GEZONDHEIDSZORG. Vastgoedbeleid in onzekere tijden. Espria: Meting prestatie vastgoed. Geluid van MRI scanners, overlast voorkomen

2014 |

FMT gezondheidszorg: Vakblad over huisvesting en technologie in de gezondheidszorg

GEZONDHEIDSZORG

Espria: Meting prestatie vastgoed

Vastgoedbeleid in onzekere tijden Geluid van MRI scanners, overlast voorkomen

8/9

De oplossing bij capaciteitsvraagstukken Renovaties en plotseling oplopende wachtlijsten kunnen met de inzet van mobiele operatiekamers snel, veilig en comfortabel opgevangen worden Vanguard Healthcare ontwerpt en managed de grootste vloot mobiele units voor de gezondheidszorg Vanguard heeft een bewezen track record als gewaardeerde partner van publieke en private zorgverleners in Europa. Vanguard biedt flexibel inzetbare en tijdelijke mobiele units aan, inclusief medische apparatuur, als een naadloze oplossing bij uitdagingen op het gebied van capaciteit en andere vraagstukken Onze units kunnen ingezet worden als: • Flexibele capaciteitsuitbreiding bij toenemende vraag • Tijdelijke extra capaciteit bij renovaties • Het Risico beperkte uitproberen van nieuwe services Onze dienstverlening: • Mobiele units met en zonder apparatuur • Inzet van gekwalificeerd en ervaren personeel • Flexibele contractduur: van een dag tot jaren

Neem vandaag nog contact met ons op om te bespreken hoe we u bij uw vraagstukken kunnen assisteren.

0800 49405 www.vanguardhs.com

De firma Vanguard was de enige firma welke binnen de vooropgestelde termijn en budget een passende oplossing kon bieden. Deze mobiele OP-unit voldoet aan alle voorwaarden befteffende hygiëne, luchtkwaliteit, elektrische veiligheid en comfort Technisch Diensthoofd ASZ Wetteren

Editorial Vastgoedbeleid Van de uitgever

Het team van FMT Gezondheidszorg heeft de vakantieperiode niet alleen gebruikt om wat bij te kleuren, maar ook om de vormgeving van uw vakblad weer helemaal ‘fris en fruitig” te maken. We hopen dat het bij u in de smaak valt. Onlangs nam ik deel aan een zogenoemde Weet- en Eetsessie van de NVTG. Het thema luidde “Vastgoed in de zorg en haar financiering”. Het was een boeiende, interactieve bijeenkomst, waar de twee sprekers een aantal zaken nog eens verduidelijkte. Enkele wil ik hier noemen: Kijk kritisch naar nieuwe kansen; aan geld is geen gebrek maar alleen goede projecten zullen ertoe leiden dat het ook beschikbaar komt; het managen van de structuren kan verstikkend werken. Een conclusie was dat beleggers maar al te graag in de zorg willen stappen, maar dat er sprake is van koudwatervrees. Het naar elkaar toe bewegen van de zorg en de beleggerswereld zou wel eens tot interessante resultaten kunnen leiden. In deze editie leest u een interview met een zorgbestuurder waarin hij zijn visie geeft op het vastgoedbeleid voor zijn organisatie. Een ander onderwerp dat mijn aandacht trok ging over domotica. In het recent verschenen DomoticaKompas van onze redacteur dr.ir. Masi Mohammadi blijkt dat domotica door de mensen die ermee te maken krijgen wordt gewaardeerd. Toch is het nog steeds niet gelukt om domotica op grote schaal te laten doordringen. Goede kans dat dat nu wel gaat lukken door de inspanningen van Google en Apple. Google heeft het domoticabedrijf Nest gekocht en het nieuwe besturingssysteem van Apple kan allerlei domoticatoepassingen uitvoeren. Honderd procent zeker dat deze ontwikkeling domotica “cool” maakt. Tot nu toe is dat niet het geval en was juist het stigmatiserende etiket van “ondersteunende technologie voor senioren” een groot struikelblok. Cor van Litsenburg, Uitgever FMT Gezondheidszorg.

FMT Gezondheidszorg

3

colofon FMT Gezondheidszorg is een uitgave van: Van Litsenburg BV Eendenven 14 5646 JN Eindhoven T +31 (0)40 29 30 186 M: +31 (0)653 310657 E [email protected] I www.fmtgezondheidszorg.nl Volg FMT Gezondheidszorg via Twitter: twitter.com/fmtmagazine FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NVTG, VTDV en KIVI NIRIA. FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar. Uitgever: Cor van Litsenburg Eindredactie: Wim van Gurp FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost CEIM, Mw. B. (Barry) S. van der Graaf W. (Wim) van Gurp, H. (Henk-Jan) Hoekjen Prof. dr. ir. J (Jos) Lichtenberg, Dr. ir. M. (Masi) Mohammadi Ing L. (Leo) van Namen, Ing. G. (Fred) T.J.M. Penders Ir. H. (Henk) C. Postema, G. (Gabriël) van Neerven Drs. F (Floor) Scholten, W. (Wilma) Schreiber G. (Gerrit) Tenkink, F. (Frank) van Wijck W. (Wim) Wijdenes

6

Fotografie: Peter Bouritius. e.a. Vormgeving: Peter Bouritius Advertenties: T +31 (0)513 68 48 08 E [email protected] Medische Technologie: Jacques Beelen T +31 (0)6 51108895

IN DEZE UITGAVE HUISVESTING: Nieuw woonzorgcomplex Rijghpark

Cross Media Nederland 010-742 19 41 [email protected] www.crossmedianederland.com

HUISVESTING: Sigrid Hoekstra: ‘Wonen, welzijn en zorg horen bij elkaar’

Druk: Scholma Druk

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: Vastgoed in onzekere tijden

ISSN 1873 - 8877 Abonnementen: Nederland: e 117,50 België e 125,00 Buiten Europese Unie: e 169,50 Losse nummers e 15,95 Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonnement wordt automatisch verlengd, tenzij tenminste twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk wordt opgezegd. Disclaimer: Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave. 4

FMT Gezondheidszorg

MEDISCHE TECHNOLOGIE: Trolley voor transportcouveuse

ICT: IHE, betere communicatie, eenvoudige implementatie én effectiviteit

documentbeheer: bv3 projectsupport biedt tijdwinst, controle en veiligheid

Techniek: Voortdurend kritische blik op installaties

Vastgoed: Espria: Meting prestatie vastgoed uitgangspunt vastgoedstrategie

6 10 14 17 18 20 22 26

inhoud 14

Documentenbeheer: Tekeningen en documenten altijd vindbaar met ArchiViewer

Bouwfysica: Geluid van MRI scanners: hinderklachten wel degelijk te voorkomen!

Certificeren: Gaat ISO standaardiseren?

Medische technologie: Risico op uitvallen draadloze verbinding onderschat

KORT NIEUWS

BEDRIJVENINDEX

Agenda

Advertentie-index

26

29 32 35 38 40 43 46 46

32

VTDV TD

huisvesting rubriekskopje

Nieuw woonzorgcomplex Rijghpark Na langdurige bouwactiviteiten, nauwe samenwerking en vele onderhandelingen, is het nieuwe woonzorgcomplex aan de Goirkestraat in de wijk Goirke Hasselt in Tilburg recent opgeleverd door woningcorporatie Door: Maartje de Valk 6

FMT Gezondheidszorg

TBV Wonen.

W

oningcorporatie TBV Wonen werkte vanaf 2008 samen met zorginstelling Thebe en bouwbedrijf Hurks om bewoners in de wijk zorg binnen handbereik aan te bieden. Het woonzorgcomplex is onderdeel van het Rijghpark en bestaat uit vier woongroepen voor 27 dementerenden, een kantoor van Thebe wijkverpleging en twintig huurappartementen voor senioren. “In eerste instantie was het een gezamenlijk initiatief van Hurks en Thebe”, geeft Ine van Valen, adviseur vastgoed en facilitaire zaken bij Thebe, aan. “Hurks benaderde ons dat ze een grondpositie hadden en of dat wij het niet wenselijk vonden om te onderzoeken of we daar samen iets konden realiseren. Dit was voor Thebe een uitgelezen kans om zich ook in Tilburg te vestigen. Tot dan toe beperkte de intramurale woon- en zorgvoorzieningen binnen Thebe zich tot Oisterwijk, Moergestel, Goirle en Hilvarenbeek. Dit alles heeft er uiteindelijk toe geleid dat er in samenspraak met TBV Wonen, door Hurks benaderd als de toekomstige eigenaar, een gezamenlijk project is ontstaan.” Visie Het gebouw is mede tot stand gekomen door de visie van Thebe om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. “Kleinschalig wonen voor mensen met dementie was toentertijd een van de speerpunten van de overheid en ook wij als Thebe staan daarachter. Wij zagen daarom genoeg kansen om ons te richten op het kleinschalig wonen en anderzijds was een dergelijke voorziening in Tilburg ook gewenst om onze positie op de markt te verstevigen. Daarnaast heeft Thebe als visie haar zorg in de wijk te organiseren, zo dicht mogelijk bij de cliënten thuis, en zo’n dergelijke woonvoorziening

zorgt ervoor dat wanneer mensen geestelijk en fysiek achteruit gaan toch in hun wijk kunnen blijven wonen.” Samenwerking Deze heldere en gestructureerde visie heeft er volgens Bas de Graaf, projectleider TBV Wonen, voor gezorgd dat de samenwerking met Thebe soepel is verlopen. Ook van Valen benadrukt dit: ‘We hebben in al die jaren heel open en transparant met elkaar kunnen werken.” “Daarnaast hebben alle betrokken partijen genoeg ervaring in het bouwen van zorgcomplexen en dat maakte de samenwerking erg gemakkelijk”, vult de Graaf aan. “Dat maakt dat je gelijkwaardige gesprekpartners bent en anders heb je weleens het idee dat je wel met elkaar om de tafel zit, maar niet denkt dat de anders precies weet waar hij het over heeft.” Ook Hurks had een nadrukkelijke en cruciale rol van betekenis. “Zij hebben er, samen met ons, steeds voor gezorgd dat het programma werd nagestreefd. Ook als er door eventuele problemen die zich voordeden, naar oplossingen gezocht moest worden.” Binnenkant Alle betrokken partijen waren het er dan ook over eens dat het gebouw vanuit de cliënt beleeft moest worden “en dat is dus vanuit de binnenkant.” De Graaf: “Daar hebben we als zowel TBV, als Thebe, als Hurks, ons sterk voor moeten maken. Dat we van binnen naar buiten moeten ontwerpen en niet andersom. Een buitenstaander merkt daar dus niet veel van.” “Iedereen die daarnaast de binnenkant heeft gezien, is razend enthousiast”, aldus van Valen. Het gaat vooral om het leefgenot binnenin. Natuurlijk willen we onze

Woonzorgcomplex Rijghpark.

FMT Gezondheidszorg

7

huisvesting

bril zwart is en de wc tegen een gekleurde achterwand wordt geplaatst, wordt deze wel als zodanig herkend.” Niet alleen kleur, maar ook licht kan een positief effect geven aan het brein. “Zo zitten er dimmers op de verlichting om het dag- en nachtritme te reguleren en de bewoner niet te overprikkelen.”

cliënten de gelegenheid geven om naar buiten te gaan, maar dat betekent in dit geval een klein tuintje. Het is gewoon anders leven.” Innovaties Wat dat betreft is er ook op het gebied van innovaties in het gebouw niet veel op te merken. “Het gaat voornamelijk om dementerende ouderen en hun woongenot, als daar veel prikkels van buitenaf op komen, door verstoringen in de ‘normale’ gang van zaken, merken we vaak dat dit niet goed is voor hun gesteldheid”, geeft van Valen aan. De innovaties die dan ook hebben plaatsgevonden, komen ten gunste aan het woongenot van de bewoners. “Zo hebben we in de gezamenlijke huiskamers en het sanitair gebruik gemaakt van het breincollectief.” Dit is de naam van een groep deskundigen die zich, ieder vanuit een eigen en elkaar aanvullende discipline, bezighoudt met mensen met een hersenaandoening (neurowetenschappen). Zoals op hun website (www.breincollectief.nl) te lezen is, passen zij deze moderne ‘hersenkunde’ toe in de dagelijkse praktijk van wonen, welzijn en zorg. De methodiek die de deskundigen gebruiken heet ‘De Brein Omgeving Methodiek’, BOM, en houdt in dat de fysieke omgeving wordt aangepast. In het geval van de vier woongroepen in het nieuwe woonzorgcomplex betekent dit concreet: welke kleuren hebben welk effect op het brein. “Dit is dus terug te zien in onze hele inrichting en aankleding.” Van Valen geeft als voorbeeld de zwarte toiletbril van de wc, die geplaatst is tegen een gekleurde wand. Mensen met dementie herkennen vaak een witte toilet met witte bril tegen een witte muur niet als een wc. Met als gevolg dat ze er vaak naast gaan zitten en dit ook nog eens zorgt voor onveilige situaties. Als de toilet8

FMT Gezondheidszorg

Duurzaam Toch wil de Graaf nog aankaarten dat er wel degelijk wat meer innovaties zijn toegepast, “ook al zijn dit misschien geen processen die net nieuw zijn.” Zo zijn alle partijen voorstander van duurzaam energiegebruik –en wonen. “Dit heeft ervoor gezorgd dat we onder andere gebruik maken van zonnecollectoren en LED verlichting.” Wat ook uniek is, is het hemelwaterbassin dat geplaatst is in de ‘kelder’ van het woonzorgcomplex. “Vaak worden deze bassins geplaatst buiten het gebouw.” Het hemelwaterbassin zorgt ervoor dat natuurlijk neerslag, dat op het complex terechtkomt, wordt opgevangen in het bassin, een grote betonnen bak. Dit voorkomt onder andere dat de straten blank komen te staan.” Afspraken Thebe en TBV Wonen zijn ervan overtuigd dat de goede samenwerking van de afgelopen jaren ook in de toekomst wordt voortgezet. Er zijn onderling dan ook goede afspraken gemaakt tussen respectievelijk de eigenaar van het woonzorgcomplex en de huurder. “Het huurcontract hebben we getekend voor twintig jaar, dus goede afspraken aangaande onder meer de onderhoudscontracten zijn in een specifieke lijst opgesteld”, zo vertelt de Graaf. “We hebben onderling, in praktische zin, gekeken naar hoe we dit zo goed mogelijk kunnen invullen. Toevallig overhandig ik net een dossier over legionellacontrole aan mevrouw Van Valen. Een voorbeeld van een onderdeel in het onderhoudscontract dat de verantwoordelijkheid is van Thebe. Zo houden we de lijntjes kort en wordt zoiets sneller opgelost. Andersom, met andere ‘thema’s’ geldt hetzelfde.” Verkoop De woningen in het woonzorgcomplex, die zijn gefinancierd door de woningcorporatie, zijn bijna allemaal verkocht. De sleutels werden op 12 mei uitgereikt en de cliënten stroomden vanaf begin juni in. “Het is voor iedereen even afwachten hoe alles loopt, want het is een heel nieuw gebouw in een nieuwe wijk, maar we hebben er alle vertrouwen in dat onze visie op de juiste manier kan worden uitgedragen.” <

AUTOmATISCH gELEIdE vOERTUIgEN MaalTijden, afVal, linnen en BeVoorrading Van afdelingen

HEALTHCARE SOLUTIONS

TRANSCAR CONTINUE EN SNEL Betrouwbare en beproefde technieken zorgen voor een flexibele programmering en routeplanning. Met TransCar heeft u controle over uw goederenstroom en reduceert u arbeidskrachten en handmatig transport. Het systeem is 24/7 beschikbaar. Verzekerd van een betrouwbaar, veilig, onderhoudsarm en snel transport van goederen in uw ziekenhuis.

www.swisslog.com

BU

MAN

www.bussman.nl

Specialist in flexibele huisvesting voor de gezondheidszorg adv FMT Gezondheidszorg.indd 1

03-01-14 12:47

FMT Gezondheidszorg

9

huisvesting

10

FMT Gezondheidszorg

Sigrid Hoekstra woningcorporatie WoonFriesland:

Wonen, welzijn en zorg horen bij elkaar Partijen die samenwerking met elkaar zoeken op het grensvlak van wonen, welzijn en zorg, begaan nogal eens de vergissing te beginnen met de juridische aspecten daarvan. We zouden juist moeten beginnen met de psychologische aspecten van samenwerken, betoogt directievoorzitter Sigrid Hoekstra van woningcorporatie WoonFriesland.

Door: Frank van Wijck

I

edere partij in een nieuw op te zetten samenwerkingsverband heeft aan de start van de onderhandelingen hierover zijn eigen referentiekader. ‘Willen partijen tot een succesvolle samenwerking komen, dan moet eerst een gezamenlijk referentiekader worden ontwikkeld’, zegt Sigrid Hoekstra. Zij ontwikkelde hiervoor een model in het kader van haar postacademische master of general management studie aan de Academie voor Management van Rijksuniversiteit Groningen.

In haar functie bij WoonFriesland zag Hoekstra dat een samenhang tussen wonen, welzijn en zorg alle partijen sterker maakt en meerwaarde heeft voor de cliënt. ‘Mijn reden om die studie te doen was dat ik daar een duidelijke visie onder wilde leggen’, vertelt ze. ‘Anders creëer je al snel de situatie dat je in een samenwerkingsverband alles gaat dichtregelen. Dan vergeet je te bepalen wat je ambitie is, voor wie je het doet en welke meerwaarde samenwerking heeft. De contractkant moet het gevolg zijn, niet het uitgangspunt.’

Centraal in dit model staan zaken als strategie, vertrouwen en menselijk kapitaal. De beoogde samenwerkingspartners kunnen scoren hoe belangrijk ze deze elementen vinden, als basis voor een dialoog over wat die elementen voor hen betekenen en welke plaats ze in de samenwerking horen te krijgen. ‘Dit helpt om zowel de extraverte als de introverte mensen bij het gesprek te betrekken en hun visie en belang te laten geven’, zegt Hoekstra. ‘Dan breng je het proces verder en voorkom je dat je al de juridische kanten van de samenwerking centraal gaat stellen voordat je de intenties en verwachtingen voor die samenwerking helder hebt. Hoekstra noemt hierbij de formule van the speed of trust van Stephen Covey: hoe lager het vertrouwen, hoe lager de snelheid waarmee de partijen tot elkaar komen en hoe hoger de faalkosten van het proces. ‘Ik spreek daarom liever van ketennetwerking dan van ketensamenwerking’, zegt ze. ‘En wie denkt dat deze theorie soft is, vergist zich. Het levert geld op.’

Veranderingen in zorg WoonFriesland (22.000 verhuureenheden) heeft van oudsher een ruime zorgvastgoed portefeuille. Op de totale omzet van 110 miljoen euro bedraagt deze tien miljoen euro, waarvan 7,7 miljoen voor intramurale zorglocaties. ‘Dit zijn er 63 in totaal’, vertelt ze. ‘Verder verhuren we meer dan 450 woningen voor mensen met een zorgindicatie aan zorginstellingen.’ De organisatie is ontstaan uit een fusietraject en heeft altijd al een link gehad met wonen, welzijn en zorg. Zoals alle partijen, merkt ook WoonFriesland de gevolgen van de scheiding van wonen en zorg. ‘Wij worden hierbij geconfronteerd met de verhuurdersheffing’, vertelt Hoekstra. ‘En de zorginstellingen worden ook gekort, en ze worden geconfronteerd met het overheidsvoornemen de lagere ZZP’s niet meer in aanmerking te laten komen voor intramurale voorzieningen. Wij hebben inmiddels met al onze zorgpartners FMT Gezondheidszorg

11

huisvesting

‘Er is geen acuut probleem, maar als alle overheidsplannen doorgaan, komt er wel toenemende druk op het woningbezit van de corporatie.’ – twintig stuks – onze visies gedeeld op de ontwikkelingen die op ons afkomen. Die visie verschilt van partij tot partij en vormt de basis voor verdere discussie over hoe wij met die veranderingen omgaan. Ook hebben we ons vastgoed geanalyseerd, waarbij we gekeken hebben naar de contractduur, de status van het vastgoed en het rendement ervan.’ Uit dit hele proces zijn twee hoofdlijnen af te leiden. De ene is dat de grotere zorginstellingen hun intramurale capaciteit aan het afbouwen zijn. ‘Hierdoor ontstaat een spanningsveld omdat zij bij huur van vastgoed een korte contractperiode wensen en corporaties hierbij onvoldoende zekerheid hebben om te investeren in bouw’, zegt Hoekstra. De andere is dat grote druk komt te staan op het reguliere woningaanbod. Als het de bedoeling is dat mensen ook bij toenemende kwetsbaarheid langer in hun eigen woning blijven wonen, dan zijn woningaanpassingen nodig om dit op verantwoorde wijze mogelijk te maken. Hoekstra: ‘Op dit moment hebben wij 2.500 woningen die geschikt zijn voor mensen die een bepaalde mate van zorg nodig hebben. Maar op termijn moeten we wellicht toe naar een scherpere toewijzing: mensen pas in aanmerking laten komen voor zo’n woning op het moment dat zij zorg nodig hebben.’ Met alle partijen in gesprek Aan de andere kant kijkt WoonFriesland naar het geschikt maken van het huidige bezit voor verzorgd wonen. Dit betekent dat het wooncomfort van deze woningen moet worden geoptimaliseerd, dat ze energiezuiniger moeten worden gemaakt en dat ruimte moet worden geboden aan zorgaanbieders om de harde en zachte zorginfrastructuur op te zetten. ‘Hiermee zijn we volop bezig’, zegt Hoekstra. ‘Er is geen acuut probleem, maar als alle overheidsplannen doorgaan, komt 12

FMT Gezondheidszorg

er wel toenemende druk op het woningbezit van de corporatie. Ook de zorginstellingen zullen dan snel de gevolgen gaan merken. Kleinschalige voorzieningen op het platteland zullen gaan verdwijnen in mijn optiek vanwege krimp omdat ze onvoldoende rendabel zijn. De toekomst is gericht op grootschaliger inpassing in wijken en buurten en groeikernen, met een duidelijke rol voor wijkverpleging en informele zorg.’ WoonFriesland is in gesprek met brancheorganisatie ActiZ en met Aedes (vereniging van woningcorporaties) over hoe om te gaan met zorg en krimp in de regio Friesland. Ook zijn gesprekken gaande met de gemeenten en met het platform GEEF (Gezondheids Expertise en Educatiecentrum Friesland), om de zorgatlas in Friesland in kaart te brengen en het aanbod daarop af te stemmen. Hoekstra ziet de zorgaanbieders worstelen. ‘Het risico is dat ze zich door de omstandigheden gedwongen voelen tot concurrentie en hierdoor gaan kannibaliseren op elkaar’, zegt ze. ‘Volgens mij zouden er gebiedsafspraken moeten worden gemaakt, om vechtstrategieën te voorkomen. Ik snap dat dit tot verzet leidt bij de Autoriteit Consument en Markt, maar vooral de burgers op het platteland zijn er volstrekt niet bij gebaat als partijen tegen elkaar uitgespeeld worden. We trekken dan ook op met zorgaanbieders om aanbod te ontwikkelen dat aansluit op de vraag. Terugkomend op de studie waarover ik het eerder had: dit lukt alleen als we als partijen bereid zijn om open te zijn over de kansen die we zien en de dilemma’s die we ervaren. De gemeenten – die zich nu nog aan het oriënteren zijn op de nieuwe gedecentraliseerde verantwoordelijkheden die zij krijgen – zullen hierin ook een steeds grotere rol gaan spelen.’ Meer weten? Kijk op www.ketennetwerking.nl. <

Advies, productie en installatie van: - Operatiekamer wandsystemen (met of zonder geïntegreerde loodinlage)

- Hermetisch sluitende schuifdeuren - Flush verlijmde (lood) vensters - Doorgeefkasten (met of zonder geïntegreerde loodinlage)

Belleweg 9 | 5711 DH Someren | The Netherlands | T: +31 493 473637 | www.ropasystems.nl

adv. 9 x 12,8 cm:advertentie 9 x 12,8 cm

12-01-2009

Medisch elektrische scheiding met gezond verstand

11:22

Altijd het laatste nieuws!

Compacte energiezuinige trafo(verdelers) voor medisch elektrische scheiding in geclassificeerde ruimten volgens NEN1010-7/A3 en netwerkisolatoren voor scheiding van data-installaties volgens IEC60601-1

fmtgezondheidszorg.nl Informatie: [email protected]

FMT Gezondheidszorg

13

maatschappelijk verantwoord ondernemen

Zorgbestuurder Wilbert de Haan (RSZK) aan het woord

Vastgoedbeleid in onzekere tijden Zorgaanbieders die zich richten op zorg voor ouderen of verstandelijk beperkten, worden door de transitie in de langdurige zorg gedwongen vergaande beslissingen te nemen ten aanzien van hun vastgoed. Bestuurder Wilbert de Haan legt uit hoe Regionale Stichting Zorgcentrum de Kempen (RSZK) met deze materie omgaat, en hoe deze organisatie ook in moeilijke omstandigheden zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid probeert te nemen.

Door: Frank van Wijck 14

FMT Gezondheidszorg

R

SZK is een organisatie die zorg op maat wil bieden met een lokale kleur. Het heeft een revalidatiecentrum voor senioren, een hospice, een zorgboerderij en het heeft woonzorgcentra in De Kempen, een aantal grote en kleine gemeenten in het zuiden van Brabant. Met het oog op die woonzorgcentra was het voor RSZK zaak om snel de eigen positie te inventariseren op het moment dat de scheiding van wonen en zorg zich aankondigde. ‘Dat geldt natuurlijk voor alle zorgaanbieders die vastgoed in hun portefeuille hebben’, zegt De Haan. ‘Maar het heeft voor ons een iets andere invulling dan voor veel andere zorgaanbieders, omdat wij vanuit de historische context samenwerken met woningcorporatie De Kempen. Op alle plaatsen waar wij een verpleeg- of verzorgingshuis hebben, zijn daaraan nagelvast woningen van De Kempen verbonden. Al ons intramurale vastgoed – op twee vestigingen na – is in eigendom. En aan dit vastgoed zijn 750 woningen van De Kempen gekoppeld. Dat geeft toch een ander beeld dan bij andere zorgaanbieders, wij waren al ingesteld op de scheiding van wonen en zorg. Woonruimte bieden aan oudere, zorgbehoeftige mensen staat vermeld in de statuten van De Kempen en dat geeft ons een wat meer luxe positie. We vullen elkaar goed aan in kennis over volkshuisvesting

“We hebben kritisch gekeken naar de vraag wat we zelf konden of moesten blijven doen en wat we bij derden konden leggen.” en over de eisen waaraan een woning moet voldoen om er zorg in te kunnen bieden.’ Snel maatregelen nemen Dit neemt niet weg dat de veranderingen in de langdurige zorg ook voor RSZK grote gevolgen heeft. ‘We boden in onze verzorgingshuizen ook ruimte aan mensen met lagere ZZP’s’, vertelt De Haan. ‘We zijn al vroeg begonnen de vrijkomende plekken in te vullen met cliënten met ZZP 4, zodat het na verloop van tijd wegvallen van de cliënten uit de ZZP’s 1 tot en met 3 minder impact zou hebben. Ondanks dit hebben we toch maatregelen moeten nemen op ons vastgoed. Ook daarmee zijn we al vroeg begonnen, door vastgoed versneld af te boeken en hypotheken binnen betrekkelijk korte tijd af te schrijven. De gebouwen staan dus nu voor een waarde van nul euro in de boeken. Dat heeft ons veel geld gekost, maar het heeft ons niet in de rode cijfers gebracht.’ De organisatie is ook organisatiebreed een soberder financieel beleid gaan voeren. Vijf jaar geleden had RSZK nog een forse organisatie voor bouw en onderhoud. Dat is nu veranderd. De Haan vertelt: ‘We hebben kritisch gekeken naar de vraag wat we zelf konden of moesten blijven doen en wat we bij derden konden leggen. We hebben de organisatie dus anders ingevuld. De medewerkers vastgoed zijn nu veel meer de beheerders geworden die ervoor verantwoordelijk zijn dat derden op tijd in actie komen. We hebben dus afscheid genomen van een behoorlijk deel van ons facilitair personeel en we

hebben de afdeling omgevormd naar een team dat zich met de organisatie van het vastgoed bezighoudt. Vanzelfsprekend hebben we hierbij een zorgvuldige afweging gemaakt over de medewerkers die we wél aan boord wilden houden: juist als je onderdelen van je bedrijfsvoering uit handen geeft aan derden, heb je over die onderdelen gerichte kennis in huis nodig. Voor het inschakelen van derde partijen hebben we in het inkooptraject ingezet op clustering, wat ons in staat stelde scherp in te kopen. Zo hebben we forse besparingen kunnen realiseren.’ Eigendom of huur De vraag of het in het huidige tijdgewricht voor aanbieders in de langdurige zorg beter is om vastgoed in eigendom of huur te hebben, vindt De Haan lastig te beantwoorden. Hij zegt: ‘Kijk je naar de richting die de overheid is ingeslagen, dan ben je geneigd te denken: maak alles flexibel en ga dus geen langdurige verplichtingen aan. Het overheidsbeleid is geen constante factor. Toch kun je als zorgaanbieder altijd nog een bepaald beleid op hoofdlijnen voeren, ongeacht het overheidsbeleid. Wij hebben en houden ons vastgoed in eigendom. Een weloverwogen beslissing, want het geeft naar de banken houvast om financiering te krijgen als we die nodig hebben, zeker als in het vastgoed overwaarde zit. Vastgoed in eigendom hebben kan dus voor een aanbieder in de langdurige zorg ook een voordeel zijn.’ Wel kijkt RSZK bij nieuwbouwprojecten heel nadrukkelijk ook naar andere partners dan alleen de banken. ‘Met de steeds stringentere regels van het Waarborgfonds voor de Zorgsector is financiering steeds lastiger geworden’, Woonzorgcentrum RSZK Floriaan in Bladel.

FMT Gezondheidszorg

15

maatschappelijk verantwoord ondernemen

“Als de kerk dicht gaat, dan hebben wij een kapel in het verzorgingshuis. Sluit de ontmoetingsruimte van de gemeente, dan bieden wij die.” Wilbert de Haan: ‘De vergrijzing is in elke gemeente waarin wij actief zijn boven het landelijk gemiddelde.’

zegt De Haan. ‘Partners zijn dus waardevol. Een logische partner is de woningcoöperatie, omdat die een sociaal/maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft. Maar we kunnen ook partners zien in de gemeenten, zeker nu die in de decentralisaties steeds meer verantwoordelijkheid krijgen voor de zorg voor hun burgers. Ook zij kunnen hierin als partner van een zorgaanbieder een deel van de borging voor een investering voor hun rekening nemen. Tegelijkertijd besef ik terdege hoe lastig dit voor ze is, want ook de gemeenten zien allerlei verantwoordelijkheden op zich afkomen met onduidelijkheid over de financiering daarvoor.’ Maatschappelijke verantwoordelijkheid Bij veel gemeenten klotst het geld toch al niet tegen de plinten. De regio De Kempen is snel en sterk aan het vergrijzen. ‘De vergrijzing is in elke gemeente waarin wij actief zijn boven het landelijk gemiddelde’, zegt De Haan. ‘Dit betekent dat wij in toenemende mate niet alleen kijken naar de zorginhoudelijke aspecten van ons werk, maar ook naar de vraag hoe we onze maatschappelijke verantwoordelijkheid nog beter inhoud kunnen geven. In dorpen sluiten winkels en banken, kerken eveneens. Dan zit daar op een gegeven moment eigenlijk alleen nog maar een zorgaanbieder, die bovendien uit bedrijfseconomisch oogpunt eigenlijk ook nog eens zou moeten sluiten. Maar dan krijg je spookdorpjes met ouderen.’ Hoe zorg je ervoor dat zulke dorpjes leefbaar blijven? ‘Daarin zit dus juist onze meerwaarde’, zegt De Haan. ‘Als de kerk dicht gaat, dan hebben wij een kapel in het verzorgingshuis. Sluit de ontmoetingsruimte van de gemeente, dan bieden wij die. Wel overleggen we dan over zulke zaken met de betreffende gemeente, want zulke zaken stellen nieuwe eisen aan ons vastgoed. Dit is ingericht op basis van een intramurale behoefte en ontwikkelt zich nu meer naar een sociaal/maatschappelijke setting. Je gaat je gebouw een andere functie geven als je bijvoorbeeld de kapel openstelt voor alle inwoners van het dorp. Dan moet je je afvragen of dit de investering waard is en of er aanvullende wettelijke regels zijn waarmee je rekening moet houden.’ Sluiten of ombouwen Vorig jaar maakte RSZK bekend te overwegen om drie verzorgingshuizen te sluiten, of om te bouwen tot wooncomplexen. Die vraag ligt nog steeds 16

FMT Gezondheidszorg

open. De Haan legt uit: ‘Voor twee locaties hebben we besloten even af te wachten hoe de zaken zich ontwikkelen. Een daarvan is inderdaad zo’n dorpje waarover ik het zojuist had, waar dus het vraagstuk van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid een belangrijke rol speelt. Van het andere gebouw weten we al zeker dat we het op termijn zullen sluiten, omdat er nieuwbouw voor in de plaats komt. Het derde verzorgingshuis waarom het hier gaat, geldt als tijdelijke opvang voor een ver/nieuwbouw project elders. Ook dit wordt op termijn gesloten. Maar ze staan alle drie al voor nul euro in onze boeken en zijn dus geen molensteen om onze nek.’ Is ver/nieuwbouw aan de orde en moeten bewoners tijdelijk elders worden ondergebracht, dan gaat RSZK daarover vroegtijdig in gesprek met de bewonerscommissie. ‘Vaak betekent dit dan dat mensen tijdelijk een dorp verderop gaan wonen’, zegt De Haan. ‘Veelal betekent dit een kilometer of drie verderop, maar we weten hoe emotioneel beladen dit voor mensen kan zijn als het om een periode van een jaar gaat. Zeker als je bedenkt dat een aantal bewoners in die tijd overlijdt. In zulke situaties moet je als raad van bestuur echt aanspreekbaar zijn voor mensen. Dit geldt ook als het gaat om de gevolgen van de transitie van de langdurige zorg, maar dat is niet altijd eenvoudig. Het blijft op een hoog abstractieniveau hangen totdat het echt concreet wordt.’ Beter of slechter Wordt de zorg al met al beter of slechter met de veranderingen die onder invloed van het kabinetsbeleid op RSZK en haar cliënten afkomen? ‘Veel zorgbestuurders onderschrijven de visie van staatssecretaris Martin van Rijn’, zegt De Haan. ‘Het enige probleem is de vraag of we deze omslag in de gegeven tijd kunnen maken zonder onnodige schade te laten ontstaan. Zelf hebben we heel vroegtijdig geanticipeerd op de komende veranderingen. We kenden de pijnpunten dus al snel, maar we worden daardoor mogelijk ook sneller dan andere partijen geconfronteerd met de gevolgen ervan. We proberen er zo goed mogelijk mee om te gaan. Maar in de praktijk komt het er wel op neer dat we nu al geconfronteerd worden met de gevolgen van de veranderingen in de langdurige zorg die het kabinet met haar voorgenomen wetgeving nu juist probeert te voorkomen. Dat is wel de realiteit.’ <

medische technologie

Trolley voor transportcouveuse Het vervoer van pasgeborenen van bijvoorbeeld de verloskamer naar de kinderafdeling, of van de OK naar NICU, gaat in de Isalaklinieken in een speciale transporttrolley, ontwikkeld door de afdeling Medisch Technologie van het ziekenhuis.

B

ij de vervanging van de oude transportcouveuse had de Obstetrische High Care afdeling van Isala enkele specifieke wensen. Zo moest op de trolley naast de couveuse een beademingsapparaat, bewakingsmonitor en infuuspomp kunnen. Ook moeten medicijnen gemakkelijk meegenomen kunnen worden en dan het liefst in een afgesloten kastje zodat niet iedereen er bij kan. Omdat op de ‘reguliere markt’ geen geschikte oplossing gevonden kon worden is de afdeling Medische Technologie ingeschakeld. De benodigde apparatuur die op de trolley geplaatst moet worden is ingekocht en op basis daarvan is een ontwerp gemaakt.

De praktijk In de praktijk blijkt de trolley een aantal voordelen te hebben. Ondanks de vrij grote omvang rijdt hij gemakkelijk. De werkhoogte is prettig en de gemakkelijke toegankelijkheid van de zuurstof en persluchtvoorzieningen, maakt het mogelijk dat de afdeling zelf de tanks kan verwisselen. Mocht het nodig zijn, dan kan er nog een mini mover onder worden gezet, zodat hij nog makkelijker rijdt. De eerste trolley is na een oefenperiode in gebruik genomen, waarna er in totaal 5 geproduceerd gaan worden. Geïnteresseerde collega’s kunnen desgewenst contact opnemen met de afdeling Medische Technologie, André de Vries, telefoon: 038 424 5000. <

André de Vries (Medische Technologie) en Yvonne Lens (leidinggevende OHC) bij de trolley.

Door: de redactie FMT Gezondheidszorg

17

ict

IHE, Integrating the Healthcare Enterprise:

Betere communicatie, eenvoudige implementatie én effectiviteit We kennen talloze scenario’s waarbij zorginformatie wel gedigitaliseerd is, maar er van integratie en interoperabiliteit tussen verschillende werkprocessen en zorg ICT-systemen geen sprake is. Laat staan dat er rekening gehouden wordt met kosten, efficiëntie en de beveiliging van informatie. IHE, Integrating the Healthcare Enterprise, brengt hier verandering in.

Door: Betty Rombout 18

FMT Gezondheidszorg

I

n zowel het binnen- als buitenland worden in ziekenhuizen dagelijks nog steeds honderden cd’s of dvd’s geproduceerd en verstuurd. Voor een ‘second opinion’ in ziekenhuis B krijgt een patiënt een dvd mee met beeldmateriaal van een MRI-scan, gemaakt in ziekenhuis A. Echter, de radioloog in ziekenhuis B kan de dvd van ziekenhuis A niet inlezen. Dus wordt er weer een nieuwe MRI-scan gemaakt. Digitaliseren van het zorgproces blijkt lastig, zowel tussen zorginstellingen als er binnen. Toen en nu In 1997 slaan enkele enthousiastelingen van het Amerikaanse Healthcare Information and Management Systems Society (HIMSS) en de Radiological Society of North America (RSNA) de handen ineen en richten IHE, Integrating the Healthcare Enterprise, op. Zij zijn van mening dat er wat gedaan moet worden aan het feit dat software en medische apparatuur niet is afgestemd op de werkwijze en dat van integratie van systemen geen sprake is. Hoe? Niet door het wiel opnieuw uit te vinden, maar door gebruik te maken van bestaande standaarden in de zorg, zoals Digital Imaging and Communications in Medicine (DICOM) en Health Level 7 (HL7). Voor alle duidelijkheid, IHE is dus geen standaardisatieorganisatie, softwarebedrijf of product. IHE slaat een brug tussen standaarden en hun

praktische toepassing in de zorg. Het is een nonprofit organisatie, gesponsord en gedragen niet alleen door leveranciers van ICT in de gezondheidszorg, maar ook door gebruikers/zorgprofessionals, standaardisatieorganisaties, koepels en overheden, zoals het Nictiz, het Nationaal Instituut voor ICT in de Zorg. Deze inspraak, het proces hoe IHE komt tot integratieprofielen en het gezamenlijke draagvlak zijn hét succes van IHE. IHE internationaal is actief in de Verenigde Staten, Canada, Japan, China, Korea, Australië en Europese landen. Deze landen – waaronder IHE Nederland, opgericht in 2004 - ressorteren onder IHE Europa. Intern is IHE georganiseerd rondom klinische disciplines en domeinen, zoals radiologie, cardiologie, farmacie, oogheelkunde, maar ook rondom IT-infrastructuur, bedzijdige apparatuur en de afstemming van zorginformatie rondom de patiënt. Proces IHE hanteert een methodiek om snel tot een werkende en door bedrijven commercieel gevoerde oplossing te komen, die vervolgens door iedereen omarmd wordt. Het proces omvat een cyclus met een vaste doorlooptijd van 18 maanden. Als eerste wordt gekeken naar de vraag van gebruikers op het gebied van interoperabiliteit. Op welke problemen stuiten zij? Nadat de ‘use-case’ uitgeschreven is, zijn de leveranciers van ICT-oplos-

singen voor de zorgsector aan de beurt. Kijkende naar de ‘use-case’ omschrijven zij technische specificaties voor het gebruik en het implementeren van relevante standaardaarden, die zorgen voor de communicatie tussen zorgdisciplines. In IHE-taal noemen we deze specificaties de IHEintegratieprofielen. Per domein omschrijft IHE deze profielen. De profielen worden op hun beurt verzameld in de Technical Frameworks, een gids voor de integratie van systemen. Een van de toetsen die wordt gedaan om te kijken of een integratieprofiel werkt, is de test op de zogenaamde jaarlijkse IHE Connectathon. Leveranciers, die de integratieprofielen van IHE willen implementeren, komen op deze Connectathon bij elkaar. Sluiten de systemen van de verschillende leveranciers op elkaar aan? Komt een systeem door de test, dan publiceert de leverancier een IHE-integratieverklaring. Wil een zorginstelling in zee met een leverancier en wil men weten of het systeem ‘integration proof ’ is met andere systemen, dan hoeft de zorginstelling slechts te vragen naar die IHE-integratieverklaring en te checken of de leverancier zich daadwerkelijk op een IHE Connectathon voor dit rofiel heeft gekwalificeerd. Kwaliteit Het mag duidelijk zijn, systemen ontwikkeld conform IHE communiceren beter met elkaar, zijn eenvoudiger te implementeren en maken het zorgverleners mogelijk om informatie effectiever te gebruiken. Maar zijn we er dan met IHE? Nee. Er is nog veel werk aan de winkel. De oplossingsrichting is duidelijk: IHE-methodieken en het gebruik van standaarden. De uitdaging is om IHE hoger in de waardeketen te krijgen. IHE is in een ziekenhuis vaak bekend bij twee of drie mensen, daar waar het om een specifieke applicatie gaat. IHE zit nog niet tussen de oren van het management. Dit, terwijl IHE gaat over kwaliteit van datacommunicatie. Een kwaliteit die uiteindelijk ten goede komt aan de patiënt. En om hem gaat het uiteindelijk. Meer informatie: www.ihe-nl.org <

Evert Sanders is gebruikersvoorzitter van IHE Nederland, werkzaam als radioloog in het Amphia Ziekenhuis in Breda en vanaf het eerste uur betrokken bij IHE. Hij vertelt: “Het Amphia had destijds als een van de eerste ziekenhuizen een PACS. Echter, wat bleek? We wisten van patiënt X, die op de Eerste Hulp was binnen gebracht, helemaal de naam niet. Radiologie maakte foto’s van hem. Het Lab verzamelde gegevens, alsook andere domeinen. Hoe moesten we binnen de verschillende computersystemen foutloos de naam van patiënt X veranderen? We praatten immers over dezelfde persoon. We richtten toen in het ziekenhuis een werkgroepje op. Het probleem aanpakken bleek organisatorisch lastig. Veel partijen moesten we betrekken, zoals leveranciers van ICT-systemen. Toen ik even later op een RSNA-congres in Amerika was, kwam ik in aanraking met IHE. Zij hadden dé oplossing voor ons probleem: het IHE-profiel Patient Information Reconciliation. Dit was voor mij de ‘switch’. Wij waren niet het enige ziekenhuis in de wereld dat met PACS bezig was. Wilde ik hier mijn tanden in zetten, dan moesten we het niet lokaal, maar internationaal aanpakken.” “IHE brengt een complex probleem terug tot simpele uitgangspunten. Sla je alles netjes op in radiologie, cardiologie, laboratorium et cetera, dan kunnen al die domeinen met elkaar communiceren en zijn er allerlei dwarsverbanden te leggen. Oftewel, verbinden we alles met elkaar in het zorgdossier, dan is dit een technologische doorbraak. Vergelijk het met het gps-systeem, dat Tom-Tom mogelijk maakte. Gaan we goed door met standaardiseren, dan zie ik een hele versnelling in onze denkbeelden over ziekteprocessen. Zowel voor de wetenschap als voor de patiëntzorg is dit erg interessant. IHE zorgt voor deze verbreding en samenhang.”

Tie Tjee is leveranciersvoorzitter van IHE Nederland en werkzaam bij E-Storage waar hij zich richt op datastorage in de zorgmarkt. Ook was Tjee in 2004 betrokken bij de oprichting van IHE Nederland. Hij zegt:

Fotografie: Richard Lotte.

“IHE lost voor de zorginstelling problemen op ICT-gebied op. Hoe? Het begint bij die instelling. Zij zeggen tegen een ICT-leverancier te moeten voldoen aan de IHE-vereisten. Het kost de instelling helemaal niets; geen geld en geen tijd. Dit wordt vaak vergeten. De leverancier moet het werk doen. Hij gaat naar de IHE-Connectathon om zijn producten te testen. Te onderzoeken of ze interoperabel zijn met andere systemen en voldoen aan de gewenste functionaliteit van de klant, de zorginstelling.”

“Wat je ziet in de zorg, is dat ziekenhuizen steeds meer in verschillende vormen met elkaar gaan samenwerken. In zijn totaliteit samenwerken in bijvoorbeeld de voorfase van een fusie, samenwerken op een bepaald vakgebied, et cetera. Voor hen is het van belang gegevens goed en veilig met elkaar uit te wisselen. Het IHE-XDS (Cross-Enterprise Document Sharing)-profiel speelt hierbij een belangrijke rol. Een succesverhaal is het project IHE-XDS in Noord-Nederland. In dit deel van Nederland bestonden verschillende netwerken voor de uitwisseling van medische gegevens. De betrokken 13 ziekenhuizen zijn nu met behulp van IHE-XDS tot een regionale IT-infrastructuur gekomen.”

FMT Gezondheidszorg

19

documentenbeheer

Digitaal tekeningenbeheersysteem

bv3 projectsupport biedt tijdwinst, controle en veiligheid Een digitaal tekeningenbeheersysteem van bv3 projectsupport betekent tijdwinst, controle en veiligheid. Misschien is het u ook wel eens overkomen. U wilt iets nakijken op een technische tekening maar u kunt de tekening niet terugvinden. Een tekeningenbeheersysteem met alle relevante disciplines is dan de oplossing.

Door: Reinier Barends 20

FMT Gezondheidszorg

I

n veel bedrijven en instellingen heeft het beheer van tekeningen geen prioriteit. Bouwtekeningen liggen vaak niet op een vaste plek, of medewerkers weten niet waar ze liggen. Als er dan een tekening nodig is, levert dat uren zoekwerk op. En als die eindelijk gevonden is, is de status vaak onbekend. Zonde van de tijd en van het geld. Dat kan beter dacht bv3 projectsupport. Het bedrijf ontwikkelde een digitaal systeem voor tekeningenbeheer en maakte het mogelijk dat bedrijven en organisaties hier zelf op kunnen inloggen om elke gewenste tekening te bekijken en indien nodig aan te passen. Op elk moment, waar ook ter wereld. Tilburg University Tilburg University is een van de organisaties die gebruik maakt van het digitale beheersysteem van bv3 projectsupport. Projectleider Real Es-

tate Maikel Rops vertelt over de totstandkoming van hun tekeningenbeheersysteem: ‘Onze afdeling Facility Services beheert alle gebouwen van de universiteit met een totaal BVO van meer dan 120.000 m2. Dat zijn ongelooflijk veel ruimtes die we beheren op meerdere locaties. Het beheer op basis van de tekeningen en plattegronden op papier nam zoveel tijd in beslag dat we in 2000 zijn overgestapt op een digitale beheer methodiek van bv3 projectsupport. We zijn met elkaar om tafel gaan zitten en hebben onze wensen voorgelegd. Bv3 is vervolgens begonnen met het inventariseren en waar nodig het digitaliseren van onze plattegronden. Daarbij hebben zij niet klakkeloos overgenomen wat er op papier stond of wat al digitaal voorhanden was, maar inspecteerden ze nauwkeurig elke ruimte op bouwkundige en installatietechnische mutaties. Verder zijn de brandscheidingen in

vereiste vergunningen voor gebruiksbesluit. Hoewel ik het heel makkelijk vind dat we op ieder moment kunnen inloggen om de tekeningen te bekijken en eventueel aan te passen, is het toch ook wel erg prettig dat bv3 projectsupport altijd nog een controle uitvoert op de aanpassingen voordat ze zomaar worden opgeslagen in beheer. Daardoor raakt ons bestand niet vervuild.’

Links naar rechts: Maikel Rops, Marloes Peeters, Reinier Barends.

kaart gebracht. Ik hoef nu niet meer het archief in te duiken om een tekening te zoeken maar kan gewoon vanachter mijn computer inloggen in ons beheersysteem.’ Maatwerk Het tekeningenbeheersysteem is dus absoluut maatwerk. Elk bedrijf of instelling is anders en daarom vraagt dit een advies op maat. Bij het realiseren van een beheersysteem werkt
bv3 projectsupport met vastgestelde processen; de tekeningen zijn opgebouwd met een eenduidige lagenstructuur. Dat wil zeggen dat de verschillende disciplines zoals E- en W-installaties en vluchtplannen over de bouwkundige onderlegger

worden geschoven. Op die manier worden die gegevens alleen zichtbaar in de gewenste lay-out bij het activeren van een discipline. Deze methodiek is vastgelegd in een CAD-procedureboek, dat als contractonderdeel wordt meegegeven aan de uitvoerende partijen, zoals de aannemers en installateurs. Bij bouwuitvoeringen worden de tekeningen op die manier direct in de juiste structuur opgezet en kunnen na revisie snel in het beheersysteem worden opgenomen. ‘We beschikken nu gewoon over actuele tekeningen en dat werkt erg efficiënt’, legt Maikel verder uit. ‘Actuele tekeningen zijn niet alleen handig in het dagelijks beheer maar zijn ook een vereiste bij NEN 3140 keuringen, legionellabeheer en bij de

Ontzorgen Het ontzorgen van de klant en het werk in de praktijk makkelijker maken, typeert de werkwijze van bv3 projectsupport dat al bijna dertig jaar werkt met digitale tekeningen. Marloes Peeters, Policy advisor Real Estate, is vooral blij met de eenvoudige data-aanlevering van het tekeningensysteem aan het facilitair management informatiesysteem (Fmis): ‘Binnen de TiU werken we met Planon voor ons dagelijks beheer. Een aanpassing in het tekeningenbestand levert mij direct een automatisch aangepaste ruimtelijst op met de juiste oppervlakten conform de NEN 2580. Nieuwe disciplines kunnen bovendien worden toegevoegd zoals het beheer van al onze datapunten. Het op deze manier beheren van onze tekeningen scheelt ons enorm veel tijd.‘ ‘Het scheelt inderdaad tijd’, vult Maikel haar verder aan, ‘maar het geeft ons ook een optimaal overzicht van ons werkterrein. En dat betekent voor mij dat ik controle heb en de juiste informatie heb om veiligheid in en om de gebouwen te garanderen. En dat werkt bijzonder prettig.’

bv3 projectsupport Wilhelminastraat 1b 5246 XA Rosmalen T: 073 - 639 93 10 E: [email protected] I: www.bv3projectsupport.nl < FMT Gezondheidszorg

21

techniek

Voortdurend kritische blik op installaties Installaties vormen het dynamische hart van elk gebouw in de gezondheidszorg. Ze zorgen voor warmte, koeling, elektriciteit en veiligheid. Installaties kunnen soms vreselijk hinderen of voor gevaarlijke situaties zorgen als ze niet doen wat ze behoren te doen, of als bij veranderingen in de ene ruimte gevolgen optreden in de andere. Hoe dit te voorkomen? Check, check and double check!

Door: Frank van Wijck 22

FMT Gezondheidszorg

I

edereen zal de situatie herkennen: na heel veel werk wordt een nieuwbouwproject feestelijk opgeleverd en enthousiast in gebruik genomen. En dan komen de problemen en probleempjes aan het licht. Een lichtknopje dat achter een openslaande deur zit is nog tot daar aan toe. Maar het wordt al vervelender als een hele afdeling op een temperatuur van zestien graden wordt gehouden, omdat die als maximumtemperatuur voor één van de afdelingsruimten binnen die ruimte als kritische eis is gesteld. Prima voor

dat kritische onderdeel, maar onprettig voor de mensen die bij die temperatuur moeten werken. ‘Zo’n gebouw loopt dan weg van de uitgangspunten die er ooit bij zijn bedacht’, zegt manager expertisegroepen Antoon van Rooijen van Deerns. ‘En je voorkomt het alleen door in alle stappen van het proces kritisch naar dat proces te blijven kijken. Vaak verslapt dit op het moment dat de keuzes zijn gemaakt en het bouwproces begint, en dan ontstaan de problemen.’

Kijkt een logistiek specialist mee naar de bouwtekening van een architect, dan kan dit er zomaar toe leiden dat één of twee liften minder nodig zijn in een pand.

Voorkomen dat dit gebeurt vergt een structurele aanpak, zegt adviseur Cor Prop van Deerns. En hij schuift een afbeelding van het V-model over tafel. ‘Dit kennen ze in de zorg ook wel’, zegt hij,’ ze kennen het overal waar wordt gebouwd. Het symboliseert een werkwijze waarbij je pas de volgende fase van een proces – de bouw van een ziekenhuis bijvoorbeeld – ingaat als je hebt geverifieerd of de vorige fase naar behoren is verlopen en het gewenste resultaat heeft opgeleverd en als je hebt gevalideerd dat je installaties doen wat ze behoren te doen. En dat doe je bij iedere fase opnieuw.’ Besparen kan geld kosten Van Rooijen illustreert trefzeker hoe essentieel dit is. ‘De ontwerpkosten van een gebouw zijn twee of drie procent van de totaalprijs’, zegt hij. ‘De realisatie is vijftien tot achttien procent en de rest is exploitatie. Bezuinigingen in de ontwerpfase kunnen dus later enorme gevolgen hebben. Als bij de bouw wordt afgeweken van het oorspronkelijke plan, dan kan een stilteruimte ineens naast een ruimte komen waar apparatuur constant herrie maakt. Dit is echt gebeurd. En dan is dat probleem natuurlijk wel weer op te lossen, maar dat kost geld.’ Zo’n voorbeeld kent Prop ook wel. ‘Neem de keuze voor toiletten die zijn voorzien van een coating die ervoor zorgt dat ze een langere levensduur hebben en minder onderhoud vergen, dan kun je in een gebouw met veel toiletten in de initiële kosten fors besparen als je in tweede instantie toch kiest voor een goedkopere variant. Maar als je kijkt naar het total cost of ownership over vijftien of twintig jaar, dan ben je fors duurder uit.’

Hygiëne-zekerheid en kosten-efficiency

Nadenken over gevolgen van beslissingen loont dus. Zeker als het in samenwerking gebeurt. Kijkt een logistiek specialist mee naar de bouwtekening van een architect, dan kan dit er zomaar toe leiden dat één of twee liften minder nodig zijn in een pand. En worden de facility managers tijdig bij een bouwproces betrokken, dan vergroot dit de kans op eenheid in taal. Dit voorkomt dat na een oplevering de bouwpartijen nog spreken over ruimte 3F en niemand weet wat daarmee bedoeld wordt, omdat facility deze ruimte in de werkschema’s heeft staan als 3.02.A.

‘Eerst organisatie, dan bouwkunde, dan pas techniek’ Organisatie eerst Techniek is een invulling van eisen en wensen, en die staan soms haaks op elkaar, waarschuwt Van Rooijen. ‘Neem een ziekenhuis’, zegt hij. ‘Dit moet gebruiksvriendelijk zijn voor patiënten en medewerkers. Maar er zijn ook ruimten waar niet zomaar iemand mag in- of uitlopen. En bij een calamiteit moet snelle evacuatie mogelijk zijn. Dit vraagt in de eerste plaats om slimme organisatorische maatregelen en goede bouwkundige voorzieningen en pas in tweede instantie om technische voorzieningen. Een muur plaatsen of weglaten is vaak een slimmere oplossing dan beveiligingsapparatuur installeren. Kies dus steeds voor de meest eenvoudige oplossing. Ook op plaatsen

Nu tot € 1250,extra korting!*

Nu een individuele aanbieding voor wasserijapparatuur aanvragen en profiteren van de extra jubileumkorting

Info: (0347) - 37 78 84 www.miele-professional.nl/jubileum *Actie loopt van 1 juni tot en met 31 december 2014.

FMT Gezondheidszorg

23

techniek

Eerst organisatie, dan bouwkunde, dan pas techniek.

waar wel technische voorzieningen nodig zijn. Is bijvoorbeeld ventilatie nodig in een ruimte? Kijk dan eerst of algemene ventilatie volstaat en kies pas voor een specifieke ventilatievoorziening als dit niet het geval is. Hetzelfde geldt voor verlichting. In een verkeersruimte volstaat minder sterke verlichting dan in een werkruimte waarin mensen moeten kunnen lezen.’ En, voegt Prop toe: leg iedere beslissing vast. ‘Bouwprocessen duren lang’, zegt hij. ‘Aan het einde ervan zijn veel mensen niet meer in de organisatie werkzaam die bij aanvang wel betrokken waren bij het beslissingstraject. Staan alle beslissingen op papier, dan heb je altijd een goed antwoord op de vraag van een nieuwe medewerker na de oplevering wie heeft besloten dat luchtafvoerkanaal juist op die plaats te plaatsen.’ Onderhoud en beheer Een ander aspect om rekening mee te houden, is de vraag of het facilitaire personeel in huis wel in staat is om onderhoud te plegen of reparaties te verrichten aan hightech apparatuur. ‘Ik chargeer nu’, zegt Van Rooijen, ‘maar we kennen allemaal nog de technische uitdrukking “als het herrie maakt is het goed en zo nodig geef je er een tik met een bahco tegen”. Bij hightech installaties heb je niet veel aan die bahco, en heb je dan de mensen in huis die je voor het beheer van die apparatuur nodig hebt?’ 24

FMT Gezondheidszorg

“Je kunt heel veel uitbesteden maar niet je verantwoordelijkheid”

Dat aspect van beheer en onderhoud vergt op alle plaatsen waar met installaties wordt gewerkt gerichte aandacht, stelt Prop. ‘Als achter luchtbehandelkast A een beddenhuis hangt en achter luchtbehandelkast B een IC, dan vergt B een ander onderhoudsregime dan A. Hou daar dus rekening mee. En kijk bij B ook naar historisch cijfers over hoe lang het duurt voordat bepaalde onderdelen stuk gaan. Als je daarop anticipeert, kun je schades voorkomen en kun je dus ook voorkomen dat je werkzaamheden moet opschorten op een afdeling omdat schade toch optreedt.’ Denk dus niet alleen aan tijdig onderhoud van installaties, is de boodschap, maar voer er ook proactief beheer op. ‘Beheer gaat een stap verder’, zegt Van Rooijen. ‘Het houdt rekening met

de vraag wat het voor je installaties betekent als je iets verandert in de ruimte waarin ze functioneren. Meet bijvoorbeeld structureel het energieverbruik en kijk welke trends daarin zitten.’ Ook bij de vraag naar het al dan niet uitbesteden van onderhoud moet met dit verschil tussen onderhoud en beheer rekening worden gehouden. ‘Je kunt heel veel uitbesteden’, zegt Van Rooijen, ‘maar je verantwoordelijkheid niet. Bedenk bij uitbesteden ook: hoe meer je uitbesteedt, hoe meer kennis je naar buiten huis delegeert. Maar omgekeerd: hoe meer je inbesteedt, hoe meer je moet investeren in opleiding en nascholing van je medewerkers.’ <

!

! !

“Uitdokteren!”

!

Dat is hernieuwde Bouwkunst vanuit

de Geneeskunde en de Verpleegkunde.

!

!

! !

De aanhoudende buikkramp bij Banken en heftige ritmestoornissen en omleidingen in de zorg-omzet vragen een nieuw behandelplan voor de vele verstoppingen in planuitvoering nieuwbouw en renovatie.

Bouw-plannen en -investeringen moeten -vooraf zichtbaar- worden beperkt tot traceerbare medische & verpleegkundige meerwaarde (Return On Investment) voor zorgprocessen.

De zorg professionals zélf zijn -met onze werkwijzen- best in staat deze ROI concreet aan te wijzen en te borgen voor business-cases en banken. En ook voor het interne en maatschappelijk draagvlak van deze investeringen. Wil dit evenwel goed lukken, dan moeten zorgmanagement en professionals in ontwerp- en in realisatie-fase een richtinggevende rol krijgen toebedeeld en innemen.

Frank Koning, Bouwdirectievoering

! ! ! !



Postbus 52 1722 DC NOORD SCHARWOUDE! 0226 341707 [email protected]! WWW.KOMDOEGA.NL

Actueel - Informatief Bedrijfsinformatie

fmtgezondheidszorg.nl

FMT Gezondheidszorg

25

vastgoed

Espria: Meting prestatie vastgoed uitgangspunt vastgoedstrategie Zorgaanbieders zijn veelal gewend functioneel, financieel en technisch te bouwen of op deze grondslagen gebouwen te huren voor hun intramurale zorgaanbod. Als ze zich meer zouden richten op de duurzaamheid van de gebouwen, zou verandering van het zorgveld minder snel tot vastgoedproblemen leiden. Sommige gebouwen zijn immers te mooi om af te breken, die wil je heel graag herbestemmen.

Door: Frank van Wijck 26

FMT Gezondheidszorg

H

et is een interessante vraag: hoe meet je als zorgaanbieder de prestatie van je vastgoed? En het is een actuele vraag, want de voorgenomen transitie in de langdurige zorg dwingt zorgaanbieders om hun bestaande vastgoedbeleid kritisch tegen het licht te houden. De drie meest voor de hand liggende prestatievelden voor vastgoed kan iedereen waarschijnlijk wel bedenken: functioneel, technisch en financieel. ‘Maar ik vond dat niet genoeg om tot een echt goede afweging te kunnen komen over de prestatie van het vastgoed waarmee wij zelf als zorgaanbieder te maken hebben’, vertelt Ronald Goos, manager vastgoed bij Espria. ‘Ik wilde er meer grip op krijgen. Maar dit lukte niet zomaar, want er bestaat geen overkoepelend meetsysteem voor.’ Dus besloot Goos tien jaar geleden de studie master of real estate te volgen en van het onderwerp prestatie van vastgoed zijn afstudeeropdracht te maken. Hij kwam bovenop de drie bekende prestatievelden met twee aanvullende. Het ene is de prestatie van het vastgoed in termen van de architectuur en de stedenbouwkundige inpassing. Het andere is de prestatie van het vastgoed in termen van mens en milieu. Met andere woorden: hoe presteert het vastgoed in termen van de beleving van patiënt of bewoner en personeel. ‘Een veelgehoorde term in relatie tot vastgoed is duurzaamheid’, vertelt Goos verder. ‘En als het om duurzaamheid gaat, zijn vooral die architectuur en stedenbouwkundige inpassing van het vastgoed essentieel. Duurzame gebouwen zijn objecten die over honderd jaar nog steeds bestaan. In Drenthe zijn de Hunebedden het ultieme voorbeeld. Maar ook het voorbeeld van de Amsterdamse grachtengordel zal veel mensen aanspreken.’ Kernwaarden van vastgoedbeleid Het model dat Goos heeft bedacht voor het meten van de prestatie van vastgoed is niet onopgemerkt gebleven. Hij heeft het onderwerp op de agenda

De nieuwe SPEED bedrijfsafwasautomaten

Mooie, duurzame gebouwen behouden hun bestaansrecht. Goos: ‘Vertaald naar Espria betekent dit dat we architecten proberen te selecteren die iets moois neerzetten.’

gezet binnen GGz Drenthe, het onderdeel van zorgaanbieder Espria waar hij werkt. En met succes, want zijn werkgever heeft zijn opvattingen omarmd en heeft de vijf prestatievelden als kernwaarden gedefinieerd voor zijn vastgoedbeleid. Sterker, het lijkt de vastgoedstrategie van de hele Espria organisatie geworden. Goos nuanceert meteen: ‘Natuurlijk slopen en renoveren wij nog steeds. Maar bij de ontwikkeling van nieuwe gebouwen proberen wij deze strategie toe te passen. Het lastigste prestatieveld is het laatste: ‘de beleving van de patiënt of bewoner en de medewerker’, meewegen. Dit is wat subjectiever dan de andere vier. Maar toch is het belangrijk om er rekening mee te houden, want je wilt eigenlijk iets bouwen wat er over vijftig of zestig jaar nog staat. De flexibilisering van dat vastgoed dwing je af door te beslissen het niet te slopen. De grachtenpanden in Amsterdam worden kantoren. Het gebouw van de Gasunie in Groningen breken we ook niet af, daar hebben Groningers iets mee. Vertaald naar Espria betekent dit dat we architecten proberen te selecteren die iets moois neerzetten.’ Duurzaam bouwen dwingt niet alleen tot mooier bouwen, betoogt Goos, het heeft ook een financieel voordeel omdat het tot een veel langer afschrijvingsmodel leidt. ‘Je houdt dus meer geld over voor de zorg’, zegt hij. Eigendom of huur Naar de vraag of het voor zorgaanbieders slimmer is om eigenaar of huurder van vastgoed te zijn, wordt naar de mening van Goos te eenzijdig geke-

‘Het lastigste prestatieveld is de beleving van de patiënt of bewoner en de medewerker meewegen’.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Alleen bij Miele

Bedrijfsafwasautomaten met verswatersysteem! • Kortste programmaduur 5 minuten • beladingsniveau‘s • Geschikt voor twee korven 500 x 500 mm • Reiniging conform HACCP DIN 10512 Info: (0347) 37 88 84 www.miele-professional.nl www.mijnvaatwasserkiezen.nl

FMT Gezondheidszorg

27

vastgoed

‘Vastgoed voor de psychiatrie is heel specifiek met die separeerruimten, daarvan maak je niet zomaar een hotel.’

Ronald Goos: “Duurzaam bouwen dwingt niet alleen tot mooier bouwen, betoogt Goos, het heeft ook een financieel voordeel omdat het tot een veel langer afschrijvingsmodel leidt.”

ken. ‘De trend is dat je het niet in eigendom moet willen hebben’, vertelt hij. ‘Maar een van onze partners heeft heel veel vastgoed voor de ouderenzorg in de verhuur en ziet zich nu geconfronteerd met het probleem dat zorginstellingen die huur niet meer te kunnen opbrengen. Daaraan kun je net zo goed failliet gaan als wanneer je vastgoed in eigendom hebt. Als eigenaar kun je ook flexibel zijn in je vastgoed. Vooropgesteld dat je zo mooi bouwt dat iedereen zegt: dit moet je niet willen afbreken, dit verdient herbestemming. Natuurlijk blijft kopen of huren altijd een afweging. Vastgoed voor de psychiatrie is heel specifiek met die separeerruimten, daarvan maak je niet zomaar een hotel. Dit betekent dat sprake is van een risico dat de verhuurder altijd bij de huurder zal willen leggen in de vorm van een langetermijncontract. Dan kun je maar beter eigenaar zijn. Terwijl je voor de ambulante zorg, die heel erg in beweging is, waarschijnlijk juist weer beter huurder kunt zijn. Vooral in de ouderenzorg is vastgoed op dit moment een lastig dossier: als eigenaar kun je het afstoten of herbestemmen, als huurder zit je vast aan een termijn van tien, vijftien of zelfs twintig jaar.’ Ook prestatiegericht onderhoud Goos gaf al eerder in het gesprek toe: slopen blijft soms de enige optie. ‘Een van onze gebouwen in Assen is een sprekend voorbeeld’, vertelt hij. ‘Smalle gangen en geen architectonische waarde die behoud rechtvaardigt. Maar daar staan twee gebouwen tegenover die we vanwege de architectuur en de ligging juist wel willen behouden.’ Is dit duur? ‘Je moet kijken naar de totale kosten gedurende de gehele levensfase van een gebouw’, zegt Goos. ‘Als je vijf 28

FMT Gezondheidszorg

procent meer uitgeeft, maar je weet zeker dat je daarmee over tien jaar beter uit bent met je vastgoed, is er geen probleem. En je kunt kosteneffectiviteitwinst boeken door prestatiegericht onderhoud te plegen. Als je besluit een wastafel niet op te hangen op een bepaalde plaats omdat die daar niet strikt nodig is, heb je op die plaats ook geen legionellaprobleem. Wat je niet in een gebouw stopt hoef je niet te onderhouden.’ Vastgoedbeleidsplan Espria is nu bezig deze zaken vast te leggen in een vastgoed beleidsplan. ‘We merken dat deze visie landt binnen de raad van bestuur’, zegt Goos. ‘En het is ook een gespreksonderwerp binnen de netwerkstructuur waarvan wij onderdeel uitmaken. Het is beslist interessant voor zorgaanbieders om met dit onderwerp aan de slag te gaan. Je ziet nog instellingen die geen goede vastgoedstrategie hebben. Nemen ze dan toch vastgoedbeslissingen, zonder dat die gebaseerd zijn op een visie of een sluitende businesscase, dan gebeuren de grootste ongelukken.’ <

documentenbeheer

Tekeningen en documenten altijd vindbaar met ArchiViewer Iedere beheerorganisatie beschikt over een omvangrijk archief van documenten en tekeningen. Van oudsher werden hiervoor papieren archieven aangelegd, tegenwoordig is opslag in computerbestanden usance. Evenals in de oude situatie met archiefkasten is het bij een gedigitaliseerd archief van belang op een snelle en efficiënte manier daar de weg in te vinden. ArchiViewer, een door Xemuko Petersburg ontwikkeld programma, biedt hiervoor een adequate oplossing. Door: Leo van Namen

Z

oals de naam al aangeeft, gaat het enerzijds om het opslaan (archiveren) van gegevens en het vervolgens terugvinden en inzien van de diverse dossiers. Omdat documenten van alle gangbare bestandsformaten opgeslagen kunnen worden is het archiefbeheersysteem ArchiViewer complementair aan functies die andere tekeningbeheerprogramma’s hiervoor doorgaans bieden. De ‘view’ functie is echter niet beperkt tot het ‘eenvoudig’ terugzoeken, maar biedt ook diverse geavanceerde mogelijkheden. Het systeem is geheel naar de wensen van de gebruiker te modelleren, waarbij de gebruikersinterface klantspecifiek kan worden ingericht. Tekeningen en documenten worden opgeslagen per type, subtype en categorieën. Zo kan bij het beheer van meerdere gebouwen of straten met huizen worden opgeslagen per complex en zodoende een aantal gebouwen/huizen te clusteren. Wanneer er in bepaalde complexen sprake is van zowel huurals koopwoningen kan hierin ook onderscheid gemaakt worden, omdat beide categorieën verschillende benadering van de beheerorganisatie vragen. Raadplegen van de dossiers, ‘Google-en’ Gegevens kunnen geaggregeerd worden teruggevonden op complex-/gebouwniveau en/of op specifieke detailniveau’s zoals deze door de gebruiker zelf worden gewenst. Er zijn verschillende mogelijkheden om de zoekopdracht te verfijnen

c.q. te beperken. Van tekeningen (bouwkundige, elektrotechnische of werktuigbouwkundige), documenten, beheersplannen, vergunningen, aanvragen etc. kunnen integrale overzichten worden gegenereerd van met elkaar samenhangende stukken, dan wel geselecteerde overzichten van bijvoorbeeld alleen vergunningen. Naast deze zoekfuncties via ‘gebaande paden’ is er ook een met Google vergelijkbare zoekmethode beschikbaar. Door het gehele archief kan zeer snel gezocht worden op aangegeven tekst(fragment)en. Tijdelijke dossiers bij nieuwbouw en renovatie Bij bouwprojecten beschikbare tekeningen en documenten kunnen tijdelijk worden geclusterd zodat deze tijdens het (ver)bouwproces als projectinformatie steeds ter beschikking zijn. Dit kunnen tekeningen zijn van bestaande objecten, waaraan bij de bouw of renovatie beschikbaar komende tekeningen worden toegevoegd. Na beëindiging van het bouwproject worden de relevante documenten dan weer volgens de standaardindeling gearchiveerd. Hierbij zijn functies voor versiebeheer aanwezig, zodat oorspronkelijke en gereviseerde documenten apart beschikbaar blijven. Bestandsformaten en autorisatie Alle door de gebruiker gewenste bestandformaten kunnen worden opgeslagen. Veelal zal dit bij tekeningen gaan om het dwg-formaat en bij documenten om pdf-formaat en Microsoft Office FMT Gezondheidszorg

29

documentenbeheer

Selectie van diverse types- en onderling samenhangende documenten.

toepassingen. Tevens is de opslag van gecomprimeerde bestanden (zip files) mogelijk. Muteren van de bestanden kan in bewerkingsprogramma’s zoals AutoCAD, Word, Excel etc. en daaruit kunnen eventueel gewenste specifieke overzichten worden gegenereerd. Een eigen functie binnen het systeem biedt overigens de mogelijkheid aan bestaande pdf-documenten nieuwe pagina’s toe te voegen. Binnen een beheerorganisatie zullen medewerkers verschillende bevoegdheden hebben om archiefbestanden te raadplegen, te wijzigingen en/ of documenten te verwijderen. Deze verschillende bevoegdheden worden via diverse autorisatieniveau’s aan de verschillende functionarissen toegekend. Rubriceren en digitaliseren Wanneer in een organisatie nog niet alle documenten en tekeningen zijn gedigitaliseerd, dienen deze gescand en eenduidig gecodeerd te worden. Xemuko b.v. kan deze diensten leveren. Nieuw gescande en bestaande documenten worden vervolgens gerubriceerd en geïndexeerd zodat deze via de diverse zoekfuncties later zijn te traceren. 30

FMT Gezondheidszorg

Na het inventarisatie- en coderingstraject dat samen met de gebruiker op zijn locatie plaatsvindt, zal verdere ondersteuning steeds op afstand, via internet, kunnen plaatsvinden. Wanneer bij de inventarisatie documenten worden aangetroffen waarvan niet direct duidelijk is hoe die te rubriceren en op te slaan, wordt een tijdelijk bestand ‘los gestort’ aangelegd, waarvan de gebruiker op een later moment de juiste gegevens kan toevoegen. Van alle gescande documenten en tekeningen worden een back-up file in .tif formaat aan de gebruiker ter beschikking gesteld. Functionele inrichting: diverse configuraties ArchiViewer kan worden geconfigureerd op 5 verschillende, klantspecifieke ‘levels’. De eerste drie levels betreffen de basisfuncties van het systeem. Door deze keuzemogelijkheden schaft de gebruiker niet meer aan dan dat hij strikt nodig heeft. Op level 4 en 5 zijn toegevoegde functies beschikbaar, zoals o.a. workflow management. Documenten zoals vergunningen en certificaten hebben vaak een beperkte geldigheidsduur, waar­ bij van de gebouwbeheerder zelf verantwoorde­

lijk is actie te ondernemen bij het verlopen van termijnen. Op dergelijke documenten kan een ‘alert’ worden geplaatst, waardoor er tijdig een signaal wordt afgegeven om een hernieuwde aanvraag in te dienen en/of bepaalde installaties te laten keuren/hercertificeren. Deze functie is ook te gebruiken bij het signaleren van verplichte inspecties, bijvoorbeeld in het kader van een legionella beheersplan. Technische inrichting en dataverkeer ArchiViewer is een op internet gebaseerde toepassing en daardoor onafhankelijk van plaats en tijd benaderbaar. Klanten hebben daarbij de mogelijkheid hun gegevens ‘in de cloud’ op te slaan, waardoor er geen investeringen in eigen hardware nodig zijn. Ook is het niet nodig zelf de software aan te schaffen, omdat het programma ook kan worden aangeboden met een S.a.a.S-contract (Software as a Service). De uiteindelijke prijs van de technische inrichting wordt bepaald door de volgende factoren:

Verschillende autorisatieniveaus per gebruiker.

- - - - -

Koop software of S.a.a.S-contract; Eigen hardware of externe hosting; Totale opslagcapaciteit; Dataverkeer per maand; Aantal en type gebruikers.

Omdat het dataverkeer per maand soms sterk kan wisselen, bijvoorbeeld bij het vastleggen van tekeningen van een grote renovatie, geldt hierbij een zogenaamde Fair Use Policy. Dit betekent dat er geen datalimiet per tijdsperiode is vastgesteld, die bij overschrijding direct leidt tot hogere kosten. Zolang over een langere periode het gemiddelde dataverkeer niet hoger is dan overeengekomen, vindt geen verrekening plaats van de ‘uitschieters’. Veiligheid en beschikbaarheid Zeker als de veel opslag vergende papieren archieven zijn geruimd, is het van ‘levensbelang’ dat er afdoende maatregelen zijn genomen voor de beschikbaarheid en veiligheid van alle opgeslagen documenten. Benodigde dedicated servercapaciteit wordt gehost in het Evoschwitch Datacenter (www.evoswitch.com/nl/). Daar zijn de strengst denkbare maatregelen genomen om de appara-

tuur te beschermen en is er een minimaal risico, gecombineerd met een maximale beschikbaarheid van de applicaties (up time ruim boven de 99% en 24x7 ondersteuning). Bestanden worden elke dag volledig gebackupped, tevens worden back-ups elders, op een tweede locatie opgeslagen. Informatie en demonstratie Xemuko kan een ‘op maat gesneden’ demonstratie van ArchiViewer op locatie geven. Presentaties bieden, naast een uitsluitend tekstuele beschrijving, een meerwaarde door duidelijk zichtbare functionaliteit en ‘hands on’ moge­lijkheden. Ook kan bij een demonstratie te behalen tijdwinst bij het zoeken naar relevante informatie overtuigend in beeld worden gebracht. Voor nadere informatie, gegevens van referentieprojecten van binnen of buiten de zorgsector, of een afspraak, kan contact worden opgenomen met Xemuko via e-mail [email protected] of telefonisch (+31) (0) 653 495 179. <

FMT Gezondheidszorg

31

bouwfysica

Geluid van MRI scanners: hinderklachten wel degelijk te voorkomen! Op 29 oktober 2013 heeft ZKH Willem Alexander het nieuwe faculteitsgebouw voor de onderzoeksgroep ‘Brains Unlimited’ van de Universiteit Maastricht feestelijk geopend. De gerealiseerde faciliteit, bedoeld voor zowel academische als commerciële research, omvat een vier, respectievelijk zes verdiepingen tellend faculteitsgebouw met werk-, studeer- en doceerfaciliteiten, met een daaraan geschakeld gebouw: het ‘MRI-scanner Lab’. Door: Douwe de Jong, senior adviseur duurzame leefomgeving en Bart van der Graaf, senior adviseur structuurdynamica, akoestiek & stroming 32

FMT Gezondheidszorg

V

oor elke scanner is een opstellingsconcept op maat ontwikkeld. Voor de 3-Tesla scanner is een bijzonder isolatieprincipe toegepast: de ‘compound isolator’ waardoor er geen bijzondere bouwkundige voorzieningen nodig waren. Daarmee is met minimale kosten een maximaal trillingisolerend effect bereikt. Dit artikel beschrijft de theorie achter de werking en het voorbeeld project. Inleiding Het is bij de afdeling vastgoed/bouwzaken van ziekenhuizen algemeen bekend dat MRI-scanners qua geluidsopwekking aandacht behoeven bij de installatie. Overlast bij de laboranten en andere gebruikers (‘bewoners’) in het ziekenhuis, moet voorkomen worden. Hinder wordt vooral gemeld door bewoners die in principe niets met de afdeling Radiologie te maken hebben. Desondanks moet serieus met de klachten omgegaan worden. In het algemeen kan gesteld worden dat werkvertrekken in een ziekenhuis functies huisvesten die van belang zijn voor onze gezondheid. Daar moet efficiënt, dus ongestoord, gewerkt kunnen worden. Dit artikel presenteert de uitgangspunten en de werkwijze voor een rationele geluidbeheersing. Tevens wordt promotie geleverd voor het effectief isoleren van het constructiegeluid op de opstelpunten van de magneet.

In de MRI-techniek is met de steeds betere beeldkwaliteit, ook een tendens in stijgende geluidsbronsterkte waar te nemen. Qua luchtgeluid is dit met redelijk conventionele voorzieningen het hoofd te bieden. Voor de stijging van de constructiegeluid bronsterkte blijkt de van oudsher gebruikte enkelvoudige isolatiemat niet altijd meer te voldoen. Het inzetten van een ‘compound isolator’ (CI: stapeling van twee isolatiematten met Siemens 3T scanner. (Foto Siemens Nederland N.V.).

Figuur 1. Doorsnede van een ‘compound’ isolator.

daartussen een RVS massaschijf) levert voor de karakteristieke scannerfrequenties veel hogere isolatie dan een enkelvoudige isolatiemat. De CI kan serieus overwogen worden op basis van een prognoseberekening. Intensieve samenwerking tussen geluidspecialist en scannerfabrikant is vereist, maar biedt uitzicht op voorspelbaar akoestisch comfort in het ziekenhuis. Een voorbeeldproject wordt gepresenteerd. Doel Feitelijk draait het om een ARBO (ergonomie) voorwaarde: een functionaris moet zijn werk kunnen verrichten met een voldoende mate van concentratie en communicatie, te bepalen volgens de Nederlandse praktijkrichtlijn NPR3438[1]. Facility management kent als geen ander de plu-

riformiteit van de diverse gebruikers. Veel van de functies in het ziekenhuis vallen volgens de NPR voor zowel de vereiste mate van communicatie én concentratie onder de kwalificatie: Hoog. Dit stelt daarmee eisen aan de mate van geluidabsorptie en het achtergrondgeluid in het werkvertrek, op de werkplek. De hinderlijkheid van optredend achtergrondgeluid wordt niet uitsluitend bepaald door het absolute geluidniveau, maar zeker ook door het bijzondere karakter van het geluid (tonaal en impulsachtig). Bouwkundige aanpak Bij apparaten met een forse geluidproductie is het van belang dat de nodig geachte geluidisolatie (van omringende wandvlakken én trillingsisolatoren onder de opstelpunten) gespecificeerd

Figuur 2. 3D presentatie van losse onderdelen en stapeling.

wordt. Voor de wanden kan dit op basis van de meestal voor handen zijnde luchtgeluidproductie van de scanner. Een geluidspecialist wordt geacht de geluidberekeningen te kunnen uitvoeren en de locaties te inventariseren waar, uit hoofde van ergonomie, geluidslimieten aangehouden moeten worden. De fabrikant moet de geluidbronsterkten opgeven en garanderen. De ‘luchtgeluid’ bronsterkte en een hierop afgestemd wandsysteem, is meestal geen probleem. De constructiegeluid (trilling) bronsterkte op de opstelpunten is echter meer dan eens onderbelicht gebleven. Gegevens zijn niet vaak voorhanden. Alleen na herhaald aandringen komen deze op tafel. Vaak worden al standaard isolatiematjes meegeleverd en wordt de indruk gewekt dat het dan wel goed zal komen. Daarmee wordt dan volledig voorbij gegaan aan de specifieke situering ten opzichte van geluidgevoelige locaties en de aanwezige bouwkundige constructie. Alleen als de trillingbronsterkte bekend is en trillingsoverdrachtberekeningen uitgevoerd zijn, kan beoordeeld worden of de matjes voldoen. Meer dan eens lukt het niet om deze rationele aanpak te volgen en worden op basis van de stijgende ‘trend’ qua luchtgeluidbronsterkte, navenant iets slappere (= dikkere) matjes aangebracht. Deze ‘pragmatische’ aanpak kan tot teleurstellingen leiden, omdat de toename van de trillingsterkte forser kan zijn dan die van het afgestraalde luchtgeluid. Door het steeds dikker maken van de isolatiematjes, blijken de betrekkelijk hoge scannerfrequenties staande golven op te wekken in de matjes. Hierdoor is de isolatie veel lager dan op basis van de statische stijfheid verwacht zou worden. In sommige gevallen moet ten gevolge van de hoge constructiegeluidbronsterkte en/of de situering op korte afstand tot geluidgevoelige ruimten de toepassing van een zogenoemde ‘compound isolator’ (CI). De CI is feitelijk een stapeling van twee dunne matjes met daar tussen een massaschijf, zie de figuren 1 en 2. De principewerking van de CI staat al ‘jaar en dag’ in de handboeken Trillingstechniek. De MRIscanner is nu juist het type geluid’bron’ waar dit isolatieprincipe ideaal voor ingezet kan worden. Met name voor hogere frequenties (MRI bereik vanaf circa 500 Hz tot 2.500 Hz) kunnen tientallen dB’s meer isolatie bereikt worden, zie figuur 3, mits uiteraard de juiste afmetingen van de isolator gekozen worden. Omdat elke scanner zo zijn eigen vormgeving van opstelpunten heeft, behoeft het ontwerp van de FMT Gezondheidszorg

33

bouwfysica

Figuur 3. Constructiegeluid transmissiekarakteristieken van respectievelijk een enkelvoudig en een dubbele (compound) isolator.

Bovenaanzicht van (1 van 4) compound isolator verzonken in vloerafwerking (Foto Siemens Nederland N.V.)

CI een maatwerk. Speciale aandacht verdient de stalen massaschijf. Deze moet voor het relevante frequentiegebied zo star mogelijk zijn. Verder kan het opportuun zijn dat de scannerfabrikant soms eerst een prototypetest in zijn eigen onderzoekslaboratorium wil uitvoeren.

structiegeluid) vooraf doorgerekend wordt. Voor isolatie van de constructiegeluidbronsterkte op de voeten van de MRI-scanner, is de toepassing van een ‘compound’ isolator (CI) zeker het overwegen waard. Uitgangspunt moet zijn een prognoseberekening op basis van de bekend te stellen bronsterkte, de situering ten opzichte van geluidgevoelige locaties én de specifieke bouwkundige constructie tussen bron en ontvanger. Het dimensioneren van de CI vraagt wel oog voor de kritische succesfactoren en dient dus door een ervaren geluid-/trillingspecialist vormgegeven te worden. Uiteraard dient dit steeds in intensieve samenwerking met de scannerfabrikant te geschieden. Het is te hopen dat op basis van ervaring de diverse fabrikanten deze optie gaan omarmen. Dit vergemakkelijkt de plaatsing van deze geluidsbron in een specifieke situatie en kunnen hinderklachten over de MRI scanner op den duur verdwijnen.

Project Brains Unlimited, Universiteit Maastricht en Siemens Het project Brains Unlimited voor de universiteit Maastricht was voor Siemens dé gelegenheid om een bewust ontworpen ‘compound isolator’ in de praktijk te kunnen toetsen. De foto’s tonen het recent opgeleverde project Brains Unlimited, waar drie stuks MRI-scanners in een apart gebouw opgesteld staan. Het betreffen alle scanners voor wetenschappelijk onderzoek.

Tijdens het inbedrijfstellen van elke scanner worden verificatiemetingen verricht. De 3T en 7T scanner zijn inmiddels opgeleverd. Hierbij bleek het scannergeluid op de laborant positie en in het ernaast gelegen kantoorvertrek nog maar nauwelijks hoorbaar te zijn. Het geluidspectrum in laatstgenoemde ruimte toonde ook nauwelijks ‘verhoging’ bij de specifieke MRI-frequentiebanden. Dit is een complete trendbreuk met eerdere ervaringen. Met de opgeleverde scanners wordt aan de eisen van de klant voldaan. Resumé Geconcludeerd kan worden dat MRI-scanners op veel meer plaatsen in een bestaand ziekenhuis ingepast kunnen worden, zolang geluidsoverdracht via beide ‘paden’ (luchtgeluid en con-

Foto 1: aanzicht op het MRI scanner Lab, Brains Unlimited Universiteit Maastricht. (Foto Laudy Bouw & Ontwikkeling)

Referenties NPR 3438 Ergonomie- Geluidhinder op de arbeidsplaats- Bepaling van de mate van verstoring van communicatie en concentratie, juni 2007. [1]

Voor meer informatie: ing. Bart van der Graaf, senior adviseur duurzame leefomgeving en trillingstechniek bij DGMR Bouw B.V. in Arnhem; [email protected], of (026) 351 21 41. <

34

FMT Gezondheidszorg

certificeren

Wat zegt u nu? Gaat ISO standaardiseren? Er was eens een tijd dat ISO9001-certificering een ware hype werd. Organisaties realiseerden zich dat door de processen te ordenen volgens een bepaald stramien, er diverse voordelen te behalen waren. Rust en stabiliteit in de organisatie bijvoorbeeld. ISO9001 werd een kwaliteitskeurmerk waarmee veel organisaties zichzelf aanprezen als betrouwbare gesprekspartners. Er was ook kritiek: je kunt aan de hand van de ISO9000norm een vliegtuig van beton bouwen, zo werd schamper gesteld. Het zal nooit vliegen maar je hebt wel je certificering op zak. Met de ISO9000 versie van 2008 ging die vlieger niet meer op; daarin werden ook eisen gesteld aan klantgerichtheid en behoeften van de markt.

D

e early adapters in organisaties wilden een stap verder dan alleen het implementeren van de ISO9000-norm. Als je vergelijkbare normen over milieu en arbo nou eens meteen meeneemt. Er is immers veel overlap, dus zoveel extra moeite is het niet om drie normen te implementeren in plaats van één. En zo werd het begrip combi-zorgsysteem geboren. Weergegeven in de figuur. De ISO14000 geeft richtlijnen voor een milieubeheerssysteem, de Nederlandse praktijkrichtlijn NPR 5001 “Model voor arbo-managementsystemen” is in 1997 door NEN gepubliceerd en is bedoeld om organisaties te ondersteunen bij het opzetten van een arbo-zorgsysteem. Het meest praktische beeld voor een organisatie zou zijn: één loket waar een medewerker meldingen kan doen over alle aspecten van de bedrijfsvoering. Lean en mean, wat wil je nog meer. Het heeft het in veel organisaties vaak niet gered, dit idee. Binnen kleine organisaties ontstonden wel KAM-functies maar met name in grote organisaties bleven functionarissen belast met kwaliteit, en de collega’s van milieu en arbo toch liever op het eigen eiland zitten. Daar kwam bij dat directies de ISO-certificeringen toch vooral zagen als een speeltje van de facilitaire of technische dienst, iets waar menig directie zich liever niet mee bezig houdt. Een veelgehoord compromis was: eerst maar eens ISO 9001 doen, dan pakken we daarna de andere normen op. Een gemiste kans, gelet op de overlap.

*René Drost Directeur van NAMCO Zorg & Technologie Lid NEN Platform Software en Medical Devices en voorzitter van de NEN normcommissie Security Management Systems in Hospitals.

Door: René Drost* FMT Gezondheidszorg

35

certificeren Beheersaspecten

ISO 9001

ISO 14001

NPR 5001

Uitvoeringsaspecten Combi-zorgsysteem.

Het eilandgedrag geldt waarschijnlijk ook voor de werkgroepen die in ISO-verband aan de normen werkten. ISO-commissies opereren behoorlijk zelfstandig en het zijn de in die commissies vertegenwoordigde belanghebbenden die bepalen wat de inhoud van een norm is, opdat die goed bruikbaar is in hun praktijk. En zo kon het zijn dat in ISO 9001 een ander model wordt gehanteerd dan in ISO 14001. Inmiddels is het 2014. De wereld is veranderd, zo ook ISO. ISO heeft deze diversiteit enkele jaren geleden bij de kop gepakt. Door het toenemende aantal managementsysteemnormen en de groeiende behoefte om die geïntegreerd toe te passen, was het duidelijk dat nieuwe stappen in het afstemmingsproces moesten worden gezet. Door de Technical Management Board (TMB) van ISO zijn daarom twee commissies ingesteld. Ten eerste een Strategic Advisory Group (SAG) met de opdracht een langetermijnvisie te ontwikkelen en ten tweede de Joint Technical CoordinaPlug-in model.

36

FMT Gezondheidszorg

tion Group (JTCG) voor verbetering van de afstemming op korte termijn en concretisering van de adviezen van de SAG. Het ‘Plug-in model’ en de High Level Structure Door de SAG is aanbevolen in de toekomst de managementsysteemnormen te ontwikkelen volgens een zogenoemd ‘Plug-in model’, (zie figuur). Dat wil zeggen dat de ‘kernelementen’ die voor alle managementsysteemnormen identiek zijn, in een apart document worden vastgelegd. De gedachte hierachter is dat het managementsysteem van een organisatie werkt als het operating system van een computer, waarin specifieke programma’s en devices kunnen worden geplugd, die ervoor zorgen dat bepaalde zaken goed worden gemanaged. Onderwerp- en sectorspecifieke normen kunnen dan als modules worden ontwikkeld en in de kern worden ingeplugd. Onderwerpspecifieke normen zijn bijvoorbeeld ISO 9001 voor kwaliteitsmanagement, ISO 22000 voor voedselveiligheidsmanagement en ISO 27001 voor informatiebeveiliging. Een voorbeeld van een sectorspecifieke norm is ISO/TS 16949 voor kwaliteitsmanagement in de automotive sector. Daarnaast kunnen specifieke richtlijnen worden ontwikkeld voor bepaalde systeemelementen, zoals ISO 19011 voor auditing van managementsystemen of ISO 10013 voor documentatie van managementsystemen. Ook ISO 31000 en ISO 26000 kunnen als generieke ondersteunende richtlijnen worden gezien, die een organisatie kan toepassen om het gehele managementsysteem te verbeteren of te verdiepen. Deze

richtlijnen hebben een ander karakter dan bijvoorbeeld ISO 19011, omdat zij een nieuw perspectief op (bijna) alle onderdelen van een managementsysteem bieden. Dit heeft in 2012 geresulteerd in een gemeenschappelijke structuur (High Level Structure) en identieke basiseisen en –terminologie in de ISO-spelregels voor het opstellen van normen. De nieuwe structuur is weergegeven in het kader. Belangrijk uitgangspunt bij de nieuwe inhoud en structuur voor managementsysteemnormen is dat die als geheel beter moet aansluiten bij de in organisaties gangbare besturingsmodellen, ofwel de wijze waarop ‘corporate governance’ vorm krijgt. Als we de paragrafen uit de HLS in vogelvlucht langslopen, lijken die betere aanknopingspunten te bieden voor aansluiting bij ‘het’ managementsysteem van een organisatie. Context Paragraaf 4 gaat over de externe oriëntatie van een organisatie in het licht van haar missie/visie (‘purpose’ in de terminologie van de HLS). In 4.1 wordt vereist dat een organisatie de interne en externe issues bepaalt die effect hebben op het behalen van de doelen die met de toepassing van het managementsysteem worden beoogd (dat zijn dus risicofactoren). Volgens 4.2 moeten de stakeholders van de organisatie en hun eisen en verwachtingen worden vastgesteld (ook dat leidt tot inzicht in risico-aspecten en acceptabele risiconiveaus). Identificatie van relevante eisen is ook de eerste stap in compliance management. Volgens paragraaf 4.3 moet de scope van het managementsysteem aansluiten bij de te beheersen risico’s en de eisen waaraan de organisatie moet voldoen. Deze oriëntatie is het beginpunt van risicomanagement, compliance management, stakeholdermanagement en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Leiderschap Alom wordt erkend dat de succesvolle implementatie van een managementsysteem staat en valt met commitment van het (top)management van de organisatie. In de HLS wordt dit benadrukt door een aparte paragraaf over leiderschap. Bekende elementen daarin zijn dat de directie verantwoordelijk is voor het vaststellen van het beleid, het inrichten van de managementstructuur en het beschikbaar stellen van de benodigde middelen. Nieuwer is dat de directie moet zorgen dat het managementsysteem aansluit bij de stra-

Alom wordt erkend dat de succesvolle implementatie van een managementsysteem staat en valt met commitment van het (top)management van de organisatie. tegische richting van de organisatie en wordt geïntegreerd in de bedrijfsprocessen (ofwel in het managementsysteem, de governance van de organisatie). Implementatie van de HLS De eerste norm die volgens de HLS en met gebruikmaking van de identieke tekst is opgesteld, is ISO 30301:2011 Information and documentation requirements (voor archiefsystemen). Een andere norm die de HLS heeft gevolgd is ISO 22301 voor Business Continuity Management. Een aantal andere normen die de HLS als basis hebben genomen, zijn bijna gereed zoals ISO 55001 voor Asset management en de herziening van ISO 27001 voor een managementsysteem van informatiebeveiliging. De grootste impact van de HLS komt als die onderdeel wordt van de meest HLS structuur.

toegepaste managementsysteemnormen, namelijk ISO 9001, ISO 14001 en OHSAS 18001. De herzieningen van ISO 14001 en ISO 9001 lopen inmiddels en OHSAS 18001 zal worden omgezet in een ISO-norm. Dat betekent dat gebruikers van deze “KAM-normen” vanaf 2015 te maken zullen krijgen met de nieuwe structuur. Die heeft als voordeel dat de normen gemakkelijker geïntegreerd kunnen worden toegepast. Maar het is ook een structuur die de integratie van KAMmanagement in de corporate governance, het échte managementsysteem van de organisatie, moet verbeteren.

nische dienst maar heeft in de nieuwe opzet alle back-up van de directie nodig voor het verkrijgen van een certificaat. Directies zijn uiteindelijk verantwoordelijk voor de besturing van de organisatie en zullen de voordelen ontdekken die een integrale benadering van certificering biedt. Kijken we bijvoorbeeld even kort naar de zorg: vaak gehoord is de kritiek op onnodige regeldruk in zorginstellingen. De nieuwe integrale benadering van ISO biedt een betere basis voor normeringen die nu steeds separaat en vaak als project worden uitgerold. We gaan het zien wie als eerste de bal oppakt.

Tot besluit Geïntegreerde toepassing van verschillende managementsysteemnormen in de gewone bedrijfsvoering (in het managementsysteem van de organisatie) zal veel eenvoudiger worden. Ook certificatie kan efficiënter worden en effectiever worden gericht op de ‘onderwerp specifieke’ aanvullingen op het basismanagementsysteem. Ook moet de High Level Structure ervoor zorgen dat ISO managementsystemen beter aansluiten op de strategie en ’governance’ van organisaties en onderdeel gaan uitmaken voor ‘normale’ bedrijfsvoering. Hiermee kunnen de ISO managementsysteemnormen van de toekomst werkelijk bijdragen aan de uitdagingen waar organisaties in de 21ste eeuw mee te maken hebben.

Meer informatie: Voor meer informatie kunt u terecht op de speciale website die door NEN is ingericht: www.nen.nl/denieuweiso < Bron: white paper “Managementsysteemnormen klaar voor uitdagingen in de 21ste eeuw” Nieuwe structuur en inhoud voor ISO-managementsysteemnormen, NEN juni 2013.

Klinkt het saai? ISO-normen en vergelijkbare documenten hebben niet de sexy uitstraling die ze zich misschien toewensen. Maar als je er even bij stil staat en de abstracte termen probeert in te kleuren, dan gaat hier een wereld open. ISO 9000 is binnenkort niet meer uitsluitend een verantwoordelijkheid van een afdeling zoals de techFMT Gezondheidszorg

37

medische technologie

Risico op uitvallen draadloze verbinding onderschat In de gezondheidszorg wordt steeds meer gebruik gemaakt van draadloze apparatuur, bijvoorbeeld het videocontact in de thuiszorg als onderdeel van zorg op afstand. Veel organisaties houden daarbij weinig rekening met de mogelijkheid dat deze draadloze communicatie kan uitvallen, terwijl het risico op uitval juist groter wordt vanwege toenemende druk op de ether.

Door: Gerrit Tenkink 38

FMT Gezondheidszorg

D

it blijkt uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen, in opdracht van Agentschap Telecom van het Ministerie van Economische Zaken. De onderzoekers waarschuwen voor grote problemen die kunnen ontstaan in bijvoorbeeld de thuiszorg en verpleeghuizen, en doen aanbevelingen voor verbeterd risicomanagement. Het onderzoek is uitgevoerd in zowel de gezondheidszorg als de industrie. John van Meurs is namens de Rijksuniversiteit betrokken bij het onderzoek. Samen met collega Reinout Hensbroek van TNO interviewde hij diverse organisaties in de zorg. “De groei van draadloze apparaten in de gezondheidszorg is enorm”, aldus Van Meurs. “Een alarm dat afgaat wanneer een oudere valt, patiënten die een morfinepomp hebben, hartpatiënten die dagelijks zelf hun medische status kunnen doorgeven, of de specialist die zijn dagelijkse ronde door het ziekenhuis doet met een mobiele computer. Zowel de aansturing van de apparaten als de bediening op afstand verloopt via de ether, maar deze frequenties worden door de ‘draadloze revolutie’ steeds intensiever benut. Gevolg is dat de kans op storingen, en daarmee ongelukken, steeds groter wordt.”  Beperkte prioriteit De onderzoekers bekeken hoe organisaties in de praktijk de risico’s van uitval van draadloze apparatuur ondervangen en maakten een vergelijking tussen de industrie en de gezondheidszorg. Van Meurs: “We hebben bijvoorbeeld gekeken naar grote industriële bedrijven, zoals Shell. Die zijn heel bewust bezig met risicomanagement. Als er uitval van apparatuur is, dan hebben ze een alternatief. Men is daar heel terughoudend met draadloos. In sommige gevallen is het draadloos zelfs teruggeschroefd de afgelopen jaren. In de zorg is dat anders, zo blijkt uit ons onderzoek. Ook in de ziekenhuizen is het draadloos volop geïmplementeerd en wordt dat alleen nog maar uit-

“Een belangrijke aanbeveling is de implementatie van zogenaamd spectrummanagement”

In het nieuwe behandelcentrum van het Isala in Zwolle is gekozen om alle apparatuur bedraad te installeren.

gebreid. Men accepteert de risico’s, gezien de grote voordelen. Het risicomanagement voor draadloos is minder uitgewerkt”, aldus Van Meurs, die bij de interviews ook merkte dat de kwaliteit en betrouwbaarheid van het draadloos netwerk niet de eerste prioriteit heeft. “Er wordt over het algemeen aangenomen dat dit allemaal wel blijft functioneren. Men is, bijvoorbeeld in ziekenhuizen, veel banger voor de schade die hackers kunnen aanrichten. Ook andere problemen als bijvoorbeeld ziekenhuisinfecties staan veel hoger op de prioriteitenlijst.” Low care Ook al staat deze materie in het ziekenhuis niet bovenaan de prioriteitenlijst, bij grote organisaties blijkt het bewustzijn beter aanwezig dan bij de kleinere organisaties in de zorg. “In de meeste ziekenhuizen heeft men alternatieven voor handen op het moment dat de verbindingen wegvallen. Een chirurg bijvoorbeeld wordt bij een calamiteit via zijn mobiele telefoon opgeroepen. Valt om de een of andere reden de verbinding weg dan is er altijd nog de vaste lijn. Op het moment dat ook dat niet lukt dan roept men de hulp in van politie om de chirurg van huis op te halen. Over dat soort zaken is vaak wel nagedacht. In de low care, de thuiszorg bijvoorbeeld, is de bewustwording minder, maar zijn de risico’s in bepaalde opzichten groter, omdat daar, anders dan in het ziekenhuis, niet direct medisch personeel ter plekke is. Daarnaast is de materie in de low-care misschien nog wel complexer”, aldus Van Meurs. Hij schetst de risico’s aan een praktijkvoorbeeld: “Patiënten moeten steeds vaker thuis herstellen in plaats van in een ziekenhuis. Maar wat als je een patiënt met hartfalen naar huis stuurt en zijn WIFI is van onvoldoende kwaliteit of valt zelfs uit, wiens verantwoording is dat dan? Eigenlijk zou je als zorginstelling eerst bij die patiënt thuis de kwaliteit van de internetverbinding moeten controleren, voordat men gebruik gaat maken van deze draadloze technieken.” Aanbevelingen Uit het onderzoek is een waslijst met aanbevelingen en conclusies gekomen. Van Meurs noemt de belangrijkste: “Allereerst, heel concreet: zorg dat je goede apparatuur in huis hebt. Professionele routers, die ook werken op batterijen, geven op tijd aan dat de bandbreedte minder wordt”, zegt Van

Meurs, die ook op beleidsniveau tips heeft. “Een belangrijke aanbeveling is de implementatie van zogenaamd spectrummanagement. Zorg dat je goed in kaart hebt op welke frequenties welke apparatuur draait. Zorg dat je bij storingen goede alternatieven, bijvoorbeeld alternatieve frequenties, achter de hand hebt. Het begint met kwalitatief goed materiaal, maar zorg er vooral ook voor dat je mensen in dienst hebt die begrijpen waar het over gaat. Er is duidelijk te weinig kennis van zaken. Een mooi voorbeeld is een verbouwing bij een ziekenhuis, iets wat regelmatig voorkomt. Stel, d’r staat een grote bouwkraan op de bouwplaats of er is camerabewaking op de bouwplaats. In beide gevallen wordt dit vaak draadloos aangestuurd en dit geeft dan mogelijk storingen in de ziekenhuisapparatuur. Dat moet je voorkomen, door vooraf goed met de aannemer af te spreken op welke frequentie hij werkt.” Een andere aanbeveling van de onderzoekers is om integratie in het risicomanagement, zoals dat het geval is bij brandpreventie. “Maak een calamiteitenplan. Wat doe je als apparatuur uitvalt? Wat zijn de alternatieven? Wie moeten we inschakelen? Wat moeten we doen? Net als bij brand: zorg dat er een draaiboek ligt. En voor wat betreft de low-care. Probeer niet zelf het wiel uit te vinden. Kijk bijvoorbeeld hoe ze dit in de ziekenhuizen hebben georganiseerd. In de high-care zijn ze op dit gebied al een paar stappen verder.” Steeds drukker in de ether Agentschap Telecom verwelkomt de conclusies en aanbevelingen uit het onderzoek: “Alle organisaties zouden de mogelijkheid van uitval van draadloze apparatuur mee moeten nemen in hun risicomanagement, zodat zij zich beter kunnen voorbereiden op uitval”, aldus directeur Peter Spijkerman van Agentschap Telecom. “Vooral voor de komende jaren is dat belangrijk omdat de groei van de aantallen van deze apparaten blijft toenemen. Het wordt steeds drukker in de ether, en is er een grotere kans op uitval. Bedrijven moeten zich vooral bij kritische bedrijfstoepassingen voorbereiden op een fail safe oplossing, zodat ze bij langdurige of regelmatige uitval een alternatief voor de draadloze apparatuur hebben.” < Agentschap Telecom Agentschap Telecom, uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Economische Zaken, heeft opdracht gegeven voor dit onderzoek. Het agentschap agendeert het onderwerp telekwetsbaarheid regelmatig omdat zij risico’s voorziet ten gevolge van enerzijds de afhankelijkheid van de draadloze telecommunicatie en anderzijds de bijkomende drukte in de ether waardoor de kans op storingen toeneemt.

FMT Gezondheidszorg

39

KORT NIEUWS

Cloud based zorgplatform Op 26 juni 2014 hebben Philips en Salesforce.com een strategische samenwerking aangekondigd voor het realiseren van een “cloud-gebaseerd open platform voor de gezondheidszorg”. Applicaties zullen ontwikkeld worden voor ‘alle onderdelen van het zorgspectrum” zoals zelfzorg, preventie, dia­ gnose, herstel en welzijn. Data-integratie zal plaatsvinden tussen o.a. digitale patiëntendossiers, diagnoses, gegevens uit beeldvormende- en bewakingsapparatuur etc. Gegevens uit persoonlijke systemen zoals Apple’s HealthKit (App voor het opslaan van fitnessen gezondheidsparameters) worden ook geïntegreerd. Professionals zullen zodoende in staat zijn betere beslissingen te nemen en de

betrokkenheid van patiënten wordt vergroot. De eerste applicaties op het platform, die zorgverleners in staat stellen patiënten met chronische klachten thuis te monitoren, worden in pilotsituaties getest. Meer informatie: www.newscenter.philips.com. <

Drievoudig duurzaam gevelscherm op het ziekenhuis in Zwijndrecht Een zonnepaneel, een fijnstoffilter en een informatiepaneel in één. Daarmee experimenteren Cablean BV en het Albert Schweitzer ziekenhuis samen op de voorgevel van het ziekenhuis in Zwijndrecht. De gevelbekleding blijft langdurig hangen als demonstratieopstelling. Het ziekenhuis heeft onlangs het MVO-Manifest voor een gezonde toekomst van de zorgsector ondertekend. Dit betekent een verplichting om continu te zoeken naar bedrijfsmatige en technische oplossingen die goed zijn voor mens, milieu en werkgelegenheid.

Samenwerking digitale innovaties Catharinaziekenhuis, Philips en TU/e Het Catharina Ziekenhuis heeft op 3 juni 2014 een strategisch samenwerkingsverband met Philips en de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) aangekondigd. Ingezet wordt op de versnelde ontwikkeling van digitale innovaties op het gebied van gezondheidszorg, datawetenschap en verlichting. Het samenwerkingsverband stelt de TU/e in staat om extra promotieplaatsen aan te bieden voor ruim 70 promovendi, het Catharina Ziekenhuis levert veertien promotieplaatsen. Nieuwe digitale technologieën zullen worden doorontwikkeld in de praktijk. Zo is het ziekenhuis samen met Philips en de TU/e bezig om in 3D-beelden naalden en katheters te detecteren. Ook worden patiënten op een verpleegafdeling 40

FMT Gezondheidszorg

via een uitgekiend volgsysteem nauwgezet in de gaten gehouden, waardoor veel eerder kan worden vastgesteld dat een patiënt meer of minder zorg nodig heeft. Daarnaast starten enkele grote onderzoeken naar het voorkomen van hart- en vaataandoeningen en de behandeling van verschillende vormen van kanker. Het gaat om kosteneffectieve en patiëntgerichte oplossingen met een enorme meerwaarde die, indien gevalideerd, eenvoudig op andere plekken kunnen worden toegepast. Meer informatie: www.catharinaziekenhuis.nl/wetenschap/ nieuws/. <

Het 18 vierkante meter grote gevelscherm kan drie verschillende toepassingen naar voren draaien. Zonnecellen om zelf energie op te wekken, een speciale coating die fijnstof uit de lucht aan zich hecht (waarna het bij een regenbui wegspoelt) en een communicatiebord waarop de eigenaar van het pand een boodschap kan plaatsen voor zijn publiek. Op de displayzijde is een affiche aangebracht uit de onlangs gestarte promotiecampagne ‘Trots’. Hiermee wil het ziekenhuis uitstralen dat de patiënt centraal staat en dat de zorg warm en gastvrij is. Meer informatie: www.asz.nl/nieuws/nieuwsberichten/. <

Patiëntvriendelijker technologie voor borstkankerdetectie

Langer zelfstandig wonen door innovatieve technologie UNETO-VNI gaat intensiever samenwerken met partijen uit de zorg en de industrie om ouderen meer mogelijkheden te bieden bij het langer zelfstandig thuis wonen. Om die ambitie kracht bij te zetten tekende de installateursvereniging tijdens een speciaal event over zorg en technologische innovaties samen met Stichting KIEN (Knooppunt Innovatie Elektrotechniek Nederland), Fedet (elektrotechnische industrie), ExperTel (platform voor de open standaard in thuistechnologie), VitaValley (organisatie voor innovatie in de zorg) en Coöperatie Slimmer Leven 2020 (netwerk van woon-, zorg- en welzijnsorganisaties) een

intentieverklaring. Volgens UNETO-VNI is het hoog tijd om woningen in ons land op grote schaal ‘seniorproof’ te maken. Veel mensen die nu nog in verzorgings- en verpleeghuizen terechtkomen, zouden volgens de brancheorganisatie zonder problemen zelfstandig kunnen blijven wonen dankzij de inzet van slimme technologie. Daarmee neemt de vraag naar dure intramurale zorg drastisch af, de wachtlijsten verdwijnen en het schaarse personeel kan veel efficiënter worden ingezet. Meer informatie: http://www.uneto-vni.nl/actueel. <

Technologiestichting STW financiert en begeleidt een project waarin het Radboudumc en Siemens werken aan een nieuwe technologie om borstkanker te detecteren. De technologie combineert 3D-echografie met elastografie, een methode om de hardheid van weefsel te bepalen. Het moet leiden tot een patiëntvriendelijkere en goedkopere scanmethode dan nu voorhanden is. Voor vrouwen met een wat steviger klierweefsel zou elastografie geschikt kunnen zijn, een technologie waarin ze in Nijmegen gespecialiseerd zijn. Door de borst licht in te drukken tijdens een echo,

Kogelkraan met 3D geprinte onderdelen Teesing BV introduceert een kogelkraan met 3D geprinte onderdelen. Voordat men tot deze oplossing kwam als alternatief voor een aantal van de reeds bestaande kogelkranen, is er een grondige analyse aan vooraf gegaan. De ‘oude’ kogelkranen konden in enkele gevallen door de grote belasting van de toepassing, problemen veroorzaken. Met dit gegeven als uitgangspunt is de Teesing kogelkraan ontwikkeld, klant specifiek maar aan te passen naar vele toepassingen. De voordelen van de kogelkraan: - DIN 11851 connectoren 3D geprint; - Connectoren rechtstreeks gefabriceerd op

de kogel behuizing; - Geen lassen na het testen van de klep; - Geen demontage van de afsluiter na productie; - Geen montage van nieuwe afdichtingen; - Minder kans op lekkage. Voor meer informatie: www.teesing.nl <

Bedsideterminal DWA heeft in het Utrechtse zorghotel De Wartburg een online platform geïmplementeerd voor cliënt, mantelzorg en zorgprofessional. Het historische gebouw werd volledig voorzien van alle moderne gemakken, terwijl belangrijke historische elementen (zoals de oude regentenkamer, nu ingericht als loungeruimte) met veel oog voor detail werden gerestaureerd. Er is gekozen voor een bedsideterminal: een compleet pakket aan diensten,

services en mogelijkheden die toegankelijk zijn via een tablet. Met behulp van deze tablet kunnen cliënten o.a. internetten, spelletjes spelen, eten bestellen, beeldbellen met arts of familie, live TV kijken, mededelingen van het huis ontvangen, de voordeur openen en de verlichting, zonwering en verwarming bedienen. Een duidelijk en innovatief systeem dat maximaal comfort biedt. <

wordt de vervorming en dus de hardheid van het weefsel duidelijk – tumoren zijn meestal harder dan gewoon borstweefsel. Siemens biedt daarnaast een scanner die, eveneens met echografie, de borst driedimensionaal in beeld brengt. Door de nieuwe technologieën ontstaat een scanner die in korte tijd driedimensionale beelden oplevert met informatie over weefselhardheid. Die informatie maakt duidelijk of de afwijking een cyste betreft, of een tumor. Informatie: www.siemens.com of www.stw.nl

< FMT Gezondheidszorg

41

KORT NIEUWS

Zijn ouderen de dupe van het digitale tijdperk? Al het contact tussen burgers en de overheid moet in 2017 digitaal verlopen, zo is de wens van minister Plasterk van Binnenlandse Zaken. Een slecht idee, zegt de Unie KBO (Unie van Katholieke Bonden van Ouderen). Ouderen in Nederland worden sterk afhankelijk van de hulp van anderen wanneer de overheid besluit alle contact tussen burger en overheid te digitaliseren, zegt de Unie KBO na eigen onderzoek onder 65-plussers. Maar liefst 87% van de digibete ouderen bevestigt hulp van o.m. familie, vrijwilligers en ambtenaren nodig te hebben. Van de senioren die aan het onderzoek hebben deelgenomen en thuis in het be-

zit zijn van een internetaansluiting, heeft 70% digitaal contact met de overheid. De meest genoemde onderwerpen zijn belastingaangifte (67%), het inwinnen van informatie (37%) en het maken van afspraken (36%). De focus ligt nu op de inrichting van een goede digitale infrastructuur, maar de Unie wil dat er juist ook aandacht komt voor een vangnet voor digibeten, waaronder veel ouderen. De Unie KBO schrijft in een brief aan de minister dat de overheid actie moet ondernemen om ook de digibete ouderen inspraak te geven tijdens het proces. <

Teveel onnodig lawaai in zorg Mensen maken minder geluid in een stillere omgeving. Van dit zogeheten ‘bibliotheekeffect’ maakte Ecophon gebruik bij een proef in een ziekenhuis. Door een kleine aanpassing en het vervangen van het metalen plafond, daalden de geluidniveaus met gemiddeld 10dB; een halvering voor mensenoren. Niet alleen het geluidsniveau droeg hiertoe bij, maar vooral het gedrag van de zorgmedewerkers ná de aanpassing. Minder lawaai in het ziekenhuis verlaagt de bloeddruk van patiënten, verbetert hun slaap en zorgt voor een verminderde pijnsensatie en –medicatie. Bovendien verlaagt een stillere omgeving het risico op burnouts onder zorgmedewerkers. Medische apparatuur, telefoons, ventilatie en mensen veroorzaken lawaai in het ziekenhuis. Ook zijn er veel harde oppervlakken die het geluid weerkaatsen. Onderzoek laat zien 42

FMT Gezondheidszorg

dat geluidniveaus in ziekenhuizen over de hele wereld al tientallen jaren stijgen en nu zo hoog zijn dat ze een probleem vormen voor de veiligheid van de patiënt: overdag van 57 naar 72 decibel en ’s nachts van 42 naar 60 decibel. Informatie: www.ecophon.nl <

Zorgmanagers verwachten meer taken uit te besteden Meer dan de helft van de zorgmanagers verwacht de komende jaren meer taken uit te besteden. Dat zeggen ze in een indicatief onderzoek van Zorgvisie, in samenwerking met Philips, onder haar lezers. Ook gaf het merendeel te kennen lagere financiële resultaten te verwachten dan vorig jaar. Om hun organisatie financieel sterker te maken zetten de zorgmanagers vooral in op het terugdringen van de operationele kosten, het doelmatiger en efficiënter maken van de zorgverlening en innovatie. Doel van de twee partijen was om een beeld te krijgen van wat leeft bij zorgmanagers in Nederland en hoe een nauwere samenwerking tussen partijen binnen en buiten de zorg kan bijdragen aan het toekomstbestendig maken van de gezondheidszorg. Op dit moment maakt 54% van de zorginstellingen gebruik van outsourcing. Een ruime meerderheid van de respondenten (61%) is van mening dat andere organisaties bepaalde diensten binnen hun zorginstelling kwalitatief beter kunnen uitvoeren. De belangrijkste redenen om op zoek te gaan naar een partner buiten de organisatie zijn: het bestendig maken van de organisatie voor de toekomst (31%), de concentratie op kernactiviteiten, namelijk zorg verlenen (28%) en de creatie van een netwerk van flexibele ondersteuning voor de eigen organisatie (19%). Bovenaan de lijst van uit te besteden taken staan onderdelen van de afdeling ICT, het onderhoud van medische apparatuur, activiteiten van de afdeling P & O en het facilitaire bedrijf. Voor meer informatie: www.philips.nl <

BEDRIJVENINDEX Adviesbureau

I: www.egm.nl T: [email protected] _______________________________

2394 AG Hazerswoude-Rijndijk
 T: +31 (0) 71 – 341 71 11 
 E: [email protected]
 I: www.carrier.nl/klimaatoplossingen

T: 030 6361009 E: [email protected] I: www.interbouwconsult.nl

BRANDWEREND GLAS

architecten A. P. (Alex) de Block de Block Consultant Duizendblad 16 - 8607 EA Sneek T:  +31 (0)6 417 480 88 F: +31 (0)8 471 990 78 E: [email protected] I: www.deblockconsultant.nl _______________________________

Goudsbloemvallei 31 Postbus 417- 5201 AK ‘s-Hertogenbosch T: (073) 641 13 00 / F: (073) 642 43 16 I: www.swebru.nl _______________________________ _______________________________

Valstar Simonis Veraartlaan 4 2288 GM Rijswijk T: 070 307 22 22 F: 070 307 22 07 E: [email protected] I: www.valstar-simonis.nl _______________________________

OK Consultancy Nederland (OKCN) Postbus 2102, 5202 CC ’s-Hertogenbosch T: (0)73 62 34 381 E: [email protected] I: www.okcn.nl _______________________________

2 double you bv Nieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44 Mail: [email protected] Web: www.2doubleyou.nl _______________________________

Smits van Burgst Raadgevend Ingenieursbureau Baron de Coubertinlaan 8 2719 EL Zoetermeer T: 079-3427147 E: [email protected] W: smitsvanburgst.nl

airconditioning

EGM architecten Wilgenbos 20, 3311 JX Dordrecht T: +31(0)78 633 06 60 E: [email protected] I: www.egm.nl T: [email protected] _______________________________

de Jong Gortemaker Algra Las Palmas, Wilhelminakade 310 3072 AR Rotterdam Postbus 51113, 3007 GC Rotterdam T: 0102973030 E: [email protected] I:  www.djga.nl _______________________________

2 double you bv Nieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44 Mail: [email protected] Web: www.2doubleyou.nl

VETROTECH SAINT-GOBAIN BENELUX Hulsenweg 21, 6031 SP Nederweert Postbus 15, 6000 AA Weert T: +31 (0)495-57 44 35 F: +31 (0)495-57 44 36 I: www.vetrotech.nl

CLEANROOMS

Ropa Systems BV Belleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0)493 473637 [email protected] www.ropasystems.nl _______________________________

Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936 M: +31 61066 4074 E: [email protected] I: www.cadolto.nl

deuren

BESCHERMINGSTRANSFORMATOREN VAN LOOY GROUP NV Noordersingel 19, B – 2140 Antwerpen T: +32 3 235 35 08 E: [email protected] I: www.vanlooy.com _______________________________

Trane Airconditioning B.V. Postbus 58 3760 AB SOEST T:  +31 35 6039 300 E : [email protected] I: www.trane.com/commercial/europe/nl/ en.html _______________________________

Geveke Besturingstechniek Kabelweg 21 - 1014 BA Amsterdam Postbus 820, 1000 AV Amsterdam T: 020-5829111 / F: 020-5822496 E: [email protected]

BOUWMANAGEMENTBUREAU EGM adviseurs Wilgenbos 20, 3311 JX Dordrecht T: +31(0)78 633 06 60 E: [email protected]

Carrier Airconditioning Benelux BV
 Rijndijk 141


InterBouwconsult bv. Duwboot 9 - 3991 CD Houten

Vestiging Doorwerth Record Automatische Deuren B.V. Cardanuslaan 30 Postbus 67, 6865 ZH Doorwerth T 026-3399777 F 026-3399770 [email protected] www.record-automatischedeuren.nl Vestiging Oosterhout Record/Van Nelfen Deurtechniek Houtduifstraat 6 Postbus 565, 4900 AN Oosterhout T 0162-447720 F 0162-447730 FMT Gezondheidszorg

43

BEDRIJVENINDEX it & software

Metaflex Doors Europe Postbus 300 - 7120 AH Aalten  Nederland tel: +31 (0)543-477333 fax: +31 (0)543-477222 I: www.metaflex.nl _______________________________

Ropa Systems BV Belleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0)493 473637 [email protected] www.ropasystems.nl

domotica

Honeywell Building Solutions Lange Amerikaweg 55, 7332 BP  Apeldoorn Postbus 243, 7300 AE Apeldoorn T: + 31 (0) 55 549 499 F: + 31 (0) 55 542 728 E: [email protected] I: www.honeywell-buildingsolutions.nl

GROOTHANDEL

Ultimo Software Solutions bv Waterweg 3 - 8071 RR Nunspeet T: +31(0)341 – 423737 F: +31(0)341 – 421172 E: [email protected] I: www.ultimo.net/nl

Partner van Dräger BOGE KOMPRESSOREN B.V. Spaceshuttle 8B, 3824 ML Amersfoort T: +31 33 456 15 86 F: +31 33 453 01 36 E: [email protected] I: http://www.boge.com/nl _______________________________

landschapsarchitecten Technische Unie B.V. Bovenkerkerweg 10-12 1185 XE Amstelveen Postbus 900 1180 AX Amstelveen T: 020 - 545 03 45 F: 020 - 545 02 50 E: [email protected] I: www.technischeunie.com

huisvesting

MTD Landschapsarchitecten Postbus 5225 5201 GE  ’s-Hertogenbosch T: 073-6125033 F: 073-6136665 E: [email protected] I: www.mtdls.nl

C-AIR Technics BV Elleboog 12 - 6713 KP Ede T: 0318-647115 - F: 0318-647713 E: [email protected] I: www.c-air.nL

MEDISCHE gassen

luchtbehandeling

Van Dorp zorg en welzijn Koraalrood 161 - 2718 SB  Zoetermeer 0900-9070707 I: www.vandorpzorgenwelzijn.nl

elektrotechniek

Bender Benelux BV Takkebijsters 54 - 4817 BL BREDA T: +31-76-5878713 F: +31-76-5878927 E: [email protected] I: http:/www.benderbenelux.com

GEBOUWBEHEERSYSTEMEN

Sauter Building Control Nederland BV Postbus 20613, 1001 NP Amsterdam T: 020 - 587 67 00 I: www.sauter-controls.com ______________________________

44

FMT Gezondheidszorg

Bussman Verhuur B.V. IJzerwerf 1 - 6641 TK  Beuningen T: 024 - 6790100 F: 024 - 6790101 E: [email protected] I: www.bussman.nl _______________________________

Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936 M: +31 61066 4074 E: [email protected] I: www.cadolto.nl

Blygold Nederland B.V. Postbus 10, 3991 KA Houten, T: 030 634 43 10 F: 030 634 43 11

medische gassendistributie systemen

MEDISCHE PERSLUCHT

ingenieursbureaus

Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. Rijksstraatweg 59 -7231 AC  Warnsveld T: 0575 - 58 15 00 F: 0575 - 52 91 22  I: www.wolterendros.nl

Linde Healthcare Benelux De keten 7 Postbus 325, 5600 AH Eindhoven T: +31 40 28 25 825 - F: +31 40 28 16 875 I: www.linde-healthcare.nl

Berko Kompressoren Havenweg 14 - 6603 AS Wijchen T: 024 - 641 11 11 - F: 024 -642 15 72 E: [email protected] I: www.berko.eu ______________________________

Dräger Medical Netherlands B.V. Postbus 874 2700 AW Zoetermeer T: +31 793 464 800 F: +31 793 422 747 E: [email protected] I: www.gasmanagementsystems.nl

MODULAIRE BOUW

Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936 M: +31 61066 4074 E: [email protected] I: www.cadolto.nl

NOODSTROOM

Geveke Besturingstechniek Kabelweg 21 - 1014 BA Amsterdam Postbus 820, 1000 AV Amsterdam T: 020-5829111 / F: 020-5822496 E: [email protected]

OPLEIDINGEN

F: +31 (0) 493 473299
 I:www.4medicaldesign.com E:[email protected] Vanguard Healthcare Rob van Liefland Benelux & Nordic E: [email protected] M: +31 6 54 78 58 76 W: www.vanguardhs.com

PARKEER­VOOR­ZIENINGEN

Tinnemans Medical Design BVBA Gildenstraat 41,B-2470 Retie T: +32 (0) 14 717919
 I: www.4medicaldesign.com E:[email protected]

 Volg ons zusterbedrijf op twitter: @ RopaSystems

telecare systemen

wasmachines

Miele Professional Postbus 166, 4130 ED Vianen T: 034-73 78 884 F: 034-73 78 429 www.miele-professional.nl E: [email protected]

waterbehandeling

Hogeschool Rotterdam G.J. de Jonghweg 4-6 3015 GG Rotterdam T: 010 794 48 90 I: http://gezondheidszorgtechnologie.nl

Spark Nieuwstraat 4 - 2266 AD Leidschendam T: 070-3177005 E: [email protected] I: www.spark-parkeren.nl

OPERATIEKAMERS

PERSOONSBEVEILIGING SYSTEMEN

Brecon International Postbus 555 4870 AN Etten-Leur T: 31 (0)88 287 46 46 E: [email protected] I: www.breconinternational.com _______________________________

Interflow De Stek 15, 1771 SP Wieringerwerf T. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 65 [email protected] www.interflow.nl _______________________________

Ooperon Mijkenbroek 25 4824 AA Breda T: + 31 76 57 230 30 E: [email protected] I: www.ooperon.nl

Tunstall Healthcare Oslo 28 - 2993 LD Barendrecht T :0180-696 696 / F: 0180- 696 699 E: [email protected] I: www.tunstall.nl

TOTAALINRICHTING

Heijneman Medical BV Postbus 408 3400 AK IJsselstein T: 088 11 81 000 / F: 088 11 81 081 E: [email protected] I: www.heijnemanmedical.nl

vloeren

BWT Nederland B.V. Energieweg 9, 2382 NA Zoeterwoude T +31 (0)88 750 90 00 F +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl _______________________________

Pure Water Group Korte Hei 3 4714 RD  Sprundel T: 0165 348 252 F: 0165 348 254 I: www.purewatergroup.com

sanitair

Sanitair Consultancy Nederland Van Abcoudehof 73 3911 BM RHENEN T: 06 -204 241 51 [email protected]

Nora flooring systems B.V. Belgiëstraat 14 5171 PN Kaatsheuvel T: 0416-286140 I: www.nora.com/nl

wandbekleding

stralingswering MANN+HUMMEL Vokes Air BV Nijverheidsweg 15, 3401 MC IJsselstein Postbus 309, 3400 AH IJsselstein T: 088-8653724- F : 088-8653400 E : [email protected] www.vokesair.com ______________________________

Vescom Nederland B.V. Sint Jozefstraat 20, 5753 AV Deurne Postbus 70, 5750 AB Deurne T: +31 493 350 767 F: +31 493 350 779 E: [email protected] I: www.vescom.nl Tinnemans Medical Design BV Belleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0) 493 472399 FMT Gezondheidszorg

45

AGENDA SEPTEMBER

“Licht 2014” congres 21 – 24 september 2014, World Forum Conferentie Centrum, Den Haag Inlichtingen: www.licht2014.nl 3e Zorgvastgoedcongres 23 september 2014, Postillion, Bunnik Inlichtingen: www.zorgvisiecongressen.nl Dutch Green Building Week 22 – 26 september 2014, Inlichtingen: www.dgbc.nl

OKTOBER

World of Technology & Science 30 september – 3 oktober 2014, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.hetinstrument.nl Healthcare beurs 1 – 3 oktober 2014, Expo, Brussel Inlichtingen: www.pmg.be

NVTG Najaarsstudiedag 2 oktober 2014, Ambt van Nijkerk, Nijkerk Inlichtingen: www.nvtg.nl Energie 2014 7 – 9 oktober 2014, Brabanthallen, Den Bosch Inlichtingen: www.energievakbeurs.nl 12de Nationale CleanroomDag 8 oktober 2014, Congrescentrum Spant!, Bussum Inlichtingen: www.vccn.nl IFHE congres 12 – 16 oktober 2014, Buenos Aires, Argentinië Inlichtingen: www.ifhe.info Dé TVVL-Techniekdag 2014 29 oktober 2014, Kasteel De Vanenburg, Putten Inlichtingen: www.tvvl.nl Infosecurity 2014 29 – 30 oktober 2014, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.infosecurity.nl

ICT & Logistiek 2014 29 – 30 oktober 2014, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.ict-en-logistiek.nl Green Buildings 2014 30 oktober 2014, St@art, Apeldoorn Inlichtingen: www.fmn.nl

NOVEMBER

Aqua Nederland 4 – 6 november 2014, Evenementenhal Hardenberg Inlichtingen: www.aquanederland.nl Energie & Besparing 4 – 6 november 2014, Evenementenhal Venray Inlichtingen: www.evenementenhal.nl Medica 2014 12 – 15 november 2014, Düsseldorf Inlichtingen: www.medica.de

De Beurs Domotica & Slim Wonen 19 – 20 november 2014, Evoluon, Eindhoven Inlichtingen: www.beursdomoticaenslimwonen.nl

DECEMBER

Elektro Vakbeurs 9 – 11 december 2014, Evenementenhal Hardenberg Inlichtingen:evenementenhal.nl Topics in Intensive care 10 – 11 december 2014, CongresHotel de Werelt, Lunteren Inlichtingen: www.topicsinic.nl

JANUARI 2015 Vakbeurs Facilitair 14 – 16 januari 2015, Brabanthallen, Den Bosch Inlichtingen: www.vakbeursfacilitair.nl

Klimaatvak Gorinchem 27 – 29 januari 2015, Evenementenhal, Gorinchem Inlichtingen: www.klimaatvak.nl

ADVERTENTIE-INDEX 2 double you bv Bender Benelux BV Berko Kompressoren Blygold Nederland BV Boge Kompressoren BV Brecon International Bussman Verhuur BV Bussman Verhuur BV bv3 projectsupport BWT Nederland BV C-AIR Technics BV Cadolto Benelux BV Carrier Airconditioning Benelux BV de Block Consultant de Jong Gortemaker Algra Dräger Medical Netherlands BV 46

FMT Gezondheidszorg

43 44 44 44 44 45 9 44 20 45 44 43 43 43 43 45

EGM adviseurs 43 EGM architecten 43 Geveke Besturingstechniek 13 Geveke Besturingstechniek 43 Heijneman Medical BV 45 Hogeschool Rotterdam 45 Honeywell Building Solutions 44 Ingenieursbureau Wolter & Dros bv 44 InterBouwconsult bv. 43 Interflow 45 KomDoeGa BV 25 Linde Healthcare Benelux 44 Mann+Hummel Vokes Air BV 45 Metaflex Doors Europe 44 Metaflex Doors Europe BV 48 Miele Nederland BV 23, 27

Miele Professional 45 MTD Landschapsarchitecten 44 Nora flooring systems BV 45 OK Consultancy Nederland (OKCN) 43 Ooperon 45 Pure Water Group 45 Record Automatische Deuren BV 43 Ropa Systems BV 43 Ropa Systems BV 44 Sanitair Consultancy Nederland 45 Sauter Building Control Nederland bv 44 Smits van Burgst 43 Spark 45 Sweegers en de Bruijn 43 Swisslog Healthcare 9 Technische Unie B.V. 44

Tinnemans Medical Design BV Tinnemans Medical Design BV Trane Airconditioning B.V. Tunstall Healthcare Ultimo Software Solutions bv Ultimo Software Solutions bv Valstar Simonis Van Dorp zorg en welzijn Van Looy Group NV Vanguard Healthcare Solutions Ltd. Vanguard Healthcare Solutions Ltd. Vescom Nederland B.V. Vetrotech Saint-Gobain Benelux

13 45 43 45 44 47 43 44 43 45 2 45 43

Ultimo2014

Gebruikerscongres on tour Drie Ultimo-klanten verwelkomen u graag voor één van de bijeenkomsten bij u in de regio. Ontdek de nieuwste FMIS-features en trends, leer van andere Ultimo-gebruikers, laat u inspireren door best practices tijdens de Ultimo Award-verkiezing en geniet van de unieke gastspreker.

7 oktober Walibi, Biddinghuizen 8 oktober Philips Stadion, Eindhoven 9 oktober Grandhotel Huis ter Duin, Noordwijk

Kosteloos inschrijven: www.ultimo.net/congres2014

imagine... ... a day at the zoo 100% ontwerpvrijheid met Imagine Metaflex Doors introduceert een nieuw schuifdeurconcept. De afwerking met hoogwaardige 3M DI-NOC folie, biedt diverse kleuren, prints en foto’s. Ook kunnen wij een volledig eigen ontwerp voor u verzorgen.

Onbegrensde mogelijkheden met Metaflex Doors Onze schuifdeurconcepten worden wereldwijd toegepast binnen de sectoren Healthcare, Food & Pharma. Daarbij bieden we de juiste balans tussen functionaliteit, esthetica en efficiëntie. Wilt u meer weten over onze mogelijkheden? Neem contact met ons op of bezoek onze website. Ambachtsstraat 11 7122 MP Aalten The Netherlands T +31 (0)543 477 333 www.metaflex.nl