GIDS VOOR GROEPSUITSTAPPEN. Inspiratiebrochure 2016

GIDS VOOR GROEPSUITSTAPPEN Inspiratiebrochure 2016

WELKOM IN SINT-NIKLAAS!

Welkom in Sint-Niklaas! 2 Sint-Niklaas à la carte 3 Themawandelingen3 Literaire wandelingen 4 Monumenten en musea 5 Kerken8 Horen, zien of proeven 9 Rondritten11 Dagprogramma’s12 Met de klas op stap 17 Sint-Niklaas puur natuur 18 Actief ontdekken 18 De Groote Oorlog herdenken 19 Praktische info 20 Reservatieformulier22

Alles tot in de puntjes geregeld Een groepsbezoek aan Sint-Niklaas is méér dan op uitstap gaan. Al voor het vertrek heradem je. Omdat alles geregeld is naar wens. Tot in de puntjes. Zekerheid, comfort, welbehagen, een maaltijd in stijl. Dat is wat een dagtrip met Toerisme Sint-Niklaas zo anders maakt. Wanneer je het aanbod in deze brochure even op je laat inwerken, ben je al bijna vetrokken. De stad Sint-Niklaas, met de grootste markt van West-Europa - 3 ha 19a en 22 m² om precies te zijn -, heet je van harte welkom. We wensen je alvast een prettig bezoek.

Centrumstad Met zijn 73.600 inwoners is Sint-Niklaas bovendien de grootste stad tussen Antwerpen en Gent. Op elk gebied heeft de stad een uitgesproken centrumfunctie in de regio, zowel commercieel en cultureel als qua dienstverlening en ontspanning. De stad heeft sinds 1977 drie deelgemeenten: Belsele, Nieuwkerken en Sinaai.

Ligging Sint-Niklaas ligt in het hart van het Waasland, in het noorden van Vlaanderen. Het Waasland grenst in het noorden aan Nederland. Verder flankeren de twee grote Vlaamse industriële polen Antwerpen en Gent het Land van Waas.

2

SINT-NIKLAAS À LA CARTE Toerisme Sint-Niklaas is als geen andere gespecialiseerd in het aanbieden van geleide wandelingen die verzorgd worden door professionele gidsen. Elke wandeling is een unieke mix van bezienswaardigheden, een verkenning door de stad en een toelichting van een of meerdere aspecten van het dynamische karakter van de stad. We leveren maatwerk in functie van uw wensen.

Themawandelingen NIEUW: Kunst in de Stad-wandeling Wandelend genieten van kunst – het kan nergens beter dan in Sint-Niklaas. Kunst in de Stad vzw brengt kunst naar de mensen: reeds veertig jaar lang wordt de open ruimte verfraaid en verrijkt met een indrukwekkend kunstpatrimonium. We ontdekken de mooiste parels en de kunstenaar achter het werk. (duur: twee uur)

NIEUW: Stad met een markt Oude en nieuwe verhalen van Sint-Niklaas als handelscentrum. Ideaal voor een bedrijfsuitstap, al dan niet in combinatie met een restowandeling. De Stationsstraat is een visueel festijn van vijvers, lichteffecten, elegante beelden en een groen kader van de wereldvermaarde Sint-Niklase bloemist Daniël Ost. Van art nouveau-panden tot ondergrondse gangen vol spitstechnologie, de verkeersvrije en heraangelegde winkelwandelstraat biedt het allemaal. (duur: twee uur)

VERNIEUWD: Sneukeltocht Onder begeleiding van een ervaren gids ga je langs bij een aantal speciaalzaken waar je telkens een specialiteit van de streek proeft. Terwijl je snoept van al dat lekkers vertelt de gids je leuke anekdotes over alle gebouwen, monumenten en pleinen die van Sint-Niklaas een unieke stad maken. (duur: anderhalf tot twee uur)

Art deco-wandeling De art deco-wandeling brengt je langs de mooiste voorbeelden van deze kunststroming uit het interbellum (1918-1940). In die voor de textielnijverheid bloeiende periode werden nieuwe wijken aangelegd waarbij industriëlen en handelaars huizen en panden in de ‘moderne stijl’ optrokken. Het hoogtepunt van deze wandeling is een bezoek aan de imposante Broederschool. (duur: twee uur)

Historische stadskernwandeling rond de Grote Markt De gids wijdt je in in de rijke geschiedenis van de stad. Deze wandeling voert langsheen de kenmerkende plaatsen en monumenten. De allergrootste markt van West-Europa heeft voor jou nadien geen geheimen meer. (duur: één uur)

3

Mercatorwandeling Deze wandeling doorheen Sint-Niklaas laat je kennismaken met het leven, het werk en de ideeën van Gerardus Mercator, Vlaanderens beroemdste cartograaf. Er zijn talloze gebouwen, beelden en kunstwerken die naar hem en zijn tijd verwijzen. Via deze fascinerende tocht beleef je de historische binnenstad op een heel nieuwe manier. (duur: anderhalf tot twee uur)

Over Margaretha en andere vrouwen In deze wandeling wordt de rol van belangrijke vrouwen zoals Marghareta van Constantinopel, de stichteres van Sint-Niklaas, gekoppeld aan de locaties die met deze grote dames verbonden zijn. (duur: anderhalf tot twee uur)

Textielwandeling Tijdens deze wandeling leidt de gids je langs de huizen van de ‘textielbarons’ maar ook langs straten waar de eerste weverijen en breiateliers gevestigd waren. Ook wordt de sociale geschiedenis van de breigoednijverheid belicht. (duur: twee uur)

Literaire wandelingen Marc Sleen-wandeling Deze Sint-Niklase ereburger heeft het grootste deel van zijn jeugd in de stad doorgebracht. De gids loodst je langsheen het verleden van Marc Sleen in Sint-Niklaas, waarbij zijn leven en de geschiedenis van de stad verteld worden aan de hand van unieke locaties en citaten uit de Nero-strip “Het B-gevaar”. (duur: twee uur)

Reynaertwandeling De Reynaertwandeling koppelt het Reynaertverhaal en de literatuur daaromtrent aan een verkenning van de stadskern. Ze loopt langsheen de Grote Markt, het stadspark, het Kasteel Walburg en de Reynaertbank. Je kan deze tocht uitbreiden met een bezoek aan info.waasland, het Reynaertkabinet in het SteM, enz. (duur: twee uur)

Tom Lanoye-wandeling De gids leidt je op een sociale, literaire en architecturale wandeling doorheen de Elisabethwijk. Schrijver Tom Lanoye werd hier geboren en groeide op in deze wijk. (duur: twee uur)

Anton Van Wilderodewandeling De beroemde Wase priester-dichter Cyriel Coupé, alias Anton Van Wilderode, gaf jarenlang les aan het Sint-Jozef-Klein-Seminarie, in de volksmond ‘het college’. Zijn brieven en rake literaire schetsen spreken van een grote liefde voor stad en streek. Als geen ander was hij een inspiratiebron voor vele Sint-Niklazenaren, tot op vandaag. Familieleden en gidsen koppelden anekdotes en locaties aan elkaar tot een route doorheen de stadskern. 4

MONUMENTEN EN MUSEA VERNIEUWD: Mercatormuseum Vijf eeuwen na de geboorte van Mercator heropent de volledig vernieuwde collectie hedendaagse cartografie van het Mercatormuseum zijn deuren. In dit interactieve museum ontdek je digitale presentaties van Mercators leven en werk en maak je kennis met zijn unieke aarden hemelglobe. Tot 24 april 2016 ontdek je er het werk van het Zeeuwse cartografengeslacht Hattinga (17e-18e eeuw).

VERNIEUWD: De Salons Deze eclectische stadswoning uit 1928 herbergt een selectie van het kunstpatrimonium. De Salons bieden een overzicht van de kunstgeschiedenis van de 16de eeuw tot de eerste helft van de 20ste eeuw, waarbij o.a. Rubens, Félicien Rops, James Ensor en de Wase schilders de revue passeren. In de loop van de voorbije jaren kreeg het een grondige opknapbeurt.

De monumentale grafkunst van Tereken De stedelijke begraafplaats van Tereken dateert uit 1878. De gids brengt de betekenis van de funeraire symboliek en de verrassende levensloop van enkele overledenen tot leven.

Egyptische Zaal in het Moelandkasteel De Egyptische Zaal in het Moelandkasteel is erg zeldzaam in haar soort. Als je hier binnentreedt, waan je je in een Egyptische tempel. De wanden en zuilen zijn getooid met indrukwekkende fresco’s en bas-reliëfs van Egyptische figuren en hiërogliefen. Hoe zo’n kunstwerk terecht kwam in een Vlaamse stad verneem je tijdens een geleid bezoek.

Edgar Tinelmuseum In het geboortehuis van Edgar Tinel wordt de herinnering aan het leven en het werk van deze destijds beroemde Belgische pianist en componist levend gehouden.

Heemkundig Museum Nieuwkerken 200/700 Het heemkundig museum belicht de voornaamste ­facetten van het Nieuwkerkse volksleven. Je maakt er o.a. kennis met het ambacht van het kantklossen en de klompenmakerij.

5

Pijp- en Tabaksmuseum Het Pijp- en Tabaksmuseum herbergt een unieke collectie aan voorwerpen die de geschiedenis van de pijp, de Belgische tabaksteelt en de Sint-Niklase sigarenindustrie uit de doeken doen.

Internationaal Exlibriscentrum Een ex libris is een kunstig eigendomsmerk dat in een boek wordt gekleefd. In het Internationaal Exlibriscentrum kan je grasduinen in ca. 160.000 ex librissen, gelegenheidsprenten en illustraties van de hand van 5.500 kunstenaars uit meer dan 50 landen.

Kastelen van zand Jong en oud zullen zich aangesproken voelen door deze originele, interactieve wandeling, waarin zandsteen de rode draad vormt tussen enkele architectonische parels in de stadskern. Ook geologen-in-de-dop geven hier present! Ludiek, zowel voor kinderen als volwassenen.

Stadhuis Het neogotisch stadhuis uit 1878 met belforttoren en beiaard bekroont de Grote Markt. Vóór het stadhuis waakt Sinterklaas, de patroonheilige van de stad. In de hal begroet het gigantische standbeeld van de cartograaf Mercator jou. Neem zeker eens een kijkje in de grootse trouwzaal.

6

SteM Zwijgershoek

Santé beauté

Dit museum laat je kennismaken met de rijke Sint-Niklase geschiedenis. In het actieve breiatelier ontdek je het textielverleden. Het open depot laat je toe te snuisteren in de museale reserves.

Voor een gezond én schoon lijf kon je in het verleden terecht bij barbier-chirurgijns, apothekers, kwakzalvers en geneesheiligen. Voor schoonheid kon en kan je terecht bij de kapper. Maar coiffeurs van toen gebruikten gevaarlijke toestellen: vlijmscherpe scheermessen, gloeiende krultangen en sissende permanenttoestellen. Wie mooi wil zijn, moet lijden… of zelfs het leven laten. Hier vallen echte griezelverhalen te rapen!

One, two, tea Hoe kwam het theeservies in de beerput van het kasteel ‘Het Blauwhof’ terecht? Een uit de hand gelopen theekransje bij de barones? Dit servies en andere fraaie objecten illustreren hoe het keuken- en tafelgebeuren, het sociale leven en de mode uit de pruikentijd eruit zagen. Na de rondleiding in het museum geniet je van een 18de-eeuwse theedegustatie. Laat je helemaal onderdompelen in de saloncultuur van een ‘hof van plaisantie’.

TIP: Dit zijn slechts twee publiekslievelingen uit de ruime waaier mogelijke rondleidingen in het SteM. Surf voor het volledige aanbod naar musea.sint-niklaas.be/over-de-musea/ aanbod-groepen.

Witte Molen Deze unieke 17de-eeuwse windmolen, de enige die Sint-Niklaas nog rijk is, is sinds 2005 opnieuw volledig draai- en maalvaardig. In de buik van de molen vertelt de gepassioneerde molenaar je zijn aanstekelijke verhaal.

7

KERKEN NIEUW: Sint-Jozefkerk Deze kerk, in de volksmond Terekenkerk genoemd, naar de omliggende volkswijk, is bekend om zijn prachtige glasramen die episodes uit het Oude Testament vertellen, over die andere Jozef, de dromer van Egypte.

Christus Koningkerk Deze strakke kwartsbetonnen kerk uit 1937 is een van de vroegste voorbeelden van modernistische kerkarchitec­ tuur in Vlaanderen. Het interieur is sober maar symbolisch opgevat.

O.L.V.-kerk Deze monumentale 19de-eeuwse kerk heeft een bijzondere neo-byzantijnse stijl en is bekend om haar symbo-

8

lische wandschilderingen. Het vergulde 6 meter hoge Mariabeeld op de torenspits is een herkenningspunt in de stad.

Sint-Andreas- en Ghislenuskerk De kerk in Belsele kent een rijke geschiedenis die teruggaat tot de 10de eeuw. De huidige aankleding kwam grotendeels tot stand in de 17de en de 18de eeuw. Natuurlijke houtkleuren domineren het interieur.

Sint-Nicolaaskerk De dekenale Sint-Nicolaaskerk dateert uit de 13de eeuw en pronkt met een fraai interieur en een opmerkelijke kerkschat. Deze kerk is tevens de oudste kerk van Sint-Niklaas en ligt aan de basis van de naam van de stad.

HOREN, ZIEN OF PROEVEN

NIEUW: Biochi Niet minder dan vijftig soorten thee van topklasse. Een traditionele theeceremonie bij heerlijke zenmuziek in een rustgevend en natuurlijk kader. De drank wordt op traditionele manier gemaakt en uitbater Zhou Changwei gebruikt uitsluitend pure en biologische theeblaadjes.

NIEUW: ’t Wollenhof Sylvia en Isabelle, 2 zussen met een passie voor kinderen, dieren en de natuur, maakten een jeugddroom waar. Dankzij hen heeft Sint-Niklaas een creatieve en speelse kinderboerderij, vol leuke dieren groot en klein. Daarnaast hebben zij ook een passie voor kaas. Met het diploma van kaasmeester op zak, bieden ze van oktober tot maart vernieuwende kaasschotels aan.

Ambachtelijk Chocolatier Wauters Chocolatier Wauters is een man die leeft voor zijn vak. Geen praline, marsepein, witte, bruine of zwarte chocolade heeft na twintig jaar nog geheimen voor hem. Voor wie houdt van overheerlijke, zoete lekkernijen is dit adres het bezoeken meer dan waard.

Ambachtelijke Likeuren Verhofstede

Ambachtelijke Brouwerij Boelens

Dit familiebedrijf is reeds 4 generaties actief en dit laat zich proeven in het ruime assortiment: kruidenen vruchtlikeuren, sterke dranken, jenevers en gin. Hun hopjenever werd in 2013 als streekproduct erkend. Hun Edelweiss Gin, zacht en floraal, dateert van 2012.

Sinds midden 1800 zijn er brouwactiviteiten te melden door de familie Boelens. Kris Boelens brouwt er o.a. het ‘Bieken’, een honingbier dat zelfs in New York en Tokyo gesmaakt wordt. Hij werd beloond met de ‘zilveren bierproever’, een onderscheiding voor de inspanningen om de Belgische biercultuur levend te houden. 9

HOREN, ZIEN OF PROEVEN

Cremerie François, Belgiës beste ijssalon Stevige familiewaarden, authentiek vakmanschap en een trendy kader gaan bij cremerie François naadloos samen. Ontdek de productie met je eigen ogen en… laat het resultaat smelten op je tong! Hun heerlijk ­verse roomijs werd in 2012, 2013, 2014 én 2015 bekroond met de ‘horeca award’ als het beste van het land.

Chocolade-atelier Vyverman

Goudsmid en ontwerper Hans Nagy Hans Nagy smeedt unieke trouwringen en ­sie­raden. Bij een bezoek aan deze goudsmederij kan je een deel van het productieproces volgen en zie je het hoogglans polijsten van juwelen. Een bezoek wordt vergezeld van een glaasje cava of fruitsap en kan gecombineerd worden met een pauze in café ‘Het Lijsternestje’ waar je een gratis kopje koffie aangeboden krijgt.

Gerards dagboek ‘Gerards dagboek’ is het verhaal van Gerard Mercator, waarvan men zegt dat hij de wereld groter maakte. Hij leefde in turbulente tijden, werd slachtoffer van de inquisitie, had een groot gezin, hoorde bij de beste wetenschappers, maar was in de eerste plaats ‘een mens’. Dagboek-geheimen worden onthuld in deze boeiende vertelling. (duur één uur)

Wat begon als een droom en passie groeide uit tot een deelname aan de Wereldtentoonstelling 2015 in Milaan, samen met collega Wauters. Deze jonge chocolatier vervaardigt niet alleen klassieke pralines maar experimenteert ook met speciale, unieke combinaties.

Info.waasland Het bezoekerscentrum van Sint-Niklaas en het Waasland mag je niet links laten liggen tijdens een bezoek aan de stad. Gelegen in de oudste historische gebouwen van de stad, is het hét onthaalpunt voor groepen die de streek bezoeken. Hier maak je kennis met wat de stad en de regio zoal te bieden hebben op toeristisch vlak, in het kielzog van Reynaert de vos die als rode draad doorheen het hele verhaal én het gebouw loopt.

In de film ‘Stad op sporen’ (ca. 28 minuten) maak je kennis met het Sint-Niklaas van toen en nu. Dit unieke document is 100 % Sint-Niklaas: inhoud, figuranten, montage en op maat geschreven muziek van Sint-Niklazenaar Alex Callier (Hooverphonic).

Op de thee in de moskee Achter de muren van de moskee in hedendaagse stijl gaan boeiende verhalen schuil. Doe je schoenen uit, vlei je neer op het dikke tapijt en maak kennis met het geloof van onze stadsgenoten. We laten deze boeiende cultuurreis bezinken met een glaasje verfrissende thee in het Turkse café. Nederlandstalige gidsen uit de lokale geloofsgemeenschap staan je graag te woord. Een uniek project in Vlaanderen (i.s.m. het Oostvlaams diversiteitscentrum). 10

NIEUW: RONDRITTEN Voor wie liever niet stapt, is een rondrit ideaal. Veilig beschut voor regen en wind, krijg je een goed beeld van de omgeving van Sint-Niklaas. En het is voordelig, want je hoeft slechts één gids voor een hele bus. De duur van de rit passen we aan aan jouw wensen.

Rondrit in het Waasland Sint-Niklaas is het hart van het Soete Lant van Waes en de ideale uitvalsbasis om de kenmerkende bolle akkers, bosgebieden en kastelen in de groene omgeving van de deelgemeenten Belsele, Sinaai en Nieuwkerken te ontdekken.

Reynaertrondrit Sint-Niklaas en de omliggende Wase gemeenten en de grensstreek met Nederland werden ooit onveilig gemaakt door Reynaert de vos. Een rondrit met literaire roots voert ons langs het pittoreske Daknam en het Nederlandse Hulst.

Mercatorroute Gerard Mercators grensverleggende werk bewonder je in het Mercatormuseum. Sporen van zijn leefwereld ontdek je op een rondrit langs zijn vroegere woonplaats en de middeleeuwse burcht aan de oevers van de Schelde waar hij op verdenking van ketterij opgesloten zat.

Rondje Sint-Niklaas Met de landelijke deelgemeente Nieuwkerken, het landbouwdorp Sinaai, het bosrijke Belsele en het gehucht Puivelde heeft Sint-Niklaas diverse facetten. Een lus langsheen die dorpjes ten westen en oosten van de stadskern leert je Sint-Niklaas ten voeten uit kennen.

11

DAGPROGRAMMA’S FOTO

Deze dagtrips worden begeleid door gidsen, erkend door Toerisme Vlaanderen. De inhoud van deze dagtrips werd samengesteld door kenners van de streek. Ontdek onder begeleiding van een gids plaatsen en gebouwen die anders vergrendeld blijven. De dagprogramma’s die hier zijn uitgewerkt zijn suggesties voor een groepsbezoek. Het staat je uiteraard vrij te kiezen hoe je een bezoek aan Sint-Niklaas wenst in te delen en om hoe laat je wil starten of eindigen.

A. Literaire wandeling met Reynaert, Nero en Lanoye Ietwat eigenzinnig, een tikkeltje nukkig en soms wat eigengereid – het ligt in de aard van de Sint-Niklazenaren. Niet toevallig zijn de sluwe snoodaard Reynaert de vos, stripheld Nero en artistiek enfant terrible Tom Lanoye opgegroeid in de Wase hoofdstad. Ze worden door de inwoners met ingetogen hartstocht gekoesterd, want ook zo is men in Sint-Niklaas. In deze dagtrip staat die literaire veelzijdigheid van de stad centraal. 09.00 uur: aankomst op het Stationsplein. De gids verwelkomt je bij het drinken van een kopje koffie. 10.00 uur: Tom Lanoye-wandeling. De gids leidt je door de Elisabethwijk voor een sociale, literaire en architecturale wandeling. Schrijver Tom Lanoye werd hier geboren en groeide op in deze wijk. 12.00 uur: middagmaal. 14.00 uur: Marc Sleen-wandeling. Aan de hand van citaten uit de Nero-strip ‘Het B-gevaar’ loodst de gids je langs unieke locaties, verbonden aan de jeugdjaren van de striptekenaar in Sint-Niklaas. 15.30 uur: Reynaertwandeling. Tijdens deze wandeling koppelt de gids op een ludieke manier het Reynaertverhaal aan een verkenning van de stadskern. 17.30 uur: einde van het programma.

B. Historiek met een smakelijk tintje De monniken van Boudelo wisten het reeds: de grond van Sint-Niklaas brengt de meest verrassende smaken voort. 09.00 uur: aankomst op de Grote Markt. De gids verwelkomt je bij het drinken van een kopje koffie. 10.00 uur: geleid bezoek aan de 19de-eeuwse Onze-Lieve-Vrouwkerk met haar spectaculaire interieur en haar reusachtige gouden beeld op de torenspits. 11.00 uur: bezoek aan chocolatier Wauters of Vyverman, waar ze op ambachtelijke wijze pralines maken. De ambachtsman leert je de geheimen van het maken van chocoladefiguren achter de schermen van deze traditionele zaak. Elke bezoeker ontvangt 250 gram pralines. 12.30 uur: middagmaal. 14.00 uur: geleid bezoek aan het SteM. Het stedelijk museum van Sint-Niklaas, plaatst de mensen die Sint-Niklaas en het Land van Waas maakten, volop in de kijker. Dit aan de hand van 3 verhaallijnen: mens en materie, mens en machine en mens en lichaam. Een sprekend en spraakmakend museum! 16.00 uur: einde van het bezoek. 12

DAGPROGRAMMA’S

C. Een dagje Mercator in hartje Sint-Niklaas Gerard Mercator, Vlaanderens beroemdste cartograaf, mag dan wel nooit in Sint-Niklaas zijn geweest, toch heeft de stad heel wat te vertellen over zijn leven en zijn werk. Samen met de gids leer je waarom Mercator zo belangrijk is en hoe we de gps onrechtstreeks aan hem te danken hebben.

NIEUW: in het Mercatormuseum kan je vanaf dit jaar de nagelnieuwe afdeling heden-

daagse cartografie bezoeken. Tot 24 apil 2016 maak je er in de expositie ‘Hattinga’ ook kennis met de cartografie uit het 17e en 18e eeuwse Zeeland. 09.00 uur: aankomst op de Grote Markt. Verwelkoming door de gids bij het drinken van een kopje koffie. 10.00 uur: start Mercatorwandeling, een 5 km lange wandeling doorheen het centrum van Sint-Niklaas waarbij het leven, het werk en de leefwereld van Mercator aan bod komen. 12.00 uur: einde wandeling en middagmaal. 14.00 uur: geleid bezoek aan het Mercatormuseum dat met tal van revolutionaire, digitale toepassingen Mercators leven en werk belicht. 16.00 uur: Gerards dagboek, een verrassende en sfeervolle vertelling waarin de dagboekgeheimen van Mercator onthuld worden.

D. Over neogotiek en art deco Art deco is een kunststroming van tussen de twee wereldoorlogen. Tijdens deze wandeling ontdek je de kenmerken van deze beroemde stijl aan de hand van een aantal opmerkelijke gevels en een uniek gebouw, de Broederschool. 09.30 uur: aankomst op de Grote Markt. Verwelkoming door de gids bij het drinken van een kopje koffie. 10.15 uur: geleid bezoek aan het neogotische stadhuis met zijn prachtige zalen en waarde­volle kunstwerken. 11.15 uur: wandeling door de historische stadskern. 12.00 uur: middagmaal. 14.30 uur: start van de art deco-wandeling. 15.00 uur: er is mogelijkheid tot een koffiepauze tijdens de wandeling. 15.45 uur: vervolg van de art deco-wandeling en bezoek aan het prachtige interieur van de Broederschool. 16.45 uur: einde wandeling. Je kan nog vrij winkelen in de stadskern.

13

DAGPROGRAMMA’S

E. Industriële archeologie in Sint-Niklaas In de jaren 1930 kende Sint-Niklaas een grote bloei: breigoed en sigaren bezorgden vele arbeiders een inkomen. Deze periode van ongekende groei leeft voort in het breiatelier van het SteM en in het Pijp- en Tabaksmuseum. 09.30 uur: aankomst op de Grote Markt. Verwelkoming door de gids, bij het drinken van een kopje koffie. 10.15 uur: geleid bezoek aan het Pijp- en Tabaksmuseum, een museum waar je alle soorten pijpen, tabaksdozen en luciferdoosjes kan bezichtigen. Het mu­ seum heeft ook een aantal apparaten voor het maken van sigaren. Je kan hier ook de grootste sigaar ter wereld bewonderen. 11.45 uur: middagmaal. 14.00 uur: geleid bezoek aan het breiatelier van het SteM. In dit atelier ontdek je werktuigen en machines, maar ook archiefstukken en eigentijdse beelddocumenten die de textielgeschiedenis van Sint-Niklaas en de evolutie van de breigoedmachines belichten. 16.00 uur: textielwandeling: de gids leidt je langs de huizen van de Sint-Niklase ‘textielbarons’ maar ook langs straten waar de eerste weverijen en breiateliers gevestigd waren. Ook de sociale geschiedenis van de breigoednijverheid wordt belicht. 17.30 uur: einde van het bezoek.

F. Op schattenjacht in Sint-Niklaas In de schatkamer van Mercator vind je een uitgelezen collectie uit het oeuvre van de 16de-eeuwse cartograaf. In de Sint-Nicolaaskerk ontdek je de kerkschat: edelsmeedwerk, kerkgewaden en boeken. Je eindigt de dag bij goudsmid Hans Nagy. 09.30 uur: geleid bezoek aan het Mercatormuseum. 11.00 uur: geleid bezoek aan de Sint-Nicolaaskerk en de kerkschat. Deze gotische kruisbasiliek uit de 13de eeuw ligt aan de oorsprong van de stad Sint-­ Niklaas. 12.00 uur: middagmaal. 14.00 uur: bezoek aan goudsmid Hans Nagy. Je kan er een deel van het productie­ proces en een demonstratie hoogglans polijsten volgen. Je wordt ontvangen met een glaasje cava of fruitsap. Dit bezoek wordt gecombineerd met een koffiepauze in ‘Het Lijsternestje’, een nabij gelegen zaak. 16.30 uur: Wie nog zin heeft om even de benen uit te slaan kan terecht in het recreatiedomein ‘De Ster’.

14

DAGPROGRAMMA’S

G. Curieuseneuzen in Sint-Niklaas Sint-Niklaas, altijd boeiend, vaak verrassend. Waan je even in het oude Egypte en snuister rond in het depot van het SteM. 09.45 uur: aankomst op het Stationsplein. Verwelkoming door de gids bij het drinken van een kopje koffie. 10.15 uur: verkenning van het Stationsplein met de triptiek van Marin Kasimir, een driedelig kunstwerk waarin hij contact legt met Invercargill, de Nieuw-Zeelandse tegenvoeter van Sint-Niklaas. 11.00 uur: geleid bezoek aan het depot van het SteM. Tussen 17de en 18de-eeuwse burgerlijke taferelen, religieuze schilderkunst, landschappen van allerlei slag en een imponerende serie portretten zal je enkele vergeten pareltjes aantreffen. 12.30 uur: middagmaal. 14.30 uur: geleid bezoek aan de Egyptische zaal in het Moelandkasteel. Wie hier binnenkomt waant zich in één of andere Egyptische tempel. De gids vertelt je hoe dit pareltje terecht kwam in een Vlaamse stad. 15.30 uur: einde van het bezoek. Heb je zin in een terrasje of ga je liever winkel-wandelen?

H. Sint-Niklaas’ drieluik: Nieuwkerken – Belsele – Sinaai

De stad Sint-Niklaas is sinds de middeleeuwen de hoofdstad van het Land van Waas. Eindeloze wandel- en fietslandschappen, bolle akkers en het dorpsleven dat zijn gang gaat, vind je op een steenworp van de stadskern in Belsele, Nieuwkerken, Sinaai en het gehucht Puivelde. 09.30 uur: aankomst op de Grote Markt. Verwelkoming door de gids bij het drinken van een kopje koffie. 10.15 uur: vertrek naar Nieuwkerken waar je een bezoek brengt aan het Heemkundig Museum en waar je kennis maakt met de vroegere leefgewoonten en de ambachten van deze landelijke deelgemeente. 12.00 uur: middagmaal. 13.45 uur: vertrek naar Sinaai voor een bezoek aan het Edgar Tinelmuseum, dat voorwerpen bevat die herinneren aan de Wase componist Edgar Tinel. Deze was directeur van het Brusselse conservatorium en schreef o.a. de oratoria ‘Klokke Roeland’ en ‘Catharina’. 15.15 uur: kennismaking met de laatste deelgemeente: Belsele. Je bezoekt de 13de-eeuwse Sint-Andreas- en Gislenuskerk met haar prachtige lambrisering en houtsnijwerk. 16.15 uur: bezoek aan de ambachtelijke brouwerij Boelens waar je kan genieten van de lekkere streekbieren. Ga je voor de tinteling van een ‘Bieken’ of ga je liever de uitdaging aan met een ‘Wase Wolf’? 17.30 uur: einde van het bezoek.

15

DAGPROGRAMMA’S

I. Fijnproeversroute (max. 25 pers.) Ontdek te voet en per auto(car) de smakelijkste hoekjes van de stad. Deze tocht laat je kennismaken met verrassende smaken van Sint-Niklaas en de strelende schoonheid van het Sint-Niklase natuurschoon. 10.00 uur: aankomst op de Grote Markt. Verwelkoming door de gids en start van de sneukeltocht. Samen met de gids ga je langs bij een aantal speciaalzaken waar je telkens een specialiteit proeft en waar de gids je leuke anekdotes vertelt over alle gebouwen en pleinen die van Sint-Niklaas een unieke stad maken. 12.00 uur: middagmaal. 14.00 uur: rit naar de landbouwgemeente Nieuwkerken-Waas, waar het typische Wase landschap overheerst: bolle akkers omzoomd met populieren. 14.30 uur: bezoek aan Ambachtelijke likeuren Verhofstede. Je proeft stevige opkikkers zoals Tante Andrée (een kruidenbitter), Elixir Christiane, Liqueur de Saint-Nicolas, … 16.00 uur: einde van het bezoek en vertrek naar chocolade-atelier Vyverman of chocolatier Wauters. 16.30 uur: bezoek aan één van de ambachtelijke chocolatiers waar je niet alleen klassieke pralines proeft maar ook experimenten met speciale, unieke combinaties. 17.30 uur: einde van het programma.

TIP: vraag naar de brochure ‘samen tafelen - restaurants voor groepen in Sint-Niklaas’ voor het meest actuele overzicht van koffiepauzes, brood- of warme maaltijden in elke prijscategorie.

16

cht Re op een naam en nationaliteit

MET DE KLAS OP STAP Kinderrechtenwandeling Tijdens de kinderrechtenwandeling loodst een gids je doorheen de stad, vertelt pittige historische verhalen, legt de koppeling naar het hier en nu en verklaart wat kinderrechten met die verhalen te maken hebben. Een luchtige, interactieve wandeling met net dat ietsje meer inhoud voor kinderen van 10 tot 14 jaar. (i.s.m. Unicef België).

K

I

N D E R

-

cht Re op

cht Re op

cht Re op

cht Re op

een eigen mening

bescherming tegen mishandeling en geweld

familie

gelijkheid

C H T

E N

R E

cht Re op

een gezond leve

cht Re op

cht Re op

cht Re op

cht Re op

cht Re op

voedsel

veilig water

bescherming tegen kinderarbeid

extra bescherming als vluchteling

zorg voor gehan dicapte kindere

W A N D E

L

N G

I

cht Re op

cht Re op

cht Re op

cht Re op

sport en ontspanning

gezondheidszorg

onderwijs

bescherming bij een oorlog

Het stadhuis aan de binnenkant Samen met een stadgids ontdek je de geschiedenis en de functie van het neogotische stadhuis. A.d.h.v. een verfrissende folder voor scholen ontdekken leerlingen op een vernieuwende manier het reilen en zeilen van het stadsbestuur.

Educatief aanbod musea Sint-Niklaas Voor een geactualiseerd overzicht van het educatieve aanbod van de Sint-Niklase musea, gelieve contact op te nemen met de dienst publiekswerking (tel. 03 778 34 50 SteM en Mercatormuseum).

17

SINT-NIKLAAS PUUR NATUUR Boudelo – Reynaert – Fondatie De Fondatie van Boudelo is een van de mooiste natuurgebieden van het Waasland. Het verband tussen deze locatie en het verhaal van Reynaert de vos zal je na deze wandeling een stuk duidelijker zijn. Laat je leiden en verleiden door het Reynaertverhaal en de stukjes natuur en geschiedenis.

Stadsparkwandeling Met een gids ontdek je het Romain De Vidtspark, de groene long van Sint-Niklaas. Dit feeërieke park in Engelse stijl herbergt wandelwegen, bloemperken, een muziekkiosk, een vijver en een kasteel.

ACTIEF ONTDEKKEN NIEUW: Fietstocht tussen kerken en kapellen Het aantal kleine en grotere kapelletjes op het grondgebied van Sint-Niklaas, Nieuwkerken, Belsele, Puivelde en Sinaai is zonder meer indrukwekkend. Het patrimonium buiten de dorps- en stadskernen laat zich best ontdekken per fiets. Fietsen zijn te huur in het fietspunt De Versnelling (www.vzwdenazalee.be).

18

City Golf Sla eens een balletje en speel stadsgolf naar zes holes op unieke locaties in de historische stadskern. Een pak spannender dan minigolf. Geen golfervaring vereist – hoe minder ervaring, hoe leuker. Meer info: www.city-golf.be of tel. 0498 39 56 94

DE GROOTE OORLOG HERDENKEN

De Eerste Wereldoorlog heeft ook in Sint-Niklaas zijn sporen nagelaten. Nog tot en met 2018 herdenkt Sint-Niklaas passend en piëteitsvol de grote wereldbrand. Groepen kunnen putten uit het aanbod van de volgende thematische wandelingen.

NIEUW: De Groote Oorlog voor kinderen Speciaal voor kinderen werd een wandeling op het kerkhof van Tereken ontwikkelt die De Groote Oorlog voor hen begrijpelijk maakt. Het niveau wordt aangepast na een voorafgaandelijk contact met de leerkracht (duur: 1 lesuur, enkel bij droog weer).

Wereldoorlogwandeling In de stadskern van Sint-Niklaas was De Groote Oorlog ooit heel tastbaar. Een professionele gids wekt de gebeurtenissen van een eeuw geleden terug tot leven. Anekdotes en foto’s maken het pakkende verhaal concreet.

Prikkelende verhalen Niet alleen aan het front, maar ook in de stad werd een strijd gestreden. Die van het overleven, en hoe! Verhalen van en over thuisblijvers en thuiskomers. De oorlog anders bekeken en anders verteld.

Papaverwandeling Op de stedelijke begraafplaats Tereken hebben we aandacht voor de binnen- en buitenlandse oorlogs- en burgerslachtoffers uit De Groote Oorlog.

‘Casus belli’ in Belsele Ook het nu zo vredige en nijvere dorp Belsele, een deelgemeente van Sint-Niklaas, raakte betrokken in het strijdgewoel. Op stap met een gedreven gids wordt een tip van de sluier opgelicht. Belsele is bereikbaar met het openbaar vervoer (trein en bus).

19

PRAKTISCHE INFORMATIE

TIP: We staan je graag persoonlijk te woord en helpen je verder bij het uitstippelen van je bezoek. Indien je het bezoek ter plaatse komt voorbereiden, informeer dan wel even vooraf of de verantwoordelijke groepsbezoeken aanwezig zal zijn.

Hoe reserveren? • periode: in principe het hele jaar door. Sneukeltochten enkel binnen de openingsuren van de betrokken winkels en horeca. • maaltijden of koffiepauzes: maak uw keuze uit de brochure ‘Samen tafelen – maaltijden voor groepen 2015’ • toegangsgelden, musea, bezienswaardigheden, bedrijfsbezoeken en tentoonstellingen: zie bijlage • zie ook reservatieblad p. 22

Klare afspraken Richtprijzen vind je in de bijlage bij deze gids. Onze prijzen zijn glashelder: er worden geen administratiekosten aangerekend en er zijn geen andere verborgen financiële addertjes. Toerisme Sint-Niklaas hanteert de officiële tarieven zoals bepaald door Toerisme Vlaanderen. De prijs is uiteraard afhankelijk van het gekozen programma, het menu en het aantal deelnemers. De gidsen van Sint-Niklaas zijn allen officiële, gediplomeerde gidsen. Reken op 1 gids voor een groep van maximaal 25 personen. Bij een rondrit rekent u op 1 gids per bus. Toerisme Sint-Niklaas stuurt u een bevestiging van zodra alle reservaties in orde zijn. Alle reservaties gebeuren schriftelijk en ten minste 3 weken op voorhand. Je maakt best gebruik van het aanvraagformulier, dat je op de bladzijde hiernaast vindt. Per brief of e-mail kan natuurlijk ook. Gelieve uiterlijk 3 werkdagen voor de uitstap het juiste aantal deelnemers door te geven: tel. 03 778 35 07, fax 03 778 39 86 of via e-mail: [email protected]. Gelieve er rekening mee te houden dat in restaurants zonder uitzondering voor het bestelde aantal personen moet betaald worden. De arrangementen kunnen gecombineerd worden, mits aanpassing van de prijs. Indien men een koffiepauze tijdens een bezoek wil inlassen dient dit vooraf te worden aangevraagd. Elk bezoek aan een collectie of bezienswaardig­ heid duurt minstens 1 uur. Het aantal deelnemers kan slechts tot 2 werkdagen voor het geplande bezoek gewijzigd worden, nadien moet men voor het opgegeven aantal personen betalen. De betaling dient contant te gebeuren aan de gids, en dit voor de start van de rondleiding.

20

PRAKTISCHE INFORMATIE

Voorwaarden Deze bepalingen zijn van toepassing op de reservatie van het groepsbezoek en maken integraal deel uit van het contract. Als je een groepsbezoek reserveert, aanvaard je de inhoud van deze bepa­ lingen, alsook de bepalingen vermeld in deze ‘gids voor groepsuitstappen’, de prijsbijlage en de inhoud van de brochure ‘samen tafelen – restaurants voor groepen in Sint-Niklaas’.

Annuleringen Deze kunnen enkel gebeuren per schriftelijke drager: per brief, e-mail of fax. Groepen die annuleren dienen volgende kosten te betalen: • tot 10 werkdagen voor de dag van het bezoek: 12,50 euro • van 9 t.e.m. 3 werkdagen voor de dag van het bezoek: 25 euro • vanaf de 2de werkdag voor de dag van het bezoek: de volledige gidsenvergoeding • op de dag van het bezoek zelf of in geval van no-show: de volledige gidsenvergoeding en, indien gereserveerd, de waarde van de horecaprestaties aan de betrokken zaken. De bepalingen opgenomen in deze brochure ‘gids voor groepsuitstappen’ m.b.t. reservaties en wijzigingen blijven onverkort van toepassing.

Sporen naar Sint-Niklaas Een arrangement in Sint-Niklaas kan zonder probleem starten op het Sta­ tionsplein. De gids wacht je er op, je kan er terecht voor een kopje koffie en je bevindt je op een steenworp van de Grote Markt. Vraag in je station naar het voordelige groeps-, senioren- of weekendtarief. Sint-Niklaas is de enige stad in Vlaanderen waar ook alle deelgemeenten per trein bereikbaar zijn: Belsele, Nieuwkerken en Sinaai hebben elk hun eigen station. Er vertrekken elk uur rechtstreekse treinen naar Sint-Niklaas vanuit Antwerpen, Brugge, Gent, Kortrijk, Leuven, Mechelen, Oostende en Rijsel.

Met eigen vervoer naar Sint-Niklaas Sint-Niklaas is strategisch gelegen op 45 km van Brussel, 42 km van Gent en 25 km van Antwerpen. • vanuit Brussel via de A12, N16 en N70 (ca. 48 km) • vanuit Antwerpen via de E17 (ca. 25 km) • vanuit Gent via de E17 (ca. 35 km) • vanuit Zeeuws-Vlaanderen via de Westerscheldetunnel

Waar parkeren? Autocars mogen toeristen laten in- en uitstappen op het Hendrik Heymanplein, op enkele meters van de Grote Markt. De bus zelf parkeert op de diverse langparkeerplaatsen op Zwijgershoek (aan het SteM) of op het Kokkel­ beekplein. Deze parkeerplaatsen bevinden zich op 5 min. wandelen van de stadskern.

21

RESERVATIEFORMULIER

Geheugensteuntje bij te vermelden zaken in uw aanvraag voor een bezoek Datum van aanvraag (datum vandaag):

......

/ . . . . . . /20 . . . . . .

Gegevens van de groep: Naam van de groep: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Contactpersoon: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Straat: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postnummer & gemeente: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Telefoon: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GSM (op de dag van het bezoek): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e-mail: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

dagtrip: datum van het bezoek: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aantal deelnemers (ongeveer): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gewenste taal gids: Nederlands – Frans* – Engels* – Duits* (*niet voor elke wandeling of iedere locatie mogelijk) ik wens volgend programma te bestellen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................................................

Menukeuze: Horecazaak: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Menu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eventuele opmerkingen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gelieve dit formulier ten laatste 3 weken voor het geplande bezoek te sturen naar: Toerisme Sint-Niklaas Grote Markt 45 B-9100 Sint-Niklaas [email protected] Of faxen naar +32 (0) 3 778 39 86

22

Toerisme Sint-Niklaas Grote Markt 45 9100 Sint-Niklaas Tel. groepsbezoeken 03 778 35 07 Tel. algemeen 03 778 35 00 Fax 03 778 39 86 website: www.sint-niklaas.be e-mail: [email protected]

Openingsuren De dienst toerisme is elke werkdag geopend van 9.00 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 17.00 uur en van half mei tot half september ook op zater-, zon- en feestdagen doorlopend van 10.00 tot 16.00 uur.

Colofon Fotografie: Dirk Adriaenssens, Layla Aerts, Gert Cools, Paul De Malsche, Vincent Hellemans, Jean-Jacques ­Limbourg, Hans Nagy, Wim Vyverman, autocars De Polder, dienst toerisme Sint-Niklaas, stadsarchief Sint-Niklaas en stadsbestuur Sint-Niklaas. Afbeeldingen: Dirk Stallaert, Biblioteca Wasiana, Paul De Malsche en Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas.

Fijne activiteit tijdens uw groepsuitstappen?

Opmaak en drukwerk: Graphius, www.graphius.com Tekst en redactie: Geert De Bock Verantwoordelijke uitgever: Annemie Charlier, schepen van toerisme, Grote Markt 1, 9100 Sint-Niklaas

Afbeelding kaft, p. 5 en rug: Kimberly Van Walle is Miss Sint-Niklaas 2016, zet zich vol overgave in voor de Rode Neuzen-actie én is enthousiast stadsambassadeur.

23

Toerisme Sint-Niklaas Grote Markt 45 9100 Sint-Niklaas tel. 03 778 35 00 fax 03 778 39 86 [email protected] www.sint-niklaas.be