GEZONDHEIDSZORG. Hoogleraar Vanessa Evers: In een robot komt alles samen. Nieuw type couveuse zorgt voor stressbeperking bij pasgeborene

2015 |

3

GEZONDHEIDSZORG

Hoogleraar Vanessa Evers: ‘In een robot komt alles samen’

Nieuw type couveuse zorgt voor stressbeperking bij pasgeborene ‘Zorg voor uw vastgoed’ biedt oplossingen voor exploitatieprobleem Zorgrobotica in 2025 groter dan PC-markt

huisvesting en technologie in de gezondheidszorg

De nieuwe standaard: closets zonder spoelrand. Voor de allerhoogste hygiënische eisen.

Met de Rimfree® wandclosets zonder spoelrand zet B.V. DE SPHINX MAASTRICHT de nieuwe standaard op het gebied van hygiëne en onderhoudsgemak. Want de unieke spoeltechniek zorgt zelfs bij kleine hoeveelheden spoelwater voor

een

optimaal

spoelgedrag

en

onberispelijke

spoelresultaten. www.sphinx.nl

Editorial NVTG BouwAward Van de hoofdredacteur

In 2016 wordt voor de zesde keer een NVTG BouwAward uitgereikt. De inschrijving voor deze award is vanaf nu mogelijk via www.nvtg. nl/buildingaward2016. Omdat de bouwprijs wordt uitgereikt tijdens het internationale congres van de International Federation of Hospital Engineering (IFHE) in april 2016 kent deze editie van BouwAward een internationaal karakter. Het thema van de NVTG BouwAward 2016 is een “healing environment voor alle gebruikers’. Bij de jurering word rekening gehouden met lokale omstandigheden. Nu al hebben diverse buitenlandse zusterorganisaties van de NVTG laten weten hun leden te enthousiasmeren deel te nemen aan de bouwprijs. De reacties tijdens de presentatie van de NVTG in Argentinië waren ook bijzonder positief. Zo positief dat de IFHE in overweging neemt het initiatief voor deze internationale bouwprijs te continueren. Voor FMT Gezondheidszorg is de NVTG BouwAward altijd een bijzonder evenement. Zoals u gewend bent zult u ook over deze BouwAward uitgebreid worden geïnformeerd in FMT Gezondheidszorg. Begin 2016 laten we u kennismaken met de genomineerde projecten. Van de winnaars en de eventuele projecten met een bijzondere vermelding zal uitgebreid verslag worden gedaan. De NVTG BouwAward staat open voor alle sectoren in de zorg. Elders in deze uitgaven van FMT Gezondheidszorg kunt u meer lezen over onder meer de criteria. In deze editie berichten we uitvoering over uiteenlopende projecten in de ICT. Dat ICT in de zorg steeds belangrijker wordt, werd ook tijdens de onlangs gehouden beurs Zorg & ICT duidelijk. Mocht u de beurs niet hebben kunnen bezoeken, of wilt u een presentatie nog eens nalezen dan kan dat op de website van Zorg & ICT. In de volgende uitgave van FMT komen we terug op enkele “high lights”. Cor van Litsenburg, Hoofdredacteur FMT Gezondheidszorg. FMT Gezondheidszorg

3

colofon FMT Gezondheidszorg is een uitgave van: Van Litsenburg BV Eendenven 14 5646 JN Eindhoven T +31 (0)40 29 30 186 M: +31 (0)653 310657 E [email protected] I www.fmtgezondheidszorg.nl Volg FMT Gezondheidszorg op Twitter: @FMTzorg FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NVTG, IHE en KIVI. FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar. Uitgever: Cor van Litsenburg Eindredactie: Wim van Gurp FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost CEIM, Mw. B. (Barry) S. van der Graaf W. (Wim) van Gurp, H. (Henk-Jan) Hoekjen Prof. dr. ir. J (Jos) Lichtenberg, Dr. ir. M. (Masi) Mohammadi Ing L. (Leo) van Namen, Ing. G. (Fred) T.J.M. Penders Ir. H. (Henk) C. Postema, G. (Gabriël) van Neerven Drs. F (Floor) Scholten, W. (Wilma) Schreiber G. (Gerrit) Tenkink, F. (Frank) van Wijck W. (Wim) Wijdenes, Renee van Litsenburg.

VUmc Imaging Center.

10

Robots in de zorg.

Fotografie: Peter Bouritius. e.a. Vormgeving: Peter Bouritius Advertenties: T +31 (0)513 68 48 08 E [email protected] Medische Technologie: Jacques Beelen T +31 (0)6 51108895

IN DEZE UITGAVE NVTG-congres: Begrijpen we elkaar in de zorg nog wel?

Druk: Scholma Druk

BouwAward: Internationale NVTG BouwAward 2016 staat open voor gehele zorgsector

ISSN 1873 - 8877

Huisvesting: VUmc Imaging Center Amsterdam van start

Abonnementen: Nederland: e 117,50 België e 125,00 Buiten Europese Unie: e 169,50 Losse nummers e 15,95 Kijk op: fmtgezondheidszorg.nl Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonnement wordt automatisch verlengd, tenzij tenminste twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk wordt opgezegd.

Zorgvastgoedscan: ‘Zorg voor uw vastgoed’ biedt realistische oplossingen voor explotaitieproblemen Huisvesting: Glazen ‘zorggebouwen’ gezonder, voordeliger en energiebewust ICT: Het Interoperabiliteitsmodel Valideren ok’s: Testen en classificeren van OK’s en opdekruimten in rust

Disclaimer: Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave. 4

FMT Gezondheidszorg

ict: Hoe integreer je PACS2 instellingsbreed?” medische technologie: Stressbeperking bij pasgeborene zorgvastgoed: EGM architecten bundelt zorgvastgoed-expertise en BIM-diensten in ‘Powered by EGM’

6 9 10 13 14 16 19 20 23 26

inhoud 32

PACS2 integreren.

modulaire huisvesting: modulegebouwen uit de ruimtefabriek huisvesting: Tergooi wil chemotuin Robotica: Robotica in de zorg Robotica: Zorgrobotica in 2025 groter dan de huidige PC-markt medische technologie: Kunstoog dat meegroeit met de jonge patiënt historie: Nationaal Medisch Museum mobiliteit: ParkeerVak 2015 laat meerwaarde parkeren beleven Innovatief & Actueel Bedrijvenindex Agenda & advertentie-index

206

28 30 32 35 37 38 40 41 43 46

Medisch Museum.

38

De volgende professionele verenigingen zijn betrokken bij FMT Gezondheidszorg:

VTDV TD

nvtg congres

Zorgvastgoed en Huisvesting Congres 2015

Begrijpen we elkaar in de zorg nog wel? Met dit thema en de onderliggende werktitel “geeft de zorg wel goed aan wat ze wil?” brengt de NVTG tijdens het jaarcongres 2015 actuele thema’s gerelateerd aan zorgvastgoed over het voetlicht.

Door: de redactie 6

FMT Gezondheidszorg

H

et thema, aangedragen door de instellingsleden en gericht op instellingen, komt voort uit de ervaring dat de verschillende disciplines die betrokken zijn bij het zorgvastgoed (zorg, facilitair, financiën en vastgoed), een eigen en vaak specifieke taal gebruiken. De huidige situatie waarin efficiency en besparen sleutelwoorden zijn, maken het echter noodzakelijk dat er constructief wordt samengewerkt. Zeker nu instellingen zelf verantwoordelijk zijn voor hun vastgoed. Cliënten en patiënten worden, via o.a. de zorgmanagers, steeds meer gehoord. Ze hebben andere verwachtingen van zorgaanbieders dan voorheen; alleen door intern schouder aan schouder te werken, kun je hier optimaal op reageren. Hoe ontwikkel je zorgvastgoed afgestemd op de vraag van morgen en hoe verkoop je dit intern? Ook de noodzaak om te zoeken naar oplossingen voor het verbeteren van de zorg noopt tot samenwerking; de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat deze bereidheid er (nog) niet altijd is.

Samenwerken In de zorg doe je niets meer alleen. Alle geledingen en disciplines hebben hun eigen rol en verantwoordelijkheid. Bij de ontwikkeling, realisatie en beheer van zorgvastgoed zijn er verschillende aandachtsgebieden die van belang zijn, nl. vanuit: De zorg: instellingen liggen onder een vergrootglas en onder vuur, cliënten/ patiënten worden steeds meer gehoord; De financiën: deze staan steeds meer onder druk; Het vastgoed: hoe hou je dit actueel, wat doe je hiermee als het niet meer voldoet, of je hebt teveel en het is nog (lang)niet is afgeschreven?

Op alle drie de vlakken zijn de argumenten vaak valide om tot een oplossingen te komen, maar veelal botsen de belangen. Toch moet er een gemeenschappelijk gedragen oplossing komen waarbij de cliënt/patiënt centraal staat. Dynamisch karakter Het NVTG-congres 2015 is een “must’ voor professionals (zorgsector en bedrijfsleven), bestuurders en beleidsmakers die vastgoed en huisvesting in hun portefeuille hebben. Het congresprogramma is daarnaast uitermate interessant voor de gebruikers van zorghuisvesting. 22 sprekers, allen autoriteit op hun vakgebied, belichten vanuit een zorgperspectief alle aspecten die samenhangen met zorgvastgoed en huisvesting. Het programma kent een dynamisch karakter. Naast lezingen worden diverse workshops, parallelsessies en ‘pitches’ gehouden. Het programma voorziet in praktische informatie en volop mogelijkheden voor interactie. Deelname levert kennis op met een meerwaarde voor de dagelijkse praktijk. De beursvloer van het congres biedt een uitstekende gelegenheid om te netwerken en kennis te nemen van innovatieve producten en diensten. Het congres wordt gehouden donderdag 9 en vrijdag 10 april 2015 in NH Hotel- en congrescentrum Koningshof in Veldhoven. Het is mogelijk om in te schrijven voor deelname aan één of beide dagen. Voor meer informatie, het volledige sprekersprogramma en aanmelden verwijzen we u naar www.nvtg.nl <

Begrijpen wij elkaar in de zorg nog wel? Zorgvastgoed en Huisvesting Congres 9 & 10 april 2015 NH Hotel Koningshof Veldhoven

Ga voor meer informatie over dit boeiende congres naar www.nvtg.nl/congres2015

nvtg congres

Bezoek ons tijdens het NVTG congres op 9 en 10 april a.s. Vanguard Healthcare is een pionier op het gebied van de levering van flexibele zorg. Ze levert hun diensten door heel Europa aan zowel de publieke als de private zorgsector. Door de levering van innovatieve mobiele gezondheidszorgunits helpt Vanguard haar klanten bij het in stand houden van haar hoge zorgservice en assisteert ze bij de ontwikkeling van nieuwe zorgmodellen.

Valstar Simonis is al sinds 1948 een onafhankelijk Nederlands adviesbureau op het gebied van duurzaamheid, comfort en veiligheid in gebouwen. Met ons enthousiaste team van adviseurs en ingenieurs leveren wij vanuit vijf vestigingen in Nederland bij ieder project weer maatwerk bij het ontwerpen van de technische installaties. Hierbij stimuleren wij een integrale aanpak (BIM). Dan kan met alle betrokkenen door onze kennis, ervaring en creativiteit gekoppeld aan een pragmatische instelling het beste resultaat behaald worden.

Uw specialist voor de gezondheidssector

Systeemoplossingen met Fermacell

Om ervoor te zorgen dat de patiënten en het personeel zich prettig voelen: inrichtingsoplossingen van nora De aantrekkelijke rubber vloerbedekkingen van nora zijn de eerste keus bij de inrichting van ziekenhuizen. Niet alleen bieden ze een aantrekkelijk design, maar ook alle be-

langrijke technische eigenschappen die ziekenhuizen nodig hebben voor hun dagelijkse werk.

Voor de droge afbouw van uw bouwprojecten heeft u als technisch facility professional met Fermacell gipsvezelplaten een bijzonder efficiënt en duurzaam concept voorhanden. Want een constructie met een enkele plaat Fermacell levert al perfecte prestaties. Bij com-

plexe afbouwvraagstukken denken onze technisch adviseurs graag met u mee. Samen zoekt u naar het optimum, wanneer eisen ten aanzien van brand, geluid, functionaliteit, duurzaamheid en kosten al dan niet gelijktijdig aan de orde zijn. Fermacell is uiterst stabiel, vormvast,

De vormgeving van het Sphinx Rimfree® closet, zonder spoelrand draagt belangrijk bij aan hygiëne en reinigingsgemak. De gehele binnenzijde van het closet is zeer eenvoudig stralend schoon te houden. De speciaal ontwikkelde waterverdeler met innovatieve spoeltech-

8

FMT Gezondheidszorg

nora vloerbedekkingen bestaan uit hoogwaardige industriële en natuurlijke rubberkwaliteiten, mineralen uit natuurlijke bronnen en milieuvriendelijke kleurpigmenten.

niek zorgt - ook bij kleine hoeveelheden spoelwater - voor een hygiënische, optimale spoeling. Rolstoeltoegankelijk model Het nieuwe Sphinx 300 Comfort model is een verlengd diepspoel wandcloset,

Geen enkele nora vloerbedekking bevat pvc, weekmakers (ftalaten) of halogenen (bv. chloor) en beschikken ook over talrijke Green Designcertificaten zoals de Blauwe Engel en het Finse M1 ecolabel wat bijdraagt aan een gezond binnenklimaat. www.nora.com

vochtbestendig en universeel toepasbaar en is bovendien geschikt om tegelijkertijd als afbouwplaat, brandwerende plaat, geluidsisolerende plaat en als thermische plaat te dienen.

speciaal ontwikkeld voor rolstoelgebruikers. In combinatie met de spoelrandloze hygiëne wordt tegemoet gekomen aan de hoge eisen voor barrièrevrije badkamers.

nvtg bouwaward

Uitreiking tijdens IFHE World Congress 2016 in World Forum

Internationale NVTG BouwAward 2016 staat open voor gehele zorgsector De NVTG reikt in april 2016 voor de zesde keer een NVTG BouwAward uit. Dit gebeurt tijdens het Wereldcongres van de International Federation of Health Care Engineering (IFHE) dat de NVTG organiseert in het World Forum te Den Haag.

V

anwege het internationale karakter van het congres kunnen ook buitenlandse projecten worden aangemeld om mee te dingen naar deze bouwprijs. Het thema voor de NVTG BouwAward 2016 is “Een healing environment voor alle gebruikers”. Alle sectoren in de zorg kunnen zich inschrijven. Bij de beoordeling van de projecten let de internationale jury op de invloed van het gebouw op het fysiek, mentaal en sociaal welbevinden van de gebruikers van het gebouw. Bij de beoordeling van de projecten houdt de jury rekening met lokale omstandigheden. Aanmelden projecten Projecten kunnen worden aangemeld via de website van de NVTG: www.nvtg.nl/buildingaward2016. Hier treft men een inschrijvingsformulier aan en de mogelijkheid voor het uploaden van foto’s. De inschrijvingstermijn sluit 1 november 2015.

Jurering De jury wordt samengesteld uit een groep van (internationale) experts op het gebied van zorghuisvesting. De jurering vindt plaats in november en december 2015. Uit de ingezonden projecten zal een aantal worden gekozen dat kans maakt op het winnen van de NVTG BouwAward 2016. Deze genomineerden zullen in februari bekend worden gemaakt in de media van de IFHE en NVTG. Eerdere winnaars Eerdere winnaars van de NVTG BouwAward waren: UMC Groningen (1997), Broekheurnerstede in Enschede, Parnassia in ’s Gravenhage (2000), De Stichtse Hof in Laren (2003), Oogziekenhuis in Rotterdam (2007) en Aan den Pas in Bunde (2010). <

Aan de pas in Bunde (IneX Architecten) won de NVTG BouwAward in 2010.

Door: de redactie FMT Gezondheidszorg

9

huisvesting

VUmc Imaging Center Amsterdam van start VUmc is begonnen met de voorbereidingen voor de bouw van het VUmc Imaging Center Amsterdam. In dit gebouw komen de nieuwste medische beeldvormende technieken bij elkaar en daarmee wordt het Imaging Center uniek in de wereld.

D

e grootste winst zal er zijn voor patiënten met kanker, hersenaandoeningen of hart- en vaatziekten. Met behulp van de nieuwste imaging technieken wordt therapie nog beter afgestemd op de betreffende patiënt. Momenteel zijn in de tuin van VUmc grote machines aan het werk: het terrein wordt bouwrijp gemaakt. Kabels en leidingen worden verlegd, oude gebouwen gesloopt, de vijver gedempt. Na deze voorbereidingen moet de bouw van het VUmc Imaging Center Amsterdam later dit jaar van start gaan. Naar verwachting openen de deuren van dit unieke centrum in 2019. De beste therapie op het juiste moment Met moderne medische beeldvorming kunnen artsen en onderzoekers ín het lichaam van de patiënt kijken, zien hoe de organen functioneren, vroegtijdig ziekten ontdekken, therapie plannen en de effecten vaststellen én medicijnen in het lichaam volgen. Dit alles helpt artsen om de patiënten de

Door: de redactie 10

FMT Gezondheidszorg

beste therapie te geven op het juiste moment. Het VUmc Imaging Center Amsterdam gaat onderdak bieden aan o.a.: - de modernste apparatuur, zoals PET-MRI-scanners, - geavanceerde laboratoria voor het maken van ziekte-specifieke contrastmiddelen (Tracer Centrum Amsterdam) en - LaserLaB Amsterdam, waar nieuwe optische beeldvormende technieken worden ontwikkeld,voor zowel patiëntenzorg als onderzoek. Een dergelijk gebouw bestaat nog nergens anders ter wereld. Verspreid over campus  Het initiatief kwam vijf jaar geleden van een aantal hoogleraren, waaronder projectleider Guus van Dongen, hoogleraar medische beeldvorming. Van Dongen: “De huidige imaging-faciliteiten liggen nu verspreid over zo’n twintig verschillende locaties op de VU/VUmc-campus. Dit is verre van optimaal, zeker als de patiënt voor onderzoek van de ene locatie naar de andere moet.” Flexibel inzetbaar  Het VUmc Imaging Center Amsterdam wordt een flexibel inzetbaar gebouw, dat ook de imaging-activiteiten van andere kennisinstellingen in Amsterdam kan ondersteunen. Het gebouw krijgt een stevige fundering en moet voldoen aan een aantal voorwaarden: het gebouw moet trillingsvrij zijn, het

moet aan alle veiligheidseisen voldoen (stralingsveiligheid, farmaceutische veiligheid), en apparaten mogen elkaars werking niet verstoren, zoals zou kunnen door de magneten in de MRI-scanners. Het streven is om een zo duurzaam mogelijk gebouw te ontwikkelen. <

FMT Gezondheidszorg

11

Re op g w voo istr w co w r ee de .p to r : 6 ar eg u n 00 ke an u .0 er g 23 va .6 k.n 6 l

LAAT PARKEREN VOOR U PRESTEREN ONTDEK HOE PARKEER INNOVATIE BIJDRAAGT AAN HET SUCCES VAN BEDRIJVEN

Bereikbaarheid en parkeren zijn van essentieel belang voor menig bedrijf, zeker ook in de zorgsector. Parkeren maakt deel uit van de reis die de consument aflegt en kan het resultaat van de eindbestemming sterk verbeteren. Of dat nu meer gastvrijheid, meer omzet of een betere exploitatie is. ParkeerVak 2015 toont u nieuwe visies, mogelijkheden en technieken voor het creëren van meerwaarde. Nederlands grootste vakbeurs voor parkeren geeft antwoord op elke parkeervraag. ParkeerVak 2015 biedt u concrete oplossingen voor het inrichten en onderhouden

I.s.m.

van parkeerterreinen en -garages. Ook komen actuele onderwerpen als toegangscontrole, fietsparkeren, prebooking, energiebesparing en (brand)veiligheid aan bod. Er zijn doorlopend voordrachten zoals over nieuwe parkeernormen, innovatieve betaalmethoden, mobiliteitsmanagement en nieuwe vormen van contracteren en aanbesteden. Laat u inspireren door de exposities What’s New!, Veiligheid & Parkeren en Innovatieve Bouw & Renovatie. Beleef de meerwaarde van parkeren zelf op ParkeerVak 2015 en ontmoet uw ideale partners om dat te realiseren.

Openingstijden: di t/m do 10.00 – 17.00 uur. Meer info en gratis toegang zie www.parkeervak.nl exposanten • theaters • best practices • demonstraties • inspirerende exposities

zorgvastgoedscan

Unieke integrale aanpak vanuit verschillende disciplines specifiek voor de zorg

‘Zorg voor uw vastgoed’ biedt realistische oplossingen voor explotaitieproblemen

E

erste integrale zorgvastgoedscans tonen de potentie om tot oplossingen te komen voor exploitatieproblemen bij zorgvastgoed. Zorgspectrum liet twee locaties scannen met verrassend resultaat. Het Scheiden van Wonen en Zorg leidt tot een oplopende leegstand in zorgvastgoed. Dit resulteert in exploitatieproblemen voor zorginstellingen. Het collectief ‘Zorg voor uw vastgoed’ heeft een vastgoedscan specifiek voor de zorg ontwikkeld. Zij analyseert een locatie vanuit verschillende disciplines. Naast verrassende inzichten leidt dit tot integrale oplossingen. ‘Zorg voor uw vastgoed’ biedt deze scan nu als instrument aan zorginstellingen en corporaties. Inmiddels zijn er gesprekken gaande met geinteresseerde zorginstellingen. Recent onderzoek van USP Marketing Consultancy en Zuiver Marketing laat zien dat de leegstand binnen zorgvastgoed groot is. Van de respondenten geeft 58% aan met leegstand te kampen. Gemiddeld lag het leegstandspercentage bij zorginstellingen in 2014 op bijna 9%. Volgens de zorginstellingen zal dit in 2015 verder toenemen. Vijf marktpartijen met veel ervaring in de zorgsector hebben de handen ineen geslagen. Het collectief bestaat uit Van Aarle De Laat, EGM architecten, Zuiver Marketing, Het Regelloket Wonen en OZ+ Vastgoedjuristen. Vanuit een integrale benadering biedt het collectief oplossingen voor exploitatieproblemen. Hiervoor is de zorgvastgoedscan een uitstekend middel. Door: Zorg voor uw vastgoed Beeld: EGM architecten

Haalbare en aantrekkelijke oplossingen ‘Zorg voor uw vastgoed’ analyseert een locatie vanuit verschillende disciplines. Juist deze mix van disciplines levert verrassende inzichten op en leidt tot integrale oplossingen in plaats van deeloplossingen. Elementen als marktpotentie, omgeving, financiën, functionaliteit, techniek en juridische aspecten worden meegenomen in de analyse. Met de zorgvastgoedscan biedt het collectief realistische en duurzame oplossingsrichtingen om kwaliteit van vastgoedobjecten te verhogen en/of risico’s te beperken. Zorgspectrum positief verrast door uitkomsten Zorgspectrum heeft in samenwerking met de aan haar verhurende corporaties twee locaties laten scannen. Op de eerste locatie zou Zorgspectrum naar het zich liet aanzien een aanzienlijk exploitatieprobleem kunnen krijgen. Het betreft een recent pand met een looptijd van het huurcontract tot 2028. De zorgvastgoedscan biedt partijen voor deze locatie 10 oplossingsrichtingen. Een mix hiervan zou het tekort tot nul kunnen reduceren. De tweede locatie betreft een eveneens gehuurd ouder woonzorgcentrum waarbij met name een kwalitatief probleem bestaat. Particulier doorverhuren lijkt geen optie en per saldo dreigt ook op deze locatie een exploitatiegat. Hiervoor is uiteindelijk een optie naar voren gekomen die door zowel Zorgspectrum als de corporatie, in beginsel als onhaalbaar werd beschouwd. Door andere, maar tevens realistische, uitgangspunten te kiezen is een extra oplossing beschikbaar. Mirjam Groendijk, bestuurder Zorgspectrum, is verrast door de uitkomsten: “Voor beide locaties

Kijk op www.zorgvooruwvastgoed.nl voor onze scan.

liggen nu interessante oplossingen op tafel. Opties die wij niet zelf hadden bedacht of soms zelfs als onhaalbaar hadden bestempeld. De scan biedt daarmee nieuwe inzichten en dient tevens als een second opinion op onze eigen planvorming met betrekking tot de locaties. Bovendien is het traject binnen twee maanden afgerond zonder dat het onze eigen organisatie belast.” < www.zorgvooruwvastgoed.nl

Achtergrond Het collectief ‘Zorg voor uw vastgoed’ is voortgekomen uit een overleggroep met partijen actief in de zorg waaronder Syntrus Achmea Vastgoed, MVGM, BNG bank, Amstelring en Zorgspectrum. Dit platform wil kennis uitwisselen en oplossingen ontwikkelen voor zorginstellingen om de gevolgen van het kabinetsbeleid van Scheiden Wonen en Zorg het hoofd te bieden. De Zorgvastgoedscan is een product van ‘Zorg voor uw vastgoed’.

FMT Gezondheidszorg

13

huisvesting

Glazen ‘zorggebouwen’ gezonder, voordeliger en energiebewust Hoe ziet een optimale activiteitenlocatie voor de zorgsector eruit? De vraag is actueel en gelukkig wordt bij het antwoord steeds vaker de factor ‘licht’ genoemd. Daglicht is namelijk gezond en werkt helend. Het is wetenschappelijk bewezen dat bijvoorbeeld depressies afnemen en dementie wordt afgeremd. Bovendien is het vrij beschikbaar. Naast de vele positieve effecten van daglicht op de gezondheid en geluksbeleving, is een glazen omgeving voordeliger, energiebewust en flexibeler dan traditionele bouw. Door: EdenParks 14

FMT Gezondheidszorg

J

eroen Smiemans, directeur van EdenParks vertelt: ‘In toenemende mate weten zorgdirecties ons te vinden voor het ontwerp en de constructie van glazen gebouwen voor dagbesteding. Al zo’n 45 jaar bouwen we maatwerk glasconstructies waarin gecontroleerd daglicht en optimale klimaatbeheersing een belangrijke rol spelen; unieke gebouwen waarbij we het energieverbruik zeer ver kunnen terugdringen. Het is opvallend dat we de laatste jaren meerdere zorggerelateerde projecten bouwden zoals bijvoorbeeld voor Stichting de Zuidwester, Stichting IPSE, Pieter van Foreest en Middin. Zorgdirecties zoeken naar oplossingen die de kwaliteit van de zorg opschroeven en dat doen onze gebouwen. De bijkomende voordelen van snelle bouw en de gunstige exploitatie voor de zorginstelling zijn natuurlijk leuke extra’s, zeker nu de middelen beperkt zijn.’

Goede feedback van zorgverleners Voor Craeyenburg in Ypenburg, een buurtschap voor mensen met een verstandelijke handicap, bouwde EdenParks een ontmoetingsgebouw met

‘Licht heeft een grote invloed op het dagelijks presteren van de mens’ belevingstuinen. De kas bestaat uit een activiteitenkas en een snoezelkas. Door de grote ruimtelijkheid, transparantie en zorgvuldige keuze van materialen ontstaat een prettige omgeving voor dagbesteding. Het plan is duurzaam door die materialisering en het lage energieverbruik. Smiemans vertelt: ‘We krijgen enorm goede feed-

Licht werkt in op de 24-uurs hormooncycli en daarmee direct op de stemming en het functioneren. Bron: www.solg.nl

back van zowel de zorgverleners en vrijwilligers als de zorggebruikers: het daglicht geeft inspiratie en energie.’  Volwaardige gebouwen Binnen in de kas kunnen de verschillende zones voor zorg en faciliteiten (kantoor, horeca, sanitair, winkel, expositie, installaties) gedefinieerd worden met ieder gewenst materiaal: hout, steen, metaal of glas. Zo zijn de ‘zorgkassen’ van EdenParks volwaardige gebouwen waar mensen graag verblijven en zich goed voelen, beter voelen. Zeven voordelen van bouwen met glas voor de zorgsector 1. Bouwen met glas is flexibel en voordelig vergeleken met de kosten van traditionele bouw - De productiekosten van glas en aluminium zijn laag, het bouwen gaat snel. EdenParks volgt het prin-

cipe IFD, dit staat voor Industrieel, Flexibel en Demontabel bouwen. IFD bouwtechniek is een geïntegreerde benadering van modulair ontwerpen en bouwen. 2. Daglicht is gezond en werkt helend. In diverse wetenschappelijke onderzoeken is bewezen dat daglicht heel belangrijk is voor het menselijk lichaam en daardoor voor het menselijk functioneren. Licht beïnvloedt het dag/nachtritme - meer dan dat : onze biologische klok - en daarmee allerlei processen in ons lichaam. Daglicht zorgt ervoor dat depressies afnemen en dementie wordt afgeremd. 3. Bouwen met glas is maatwerk! Glas kan gebogen worden en op maat gesneden worden. Elk project kan geheel naar uw wensen gerealiseerd worden. Door het gebruik van industrieel vervaardigde bouwcomponenten kunnen we rekening houden met eventuele veranderingen in uw

gebouw. Daarnaast zijn de constructies demontabel, waardoor u het kan verplaatsen of op een andere locatie kunt gebruiken. 4. Projecten van glas zijn duurzaam: de hoogwaardige materialen, die gebruikt worden voor de bouw van een glazen gebouw, worden vrijwel zonder afval geproduceerd. Daarnaast zijn de materialen herbruikbaar. Bij EdenParks is duurzaam ondernemen de norm, we volgen het principe van ‘Slim Bouwen’. Dit proces van bouwen is anders doordat het wordt opgebouwd met vier bouwstenen: Het casco, de schil, de installaties en de afbouw. Zo kan er worden gestuurd op kwaliteit, en worden eventuele fouten of maataf­wij­ kingen vroegtijdig gevonden en opgelost. 5. Kosten voor onderhoud zijn laag. Materiaal zoals glas en aluminium hebben nauwelijks onderhoud nodig. Daar waar houten kozijnen geschilderd moeten worden hebben aluminium constructies met glas nagenoeg geen onderhoud nodig. Dit weerspiegelt zich in lage onderhoudskosten. 6. Energieverbruik is laag. Daglicht is namelijk gratis. Berekeningen tonen aan dat een groter gebruik van daglicht een elektriciteitsbesparing kan opleveren. Verlichting verbruikt ongeveer 25 % van al onze elektrische energie. In sommige gebouwen wordt 10 % van de totale elektriciteitskosten besteed aan koeling en ventilatie voor het afvoeren van de warmte die bij de ingeschakelde verlichting vrijkomt. Een beter gebruik van daglicht kan dus in sommige situaties - naast een aangename omgeving - grote besparingen opleveren. 7. Daglicht is beter dan kunstlicht. Hoewel er grote stappen vooruit worden gezet bij het ontwikkelen van nieuwe vormen van kunstlicht, is het nog niet gelukt om een vorm van kunstlicht te ontwikkelen, dat het daglicht helemaal evenaart. Daglicht, als onderdeel van een goed lichtklimaat, blijft daarom naast kunstlicht van belang. < Voor meer informatie: Jeroen Smiemans - 0174-638000 [email protected] FMT Gezondheidszorg

15

ict

Eén model aan de basis van gegevensuitwisseling:

Het Interoperabiliteitsmodel

In de vorige editie vertelden we over het belang van interregionale samenwerking op het gebied van Zorg-ICT infrastructuren. In deze editie gaan we nader in op het interoperabiliteitsmodel dat aan de basis ligt voor de op komst zijnde Handreiking Interoperabiliteit.

“Interoperabiliteit houdt in dat oplossingen gevonden worden voor uitwisselbaarheid tussen verschillende systemen door het maken van afspraken op verschillende niveaus.”, stelt Vincent van der Pelt. “Verschillende systemen, die vaak heel anders zijn ingericht, kunnen met elkaar communiceren wanneer er, ergens tussen die systemen in, informatie op een vooraf afgesproken manier wordt overgebracht. Welke informatie, op welk detailniveau en met welke keuzemogelijkheden, is nodig voor de overdracht van medische informatie? En hoe verpak je die informatie? Maar ook: hoe houd je elkaar op de hoogte van het zorgproces, welke infrastructuur gebruik je? Hoe regel je de beveiliging? Wil je interoperabiliteit dus tot stand brengen, dan moet je met verschillende aspecten rekening houden. Het basisconcept van interoperabiliteit is, dat je afspraken maakt op meerdere niveaus. Hoe regel je het met elkaar? Hiervoor hanteren we nu het interoperabiliteitsmodel. Het huidige model is gebaseerd op het oudere vijflagenmodel, dat Nictiz heeft ontwikkeld (http://www.nictiz.nl/page/Publicaties?mod[Nictiz_FileCabinet_Module][i]=726) . Het nieuwe model is mede tot stand gekomen op verzoek van het Antilope Project. Zij gebruikten een European Interopera-

Vincent van Pelt Vincent van Pelt, van origine arts, is senior beleidsadviseur bij Nictiz. Hij besteedde een groot deel van zijn werkzaam leven aan productmanagement van EPD’s (Elektronisch Patiënten Dossiers). Naast deze functie is hij Workpackage Leader van het Antilope Project, een Europees interoperabiliteitsproject gericht op eHealth standaarden en specificaties. Voor IHE Nederland vervult Van Pelt de rol van voorzitter van de werkgroep Patient Care Coordination (PCC), wat hij internationaal doortrekt als lid van de IHE International Technical Committee van PCC. Vincent van Pelt, Senior adviseur, Nictiz Contact: [email protected] Door: Betty Rombout 16

FMT Gezondheidszorg

De nieuwe SPEED bedrijfsafwasautomaten Figuur 1. Het nieuwe interoperabiliteitsmodel.

bility Framework met als basis een vierlagenmodel. De vraag van Antilope aan Nictiz was om daar een refinement op te maken. Door harmonisatie van deze twee modellen is het nieuwe zeslagenmodel ontstaan, waarbij we nadrukkelijk afstand genomen hebben van technisch jargon.” Zie figuur 1. Samengevat is het doel van het model: a. Een generiek, landelijk te hanteren model voor interoperabiliteit; b. een overzicht van alle aspecten die bij informatie-uitwisseling in de zorg een rol spelen; c. een kapstok voor discussie, implementatie, processen en standaarden en d. een basis modelaanpak van interoperabiliteitsprojecten.

C

M

Van Pelt: “Het model is een handvat voor mensen die nadenken over interoperabiliteit, van regerings-, managers-, medisch tot aan het technische niveau. Het model kan ook gezien worden als een checklist: waar moet je rekening mee houden als je interoperabele systemen implementeert?”

Y

CM

MY

CY

Uitleg model Het model (figuur 1) heeft een aantal niveaus: wet- en regelgeving, beleid, zorgprocessen, informatie, applicaties en infrastructuur. Het is nodig om op elk niveau afspraken te maken, dus niet alleen op het technische niveau. Daarnaast moeten er, om tot interoperabiliteit te kunnen komen, tussen organisatie A en organisatie B op alle niveaus zaken worden geregeld (figuur 2). Er zijn ook verschillende partijen bij betrokken. Neem het niveau ‘beleid’ als voorbeeld. Op strategisch niveau zijn dit de beleidsmakers, op tactisch niveau de zorgmanagers en op operationeel niveau de zorgprofessionals. Echter, beleidsmakers vallen niet alleen binnen het niveau ‘beleid’. Ze houden zich ook bezig met het niveau ‘zorgprocessen’. Ofwel, soms overlapt het elkaar (figuur 3). Figuur 2. Interoperabiliteit betekent afspraken maken tussen partijen.

CMY

K

Alleen bij Miele

Bedrijfsafwasautomaten met verswatersysteem! • Kortste programmaduur 5 minuten • beladingsniveau‘s • Geschikt voor twee korven 500 x 500 mm • Reiniging conform HACCP DIN 10512 Info: (0347) 37 88 84 www.miele-professional.nl www.mijnvaatwasserkiezen.nl

FMT Gezondheidszorg

17

ict

Figuur 3. Samenwerking en afstemming tussen meerdere partijen en rollen.

Bekijken we het model met de verschillende niveaus van boven naar beneden, dan loopt het van ‘abstract’ en ‘kaderscheppend’ naar de ‘stekkers’. Zoals gezegd, per niveau (en voor elke organisatie) moeten er afspraken gemaakt worden, die vaak ook invloed hebben op de onderliggende lagen. Van Pelt: “Binnen het niveau wet- en regelgeving dient nagedacht te worden over vragen als: hoe interpreteren we de wet- en regelgeving en voor welk beveiligingsniveau kiezen we? Elke organisatie heeft echter zijn eigen ambities. Dus belanden we vervolgens bij het niveau ‘beleid’. Met welke ziekenhuizen, huisartsen en apothekers stellen we een convenant ten behoeve van uitwisseling op en hoe? Hoe je daarna tot uitvoeren over gaat, zijn de daadwerkelijke use cases. Zoals een project rondom diabetespatiënten. Verschillende partijen in de keten hebben hiermee te maken. We zijn nu aanbeland bij het niveau ‘zorgprocessen’. Ga je nog een laag dieper, dan komen we bij de laag ‘informatie’. Op dit niveau komen vragen naar voren als: welke informatie gaan we overdragen en op welk detailniveau? Hieronder zit het niveau ‘applicaties’, daar waar bijvoorbeeld de uitwisseling tussen systemen wordt vastgelegd door middel van standaarden als HL7. We hebben het over de ‘verpakkingswijze’. Het onderste niveau is de ‘infrastructuur’, de niet-medisch specifieke laag. Denk hierbij aan koppelingen met netwerken, databases et cetera. In de verticale laag staan onderdelen, die eigenlijk op alle niveaus van interoperabiliteit van toepassing zijn.” De basis Steeds meer partijen in de keten van zorg en interoperabiliteit werken met het interoperabiliteitsmodel. Van Pelt: “Laatst sprak ik iemand van het ministerie, die mij vertelde het model te gebruiken om uit te leggen wat interoperabiliteit is. Dat is toch mooi, en blijkbaar ook nodig. Voor velen is ‘interoperabiliteit’ vaak nog een oerwoudkreet. Het model echter geeft over18

FMT Gezondheidszorg

zicht en is niet technisch. Vooral dat laatste is belangrijk. En dus ook voor de diverse regionale uitwisselingsplatformen zoals Stichting GERRIT, Twente (IZIT), Noord-Holland (Zorgring NHN) en Amsterdam (EZDA) (red: zie het artikel in de vorige editie van FMT Gezondheidszorg). Allen zijn met ongeveer hetzelfde bezig. Allen maken gebruik van dezelfde technische infrastructuur, gebaseerd op IHE-XDS. Maar voordat elke netwerk dezelfde gegevens uit kan wisselen, moeten er heel wat afspraken per niveau gemaakt worden. En dan komen we weer op het interoperabiliteitsmodel uit – dat als basis hiervoor dient – én de Handreiking Interoperabiliteit, het ‘kookboek. Nictiz is daarbij de onafhankelijke partij die de input van regionale samenwerkingsverbanden heeft gebundeld en daar een geharmoniseerde set van afspraken van maakt.” Niet alleen in Nederland, maar ook op Europees niveau is het interoperabiliteitsmodel de basis voor het uitwisselen van informatie binnen en tussen zorginstellingen. Interoperabiliteit in de wereld van zorg en ICT gaat niet alleen om techniek. Daar is meer voor nodig, namelijk communicatie over de lagen heen en tussen de lagen. In de volgende editie van FMT Gezondheidszorg komt de handreiking Interoperabiliteit voor de regio’s ter sprake. Wat staat er in en hoe gebruik je het in de praktijk? <

valideren ok’s

Xendo themamiddag richtlijn 7

Testen en classificeren van OK’s en opdekruimten in rust Op dinsdag 10 maart organiseerde Xendo een themamiddag over de in november 2014 verschenen VCCN richtlijn 7: Testen en classificeren van operatiekamers en opdekruimten in rust. Het doel van deze bijeenkomst was inzicht te geven in hoe, wat en waarom er gemeten moet worden en hoe u als gebruiker of verantwoordelijke, dit kwalitatief kunt beoordelen.

X

endo kan terugkijken op een goede en informatieve bijeenkomst. De betrokkenheid en de intensiteit van de discussies geven aan dat de VCCN richtlijn 7 leeft bij de verantwoordelijken. De presentaties en discussies waren zinvol en werden als prettig en nuttig ervaren. Meten is weten Meten is weten, maar wat we meten zal ook nieuwe vragen oproepen. Discussies zullen daarom voorlopig nog wel gevoerd gaan worden. Onder andere over: • Hoe nu om te gaan met de resultaten uit metingen; • Wanneer leidt een te klein beschermd gebied tot sluiting van de OK; • Wat kunnen we doen om het beschermd gebied te vergroten; • Klopt de meetmethode die de valideur gebruikt wel, en • Is er wel gemeten met de juiste omgevingscondities ( o.a. DeltaT) en worden deze correct geregistreerd?

Technici en operatiepersoneel moeten samen nadenken over oplossingen voor insnoering van beschermd gebied

Door: Alex van den Berkt; Xendo

Er is een sterke behoefte aan het vergelijken van data uit metingen uitgevoerd bij verschillende ziekenhuizen. Waar loopt men tegen aan en hoe lost men het dan op? Hoe kunnen we Ok’s zo ontwerpen en bouwen dat het beschermd gebied aan prestatieniveau 1 voldoet. Een conclusie uit de discussies was dat technici

Beschermd gebied bepaald na uitvoeren metingen volgens VCCN richtlijn 7.

samen met operatiepersoneel moeten nadenken over oplossingen met betrekking tot insnoering van het beschermd gebied. Een belangrijk deel uit één van de presentaties ging over het feit dat Richtlijn 7 uitgaat van een vervuilde achtergrond en geeft daardoor een zinvol beeld over het vermogen van een OK een beschermd gebied in stand te houden. Uit monitoringgegevens van OK’s kregen de aanwezigen een goed inzicht in wat er gebeurt in de ruimte en wat het effect is van bijvoorbeeld het aantal deuropeningen tijdens een operatie en andere activiteiten op luchtstroming in de periferie. Conclusie De conclusie van de themamiddag is dat nog veel vragen onbeantwoord blijven en er veel werk verzet moet worden door alle betrokken partijen. We zullen de ontwikkeling het komende jaar volgen. Waar staat de richtlijn 7 - wat vindt de IGZ - welke ervaringen zijn opgedaan? Ziekenhuizen die de richtlijn 7 toepassen zetten in elk geval een belangrijke stap in verdere risicobeheersing ten gunste van hun patiënten. <

FMT Gezondheidszorg

19

ict

Huibert Bouthoorn 20

FMT Gezondheidszorg

Hoe integreer je PACS2 instellingsbreed? Rivas Zorggroep is een van de eerste ketenzorginstellingen in Nederland die medische beelden als integraal onderdeel van het digitale cliëntdossier beschikbaar maakt voor nagenoeg alle specialismen. In dit artikel gaan we nader op dit integratietraject in: hoe pak je zo’n traject op, welke hindernissen kom je tegen en wat zijn uiteindelijk de voordelen van deze opzet?

Door: Betty Rombout

R

ivas beweegt zich op de zorgmarkt met verschillende soorten zorg; ziekenhuiszorg, woonzorg, verpleeghuiszorg, thuiszorg, maatschappelijke werk, jeugdgezondheidszorg en kraamzorg. De zorggroep werkt sinds april 2014 met een elektronisch cliëntdossier van ChipSoft. Huibert Bouthoorn, mede-eigenaar van adviesbureau Health Insights is een van de projectleiders van dit programma. Hij richt zich op de digitale beeldvorming van RIVAS. “Enerzijds op de vervanging van het Radiologie Informatie Systeem (RIS) en anderzijds op alle digitale beeldvorming buiten de radiologie. Het RIS is sinds vorig jaar live, met het andere project – gestart in 2014 -zijn we nog volop bezig.”

verschillende specialismen en de uitwisseling met andere zorgdisciplines. PACS1 richt zich veelal op radiologische beelden. Echter, steeds meer artsen, paramedici en verpleegkundigen maken gebruik van digitaal beeldmateriaal ter ondersteuning van hun werkzaamheden. In tegenstelling tot PACS1 richt PACS2 zich op ondersteuning van alle specialismen. “Voor alle duidelijkheid, binnen Rivas heeft de vervanging van het PACS1 traject niet gelopen, aangezien men al enkele jaren het iSite PACS van Philips gebruikt. Het RIS-traject, zoals gezegd, dus wel. Het toenmalige RIS is vervangen door de module CS-Röntgen van ChipSoft. Wel speelde in dit traject de koppeling met het PACS1 van Philips”, aldus Bouthoorn.

Beeldmanagement Beelden liggen aan de basis van veel door medisch specialisten gestelde diagnoses. Medische beeldverwerking heeft tot doel de informatie zo te verwerken dat een betere beoordeling mogelijk wordt. En daar komt een PACS bij om de hoek kijken. Een PACS is een Picture Archiving and Communication System. Dit systeem omvat de ondersteuning van het gehele proces van acquireren, bewerken, autoriseren, archiveren en distribueren van beeldmateriaal binnen een zorginstelling inclusief het gebruik van beelden door

Techniek Het traject PACS2 betreft dus de ontsluiting van alle digitale beeldvorming binnen Rivas in het elektronisch cliëntdossier (ChipSoft HiX), behalve radiologie. Huibert Bouthoorn: “We zijn gestart met het inzichtelijk maken van welke specialismen in het ziekenhuis te maken hebben met beeldvorming. Hoeveel zijn het er, welk type beelden gebruiken zij en worden de beelden voor het eigen specialisme gebruikt of breder ingezet? De volgende stap was die van het selectietraject. Onze keuze viel dus op ChipSoft. De implemenFMT Gezondheidszorg

21

ict

“Welk project je ook bekijkt, er zijn altijd hindernissen” tatie doen we fasegewijs. Per fase ontsluiten we vijf tot zes specialismen.” We vragen Huibert Bouthoorn uit te leggen hoe een en ander technisch in elkaar zit. Hij vertelt: “Het digitale cliëntdossier verstrekt informatie van de patiënt aan het systeem of het medische apparaat waarmee beelden worden gemaakt. Belangrijk is de koppeling van die beelden aan de juiste patiënt in het dossier én de koppeling aan onderzoeken. Na het maken en eventueel bewerken worden de beelden - mogelijk inclusief metingen - terug gestuurd naar het cliëntdossier en daar opgeslagen. Hoe de beelden beschikbaar worden gesteld? Beelden zijn er om bijvoorbeeld bekeken te worden door specialisten. Maar ook kunnen specialisten beelden direct gebruiken in het proces. Denk aan het opnemen van beelden in een brief. Ook metingen vanuit de beelden zijn in sommige gevallen direct te zien in het dossier.” Geen discussie Welk project je ook bekijkt, er zijn altijd hindernissen. Bouthoorn: “Ons integratietraject verloopt tot nu toe relatief soepel. Echter, diverse specialismen werken met verschillende beeldapparatuur en software. Het koppelen hiervan kan problemen geven. Leveranciers willen wel koppelen, maar kunnen dit niet altijd op de manier die wij voor ogen hebben. Voor ons is de link met de patiënt en het onderzoek belangrijk. Dat willen we behouden. Omdat sommige leveranciers dit niet kunnen realiseren, zijn we genoodzaakt te zoeken naar andere mogelijkheden. Maar wel zodanig dat het systeem voor de eindgebruiker gebruiksvriendelijk blijft en niet foutgevoelig wordt. We vermijden handmatige acties in het proces zoveel als mogelijk. Het risico dat hierdoor beelden bij de verkeerde patiënt terecht komen, is natuurlijk onacceptabel. Bij het koppelen merken we dat er – ondanks standaardisatie- veel vrijheid is voor de technische invulling van de standaard. Dit is lastig omdat twee leveranciers hier overeenstemming in moeten bereiken, zowel Chipsoft 22

FMT Gezondheidszorg

als de leverancier van apparatuur. Maar ChipSoft gaat de discussie met de leveranciers rondom koppelingen niet aan. Zij vragen de specificaties op en sluiten aan op de standaard van de leverancier. Dat scheelt veel tijd.” Commitment Natuurlijk gaat het bij een dergelijk project niet alleen om de techniek. Ook het commitment van de Raad van Bestuur en de medewerkers is van groot belang. Huibert Bouthoorn: “We krijgen veel positieve reacties. Het inplannen van functionele reviews en testen verloopt relatief eenvoudig. Veel specialisten hebben al langere tijd de wens om digitale beelden in het dossier te integreren. Nu kan het. Handelingen als het branden van beelden op cd’s, het uitprinten en inscannen van beelden of het overtypen van meetwaarden in een dossier behoort dan tot het verleden. Daar zijn ze blij mee. De tijd die ze daaraan kwijt waren, kunnen ze nu anders en beter besteden.” Inmiddels is Rivas live met de volgende specialismen: Cardiologie (CAG’s, Coronair AngioGrafie (CAG)/hartkatheterisatie), digitale foto’s en video op de OK voor diverse specialismen, scopie onderzoeken (MDL, Longgeneeskunde en Chirurgie), digitale fotografie voor diverse specialismen, Fysiotherapie, Gynaecologie (echo’s), Kaakchirurgie, Reumatologie, Revalidatiegeneeskunde en onderzoeken op cd/dvd van derde partijen. De vervolgfase richt zich op overige onderzoeken van Cardiologie, zoals echo’s, ECG’s en pacemakercontroles, Vaatlab, KNO, Longgeneeskunde (onder andere longfunctie, slaaponderzoeken), Neurologie/Klinische Neurologie en Urologie. Bouthoorn: “We verwachten na deze zomer het traject af te sluiten.” Uniek Samengevat, met de huidige insteek zijn binnen Rivas de beelden integraal onderdeel van de functionaliteit van het ketenbrede cliëntdossier. Wat geldt voor alle specialismen, binnen en buiten het ziekenhuis. Dit maakt het project ook zo uniek. In een reguliere PACS2-opzet worden beelden vaak via een viewer bekeken in een apart losstaand PACS2 systeem. De voordelen van de Rivas-insteek mogen duidelijk zijn. We noemden al eerder het direct beschikbaar hebben van beelden in het zorgproces en de hiervoor gebruikte functionaliteit van het digitale dossier. Maar ook het uitfaseren van losstaande systemen voor beeldvorming.

Huibert Bouthoorn tot slot: “De focus ligt nu op het intern delen van de beelden van alle specialismen. Dit moeten we eerst goed inregelen. Een mogelijke vervolgstap is ons vizier op de buitenwereld te richten. Op het uitwisselen van beelden met ander zorginstellingen en met de cliënt. Daar komen weer heel andere vraagstukken bij kijken, zoals de veilige wijze van transport. Kortom, de zorgsector blijft voorlopig nog wel een zeer interessant werkveld.” < Meer informatie: http://www.rivas.nl http://www.healthinsights.nl

Zelf aan de slag? Ook een traject als dat van Rivas starten? Lees de tips van Huibert Bouthoorn: Maak vooraf inzichtelijk wat je allemaal wilt koppelen. Met welk beeldvormende onderzoeken ga je aan de slag? Let wel, dit schuift. Het zijn vaak lange trajecten. Bepaalde apparatuur wordt gedurende het project vervangen of nieuwe aangeschaft. Maak daarover goede afspraken met de leverancier van het PACS2-systeem. Flexibiliteit van die leverancier is in deze erg belangrijk. Maak inzichtelijke wat bepaalde koppelingen kosten middels een analyse. Er zit veel verschil in. Wegen de kosten op tegen de baten? Ga goed na welke impact de digitalisering heeft in het proces. Deze kan sterk wijzigen. Zorg voor commitment van zowel Raad van Bestuur als medewerkers.

medische technologie

Nieuwe couveuse

Stressbeperking bij pasgeborene Tijdens het verblijf in een couveuse kunnen te vroeg geboren baby’s hersenbeschadiging oplopen doordat ze worden blootgesteld aan te veel licht en geluid. Voor Heleen Willemsen, oprichter en technisch directeur van BabyBloom Healthcare was dit één van de redenen om tijdens haar afstuderen aan de TU Delft een verbeterd ontwerp te maken voor de ‘conventionele’ couveuse.

Door: Henriëtte van Norel

H

et resultaat is de, inmiddels gepatenteerde, ergonomische kind- en oudervriendelijke BabyBloom couveuse. MParts werd ingeschakeld voor het op en neer bewegen van de beschermkap ofwel ‘de bloem’. De couveusezorg is de afgelopen decennia enorm aan verandering onderhevig geweest. Vroeger had een pasgeborene met een geboortegewicht van 1 kilo slechts een overlevingskans van 5%. Nu, anno 2015, is dat dankzij alle nieuwe technologieën en verbeterde inzichten, maar liefst 95%. Doordat de laatste jaren meer en meer is ingezet op ‘stressbeperking’, is de rol van ouders alsmaar belangrijker geworden in de zorg voor kinderen. Niet voor niets wordt daarom bij bestaande en nieuw te bouwen ziekenhuizen fors geïnvesteerd in moeder-/kindcentra. Hoewel in het kader van deze visie op het gebied van neonatologie de afgelopen jaren grote sprongen voorwaarts zijn gemaakt, leken al deze vernieuwingen aan de couveuse voorbij te trekken. “Onbegrijpelijk”, volgens Jeroen van den Hout, oprichter en CEO van BabyBloom Healthcare. “Bij de normale couveuse, waar tot op de dag van vandaag in de wereld nog veel mee wordt gewerkt, spelen namelijk drie zaken die beslist de aandacht verdienen. Denk maar eens aan de enorme hoeveelheid licht en geluid waaraan een pasgeborene wordt blootgesteld. Een ander punt van zorg is dat het voor ouders bij een normale couveuse vaak lastig is om een goed ouder-kind-contact op te bouwen omdat de couveuse een obstakel is. En ook vanuit ARBO-technisch oogpunt voldoet de meest

gangbare couveuse eigenlijk niet meer aan de eisen van deze tijd.” Revolutie Rekening houdend met alle hierboven beschreven facetten, ontwierp industrieel ontwerper Willemsen tijdens haar afstuderen in 2005 dé couveuse van de toekomst. Een revolutionaire vinding zo bleek al snel toen haar ontwerp enkele landelijke De couveuse kan zodanig hoog worden geplaatst dat de verpleegkundigen hun werk in alle rust zittend kunnen doen.

FMT Gezondheidszorg

23

medische technologie

Door het plaatsen van de klimaatapparatuur aan de kopse kant, kan de couveuse boven het bed bij de moeder worden gebracht.

dagbladen haalde. Van den Hout: “De enorme belangstelling kwam geheel onverwacht. Om te zien in hoeverre dit nieuwe concept daadwerkelijk kon worden omgezet naar een marktrijp product, zijn we daarom eerst gestart met een uitvoerig onderzoek. Nadat we de mogelijkheden in kaart hadden gebracht en we de geschikte partners hadden gevonden, zijn we op zoek gegaan naar de financiële middelen om een zogenaamd ‘Proof of Concept’ te realiseren. Vanaf dat moment ging het snel. In 2009 kon BabyBloom Healthcare BV worden opgericht, als spin-off van de TU Delft. Dit met als doel om een kind- en oudervriendelijke couveuse te realiseren. In 2010 is daadwerkelijk begonnen met het verder uitontwikkelen en vervaardigen van de couveuse. Het resultaat is de ‘BabyBloom’ couveuse. Dankzij een innovatief ontwerp is deze couveuse de eerste couveuse ter wereld waarmee een moeder in bed haar kind op schoot kan nemen, die het kind beschermt tegen schadelijke prikkels in de vorm van licht en geluid van buitenaf en waaraan verplegend personeel zittend kan werken. Evenals de normale couveuse voldoet ook de BabyBloom couveuse aan 24

FMT Gezondheidszorg

Technologie “Om de nieuwe couveuse meteen concurrerend op de markt te kunnen zetten in het topsegment, zijn we als BabyBloom Healthcare voor de ontwikkeling van de couveuse een samenwerking gestart met een aantal bedrijven die kennis hadden van onder andere productontwikkeling op het gebied van luchtstroming, elektronica en mechanica. Met dit consortium, waar onder andere Promolding BV deel van uitmaakt, hebben we meerdere prototypes gemaakt net zo lang tot het product helemaal voldeed aan alle eisen. Van den Hout vertelt: “De grootste uitdaging bij de ontwikkeling van dit product was dat de couveuse op veel punten nieuw was en tegelijkertijd toch moest voldoen aan alle verwachtingen van de gebruikers van een normale couveuse.”

en geluid, heeft Willemsen ervoor gekozen om de couveuse uit te rusten met een in hoogte verstelbare, licht- en geluidwerende kap. Een kap die in delen geopend en/of gesloten kan worden. In vergelijking met een normale couveuse is de BabyBloom couveuse significant stiller geworden. Dit is gerealiseerd door een klimaatsysteem te ontwikkelen dat niet meer recht onder het bedje van de pasgeborene hoeft te worden gemonteerd, maar dat is aangebracht op de kopse zijde van de couveuse. Door deze vernieuwing is er onder het bedje een vrije ruimte ontstaan. Niet alleen kunnen ouders en verpleegkundig personeel nu makkelijker aan de couveuse zitten, ook kan de couveuse voortaan over het bed van de moeder worden geschoven. Zowel de patiëntruimte, als de patiëntruimte tezamen met de beschermkap, is in hoogte verstelbaar zodat er ook comfortabel staand aan gewerkt kan worden, zelfs door lange mensen.

Techniek Om de pasgeborene een meer beschutte plek te geven met een betere bescherming tegen licht

Gasveerselectie Het in verticale richting verplaatsen van uitsluitend de patiëntruimte geschiedt met behulp van

de geldende wet- en regelgeving, zoals de Medical Device Directive en de CE-normering.”

een elektrisch aangedreven, lineaire geleiding. Stefan van der Beek, directeur van MParts: “Voor het omhoog duwen van de bloem, als deze niet aan de patiëntruimte gekoppeld is, is een 1.70 meter lange gasdrukveer van Bansbach easylift geselecteerd met een zuigerstangdiameter van 10 mm, een buitenmantel van 40 mm en een slaglengte van 820 mm. Het selecteren van de juiste gasdrukveer was een vak apart, omdat er nogal wat eisen aan gesteld werden. Zo moest het met deze gasdrukveer mogelijk zijn om de beschermkap met een gecontroleerde snelheid in enkele seconden naar boven te duwen. Aangekomen op het bovenste punt, moest de gasveer er vervolgens voor zorgen dat de kap gecontroleerd gedempt zou worden. En hoewel dit op het eerste gezicht eenvoudig lijkt, is niets minder waar. De moeilijkheid bij deze applicatie is namelijk dat het krachtenspel na de koppeling van de patiëntruimte en de beschermkap veranderd. Om het bekende ‘slip-stick’-effect dus tot een minimum te reduceren, moest gezocht worden naar een optimum tussen de duwkracht enerzijds, een zo gering mogelijk slip-stick-effect anderzijds en een niet al te sterke gasveer omdat de elektromotor dan weer zwaarder belast moet worden en dus meer lawaai maakt. Bij deze applicatie is sprake van een slip-stick-effect vanaf 50 N. De zuigerstang van de Bansbach gasveren is daarom voorzien van een CERAM Pro-coating. Want hoe gladder onder andere de zuigerstang , hoe geringer het slip-stick-effect. Vermeldenswaardig is verder dat intern een glijlager is toegepast met een geïntegreerde vetkamer, zodat de O-ring in geen geval kan uitdrogen. Met name door deze unieke eigenschappen kan Mparts aan alle gestelde eisen tegemoet komen. Het naar beneden verplaatsen van de beschermkap geschiedt met behulp van een tandriem. Zodra de kap de patiëntruimte nadert wordt deze door een sensor gedetecteerd en zorgt een elektromotor voor de magnetische koppeling van de patiëntruimte met de beschermkap. Tevens zijn voor het openen en sluiten van de zijpanelen van de beschermkap gasveren toegepast, zodat drie van de vier zijden in elke gewenste positie te plaatsen zijn.

Eén systeem. Eén partner. Totaal leverancier voor de CSA.  Efficiënt. Systeemoplossingen voor de onreine en reine zijde  Minder kosten. Lage total cost of ownership  Innovatief. Gepatenteerd reinigingsproces voor complexe en kritisch instrumentarium  Meer service. Uitgebreide dienstverlening van de hoogste Miele kwaliteit

Apparatuur Alle in de couveuse toegepaste systemen, te weten het klimaatsysteem, het bijbehorende bedieningspaneel met touchscreen, de hoogteverstelling, het in de bloem geïntegreerde camerasysteem waarmee de pasgeborene op het bedieningspaneel of op afstand zichtbaar gemaakt kan worden en de geluidsmeter die continu de hoeveelheid geluid meet in de nabijheid van de baby, zijn volledig elektrisch uitgevoerd. Interessant te melden is dat in de BabyBloom couveuse een stabiel binnenklimaat gecreëerd kan worden zonder dat deze dubbelwandig is uitgevoerd, zoals een normale couveuse. Hierdoor is de BabyBloom couveuse beter reinigbaar en het zicht op de baby is beter. Tenslotte Inmiddels wordt de hierboven beschreven couveuse geleverd aan 9 landen, waaronder het Midden-Oosten. Per land wordt steeds ingespeeld op de hygiëne-eisen en de aandacht voor de moeder-kind-relatie in de ziekenhuizen ter plaatse. Van den Hout: “De eerste reacties uit de internationale zorgwereld zijn veelbelovend. Een sprong voorwaarts dus op het gebied van neonatologie. Dat dit echter nog maar het begin is, dat moge duidelijk zijn. We zijn hard aan de slag, om dit veranderde inzicht onder de aandacht te brengen van de medische wereld en dat kost tijd.” <

Reinigen/Desinfecteren Steriliseren Documenteren Garanderen Voor meer informatie: www.miele-professional.nl Telefoon: (0347) 37 88 84

FMT Gezondheidszorg

25

zorgvastgoed

EGM architecten bundelt zorgvastgoed-expertise en BIM-diensten in ‘Powered by EGM’

Nieuwe mogelijkheden voor vastgoed in de zorg Het ontwerpen, (ver)bouwen en beheren van zorgvastgoed is geen gemakkelijke klus. Zeker niet wanneer het nog niet duidelijk is waar de huidige ontwikkelingen toe leiden. Ziekenhuizen staan, al dan niet genoodzaakt, voor herhuisvestingsopgaven en diverse zorginstellingen breken hun

H

et is essentieel om overzicht te houden op uw vastgoed met volledig upto-date inzicht in zaken als kosten, voortgang, beheer, onderhoud en afschrijving. Een goede inzichtelijke BIM kan dan helpen met het nemen van de juiste beslissingen. Een ingewikkeld proces zoals het (ver)bouwen van een, in bedrijf blijvend, ziekenhuis, diens afdelingen en ander zorgvastgoed vraagt om integrale antwoorden op maat. Maar wat als u nog nooit gewerkt heeft met een BIM? Of als uw architect, aannemer of adviseur niet voldoende ervaring heeft met BIM?

hoofd over hun vastgoed alleen al door de ontwikkelingen op het gebied van scheiden van wonen en zorg. Tel daar de onder druk staande wetgeving bij op als gevolg van de discussie op politiek en financieel vlak en de ‘bevriezing’ is geheel compleet. Een goed BouwInformatie-Model ofwel BIM kan dan voor overzicht en helderheid zorgen.

Uit het BIM model van het Reinier de Graaf Gasthuis, kunnen 2D tekeningen, 3D tekeningen en diverse gegevens als ruimtestaten en vierkante meters gegenereerd worden. Hierdoor verliep de afstemming met de betrokken partijen veel beter dan wanneer dit op een traditionele wijze zou zijn gedaan.

Bedrijven en instellingen die zich mogelijkheden en de bijzonderheden van een Bouwinformatiemodel niet eigen kunnen of willen maken, kunnen die kennis inhuren bij bureaus die zich daarin hebben gespecialiseerd. Gezondheidszorg en BIM EGM architecten heeft een jarenlange ervaring op het gebied van ontwerpen voor de gezondheidszorg. EGM architecten werkt sinds 2008 met BIM, en wil volgens partner Bouwtechniek en Organisatie, Vincent Ketting, de expertise die sindsdien is verworven, aanbieden aan architecten en bouwbedrijven. Voor wie Voor velen is BIM nu nog een noodzakelijk kwaad. Aannemers en adviseurs zien op tegen de relatief dure investering van een eigen BIM afdeling of hebben simpelweg niet de mankracht om een dergelijke afdeling in te richten. Daarnaast verandert de rol van architecten. Steeds vaker wordt verwacht dat zij het gehele proces managen, van schets tot uitvoeringstekening en zelfs tot onderhoud en exploitatie. Hierdoor komen ook opdrachtgevers moeilijk over de brug. En dat terwijl een BIM juist veel profijt op kan leveren voor alle partijen. Het maakt het bouwproces voorspelbaar, houdt kosten en planningen

Het kersverse bedrijf ‘Powered by EGM’ combineert de jarenlange ervaring die EGM architecten heeft met het ontwerpen voor de gezondheidszorg met de, sinds 2008 opgebouwde BIM-expertise. Wat zijn de mogelijkheden? Door: Powered by EGM Beeld: EGM 26

FMT Gezondheidszorg

Bestaand vastgoed driedimensionaal gescand en verwerkt tot een BIM waarmee haalbaarheidsstudies gedaan kunnen worden voor bijvoorbeeld uitbreidingen of gebouwaanpassingen.

in de hand en maakt samenwerken eenvoudiger en meer efficiënt. En het kan toegepast worden in iedere fase van het bouwproces, maar ook daarna in de beheerfase.

Gegevens zijn overzichtelijk per ruimte of gebouwonderdeel direct opvraagbaar.

Veelzijdigheid BIM Bij EGM worden alle nieuwbouwprojecten geBIMd. De voordelen zijn evident. Door in een vroeg stadium BIM te koppelen aan beheer en onderhoud vindt er een reductie van kosten plaats al vanaf het moment van oplevering. Bijvoorbeeld de keuze in type gevelkozijnen en gevelafwerkingen kan ondersteund worden door een BIM omdat snel inzichtelijk wordt of investeringskosten opwegen tegen onderhoudskosten. BIM kan terugverdientijden inzichtelijk maken door aspecten als schoonmaak, glasbewassing en onderhoud te koppelen aan de producten die in het ontwerp verwerkt zijn. Bestaand vastgoed Dit is ook in te zetten bij bestaand zorgvastgoed. Daar komt dan nog bij dat een BIM meer inzicht kan bieden in alle gebouwcomponenten en daardoor doorslaggevend kan zijn in het beslissen over wel of niet verbouwen. In drie dimensies in plaats van een onoverzichtelijk papieren archief, is er snel duidelijkheid over losse en vaste inrichting, vierkante meters, aantal bedden etc. De mogelijkheden zijn eindeloos. Zo kunnen partijen zich volledig blijven richten op ieders eigen vakgebied, volledig ondersteund door de expertise van Powered by EGM. We Bring Bim to the next level Powered by EGM wil BIM naar een hoger niveau

In een ultieme BIM zonder ‘clashes’ werken aannemer, architect, adviseur installaties en constructeur optimaal samen. Bij het ontwerp voor het ziekenhuis Hospital Nobo Otrobanda Curaçao werd onder leiding van Ballast-Nedam in één BIM samengewerkt door het consortium bestaande uit EGM architecten, OeverZaaijerLyongo architecten, Valstar Simonis, Deerns en Geelhoed. De BIM werd op een juiste manier uitgevoerd met afgesproken codering en verificatie van het Programma van Eisen. Eventuele ‘clashes’ konden vroegtijdig opgelost worden. De uit de BIM gegenereerde informatie biedt perfect informatie aan de opdrachtgever.

Bouwinformatie-model, of kortweg BIM, zorgt ervoor dat alle relevante informatie gedurende het gehele bouwproces wordt opgeslagen, gebruikt en beheerd in een digitaal (3D) gebouwmodel. Met behulp van aparte BIM software i.e. Solibri kunnen BIM-modellen bekeken, gecontroleerd en getoetst worden op bijvoorbeeld modelleerfouten, voldoen aan het Programma van Eisen en het Bouwbesluit. Daarnaast kunnen kostenanalyses gedaan worden. Diverse gegevens en staten kunnen uit het model gegenereerd worden en geëxporteerd worden naar calculatieprogramma’s. Ook in beheer en onderhoud is BIM een uitkomst. Uw keuzes worden gekwantificeerd en daarmee wordt de impact op de le-

tillen. Medewerkers zijn door Autodesk op hun Revit-kennis getoetst en gecertificeerd tot professionele gebruikers (Certified Revit Professionals). Voor de overheid werkte EGM een ontwerp uit voor een complex van ruim 70.000 vierkante meter. Het resultaat voldoet aan de RVB BIM-norm en daarmee is EGM onderscheidend ten opzichte van de concurrentie. (RVB staat voor Rijksvastgoedbedrijf). Het werken volgens deze BIMnorm stelt Powered by EGM en daarmee haar opdrachtgevers in staat om modellen van anderen te toetsen en te herstructureren. Uw gebouw, uw BIM, Powered by EGM. Meer informatie vindt u op www.poweredbyegm.nl <

venscycluskosten duidelijk. Powered by EGM gaat de sinds jarenlang opgebouwde expertise en kwaliteit van EGM architecten op het gebied van bouwkunde en BIM aanbieden als een totaaloplossing. Uw BIM wordt verzorgd, van voorlopig ontwerp tot de as-built fase en het beheer en onderhoud. Het totaalpakket bestaat uit 3D-tekenwerk, bouwtechniek, visualisatie, management, coördinatie, beheer en systems engineering. Voor elk van deze diensten is Powered by EGM ook apart in te schakelen. Vincent Ketting gaat dit jongste bedrijf van EGM leiden vanuit de thuisbasis in Dordrecht.

FMT Gezondheidszorg

27

modulaire huisvesting

ALHO – modulegebouwen uit de ruimtefabriek Al bijna 50 jaar produceert ALHO hoogwaardige modulaire gebouwen door middel van ‘ruimtemodules’. De familieonderneming met haar hoofdvestiging in Morsbach (D) en met o.a. een verkoopkantoor in Veenendaal behoort met haar 850 medewerkers tot een van de marktleiders in Europa.

Door: ALHO 28

FMT Gezondheidszorg

G

ebouwen van ALHO worden in moderne productiehallen gefabriceerd en als compleet afgewerkte modules naar de bouwplaats getransporteerd, waarna in zeer korte tijd een kwalitatief hoogstaand gebouw gerealiseerd wordt. Door middel van gecertificeerde processen en industriële prefabricage overtuigen de gebouwen van ALHO door een permanente en uiterst hoge kwaliteitsstandaard. Tot een 70% kortere bouwtijd in vergelijk met traditioneel bouwen en tegen vooraf overeengekomen gegarandeerde prijzen, ontstaan individueel vormgegeven, hoogwaardige gebouwen zoals o.a. scholen, kinderdagverblijven, kantoorpanden, laboratoria en medische gebouwen. Zo maakt ALHO uw bouwplannen gezond Ziekenhuizen, zorgafdelingen, operatiekamers en laboratoria – in deze medische sector draait alles om de hoogste functionaliteit, efficiëntste uitrusting, kostenzekerheid en duurzaamheid. ALHO biedt een veelvoud aan oplossingen voor zorgafdelingen tot aan de hoog technologisch uitgeruste behandel- en operatiekamers.

Moderne modulegebouwen winnen steeds meer terrein aan populariteit. Daarbij heeft het haar imago van tijdelijke huisvesting al lang achter zich gelaten. Dat geldt zowel voor de kwaliteit, de waardevastheid, als ook voor de architectonische vormgevingsmogelijkheden. Dit bewijzen modulaire medische gebouwen van ALHO inmiddels dag in dag uit. Zelfs gebouwen met bijzondere eisen aan gebouwentechniek, veiligheid en hygiëne zoals ziekenhuizen of verpleeghuizen laten zich eenvoudig modulair plannen en uitvoeren. Gelijkwaardig aan traditionele bouw “De seriematige prefabricage van de ALHO-modules onder permanent gelijkblijvende omstandigheden maken een efficiënte en constante kwaliteit mogelijk, welke bij traditionele bouw nagenoeg niet te realiseren is. Dit levert opdrachtgevers een groot aantal concrete voordelen op” benadrukt Regional Sales Manager Robert Bazuin. Een groot voordeel is dat de planning en realisatie van de nieuwbouw door één partij gerealiseerd word. De partijen die bij de bouw betrokken zijn, werken in opdracht van ALHO en onder het dak van ALHO. Dit vereenvoudigt o.a. procedures bij aanbestedingen, resulteert in een optimale samenwerking van de diverse partijen wat bouwfouten tot een minimum reduceert. Opdrachtgever en architect hebben van begin tot eind slechts één aanspreekpartner wat zorg draagt voor een enorme organisatorische verlichting. Maar buiten dat heeft de klant een enorm financieel voordeel. Want door de individuele productie kan ALHO haar kosten zo precies en exact calculeren, dat voor ieder bouwproject een gegarandeerde prijs afgegeven zal worden zonder verrassingen achteraf. Flexibiliteit bij verandering van gebruik Modulair bouwen met ALHO biedt ook met het oog op toekomstige verandering van gebruik en wensen de benodigde flexibiliteit. Of het nu gaat om een uitbreiding van uw bestaande pand of het plaatsen van een extra verdie-

ping op uw bestaande pand, uw ALHO gebouw verandert eenvoudig met u mee: dankzij de zelfdragende staalconstructie kunnen binnenwanden verplaatst worden en kunnen plafonds verwijderd worden waardoor de nieuwe gewenste ruimtes ontstaan.

Bij ALHO krijgt u alles uit één hand en profiteert u van onze jarenlange ervaring in de medische sector. Korte bouwtijd en geringe geluidsoverlast Dankzij de hoge prefabricage in de fabriek wordt de bouwtijd op de bouwplaats tot enkele weken gereduceerd. Ook geluidsoverlast en stofbelasting zijn zeer gering in vergelijking met traditionele bouw. Zelfs een uitbreiding aan een operationeel ziekenhuis laat zich zonder grote beperkingen in mum van tijd realiseren. Gebouwentechniek naar keuze Ook op het gebied van energie-efficiëntie en gebouwtechniek kan de moderne modulaire bouwwijze van ALHO zich profileren. Een jaarlijkse energiebehoefte op passiefbouwniveau is zonder problemen realiseerbaar. “De Modulaire gebouwen van ALHO zijn met alle energieverzorgingssoorten en regeneratieve technologieën combineerbaar”, verklaart sales coördinator Martin van Lith. Het voordeel zit hem in het systeem – en hiervan hebben zich door de jaren heen al talloze tevreden klanten in Duitsland, Luxemburg, België en Zwitserland overtuigd. <

FMT Gezondheidszorg

29

huisvesting

Tergooi wil chemotuin Tergooi wil een unieke plek realiseren voor patiënten die chemotherapie moeten ondergaan.

S

treven is dat vanaf mei 2015 deze patiënten in een speciaal ontworpen paviljoen in de tuin van het ziekenhuis hun chemotherapie kunnen krijgen: de chemotuin. Als de bij de gemeente ingediende omgevingsvergunning wordt goedgekeurd, is Tergooi het eerste ziekenhuis in Nederland dat patiënten deze mogelijkheid biedt. Healing environment Het paviljoen is een houten structuur met glazen dak ingebed in de natuur die het ziekenhuis omringt. De mogelijkheid om buiten te zijn terwijl de chemo wordt toegediend, verlaagt het gevoel van stress en onzekerheid van patiënten en komt hun welzijn en de therapie ten goede. Een dergelijk project is niet eerder op deze manier in Nederland uitgevoerd. Initiatiefnemer en bedenker Pieter van den Berg, internist-oncoloog van Tergooi: ‘Per jaar schrijven wij duizenden chemokuren aan patiënten voor. De duur van de kuren wisselt van een paar uur tot enkele dagen. De onzekerheid van de ziekte, angst en ook stress bij de behandeling zijn veelvoorkomende emoties die de patiënt negatief kunnen beïnvloeden. Vanuit de kennis over ‘healing environment’ wilden wij de natuur rondom Tergooi dichter bij onze patiënten brengen. Zo ontstond het idee om een buitenplek te creëren waar mensen hun chemotherapie kunnen ondergaan’. Chemotherapie buiten Patiënten die voor chemotherapie naar Tergooi komen, worden op de afdeling interne/oncologie opgevangen. Daar sluiten oncologieverpleegkundigen de patiënt aan op het infuus en kan de patiënt naar buiten lopen of zich laten begeleiden naar het paviljoen. Er is permanent een verpleegkundige aanwezig om patiënten te ondersteunen. Zodra de behandeling is afgelopen wordt het infuus op de afdeling weer afgekoppeld. Sterk in oncologie Tergooi richt zich nadrukkelijk op ontwikkeling en innovatie op het gebied van oncologie. Onder meer chirurgen, radiologen, oncologen, pathologen en oncologieverpleegkundigen werken intensief samen in multidisciplinaire

30

FMT Gezondheidszorg

hart en ziel in voor alle patiënten. Het creëren van het paviljoen als healing environment door het groen om ons ziekenhuis heen te gebruiken geeft een nieuwe dimensie aan de oncologische zorg in ons ziekenhuis. De effecten van de buitentherapie op de patiënt zullen wij dan ook in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen en het VU medisch centrum verder wetenschappelijk onderzoeken.’

Artist impression Chemotuin Tergooi.

Fondsenwerving De kosten voor het paviljoen worden geraamd op 200.000 euro, die niet uit het zorgbudget betaald kunnen worden. De Stichting Vrienden van Tergooi zet zich in om fondsen te werven voor het paviljoen. Op dit moment is een kwart van het bedrag al binnen, maar moet nog altijd 150.000 euro opgehaald worden om het volledig te financieren. U kunt dit initiatief ook steunen. Meer informatie leest u op de website www.tergooi.nl/vrienden. Ook kunt u bellen naar 088-753 14 20 of een e-mail sturen naar [email protected] <

teams. Ook werken de specialisten nauw samen met het Antoni van Leeuwenhoekhuis in Amsterdam. In Tergooi is de meest moderne, patiëntvriendelijke apparatuur beschikbaar, zodat patiënten snel en deskundig worden behandeld. Het inrichten van dit paviljoen betekent een belangrijke aanvulling en verbetering van de oncologische zorg voor patiënten. Ruurd Jan Roorda, voorzitter van de raad van bestuur: ‘Tergooi zet zich dagelijks met

Een veranderende zorgvraag, vraagt om een flexibele levering van gezondheidszorg Vanguard Healthcare is een pionier in het leveren van flexibele faciliteiten en steunt Europese zorginstellingen met de levering van innovatieve, mobiele gezondheidszorg oplossingen. Of uw ziekenhuis nu een tijdelijke capaciteitsverhoging moet doorvoeren, capaciteit moet onderhouden tijdens renovatie werkzaamheden of moet reageren op onvoorziene calamiteiten, Vanguard kan een snelle en toegespitste oplossing leveren. Onze meer dan 37 algemene en specifieke units kunnen assistentie leveren bij tal van capaciteitsvragen. Een greep uit onze mogelijkheden: • • • • •

Standaard en laminaire flow operatiekamers (Klasse 1 en 2) Verpleegunits met 8 bed-plaatsen en utiliteit ruimtes Stand-alone endoscopie suites Stand-alone dag-chirurgie suites Stand-alone klinieken

Voor het vinden van meer informatie of het verkrijgen van een toegespitste aanbieding kunt u onze website bezoeken via:

+31 6 5478 5876 www.vanguardhs.com

FMT Gezondheidszorg

31

robotica

Robotica in de zorg Hoogleraar Human Media Interaction/Sociale Robotica Vanessa Evers: “In een robot komt alles samen: informatica, artificiële intelligentie, electrical engineering, mechanical engineering, sensorinformatica en psychologie”.

Door: Betty Rombout 32

FMT Gezondheidszorg

R

obots die de vloer dweilen in een zorginstelling of de patiënt uit bed tillen, het is een ontwikkeling die onvermijdelijk is. Volgens Vanessa Evers, hoogleraar Human Media Interaction/Sociale Robotica aan de Universiteit Twente, is het belangrijk vooral te kijken naar het sociale aspect van robotisering. FMT Gezondheidszorg praat met haar. Het was voor Vanessa Evers niet vanzelfsprekend dat ze naar de universiteit zou gaan. “School vond ik niet zo gemakkelijk”. Toch koos ze voor de studie Bedrijfsinformatica, want daar was volgens

Robot met menselijke trekjes. Foto Erik Brinkhorst.

Vanessa Evers. Foto: Gijs van Ouwerkerk.

haar vader geld in te verdienen. Wonder boven wonder haalde ze haar propedeuse, bleef studeren en rondde de opleiding af. Vervolgens ging ze op uitwisseling naar Australië, waar ze een interesse ontwikkelde voor verschillende culturen. “Al heel snel heb je het dan over systemen die zich moeten aanpassen aan mensen: intelligente systemen. Zo ben ik langzaam in de wereld van de sociale robotica gerold.” Over wat het vakgebied inhoudt, zegt ze: “Sociale robotica is het automatisch herkennen van sociale situaties in een sociale omgeving en daarop anticiperen en reageren. Bijvoorbeeld, een intelligente auto komt bij een

kruispunt en ‘ziet’ een aantal mensen daar met elkaar kletsen. Vervolgens concludeert de auto dat de mensen niet goed opletten en trekt voorzichtig op. Eigenlijk komt in een robot alles samen: informatica, artificiële intelligentie, electrical engineering, mechanical engineering , sensorinformatica alsook psychologie.” Human aware Maar hoe moeten en kunnen robots met mensen communiceren? Vanessa Evers legt uit: “Theoretisch zijn mensen best simpel. We trappen in allerlei marketingtrucs. Stuurt een liefdadigheidsinstelling ons een klein kado, dan storten wij gelijk geld. We hebben als het waren allerlei ‘drukpuntjes’. We zijn allemaal sociaal geprogrammeerd. Vanaf de geboorte zijn we bezig met glimlachen. En we interpreteren. Zien we een man, vrouw en kind lopen, dan denken we dat het een gezin is. Dat hoeft echter niet zo te zijn. Voor de technologie is het belangrijk dat zij deze

basiskennis over mensen mee neemt. Een robot bij mensen thuis of in een ziekenhuis dient deze kennis te hebben. Technologie wordt steeds meer human aware. Dat is mooi. Want, waarom houdt een rolstoel geen rekening met de sociale situatie? We zijn al zo ver met sensoren. Een rolstoel kan best inschatten of er een paar ‘engerds’ op je af komen. Het is laat. Het is een slechte buurt. De mensen zien eruit alsof ze een honkbalknuppel bij zich hebben. Et cetera. Trek dit eens door naar de zorg. Een patiënt ligt in bed. Hij wordt van alle kanten gemonitord, behalve op zijn gemoedstoestand. Vreemd. Want het is toch belangrijk om te weten of iemand zich prettig of juist ongemakkelijk voelt? Binnen de vakken social computing en social signal processing wordt daarom gekeken naar de mogelijkheden van automatisch detecteren van emotionele, sociale signalen van mensen. Denk aan het gebruik van camera’s die zien of iemand glimlacht of juist pijn heeft. Of wat te denken van detectie van de ademhaling, waaruit kan FMT Gezondheidszorg

33

robotica

blijken dat een patiënt moe is. Door veel te combineren, kun je een goed beeld opbouwen over de gemoedstoestand. Wat zeer informatief is voor onder andere verpleegkundigen.” Taken Robots die anticiperen op hoe de mens sociaal in elkaar zit. Het is een mooie ontwikkeling en dus techniek die we in de zorg in kunnen zetten. Maar in hoeverre moeten we deze machines wel of niet gebruiken? Evers: “Het probleem is, dat verzorgenden veel taken verrichten, die niet bij hun functie horen. Taken die je eigenlijk geautomatiseerd zou willen zien. Denk aan het dweilen van een vloer. De tijd die ze daarvoor nodig hebben, kunnen verzorgenden beter besteden aan het échte verplegen. Of we vervolgens taken van het echte verplegen aan robots moeten over laten, vind ik een lastige vraag. Wat definieer je als zorgtaak? Uit bed tillen, zie ik niet altijd als een zorgtaak. Kan iemand niet meer van de stoel in bed, dan is een intelligent bed handig. De verzorgende hoeft dit zware werk niet meer te verrichten. Maar kan natuurlijk wel de hand van de patiënt vasthouden. Het verzorgen van een wond, vind ik wel een echte zorgtaak. Het ligt niet voor de hand om dit door een machine te laten doen. Elke wond, elke situatie is anders. Maar een naald sturen tijdens bijvoorbeeld een prostaatoperatie zou nauwkeuriger en minder pijnlijk kunnen met technologie.”

“Het probleem is, dat verzorgenden veel taken verrichten, die niet bij hun functie horen. Taken die je eigenlijk geautomatiseerd zou willen zien” in het ziekenhuis. Een andere ontwikkeling is die van robotachtige dieren. Dementerenden kunnen angstig zijn of verward over hun situatie. Ik kan me voorstellen dat een zachte robotachtige poes op schoot enige verlichting biedt.” De ontwikkelingen op het gebied van robotisering zijn gaande, maar heel snel gaat het ook weer niet. Evers: “Eigenlijk is het bizar dat er nog niet heel veel technieken op de markt zijn. Het is wennen en kost geld. Maar kijk wat je ervoor terug krijgt. Ligt een kind in het ziekenhuis met een gebroken been, dan is het toch ideaal als hij via het inloggen op een robot in de klas kan zitten? De toepassing kennen we wel, maar er wordt helaas wereldwijd nog weinig gebruik van gemaakt.“

Double robot of Giraff. Foto Erik Brinkhorst. Vanessa Evers. Foto Erik Brinkhorst.

Ontwikkelingen Wat zijn de ontwikkelingen op het gebied van robotica voor de gezondheidszorg? Vanessa Evers: “Zoals gezegd, we kennen dus al de robots die stofzuigen of dweilen. Ook valdetectiesystemen zijn bekend. Daarnaast worden telepresentiesystemen – voor zorg op afstand – steeds belangrijk. Denk aan een simpele robot, een soort iPad op een stokje, zoals de double robot of de giraff. Deze robot maakt gebruik van een iPad. Mijn oma heeft er zo een, zelfs op wieltjes. In plaats van dat mijn moeder elke dag drie keer naar mijn oma moet rijden, logt zij in met haar iPad en legt verbinding met de robot van mijn oma om binnen te kunnen kijken. Dat gaat op een skype- of facetimeachtige manier. Ook artsen in Canada gebruiken dit systeem, met name in afgelegen ziekenhuizen. Met de robot op het stokje doen ze een rondje 34

FMT Gezondheidszorg

Morele plicht Hoe ver gaan we met robotisering? Robots dienen volgens Vanessa Evers ingezet te worden voor échte zorgtaken, dat vertelde ze al. Of dat ook gebeurt, is nog maar de vraag. Evers is soms huiverig voor de keuzes, die mensen en instellingen maken met de technologie. “Een situatie waarin iemand in een huis zit, omringd door technologie en daarmee binnen gehouden wordt, dat wil je niet. We moeten heel goed nadenken wat onze morele plicht is naar patiënten. Hoe kunnen we onze normen en waarden uitdragen, ook als we gebruik maken van robots? Mijn standpunt is; de robot moet als een hamer zijn, die je gebruikt om zelf te timmeren in plaats van dat de robot voor jou timmert. Als iemand graag wat langer zelfstandig blijft, dan is een robot op een stokje zo gek nog niet.” < Websites Vanessa Evers: https://vanessaevers.wordpress.com/about/ http://hmi.ewi.utwente.nl/Member/vanessa_ evers

robotica

Digitalisering in de Zorg

Zorgrobotica in 2025 groter dan de huidige PC-markt Onlangs vond in Media Plaza te Utrecht het congres Digitalisering in de Zorg plaats. In dit tweede artikel komt de zorgrobotica aan bod. De titel van dit artikel is afkomstig uit een onderzoek van McKinsey (mei 2013) en voorspelt een grote toekomst voor robotica, dit tegen de stroom in van afkeurende geluiden van critici, die de inzet van robots onethisch en respectloos noemen.

T

ijdens het congres werden twee presentaties verzorgd over zorgrobotica. Claire Huijnen (Eizt) presenteerde een lezing over “De helpende hand van zorgrobotica”. De tweede bijdrage betrof een demonstratie door Fabrice Goffin, Co-CEO van QBMT bvba, producent en distributeur van de zorgrobot Zora (Zorg Ouderen Revalidatie en Animatie). Zorgrobots geen doel maar middel Het Eizt (Expertisecentrum voor innovatieve zorg en technologie) maakt onderdeel uit van De Hogeschool Zuyd. Doelstelling van Eizt is een grotere rol voor technologie in de zorg te bewerkstelligen en zodoende de zorg efficiënter te maken en zorgconsumenten meer eigen regie en autonomie over hun welzijn (terug) te geven. Het expertisecentrum richt zich op 6 thema’s: Bewegen; Hulpmiddelen; Zorg op Afstand; Wijkgerichte zorg; Meten en Zorgrobots. De mogelijke toepassing van zorgrobots werd genuanceerd door te stellen dat dit geen doel op zich is. Mensen kunnen dingen door-

Zora in de ouderenzorg.

Door: Leo van Namen FMT Gezondheidszorg

35

robotica

Tabel 1. Taken/zaken die een robot kan/mag verrichten (2020): Aandacht ‘veinzen’ Activiteiten begeleiding Administratie Emoties Oproepen Huishoudelijk werk Meten/opnemen Ondersteunend werk in het algemeen Receptionist Revalidatie Seks Sociale Interactie Tillen Transport

Tabel 2. Taken/zaken niet mogelijk/ ongewenst door robots. ‘Echte’ aandacht Discrimineren Doden Emoties tonen Keuzes maken Liefhebben Te veel mens lijken Verantwoordelijkheid Warme Interactie Zichzelf aanpassen/veranderen

Armsteun die voelt wat je wilt.

gaans beter en robots zijn (nog) relatief duur en ingewikkeld om te maken. Met de zaal werd de discussie aangegaan over taken waarvan het wenselijk, respectievelijk onwenselijk, zou zijn om deze aan robots over te laten. Tabellen 1 en 2 tonen de respons van het publiek. Samenvattend werd geconcludeerd dat ondersteuning door robots van zowel patiënten als zorgmedewerkers geaccepteerd zal worden, waarbij het omschreven onwenselijk robotgedrag vooral voorkomt uit de angst om zich ‘aangevallen’ te voelen. Bij het Eizt ontwikkelde robots worden o.a. ingezet bij/als: Armsteun die voelt wat je wilt; Langer zelfstandig wonen met een robot; Robot als speelmaatje; Interactie bij autisme; Sociale robot in de ouderenzorg. Deze laatste toepassing levert echter ook ethische dilemma’s op. Een demente moeder herkent de robot, toont zich daar ‘gelukkig’ mee en er ontstaat een emotionele band, maar intussen herkent ze haar eigen dochter niet meer…. Humanoïde robot Zora Gewapend met de voors en tegens uit de hierboven besproken sessie konden de deelnemers aan het congres de demonstratie van de zorgrobot Zora kritisch bezien. Zora is een 57 centimeter grote ‘programmeerbare humanoïde robot’, die volgens de fabrikant als eerste ter wereld wordt ingezet voor revalidatie, valdetectie en animatie van senioren. Op de dag van de lezing waren er in België en Nederland 33 Zora’s ‘actief ’, waarvan vier in een ziekenhuis en Sociale robot in de ouderenzorg.

36

FMT Gezondheidszorg

de overigen in de woonzorg. Doelgroepen bevinden zich aan de uiteinden van het leeftijdsspectrum, Zora wordt toegepast in zowel de ouderenzorg als bij kinderrevalidatie. Onderzoek naar de inzetbaarheid bij kinderrevalidatie wordt thans onderzocht met steun van de Vlaamse regering. Er zijn verschillende geprogrammeerde functies beschikbaar voor o.a. revalidatieoefeningen, voorlezen van het nieuws, begeleid wandelen en dansbewegingen. Daarnaast zijn spellen geprogrammeerd met wiskundige vragen, bingo etc. Naast deze geprogrammeerde functies kan er ook een chat gesprek gevoerd worden. Via een tablet op afstand worden dan de antwoorden gegeven. Een aan de robot gestelde vraag om bijvoorbeeld gezamenlijk een biertje te gaan drinken, kan dan worden beantwoord met “als jij betaalt”. Bij toepassingen bij autistische kinderen blijkt de interactie met de robot voor deze patiëntjes vaak laagdrempeliger te zijn, dan wanneer zij een volwassene tegenover zich treffen. Kinderen ervaren de robot als “supercool!” Schoolkinderen met leerproblemen die meer aandacht nodig hebben kunnen door Zora worden bijgestaan met educatieve- of gedrag sturende toepassingen. Discussie tussen voor- tegenstanders nog niet beëindigd Voor een reportage in de Week tegen de Eenzaamheid heeft verslaggever Jos de Jager vier bewoners van een zorgcentrum geconfronteerd met Zora. Aanleiding voor zijn reportage was de vaak gesignaleerde ‘buikpijn’ die mensen krijgen bij een toekomstbeeld van een zorg- en gezelligheidsrobot, een kritische houding die de reporter zelf ook had. Bij zijn onderzoek stelde hij echter vast dat mensen heel gelukkig worden van de aanwezigheid van een robot. Zo wordt zijn scepsis minder, maar “het blijft een beetje knagen. De mensen hebben plezier en stortten hun hart uit bij een robot, moeten we dat wel willen?” Het is niet voor het eerst dat er een discussie wordt gevoerd of alles wat technologisch mogelijk is ook daadwerkelijk toegepast moet worden. Zeker nu de zorgrobots duidelijk bij kunnen dragen aan vermindering van het grote maatschappelijk probleem van eenzaamheid bij ouderen, mag verwacht worden dat de discussie zich in het voordeel van de voorstanders zal gaan ontwikkelen. <

medische technologie

Kunstoog dat meegroeit met de jonge patiënt Kinderen die een oog moeten missen vanwege bijvoorbeeld oogkanker, krijgen meestal een kunstoog. Dat oog moet in de loop der jaren meerdere keren vervangen worden door een groter exemplaar.

”We ontwikkelen in samenwerking met de afdeling oogheelkunde en de TU Delft nu een 4Dgeprint oog, dat is een kunstoog dat in de loop der tijd zelf groter wordt”, aldus Tim Forouzanfar, hoogleraar mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie en oprichter van het 3D Innovation Lab VUmc. Het 4D-geprinte oog is één van de innovaties die Forouzanfar onlangs naar voren bracht in zijn oratie. 4D-printing Omdat de oogbol van een kind nog groeit, en zijn oogkas door die groei ook groter wordt, is het van belang dat een kunstoog bij een kind van formaat verandert. Nu gebeurt dat door het kunstoog telkens te vervangen door een iets groter exemplaar. Met een 4D-geprint oog hoeft dat wellicht niet meer, omdat dat in de loop van de tijd uitzet. Bij 4D-printing is ‘tijd’ de vierde dimensie. Het geprinte voorwerp verandert gaandeweg vanzelf van vorm. Een ander aspect is dat dit kunstoog een pupil krijgt die van grootte kan veranderen, afhankelijk van de lichtinval. Het is de bedoeling een normaal oog zoveel mogelijk na te bootsen. Forouzanfar verwacht dat het over tweeëneenhalf jaar mogelijk is een dergelijk oog te vervaardigen. 3D Innovation Lab VUmc Ondertussen lopen er binnen VUmc nog 24 andere onderzoeksprojecten met 3D- en 4D-printing. “Toen ik in 2011 afdelingshoofd werd, hebben we een 3D-printer en software gekocht. Maar al snel merkten wij artsen dat we technische mensen misten. Nu werken we samen met de afdeling fysica en medische technologie. Dit heeft

uiteindelijk geleid tot de oprichting van het 3D Innovation Lab VUmc.” Het 3D Innovation Lab VUmc kan de clinicus ondersteunen om nauwkeuriger en kosten effectiever complexe operaties uit te kunnen voeren. Denk daarbij aan op maat gemaakte kaak- of schedelimplantaten. Primair is het Lab een omgeving voor multidisciplinair onderzoek, waar medici, onderzoekers, ontwerpers en de industrie samen kunnen komen. < Tim Forouzanfar (1973) is geboren en getogen in Iran. In december 1984 verhuisde hij naar Nederland. Hij studeerde geneeskunde in Maastricht en tandheelkunde in Leuven. Hij promoveerde op pijnbestrijding bij de afdeling anesthesiologie van het academisch ziekenhuis Maastricht. In december 2004 kwam Forouzanfar naar VUmc voor zijn specialisatie tot kaakchirurg. Vier jaar later werd hij chef de clinique en in juli 2011 hoofd van de afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie. Sinds september 2014 is hij hoogleraar mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie.

FMT Gezondheidszorg

37

historie

De medische wereld gepresenteerd met een knipoog

Nationaal Medisch Museum In november 2014 bezocht een groep (oud)redactieleden van FMT Gezondheidszorg het Nationaal Medisch Museum (NMM) in Dordrecht. Het museum is gevestigd in een drie verdiepingen tellend rijksmonument waar een collectie is te vinden van zowel historisch als modern medisch (technisch) instrumentarium.

Door: Leo van Namen 38

FMT Gezondheidszorg

H

et NMM richt zich op een breed publiek. Als eerste zijn dat de professionals uit de medische en verpleegkundige disciplines. Voor deze doelgroep worden naast oude objecten ook specifieke moderne hulpmiddelen getoond. Dit betreft o.a. anatomiemodellen, anatomische wandplaten en posters en trainingsmodellen. Afbeelding 2 toont een trainingsmodel waarop snijden en hechten kan worden geoefend. Het materiaal van het model is qua structuur vergelijkbaar met menselijk weefsel.

ker van de technische dienst van het gemeenteziekenhuis Dordrecht. De couveuse heeft in dit ziekenhuis op de kraamafdeling haar dienst bewezen en bestaat uit 2 delen. In het onderste gedeelte bevonden zich warme kruiken. Bovenin lag het kindje. Het ontluchtingspijpje zorgde dat de warme lucht werd afgevoerd. In 1947 werd de koepelvormige plexiglas couveuse geïntroduceerd.

Afbeelding 3 toont een couveuse anno 1883. De couveuse is destijds gemaakt door een medewe-

Rondleiding Exploitanten John en Evelien Verwijs leiden bezoekers persoonlijk rond in het museum, waarbij een bezoek 2 uur in beslag neemt en wordt afgesloten (of begonnen) met een kop koffie. Naast een individueel bezoek kan er voor groepen gereserveerd worden. Gezien de beperkte ruimte is de maximale groepsgrootte circa 20 personen, die dan gesplitst in drie groepen over de verdiepingen van het museum rouleren. Bij groepsreserveringen is er voor iedere subgroep een rond-

Afbeelding 2: Been-trainingsmodel hechten.

Afbeelding 3: Couveuse uit 1883.

Voor niet professionals is er ook het nodige te zien én te beleven in het museum, letterlijk voor elke leeftijdscategorie van acht tot tachtig. Kinderen worden spelenderwijs vertrouwd gemaakt met de gezondheidszorg, maar ook voor volwassenen is de rondleiding zeker educatief.

Afbeelding 1: Nationaal Medisch Museum (links) tegenover oude stadhuis van Dordrecht. Foto: Wim de Leeuw.

leider beschikbaar. Persoonlijke aandacht voor specifieke bezoekersgroepen had tot gevolg dat in november 2014 een (1-daagse) wisselexpositie was ingericht. Dit betrof een historisch overzicht van de Nederlandse tijdschriften over algemene en medische techniek in zorginstellingen. Er waren exemplaren te zien van de Technische Gids (1948) en vervolgens van ZT (Ziekenhuis-

techniek) en TG (Technologie in de Gezondheidzorg), de voorgangers van FMT Gezondheidszorg. Op afbeelding 4 neemt oud-hoofdredacteur van ZT en TG, Rien Romijn, plaats in een (ongemakkelijke) oude tandartsstoel. Uitbreiding van de collectie Tentoongestelde voorwerpen zijn o.a. verkregen

Afbeelding 4: Tandartsstoel met patiënt Rien Romijn (voormalig hoofdredacteur van Technologie in de Gezondheidszorg (TG), de voorloper van FMT Gezondheidszorg).

door schenkingen via gebruikers van instrumentarium, oude implantaten etc. De exploitanten van het museum komen graag in contact met medische- en technische professionals in zorginstellingen, wanneer bij hen apparatuur of instrumentarium buiten gebruik wordt gesteld. Gezien de ruimte in het museum wordt hierbij niet gedacht aan omvangrijke kamervullende apparaten, maar aan items van ‘overzichtelijke’ omvang. Contact hierover met het museum kan worden verkregen via e-mail: [email protected]. Het NMM is opgericht vanuit het Medisch Onderwijs Centrum (MOC) en valt onder haar verantwoording. Het MOC is de koepelorganisatie waarvan tevens Snijzaal (post academisch onderwijs voor de medische beroepsgroep) en Anatomie.nl (educatieve instructiematerialen) deel uit maken. De afwisseling van ‘historisch en modern’ en de persoonlijke betrokkenheid van de exploitanten, maken een bezoek aan het museum meer dan waard. Het museum is te vinden tegenover het historische stadhuis van Dordrecht aan het Stadhuisplein 2 en 3. Nadere informatie op de website: www.medischmuseum.nl. <

FMT Gezondheidszorg

39

mobiliteit

ParkeerVak 2015 laat meerwaarde parkeren beleven Bereikbaarheid en parkeren zijn van essentieel belang voor het aantrekkelijk maken van binnensteden, de exploitatie van vastgoed en het rendement van menig bedrijf. Parkeren maakt deel uit van de reis die de consument aflegt en draagt bij aan de aantrekkelijkheid van de eindbestemming. Of dat nu wonen, recreëren, winkelen of werken is.

P

arkeren kan het gedrag van consumenten en het herhalingsbezoek beïnvloeden. ParkeerVak 2015 biedt inzicht in de mogelijkheden om parkeren voor je te laten presteren. De vakbeurs vindt plaats van 21 t/m 23 april a.s. in de Brabanthallen ’s-Hertogenbosch. Voor ieder wat wils ParkeerVak is een initiatief van VEXPAN, Platform Parkeren Nederland, en toont nieuwe visies, concrete oplossingen en technieken. Bezoekers kunnen in de Belevingsstraat ook zelf ervaren hoe parkeren en beleving positief kunnen bijdragen aan de customer journey. Nederlands grootste vakbeurs voor parkeren biedt voor ieder wat wils; van straatparkeren, parkeren op bedrijfsterreinen tot ‘state of the art’ gebouwde parkeervoorzieningen. Van (vracht)auto tot fietsparkeren. Van kleine parkeergarage tot totaalaanpak.

Nederlandse parkeervakbeurs geeft inzicht in bijdrage parkeren aan succes eindbestemming. Er is veel aandacht voor nieuwe ontwikkelingen zoals digitaal parkeren, energiebesparing & duurzaamheid, parkeervoorzieningen voor elektrische auto’s en -fietsen, veiligheid, toegangscontrole management zoals voor appartementsgebouwen,

40

FMT Gezondheidszorg

verzamelen en benutten parkeerdata, meervou­ dig ruimte gebruik en digitale handhaving. Aanbesteden en contracteren Naast de exposanten zijn er twee theaters o.l.v. Vexpan en CROW met onderwerpen zoals nieuwe vormen van aanbesteden en contracteren, fietsparkeren, parkeren in de keten, de rol van werkgevers bij parkeren en verbeteren imago parkeren. Daarnaast zijn er de inspirerende exposities What’s New!, Veiligheid & Parkeren en Innovatieve Bouw & Renovatie. Bezoekers zijn werkzaam bij gemeenten, vast­ goedontwikkelaars, aannemers en bedrijven zoals ziekenhuizen, recreatieparken, logistieke centra, campings, winkels, horecazaken, hotels, sportaccommodaties etc. Brancheverenigingen zoals NVBEO (Nederlandse Vereniging van Bedrij­ vencentra, Business Centers en Economische Ontwikkelingen), RAI, FMN (Facility Management Nederland), RECRON (Vereniging van Recreatie Ondernemers Nederland), VVE Belang en Stadswerk zijn betrokken bij de opzet van de vakbeurs. Meer info en gratis toegang zie: www.parkeervak.nl <

INNOVATIEF & ACTUEEL

VMS veiligheidsprogramma Door het VMS veiligheidsprogramma is in vijf jaar de vermijdbare schade en sterfte in ziekenhuizen met de helft gedaald. ‘We zijn er nog niet, we zijn pas op de helft. Er zijn nog voldoende stappen vooruit te maken’, meent minister Edith Schippers van VWS in een film over het VMS Veiligheidsprogramma. Het Veiligheidsmanagementsysteem (VMS) vormt het systeem waarmee ziekenhuizen continue

risico’s signaleren, verbeteringen doorvoeren en beleid vastleggen, evalueren en aanpassen. Tussen 2008 en 2012 deden 93 Nederlandse ziekenhuizen mee aan het VMS veiligheidsprogramma. Resultaat: alle deelnemende ziekenhuizen hebben vrijwillig een veiligheidsmanagementsysteem geïmplementeerd. <

Nieuwe duurzame klimaatvloer Uniwarm introduceert een nieuwe, duurzame klimaatvloer: de Riho PCM-klimaatvloer, gebaseerd op fase-overgangsmaterialen (Phase Change Materials). Dankzij deze technologie biedt de vloer verwarming in koudere maanden en koeling bij warm weer. PCM’s in de vloer fungeren als een soort thermische accu, die bij een specifieke temperatuur thermische energie kan opslaan: de Riho PCM-klimaat-

vloer neemt vanaf 23 graden warmte op, buffert deze en geeft vervolgens bij een temperatuur lager dan 23 graden warmte af. Eén kg PCM heeft hetzelfde cumulatieve vermogen als 30 kg beton. De duurzame kwaliteiten van de vloer zijn ongekend. Met deze vloer kan het verwarmingsvermogen met maar liefst 50% worden teruggebracht. Informatie: www.uniwarm.nl <

Leveste krijgt nieuwe naam De Zorggroep gaat verder onder de naam “Treant”. Onder de Zorggroep vallen het Scheper Ziekenhuis in Emmen, Refaja in Stadskanaal en het Bethesda Ziekenhuis in Hoogeveen. Ook twintig locaties voor ouderen- en verpleegzorg in de regio horen bij de zorggroep. Het Scheper Ziekenhuis gaat vooral de complexere zorg leveren. Bethesda en Refaja worden ziekenhuizen voor kort verblijf en intensieve diagnostiek. Op alle locaties

blijft de spoedvoorziening open. De nieuwe naam is bedacht door twee medewerkers. Het is een afgeleide van een gebied dat in vroegere tijden liep van de Stellingwerven via Drenthe en de stad Groningen tot voorbij Stadskanaal. Dat gebied komt grotendeels overeen met het gebied waar ZLM zorg verleent. <

Lectorale rede: ‘Benadering ouderen moet rigoureus anders’ Nederland vergrijst. Het aantal ouderen in de samenleving neemt elk jaar fors toe. Dat heeft grote consequenties voor de zorg. Het ontwikkelen van innoverende techniek als robotica en telecare is nodig om complexe gezondheidsvraagstukken het hoofd te bieden. Maar om met deze technologische ontwikkelingen het gewenste resultaat te behalen moet het radicaal anders. Dat betoogt lector van Avans Hogeschool Louis Neven in zijn lectorale rede “Innoveren voor Actieve Ouderen”. Hij maakt zich zorgen over de houding van ontwerpers van technologieën voor ouderen. Hun focus ligt nu heel erg bij de categorie zwakke ouderen. Maar het overgrote deel is gezond en actief. Door die mismatch creëren ontwerpers en ingenieurs innovaties die vaak niet gewenst zijn. In zijn rede haalt de lector aan dat we teveel over ouderen praten als probleem. En sowieso al te veel óver ouderen en niet mét ouderen. Hij constateerde al tijdens zijn promotieonderzoek in 2011 aan de Universiteit van Twente dat ouderen zichzelf vaak helemaal niet als oud zien en juist kijken naar wat ze wel kunnen. De onderzoeker van het lectoraat Active Ageing benadrukt dat techniek in het zorgdomein niet meer is weg te denken. De lector onderstreept dat het van groot belang is hoe de huidige en toekomstige zorgprofessional tegen de technologie aankijkt. <

FMT Gezondheidszorg

41

INNOVATIEF & ACTUEEL

Een nieuwe NEN 1010 Dit jaar verschijnt een nieuwe editie van de nationale laagspanningsnorm NEN 1010. Deze sluit weer helemaal aan bij de eisen in de wereldwijde normreeks IEC 60364, waarover de afgelopen jaren ook binnen de Europese Unie overeenstemming is bereikt. De zogeheten Europese harmonisatiedocumenten waarin dat is vastgelegd worden allemaal verwerkt in de nieuwe NEN 1010, die komend najaar verschijnt. Qua stijl en opzet zal NEN 1010 van 2015 gelijk blijven aan de norm van 2007. Alle wijzigingen zijn technisch/inhoudelijk van karakter. Zodra hij is gepubliceerd komt de huidige editie uit 2007 te vervallen. De nieuwe NEN 1010 past hiermee weer helemaal bij

alle internationale technologische ontwikkelingen op het gebied van de laagspanningsvoorziening. Deze raakt in woningen, gebouwen, fabrieken en de infrastructuur via de ICT steeds verder geïntegreerd in andere technieken en installaties. Ook die voorzieningen voldoen aan tal van specifieke normen. Net als de openbare hoogspanningsnetten. Hierdoor krijgen alle normen steeds meer onderlinge samenhang. In Nederland is normcommissie NEC 64 bij NEN verantwoordelijk voor NEN 1010. De Technische Commissie past NEN 1010 voortdurend aan de jongste Europese en mondiale ontwikkelingen aan. <

Unieke EPD-app en tablets voor verpleegkundigen Medical Computer Support heeft samen met computerfabrikant Dell en het EPD-team van Meander Medisch Centrum, speciaal voor verpleegkundigen een unieke app ontwikkeld waarmee zij eenvoudig al hun dagelijkse waarnemingen en metingen bij de patiënt direct registreren in het EPD. Bovendien

All-inclusive woonzorgconcept goed alternatief voor verzorgingshuis Het woonzorgconcept All-inclusive is een goed alternatief voor het verzorgingshuis. Dat is een van de uitkomsten van een experiment dat Platform31 samen met 12 woningcorporaties en zorginstellingen, zogenoemde koplopers, heeft uitgevoerd. De resultaten van het experiment zijn gepresenteerd en aangeboden aan Marnix Norder, voorzitter van het Aanjaagteam Langer zelfstandig wonen. In het experiment is, met ondersteuning van ActiZ en het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg, onderzocht of het mogelijk is een nieuw, betaalbaar woondienstenpakket te ontwikkelen in voormalige verzorgingshuizen. Door de veranderingen in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), nu Wet Langdurige Zorg (WLZ), komen mensen met 42

FMT Gezondheidszorg

een lichte zorgvraag niet meer in aanmerking voor het verzorgingshuis. Steeds meer ouderen blijven hierdoor zelfstandig wonen. Dit vraagt om nieuwe vormen van beschut wonen. Het nieuwe All-inclusive concept biedt woonruimte, veiligheid, ontmoeting en dienstverlening. De bewoner betaalt huur voor de woning en een bijdrage voor de diensten die worden afgenomen. De 12 deelnemende woningcorporaties en zorginstellingen zijn voor het experiment een jaar lang gevolgd bij het in de markt zetten van het All-inclusive concept. Als onderdeel van het experiment is een marktonderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek laat zien dat 20 procent van de ouderen in Nederland positief is over het All-inclusive concept. <

heeft de verpleegkundige alle actuele gegevens van de patiënt uit het EPD letterlijk bij de hand, ongeacht waar deze gegevens zijn vastgelegd. De app is geïnstalleerd op Delltablets van klein formaat, zodat ze passen in uniformzakken van verpleegkundigen. De verpleegkundige ziet in één scherm welke patiënten hij/zij die dag heeft, compleet met de belangrijkste patiëntgegevens, zoals diagnose, behandelend arts, allergieën, wel of niet reanimeren etc. Het complete dagelijkse verpleegkundige proces kan met de app efficiënt afgehandeld worden. Ook vragen die de verpleegkundige heeft voor de specialist kunnen direct in het EPD worden opgeslagen. Als een specialist een opdracht voor de verpleegkundige in het EPD noteert, ziet de verpleegkundige dit direct in de app. <

BEDRIJVENINDEX Adviesbureau

I: www.egm.nl T: [email protected] _______________________________

2394 AG Hazerswoude-Rijndijk
 T: +31 (0) 71 – 341 71 11 
 E: [email protected]
 I: www.carrier.nl/klimaatoplossingen

T: 030 6361009 E: [email protected] I: www.interbouwconsult.nl

BRANDWEREND GLAS

architecten A. P. (Alex) de Block de Block Consultant Duizendblad 16 - 8607 EA Sneek T:  +31 (0)6 417 480 88 F: +31 (0)8 471 990 78 E: [email protected] I: www.deblockconsultant.nl _______________________________

Europalaan 12g 5323 BC ‘s-Hertogenbosch T: (073) 641 13 00 / F: (073) 642 43 16 I: www.swebru.nl _______________________________ _______________________________

Valstar Simonis Veraartlaan 4 2288 GM Rijswijk T: 070 307 22 22 F: 070 307 22 07 E: [email protected] I: www.valstar-simonis.nl _______________________________

OK Consultancy Nederland (OKCN) Postbus 2102, 5202 CC ’s-Hertogenbosch T: (0)73 62 34 381 E: [email protected] I: www.okcn.nl _______________________________

2 double you bv Nieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44 Mail: [email protected] Web: www.2doubleyou.nl _______________________________

Smits van Burgst Raadgevend Ingenieursbureau Baron de Coubertinlaan 8 2719 EL Zoetermeer T: 079-3427147 E: [email protected] W: smitsvanburgst.nl

airconditioning

EGM architecten Wilgenbos 20, 3311 JX Dordrecht T: +31(0)78 633 06 60 E: [email protected] I: www.egm.nl T: [email protected] _______________________________

de Jong Gortemaker Algra Las Palmas, Wilhelminakade 310 3072 AR Rotterdam Postbus 51113, 3007 GC Rotterdam T: 0102973030 E: [email protected] I:  www.djga.nl _______________________________

2 double you bv Nieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44 Mail: [email protected] Web: www.2doubleyou.nl

VETROTECH SAINT-GOBAIN BENELUX Hulsenweg 21, 6031 SP Nederweert Postbus 15, 6000 AA Weert T: +31 (0)495-57 44 35 F: +31 (0)495-57 44 36 I: www.vetrotech.nl

CLEANROOMS

Ropa Systems BV Belleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0)493 473637 [email protected] www.ropasystems.nl _______________________________

Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936 M: +31 61066 4074 E: [email protected] I: www.cadolto.nl

deuren

BESCHERMINGSTRANSFORMATOREN VAN LOOY GROUP NV Noordersingel 19, B – 2140 Antwerpen T: +32 3 235 35 08 E: [email protected] I: www.vanlooy.com _______________________________

Trane Airconditioning B.V. Postbus 58 3760 AB SOEST T:  +31 35 6039 300 E : [email protected] I: www.trane.com/commercial/europe/nl/ en.html _______________________________

Geveke Besturingstechniek Kabelweg 21 - 1014 BA Amsterdam Postbus 820, 1000 AV Amsterdam T: 020-5829111 / F: 020-5822496 E: [email protected]

BOUWMANAGEMENTBUREAU EGM adviseurs Wilgenbos 20, 3311 JX Dordrecht T: +31(0)78 633 06 60 E: [email protected]

Carrier Airconditioning Benelux BV
 Rijndijk 141


InterBouwconsult bv. Duwboot 9 - 3991 CD Houten

Vestiging Doorwerth Record Automatische Deuren B.V. Cardanuslaan 30 Postbus 67, 6865 ZH Doorwerth T 026-3399777 F 026-3399770 [email protected] www.record-automatischedeuren.nl Vestiging Oosterhout Record/Van Nelfen Deurtechniek Houtduifstraat 6 Postbus 565, 4900 AN Oosterhout T 0162-447720 F 0162-447730 FMT Gezondheidszorg

43

BEDRIJVENINDEX GROOTHANDEL

Metaflex Doors Europe Postbus 300 - 7120 AH Aalten  Nederland tel: +31 (0)543-477333 fax: +31 (0)543-477222 I: www.metaflex.nl _______________________________

Technische Unie B.V. Bovenkerkerweg 10-12 1185 XE Amstelveen Postbus 900 1180 AX Amstelveen T: 020 - 545 03 45 F: 020 - 545 02 50 E: [email protected] I: www.technischeunie.com

huisvesting

landschapsarchitecten

MTD Landschapsarchitecten Postbus 5225, 5201 GE  ’s-Hertogenbosch T: 073-6125033 F: 073-6136665 Contact: Han Thijssen E:  [email protected] I: www.mtdls.nl

C-AIR Technics BV Elleboog 12 - 6713 KP Ede T: 0318-647115 - F: 0318-647713 E: [email protected] I: www.c-air.nL

MEDISCHE gassen

luchtbehandeling

Ropa Systems BV Belleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0)493 473637 [email protected] www.ropasystems.nl

domotica

Bussman Verhuur B.V. IJzerwerf 1 - 6641 TK  Beuningen T: 024 - 6790100 F: 024 - 6790101 E: [email protected] I: www.bussman.nl _______________________________

Blygold Nederland B.V. Postbus 10, 3991 KA Houten, T: 030 634 43 10 F: 030 634 43 11

Linde Healthcare Benelux De keten 7 Postbus 325, 5600 AH Eindhoven T: +31 40 28 25 825 - F: +31 40 28 16 875 I: www.linde-healthcare.nl

medische gassendistributie systemen

MEDISCHE PERSLUCHT

Van Dorp zorg en welzijn Koraalrood 161 - 2718 SB  Zoetermeer 0900-9070707 I: www.vandorpzorgenwelzijn.nl

Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936 M: +31 61066 4074 E: [email protected] I: www.cadolto.nl

GEBOUWBEHEERSYSTEMEN

ingenieursbureaus

Sauter Building Control Nederland BV Postbus 20613, 1001 NP Amsterdam T: 020 - 587 67 00 I: www.sauter-controls.com ______________________________

Honeywell Building Solutions Lange Amerikaweg 55, 7332 BP  Apeldoorn Postbus 243, 7300 AE Apeldoorn T: + 31 (0) 55 549 499 F: + 31 (0) 55 542 728 E: [email protected] I: www.honeywell-buildingsolutions.nl

44

FMT Gezondheidszorg

Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. Rijksstraatweg 59 -7231 AC  Warnsveld T: 0575 - 58 15 00 F: 0575 - 52 91 22  I: www.wolterendros.nl

it & software

Ultimo Software Solutions bv Waterweg 3 - 8071 RR Nunspeet T: +31(0)341 – 423737 F: +31(0)341 – 421172 E: [email protected] I: www.ultimo.com

Berko Kompressoren Havenweg 14 - 6603 AS Wijchen T: 024 - 641 11 11 - F: 024 -642 15 72 E: [email protected] I: www.berko.eu ______________________________

Partner van Dräger BOGE KOMPRESSOREN B.V. Spaceshuttle 8B, 3824 ML Amersfoort T: +31 33 456 15 86 F: +31 33 453 01 36 E: [email protected] I: http://www.boge.com/nl _______________________________

Dräger Medical Netherlands B.V. Postbus 874 2700 AW Zoetermeer T: +31 793 464 800 F: +31 793 422 747 E: [email protected] I: www.gasmanagementsystems.nl

MODULAIRE BOUW

Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936 M: +31 61066 4074 E: [email protected] I: www.cadolto.nl

NOODSTROOM

Geveke Besturingstechniek Kabelweg 21 - 1014 BA Amsterdam Postbus 820, 1000 AV Amsterdam T: 020-5829111 / F: 020-5822496 E: [email protected]

OPLEIDINGEN

PARKEER­VOOR­ZIENINGEN

Hogeschool Rotterdam G.J. de Jonghweg 4-6 3015 GG Rotterdam T: 010 794 48 90 I: http://gezondheidszorgtechnologie.nl

Spark Nieuwstraat 4 - 2266 AD Leidschendam T: 070-3177005 E: [email protected] I: www.spark-parkeren.nl

OPERATIEKAMERS

PERSOONSBEVEILIGING SYSTEMEN

Brecon International Postbus 555 4870 AN Etten-Leur T: 31 (0)88 287 46 46 E: [email protected] I: www.breconinternational.com _______________________________

Interflow De Stek 15, 1771 SP Wieringerwerf T. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 65 [email protected] www.interflow.nl _______________________________

Ooperon Mijkenbroek 25 4824 AA Breda T: + 31 76 57 230 30 E: [email protected] I: www.ooperon.nl

telecare systemen

Tunstall Healthcare Oslo 28 - 2993 LD Barendrecht T :0180-696 696 / F: 0180- 696 699 E: [email protected] I: www.tunstall.nl

TOTAALINRICHTING

Heijneman Medical BV Postbus 408 3400 AK IJsselstein T: 088 11 81 000 / F: 088 11 81 081 E: [email protected] I: www.heijnemanmedical.nl

vloeren

waterbehandeling

BWT Nederland B.V. Energieweg 9, 2382 NA Zoeterwoude T +31 (0)88 750 90 00 F +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl _______________________________

Pure Water Group Korte Hei 3 4714 RD  Sprundel T: 0165 348 252 F: 0165 348 254 I: www.purewatergroup.com

sanitair

Sanitair Consultancy Nederland Van Abcoudehof 73 3911 BM RHENEN T: 06 -204 241 51 [email protected]

Nora flooring systems B.V. Belgiëstraat 14 5171 PN Kaatsheuvel T: 0416-286140 I: www.nora.com/nl

wandbekleding

stralingswering MANN+HUMMEL Vokes Air BV Nijverheidsweg 15, 3401 MC IJsselstein Postbus 309, 3400 AH IJsselstein T: 088-8653724- F : 088-8653400 E : [email protected] www.vokesair.com ______________________________

Vescom Nederland B.V. Sint Jozefstraat 20, 5753 AV Deurne Postbus 70, 5750 AB Deurne T: +31 493 350 767 F: +31 493 350 779 E: [email protected] I: www.vescom.nl Tinnemans Medical Design BV Belleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0) 493 472399

Vanguard Healthcare Rob van Liefland Benelux & Nordic E: [email protected] M: +31 6 54 78 58 76 W: www.vanguardhs.com

F: +31 (0) 493 473299
 I:www.4medicaldesign.com E:[email protected] Tinnemans Medical Design BVBA Gildenstraat 41,B-2470 Retie T: +32 (0) 14 717919
 I: www.4medicaldesign.com E:[email protected]

 Volg ons zusterbedrijf op twitter: @ RopaSystems

wasmachines

Miele Professional Postbus 166, 4130 ED Vianen T: 034-73 78 884 F: 034-73 78 429 www.miele-professional.nl E: [email protected]

FMT Gezondheidszorg

45

AGENDA MAART Infosecurity.be 2015 25 – 26 maart 2015, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.infosecurity.be Health, Safety & Security at Work 25 – 27 maart 2015, Brussels Expo Inlichtingen: www.secura-expo.be VCCN Minisymposium “OK-ventilatie: de nieuwe richting” 31 maart 2015, Meander MC, Amersfoort Inlichtingen: www.vccn.nl

APRIL

NVTG congres, “Verstaan wij elkaar in de zorg nog wel?” 9 – 10 april 2015, NH Eindhoven Conference Centre Koningshof, Veldhoven Inlichtingen: www.nvtg.nl

6 daagse Masterclass ‘FM in strategisch perspectief’ 21 april 2015 – 24 november 2015, Amersfoort Inlichtingen: www.facto.nl/masterclas-fm-strategisch-perspectief Materials 2015 22 – 23 april 2015, Koningshof, Veldhoven Inlichtingen: www.materialenbeurs.nl

Energie 2015 6 – 8 oktober 2015, Brabanthallen, Den Bosch Inlichtingen: www.energievakbeurs.nl

IFHE-EU congres 2015 2 – 5 juni 2015, Turku, Finland Inlichtingen: www.eche2015.fi Facility Management in de Zorg 30 juni 2015, Media Plaza, Utrecht Inlichtingen: www.zorgvisiecongressen.nl

SEPTEMBER Safety en Security 2015 22 – 25 september 2015, RAI, Amsterdam Inlichtingen: www.rai.nl

MEI

VTDV congres 2015: Totaalbeleving van onze “Klant”, zijn we er klaar voor? 7 – 8 mei 2015, Antwerp Expo, Antwerpen Inlichtingen: www.vtdv.be

Facilitaire Vakbeurs 2015 27 – 28 mei 2015, RAI, Amsterdam Inlichtingen: www.facilitairevakbeurs.nl

NOVEMBER

Aquatech Amsterdam 2015 3 – 6 november 2015, RAI, Amsterdam Inlichtingen: www.rai.nl Infosecurity.nl 2015 4 – 5 november 2015, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.infosecurity.nl

Elektrotechniek 2015 29 september – 2 oktober 2015, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.elektrotechniek-online.nl

Smart Lighting 2015 20 – 21 mei 2015, CityCube Berlijn Inlichtingen: www.smartlighting.org

Zorgberoepen 2030 – Naar Nieuwe Zorgberoepen 10 april 2015, Beatrixtheater, Utrecht Inlichtingen: www.zorgberoepen2030.nl

JUNI

OKTOBER

ICT & Logistiek 2015 10 – 13 november 2015, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.ict-en-logistiek.nl Medica 2015 16 – 19 november 2015, Düsseldorf Inlichtingen: www.medica.de

NVTG Najaarsstudiedag 1 oktober 2015, Ampt van Nijkerk, Nijkerk Inlichtingen: www.nvtg.nl

ADVERTENTIE-INDEX ALHO

28, 47

EdenParks B.V

14

Miele Professional

45

Sweegers en de Bruijn

43

43

EGM adviseurs

43

MTD Landschapsarchitecten

44

Technische Unie B.V.

44

nora flooring systems BV

45

2 double you bv

46

2XPO 12

EGM architecten

43

Bender Benelux BV

44

EGM Architecten

13, 26

Berko Kompressoren

44

Geveke Besturingstechniek

Blygold Nederland BV

44

Heijneman Medical BV

Boge Kompressoren BV

44

Brecon International

45

Bussman Verhuur BV BWT Nederland BV

Tinnemans Medical Design BV

45

NVTG 7

Trane Airconditioning B.V.

43

43

OK Consultancy Nederland (OKCN)

Tunstall Healthcare

45

45

Ooperon 45

Ultimo Software Solutions bv

44

Hogeschool Rotterdam

45

Pure Water Group

45

Valstar Simonis

43

Honeywell Building Solutions

44

Record Automatische Deuren BV

43

Van Dorp zorg en welzijn

44

44

Ingenieursbureau Wolter & Dros bv

44

Ropa Systems BV

43

Van Looy Group NV

43

45

InterBouwconsult bv.

43

Ropa Systems BV

44

Vanguard Healthcare Solutions Ltd. 31

C-AIR Technics BV

44

Interflow 45

Royal HaskoningDHV

16

Vanguard Healthcare Solutions Ltd. 45

Cadolto Benelux BV

43

Linde Healthcare Benelux

44

Sanitair Consultancy Nederland

45

Vescom Nederland B.V.

45

Carrier Airconditioning Benelux BV

43

Mann+Hummel Vokes Air BV

45

Sauter Building Control Nederland bv 44

Vetrotech Saint-Gobain Benelux

43

de Block Consultant

43

Metaflex Doors Europe B.V.

44

Smits van Burgst

Wiegerinck 11

de Jong Gortemaker Algra

43

Metaflex Doors Europe B.V.

48

Spark 45

Dräger Medical Netherlands BV

45

Miele Professional

FMT Gezondheidszorg

17, 25

43

43

Xendo B.V.

Sphinx 2

19

VOOR DOORONTWIKKELAARS

Innovatief bouwen met modules De bouw van een laboratorium of onderzoeksinstelling is uiterst geavanceerd. Modulaire gebouwen van ALHO overtuigen daarom niet alleen door kostenzekerheid, duurzaamheid en functionaliteit, maar ook in het bijzonder door in acht name van de hoogste veiligheids- en hygiënenormen, om zelfs aan de uitdagendste projecteisen te kunnen voldoen. Aangezien de techniek zeer vooruitstrevend is en ook de combinatie onderzoek en onderwijs aan continue veranderingen onderhevig is, spelen flexibiliteit en aanpassingsmogelijkheden een steeds grotere rol. Een gebouw moet hier vandaag de dag snel op in kunnen springen – een duidelijk geval voor ALHO modulebouw. Vaste kosten. Vaste termijnen. Kant-en-klaar. www.alho.com

imagine... ... being Dutch 100% ontwerpvrijheid Metaflex Doors introduceert een nieuw schuifdeurconcept. De afwerking met hoogwaardige 3M DINOC folie, biedt diverse kleuren, prints en foto’s. Ook kunnen wij een volledig eigen ontwerp voor u verzorgen.

Onbegrensde mogelijkheden met Metaflex Doors Onze schuifdeurconcepten worden wereldwijd toegepast binnen de sectoren Healthcare, Food & Pharma. Daarbij bieden we de juiste balans tussen functionaliteit, esthetica en efficiëntie. Wilt u meer weten over onze mogelijkheden? Neem contact met ons op of bezoek onze website. Ambachtsstraat 11 7122 MP Aalten (NL) T +31 (0)88 1414 900 [email protected] www.metaflex.nl