert om je binnen 30 dagen naar die regeling te schikken, dan wordt de domeinnaam opgeschort tot een rechtbank zich over de zaak uitspreekt. In « .be » 32. - Aangezien er voor de registratie van domeinnamen in « .be » een strengere procedure geldt, is er hier ook minder betwisting. Tegenwoordig moet je noodzakelijkerwijze beschikken over een recht op de naam die je aanvraagt, want de instelling DNS BE gaat na of die naam hetzij een firmanaam is die in het handelsregister ingeschreven is, hetzij de naam van de maatschappij of de vereniging zoals vermeld in de door het Belgisch Staatsblad bekendgemaakte statuten, hetzij een merk dat bij het Benelux-Merkenbureau geregistreerd is. Het kan echter gebeuren dat de houder van het recht op dezelfde naam als de jouwe het recht op de geregistreerde naam betwist. In zo'n geval houdt DNS BE het bij de eerst geregistreerde naam (« first come, first served »-principe) en kunnen de firma's desnoods naar de rechtbank stappen om het geschil te regelen.

Wat moet ik doen als iemand de door mij gekozen domeinnaam al gebruikt ? Dit is een uiterst ingewikkelde materie. Wij beperken ons dus tot enkele bondige antwoorden. Bij geschillen raden wij je ten stelligste aan het advies in te winnen van een gespecialiseerde jurist, die jouw geval grondig en genuanceerd kan bekijken. Geval van de maatschappij sneeuw 33. - Stel dat je eigenaar bent van de in België gevestigde roomijsfabriek « Sneeuw » en dat je het merk « Sneeuw » deponeerde. Daartoe moest je twee principes naleven : -

het principe van de specialiteit : je merk werd gedeponeerd voor een specifiek product (roomijs), en het principe van de territorialiteit : je merk werd gedeponeerd om op een welbepaald grondgebied te worden gebruikt (bijvoorbeeld België, Frankrijk en Duitsland).

a) Stel nu dat een kleurpotloodfabriek hetzelfde merk « Sneeuw » deponeerde in België en de domeinnaam « sneeuw.be » reserveerde. b) Nadien constateer je dat een Canadees roomijsbedrijf, « Sneeuw » genaamd, de domeinnaam « sneeuw.com » reserveerde. Dat bedrijf deponeerde zijn merk in Canada. Zoiets is best mogelijk, want jij deponeerde jouw merk enkel voor België, Frankrijk en Duitsland.


33

c) Ten slotte reserveerde een privé-persoon, mijnheer XYZ, de domeinnaam « sneeuw.org » om er een site mee te maken over een onderwerp dat hem boeit : de wetenschappelijke verklaring van de vorming en de samenstelling van sneeuw.

Je wil de naam « http://www.sneeuw.be » laten registreren (geval A) 34. - Je wil wel de naam http://www.sneeuw.be laten registreren, maar wanneer je die woorden op het internet typt, verschijnt de site van de kleurpotloodfabriek Sneeuw. Het is namelijk zo dat, volgens het principe van de specialiteit, twee maatschappijen die op hetzelfde grondgebied actief zijn, maar tot verschillende sectoren behoren, het teken « sneeuw » wettelijk mogen uitbaten als zij dat teken als merknaam hebben laten registreren12. De kleurpotloodfabriek is dus ook een rechtmatig gebruiker van het merk « sneeuw » en mag net als jij de domeinnaam « sneeuw.be » gebruiken voor zover ze de door DNS BE opgelegde criteria in acht neemt (wat het geval is, vermits de vzw de aangevraagde domeinnaam voor haar reserveerde). Aangezien er technisch gezien slechts één domeinnaam « sneeuw.be » mag bestaan, zal in geval van geschil voorrang worden gegeven aan deze of gene maatschappij, op grond van de regel « die eerst komt, eerst maalt ». Conclusie : je had die domeinnaam maar vroeger moeten laten registreren !

Je wil de naam « http://www.sneeuw.com » laten registreren (geval B) 35. - Ook hier is iemand je voor geweest : de domeinnaam die je gekozen hebt, wordt reeds gebruikt. De Canadese maatschappij is de rechtmatige houder van het merk « Sneeuw » in Canada en mag het gebruiken voor producten van dezelfde soort als de jouwe. Tot nog toe bestonden beide maatschappijen naast elkaar, maar via het net komen ze bij manier van spreken plots oog in oog te staan. De Canadese site is dus toegankelijk in België en maakt gebruik van een in België beschermd teken. Het zou dus moeten mogelijk zijn de Canadese maatschappij te verbieden de domeinnaam te gebruiken (Het is wel zo dat zodra je jouw domeinnaam gerecupereerd hebt, de Canadese site dat ook kan vermits jouw site beschikbaar is in Canada !). Wellicht zal de rechter het principe « die eerst komt, eerst maalt » hanteren ten voordele van de Canadese maatschappij. Ook hier had je dus sneller moeten zijn. Je wil de naam « http://www.sneeuw.org » laten registreren (geval C) 36. - Je kunt die domeinnaam enkel terugkrijgen als je aantoont dat mijnheer XYZ een fout beging (moeilijk te bewijzen) of dat hij om commerciële redenen gebruik maakt van de domeinnaam "sneeuw.org" en zo schade berokkent aan jouw merk. Je kunt ook proberen te bewijzen dat mijnheer XYZ die naam reserveerde met het enige doel je te benadelen (zijn site bevat slechts een halve pagina uitleg over de vorming en samenstelling van sneeuw en van bij het eerste contact stelde mijnheer XYZ je voor de domeinnaam "sneeuw.org" van hem - tegen een woekerprijs - terug te kopen) en dat hij zich schuldig maakt aan domain name grabbing13 of cybersquatting. 12

13

34

Afgezien van de uitgebreide bescherming van bekende merken. D.w.z. « de opzettelijke registratie van een domeinnaam (in casu « sneeuw.com ») die een teken bevat dat door een derde (jouw maatschappij) wordt gebruikt als handelsnaam of merk met de bedoeling de eigenaar van het merk te verhinderen een website te maken onder die domeinnaam ». D. PAUKER, « Introduction to


Je hebt de domeinnaam die je wou kiezen teruggekregen

Als je bij vonnis hebt bekomen dat de naam « sneeuw.com » jou krachtens de Eenvormige Benelux-Merkenwet wordt teruggegeven, dan rest je nog een probleem : hoe kan je dat vonnis in het buitenland laten uitvoeren ? In Canada is die wet namelijk niet van toepassing. Je zal een beroep moeten doen op de lange, dure en onzekere exequaturprocedure, waarbij een vreemd land de waarde van het vonnis erkent en het op zijn grondgebied doet uitvoeren alsof het door een van zijn eigen rechtbanken zou zijn uitgesproken. Je hebt je domeinnaam niet teruggekregen Het enige wat je dan kan doen, is een andere domeinnaam kiezen (roomijs.com of sneeuw.net) en betreuren dat je niet hebt geluisterd naar de mensen die je aanraadden je domeinnaam onmiddellijk te reserveren.

domain name disputes », http://www.law.georgetown.edu/lc/internic/recent/recli.html, vertaald door A. LEFEBVRE, « Nom de domaine et droit des marques : la fin du grabbing ? », noot onder Comm. Bruxelles (Psdt), 3/1/1997, in « Droit de l'informatique et des télécoms », 97/4, Editions des Parques, Parijs, blz. 37.


35

36


Deel 4 - Mee te delen informatie (voor elke soort website)


37

38


1. Informatie die je verplicht bent mee te delen 37. - Met je computer geraak je makkelijk aan een heleboel informatie. Maar dit kan de privacy in het gedrang brengen en gevaarlijk zijn voor de hele maatschappij. Om te vermijden dat de verwerking van persoonsgegevens de vrijheid schaadt, legt de wet een aantal gedragingen aan banden.

Welke informatie over via het internet verkregen persoonsgegevens moet ik aan de internetter meedelen ? 38. - Een Europese richtlijn14 heeft hierover zeer strenge regels bepaald. Aangezien deze richtlijn werd omgezet in de nationale wetgeving van de meeste lidstaten, kunnen wij ervan uitgaan dat de wetgeving over de persoonlijke levenssfeer vrij homogeen is in Europa. Als persoon verantwoordelijk voor de verwerking van die gegevens moet je de wet naleven van de lidstaat waar je gevestigd bent15. In dit hoofdstukje vertellen we wat je moet doen om in orde te zijn met de Belgische wet16. We beperken ons tot algemene aanbevelingen en raden je aan voor specifieke zaken te gaan kijken naar de wetteksten of een specialist te raadplegen. Wanneer moet ik informatie meedelen ?

39. - De wet is van toepassing als er persoonsgegevens worden verwerkt. Ze geeft een definitie van die twee termen : - je verwerkt persoonsgegevens als je ze verzamelt, vastlegt, bewaart, ordent, verspreidt of, al dan niet met behulp van geautomatiseerde procédés, op een andere wijze behandelt; - persoonsgegevens : iedere informatie over een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon17. Waar moet ik informatie meedelen ? 40. - De informatie moet op de website geplaatst worden. Het volstaat dus niet op de eerste pagina van de site een hypertekstlink te leggen naar een pagina waar alle nuttige informatie te vinden is (een soort van « handvest voor de bescherming van de persoonlijke

14

15

16

17

Het gaat om de Richtlijn van 24 oktober 1995 van het Europese Parlement en de Raad betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens, PBEG, 23 november 1995, L 281/31. In werkelijkheid is de regel over de toepasbaarheid van de wet ingewikkelder. Ook al ben je niet in België gevestigd, toch kan je onderworpen zijn aan de Belgische wet. Dat is bijvoorbeeld zo als je de gegevens verwerkt met machines die zich in België bevinden. Het gaat om de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd bij de wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn van 24 oktober 1995.

Een bestand met anonieme gegevens dat aan een bestand met persoonsgegevens kan worden gekoppeld, wordt een bestand over identificeerbare personen. Dat bestand is dus onderworpen aan de wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer als het wordt verwerkt.


39

levenssfeer» of, in het Engels, « privacy policy »). Je moet ook een link tot stand brengen met alle pagina's van jouw site die persoonsgegevens verzamelen. Welke informatie moet ik meedelen ?

41. - Als je gegevens begint te verwerken, moet je in regel : -

jezelf kenbaar maken (als persoon verantwoordelijk voor de verwerking van de databank); je adres opgeven (geografisch en/of elektronisch adres); vermelden met welk doel je de gegevens verwerkt; de betrokken persoon op de hoogte brengen dat hij zich kosteloos kan verzetten tegen directe marketing; de betrokken persoon op de hoogte brengen dat hij toegang kan krijgen tot de gegevens; de betrokken persoon op de hoogte brengen dat hij het recht heeft de gegevens te doen verbeteren; de bestemmeling van de gegevens vermelden; bepalen of een antwoord op de vragen verplicht of niet verplicht is en vermelden welke de gevolgen zijn wanneer niet wordt geantwoord.

Buiten die inlichtingen, die op de site moeten worden vermeld, moet je je ook houden aan de andere bepalingen van de wet over de registratie bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer, het beheer van bestanden en de te treffen veiligheidsmaatregelen.

reglementering of zelfregulering? 42. - Naast de nationale wetgevingen ontstaan er op het internet sommige gebruiken. De actoren van het internet leggen zichzelf vrijwillig een gedragscode op om het vertrouwen van de internetters te stimuleren en de elektronische handel te ontwikkelen. Eens ze verklaard hebben de gedragscode te aanvaarden, moeten ze die ook naleven. In de volgende vragen maken wij een onderscheid tussen de voorschriften die door de wet zijn opgelegd en de regels die kunnen worden nageleefd door elke webmaster die een kwaliteitslabel18 inzake bescherming van de persoonlijke levenssfeer wenst aan te brengen.

Wat moet ik doen als mijn site informatie over personen verspreidt ? 43. - Stel dat je de naam van personen met of zonder adres, hun telefoonnummer, emailadres, enz. moet verspreiden op jouw website. Om welke reden je dat ook doet 18

40

Over kwaliteitslabels, zie deel 10.


(professionele, commerciële, administratieve, sociaal-culturele of andere betrekkingen), je moet een aantal principes over de verspreiding van persoonsgegevens in acht nemen. De naam van bedienden en hun telefoonnummer op het werk worden ook als persoonsgegevens beschouwd. Wat zegt de wet ? Je moet de betrokken personen meedelen dat zij recht hebben op toegang tot gegevens over hen en dat zij het recht hebben die gegevens te doen wijzigen, verbeteren of schrappen. Je moet hun ook zeggen hoe ze die rechten kunnen uitoefenen. Wat raden wij je aan ?

Je kan voor een van de volgende twee oplossingen kiezen, telkens met eerbiediging - zij het op een verschillend niveau - van de privacy : -

ofwel vraag je het akkoord van de betrokkenen vooraleer de gegevens over hen op het internet worden verspreid. Om te vermijden dat je site wordt lamgelegd, kun je ervan uitgaan dat ze ermee instemmen als ze niet geantwoord hebben binnen een bepaalde termijn (die voldoende lang is …). Je moet hun wel meedelen dat zij je steeds mogen verzoeken gegevens over hen niet langer op je site te verspreiden;

-

ofwel meld je die personen dat er over hen gegevens zijn verspreid en dat zij je steeds mogen verzoeken gegevens over hen niet langer op je site te verspreiden.

Heb ik specifieke verplichtingen als de gebruikers mij per email kunnen contacteren ? 44. - Stel dat je je e-mailadres op je webpagina plaatst en dat de gebruikers van je site berichten naar jou sturen. Op die manier kom je in het bezit van een aantal gegevens die je kan verwerken : inhoud, datum en uur van ontvangst, e-mailadres van de auteur van het bericht, zijn naam en voornaam alsook andere informatie die automatisch doorgestuurd wordt door zijn software voor elektronische post. Wat zegt de wet ? Je moet de betrokken personen meedelen dat zij recht op toegang hebben tot gegevens over hen en dat zij het recht hebben die gegevens te doen wijzigen, rechtzetten of schrappen. Je moet hun ook zeggen hoe ze die rechten kunnen uitoefenen. Die personen mogen je steeds, en zonder daartoe een reden op te geven, vragen hun elektronisch adres te schrappen indien je het voor directe-marketingdoeleinden gebruikt. Je moet bepalen hoe lang je e-mailadressen bewaart in functie van het gebruik dat je ervan maakt.


41

Als je overweegt verzamelde e-mailadressen door te spelen aan derden, dan moet je de betrokken personen daarover inlichten door dit te vermelden naast je elektronisch adres en hun meedelen dat ze zich mogen verzetten tegen een dergelijke overdracht.

Welke informatie moet ik verstrekken als mijn site discussieruimten bevat ? 45. – Discussieruimten zijn plaatsen waar mensen zich over diverse onderwerpen kunnen uitspreken. Je hebt er belang bij de behandelde onderwerpen te beheersen om te vermijden dat je aansprakelijk wordt gesteld voor uitlatingen van sommige gebruikers. Pedofilie, aanzetting tot rassenhaat, geweld en revisionisme zijn stuk voor stuk onderwerpen waarvoor je aansprakelijk kan worden gesteld. Je moet weten dat de aansprakelijkheid van de webmaster doorgaans vergeleken wordt met die van de hoofdredacteur van een krant die moet kiezen wat hij zal opnemen in zijn rubriek « lezersbrieven ». Wat zegt de wet ? Je moet de bezoekers inlichten over het doel van deze discussieruimte. Je moet hun ook verbieden de persoonlijke gegevens die zich in die ruimten bevinden voor commerciële doeleinden te verzamelen en te gebruiken. Je moet de betrokken personen informeren over het bestaan en de uitoefeningsmodaliteiten van het recht van toegang, rechtzetting en schrapping van de bijdragen die op naam worden verspreid op de discussieruimten van de site. Wat raden wij je aan ? Wij raden je aan een beroep te doen op een bemiddelaar die, nog voor de informatie wordt verspreid, elke bijdrage schrapt die jouw burgerlijke of strafrechtelijke aansprakelijkheid op het spel kan zetten of die de reputatie of intimiteit van een derde kan schaden. De rol van die bemiddelaar moet wel duidelijk worden gedefinieerd. Wij adviseren je de bezoekers op de hoogte te brengen van de manier waarop die discussieruimten functioneren. Vermeld onder meer de eventuele aanwezigheid van een bemiddelaar.

Wat gebeurt er als mijn site de gebruikers voorstelt een formulier in te vullen ? Wat zegt de wet ? 46. – Je moet de gebruikers meedelen of ze al dan niet verplicht zijn te antwoorden en met welk doel je informatie verzamelt. Verder moet je hen inlichten over het bestaan en de

42


wijze van uitoefening van het recht tot toegang, rechtzetting en schrapping van gegevens die hen aanbelangen. Als je bovendien van plan bent gegevens over bezoekers van je website door te spelen aan derden, dan moet je die internauten hiervan op de hoogte brengen. Opgelet : die gegevens mogen niet voor onbeperkte tijd worden bewaard. De duur van de bewaring moet worden verantwoord door het doel van de verwerking.

Wat raden wij je aan ? 47. – Als je op basis van formulieren informatie verzamelt, raden wij je aan de gebruikers de gelegenheid te geven akkoord of niet akkoord te gaan met de verspreiding van hun gegevens (bijvoorbeeld door het aankruisen van een vakje op het formulier). Wat de duur van de gegevensverwerking voor marketingdoeleinden betreft, raden wij je aan de gegevens uit te wissen als je geen antwoord hebt gekregen na twee opeenvolgende verzoeken en ze te schrappen ten laatste 15 maanden nadat je ze hebt verzameld. We raden je ook aan informatie over personen waarmee je een contractuele band hebt niet langer te bewaren dan de tijdspanne waarin het bestaan of de uitvoering van het contract kan worden betwist.

Wat zijn mijn verplichtingen als ik gegevens over websiteaansluitingen uitbaat ? 48. – Je kan heel wat informatie verzamelen over bezoekers van je site : datum, uur, internetadres, protocol van de computer, geraadpleegde pagina’s, enz. Zo’n gegevens zijn van kapitaal belang om te weten hoe vaak je site wordt bezocht en om je site te kunnen verbeteren. Wat zegt de wet ? De wet zegt niets over het gebruik van die gegevens, voor zover ze geen namen bevatten. Als de gegevens gekoppeld kunnen worden aan andere informatie die je hebt verzameld via andere middelen (formulieren, e-mails en dergelijke meer), worden ze als geïdentificeerd of identificeerbaar beschouwd. In dat geval moet je de wet op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer naleven. Je moet de gebruiker meedelen dat je die gegevens hebt verzameld en je mag ze niet langer bewaren dan de tijd die nodig is voor het doel van de verwerking. Een termijn van tien jaar vermelden op een cookie die informatie bevat over een persoon is bijvoorbeeld helemaal buitenmaats.


43

Wat raden wij je aan ? Aan de hand van procédés zoals cookies (waardoor een site informatie kan opslaan in de computer van een gebruiker) of java-applets (onderdelen van een site weergegeven door de browser van de gebruiker) kunnen gegevens worden verzameld. Wij raden je aan de bezoekers te informeren dat die technieken in hun machine worden gebruikt en dat ze zich hiertegen kunnen verzetten.

2. Verplicht mee te delen informatie voor specifieke sites 49. - Als je je niet beperkt tot het verkrijgen van een venster op het web, maar je ook aan e-commerce wil doen, moet je een aantal specifieke wetten eerbiedigen. Daarin staat vermeld dat je de consument sommige gegevens moet meedelen vóór en na zijn aankoop. Meer details hierover vind je in deel 5 over « de verkoop van goederen en diensten ».

3. Je kunt informatie toevoegen om jezelf te beschermen Een clausule tot beperking van de aansprakelijkheid 50. - Als je informatie op het internet verspreidt of handelsverrichtingen uitvoert, heb je bepaalde verplichtingen. Zo moet je die informatie op wettelijke wijze verzamelen, verwerken en verspreiden. Verder moet je kwaliteitsinformatie verstrekken, d.w.z. nauwkeurige feiten, volledige en bijgewerkte gegevens. Je aansprakelijkheid kan dus op het spel staan als je door niet-naleving van die verplichtingen economische of morele schade toebrengt aan de bestemmelingen of aan derden. Ook al is de dienst die je verleent gratis, toch blijf je aansprakelijk. Je kan een clausule tot beperking van je aansprakelijkheid aanbrengen op je site. Het gebruik van zo'n clausule ligt wel gevoelig want de geldigheid ervan is omstreden. Naar gelang van de manier waarop ze opgesteld is, kan ze als nietig worden beschouwd. Vraag raad aan een specialist om eventueel een clausule tot beperking van je aansprakelijkheid op te stellen en denk eraan dat die clausule jouw aansprakelijkheid niet in die mate kan beperken dat je helemaal geen verplichtingen meer hebt (in principe kan een clausule tot beperking van de aansprakelijkheid niet tot gevolg hebben dat een van de hoofdverplichtingen van een verdragsluitende partij wegvalt). In die clausule kun je een « voorbehoud » inbouwen over de voorgestelde dienst door de aandacht van de gebruiker te vestigen op eventuele onzekerheden of twijfels, nietgecontroleerde bronnen, controverses, de datum van de jongste bijwerking, enz.

44


Een clausule over de auteursrechten invoegen 51. - Op je site kun je een clausule over de auteursrechten plaatsen. Die vermelding waarborgt niet dat je effectief houder bent van de auteursrechten van wat zich op je site bevindt. Daardoor stel je je echter wel aan derden voor als houder van de rechten, wat je een comfortabeler positie verschaft.


45

46


Deel 5 - Verkoop van goederen en diensten


47

48


52. - Als je op je website producten of diensten te koop aanbiedt, moet je sommige principes naleven, zoals de regels inzake consumentenbescherming bij verkoop op afstand. Vooral de regels over reclame en verkoop op afstand zijn hier van belang. Opgelet ! Bovengenoemde regels gelden slechts als je klant een consument is, d.w.z. een « natuurlijke of rechtspersoon die uitsluitend voor niet-beroepsmatige doeleinden op de markt gebrachte producten of diensten verwerft of gebruikt ». Als je klant een professional is, ben je niet verplicht je aan deze regels te houden.

1. Wat met reclame ? 53. - Als je een product of dienst op je site voorstelt om de verkoop ervan te bevorderen, ben je onderworpen aan de regels inzake reclame. Dit betekent dat je eerst moet vermelden dat het om een reclameboodschap gaat door op een leesbare, duidelijke en ondubbelzinnige wijze het woord « reclame » aan te brengen. Tevens moet je je houden aan de regels inzake misleidende reclame en vergelijkende reclame. De reclame die je op je site brengt mag niet misleidend zijn en mag dus : -

geen beweringen, inlichtingen of afbeeldingen bevatten die kunnen leiden tot misvattingen omtrent een product of dienst, geen beweringen, inlichtingen of afbeeldingen bevatten die kunnen leiden tot misvattingen over de verkoper, geen belangrijke informatie weglaten, geen kwaad spreken van een andere verkoper of van zijn producten en diensten, geen misleidende of afbrekende vergelijkingen bevatten, geen verwarring doen ontstaan met een ander product, een andere dienst of een andere verkoper, geen product of dienst promoten waarvan de voorraad ontoereikend is, bij de consument niet ten onrechte de zekerheid wekken dat hij een product of dienst heeft gewonnen.

Mits je je houdt aan bepaalde voorwaarden, mag je vergelijkende reclame maken, met andere woorden de naam vermelden van een concurrent of verwijzen naar producten en diensten aangeboden door een concurrent. Vergelijkende reclame mag dus : -

niet misleidend zijn, geen subjectieve vergelijking maken, geen verwarring zaaien, het imago van een concurrent niet afbreken, geen onrechtmatig voordeel halen uit de reputatie van een merk of een commerciële naam, een product of dienst niet voorstellen als een imitatie of een reproductie van een product of dienst van een beschermd merk of met een beschermde handelsnaam.


49

2. Welke informatie plaats ik op mijn site ? Welke informatie moet ik vooraf verschaffen ? 54. - Zodra je producten of diensten on line te koop aanbiedt, moet je volgende informatie verschaffen : -

je identiteit en geografisch adres; de belangrijkste kenmerken van het product of de dienst; de prijs; in voorkomend geval de leveringskosten; de wijze van betaling, levering of uitvoering van de overeenkomst; het al dan niet bestaan van een verzakingsrecht; de wijze van terugneming en teruggave van het product; de kosten voor het gebruik van de techniek voor communicatie op afstand, wanneer die op een andere grondslag dan het basistarief worden berekend; de geldigheidsduur van het aanbod of de prijs; in geval van duurzame of periodieke dienstverlening of levering van een product, de minimumduur van de overeenkomst.

Deze informatie moet duidelijk op de site worden vermeld en gemakkelijk te begrijpen zijn.

Wat met de bevestiging van de informatie ? Zodra de klant heeft besteld, moet je de informatie bevestigen. Welke informatie? 55. - Je moet bepaalde inlichtingen, die reeds op de site aanwezig zijn, herhalen : -

je identiteit en geografisch adres, de prijs van het betrokken product of de betrokken dienst, in voorkomend geval, de leveringskosten, de wijze van betaling, levering of uitvoering van de overeenkomst, het al dan niet bestaan van een verzakingsrecht, de geldigheidsduur van het aanbod of de prijs, in geval van duurzame of periodieke verlening van een dienst of levering van een product, de minimumduur van de overeenkomst.

Verder moet je informatie geven over : -

het verzakingsrecht : je moet één van de volgende twee ad hoc clausules vermelden, naar gelang de overeenkomst in een verzakingsrecht voorziet of niet : « De consument heeft het recht de verkoper mee te delen dat hij van de aankoop afziet, zonder een boete te moeten betalen en zonder een reden te

50


moeten opgeven, binnen … werkdagen (ten minste 7 dagen) vanaf de dag die volgt op de levering van het product of op het sluiten van de dienstverleningsovereenkomst. »

of « De consument beschikt niet over het recht om van de aankoop af te zien ». Het beding moet in vetgedrukte letters en in een kader los van de tekst op de eerste bladzijde staan. -

het geografisch adres waar de consument met zijn klachten terechtkan; de bestaande service en commerciële waarborgen; de voorwaarden waaronder de consument de overeenkomst kan opzeggen, indien deze van onbepaalde duur is of een duur van meer dan één jaar heeft.

De overeenkomsten onderworpen aan een verzakingsrecht en de andere

De situatie is verschillend naar gelang je een product of een dienst aanbiedt. Je biedt een product aan : in principe is de overeenkomst onderworpen aan een verzakingsrecht behalve voor de volgende producten : -

op maat vervaardigde producten of producten die duidelijk een persoonlijk karakter hebben; producten die snel bederven; producten die niet kunnen worden teruggestuurd of die snel beschadigd raken; audio- of video-opnamen of ontzegelde computerprogramma's; kranten, tijdschriften of magazines.

Denk eraan dat het je in deze gevallen vrij staat de consument een verzakingsrecht te verschaffen. Je biedt een dienst aan : het verzakingsrecht is van toepassing, behalve in twee gevallen : -

een dienst die onmiddellijk wordt verleend (bijvoorbeeld op het netwerk) ; loterijbiljetten of weddenschappen.

Wanneer ? 56. - De bevestiging moet aan de consument worden meegedeeld : -

voor producten : ten laatste bij de levering;

-

voor diensten : vóór de uitvoering van de overeenkomst, m.a.w. voordat de consument de bestelde dienst ontvangt. Het is echter mogelijk dat de dienst met goedvinden van


51

de consument voor het einde van de verzakingstermijn wordt geleverd. In dit geval kun je de bevestiging tijdens de uitvoering van de overeenkomst sturen. Onder welke vorm ?

57. - Je kan de bevestiging aan de consument meedelen op een traditionele "papieren drager" of op een "duurzame drager", d.w.z. elektronische post, een diskette, een cd-rom. Je moet echter vooraf nagaan welke bevestiging de consument wenst : het heeft weinig zin hem een cd-rom te sturen als hij geen cd-lezer heeft ! Ga dus na wat voor apparatuur hij bezit. Voor jou is de meest voor de hand liggende procedure hem de bevestiging via elektronische post mee te delen (voor zover de consument over een elektronisch adres beschikt : vergeet niet dat consumenten je ook kunnen contacteren via een cybercafé of een andere openbare gelegenheid !). Sancties bij niet-naleving van de informatieplicht 58. - Er bestaan twee sancties, afhankelijk van de ontbrekende informatie : -

-

bij ontbreken van het beding dat de consument informeert over zijn recht om van de aankoop af te zien : het product of de dienst wordt geacht niet op voorafgaand verzoek van de consument te zijn geleverd. De consument is niet verplicht het product of de dienst terug te geven of te betalen; bij ontbreken van het beding waarin staat dat de consument het recht niet heeft om van de aankoop af te zien of bij ontbreken van elke andere informatie bij de bevestiging : de consument beschikt over een verzakingstermijn van drie maanden.

3. Sluiten van de overeenkomst : welke stappen? 59. - Bij het sluiten van de overeenkomst zijn de volgende fasen vereist : -

toegang tot de algemene verkoopsvoorwaarden; eindverificatie van de transactie; mogelijkheid fouten te verbeteren.

Toegang tot de algemene verkoopsvoorwaarden Buiten de toegang tot de algemene verkoopsvoorwaarden via je homepage is een andere stap vereist bij het sluiten van de overeenkomst : je bent ertoe gehouden de consument de mogelijkheid te geven je verkoopsvoorwaarden te lezen vóór het sluiten van de overeenkomst. Eindverificatie van de transactie Welke stappen je ook gepland hebt om de overeenkomst te sluiten, je bent verplicht de consument een pagina voor te leggen met een samenvatting van de transactie (gekozen

52


producten, prijs, betalingsvoorwaarden, levering, enz.), alvorens hij zich definitief verbindt. Zo'n pagina biedt het voordeel dat de consument zijn instemming met kennis van zaken kan geven. Mogelijkheid fouten te verbeteren In het kader van deze samenvatting moet de consument de mogelijkheid krijgen fouten te verbeteren : als hij fouten in zijn bestelling vindt bij het nakijken van de samenvattingspagina, moet hij de nodige wijzigingen kunnen aanbrengen, zoniet heeft de samenvatting geen zin.

4. Levering van het bestelde product of van de bestelde dienst 60. - De levering van het product of de dienst moet hoe dan ook gebeuren binnen 30 dagen vanaf de dag die volgt op de dag van ontvangst van de bestelling. Je mag wel een andere termijn voorstellen, maar enkel met de instemming van de consument.

5. Vooruitbetaling 61. – Volgens de wet mag je de consument niet verplichten te betalen vóór het einde van de verzakingstermijn. Deze bescherming heeft tot doel de consumenten niet te ontmoedigen om hun verzakingsrecht uit te oefenen. In de praktijk moet je dus ten minste één andere betalingswijze voorstellen dan de vooruitbetaling en de consument laten kiezen.


53

6. Betaling Welk(e) soort(en) on line betalingswijzen moet ik aan mijn klanten voorstellen in het kader van een site voor elektronische handel ? 62. - Tegenwoordig bestaan er heel wat instrumenten en systemen om via het internet te betalen. Bij de keuze van de betaalinstrumenten die je aan de consumenten kunt voorstellen voor hun aankopen op je site, moet je rekening houden met sommige criteria : -

eerst moet je de bedragen kennen die doorgaans worden betaald. Als het gaat om middelgrote of aanzienlijke bedragen, zijn de kredietkaart of de debetkaart passende middelen. Voor kleine bedragen is een herlaadbare kaart het meest aangewezen;

-

tevens moet je het doelpubliek definiëren. Als het uitsluitend gaat om Belgische inwoners, zijn de kredietkaart en de herlaadbare kaart geschikt. Als je klanten daarentegen in het buitenland wonen, raden wij je aan voor een internationaler betaalmiddel zoals de kredietkaart te opteren

1. Kredietkaart

Wat moet je doen om deze betalingswijze voor te stellen ? Een overeenkomst sluiten 63. - Vooraf moet je een overeenkomst sluiten met de uitgever van de gekozen kredietkaart(en) (Visa, Master Card) om ze als betaalmiddel te kunnen aanvaarden. Om op het internet te betalen met een kredietkaart moet je het nummer en de vervaldatum van je kaart meedelen. De mededeling van dit nummer via het internet bevat risico's : eenieder die in het bezit komt van deze cijfers kan daarmee betalingen op afstand uitvoeren. Het is dus van groot belang deze overbrenging van gegevens te beveiligen. Een beveiligingssysteem installeren 64. - Beveiligingssystemen zijn talrijk en verscheiden van aard. Voor sommige systemen moeten zowel de verkoper als de consument een veiligheidssoftware installeren; voor andere moeten enkel de verkoper of de browser dit doen. De meest bekende systemen zijn waarschijnlijk het SSL-protocol (Secure Socket Layer) en het SET-protocol (Secure Electronic Transactions), die werden ontwikkeld door grote Amerikaanse computer- en kredietkaartfirma's. Het belangrijkste verschil tussen deze twee protocollen is dat het SSL-protocol zonder elektronische identificatie van de consument werkt (enkel de verkoper wordt uitdrukkelijk geïdentificeerd via een elektronisch certificaat), terwijl het SET-protocol alle partijen bij de transactie elektronisch identificeert. Om SSL te gebruiken, volstaat het dat de consument over een recente browser beschikt, terwijl hij een beveiligingssoftware moet kopen en installeren om SET te gebruiken.

54


Heel wat firma's (bijvoorbeeld IBM) hebben dergelijke protocollen ontwikkeld en als basis gebruikt om producten voor de beveiliging van betalingen te ontwerpen (ze stellen « sleutelklare» oplossingen voor die je op je site kunt installeren). Er bestaan ook andere systemen (bijvoorbeeld Buyonline aangeboden door Belgacom in samenwerking met Citycorp (www.buyonline.belgacom.be) of Easypaymentâ aangeboden door Ubizen19).

Hoe gebeurt de betaling ? 65. - De consument moet gewoon zijn kaartnummer en de vervaldatum meedelen tijdens een beveiligde sessie (bijvoorbeeld door middel van een protocol zoals SSL of SET).

Welke zijn de voor- en nadelen van deze betalingswijze ? 66. - Voordelen Met een kredietkaart kun je middelgrote of zelfs aanzienlijke betalingen uitvoeren. Je kunt ook betalingen uit het buitenland aanvaarden, omdat het systeem toegankelijk is in de meeste landen van de wereld. 67. - Nadelen Er zijn twee nadelen : -

het bedrag wordt door de kaartuitgever betrekkelijk laat op je rekening gestort;

-

als er geen veiligheidsmaatregelen worden getroffen om de vertrouwelijkheid van het kaartnummer te waarborgen, bestaat er een vrij groot risico dat het nummer onderschept en gebruikt wordt door een derde die daartoe geen toestemming heeft.

2. Debetkaart 68. - Onlangs bood de onderneming Banksys de mogelijkheid aan met Bancontact/Mister Cash op het internet te betalen. Het gaat om een debetkaart, m.a.w. de betaling gebeurt on line op grond van een betaalvergunning verleend door de server van Banksys, die vooraf het saldo nagaat van de bankrekening waarnaar de kaart verwijst.

Wat moet je doen om deze betalingswijze voor te stellen ? Een overeenkomst sluiten 69. - Om dit soort betaalmiddel te kunnen aanvaarden, moet je vooraf een overeenkomst sluiten met Banksys die je de nodige elementen verschaft om de openbare en privé-code te genereren waarmee de betaling kan worden beveiligd. Banksys fungeert als certificerende instantie om de openbare code van de verkoper te certificeren (m.a.w. Banksys verklaart je identiteit voor echt aan de consument). 19

Zie http://www.ubizen.com/products/032/index.html


55

Nieuwe functies op je site integreren 70. - Je moet een aantal nieuwe functies integreren op je website en een software installeren om de betalingen te aanvaarden. Daarna worden deze betalingen door een betaalserver overgenomen die jij of een derde beheert (in de praktijk wordt dit beheer momenteel enkel door een derde waargenomen en er moet dus een overeenkomst worden gesloten). Voor bijkomende informatie over software, op je site in te lassen functies en het beheer van de betaalserver kun je terecht bij Banksys20. Je klant moet een « magneetkaartlezer » kopen 71. - De consument moet de C-ZAM/PC-terminal aanschaffen die tegelijk de Bancontact/Mister Cash en Proton-functies bevat en waarmee de kaart bij het betalen kan worden gelezen. Deze terminal kost 49,55 EUR en is verkrijgbaar bij een aantal verkopers waarvan de lijst voorkomt op de site van Banksys in de rubriek « Aankoop »21.

Hoe gebeurt de betaling? 72. - De klant moet enkel zijn magneetkaart inbrengen in de C-ZAM/PC-lezer en zijn geheime code invoeren.

Welke zijn de voor- en nadelen van deze betalingswijze? 73. - Voordelen Met dit soort betaalmiddel kun je kleine en grote bedragen on line betalen. De rekening van de houder wordt rechtstreeks gedebiteerd (een ontoereikend bedrag op de rekening maakt de betaling onmogelijk) en jouw rekening wordt snel gecrediteerd. 74. - Nadelen -

Het snelle crediteren van de rekening kan voor problemen zorgen. Bij een verkoop op afstand beschikt een consument immers over 7 dagen om van de aankoop af te zien (zie nr. 55). In dit geval ben je dus verplicht de ontvangen bedragen terug te betalen. Een bijzondere procedure is bijgevolg nodig om dit geld te blokkeren en de consument snel terug te betalen.

-

Dit instrument is alleen toegankelijk voor de houders van een Belgische bankrekening die een kaart met de Bancontact/Mister Cash-functie bezitten.

-

Ten slotte moet de consument de C-ZAM/PC-terminal hebben aangeschaft.

20

21

http://www.banksys.be/

Zie http://www.banksys.be/czampc/nl/index.htm en http://www.banksys.be/czampc/fr/index.htm

56


3. Herlaadbare kaart (Proton-kaart) 75. - Dit is een kaart waarop waarde-eenheden worden opgeslagen die bij de betaling worden afgetrokken via een betaalterminal aangesloten op de computer van de consument.

Wat moet je doen om deze betalingswijze voor te stellen ? Een overeenkomst sluiten en een C-ZAM/VMT-terminal kopen 76. - Eerst moet je een overeenkomst sluiten met Banksys, die je de C-ZAM/VMT-terminal bezorgt om betalingen met een Proton-kaart te kunnen aanvaarden. De betaling via Proton gebeurt off line, d.w.z. dat je geen contact moet opnemen met de server van Banksys om een betaalvergunning te krijgen. Het vereiste systeem en materieel verschillen dus van wat voor betalingen met Bancontact/Mister Cash wordt gebruikt. De prijs van een C-ZAM/VM-terminal bedraagt 694,10 EUR. Hierbij moeten nog sommige installatie- en initialisatiekosten worden gevoegd. Je klant moet een « magneetkaartlezer » kopen 77. - De consument moet een C-ZAM/PC-terminal aanschaffen die tegelijk de Bancontact/Mister Cash- en Proton-functies bevat en waarmee de kaart bij het betalen kan worden gelezen. De terminal kost 49,55 EUR en is verkrijgbaar bij een aantal verkopers waarvan de lijst voorkomt op de site van Banksys in de rubriek « Aankoop »22.

Hoe gebeurt de betaling ? 78. - De klant moet gewoon zijn PROTON-kaart in de C-ZAM/PC-lezer inbrengen en op de toets « OK » drukken.

Welke zijn de voor- en nadelen van deze betalingswijze ? 79. - Voordelen Dit soort betaalmiddel is geschikt voor kleine bedragen. Bovendien waarborgt de kaart een effectieve en zeer snelle betaling. 80. - Nadelen Deze betalingswijze heeft de volgende nadelen :

22

Zie http://www.banksys.be/czampc/nl/index.htm en http://www.banksys.be/czampc/fr/index.htm


57

-

betalingen van bedragen boven 123,95 EUR zijn onmogelijk;

-

dit betaalmiddel is alleen toegankelijk voor de houders van een Belgische bankrekening die een kaart met Proton-functie bezitten;

-

het snelle crediteren van de rekening kan voor problemen zorgen. Bij een verkoop op afstand beschikt een consument immers over 7 dagen om van de aankoop af te zien (zie nr. 55). In dit geval ben je dus verplicht de ontvangen bedragen terug te betalen. Een bijzondere procedure is bijgevolg nodig om dit geld te blokkeren en de consument snel terug te betalen; ten slotte moet ook hier de consument de C-ZAM/PC-terminal hebben aangeschaft.

-

7. Terugbetaling 81. - In twee specifieke gevallen heeft de consument het recht je een terugbetaling te vragen : -

bij uitoefening van het verzakingsrecht, bij gebrekkige levering.

In beide gevallen kan de consument uiteraard enkel terugbetaling bekomen als hij het product vooraf heeft betaald, hetzij volledig hetzij gedeeltelijk. Denk er ook aan dat bij uitoefening van het verzakingsrecht, de kosten voor de terugzending van het product voor rekening van de consument zijn, behalve in twee gevallen : -

het product of de dienst stemt niet overeen met de in het aanbod gegeven beschrijving; je hebt de consument niet al de verplichte informatie verschaft.

In geval van verzoek tot terugbetaling ben je verplicht de consument de totale som van al zijn stortingen binnen 30 dagen terug te betalen.

8. Waarborgen en service 82. - Net zoals bij een ‘traditionele’ verkoop ben je verplicht een waarborg te bieden voor de producten en diensten die je verkoopt. Je kan eventueel ook service bieden. Vergeet niet dat je de consument in het bevestigingsdocument op de hoogte moet brengen van deze waarborgen en service !

9. Bewijs Welke bewijsrègels gelden voor relaties tussen handelaars ? 83. - Krachtens de vrije toelating van bewijsmiddelen op commercieel gebied kunnen moderne authentificatietechnieken gebruikt worden om het bewijs te leveren van het bestaan en de inhoud van een contract. De rechter moet wel nog overtuigd worden van de betrouwbaarheid van deze technieken opdat hij ze bewijskracht zou kunnen toekennen.

58


Om deze onzekerheid te vermijden, kun je een beroep doen op bewijsovereenkomsten. Deze oplossing is interessant omdat de overeenkomsten kunnen worden opgesteld in functie van de partijen, hun juridische relaties en hun noden, maar ook omdat ze « als wet van de partijen » bindend zijn voor de rechter.

Welke bewijsregels gelden voor relaties tussen handelaars en consumenten ? 84. - Contracten tussen handelaars en consumenten worden « gemengde akten » genoemd, omdat men van oordeel is dat handelaars een burgerlijke verplichting hebben en consumenten een handelsverplichting. Wat de elektronische handel betreft, is de handelaar dus onderworpen aan de regels van het Burgerlijk Wetboek betreffende het bewijs. Er moet een onderscheid worden gemaakt naar gelang de totale bestelling minder of meer bedraagt dan 371,84 euro. Als het totale bedrag van de bestelling lager is dan 371,84 euro, geniet de verkoper het stelsel van vrijheid van bewijs. Hij kan dus door alle middelen het bestaan en de inhoud van de bestelling bewijzen, met name door zich te beroepen op de door de consument verstuurde bestelbon. Als het totale bedrag van de bestelling hoger is dan 371,84 euro, moet de verkoper in het bezit zijn van een ondertekend document. Momenteel aanvaarden de rechtbanken enkel een handgeschreven ondertekend document. In geval van een elektronisch geschil bestaat dus de vrees dat het bestaan en de inhoud van een bestelling moeilijk te bewijzen zijn. De situatie is echter niet hopeloos ! De bepalingen betreffende het bewijs zijn namelijk niet van openbare aard. Het is dan ook mogelijk om vóór elke contractuele relatie via elektronische weg de aspecten i.v.m. de aanvaardbaarheid en de bewijskracht van elektronische documenten in een contract op te nemen. De partijen zouden bijvoorbeeld kunnen overwegen een stelsel in te voeren van gelijkwaardigheid tussen de digitale handtekening en de geschreven handtekening. Hoewel deze oplossing in sommige gevallen bruikbaar is, onder andere wanneer de partijen doorlopend zakenrelaties hebben (de relatie bank-cliënt bijvoorbeeld), is ze in andere gevallen minder interessant omdat het voordeel van het internet er juist in bestaat gebruikers met elkaar in contact te laten treden zonder dat ze elkaar kennen vóór het uitwisselen van gegevens en zonder dat ze elkaar ooit ontmoet hebben. Verder heeft de Europese Commissie een richtlijn goedgekeurd betreffende een gemeenschappelijk kader voor elektronische handtekeningen. Deze richtlijn heeft als doel het vertrouwen in de nieuwe technologieën te versterken door het scheppen van een duidelijk gemeenschappelijk kader voor de elektronische handtekening. Met deze richtlijn wil de Commissie de hinderpalen voor de ontwikkeling van de elektronische handel wegnemen door een juridische erkenning van de elektronische handtekeningen en door het scheppen van een wettelijk kader voor het functioneren van de certificatiedienstverleners. (zie de vraag « Welke juridische waarde heeft een digitale handtekening ? »).


59

Wat is een elektronische handtekening ? 85. - Het concept elektronische handtekening is een soortnaam voor alle technische mechanismen (geheime code, technieken gebaseerd op symmetrisch of asymmetrisch cijferschrift, biometrische handtekening, enz.) die onder de noemer 'elektronische handtekening' vallen, voor zover ze via elektronische weg dezelfde functies hebben als de klassieke handtekening, namelijk : identificatie van de ondertekenaar en uitdrukking van zijn instemming met het ondertekende bericht. Deze mechanismen van elektronische handtekening omvatten ook de digitale handtekening, gebaseerd op een specifieke codetaal : de asymmetrische codetaal.

Wat is een digitale handtekening ? 86. - De digitale handtekening is gebaseerd op asymmetrische cryptografie met een zogenaamde « publieke sleutel ». Om iemand te identificeren door middel van een publieke sleutel moet men over twee elkaar aanvullende mathematische sleutels beschikken: één privé-sleutel die de gebruiker strikt geheim moet houden en een publieke sleutel die vrij mag doorgegeven worden. Deze twee sleutels worden gegenereerd door een functie die ervoor zorgt dat de privé-sleutel niet kan worden afgeleid uit de bijbehorende publieke sleutel. De publieke sleutel moet dus een onomkeerbare functie zijn van de privé-sleutel. De privé-sleutel maakt het mogelijk het bericht te « ondertekenen ». De ontsleuteling gebeurt volgens het principe van de complementariteit van de sleutels : een bericht beveiligd met een privé-sleutel kan enkel ontsleuteld worden met zijn complementaire publieke sleutel. Volgend voorbeeld illustreert de werking van de digitale handtekening. Marleen wil Johan een digitaal ondertekend elektronisch bericht sturen. Na het intypen van haar bericht maakt Marleen een message digest van dit bericht door middel van een rekenkundige bewerking. Deze digest is het resultaat van een functie die 'hashing' wordt genoemd en onomkeerbaar is. Deze functie maakt het mogelijk op een beknopte manier een keten van gegevens te genereren die het eigenlijke bericht voorstelt. Deze voorstelling is veilig, zeer nauwkeurig en maakt het mogelijk elke in het bericht aangebrachte wijziging op te sporen. De ontvanger hoeft dus enkel de hashfunctie op het ontvangen bericht toe te passen en de zo verkregen digest te vergelijken met degene die verzonden werd. Elk verschil tussen de digests betekent dat het bericht tijdens het versturen werd gewijzigd. Deze digest wordt vervolgens gecodeerd (onleesbaar en ontoegankelijk gemaakt) met behulp van de privé-sleutel van Marleen. Deze gecodeerde digest vormt de digitale handtekening. Marleen stuurt dan haar (niet gecodeerd) bericht samen met de digitale handtekening naar Johan.

Wanneer Johan het bericht en de digitale handtekening ontvangt, ontcijfert hij deze laatste door middel van een rekenkundige bewerking waarin de complementaire publieke sleutel van Marleen is opgenomen. Als hij erin slaagt de handtekening te ontcijferen, is het voor Johan duidelijk dat deze werd aangemaakt met de complementaire privé-sleutel van Marleen: op dat ogenblik weet hij met zekerheid dat zij de auteur is van het bericht mits een derde partij (een certificerende autoriteit) bevestigt dat die publieke sleutel wel degelijk

60


aan Marleen toebehoort. Dankzij de hashfunctie kan de integriteit van Marleens bericht gecontroleerd worden. Het gebruik van de digitale handtekening is ondenkbaar zonder certificerende autoriteiten (verder CA's genoemd). Deze spelen een fundamentele rol bij de identificatie van de verschillende gebruikers van open netwerken .

Wat is een certificerende autoriteit ? 87. - Een certificerende autoriteit, ook wel certificatiedienstverlener genoemd, is een betrouwbare derde met als belangrijkste opdracht een formele band tot stand te brengen tussen een persoon en zijn openbare sleutel door het afgeven van certificaten. Volgend voorbeeld illustreert het mogelijke gebruik van certificaten. Marleen stuurt Johan een bericht samen met haar digitale handtekening, aangemaakt door middel van haar privé-sleutel. Na ontvangst van deze documenten kijkt Johan eerst het certificaat na (dat hij ofwel van Marleen gekregen heeft of dat hij uit een elektronische map met certificaten heeft gehaald) met behulp van de publieke sleutel van de CA. Als de echtheid bevestigd blijkt, is hij zeker van de integriteit van de informatie die in het certificaat voorkomt, d.w.z. de identiteit van Marleen, haar publieke sleutel alsook de identiteit van de CA. Hij kan vervolgens de publieke sleutel van Marleen gebruiken om de handtekening in het door haar verstuurde bericht te verifiëren. De CA kan andere functies vervullen die ondergeschikt zijn aan de certificatie : de archivering van informatie over de certificaten (vooral i.v.m. het leveren van bewijzen); eventueel het genereren van beide sleutels zonder een kopie van de privé-sleutel te bewaren; het houden van een elektronisch certificatenregister dat toegankelijk is voor het publiek ; de datum- en tijdaanduiding bij digitaal ondertekende berichten; de verificatie van digitale handtekeningen en de bevestiging van de geldigheid ervan. Zo te zien, is er voor de CA een niet onaanzienlijke opdracht weggelegd. Ze moet een infrastructuur uitbouwen die informatie kan verzamelen en de integriteit ervan in alle veiligheid kan garanderen. De CA is aansprakelijk voor de efficiëntie van het identificatieproces.

Wat is een certificaat ? 88. - Het certificaat bestaat in de bevestiging van informatie, meer bepaald het verband tussen de houder van het certificaat en zijn publieke sleutel. Het certificaat bevat dus verschillende gegevens. We citeren hier onder andere de identiteit van de houder van het certificaat (degene die zich als zodanig identificeert en wil ondertekenen), zijn publieke sleutel, de begin- en einddatum voor de geldigheid van het certificaat, de beperkingen bij het gebruik van het certificaat, de identiteit van de CA, … Het certificaat wordt aangemaakt en ondertekend door de CA door middel van zijn eigen privé-sleutelen is daardoor beveiligd tegen wijzigingen. Eenmaal het certificaat bestaat, wordt het gepubliceerd in een elektronisch register, bijgehouden door de certificerende autoriteit die het afgegeven heeft.


61

Welke juridische waarde heeft een digitale handtekening? 89. - Door de ontwikkeling van open netwerkverbindingen en vooral van de e-commerce werden er nieuwe technieken uitgewerkt voor het plaatsen van handtekeningen. Deze moeten echter nog juridisch erkend worden. Daartoe heeft de Europese Commissie een voorstel voor een richtlijn goedgekeurd betreffende een gemeenschappelijk kader voor elektronische handtekeningen. Deze richtlijn heeft twee hoofddoelstellingen. De eerste is de juridische erkenning van elektronische handtekeningen. De tweede is de oprichting van een legaal kader voor het functioneren van de certificerende autoriteiten. De tussenkomst van deze betrouwbare derden is noodzakelijk om een efficiënt en betrouwbaar gebruik van de elektronische handtekening te waarborgen. Omdat de richtlijn vooral de juridische erkenning van elektronische handtekeningen betreft, stelt ze « geavanceerde » elektronische handtekeningen gelijk aan geschreven handtekeningen voor wat hun juridische gevolgen betreft, tenminste als ze beantwoorden aan de diverse eisen van de richtlijn (laten we hierbij het volgende opmerken : zelfs als de richtlijn niet verwijst naar een bijzondere handtekeningentechniek, is het duidelijk dat tegenwoordig enkel de techniek van de digitale handtekening voldoet aan dit begrip « geavanceerde elektronische handtekening »). Geavanceerde elektronische handtekeningen moeten onder meer aan de volgende voorwaarden voldoen : de certificaten waarop deze handtekeningen steunen, dienen een minimum aan inhoud te bevatten, de certificerende autoriteiten die zulke certificaten afgeven, moeten aan verschillende eisen voldoen en het aanmaken en verifiëren van de handtekening zijn aan verschillende voorwaarden onderworpen. Als aan één van die voorwaarden niet is voldaan, bepaalt de richtlijn uitdrukkelijk dat, zelfs als de elektronische handtekening niet kan gelijkgesteld worden aan de geschreven handtekening, deze toch als ontvankelijk moet worden beschouwd. Het is echter aan degene die zich beroept op zo'n handtekening om de rechter te overtuigen van de bewijskracht ervan. De richtlijn handelt verder over het wettelijk kader voor het functioneren van de certificerende autoriteiten en wil daartoe een betrouwbaar certificatiemechanisme op touw zetten. Dit is opgebouwd rond drie essentiële punten : de aansprakelijkheid van betrouwbare derden, nl. de certificerende autoriteiten, vervolgens de bescherming van persoonsgegevens en ten slotte de erkenning - onder bepaalde voorwaarden - van certificaten afgegeven in derde landen.

10. « extra's » die je kan aanbieden Vergeet niet dat je naast het volgen van deze wettelijke regels ook rekening kan houden met de belangen van je klanten (wat in je eigen voordeel werkt, omdat je op die manier nieuwe klanten kan aantrekken en je verkoopcijfers kan opvoeren). In het kader van de aan de consument te verstrekken informatie 90. - Het is eigen aan het internet dat het direct toegang verleent tot een product of dienst zonder enige leveringstermijn : dit is het geval bij toegang tot een database of bij het sturen van downloadbare muziekstukken. Voor zulke producten geldt echter vaak een

62


uitzondering op het verzakingsrecht: je bent namelijk niet verplicht de consument voor te stellen dat hij het recht heeft van zijn aankoop af te zien. Het is dus belangrijk om de voorafgaande informatie voor de consument uit te breiden zodat hij goed op de hoogte is van de aankoop die hij zal doen. Deze uitbreiding van voorafgaande informatie kan op twee manieren gebeuren : -

bijkomende informatie verstrekken; een staal van het product verstrekken.

Bijkomende informatie 91. - Sommige gegevens kunnen worden toegevoegd aan krachtens de wet verplicht mee te delen informatie. Dit zijn vooral de technische gegevens die nodig zijn om het betreffende product correct te gebruiken (of het nu gaat om een muziekfragment, een video, een database, software, enz.). Je zal dus uitleg moeten geven over het/de programma's dat/die nodig is/zijn om het product te gebruiken, het nodige geheugen, de vereiste configuratie, enz. Deze bijkomende informatie vormt voor jou a priori geen last : dit soort informatie kun je gemakkelijk doorgeven. Vergeet echter niet dat zulke informatie vertrouwen kan scheppen bij je potentiële klanten en hen kan aanzetten tot kopen !

Een staal verstrekken 92. - Tevens wordt aangeraden - indien het technisch mogelijk is - je klanten een staal van het product dat hen interesseert toe te sturen voordat ze het kopen. Dat staal kan een kort muziekof videofragment zijn, een beperkte toegang tot een database, enz. Het moet de klant vooral de mogelijkheid bieden de technische compatibiliteit van het product met zijn computer na te gaan en te verifiëren of het product overeenkomt met de beschrijving ervan. Het verstrekken van zo'n staal kan door klanten dan ook als een voordeel worden beschouwd en hen aanzetten tot kopen. Maar let op ! Het verstrekken van een staal mag niet gekoppeld worden aan een aankoop : je mag geen staal aanbieden op voorwaarde dat de klant daarna het product koopt. Zoiets mag enkel als de klant vrij kan beslissen of hij al dan niet koopt na ontvangst van het staal. Deze vrijheid moet duidelijk in je voorafgaande informatie vermeld staan.

In het kader van de zelfregulering 93. - Meer in het algemeen kan je ook bijkomende verbintenissen aangaan om te tonen dat je wil tegemoetkomen aan de verwachtingen van je klanten. Op die manier geef je niet enkel duidelijk aan dat je handelspraktijken conform de heersende wetgeving zijn maar ook dat je rekening wil houden met de belangen van je klanten.


63

Dit kan je doen door zelf een verklaring op je site te plaatsen, een gedragscode aan te kleven, het garantielabel van een derde maatschappij aan te brengen, je klanten voor te stellen eventuele geschillen meteen on line te regelen, enz. Deze diverse technieken hebben de bedoeling een sfeer van vertrouwen te ontwikkelen en worden uitvoerig beschreven in hoofdstuk 9 « Zelfregulering ».

64


Deel 6 - Auteursrecht en merkenrecht


65

66


94. - Het doel van dit deel is een praktische uiteenzetting te geven van enkele aspecten van het auteursrecht in verband met het ontwerpen en het on line brengen van een website. Als je namelijk een website creëert, of het nu gaat om een informatieve, een commerciële of een andere site, moet je andermans rechten respecteren (auteursrecht, beeldrecht, merkenrecht). Omgekeerd kan je website zelf een werk zijn dat als databank door het auteursrecht wordt beschermd. Daar het hier om een omvangrijke materie gaat, pakken wij niet alle mogelijke vragen aan. Je kan echter een uitvoerige gids over dit onderwerp vinden op de site van de DWTC23. (http://www.belspo.be/belval/auteur/auteur_nl.htm). Deze gids werd opgesteld door professor M. Buydens op verzoek van de regering24.

1. Eerbiediging van de rechten van derden (auteursrecht) 95. - Als je een website creëert, dan moet je andermans rechten eerbiedigen en meer bepaald het recht dat een auteur kan hebben op een welbepaald werk (tekst, beeld, foto, muzieksequens of video, enz.) dat hij heeft gemaakt. Voordat wij enkele concrete vragen aanpakken die je je zou kunnen stellen, lijkt het ons interessant even de grondbeginselen van het auteursrecht op een rijtje te zetten. Het auteursrecht wordt geregeld door de volgende wetgeving : -

in de eerste plaats de wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten; de wet van 30 juni 1994 betreffende de rechtsbescherming van computerprogramma's; de wet van 10 augustus en 31 augustus 1998 betreffende de rechtsbescherming van databanken en, niet te vergeten, de Conventie van Bern van 9 september 1886 voor de bescherming van werken van letterkunde en kunst en de teksten die op Europees niveau worden voorbereid.

Op het internet wordt het auteursrecht in de praktijk slechts zelden geëerbiedigd ! De mogelijkheden geboden door de nieuwe technologieën (de geduchte functie knippen/plakken, het feit dat je enkel op een knop moet drukken om een document van honderden bladzijden te printen, de mogelijkheid om snel werken te scannen, het gebruik van zoekmotoren waardoor heel snel een beeld of foto kan worden gevonden, enz.) zijn namelijk zo groot dat andermans werk thans nog gemakkelijker kan worden geëxploiteerd dan tot nu toe het geval was. Er gebeuren tegenwoordig zoveel manipulaties (reproductie, wijziging, enz.) die in strijd zijn met de auteursrechten en er komen zo weinig reacties 23 24

Federale Diensten voor Wetenschappelijke, Technische en Culturele Aangelegenheden Auteursrechten en internet : Problemen en oplossingen voor het creëren van een on line databank met beelden en/of tekst.


67

vanwege de auteurs die het slachtoffer zijn van die manipulaties dat je zou denken dat de auteursrechten niet (meer) bestaan en je je ongestraft om het even wat kunt permitteren ! Niets is minder waar ! Alles is niet toegestaan, zelfs niet op het internet. Een aantal beslissingen van de rechtspraak, die slechts de eerste zijn van een lange reeks, tonen aan dat het auteursrecht nog steeds geldt en dat je zware boeten kunt oplopen als je dat recht niet eerbiedigt.

2. Grondbeginselen van het auteursrecht 96. - Het auteursrecht verschaft de auteurs de exclusieve rechten voor het gebruik van hun werk. Daaruit volgt dat je doorgaans de voorafgaande toestemming moet hebben van de eigenaar van het auteursrecht als je zijn werk wilt gebruiken (voor een reproductie zoals een fotokopie, een afdruk, om het te knippen/plakken, om het te wijzigen of aan het publiek mee te delen, wat het geval is als je het on line op een website plaatst). Op het internet wordt vaak op die manier te werk gegaan. Een voorbeeld : de uitbater van het cybercafé van Besançon, die het werk « Le grand secret » van dokter Gubler op het internet verspreidde, scande vooraf het boek (eerste reproductie); nadien plaatste hij het bestand op zijn webpagina en dus op een server (tweede reproductie); vervolgens konden de personen die zijn site bezochten de tekst downloaden (andere reproductie) en hem eventueel afdrukken op papier (laatste reproductie). In dit geval kun je ook stellen dat er een mededeling aan het publiek is gebeurd, wat te maken heeft met het exclusieve recht van de auteur, enkel en alleen doordat het werk via de website voor het grote publiek toegankelijk werd gemaakt. Het is duidelijk dat die uitbater de toestemming van de eigenaar van de rechten op het boek vooraf had moeten bekomen, uit respect voor de beginselen van het auteursrecht. Daaruit volgt dat je, voordat je een werk via het internet verspreidt, eerst de toestemming moet hebben van de eigenaar van de rechten (die vaak, doch niet altijd de schepper van het werk is, want hij kan zijn rechten hebben afgestaan).

Wat is door het auteursrecht beschermd? Elk werk dat oorspronkelijk is en in een bepaalde vorm is gegoten, is beschermd door het auteursrecht. Wat betekenen die begrippen : werk, oorspronkelijkheid en vorm? Een werk 97. - Het begrip werk wordt heel ruim opgevat en behelst onder meer : -

68

teksten van elke aard (romans, novellen, gedichten, wetenschappelijke of technische teksten, enz.), ongeacht de inhoud, lengte, bestemming (ontspanning, opvoeding, informatie, reclame, propaganda, enz.), vorm (met de hand geschreven, getypt, gedrukt of in elektronische versie);


-

fotografieën, ongeacht de informatiedrager (papier of digitale vorm) en het onderwerp (persoon, landschap, actualiteit, tabel in het publiek domein, enz.); beelden, al dan niet virtueel, en van welke aard ook (tekeningen, letterwoorden, iconen, logo's, landkaarten, enz.); muzieksequensen, videosequensen of audiovisuele sequensen in het algemeen, ongeacht het formaat of de informatiedrager; computerprogramma's (bv. softwarespelletjes); databanken.

Een oorspronkelijk werk 98. - Om beschermd te zijn, moet een werk oorspronkelijk zijn. Dit is een abstract criterium, dat in de praktijk moeilijk te definiëren is. Het betekent dat het werk de stempel moet dragen van de persoonlijkheid van de auteur, d.w.z. dat het moet voorkomen als de vrucht van zijn intellectuele inspanning. Wij zullen hier niet in details treden, maar de oorspronkelijke aard van een werk is een feitelijke aangelegenheid, die door de rechter soeverein wordt beoordeeld. Je kunt dus niet weten of een werk al dan niet als oorspronkelijk wordt beschouwd zolang de rechter zich niet heeft uitgesproken over die aard. Nochtans moet worden opgemerkt dat de rechtspraak dat begrip oorspronkelijkheid zeer soepel interpreteert. Daaruit volgt dat een werk in de meeste gevallen als oorspronkelijk zal worden beschouwd. Bijgevolg zijn de volgende elementen niet beschermd door het auteursrecht omdat ze niet oorspronkelijk zijn : -

eenvoudige slaafse reproducties van wat bestaat; onbewerkte informatie (het adres van een museum, het aantal bezoekers van een tentoonstelling, het aantal fotografieën die in een databank beschikbaar zijn); vormen die exclusief door een machine worden gecreëerd of die in de natuur voorkomen (een landschap, de zee, een boom kunnen vrij worden gefotografeerd).

Een oorspronkelijk werk dat in een bepaalde vorm gegoten is 99. - Om beschermd te zijn, moet een werk ook gestalte hebben gekregen in een bijzondere vorm die door de zintuigen kan worden waargenomen. Die voorwaarde vormt geen probleem voor werken die on line beschikbaar zijn, aangezien ze noodzakelijkerwijze vooraf in een vorm gegoten moeten zijn en als dusdanig zichtbaar moeten zijn. Deze voorwaarde houdt a contrario in dat het auteursrecht noch ideeën (ook al zijn die geniaal of oorspronkelijk), noch methodes of stijlen (ook al zijn die oorspronkelijk) beschermt. Bij het creëren van een website kun je je dus laten inspireren door stijlen die door anderen worden gebruikt op voorwaarde dat je geen enkel oorspronkelijk formeel element kopieert.


69

Moet ik nog aan andere voorwaarden voldoen om door het auteursrecht te kunnen worden beschermd ? 100. - NEEN, er worden geen andere voorwaarden opgelegd om door het auteursrecht beschermd te zijn. Het volstaat dat het werk oorspronkelijk is en een bepaalde vorm gekregen heeft. Je moet dan ook geen formaliteiten vervullen, zoals het neerleggen van een exemplaar van het werk bij een bestuur of het aanbrengen van de copyright-vermelding ã (wij raden je echter aan dit laatste wel te doen zoals wij hierna zullen zien). De bescherming begint te lopen vanaf het ogenblik dat het werk gecreëerd is.

Waartegen mag de auteur van een werk zich verzetten ? 101. - Waartegen mag de auteur van een werk zich a priori verzetten of wat mag hij toestaan tegen betaling ? Met andere woorden, welke rechten moet je verkrijgen als je andermans werk in je website wil gebruiken ? Een auteur geniet twee soorten rechten : - vermogensrechten (daardoor kan de auteur de opbrengst van de exploitatie van het werk innen), die overdraagbaar zijn en die dus het voorwerp van licentiecontracten kunnen zijn; - morele rechten (ze moeten de integriteit van het werk, de band tussen de auteur en zijn werk en de reputatie van de auteur beschermen), die niet overdraagbaar zijn. Men kan er hoogstens gedeeltelijk afstand van doen. Vermogensrechten 102. - In het kort zijn de vermogensrechten de volgende : -

het reproductierecht in ruime zin : krachtens dit voorrecht kan de auteur de reproductie van zijn werk toestaan of verbieden en de wijze van reproductie vastleggen. Meer bepaald bestaat het reproductierecht uit : -

-

-

70

het reproductierecht in enge zin : op grond van dit recht kan de auteur het technische reproductiemiddel (fotografie, digitalisering met een scanner), de drager (papier of digitale vorm), de plaats van de reproductie (op een website, op een cd-rom) en de voorwaarden voor het commercialiseren van de exemplaren bepalen. Dit recht dekt de al dan niet gedeeltelijke, voorlopige of definitieve, directe of indirecte reproductie. het recht om de aanpassing en de vertaling van het werk toe te staan : het betreft de omzetting van het werk in een verschillende vorm (als interactieve tekst), wijzigingen van elke aard (de samenvatting van een tekst, het zoomen of de verandering van de kleuren van een fotografie) en vertalingen in om het even welke taal. het verhuur- of uitleenrecht : recht van de auteur het oorspronkelijke werk of een reproductie voor een bepaalde duur ter beschikking van een derde te stellen (de houder van dit recht zou bijvoorbeeld de verhuring van cd-rom's


verscheidene maanden na de uitgave ervan kunnen verbieden om de tijd te nemen de commercialisatie van het werk te organiseren). -

-

het bestemmingsrecht of distributierecht : dit recht biedt de auteur de mogelijkheid de distributiewijze te bepalen (dit recht vertoont gelijkenis met het reproductierecht in enge zin), maar ook de toepassingen ervan door de gebruikers te controleren. het recht op voorstelling of op mededeling aan het publiek : het recht om zijn werk publiek te maken, met inbegrip van de terbeschikkingstelling van zijn werk, zodat het voor iedereen toegankelijk is op het moment en de plaats van zijn keuze. Dit recht dekt de on line verspreiding van een werk (op het internet).

Morele rechten

103. - Naast deze vermogensrechten beschikt de auteur ook over morele rechten die de uiting zijn van de band tussen de auteur en zijn werk. De morele rechten zijn: -

-

het bekendmakingsrecht : met dit recht kan de auteur besluiten wanneer zijn werk voltooid is en aan het publiek mag worden voorgesteld. het vaderschapsrecht : dit recht betekent dat de auteur het vaderschap van het werk kan opeisen, met andere woorden dat hij kan besluiten dat zijn naam (of een pseudoniem) vermeld wordt bij de exploitatie van het werk. het integriteitsrecht: met dit recht kan de auteur zich verzetten tegen elke wijziging van zijn werk (geknipte of samengevatte tekst, fotografie gekadreerd of gewijzigd door een filter of door trucages) en tegen elke aantasting van zijn eer of reputatie (hetzij door een materiële wijziging van het werk, hetzij door een verandering van de context of de manier waarop het werk voorgesteld is).

Hoe lang is een werk beschermd ? 104. - De bescherming door het auteursrecht is beperkt in de tijd. Als algemene regel geldt dat het werk beschermd is tot 70 jaar na de dood van de auteur (of na de dood van de laatste overlevende auteur in geval van samenwerking). Dit betekent bijvoorbeeld dat de concerto's van Mozart niet langer door het auteursrecht zijn beschermd en dat je ze kunt reproduceren (door fotokopieën) zonder dat je daarvoor de toestemming nodig hebt van de erfgenamen van Mozart (maar waarschijnlijk moet je wel toestemming vragen aan de musici die de werken uitvoeren en aan de platenfirma's). Voor anonieme werken en pseudoniemen eindigen de rechten 70 jaar na de geoorloofde bekendmaking van het werk. Voor postume werken eindigen de rechten 25 jaar na de geoorloofde bekendmaking of mededeling aan het publiek.


71

Wat is niet door het auteursrecht beschermd ? 105. - De volgende werken zijn niet beschermd door het auteursrecht en mogen dus worden gereproduceerd zonder toestemming van de auteur (wel moet je soms het akkoord krijgen van andere houders van rechten) : -

-

een werk dat niet oorspronkelijk is ! Dit begrip is heel relatief en moet door de rechter worden beoordeeld. Wij raden je dus af vrij te beslissen of andermans werk oorspronkelijk is of niet; een werk dat niet meer beschermd is, d.w.z. waarvan de auteur sedert meer dan 70 jaar overleden is; een werk zoals bedoeld in artikel 8 van de wet op het auteursrecht. Dit artikel bepaalt dat er geen auteursrecht bestaat op sommige werken, ook al zijn die oorspronkelijk : redevoeringen uitgesproken in vergaderingen van vertegenwoordigende lichamen, in openbare zittingen van rechtscolleges of in politieke bijeenkomsten, alsook officiële akten van de overheid (wet, decreet, ordonnantie, enz.).

Aangezien zo'n werken niet beschermd zijn door het auteursrecht kun je ze onder andere vrij reproduceren en via je website onder het publiek verspreiden.

Mag ik een werk dat door het auteursrecht is beschermd dan nooit reproduceren ?

106. - Er zijn gevallen waarin een werk dat door het auteursrecht is beschermd geheel of gedeeltelijk mag worden gereproduceerd en waarvoor de toestemming van de auteur niet is vereist. De wet op het auteursrecht bevat namelijk enkele uitzonderingen. Zij zijn niet talrijk en bovendien onderworpen aan zo'n strenge voorwaarden dat het niet altijd gemakkelijk is zich daarop te beroepen in het kader van het creëren en het on line plaatsen van een website. Voor het ontwerpen van een website zijn er een aantal relevante uitzonderingen : Citaatrecht

107. - Het citaatrecht maakt het mogelijk een uittreksel van een werk te reproduceren zonder de toestemming van de auteur. Er moet echter tegelijkertijd aan enkele voorwaarden worden voldaan : -

-

-

72

het citaat moet uit een werk worden gehaald dat « op geoorloofde wijze openbaar is gemaakt » (het is dus verboden een werk te citeren zolang de auteur niet besloten heeft het onder het publiek te verspreiden); het citaat moet kort zijn (het gaat om een zaak die door de rechter moet worden beoordeeld); het citaat moet de bedoeling hebben kritiek en polemiek op gang te brengen en te onderrichten of moet een wetenschappelijk doel hebben (dat sluit dus de citaten in een recreatieve of louter commerciële website uit); het citaat moet « te goeder trouw » gebeuren; het citaat moet de bron en de naam van de auteur vermelden.


Reproductie voor privé-doeleinden 108. - In sommige gevallen mag je zonder toestemming van de auteur artikels, grafische werken of fragmenten van werken die zich op een grafische of analoge drager (een boek) bevinden voor privé-doeleinden reproduceren. Om voor die uitzondering in aanmerking te komen, moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan : -

-

-

-

de reproductie moet een « uittreksel » (een kort fragment) zijn van een werk of een volledig artikel of grafisch werk of moet een fragment ervan zijn (een heel artikel uit een tijdschrift mag dus voor privé-doeleinden worden gereproduceerd maar nooit een heel boek); het gereproduceerde werk moet van het begin af op een grafische of soortgelijke drager (papier, microfiches, transparanten) worden geplaatst. Je komt dus niet in aamerking voor de uitzondering als het werk zich op een digitale drager bevindt (diskette, cd-rom, DVD, vaste schijf); de reproductie moet privé-doeleinden hebben : dat betreft niet alleen de reproductie voor eigen of huishoudelijk gebruik maar ook het gebruik binnen en voor de onderneming. Daarentegen is de reproductie in het kader van een website, vooral als deze commercieel is, niet bestemd voor privé-gebruik door de openbaarheid van het internet; de reproductie mag niet nadelig zijn voor de normale exploitatie van het werk (een kopie van het belangrijkste hoofdstuk van een boek voor studenten, het publiek waarvoor het boek hoofdzakelijk is bestemd, zou als gevolg kunnen hebben dat het origineel werk niet meer wordt verkocht).

Reproductie ter ondersteuning van onderwijs of wetenschappelijk onderzoek 109. - Deze uitzondering lijkt op de uitzondering die geldt voor de reproductie voor privédoeleinden. De voorwaarden zijn echter enigszins verschillend. Om daarvoor in aanmerking te komen, moet je aan volgende voorwaarden voldoen : -

-

-

de reproductie moet een volledig artikel of plastisch werk zijn (schilderij, beeldhouwwerk, logo) of een fragment eruit, of een kort fragment uit een ander werk dat al dan niet op elektronische drager is geplaatst (een deel van een boek op papier, een logo of label op digitale drager); de reproductie moet gebeuren ter ondersteuning van het onderwijs of het wetenschappelijk onderzoek (een leraar of een onderzoeker die scherm- of labelkopieën maakt om ze op transparanten te plaatsen met het oog op de voorstelling van nieuwe initiatieven in verband met het labelen); de reproductie moet gebeuren voor het nagestreefde doel en mag niet nadelig zijn voor de normale exploitatie van het gereproduceerde werk (het is dus niet omdat je leraar bent dat je de vrijheid mag nemen op het internet beschermde foto's ter beschikking van de studenten te stellen - onder voorwendsel van ondersteuning van het onderwijs - te meer daar het recht op mededeling aan het publiek in dit geval ook geldt en er voor dit recht geen vergelijkbare uitzondering bestaat).


73

Wie is houder van auteursrechten ? Tot wie moet ik mij wenden als ik toestemming wil krijgen ? 110. - Uit het voorafgaande volgt dat je de toestemming van de auteur moet hebben om een werk te exploiteren. Je moet dus een overeenkomst met hem sluiten. Daartoe moet je je drie vragen stellen : -

wie is (zijn) de houder(s) van de auteursrechten op het werk ? is de auteur altijd houder van de rechten? Heeft hij ze niet overgedragen ? heeft de auteur het beheer van deze rechten niet aan een maatschappij voor beheer van auteursrechten toevertrouwd ?

Principe 111. - In principe is de houder van het auteursrecht de natuurlijke persoon die het werk gecreëerd heeft. Deze persoon is de « oorspronkelijke houder » van de auteursrechten. Om de bewijslast te verlichten, wordt iemand verondersteld houder te zijn van het auteursrecht als zijn naam (of een of ander teken) op het werk wordt vermeld. Als het werk door verschillende personen gecreëerd is, gaat het in principe om een « medewerkingswerk » en in dat geval behoort het auteursrecht tot elke ontwerper van het werk. Je kan enkel beweren dat je medeauteur bent als je creatief tot de opbouw van een werk hebt bijgedragen (dat is niet het geval voor de persoon die slechts ideeën geeft of technische gegevens codeert). Je moet er ook op letten dat er voor een website of een databank twee soorten auteurs bestaan : -

-

de auteur of de medeauteurs van de website : onafhankelijk van de inhoud is de website immers vaak een werk dat door het auteursrecht is beschermd omdat het een originele samenvoeging van diverse elementen is; de auteur of auteurs van de in de website opgenomen elementen en niet van de website zelf (een foto, een logo, een muzieksequens).

Overdracht van het auteursrecht 112. - Het is mogelijk dat de auteur van een werk geen houder meer is van de (vermogens) rechten omdat hij ze overgedragen heeft of omdat hij een licentie aan een derde heeft toegekend. Deze laatste wordt dan de afgeleide houder van de auteursrechten. Aan de auteur moet dus worden gevraagd of hij nog steeds houder van de rechten is, zoniet wie de verkrijger van de rechten is.

74


Maatschappijen voor beheer van auteursrechten 113. - De auteur die zijn rechten niet alleen wenst te beheren, kan die taak aan een maatschappij voor beheer van auteursrechten toevertrouwen (SABAM, SOFAM, SESAM, SCAM, enz.). Voor de gebruiker is het voordeel daarvan dat hij te maken heeft met slechts één partner bij de onderhandeling over de rechten, wat niet onbelangrijk is als hij veel werken wil exploiteren25.

Welke praktische stappen moet ik doen bij het ontwerpen van een website ? 114. - Om een website met beschermde werken te ontwerpen (tekst, beeld, foto, muziekof videosequens), is het van belang advies in te winnen bij bevoegde personen en de volgende stappen te ondernemen : - eerste stap : een lijst opmaken van de elementen die op de website gereproduceerd of gebruikt zullen worden en door het auteursrecht beschermd zijn. - tweede stap : bepalen wie de houders van de auteursrechten zijn waarvoor een toestemming nodig is. - derde stap : de handelingen definiëren waarvan deze beschermde werken het voorwerp zullen zijn, dat wil zeggen de betreffende exclusieve rechten van de auteur bepalen, en dus de voor het auteursrecht te bekomen toestemmingen. - vierde stap : een ontwerp van contract opstellen en met de auteur(s) of de maatschappij voor collectief beheer over de rechten onderhandelen.

3. Concrete vragen die je je stelt ! Heb ik het recht om de software voor de aanmaak van een webpagina te gebruiken ? 115. - Om je webpagina te creëren, zal je waarschijnlijk gebruik maken van een software die daarvoor ontworpen is. Om je website te downloaden op de server zal je ook een passende software gebruiken. Om je site te bezoeken, zal je een navigatiesoftware gebruiken. Heb je het recht om al die software te gebruiken ? Zijn het geen bootlegs ? Dat alles lijkt misschien evident, maar wij moeten er toch aan herinneren dat ook software door het auteursrecht beschermd is. In de praktijk komt het erop neer dat, als je gebruik maakt van een computerprogramma, je daarvoor de toestemming moet hebben van de houder van het auteursrecht op dat programma. Doorgaans krijg je een licentie bij de aankoop van het programma op cd-rom of op diskette.

25

Gegevens over de verschillende maatschappijen voor collectief beheer van auteursrechten vind je in de gids van de heer Byders op de volgende URL : http://www.belspo.be.belval/auteur/auteur_fr.htm


75

Mag ik een foto scannen en in mijn webpagina invoegen ? 116. - Om je website aantrekkelijker te maken, zal je waarschijnlijk geneigd zijn er een of meer gescande (gedigitaliseerde) foto's in te voegen. Mag je een analoge foto scannen en vrij invoegen in je site? Hieromtrent is de knoop nog niet doorgehakt. Er zijn twee hypotheses. 1. Ofwel heb je zelf de foto genomen (van je vakantie, je gezin, je autoverzameling, enz.) en ben je dus zelf houder van het auteursrecht op die foto. In principe kun je ze dus vrij reproduceren en aan het publiek meedelen via je website, voor zover het gefotografeerde voorwerp zelf niet beschermd is door het auteursrecht (foto van een andere beschermde foto, van een schilderij, een beeldhouwwerk, een Kuifje-album). Indien dat het geval is, dan moet je toestemming vragen aan de auteur van het gefotografeerde voorwerp. Maar opgelet : daar blijft het niet bij ! Als je een persoon fotografeert, moet je ook het recht op het beeld van die persoon eerbiedigen. Dat recht, dat niet verbonden is aan het auteursrecht, biedt elke gefotografeerde persoon de mogelijkheid om zich te verzetten tegen iedere reproductie van zijn beeld (onder meer via het internet) en tegen iedere mededeling aan het publiek. In dat geval moet je dus de toestemming vragen van de afgebeelde persoon. 2. Ofwel scan (digitaliseer) je een foto uit een boek of een tijdschrift met de bedoeling ze op je website te plaatsen. In dat geval is het best mogelijk dat de foto beschermd is door het auteursrecht, want het volstaat dat ze oorspronkelijk is, iets dat meestal door de rechter wordt erkend. Welnu, er wordt unaniem aangenomen dat het scannen (of op een andere manier digitaliseren) van een werk een reproductie is en onder het auteursrecht valt. Daaruit volgt dat je die foto doorgaans niet mag scannen en ze ook niet op je site mag plaatsen zonder het akkoord van de fotograaf (of een andere persoon aan wie de rechten zijn overgedragen). Naast dat akkoord van de fotograaf moet je tevens de toestemming krijgen van de auteur van het gefotografeerde voorwerp of van de gefotografeerde persoon. Opgelet ! Het is niet omdat je een foto of de negatieven ervan hebt aangekocht dat je ook houder bent van de auteursrechten. Je moet die rechten dus blijven eerbiedigen.

Mag ik een beeld scannen en in mijn webpagina invoegen ?

117. - Net zoals met foto's zal je misschien geneigd zijn enkele beelden (van humoristische tekeningen of tekenstrips) op je website te plaatsen om die aantrekkelijker te maken. Zoals voor foto's mag je een gescand beeld enkel in je site opnemen als je zelf de tekenaar van dat beeld bent en voor zover het geen herkenbaar portret van een persoon is. In alle andere gevallen is het beeld beschermd door het auteursrecht indien het oorspronkelijk is, wat vaak het geval is. Bijgevolg moet je vooraf de toestemming van de auteur vragen. Krachtens het beeldrecht heb je ook de toestemming nodig van de

76


getekende persoon. Soms is het beeld niet alleen door het auteursrecht beschermd maar ook door het merkenrecht. Eens te meer blijkt dus dat je zelden een beeld op je website mag exploiteren, tenzij je gestalte geeft aan je creativiteit.

Mag ik een tekst scannen en in mijn webpagina invoegen ?

118. - Buiten foto's en beelden mag je ook tekst op je webpagina plaatsen. Je kunt bijvoorbeeld zelf zo'n tekst opstellen of je kunt een bestaande tekst scannen en hem in je site invoegen als beeld- of tekstbestand nadat je een software voor tekenherkenning hebt gebruikt. Kun je om het even welke tekst in je site inbrengen ? Ook op deze vraag is het antwoord neen. Op grond van bovenstaande principes weet je dat een tekst door het auteursrecht is beschermd als hij oorspronkelijk is. Het doet er niet toe hoe lang hij is (een slogan, enkele regels of verscheidene pagina's) of op welke informatiedrager hij aanvankelijk geplaatst werd (papier, diskette, cd-rom, on line site, enz.). Dat is geen probleem zolang je de auteur van de tekst bent, wat veronderstelt dat je de inhoud van de tekst zelf hebt uitgevonden (het kopiëren van een bestaande tekst impliceert uiteraard niet dat je zelf de auteur van de tekst wordt !). Als de tekst echter beschermd is door het auteursrecht, kan hij niet op een site worden gereproduceerd zonder de toestemming van de auteur (met toepassing van dat principe beschouwt de Franse rechtspraak dat het digitaliseren van het werk van Jacques Brel en Michel Sardou, zonder toestemming van de auteurs van de rechten, namaak is. In België gaat de rechtspraak ervan uit dat de reproductie van persartikels op een internet-database de toestemming van de auteurs vereist).

Mag ik een werk (beeld, logo, icoon, foto, tekst, videosequens, muziekbestand) van een andere site kopiëren of downloaden en op mijn site plaatsen ?

119. - Hier gaat het niet meer om het digitaliseren van een werk vanaf een analoge informatiedrager (een papieren document), maar om het downloaden van een werk (beeld) dat zich op een site bevindt en dat de internetter op zijn eigen site plaatst en dus via het internet (her)verspreidt. Met de bekende functie knippen/plakken (copy/paste), die in de meeste programma's zit, kun je in een mum van tijd een indrukwekkende reeks gegevens die zich als tekstbestand, beeldbestand, foto's, enz. op andere websites bevinden, bijeenscharrelen. Nogmaals, deze technische functie, die het reproduceren heel makkelijk maakt, mag slechts met mate worden aangewend en de auteursrechten moeten hoe dan ook geëerbiedigd worden.


77

Het kopiëren of downloaden van een werk komt namelijk neer op het reproduceren van dat werk en door het te (her)verspreiden via het internet wordt het aan het publiek meegedeeld. Welnu, een en ander valt onder het auteursrecht. Daaruit volgt dat, indien het werk door het auteursrecht is beschermd, wat meestal het geval is, je in principe de toestemming van de auteur moet bekomen.

Mag ik een beeld of foto van een analoge informatiedrager scannen of een beeld of foto van een digitale informatiedrager kopiëren en op mijn website plaatsen, zelfs als ik er vooraf wijzigingen in aanbreng (bijvoorbeeld door middel van een beeldverwerkingssoftware) ?

120. - Op de markt bestaat er software voor de verwerking van beelden of tekeningen, waardoor een foto of een beeld zodanig kan worden gewijzigd (verandering van grootte, kleuren, vormen, contrast, oriëntatie, kadrering, enz.) dat het gewijzigde beeld geen enkele gelijkenis meer vertoont met het oorspronkelijke. Kun je het in dat geval stellen zonder de toestemming van de auteur van het oorspronkelijke werk (voor zover het beschermd is door het auteursrecht en dus oorspronkelijk is) ? NEEN, het is niet omdat dit nieuwe beeld niet meer lijkt op het oorspronkelijke dat je je om het even wat kunt permitteren. Om dat beeld te kunnen omvormen door middel van de geschikte software, heb je waarschijnlijk aan reproductie gedaan (hetzij door het werk te scannen, hetzij met knippen/plakken), waarvoor de toestemming van de auteur nodig is. Bovendien valt het herwerken, het wijzigen van het beeld door middel van een tekensoftware niet enkel onder het maar ook onder het « recht op integriteit van het werk » en dat zijn exclusieve auteursrechten. Bijgevolg vergen zulke wijzigingen meestal de toestemming van de auteur. Indien het omgevormde beeld helemaal niet meer lijkt op het oorspronkelijke, hoe kan de auteur dan een inbreuk op zijn rechten opsporen en zich op die rechten beroepen? Een auteur heeft het inderdaad vaak moeilijk om na te gaan in hoever er inbreuk op zijn rechten is geweest. Toch bestaan er nu systemen van technische bescherming (bijvoorbeeld «tatoeëring» of «markering») die het mogelijk maken een digitaal werk te identificeren, ook al werd het grotendeels gewijzigd, en het gemakkelijk op het internet terug te vinden.

78


Mag ik muziekbestanden (bijvoorbeeld MP3) op mijn site ter beschikking stellen van internetters ?

Wij zullen ons bij de behandeling van dit actueel en vrij complex probleem beperken tot muziekbestanden in MP3-formaat. Wat is het MP3-formaat ? 121. - De MP3-norm is een standaard voor compressie van audiogegevens. Het MP3formaat maakt het je mogelijk gewone geluidsbestanden 10 tot 13 maal te comprimeren met een uiterst miniem kwaliteitsverlies. Daardoor kun je de inhoud van 10 tot 13 « traditionele » cd's opslaan op één enkele cd van het MP3-formaat. Je snapt meteen wat voor een mogelijkheden dit biedt op het internet : vroeger had je uren nodig om een lied van enkele minuten te downloaden, terwijl je nu de klus kunt klaren in een paar minuten tijd als het om een MP3-bestand gaat. Het internet puilt uit met geluidsbestanden van het MP3-formaat (waarvan de meeste illegaal zijn), omdat ze van de ene internetter naar de andere circuleren of omdat sommige internetgebruikers de inhoud van hun « traditionele » cd's op hun computer opnemen, de bestanden comprimeren door middel van een passende software en ze vervolgens verspreiden via het net. Is zoiets toegelaten ? 122. - Over het algemeen niet ! Een muziekstuk is, zoals elke andere artistieke of litteraire creatie, beschermd door het auteursrecht indien het oorspronkelijk is, wat meestal het geval is. Het is niet omdat je je op het internet begeeft dat die principes niet meer van toepassing zijn, ook al is de omvang van de fraude op het net zo groot dat je de illusie krijgt dat er geen auteursrechten meer bestaan. Indien het werk beschermd is door het auteursrecht, is het met name verboden de inhoud van een vinylplaat of audio-cd te digitaliseren en op je vaste schijf of elke andere informatiedrager te kopiëren. Des te meer is het eveneens verboden zulke bestanden te comprimeren met behulp van een MP3-compressiesoftware en ze via je website ter beschikking te stellen van internetters zonder toestemming van de eigenaar van de rechten op de aldus gecomprimeerde werken. Dergelijke daden zijn namelijk reproducties en mededelingen aan het publiek en vallen onder het exclusieve recht van de auteur. Belgische en buitenlandse rechtbanken hebben die principes reeds toegepast en sommige personen tot verschillende maanden gevangenisstraf veroordeeld. Die personen werden schuldig bevonden aan namaak omdat ze een site hadden gecreëerd waarvan de bezoekers gratis illegale muziekstukken (op MP3-formaat) konden downloaden. Mag ik dan nooit MP3-bestanden op mijn site plaatsen ? 123. - Natuurlijk mag je dat. Het gebruik van de MP3-norm is als dusdanig niet verboden. Wat wel een probleem vormt, zijn de gevolgen die het gebruik van MP3-bestanden kunnen hebben op het auteursrecht. Er bestaan bijvoorbeeld gevallen waarin het plaatsen van een MP3-bestand op een website niet strafbaar is :


79

-

-

-

hetzij omdat het werk niet oorspronkelijk en bijgevolg niet beschermd is door het auteursrecht (zo'n geval komt wel zelden voor); hetzij omdat je zelf het werk hebt gecomponeerd, geïnterpreteerd en opgenomen. In dat geval ben je in principe de auteur van het werk en kun je het naar goeddunken verspreiden en reproduceren; hetzij omdat het werk niet meer beschermd is door het auteursrecht doordat de auteur sedert meer dan 70 jaar overleden is. Maar opgelet hier : al moet je geen toestemming vragen aan de componist van het muziekstuk of lied, toch heb je soms het akkoord nodig van de muzikanten (de artiesten die het werk uitvoeren) en de platenmaatschappijen. Ook dan moet je nog voorzichtig zijn, want er bestaan tal van arrangementen van werken die nog beschermd zijn door het auteursrecht, ook al zijn de werken zelf het niet meer; hetzij omdat de MP3-bestanden het auteursrecht eerbiedigen.

Mag ik met hyperlinks verwijzen naar sites die mp3-bestanden bevatten ?

124. - Hierop kan niet eenduidig geantwoord worden. Er bestaat geen algemene regel. Onlangs besliste een Zweedse rechtbank dat het leggen van een link naar illegaal materiaal (bootleg-MP3-bestanden) helemaal niet in strijd is met de wet, zolang je dat materiaal maar niet op je eigen site plaatst. Doch de voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brussel lijkt het tegenovergestelde te hebben beslist in een vonnis van 2 november 1999 over de zaak Belgacom Skynet. Er hing deze maatschappij namelijk een dwangsom boven het hoofd indien zij alle sites van haar klanten die zich op haar servers bevonden en links bevatten naar vermeende illegale MP3-bestanden niet deed verdwijnen. Een raad dus : uit voorzorg, plaats op je site geen hyperlinks naar sites die MP3bestanden bevatten (dat zijn waarschijnlijk illegale sites).

Mag ik een werk zonder «Copyright»-vermelding vrij kopiëren ?

125. - Neen, niet noodzakelijk. Het voorkomen of het ontbreken van een « copyright» impliceert niet dat het werk beschermd of niet beschermd is door het auteursrecht. In wat voorafgaat hebben wij namelijk gezegd dat een werk automatisch beschermd is door het auteursrecht als het gecreëerd werd, oorspronkelijk is en een vorm heeft gekregen. Het is dus niet zo dat je een werk vrij mag kopiëren als er geen « copyright » op vermeld is. Als het werk beschermd is, ben je verplicht de toestemming van de auteur te vragen. Ter wille van de bewijskracht raden wij je echter aan de vermelding « Copyright Janssens– 2001 » aan te brengen indien je een door het auteursrecht beschermd werk van jou (tekst, foto, enz.) in je site wilt invoegen. Volgens artikel 6 van de wet op het auteursrecht wordt iemand verondersteld houder te zijn van het auteursrecht als zijn naam of een of ander teken als dusdanig op het werk is vermeld.

80


En wat met de werken met de vermelding « zonder auteursrechten » (copyright free) of de zogenaamde « freewares » of « sharewares » ?

126. - Op het internet vind je vaak databanken die werken voorstellen (foto's, beelden of software) waarvan gezegd wordt dat zij « zonder auteursrechten » zijn en vrij kunnen worden gereproduceerd. Voor software heeft men het ook over « freewares » (programma's die helemaal gratis zijn) of « sharewares » (programma's die vrij worden verdeeld om door de gebruiker te worden geëvalueerd. Na een proefperiode moet deze laatste een vergunning aanvragen; zoniet mag hij de software niet verder gebruiken). Impliceren zo'n vermeldingen noodzakelijkerwijze dat die foto's, beelden of software niet door het auteursrecht beschermd zijn ? In principe is het antwoord neen. Indien het werk oorspronkelijk is en de duur van de rechten niet verstreken is, dan is het beschermd door het auteursrecht en het feit dat de houders van de rechten verklaren dat het werk « vrij van rechten » is (copyright free), doet eigenlijk niets terzake. Je kunt dan wel beschouwen dat die houders een gratis gebruiksvergunning toekennen. In zo'n hypothese moet je op twee zaken letten : enerzijds betekent een gebruiksvergunning niet dat je om het even wat kunt doen : doorgaans wordt in de databanken aangegeven welk gebruik effectief toegestaan is (uitgesloten is bijvoorbeeld het gebruik voor commerciële doeleinden) ; anderzijds is het mogelijk dat de vermeende houder van de rechten geen houder is van die rechten. In dat geval kan de echte auteur zich bekend maken en zich verzetten tegen het gebruik van zijn werk. De goede trouw van de gebruiker kan niet ingebracht worden tegen de houder van de auteursrechten (goede trouw sluit namaak niet uit !).

Als ik met hyperlinks verwijs naar een andere website, moet ik dan de toestemming vragen van de eigenaar van die site ?

127. - Als je een website creëert, ga je waarschijnlijk een of meer links leggen naar een andere site (of naar een specifieke pagina van een andere site). Dat is eigenlijk het doel van het internet. Moet je in dat geval de toestemming vragen van de houder van de site waarmee je een hypertextverbinding legt ? Blijkbaar niet. Over het algemeen vormt dat soort handeling geen probleem op het vlak van het auteursrecht. Wat je echter niet mag doen, is hyperlinks leggen naar sites met ongeoorloofde of nadelige gegevens (revisionistische of pornografische sites bijvoorbeeld). Als je gebruik maakt van de framingtechniek (kaders, vensters) gecombineerd met hyperlinks, dan moet je wel zien dat je het publiek niet op een dwaalspoor brengt omtrent de echte houder van de site. Je zou namelijk een hyperlink kunnen invoeren in een venster (frame) die verwijst naar een prachtig gedicht op een andere site. Bij het aanklikken van die link zou het kunnen dat de pagina waarop dat gedicht staat op een zodanige manier verschijnt dat de internetgebruiker niet merkt dat hij zich op een


81

andere site bevindt en verkeerdelijk meent dat het gedicht van jou is. Zulke praktijken vermijd je beter.

Welke sancties worden er getroffen als ik het auteursrecht niet eerbiedig ?

128. - Op het niet-eerbiedigen van bovenstaande principes staan strafrechtelijke sancties (gevangenisstraf of boete) en/of burgerrechtelijke straffen (betaling van schadevergoeding bijvoorbeeld). Die straffen kunnen theoretisch lijken, omdat fraude op het internet een kolossale omvang heeft aangenomen en het risico om te worden gesnapt miniem is. Wees echter op je hoede ! Er worden steeds meer technische middelen gebruikt om beschermde werken te identificeren en fraude op het internet op te sporen met geautomatiseerde zoekmotoren. Bovendien werden al tal van personen, door onder meer Belgische en Franse rechtbanken, veroordeeld voor namaak, omdat zij op hun site werken hadden geplaatst die door het auteursrecht beschermd zijn. Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig …

4. Juridische bescherming van je website 129. - We hebben het er al over gehad : als je een website creëert, dan moet je andermans rechten en meer bepaald de auteursrechten eerbiedigen. Omgekeerd kun je wensen dat je eigen website en de inhoud ervan worden beschermd. Je bent bijvoorbeeld amateur-fotograaf en je wilt de internetters de mogelijkheid bieden om je foto's te raadplegen, je wilt vermijden dat iemand je hele verzameling kopieert en daarmee een gelijkaardige site creëert. Wat voor foto's geldt, geldt ook voor gedichten, muziekstukken of wetenschappelijke publicaties en dergelijke meer. Je kunt aan je site een heel aparte structuur hebben gegeven en willen dat hij oorspronkelijk blijft. Wij zullen niet in details treden. Je moet wel weten dat de inhoud van je site (teksten, beelden, foto's, enz.) door het auteursrecht kan worden beschermd voor zover je de auteur bent van de inhoud. Bovendien kan de site zelf (dat wil zeggen voorstelling, lay-out, typografie, tekeningen, structuur) ook door het auteursrecht worden beschermd (zie hierna). De enige voorwaarde is dat de site en de inhoud ervan oorspronkelijk zijn (zie punt 1), wat meestal wel het geval is. Bijgevolg kun je je ertegen verzetten dat een derde die elementen reproduceert. Bovendien voert een Europese richtlijn van 11 maart 1996, omgezet door de Belgische wetten van 10 augustus en 31 augustus 1998 (BS, 14 november 1998, blz. 36914), een dubbele rechtsbescherming voor databanken in, enerzijds door het auteursrecht en anderzijds door een specifiek recht, het zogenoemde recht sui generis. Het auteursrecht beschermt de oorspronkelijke databank (een website kan als een databank worden beschouwd of tenminste een databank bevatten), namelijk de databank die door de keuze of de schikking van de onderwerpen een intellectuele creatie vormt die kenmerkend is voor de auteur. De bescherming slaat niet op de inhoud van de databank (die eventueel door een specifiek auteursrecht beschermd blijft), maar wel op de structuur ervan. De houder van het recht is de ontwerper van de databank (en kan een natuurlijke of

82


rechtspersoon zijn). De duur van het recht is dezelfde als die van het traditionele auteursrecht, namelijk 70 jaar na de dood van de auteur. Databanken (vooral als ze niet oorspronkelijk zijn) kunnen ook worden beschermd door het recht sui generis, dat betrekking heeft op databaken waarvan de verwerving, de keuring of de voorstelling van de inhoud het bewijs zijn van een belangrijke kwantitatieve of kwalitatieve investering. De houder van het recht is de auteur van de databank en is de natuurlijke of rechtspersoon die het initiatief en het risico, dat met de investering gepaard gaat, genomen heeft. Hij mag verbieden dat de hele databank of een aanzienlijk deel ervan gedownload en/of hergebruikt wordt (of hij mag dat tegen betaling toestaan). Dit recht duurt 15 jaar vanaf de aanmaak van de databank of elke belangrijke wijziging ervan.

5. Bijzonder probleem : metatags26 Wat is een metatag ? 130. - Elke informatie over materiaal uit het internet dat voor de machine leesbaar is, kan worden beschouwd als meta-informatie. Het meest bekend bestanddeel ervan is de metatag die bij de samenstelling van een webpagina wordt opgenomen om de sleutelwoorden of de relevante beschrijving ervan te geven (de homepage van de rechtsfaculteit te Namen last in zijn broncode (HTML-code) de beschrijving van de inhoud van de pagina in, namelijk « Presentatie van de rechtsfaculteit en haar onderzoekscentra », en de volgende sleutelwoorden : recht, kandidatuur, informatica, persoonlijke levenssfeer, contract, verantwoordelijkheid, audiovisueel, auteursrecht, expertsystemen, juridische databanken, bestaanszekerheid, onderwijs, beheer, technologie, informatie, derde cyclus). Misbruik van metatags en gelopen risico's 131. - De sleutelwoorden zijn eigenlijk geen verwijzing of lokalisatie op het internet, maar worden vooral gebruikt door zoekmotoren om webpagina's te indexeren. Op die manier verkent de zoekmotor de broncode van de bezochte websites door daarin de titel, de metatags en de woorden van de teksten op te zoeken. Tal van webpaginaontwerpers zien er dan ook op toe dat sommige woorden in de metatags of in de eerste regels van de tekst verschijnen om door de motoren te worden opgemerkt en vooral te worden geïndexeerd, ofwel op de juiste manier, ofwel in een andere gewenste categorie (een nader onderzoek van de site zou dit weigeren). In dit geval is er misbruik van het verwijzingmiddel, wat enkele juridische vragen doet rijzen. Sommige sites gebruiken immers metatags om gebruikers aan te trekken die een bekendere site zoeken of om aan de filtertechnologieën te ontsnappen. Sommige pedofiele sites lassen onschudige sleutelwoorden zoals « bambi » in hun metatags in. Voor de politiediensten bemoeilijkt dat de identificatie van deze illegale sites, die daardoor door de mazen van de filtersystemen kunnen glippen. 26

Dit deel is grotendeels geïnspireerd op het uitstekende artikel van Séverine Dusollier, « Les outils de références : les cartes au trésor de l’Internet », in "Droit des technologies de l'information-Regards prospectifs", Cahiers du C.R.I.D., nr. 16, Brussel, Bruylant, 1999, blz. 33 tot 53.


83

Deze systemen sluiten de toegang tot sommige sites af door een preselectie van de gebruikers. Dat zijn ook trucjes die goed gekend zijn bij liefhebbers van dit soort sites, die daardoor gemakkelijk kunnen vinden wat ze zoeken. Een ander soort praktijken gaf onlangs aanleiding tot een aantal geschillen. Sommige sites gebruiken metatags die het merk van een concurrent bevatten om de potentiële klanten van de concurrent aan te trekken. Recentelijk legde een Amerikaanse rechter een geschil op de volgende manier bij : hij oordeelde dat zo'n gebruik overeenstemde met het vermelden van het merk op een commercieel uithangbord en dus neerkwam op het afsnoepen van klanten. In een andere zaak, Playboy tegen Calvin Designer Label, stopte een serviceprovider zijn site en de broncode ervan vol met verwijzingen naar het vaak gezochte woord Playboy. De rechtbank verbood elk gebruik van het merk Playboy en dus ook van de metatags op om het even welke manier te gebruiken. In Belgisch recht is het veroorzaken van verwarring tussen producten of diensten van twee ondernemingen, of omtrent hun reputatie een daad die in strijd is met de eerlijke handelspraktijken (artikels 93 et 94 van de wet betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument). Meer bepaald zou iemand die op onrechtmatige wijze voordeel trekt uit de reputatie, de creatieve en financiële inspanningen van een concurrent, of uit zijn afzet kunnen worden gestraft op grond van deze artikels. Andermans reputatie exploiteren bijvoorbeeld door een associatie te doen ontstaan tussen zijn eigen product en dat van een concurrent of door te beweren dat er bevoorrechte contractuele betrekkingen bestaan, is evenzo strafbaar. Als de associatie door het gebruik van een geregistreerd merk gebeurt, kan de merkhouder op grond van artikel 13 A, 1, d) van de Eenvormige Beneluxwet op de merken zich verzetten tegen « elk gebruik dat zonder geldige reden in het economisch verkeer van een merk of een overeenstemmend teken wordt gemaakt anders dan ter onderscheiding van waren, indien door dat gebruik onrgerechtvaardigd voordeel kan worden getrokken uit of afbreuk kan worden gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk. ». Zo zou een onderneming deze bepaling kunnen inroepen om te weigeren dat een concurrent haar merk in de broncode van zijn webpagina verbergt om bezoekers aan te trekken, omdat het een illegaal gebruik van het merk zou vormen.

84


Deel 7 - Computercriminaliteit


85

86


1. Gevaren en te ondernemen stappen Aan welke gevaren is mijn website blootgesteld ? 132. - Een site creëren op het internet betekent de wereld een dienst bewijzen door een deur te openen : informatie moet namelijk buiten je bedrijf verstuurd kunnen worden. Deze opening houdt een risico in, want externe personen krijgen zo de mogelijkheid om op frauduleuze wijze in je computernetwerk binnen te dringen. Hoe reageren op de mythische hackers die blijkbaar overal kunnen binnendringen (externe bedreiging) ? En hoe moet het met een werknemer in je eigen bedrijf die zijn toegangsrecht overschrijdt of het wachtwoord van iemand anders steelt om zo aan belangrijke gegevens te komen (interne bedreiging). Op dit soort vragen zullen we in dit hoofdstuk een antwoord proberen te geven.

Hoe kan ik voorzorgen nemen tegen deze gevaren ? 133. - Je moet vooral het binnendringen proberen te vermijden. Daarvoor is een streng preventiebeleid nodig. Een exhaustieve beschrijving daarvan is hier niet zozeer op haar plaats, maar we kunnen alvast zeggen dat je methodisch tewerk moet gaan om je te beschermen tegen een aanval van binnen of buiten het bedrijf.. Om te beginnen moet je een lijst opmaken van de te beveiligen informatie. Daarna moet de bescherming geregeld worden, afgaande op de waarde van die informatie. Alles wat in verband staat met de beveiliging zou slechts door enkele « ingewijden » mogen geraadpleegd worden, maar het heeft weinig zin iets wat je in de krant kan lezen in een kluis te stoppen. Interne inbraak 134. - Een eerste soort inbraak komt van binnenin het bedrijf. Toen het internet niet toegankelijk was voor iedereen en informatica voor de meesten onbekend was, kwamen deze inbraken het meeste voor. Hoewel vandaag de dag de inbraken van buitenaf toenemen, moeten de interne inbraken zeker niet genegeerd worden. (Sommige mensen treden ergens in dienst enkel om aan industriële spionage te doen en maken gebruik van de onoplettendheid van enkele werknemers of gebruiken gewoonweg het wachtwoord dat een naïeve collega hun toevertrouwd heeft om toegang te krijgen tot vertrouwelijke documenten). We gaan hier niet verder op in, want een website heeft niets te maken met dat soort van bedreiging. Elk bedrijf moet wel met dit risico rekening houden, zijn netwerk dus goed laten beheren (toegangscontrole, verdeling van regelmatig gewijzigde wachtwoorden, enz.) en gedragsregels binnen de onderneming invoeren (de deuren op slot doen bij het verlaten van het bureau, geen wachtwoord aan anderen toevertrouwen,…). Hoe meer gevoelige informatie de onderneming bezit, hoe strenger dit veligheidsbeleid moet zijn.


87

Externe inbraak 135. - Als je zelf je site host, creëer je een nieuwe toegang tot je netwerk. Belangrijke gegevens moeten dus extra beveiligd worden. Een preventiemethode bestaat erin de server die de website van het netwerk van de onderneming host, volledig te isoleren of hem minstens gedeeltelijk te isoleren door hem slechts via een bijzonder protocol met het netwerk te verbinden. De website is zeker niet de enige manier om in je netwerk binnen te dringen. Zelfs als de server geïsoleerd wordt, moeten alle belangrijke gegevens individueel beschermd worden. Afhankelijk van de kenmerken van het bedrijf, het netwerk en het vereiste veiligheidsniveau moeten er beveiligingstechnieken geïstalleerd worden, wat meer de taak is van een informaticus dan van een jurist. We zullen dan ook enkel spreken over het belang van de opsporing van inbraak of ongeoorloofde toegang. Gegevens beschermen volstaat namelijk niet. Ook elk veiligheidsprobleem dient zo snel mogelijk opgespoord te worden. Als je weet dat informatici die voor het Pentagon in militaire sites moeten inbreken daar in 88% van de gevallen in slagen en slechts in 4% van de gevallen betrapt worden, besef je dat opsporing een zeer delicaat en moeilijk op te lossen probleem is. Een goede consultant inzake computerveiligheid is dus geen luxe wanneer de opgelopen schade bij inbraak aanzienlijk kan zijn.

Ons advies 136. - Om je te beschermen tegen de gevaren die je netwerk bedreigen, is er een dubbele actie nodig : -

de eerste is van technische aard en vergt de hulp van een informaticus : de installatie van een firewall, de aanwending van filtertechnieken, de isolatie van de server van de rest van het netwerk, het gebruik van wachtwoorden, van een verschillend toegangssysteem volgens de noden van de werknemers, enz.

-

de tweede betreft het invoeren van een gedragscode binnen het bedrijf om zo bijvoorbeeld de onthulling van wachtwoorden te vermijden.

Wat doe ik als ik een inbraak vastgesteld heb Een klacht indienen of niet ? 137. - Je kan naar de rechtbank stappen als je netwerk « bezocht » werd door een externe of interne persoon die normaal gezien geen toegang heeft tot die gegevens, maar veel bedrijven verzwijgen zoiets liever om slechte publiciteit te vermijden. Het gebrek aan informatie over dit soort inbraken vergroot echter de macht van hackers. Anderen moeten zelfs anoniem - op de hoogte gebracht worden van deze bedreiging, want enkel op die manier kan er doeltreffend opgetreden worden tegen hackers en andere ongewenste « bezoekers », die er zelf niet voor terugdeinzen om elkaar onderling in te lichten over gaten in de beveiliging van grote ondernemingen.

88


In de Verenigde Staten werd in 1988 het coördinatiecentrum CERT van de Carnegie Mellon27 universiteit opgericht door een afdeling van het Amerikaanse Ministerie van Defensie. Het houdt zich onder meer bezig met het verzamelen van informatie over de meest recente virussen, inbraken en gaten in de beveiliging. In Europa is elk soortgelijk project tot nu toe echter mislukt. Tot wie kan ik me wenden ?

138. - Als je beslist een klacht in te dienen, kun je je wenden tot : -

de federale of de locale politie. Er zal een proces-verbaal opgemaakt en verstuurd worden naar het parket dat zich vervolgens richt tot de territoriaal bevoegde Computer Crime Unit (CCU). Er bestaan verschillende CCU's in België : in Brussel, Luik, Doornik, Charleroi, Brugge, Kortrijk, Aalst, Gent en Antwerpen.

-

het centraal gerechtelijk contactpunt, door een e-mail te sturen naar « [email protected] » of het formulier in te vullen dat je vindt op de site van de gerechtelijke politie (http://www.gpj.be) op pagina http://www.gpj.be/fr/gpj-f-form.html. Deze berichten zullen verstuurd worden naar de territoriaal bevoegde CCU die met jou contact zal opnemen voor verdere inlichtingen.

Welke inlichtingen zal de politie of de CCU me vragen ? 139.

-

Om de identiteit te achterhalen van de piraat die in je systeem is ingebroken, moet het IP-adres (zie nr. 26 « wat is een domeinnaam ») teruggevonden worden van de computer die hij gebruikt heeft. Daarom moet het geheugen van de server (de historiek geraadpleegd worden die alle IP-adressen van de verbonden computers bewaart en ze volgens datum en uur van verbinding indeelt. Om het adres van de hacker terug te vinden tussen de IP-adressen, gaan de enquêteurs te werk door eliminatie en zijn vooral volgende inlichtingen nuttig : exacte datum en uur van de inbraak de lijst van IP-adressen van de op dat ogenblik ingelogde computers, de « handelingen » die automatisch uitgevoerd worden door andere computers.

Exacte datum en uur en lijst van IP-adressen 140. - Wanneer je vaststelt dat er op je site werd ingebroken, probeer je eerst de datum en het uur van de inbraak te bepalen (je weet bijvoorbeeld dat het op 28 december 1999 gebeurde tussen 20.00 en 08.00 uur 's morgens). Dan kan je de enquêteurs de lijst met IPadressen bezorgen van de computers die tijdens die uren met de server verbonden waren (laten we dat « lijst 1 » noemen). Je moet alleszins weten dat als een computer een verbinding maakt met je server, deze laatste het uur en de datum die in de verbonden computer zijn geprogrammeerd in zijn geheugen opslaat en niet het reële uur van de verbinding (het IP-adres van een piraat die op 29 december om 03.25 uur inlogt maar die het uur van zijn computer veranderd heeft in 27

Zie de CERT®-site : http://www.cert.org/index.html


89

16.55 uur en de datum in 20 december 1999 zal in de historiek van de server terug te vinden zijn tussen de IP-adressen van de computers die ingelogd zijn op 20 december om 16.55 uur. « Lijst 1 » zal dus geen nut hebben). Het is dus beter om de complete historiek op te slaan, of ten minste die van de voorbije maanden. De onderzoekers zullen het IPadres van de computer van de hacker op een andere manier opzoeken (opzoeking met sleutelwoorden,…).

Automatische « handelingen » 141. - Tussen de IP-adressen in de lijst die je aan de onderzoekers hebt bezorgd, staan de adressen van computers die automatisch op de server inloggen enkel en alleen om na te gaan of het adres van de site nog steeds bestaat. Sites van zoekrobots bijvoorbeeld, loggen vaak 's nachts en op regelmatige tijdstippen in op je server (eenmaal per week of per maand) enkel om na te gaan of ze nog steeds reactie krijgen. Als je de IP-adressen kent van de computers die deze automatische "handelingen" uitvoeren, is het nuttig deze door te geven aan de onderzoekers, die ze dan kunnen verwijderen van hun lijst met verdachte adressen. Wordt dit openbaar gemaakt ? 142. - Zolang er geen proces is, blijft de procedure in principe vertrouwelijk. Tenzij er iets uitlekt in de pers, heb je dus niets te vrezen. Achteraf kunnen er twee dingen gebeuren : -

de zaak is niet heel ernstig en er kan een regeling getroffen worden tussen jou en de hacker. In dat geval wordt ze niet openbaar gemaakt;

-

de zaak komt voor de rechter en het proces wordt dan openbaar « tenzij de openbaarheid gevaar oplevert voor de goede orde of de goede zeden »28, wat in dit soort zaken niet vaak het geval is.

Welke inbraken worden bestraft ? 143. - Essentiële regels in het strafrecht hebben tot gevolg dat geen enkel individu strafrechtelijk vervolgd mag worden als zijn daad niet als dusdanig door het strafrecht als strafbaar wordt beschouwd op het ogenblik dat hij de daad heeft gepleegd. Een rechter zal dus nooit iemand kunnen vervolgen die zich enkel volgens de wet van de moraal « slecht » gedragen heeft. Dit principe, dat door elke democratische maatschappij wordt gehuldigd, heeft natuurlijk voor problemen gezorgd in het kader van de computercriminaliteit want sommige types van inbraak stonden niet in het Strafwetboek als overtreding of misdrijf vermeld en ruime interpretaties van bestaande bepalingen waren vaak onmogelijk of verboden. Elf jaar na Frankrijk heeft België uiteindelijk beslist om het probleem van de computercriminaliteit in zijn geheel aan te pakken, alhoewel de rechter toch niet helemaal machteloos stond tegenover deze nieuwe soort van criminaliteit (binnen het domein van de sociale zekerheid en inzake de bescherming van persoonsgegevens bestonden er 28

90

Zie artikel 148 van de Belgische Grondwet


reeds bepalingen die op dat vlak een zekere bescherming boden). Een wetsontwerp betreffende computercriminaliteit is bij de Kamer van Volksvertegenwoordigers ingediend. Dankzij dit ontwerp zullen verscheidene artikelen in het Strafwetboek en het Wetboek van Strafvordering ingelast worden. Het Strafwetboek zou moeten worden aangevuld met een artikel over informaticavervalsing, een artikel over informaticafraude en twee artikelen over inbreuken op de vertrouwelijkheid, integriteit en beschikbaarheid van computersystemen en gegevens die via deze systemen opgeslagen, bewerkt of verstuurd worden (computersabotage). Het Wetboek van Strafvordering zou 6 nieuwe artikelen moeten krijgen om de opsporing van misdrijven efficiënter te maken. In dit hoofdstuk zullen drie types van computermisdrijven worden onderzocht : -

iemand heeft ingebroken in je server zonder gegevens te wijzigen, iemand heeft ingebroken in je server en gegevens op je site gewijzigd, iemand heeft de toegang tot je server geblokkeerd of er schade aan toegebracht.

Iemand heeft in mijn server ingebroken zonder gegevens te wijzigen 144. - Zolang de wet betreffende de computercriminaliteit niet aangenomen is, zullen de rechters veel verbeeldingskracht moeten gebruiken om dit soort inbraken te bestraffen. Gelukkig wordt deze wet binnen afzienbare tijd goedgekeurd. Dan kunnen de overtredingen als volgt worden geregeld : 1. Iemand die gedurende korte of langere tijd zonder je toestemming ingebroken heeft in je informatiesysteem wordt bestraft met een gevangenisstraf van 3 maanden tot 1 jaar en/of een geldboete. De straf is nog zwaarder als er sprake is van bedrieglijk opzet29; 2. Iemand van je eigen bedrijf die zijn recht op toegang tot het informatiesysteem overschrijdt met bedrieglijk opzet of om te schaden, wordt eveneens bestraft30. Op een poging tot één van deze twee overtredingen staat dezelfde straf als op de overtreding zelf; 3. Iemand die, naast voornoemde overtredingen, bovendien kennis genomen heeft van de gegevens die door je informatiesysteem opgeslagen, bewerkt of verzonden werden, of deze heeft gestolen of gebruikt voor om het even welk doel, krijgt een langere gevangenisstraf en/of een zwaardere geldboete31; 4. Personen die opdracht gegeven hebben tot deze overtredingen of die de bekomen gegevens verspreiden, kunnen eveneens vervolgd worden.

29 30

31

art. 550bis (ontwerp) art. 550bis (ontwerp) : gevangenisstraf van 6 maanden tot 2 jaar en/of geldboete.

art. 550bis (ontwerp) : gevangenisstraf van 1 tot 3 jaar en/of geldboete.


91

Iemand heeft ingebroken in mijn server en de gegevens van mijn website gewijzigd 145. - In dit geval heeft de persoon meer gedaan dan enkel inbreken in het netwerk. Er zijn gegevens op je site toegevoegd, gewijzigd of verwijderd. Zelfs het mogelijke gebruik van de gegevens kan gewijzigd zijn. Als aangetoond kan worden dat het de bedoeling was om schade toe te brengen (wat redelijk eenvoudig aan te tonen is), wordt aan de hacker een gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar en/of een geldboete opgelegd32. Het is ook mogelijk dat de hacker de bedoeling had om zichzelf een patrimoniaal voordeel te verschaffen (stel dat de hacker je systeem zodanig gewijzigd heeft dat de bankrekeningnummers van je klanten automatisch naar hem/haar gezonden worden). In dat geval voorziet artikel 504quater (ontwerp) in een gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar en/of een geldboete.

Iemand heeft de toegang tot mijn eigen systeem geblokkeerd of heeft er schade aan toegebracht

146. - Iemand die zich (door overschrijding van zijn toegangsrecht) van binnenin of buitenaf toegang tot het systeem van je bedrijf verschaft heeft en, zelfs onopzettelijk, schade toegebracht heeft aan dit systeem, kan op dezelfde wijze als hierboven bestraft worden33. Als je systeem (zelfs gedeeltelijk) beschadigd werd door het invoeren, wissen of wijzigen van gegevens bepaalt de wet een gevangenisstraf van 1 tot 5 jaar en/of een geldboete als de dader de bedoeling had schade te berokkenen34.

Wat kan ik doen tegen computerinbraken ?

Voor de inbraak 147. - Beveilig je systeem, zowel op technisch als op deontologisch niveau (vertel je werknemers dat ze hun wachtwoord niet mogen bekendmaken, desactiveer de opgeslagen wachtwoorden - namelijk daar waar enkel "enter" ingedrukt moet worden om toegang te krijgen tot het beveiligde bestand - en geef de voorkeur aan de handmatige invoer van het wachtwoord bij elke beveiligde toegang). -

Maak regelmatig een update van de software die je gebruikt. De ontwerpers dichten vaak de ontdekte veiligheidsgaten.

-

Installeer een systeem dat inbraken opspoort.

32

art. 550ter (ontwerp)

33

art. 550bis (ontwerp) art. 550ter (ontwerp)

34

92


Na de inbraak 148. - Bewaar vanaf het vaststellen van de inbraak de door de server opgeslagen historiek. Als je over een eigen server beschikt, zal de webmaster of de informaticaverantwoordelijke weten hoe je zo'n operatie uitvoert. Als iemand anders je site host, contacteer dan zo snel mogelijk die persoon opdat hij de lijst met verdachte IP-adressen zou doorsturen. Wees snel, want sommige providers houden die adressen maar voor een beperkte tijd bij (2 weken) en de inbraak is niet altijd onmiddellijk vast te stellen -

Contacteer onmiddellijk de politie of de hierboven vermelde instanties en geef hun zo snel mogelijk informatie door over de datum, het uur, het type van inbraak, de aangebrachte schade, de middelen die de hacker gebruikt heeft en de automatische "handelingen" die door sommige computers uitgevoerd werden.

-

Blijf discreet tegenover de pers om negatieve publiciteit te vermijden, maar aarzel niet om op anonieme wijze de sites die zich bezighouden met het verzamelen van veiligheidsinformatie - zoals de site SecuserNews (http://www.secuser.com) - in te lichten over de wijze waarop de hackers tewerk zijn gegaan en over de ontdekte gaten in de veiligheid van de software.

2. Aansprakelijkheid Ben ik aansprakelijk voor gegevens die gewijzigd werden bij een inbraak ? (bijvoorbeeld omdat ik geen gebruik heb gemaakt van alle beveiligingsmiddelen) 149. - Er bestaat jammer genoeg geen kant-en-klaar antwoord op deze belangrijke vraag. Weet wel dat er in dat verband twee soorten aansprakelijkheid bestaan : - contractuele aansprakelijkheid - quasi-delictuele aansprakelijkheid Contractuele aansprakelijkheid Als er een contract over gegevensbeveiliging werd gesloten tussen de technisch ontwerper en de houder van de site, kan de ontwerper inderdaad aansprakelijk worden gesteld voor het niet-nakomen van zijn contractuele verplichtingen. Dit betekent in geen geval dat hij aansprakelijk is voor elke computerinbraak omdat het vaststaat dat een site altijd kan worden gekraakt, zelfs al is hij beveiligd (wat het kraken wel moeilijker maakt). Als de vereiste beveiligingssystemen echter niet werden geïnstalleerd, is het voor de ontwerper moeilijk om zijn aansprakelijkheid te negeren. Het antwoord hangt af van de in het contract opgenomen aansprakelijkheidsclausules.


93

Quasi-delictuele aansprakelijkheid Dit soort aansprakelijkheid geldt als de houder kan bewijzen dat er schuld en schade is en een oorzakelijk verband tussen de schuld en de schade. We menen niet (maar deze mening is persoonlijk vermits rechtsleer en rechtspraak terzake niet duidelijk zijn) dat het feit dat de ontwerper geen gebruik heeft gemaakt van alle beveiligingsmethodes kan beschouwd worden als een fout van zijnentwege. Het is echter wel mogelijk dat het feit dat hij de site niet "hersteld" heeft als fout beschouwd wordt. (Stel dat een hacker de startpagina van de site heeft gewijzigd door er racistische en xenofobische uitlatingen op te plaatsen. Als de ontwerper - ook belast met het onderhoud van de site - er meer dan een week over doet om die tekst te verwijderen, is het duidelijk dat de titularis schade geleden heeft - zijn imago is besmeurd en hij kan zelfs vervolgd worden voor het verkondigen van racistische en xenofobische uitlatingen - en dat de ontwerper quasi-delictueel aansprakelijk kan worden gesteld)

94


Deel 8 - Ongeoorloofde en nadelige gegevens


95

96


Mag ik krachtens het principe van vrijheid van meningsuiting op mijn site plaatsen wat ik wil ?

150. - NEEN. Het principe van vrijheid van meningsuiting geeft je niet het recht om te zeggen wat je wil op het internet. Dit recht is immers onderworpen aan een aantal wetten die aan sommige criteria beantwoorden en die hoe dan ook moeten worden nageleefd. Principe 151. - De vrijheid van meningsuiting, die de vrijheid van mening dekt, maar ook de vrijheid om informatie en ideeën te ontvangen en te verstrekken, is bekrachtigd door artikel 10 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden van 4 november 1950, goedgekeurd door de Belgische wet van 13 mei 1955. Iedereen heeft dus het recht zich vrij uit te drukken zonder dat de overheid deze mogelijkheid mag beperken. Uitzonderingen 152. - Datzelfde artikel bepaalt echter dat deze vrijheden met formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of straffen gepaard kunnen gaan. Voor deze uitzonderingen op het principe gelden wel sommige voorwaarden. Vooreerst moeten ze door een wet worden bekrachtigd (een koninklijk besluit volstaat niet). Daarenboven moet het gaan om maatregelen die in een democratische maatschappij noodzakelijk zijn : - voor de nationale veiligheid; - voor de territoriale integriteit; - voor de openbare veiligheid; - voor de bescherming van de orde en de misdaadbestrijding; - voor de bescherming van de gezondheid en de moraal; - voor de bescherming van de goede naam of de rechten van anderen; - om de verspreiding van vertrouwelijke informatie te voorkomen; - om het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht te waarborgen. Je mag dus op het internet plaatsen wat je wil, behalve wat door de wet uitdrukkelijk is verboden. In een democratische samenleving is het trouwens noodzakelijk dat ongeoorloofde gegevens worden geweerd, omdat zij nadeel kunnen berokkenen aan derden35. Als je nadelige gegevens op het net hebt geplaatst en als bevonden wordt dat je daardoor een fout hebt begaan, dan kan je worden verplicht het slachtoffer te vergoeden. Vandaar dat je niet om het even wat op het internet mag plaatsen. Hieronder geven we een overzicht van de verschillende wetten met bepalingen over het op het internet plaatsen van ongeoorloofde en nadelige gegevens.

35

De grens tussen ongeoorloofde en louter nadelige gegevens is niet altijd duidelijk en hangt af van het betrokken land.


97

Welke gegevens plaats ik beter niet op mijn site ? 153. - We raden je aan de volgende informatie niet in je website op te nemen : aansporing tot haat of rassendiscriminatie; informatie die aanzet tot misdaden of overtredingen; boodschappen van gewelddadige aard; revisionistische of xenofobische uitlatingen; teksten of afbeeldingen van pornografische of pedofiele aard; lasterlijke of beledigende woorden (dit wil zeggen leugenachtige beschuldigingen die de reputatie, de eer aantasten); gevaarlijke informatie (richtlijnen over hoe men zelfmoord kan plegen, gegevens over de aanmaak van bommen, recepten voor de productie van verdovende middelen of drugs) en/of onjuiste of verkeerde informatie (indien in een site over paddestoelen eetbare en giftige paddestoelen met elkaar worden verward); persoonsgegevens van een derde zonder hem ten minste vooraf te hebben verwittigd; de afbeelding van een derde zonder hem vooraf toestemming te hebben gevraagd; -

werken waarvoor je geen reproductierecht hebt bekomen; links naar illegale MP3-bestanden (in een vonnis van 2 november 1999 veroordeelde de voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brussel Belgacom Skynet tot het betalen van een dwangsom indien deze maatschappij alle sites van haar klanten die zich op haar servers bevinden en links bevatten naar vermeende illegale MP3-bestanden niet deed verdwijnen).

Mag ik informatie over het kraken van computers vrij doorspelen ? 154. - NEEN. Hoewel je algemene informatie mag geven over beschermingstechnieken en over de manier waarop sommige hackers te werk gaan, is het je verboden informatie die voorbereidt op hacking door te spelen of informatie die verkregen is via zo'n illegale toegang op je site te plaatsen. In deze paragraaf besteden we aandacht aan de artikelen van het wetsontwerp inzake computercriminaliteit die illegale gegevens in eng verband met het kraken van computers behandelen. We leggen er de nadruk op dat dit ontwerp nog niet goedgekeurd is en dat/ deze artikelen nog kunnen worden gewijzigd. Informatie die op hacking voorbereidt 155. - Het eerste relevante artikel over deze materie is het artikel 550bis §5 (ontwerp). Het verbiedt op een site informatie op te nemen over hoe je tot een computersysteem toegang krijgt en erop blijft, al weet je dat het verboden is. Om strafbaar te zijn, moet deze handeling de bedoeling hebben schade aan te richten of te bedriegen. De wet wil dus handelingen straffen die op hacking voorbereiden, maar ze verbiedt niet algemene informatie inzake de beschermingstechnieken te verspreiden.

98


Informatie die computersabotage helpt 156. - In dezelfde zin verbiedt het artikel 550ter (ontwerp) de terbeschikkingstelling van gegevens waarvan men weet dat ze kunnen dienen om gegevens te schaden of om de goede werking van een computersysteem, zelfs gedeeltelijk, te belemmeren. Om strafbaar te zijn, moet ook hier de handeling een bedrieglijk opzet hebben of het oogmerk hebben te schaden. Informatie verkregen na een illegale toegang 157. - Ten slotte verbiedt het wetsontwerp (art. 550bis §7) gegevens op een website bekend te maken waarvan men weet dat ze werden verkregen door hacking (introductie van buitenaf) of door overschrijding van de toegangsbevoegdheid (introductie van binnenuit).


99

100


Deel 9 - Zelfregulering


101

102


158. - Er bestaan een aantal vereisten die je hoe dan ook moet in acht nemen. Daarnaast kan je diensten aanbieden die het veiligheidsniveau van je klanten verhogen en zo een klimaat van vertrouwen scheppen bij de aankoop van goederen en diensten. Verschillende stappen zijn mogelijk. Alle passen in het kader van wat zelfregulering wordt, dat wil zeggen vrijwillig aangegane verbintenissen boven de verplichtingen waarin de wet voorziet. Vaak komt dit initiatief van de professionele sectoren die zo een grotere doorzichtigheid willen bereiken voor hun beroep. In dit kader kan je volgende verbintenissen aangaan : -

een gedragscode volgen; deelnemen aan een initiatief om te labelen; een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen bieden.

1. Een gedragscode volgen Wat is een gedragscode ?

159. - Gedragscodes zijn een geheel van verbintenissen die vrijwillig worden aangegaan, zonder enige wettelijke verplichting. Op die manier verbinden bedrijven, verenigingen en andere organen zich ertoe de handelspraktijken te beïnvloeden of te reglementeren om eigen bestwil en ten bate van hun gemeenschap. Zulke gedragscodes vind je terug in diverse activiteitengebieden (reclame, direct marketing, leefmilieu, internet, enz.). Ze zijn praktisch gezien interessant, omdat ze een handig en doeltreffend instrument kunnen zijn om bepaalde wetten aan te vullen en zo tegemoet te komen aan de behoeften van de consumenten. Hieronder volgen enkele voorbeelden van gedragscodes. - De gedragscode van het Belgisch Direct Marketing Verbond (ook deontologische code genaamd : http://www.bdma.be/nl/html/frame.html36), van toepassing op al zijn leden, de gebruikers en verleners van direct-marketingdiensten. Deze code richt zich tot de verschillende betrokken sectoren door een reeks zelfregulerende maatregelen uit te vaardigen, die de bestaande wetgeving aanvullen, om te garanderen dat de bedoelde bedrijven zich loyaal en eerlijk gedragen. Deze code is een middel om de informatie en de bescherming van de consument te verbeteren en het beroep te valoriseren. Hij handelt over verschillende onderwerpen zoals de bescherming van de consument, de bescherming van het privé-leven, het consumentenkrediet, enz. en legt sancties op (verwittiging, blaam, boete of uitsluiting uit het Verbond) wanneer de code niet wordt gevolgd. De gedragscode van de ISPA (vereniging van internetproviders) (http://www.ispa.be/nl/c040201.html)37. Deze code bevat principes in verband met de naleving van de wetgeving, de eerlijkheid, de bescherming van gegevens, de inlichtingen

36 37

Geraadpleegd op 3 januari 2000. Geraadpleegd op 3 januari 2000.


103

over de prijs. Het niet-eerbiedigen van deze principes kan uitsluiting uit de vereniging tot gevolg hebben. - De gedragscode van Test Aankoop, opgesteld in samenwerking met andere Europese verenigingen voor consumentenbelangen. Deze code (http://www.budgetnet.com/bnet/webtradersite/code_nl.html) somt tien regels op die betrekking hebben op de elektronische handel (rechtszekerheid, informatie voor de consument, betaling, …). De bedrijven die deze code volgen, dragen het logo "Web Trader”. Er zijn toetsingsprocedures bepaald. Dit initiatief wil de consument overtuigen van de ernst van de bedrijven die dit label voeren.

Hoe informeer ik mijn klanten dat ik een gedragscode volg ? 160. - Als je een gedragscode volgt, heb je er belang bij dit aan je klanten mee te delen, aangezien het voor hen een onbetwistbaar commercieel argument is. Dit kun je doen door duidelijk een icoontje, label of hypertekstlink te plaatsen die naar deze code verwijst. Zo kunnen de bezoekers deze code raadplegen. Je kunt deze gedragscode ook in je algemene voorwaarden vermelden.

Welke gevolgen heeft het volgen van een gedragscode ? 161. - De verwijzing naar een gedragscode op je site heeft bepaalde gevolgen. Niet alleen ben je ertoe gehouden de inhoud van de gedragscode te volgen, maar bovendien kunnen je klanten zich erop beroepen als je hem niet naleeft. Sommige gedragscodes bepalen namelijk dat een derde (consument of iemand anders) een klacht mag indienen bij de betrokken vereniging wanneer één van haar leden zich niet houdt aan de gedragscode. Gewoonlijk wordt er dan een procedure gestart en kunnen er sancties worden getroffen. Dit is een eerste mogelijke vorm van verhaal. Eén van je klanten kan zich ook beroepen op de bepalingen van de gedragscode wanneer hij gerechtelijke stappen onderneemt, zonder enige tussenkomst van de vereniging. Hier kunnen zich twee mogelijkheden voordoen : -

-

104

ofwel verwijs je helemaal niet naar de gedragscode in je contractuele documenten. In dit geval is het niet zeker dat de code enige dwingende waarde heeft en dat je klant zich erop kan beroepen. Bij het niet-nakomen van de code kan de vereniging je hoogstens "straffen"; ofwel verwijs je uitdrukkelijk naar de gedragscode in je contractuele documenten. Dan wordt de code een onderdeel van de overeenkomst en kan de klant zich erop beroepen.


2. Labelen

Wat is labelen ?

162. - Het labelen is een techniek die erin bestaat een label - of etiket - aan te brengen op een website, om erop te wijzen dat die site zich aan een aantal criteria houdt. Het is de bedoeling een betere herkenbaarheid te geven aan een website en aan de praktijken die de site volgt in de betrekkingen met zijn klanten. Het labelen biedt een commercieel argument voor een betere verkoop van de door de site aangeboden producten en diensten. Concreet : als je je website wil labelen, breng dan een duidelijk zichtbaar label aan. Dit label moet een hyperlink bieden waarmee bezoekers van de site toegang krijgen tot de regels die de werking van het label verklaren en zo kunnen nagaan welke verbintenissen je bent aangegaan. Dat soort « kwaliteitszegel » biedt het voordeel dat de betrouwbaarheid van je site wordt gegarandeerd en dat je bijkomende verbintenissen wil aangaan om je klanten tevreden te stellen. De uiteindelijke bedoeling is een klimaat van vertrouwen te scheppen waarbij de internetter en potentiële klant met een veilig gevoel de op de site aangeboden producten of diensten kan kopen.

Hoe kan ik mijn klanten waarborgen dat het label een kwaliteitslabel is ? 163. - Je moet je ervan bewust zijn dat de aanwezigheid van een label op een site voor internetters niet automatisch een kwaliteitswaarborg is. Tegenwoordig bestaan er al tal van labels en binnenkort zullen er nog heel wat bijkomen. Bij zo'n wildgroei van labels met vaak uiteenlopende inhoud willen de internetters weten of een aantal minimumvereisten wel degelijk wordt nageleefd. Je moet voor herkenbaarheid van het label zorgen om toereikende informatie te kunnen verstrekken aan de internetters. Daartoe moet je op zijn minst : -

-

de internetters aansporen op het label te klikken om de betekenis ervan na te gaan (en te controleren of het niet louter een kopie van een beeld is); een hyperlink bieden naar een pagina die informatie verschaft over de oorspronkelijke bedoeling van het label, de basiscriteria, de wijze van toekenning van het label, de uitvoering van conformiteitscontroles, enz.; indien mogelijk toegang geven tot het verslag waaruit blijkt dat je handelingen conform de criteria van het label zijn en dat je eventuele wijzigingen hebt aangebracht om je te schikken naar deze criteria.


105

Al die gegevens moeten de internetters in staat stellen zich uit te spreken over de betrouwbaarheid van het labelen en te beslissen of je site echt hun vertrouwen geniet.

3.Beroep op een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen 164. - Naast het volgen van een gedragscode of het labelen kan je een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen voorstellen. Je beschikt over twee mogelijke oplossingen : ofwel stel je voor de ontvangen klachten intern te regelen via een « hotline » waar de consumenten met hun klachten terechtkunnen. In dat geval moet je zelf het geschil met je klant oplossen, ofwel doe je een beroep op een derde instelling belast met het oplossen van on line geschillen. Die tweede oplossing biedt meer waarborgen, omdat een neutrale derde bemiddelt bij de regeling van het geschil tussen verkoper en klant.

Wat is een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen ?

165. - Een wisselmechanisme voor de regeling van geschillen dient om conflicten zonder hoven en rechtbanken op te lossen. Een klacht wordt ingediend bij een bemiddelaar, een verzoener of een scheidsrechter, die zal pogen het geschil op te lossen of althans de partijen zal helpen een oplossing te vinden voor het geschil. Sedert kort maken sommige instellingen het mogelijk via het internet een beroep te doen op zo'n procedure (onder meer in Canada en de Verenigde Staten en weldra wellicht ook in Europa). Je hebt de keuze tussen bemiddeling, verzoening en arbitrage. - in geval van bemiddeling leg je het geschil voor aan een neutrale derde, de bemiddelaar, die zal pogen communicatie tot stand te brengen tussen de partijen in het geschil (jijzelf en je klant) om zo tot een akkoord te komen. Je bent er niet toe gehouden de door de bemiddelaar voorgestelde oplossing te volgen en je klant ook niet. - in geval van verzoening leg je het geschil voor aan een neutrale derde, de verzoener, die zal pogen communicatie tot stand te brengen tussen jou en de maatschappij of de persoon waarmee je een geschil hebt en die de juridische oplossing zal voorstellen die hem het meest geschikt lijkt. Je bent er weer niet toe gehouden het voorstel van de verzoener te volgen. - in geval van arbitrage leg je het geschil voor aan een neutrale derde, de scheidsrechter, die zal beslissen welke oplossing moet worden gekozen. In tegenstelling tot de bemiddeling en de verzoening moeten zowel jij als je tegenstander de beslissing van de scheidsrechter naleven.

106


Welke voordelen biedt het voorstel van een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen ? 166. - Als je je klanten voorstelt de geschillen die ze met jou zouden kunnen hebben on line te regelen, kan het geschil gemakkelijker en sneller worden geregeld. Een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen biedt immers heel wat voordelen. Het is : -

gemakkelijk : je klanten kunnen rechtstreeks op het internet een klacht indienen door een gewoon formulier in te vullen zonder zich naar een rechtbank te verplaatsen of aan een advocaat te vragen zich met het dossier bezig te houden.

-

snel : beide partijen krijgen spoedig zekerheid over de afloop van het geschil. Soms volstaat het een derde te laten bemiddelen om het probleem op te lossen.

-

flexibel : een wisselmechanisme is soepeler dan een beroep op de traditionele rechtspraak. Elke partij kan op elk ogenblik tot een vergelijk komen met zijn « tegenstander » en de procedure stopzetten. Bovendien kan de bemiddelaar, verzoener of scheidsrechter niet alleen een beslissing nemen op grond van wettelijke bepalingen, maar ook volgens zijn rechtsgevoel en op grond van gedragscodes.

-

goedkoop : de huidige tendens bestaat erin de kosten van de procedure te doen betalen door de handelsmaatschappij en de procedure te beschouwen als een dienst aan de klant. Voor de klant is zo'n procedure gratis of betrekkelijk goedkoop.


107

-

108


Glossarium


109

110


Glossarium A Applet Een computerprogramma dat geschreven is in Java™. Applets zijn vergelijkbaar met toepassingen, maar het is niet mogelijk ze afzonderlijk uit te voeren. Applets voldoen aan bepaalde conventies waardoor ze uitgevoerd kunnen worden binnen een Javacompatibele browser.

B Bandbreedte De maximale hoeveelheid gegevens die tegelijkertijd kan worden verzonden via een verbinding, meestal uitgedrukt in bits per seconde (bps).

Baud (of baud rate) De snelheid waarmee een modem of ander apparaat gegevens kan verzenden of ontvangen. De baud rate wordt uitgedrukt in aantal events of signaalveranderingen per seconde.

Begeleide discussie Een on line forum of nieuwsgroep waarvan de berichten worden gecontroleerd en eventueel bewerkt door een persoon, die ervoor zorgt dat berichten die niets te maken hebben met het onderwerp worden verwijderd of aangepast.

Bits BInary digiT : elektronische voorstelling van de informatie 0 of 1.

Bladwijzer (bookmark, favorieten) Een computerprocedure waarmee een gebruiker een netwerklocatie kan opslaan, zodat deze locatie snel en eenvoudig kan worden gekozen in de browser. Door op een bladwijzer te klikken, krijgt de gebruiker rechtstreeks toegang tot de gewenste locatie. Het is dus niet nodig het volledige pad naar de locatie op te geven. Een verzameling bladwijzers wordt een bladwijzerlijst genoemd (Netscape gebruikt de term bookmarks, Explorer spreekt van favorieten).

Bps Bits per seconde : transmissiesnelheid van informatie.


111

Browser (navigator) Een client-softwareprogramma voor het zoeken op netwerken en het ophalen en weergeven van kopieën van bestanden in een eenvoudig te lezen indeling. De huidige browsers beschikken ook over de mogelijkheid audio- en videobestanden af te spelen met behulp van gerelateerde programma's. Internet Explorer van Microsoft en Netscape Navigator zijn voorbeelden van veelgebruikte browsers.

Bug Fout in een softwareprogramma die een fout bij de uitvoering van een programma veroorzaakt.

Byte Een reeks van 8 bits die samen een informatie-eenheid vormen.

C Chat Een sofwareprogramma waarmee verschillende gebruikers rechtstreeks met elkaar kunnen chatten of "praten" door berichten te typen op hun computers en ze te versturen naar andere gebruikers over een lokaal netwerk of het internet.

Client /server Architectuur gebaseerd op het principe van de verdeling van verwerkingen en gegevens over een aantal machines die centrale servers en werkstations van eindgebruikers bevatten. De servers verlenen diensten aan de 'clients'.

Codering Het versleutelen van doorgestuurde informatie.

Consortium W3 Industrieel consortium onder leiding van het Laboratory for Computer Science van het Massachusetts Institute of Technology in Cambridge. W3 is de afkorting voor World Wide Web. Het consortium bevordert het gebruik van normen en de interoperabiliteit tussen World Wide Web-producten.

Consument Iedere natuurlijke persoon of rechtspersoon die, uitsluitend voor niet-beroepsmatige doeleinden, op de markt gebrachte producten of diensten verwerft of gebruikt (wet op de handelspraktijken, artikel 1, 7°).

112


Cookie Een bestand dat wordt opgeslagen op de vaste schijf en dat wordt gebruikt om de computer te identificeren of om de voorkeursinstellingen van een gebruiker door te geven aan een computer op afstand. Cookies worden vaak gebruikt om bezoekers van weblocaties te identificeren.

CyberVoorvoegsel voor alles wat te maken heeft met computers of het internet. Een café waar een internetcomputer staat, is dus een "cybercafé".

Cyberspace Het virtuele universum met gegevens die worden verstuurd via computers, programma's, audio- en videomedia, telefoon en televisie, draad- en satellietverbindingen. De term Cyberspace werd in 1984 verzonnen door de sciencefiction-schrijver William Gibson en heeft betrekking op een fictieve wereld waar elektronische communicatie alomtegenwoordig is.

D DNS Een DNS-server maakt het mogelijk de domeinnaam van een website om te zetten in een IP-adres.

Domeinnaam Op het internet is dit de naam van een computer of van een groep computers waarmee de elektronische (en soms geografische) locatie ervan wordt aangegeven voor gegevenstransmissie. De domeinnaam omvat vaak de naam van een organisatie en bevat altijd een achtervoegsel van twee of drie letters dat de soort organisatie of het land van het domein aangeeft.

Downloaden Het proces van het aanvragen en overbrengen van een bestand op een computer op afstand naar een lokale computer, en het opslaan van het bestand op de lokale computer.

Draadloos Verwijst naar technieken voor communicatie op afstand die geen gebruik maken van draden of kabels.


113

E E-mail of elektronische post Een manier om ingetypte berichten via een netwerk uit te wisselen met andere computergebruikers. De meest gebruikte softwareprogramma's voor elektronische post zijn Eudora, Microsoft Exchange en Netscape Messenger.

F FAQ Acroniem voor frequently asked questions, d.w.z. veelgestelde vragen. Een FAQ of VGV bestaat uit een on line lijst met vragen en antwoorden die veel informatie bevat over de werking van een softwareprogramma of technologie. Het is een goed idee de FAQ of VGV door te lezen alvorens technische ondersteuning via een telefoontje of een e-mailbericht te vragen. Het is namelijk mogelijk dat de gestelde vraag erin voorkomt en dat het antwoord on line beschikbaar is.

Favorieten Deze term wordt gebruikt om te verwijzen naar een pagina of adres waarnaar een gebruiker regelmatig wil terugkeren.

Firewall Software en/of hardware waarmee aan onbevoegden toegang tot een computernetwerk kan worden ontzegd.

Freeware Software die gratis beschikbaar wordt gesteld. Niet hetzelfde als shareware, waarvoor vrijwillig een bijdrage betaald wordt.

FTP Acroniem voor File Transfer Protocol, een internet-protocol waarmee gebruikers bestanden kunnen uitwisselen met andere computers.

G GIF of .gif Acroniem voor Graphics Interchange Format, een soort indeling van grafische bestanden, die geschikt is voor gebruik in World Wide Web-documenten.

114


Gigabyte Een grootte-aanduiding voor een elektronisch bestand, die ongeveer gelijk is aan 1 miljard bytes.

H Hacker Iemand die computerbestanden kraakt.

Handtekening Een voorziening voor e-mail of Usenet, die aangeeft wie een bericht heeft verstuurd en/of van welke locatie het bericht afkomstig is. Met een handtekening kun je je humeur van het ogenblik of een of andere bespiegeling meedelen. Een handtekening kan aan het eind van een bericht heel wat informatie doorgeven, maar beleefdheidshalve is het verkieslijk zich tot enkele regels te beperken.

Homepage (openingspagina, welkomstpagina, startpagina, introductiepagina) De hoofdpagina van een weblocatie. Introductiepagina's bevatten meestal koppelingen naar aanvullende pagina's binnen de locatie of naar gerelateerde locaties. Afhankelijk van de omvang van een weblocatie kan dezelfde locatie meerdere introductiepagina's hebben.

Hotline Telefonische bijstand.

HTML HyperText Markup Language – taal die gebruikt wordt voor het maken van webpagina's.

HTTP Acroniem voor HyperText Transfer Protocol (protocol voor overdracht van hypertekstkoppelingen), het protocol dat de basis vormt van de World Wide Webtechnologie. HTTP omvat een geheel van regels waaraan de software moet voldoen die wordt gebruikt voor het uitwisselen van HTML-documenten over het internet. Hyperlink (link, koppeling) Een verwijzing of koppeling, in de vorm van speciaal gecodeerde tekst (meestal een andere kleur) of een grafische afbeelding, van een bepaald punt in een HTML-document naar een ander punt in hetzelfde document of naar een ander document ergens op het World Wide Web. Als je op een hyperlink klikt, spring je automatisch naar het gekoppelde punt of document.


115

Hypertekst Elektronische tekst in een indeling die, via koppelingen, direct toegang biedt tot andere hypertekst in eenzelfde document of in een ander document.

I ICANN Internet Corporation for Assigned Names and Numbers.

Inhoud Het totale aanbod van tekst, afbeeldingen, geluid, gegevens of andere informatie op een weblocatie. Interface Schakel tussen twee operators (hardware, software, gebruiker) waardoor ze informatie kunnen uitwisselen door gemeenschappelijke fysieke en logische regels toe te passen.

Internaut Zie internetter.

Internet Een wereldwijd netwerk dat bestaat uit computernetwerken die allemaal met elkaar verbonden zijn.

Internetter Iemand die zich op het internet begeeft. Ook : internaut

Intranet Een privé-netwerk binnen een organisatie. Intranetten maken vaak gebruik van internetprotocollen om hun inhoud aan te bieden. De beveiliging tegen ongeoorloofde toegang via het internet bestaat meestal uit firewalls. IP Internet Protocol : verzameling afspraken om informatie via het internet uit te wisselen.

IP-adres Het internet-protocoladres van een computer die is aangesloten op het internet, meestal weergegeven in decimale notatie met punten als scheidingstekens, zoals in 127.120.3.7

116


ISDN Acroniem voor integrated services digital network, een netwerk dat digitale verbindingen aanbiedt voor telefoons en andere communicatieapparatuur. Een ISDN-verbinding biedt ondersteuning voor relatief snelle toegang tot het internet (tot maximaal 128.000 bits per seconde).

ISP Acroniem voor Internet Service Provider, een bedrijf dat, tegen betaling, gebruikers toegang biedt tot het internet.

J Java™ Een objectgeoriënteerde programmeertaal ontwikkeld door Sun Microsystems, die wordt gebruikt voor het schrijven van applets of programma's die kunnen worden toegepast op webdocumenten. Een applet kan worden toegevoegd aan een HTML-pagina, op dezelfde manier als bijvoorbeeld een afbeelding. Als je gebruik maakt van een Java-compatibele browser om een pagina te bekijken met een Java-applet, wordt de code van de applet overgebracht naar je computer en daar uitgevoerd door de browser.

K Koppeling Zie hyperlink.

L Link Zie hyperlink

Login Gebruikersnaam of identificatienummer om zich bij een server bekend te maken.

M


117

Megabyte Een grootte-aanduiding voor een elektronisch bestand van ongeveer 1 miljoen bytes.

Modem Acroniem voor modulator/demodulator, een apparaat waarmee computers een verbinding tot stand kunnen brengen met een andere computer of met het internet, via een standaardtelefoonlijn of ISDN-verbinding. Een modem kan intern zijn (ingebouwd in een computer) of extern. Modems worden ingedeeld op basis van de snelheid uitgedrukt in baud rate, waarmee ze gegevens kunnen verzenden en ontvangen.

MP3 Mep-1 Layer 3, formaat voor audiobestanden waarmee een luisterkwaliteit kan worden bereikt die gelijk is aan die van een audio-cd, met een compressieverhouding die tot 12 kan gaan.

Multimedia Term die verwijst naar alle media waarin tekst, geluid, grafische afbeeldingen en/of video gecombineerd zijn.

N Navigator Zie browser.

Net Afkorting van internet.

Netiquette De combinatie van net en etiquette verwijst naar een ongeschreven gedragscode voor het efficiënt werken met het internet.

Nieuwsgroepen of newsgroups Groepen of forums op Usenet waarin gebruikers informatie, ideeën, tips en meningen kunnen uitwisselen over een bepaald onderwerp. Er zijn duizenden onderwerpen en de nieuwsgroepen zijn gegroepeerd volgens het onderwerp.

118


O Off line Niet verbonden met het internet

Overeenkomst op afstand Elke overeenkomst tussen een verkoper en een consument inzake producten of diensten die wordt gesloten in het kader van een door de verkoper georganiseerd systeem voor verkoop of dienstverlening op afstand, waarbij voor deze overeenkomst, uitsluitend gebruik gemaakt wordt van één of meer technieken voor communicatie op afstand tot en met de sluiting van de overeenkomst zelf (wet op de handelspraktijken, artikel 77 § 1, 1°).

P PDF Portable Document Format. Bestandsformaat gecreëerd door Adobe om een bestand te kunnen weergeven en afdrukken op gelijk welk platform via Acrobat Reader.

Persoonsgegevens De term "persoonsgegevens" heeft betrekking op alle informatie over een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon. Een persoon is identificeerbaar als hij rechtstreeks of onrechtstreeks kan worden geïdentificeerd, met name door verwijzing naar een identificatienummer of naar een of meer specificieke elementen die eigen zijn aan zijn fysische, psychologische, psychische, economische, culturele of sociale identiteit.

PIN Personal Identification Number, persoonlijke geheime code.

Platform De hardware en de systeemsoftware die de basis vormen van een computersysteem.

Plug-in Een softwarecomponent of -module die de mogelijkheden van een toepassing uitbreidt, meestal om ondersteuning te bieden voor het inlezen of weergeven van een bepaald type bestand. In het geval van webbrowsers bieden invoegtoepassingen ondersteuning voor het weergeven/afspelen van inhoud zoals audio, video en animatie. Portaal Internetsite van waaruit de gebruiker zijn opzoekingen start.


119

Protocol Een set met regels of normen voor het communiceren over een netwerk, met name het internet. Computers en netwerken kunnen met elkaar communiceren op basis van protocollen die bepalen op welke manier beide partijen gegevens aan elkaar aanbieden.

Provider (access provider) Een bedrijf dat, tegen betaling, gebruikers toegang biedt tot het internet, via telefoon, kabel, enz.

R Router Een gespecialiseerde server die twee segmenten van lokale netwerken aan elkaar koppelt. Hij bepaalt de route die gegevens of berichten moeten volgen om ter bestemming te komen.

S Script of scripttaal Een eenvoudige programmeertechniek waarmee gebruikers zonder programmeerkennis geavanceerde inhoud kunnen maken op hun computers en waarmee programmeurs snel eenvoudige toepassingen kunnen ontwikkelen. Server Een computer, of de software op de computer, die andere computers in een netwerk ontlast door het beheren van bestanden en netwerkbewerkingen.

SET Secure Electronic Transactions. Protocol voor beveiliging van gegevensoverdracht, gebaseerd op versleuteling en op verificatie van de titularis.

Shareware Software die je gratis kunt uitproberen, maar waarvoor de schrijver of ontwikkelaar een betaling wil hebben als je besluit de software te blijven gebruiken. Shareware wordt vaak ontwikkeld door kleine bedrijven of zelfstandige programmeurs die een oplossing zoeken voor een specifiek probleem of die een nieuwe toepassing willen ontwikkelen. In sommige gevallen ontvang je na betaling van de shareware de originele software plus de bijbehorende documentatie.

120


Site Een geheel van webpagina's die op eenzelfde server staan en die onderling verbonden zijn door hyperlinks. Spamming Het versturen van ongewenste en ongevraagde commerciële berichten naar emailadressen.

SSL Secure Socket Layer. Protocol voor beveiliging van communicatie via het internet, door gegevens op het niveau van de toepassing te versleutelen.

Streamed audio Geluidsbestanden die in realtime zijn vastgelegd of die in realtime worden verstuurd over het internet. Met een invoegtoepassing voor een webbrowser kunnen de gegevens worden gedecomprimeerd en afgespeeld terwijl ze over het web naar je computer worden gestuurd. Streamed audio of video zorgt ervoor dat bij het afspelen geen vertragingen optreden, zoals dat wel het geval is als je een geluidsbestand eerst volledig downloadt en vervolgens afspeelt met een hulptoepassing.

Surfen Jargon voor het "rondneuzen op het internet met behulp van een browser". Wordt vaak gebruikt om aan te geven dat niet echt gezocht wordt naar specifieke informatie.

T TCP/IP Acroniem voor Transmission Control Protocol/Internet Protocol, de twee protocollen die bepalen op welke manier computers en netwerken gegevensstromen over het internet verwerken.

Uploaden Het proces van het overbrengen van een bestand op een lokale computer naar een computer op afstand, via een modem of netwerk.

U URL Acroniem voor Uniform Resource Locator, het adres dat de elektronische locatie van een internet-bron (bestand) aangeeft. Een URL bestaat meestal uit vier gedeelten : protocol,


121

server (of domein), pad en bestandsnaam. Soms bevat een URL echter geen pad of bestandsnaam.

Usenet Een systeem van elektronische bulletinboards voor het uitwisselen van informatie, ideeën, tips en meningen. Een in 1970 opgestarte verzameling van nieuwsgroepen.

V Verificatie Technologie waarmee kan worden gegarandeerd dat een elektronische overdracht afkomstig is van de aangegeven bron.

Verwerking van persoonsgegevens De term "verwerking" omvat elke bewerking of geheel van bewerkingen, al dan niet uitgevoerd met behulp van geautomatiseerde methoden, toegepast op persoonsgegevens. Die bewerkingen zijn met name : het verzamelen, vastleggen, organiseren, bewaren, aanpassen, wijzigen, extraheren, raadplegen, gebruiken, enz. van gegevens.

Verzakingsrecht De mogelijkheid die de consument geboden wordt om bij een overeenkomst op afstand van zijn aankoop af te zien, zonder betaling van een boete en zonder opgave van een reden.

Virus Een kwaadaardig, door mensen gemaakt programma, dat andere programma's zoekt en "infecteert" door een kopie van zichzelf toe te voegen aan het programma. Als een geïnfecteerd programma wordt uitgevoerd, wordt het virus geactiveerd.

W Web Verkorte naam voor World Wide Web.

Webpagina Een afzonderlijke gegevensstructuur met inhoud op het World Wide Web, gedefinieerd als één HTML-bestand en omschreven als één URL.

122


World Wide Web Een verzameling onderling gekoppelde computers waarop multimedia-inhoud wordt aangeboden die snel kan worden doorzocht met behulp van hyperlinks. Het World Wide Web vormt een eenvoudig te gebruiken grafische interface om op het internet te navigeren.

Z Zoekprogramma (zoekmachine, zoekmotor, zoeksysteem) Een softwaretoepassing of service voor het zoeken naar bestanden op het web. Zoeksystemen kunnen meestal worden gebruikt vanuit een browser. Voorbeelden van veelgebruikte zoeksystemen zijn Altavista, Excite, Yahoo!, WebCrawler, Infoseek en Lycos. Het aanbod aan zoeksystemen voor het web neemt nog steeds toe.


123

124


Nuttige wetteksten en adressen


125

126


Nuttige wetteksten Bescherming van de consument Ø Wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument, Belgisch Staatsblad, 29 augustus 1991. Ø Wet van 25 mei 1999 tot wijziging van de wet 14 juli 1991, BS, 23 juni 1999, blz. 23670.

Bescherming van de persoonlijke levenssfeer Ø Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens, BS, 18 maart 1993. Ø Wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995 van het Europees Parlement en de Raad betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens, BS, 3 februari 1999.

Auteursrecht en merkenrecht Ø Wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten, BS, 27 juli 1994, blz. 19297-19314. Ø Wet van 30 juni 1994 houdende omzetting in Belgisch recht van de Europese richtlijn van 14 mei 1991 betreffende de rechtsbescherming van computerprogramma's, BS, 27 juli 1994; blz. 19315-19317. Ø Wet van 10 augustus 1998 houdende omzetting in Belgisch recht van de Europese richtlijn van 11 maart 1996 betreffende de rechtsbescherming van databanken, BS, 14 november 1998, blz. 36913. Ø Wet van 31 augustus 1998 houdende omzetting in Belgisch recht van de Europese richtlijn van 11 maart 1996 betreffende de rechtsbescherming van databanken, BS, 14 november 1998, blz. 36914. Ø Wet van 30 juni 1969 houdende goedkeuring van het Benelux Verdrag inzake de warenmerken, en van de bijlage, ondertekend te Brussel op 19 maart 1962, BS 14 oktober 1969. Deze eenvormige Beneluxwet werd meermaals gewijzigd. De laatste wijziging werd aangebracht door de wet van 3 juni 1999 houdende instemming met het Protocol houdende wijziging van de eenvormige Beneluxwet op de merken, gedaan te Brussel op 7 augustus 1996, BS, 26 oktober 1999. Ø Wet van 13 april 1995 houdende bepalingen tot bestrijding van de mensenhandel en de kinderpornografie, BS, 25 april 1995, blz. 10823.


127

128


Nuttige adressen Ø Site van het Ministerie van Economische Zaken : http://mineco.fgov.be Ø Bestuur Economische Inspectie : om een klacht in te dienen : World Trade Center III Simon Bolivarlaan, 30 1000 Brussel Tel. : 32 (0) 2 208 36 11 Fax : 32 (0) 2 208 39 15 E-mail: [email protected] Ø Site van de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer : http://www.privacy.fgov.be/ Ø Site van het “Centre de Recherches Informatique et Droit” : http://www.droit.fundp.ac.be/crid/default.htm Ø Vzw “Droit et Nouvelles technologies” : http://www.droit-technologie.org/ Ø Site van het Benelux-Merkenbureau : http://www.bmb-bbm.org Ø Site van de vzw DNS (beheer van domeinnamen.be) : http://www.dns.be Ø Site van de ISPA (Belgische Vereniging van Internet Service Providers) : http://www.ispa.be


129

130


Index


131

132


A aanpassingsrecht ..................................... 23, 78 aansprakelijkheid.............. 15, 20, 23, 24, 44, 93 adviesplicht..................................................... 20 algemene verkoopsvoorwaarden.................... 52 anonieme werken ........................................... 71 Applets Java ................................................. 111 audiobestanden ............................................ 118 auteursrecht .......................... 45, 67, 68, 69, 70, ................................... 71, 72, 74, 75, 76, 77, .................................. 78, 79, 80, 81, 82, 127

B Bancontact/Mister Cash ............... 55, 56, 57, 58 Bandbreedte................................................. 111 Banksys.............................................. 55, 56, 57 Baud ............................................................. 111 beding van overdracht van de vermogensrechten...................................... 19 bedrijf ter bemiddeling inzake auteursrechten 75 beeld..................................... 75, 76, 77, 78, 105 beeldrecht................................................. 67, 76 bekendmakingsrecht ...................................... 71 bemiddelaar.......................................... 106, 107 bepalingen in de arbeidsovereenkomst .......... 19 betaling....................... 50, 54, 82, 104, 120, 122 beveiligingssysteem ....................................... 54 bewijs ..................................... 32, 58, 59, 61, 74 bijkomende diensten....................................... 25 biometrische handtekening............................. 60 bits................................................ 111, 112, 117 bladwijzer ..................................................... 111 boete ........................................ 50, 82, 103, 122 Bps ............................................................... 111 browser............54, 111, 112, 117, 118, 121, 123 bug ............................................................... 112 Byte .............................................................. 112

C CA .................................................................. 61 CD-ROM................................................... 52, 73 CERT.............................................................. 89 chat............................................................... 112 cijferschrift ...................................................... 60 citaat............................................................... 72 citaatrecht....................................................... 72 client /serveur ............................................... 112 Codering....................................................... 112 Computer Crime Unit (CCU)........................... 89 computercriminaliteit................................. 90, 98 computerprogramma's.................................... 67 computersabotage.......................................... 99 Consortium W3............................................. 112 consultant ....................................................... 20 consument................................. 49, 50, 51, 104, ........................................ 112, 119, 122, 127

contract voor het ontwerpen van een site ...... 15, ...................................................... 23, 24, 25 contract voor het ontwerpen van website ....... 21 cookies ................................................... 44, 113 copyright ................................................... 80, 81 Cyber-........................................................... 113 Cyberspace .................................................. 113 C-ZAM ................................................ 56, 57, 58

D databank................................. 67, 69, 74, 82, 83 Databank ........................................................ 83 databanken............................................... 20, 21 de bestelling ................................................... 53 debetkaart....................................................... 55 digitale handtekening.................... 59, 60, 61, 62 DNS ...................................... 29, 31, 33, 34, 113 domeinnaam.......................... 22, 29, 30, 31, 32, .............................................. 33, 34, 35, 113 downloaden .................... 68, 75, 77, 78, 79, 113 draadloos...................................................... 113 drukken........................................................... 67 DVD ................................................................ 73

E elektronische handtekening ............................ 62 elektronische post......................................... 114 e-mail............................................................ 115 Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden..................................................... 97 exequatur-procedure ...................................... 35

F FAQ .............................................................. 114 favorieten.............................................. 111, 114 firewall ............................................................ 88 fotografieën..................................................... 69 foto's ............................................................... 73 frames............................................................. 22 fraude ....................................................... 79, 82 freeware........................................................ 114 freewares........................................................ 81 FTP............................................................... 114

G gedragscode................... 88, 103, 104, 106, 118 geschil .......................................................... 106 geschreven handtekening............................... 62 GIF................................................................ 114 Gigabyte ....................................................... 115 goede trouw.............................................. 20, 22 goedkeuring.................................................... 24


133

H

M

hacker .......................87, 88, 89, 92, 98, 99, 115 handtekening................................................ 115 historiek.......................................................... 89 Homepage.................................................... 115 hosten ............................................................ 19 hosting ................................................20, 22, 25 hotline ...................................................106, 115 houder............................................................ 15 HTML ..........................................15, 21, 83, 115 HTTP............................................................ 115 hyperlink..................................81, 105, 115, 117 hypertekst..................................................... 116 hypertekstlink ............................................... 104

magneetkaartlezer ................................... 56, 57 marketing ..............................25, 26, 40, 43, 103 medewerkingswerk ........................................ 74 Megabyte ..................................................... 118 merk ..............................................32, 33, 34, 84 merkenrecht ....................................... 65, 67, 77 met de ontwerper onderhandelen .................. 20 metatags ............................................ 26, 83, 84 misleidende reclame ...................................... 49 modem ..........................................111, 118, 121 morele rechten ................................... 19, 70, 71 MP3...................................................79, 80, 118 Multimedia.................................................... 118 muziekstukken ......................................... 79, 82

I ICANN ...............................................31, 32, 116 illegale sites.................................................... 80 illegale toegang .............................................. 99 inbraak ..........................................88, 89, 92, 93 informatieplicht ............................................... 20 inhoud ....................................68, 77, 79, 81, 82, ......................................... 116, 119, 120, 122 integriteitsrecht............................................... 71 interface ................................................116, 123 internaut ....................................................... 116 internet ...................................29, 30, 67, 68, 76, .................................. 77, 78, 79, 81, 82, 103, ................................ 106, 112, 113, 115, 116, ......................... 117, 118, 119, 120, 121, 123 internetgebruiker ............................................ 81 internetter ..................................77, 79, 105, 116 intranet ......................................................... 116 IP ................................................................. 116 IP-adres...............................29, 89, 90, 113, 116 ISDN............................................................. 117 ISP ............................................................... 117 ISPA ........................................................31, 103

J java-applets.............................................. 15, 44 Java™ .......................................................... 117

K klacht.............................................104, 106, 129 knippen/plakken ............................67, 68, 77, 78 kredietkaar ..................................................... 54 kredietkaart .................................................... 54

L labelen ....................................73, 103, 105, 106 lastenboek...........................................20, 21, 24 levering .................................................... 50, 51 leveringskosten .............................................. 50 licentie ...................................................... 70, 74 Login ............................................................ 117

134

N namaak .............................................. 77, 79, 81 nationale veiligheid......................................... 97 navigatiesoftware ........................................... 29 navigator .............................................. 112, 118 net ...................................29, 30, 31, 32, 79, 118 netiquette ..................................................... 118 Network Solutions Inc..................................... 32 newsgroups.................................................. 118 NSI ................................................................. 32

O off line............................................................. 57 Off line.......................................................... 119 on line....................................................... 54, 56 onderhandelingen .................................... 20, 21 onderhoud .......................................... 20, 24, 25 ongeoorloofde en nadelige gegevens ............ 97 ongeoorloofde gegevens................................ 97 ontwerper ....................................................... 15 openbaarheid ................................................. 22 openbare code ............................................... 55 openbare orde en goede zeden ..................... 26 openbare sleutel............................................. 61 overeenkomst op afstand ..................... 119, 122

P pagina .....................................81, 114, 115, 117 PDF .............................................................. 119 persoonsgegevens..............39, 90, 98, 119, 122 PIN ............................................................... 119 platform ........................................................ 119 Plug-in .......................................................... 119 politie.............................................................. 89 Portaal.......................................................... 119 privacy.......................................................... 129 privé-code ...................................................... 55 privé-leven.........................................40, 83, 103 privé-sleutel.................................................... 61 protocol .........................................115, 120, 121 Proton....................................................... 56, 57


provider ........................................................ 120 pseudoniemen ................................................ 71 publieke sleutel......................................... 60, 61

R recht op integriteit van het werk...................... 78 recht sui generis ............................................. 82 reclame....................................... 20, 49, 68, 103 reproductie ....................... 49, 67, 68, 76, 77, 78 reproductie voor privé-doeleinden .................. 73 reproductierecht.............................................. 70 Router........................................................... 120

S scannen.............................................. 76, 77, 78 scanner........................................................... 70 scheidsrechter ...................................... 106, 107 Script of scripttaal ......................................... 120 Secure Electronic Transactions .............. 54, 120 Secure Socket Layer .............................. 54, 121 server ................. 68, 89, 92, 117, 120, 121, 122 service .................................................... 51, 123 SET .................................................. 54, 55, 120 shareware....................................................... 81 Shareware .................................................... 120 sharewares ..................................................... 81 site............................. 29, 68, 76, 77, 79, 80, 81, ............................ 82, 98, 104, 105, 106, 121 Spamming .................................................... 121 SSL................................................... 54, 55, 121 Streamed audio ............................................ 121 Surfen........................................................... 121

URL ...................................................... 121, 122 Usenet .......................................... 115, 118, 122

V vaderschapsrecht ........................................... 71 verantwoordelijkheid....................................... 83 verborgen gebreken ....................................... 24 vergelijkende reclame..................................... 49 Verificatie...................................................... 122 verkoop van goederen en diensten ................ 49 vermogensrechten.................................... 70, 71 vertaalrecht..................................................... 23 vertrouwelijkheidsclausule .............................. 22 verwerking van persoonsgegevens ...... 122, 127 verzakingsrecht ................................ 51, 63, 122 verzoener...................................................... 107 virus .............................................................. 122 vooruitbetaling ................................................ 53 vrijheid van mening......................................... 97 vrijheid van meningsuiting .............................. 97

W waarborgen............................... 23, 51, 105, 106 waarschuwingplicht ........................................ 20 web ............................................... 121, 122, 123 Webpagina ................................................... 122 wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen ......................................... 103, 106 World Wide Web........... 112, 114, 115, 122, 123

X XTML .............................................................. 21

T TCP/IP .......................................................... 121 terugbetaling................................................... 58 teruggave ....................................................... 50 toelevering................................................ 19, 22

Z zelfregulering .......................................... 40, 103 Zelfregulering.................................................. 64 zoekmotor..................................................... 123

U update ...................................................... 20, 25 Uploaden ...................................................... 121


135

136


Gids voor websitehouders en websiteontwerpers

Recommend Documents