Gezondheidspeiling 2012

FACTSHEET

Gezondheidspeiling 2012 Resultaten van de vierjaarlijkse gezondheidsenquête onder inwoners van 19 jaar en ouder in de regio Gooi en Vechtstreek

SAMENVATTING           

    

Inwoners van Gooi en Vechtstreek voelen zich gezonder dan de rest van Nederland. Ruim de helft van de volwassenen en 83% van de 65-plussers heeft minimaal één chronische ziekte of aandoening. Bijna de helft van de inwoners is te zwaar. Dit is gelijk aan 2008 en lager dan het Nederlandse gemiddelde. Zowel bij volwassenen als bij senioren voelt 7% zich meestal somber. Ongeveer vier op de tien volwassenen en 65-plussers hebben een matig risico op een angststoornis of depressie (hoger dan het gemiddelde in Nederland). Bijna vier van de tien volwassenen en bijna de helft van de senioren voelt zich matig tot (zeer) ernstig eenzaam.Voor de senioren is dit hoger dan het gemiddelde in Nederland. Ernstige eenzaamheid komt het meeste voor bij vrouwen van 85-plus. Het percentage mensen dat wel eens alcohol drinkt is in Gooi en Vechtstreek hoger dan landelijk; één op de tien drinkt zwaar, relatief veel senioren. Ook zijn er relatief meer gewoontedrinkers met een hoge consumptie dan landelijk. Een kwart van de volwassenen rookt, vooral 19-34 jarigen.Van de senioren rookt 13%. Gelijk aan 2008 en gelijk aan Nederlandse cijfers. Bijna tweederde van de inwoners is lichamelijk actief. Zowel bij mannen als bij vrouwen is de leeftijdsgroep 65-74 jaar het meest actief. Senioren voldoen vaker aan de fitnorm vergeleken met landelijk. Bijna een derde doet vrijwilligerswerk.Vergeleken met 2008 doen 65-plussers vaker vrijwilligerswerk. Eenvijfde vindt dat mensen in zijn/haar buurt niet verbonden zijn met elkaar en ongeveer één op de tien gaat liever niet om met buurtgenoten, vindt de buurtbewoners niet te vertrouwen of vindt dat de mensen in de buurt slecht met elkaar kunnen opschieten. Eenderde van de 65-plussers krijgt hulp vanwege de gezondheid, meestal hulp in de huishouding.Van de 85-plussers heeft 84% hulp. Zeven procent van de senioren heeft behoefte aan (meer) hulp. Van alle respondenten geeft gemiddeld 12% mantelzorg, gelijk aan het Nederlandse percentage. Eén op de zeven mantelzorgers voelt zich zwaar belast, de meeste mantelzorgers zijn 50-64 jaar. Zeven procent heeft ooit te maken gehad met huiselijk geweld, gelijk aan het gemiddelde in Nederland. Ruim één op de tien ventileert onvoldoende. Eén op de acht respondenten geeft aan thuis ernstig door geluid gehinderd te worden, voornamelijk door het geluid van buren (6%), gevolgd door wegverkeer (4%).

In de regio Gooi en Vechtstreek bestaan sociaal-economische gezondheidsverschillen. Risicogroepen zijn vaak de laag opgeleiden, werklozen, arbeidsongeschikten, alleenstaanden en mensen met alleen AOW.

ACHTERGRONDINFORMATIE De preventiecyclus gezondheidsbeleid

De preventiecyclus gezondheidsbeleid is een vierjarige beleidscyclus. Dit is de basis voor het Nederlandse gezondheidsbeleid. In de Wet publieke gezondheid (Wpg) is vastgelegd dat het Rijk elke vier jaar een nota opstelt met de landelijke prioriteiten op het gebied van de volksgezondheid. In mei 2011 verscheen de landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’. De prioriteiten in deze nota zijn gebaseerd op de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) van het RIVM. Deze VTV beschrijft om de vier jaar de gezondheidssituatie in Nederland aan de hand van epidemiologische gegevens van onder meer de GGD-en. De landelijke prioriteiten bieden gemeenten aanknopingspunten voor lokaal beleid. Op basis van lokale epidemiologische gegevens adviseren de GGD-en de gemeenten over het lokale gezondheidsbeleid. De gemeenten leggen het lokale ge-

zondheidsbeleid vast in een vierjaarlijkse nota gemeentelijk gezondheidsbeleid. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) ziet toe op de beleidsvorming en rapporteert hierover. Op deze wijze ontstaat een cyclisch proces waarin de VTV, de landelijke nota en de gemeentelijke nota’s op elkaar voortbouwen.

Eén Gezondheidsmonitor in het hele land Voor het eerst hebben alle GGD-en in Nederland tegelijkertijd, in het najaar van 2012, een onderzoek uitgevoerd met (deels) dezelfde vragen. Met als doel: te komen tot één gezondheidsmonitor met vergelijkbare gegevens op alle niveaus. Deze gezondheidsmonitor levert landelijke cijfers over gezondheid op, waarbij ingezoomd kan worden op regio’s en gemeenten. Zo is de gezondheidsmonitor een belangrijke informatiebron in de preventiecyclus gezondheidsbeleid.

GGD Gooi & Vechtstreek - Factsheet Gezondheidspeiling 2012 / blz. 2

Gezondheidmonitoring in Gooi en Vechtstreek: Gezondheidspeiling 2012 GGD Gooi & Vechtstreek heeft ook een gezondheidsmonitor uitgevoerd in het najaar van 2012: de “Gezondheidspeiling”. Dit onderzoek is gedaan onder ruim 15.000 inwoners van 19 jaar en ouder. Hiermee verzamelt de GGD actuele gegevens over de gezondheidssituatie, de leefstijl en het welzijn van inwoners van de regio. De GGD doet dit elke vier jaar voor de negen regiogemeenten: Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen, Laren, Muiden, Naarden, Weesp en Wijdemeren. De aangeschreven inwoners zijn willekeurig gekozen uit de bevolkingsregisters. Zij vormen een afspiegeling van de zelfstandig wonende inwoners.

De onderwerpen Onderwerpen waarover in het hele land vragen zijn gesteld zijn: de ervaren gezondheid, chronische aandoeningen, beperkingen, mantelzorg geven, roken, alcoholgebruik, gewicht, bewegen, eenzaamheid, huiselijk geweld en psychische gezondheid (angst en depressie). De resultaten van Gooi en Vechtstreek op deze onderwerpen kunnen vergeleken worden met de resultaten van de inwoners van heel Nederland. Daarnaast zijn er, speciaal in onze regio na overleg met gemeenten en instellingen, nog andere vragen gesteld. Dit betreft de sociale gezondheid (vrijwilligerswerk en buurtsamenhang), zorg (gebruik en behoefte) en milieu (binnenmilieu en geluidhinder). In deze factsheet leest u de belangrijkste resultaten van de Gezondheidspeiling 2012. Waar mogelijk zijn cijfers vergeleken met die uit 2008.

Respons Ruim 8.000 mensen vulden de vragenlijst in, via internet (eenderde deel, 2783 personen) en op papier (tweederde deel, 5257 personen). Bij de 19 tot en met 64 jarigen (volwassenen) was de respons 46% en bij de 65-plussers (senioren) 65%. Gemiddeld een mooie respons van 54%.

Gratis leefstijladvies Voor de 2783 inwoners die de gezondheidsvragenlijst online invulden, was er de mogelijkheid een persoonlijk leefstijladvies op te vragen. Dit advies ging over roken, alcohol, gewicht, welbevinden, beperkingen, eenzaamheid en mantelzorg. In totaal hebben 1313 inwoners hun advies opgevraagd, 815 volwassenen en 498 senioren. Dat is bijna de helft (47%) van alle online respondenten.

LICHAMELIJKE GEZONDHEID Grootste deel is tevreden met de eigen gezondheid

Van de volwassenen beoordeelt 85% de eigen gezondheid als ‘goed’ of ‘zeer goed’ (Nederland 81%). Bij de 65-plussers is dit 67% (Nederland 61%). Inwoners van Gooi en Vechtstreek voelen zich gezonder dan de rest van Nederland. Vrouwen zijn doorgaans minder tevreden met hun gezondheid dan mannen. Naarmate de leeftijd vordert, neemt het percentage mensen dat tevreden is met de eigen gezondheid af.Van de 85-plussers beoordeelt 53% de eigen gezondheid als ‘gaat wel’ tot ‘zeer slecht’. Mensen met een laag opleidingsniveau zijn minder vaak tevreden met hun gezondheid dan hoger opgeleiden. Alleenstaanden, gescheiden mensen, mensen die aangeven moeite te hebben met rondkomen en arbeidsongeschikten beoordelen de eigen gezondheid vaker als ‘gaat wel’ tot ‘zeer slecht’.

Ruim de helft van de volwassenen en acht op de tien 65-plussers heeft minimaal één chronische ziekte of aandoening Ruim de helft van de volwassenen (55%; Nederland 55%) en 83% van de 65-plussers (Nederland 84%) kruiste tenminste één chronische ziekte aan. In de top 5 van de meest voorkomende chronische ziekten staan: Volwassenen Senioren 1. migraine of regelmatig ern- 1. hoge bloeddruk: 37% stige hoofdpijn: 18% 2. hoge bloeddruk: 12% 2. gewrichtsslijtage (artrose, slijtagereuma) van heupen of knieën: 35% 3. ernstge of hardnekkige 3. ernstige of hardnekkige aandoening van de rug (incl. aandoening van de nek of schouder (geen reuma): 10% hernia): 16% 4. onvrijwillig urineverlies: 15% 4. ernstige of hardnekkige aandoening van de rug (incl. hernia): 10% 5. gewrichtsslijtage (artrose, 5. diabetes: 13% slijtagereuma) van heupen of knieën: 8% Bij de volwassenen zijn er geen verschillen met de Nederlandse bevolking. Dit is wel het geval bij de senioren: een aantal chronische ziekten komt in de regio Gooi en Vechtstreek minder vaak voor dan onder de Nederlandse bevolking: onder andere hoge bloeddruk, diabetes, hartinfarct en astma.

GGD Gooi & Vechtstreek - Factsheet Gezondheidspeiling 2012 / blz. 3

Zowel voor de volwassenen als voor de senioren geldt dat vrouwen vaker een chronische ziekte hebben dan mannen. Het vóórkomen neemt toe met de leeftijd: van 44% bij de 19-34-jarigen tot 92% bij de 85-plussers.Van de volwassenen heeft 8% (Nederland 11%) en van de senioren 24% (Nederland 30%) een gehoor-, gezichts- en/of mobiliteitsprobleem.

Bijna de helft is te zwaar; geen toename van overgewicht sinds 2008 Lichaamsgewicht is een belangrijke graadmeter van gezondheid. Mensen met een gezond gewicht hebben minder kans op het krijgen van suikerziekte, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en gewrichtsklachten. Het verschil in gezonde levensverwachting tussen een persoon met obesitas en iemand met een gezond gewicht is vijf jaar. Van alle respondenten van 19 jaar en ouder is 45% te zwaar (Nederland 48%), waarvan 10% ernstig overgewicht oftewel obesitas (Nederland 13%).Van de volwassenen in de regio Gooi en Vechtstreek is gemiddeld 42% te zwaar (2008 42%; Nederland 46%), waarvan 10% obese (2008 9%; Nederland 12%).Van de 65-plussers heeft 52% overgewicht (2008 51%; Nederland 59%), waarvan 12% obesitas (2008 11%; Nederland 16%). Matig overgewicht komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen, maar vrouwen zijn vaker obese dan mannen. Overgewicht komt het meeste voor bij mannen van 65-74 jaar (60%). Mensen met een lagere opleiding hebben vaker overgewicht dan mensen met een hogere opleiding (53% om 39%). 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

PSYCHISCHE GEZONDHEID Algemene gemoedstoestand

De algemene gemoedstoestand (gevraagd is naar ‘het afgelopen jaar’) is bij 81% van de volwassenen meestal opgewekt; 12% zegt ‘gaat wel’ en 7% voelt zich meestal somber (2008: 83% opgewekt; 11% ‘gaat wel’ en 6% meestal somber). Bij de 65-plussers zijn de cijfers respectievelijk 76% opgewekt, 18% ‘gaat wel’ en ook 7% is somber (2008: 70% opgewekt; 19% ‘gaat wel’ en 11% meestal somber). Sombere mensen hebben vaker een hoog risico op een angststoornis of depressie.

Meer mensen hebben een matig risico op een angststoornis of depressie Het risico op een angststoornis of depressie is berekend uit de antwoorden op een set van tien vragen over diverse gevoelens zoals rusteloosheid, zenuwachtigheid en vermoeidheid, betrekking hebbend op de maand voorafgaand aan het onderzoek. Mensen met een matig risico kunnen met adequate zelfhulp de problemen waarschijnlijk aan. Hoog risico houdt in dat professionele hulp nodig is. In de regio Gooi en Vechtstreek hebben vier op de tien mensen een matig risico (40%; Nederland 34%). Bij de volwassenen heeft 41% matig risico (2008 29%; Nederland 34%) en bij de senioren 38% (2008 21%; Nederland 34%). Dit is hoger dan in 2008 en hoger dan landelijk. Vijf procent van de volwassenen (2008 4%; Nederland 6%) en 3% van de 65-plussers (2008 3%; Nederland 4%) heeft een hoog risico op een angststoornis of depressie. 70 60 50

ErnsƟg overgewicht MaƟg overgewicht

40 30

Normaal gewicht

20

Ondergewicht

10

Hoog risico MaƟg risico

Mannen

Vrouwen

Figuur: Gewicht naar leeftijd en geslacht

De ervaren gezondheid van respondenten uit de regio Gooi en Vechtstreek met obesitas is relatief vaak matig of slecht en diabetes komt meer voor.Vergeleken met mensen met een normaal gewicht bezoeken ze vaker de huisarts, hebben ze vaker een chronische aandoening, voelen ze zich vaker eenzaam, bewegen ze minder, zijn ze vaker somber en hebben ze vaker een hoog risico op een angststoornis of depressie.

Mannen

85+

75-84 jr

65-74 jr

50-64 jr

35-49 jr

19-34 jr

85+

75-84 jr

65-74 jr

50-64 jr

35-49 jr

19-34 jr

85+

75-84 jr

65-74 jr

50-64 jr

35-49 jr

19-34 jr

85+

75-84 jr

65-74 jr

50-64 jr

35-49 jr

19-34 jr

0

Vrouwen

Figuur: Het risico op een angststoornis of depressie naar leeftijd en geslacht

Mensen met een hoog risico beoordelen hun eigen gezondheid vaker als matig of slecht. Risicogroepen zijn: laag opgeleiden, alleenstaanden, gescheiden mensen, mensen die aangeven moeite te hebben met rondkomen, arbeidsongeschikten en werklozen.

GGD Gooi & Vechtstreek - Factsheet Gezondheidspeiling 2012 / blz. 4

LEEFSTIJL

Alcoholgebruik hoger dan landelijk

Bijna één op de vijf vrouwen van 85-plus is ernstig eenzaam Iedereen kan zich in zijn leven een periode eenzaam voelen. Dat kan bijvoorbeeld door veranderingen in het leven zoals verhuizen, met pensioen gaan, het verliezen van een partner of het krijgen van een fysieke beperking. Eenzaamheid is ‘het subjectief ervaren van onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties’. Eenzaamheid is daarmee iets anders dan alleen zijn. In de regio Gooi en Vechtstreek voelt 41% zich in meer of mindere mate eenzaam (Nederland 39%). Bij de volwassenen voelen bijna vier op de tien zich matig tot (zeer) ernstig eenzaam (39%; 2008 31%; Nederland 37%). Bij de 65-plussers is dit bijna de helft (48%; 2008 40%; Nederland 45%). In onze regio is met name het percentage matig eenzame senioren hoger dan het Nederlandse percentage (39% om 37%).

70 60 50 40 30

(Zeer) ernsƟg

20

MaƟg eenzaam

10 0 19-34 35-49 50-64 65-74 75-84 85+ 19-34 35-49 50-64 65-74 75-84 85+ jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr Mannen

Vrouwen

Figuur: Mate van eenzaamheid naar leeftijd en geslacht

Lager opgeleiden, alleenstaanden, gescheiden mensen, weduwen en weduwnaars, arbeidsongeschikten en werklozen zijn relatief vaker eenzaam. Eenzaamheid hangt sterk samen met het risico op een angststoornis of depressie. Mensen die zich eenzaam voelen zijn vaker somber. Ook het ontbreken van een goede gezondheid en het moeite hebben met rondkomen hangen samen met eenzaamheid. Ernstige eenzaamheid komt het meeste voor bij vrouwen van 85-plus (18%). Eenzaamheid is nog onder te verdelen in sociale en emotionele eenzaamheid. Sociale eenzaamheid (als iemand minder contact met andere mensen heeft dan gewenst) komt meer voor dan emotionele eenzaamheid (het ontbreken van een hechte, emotionele band met anderen). Ernstig sociaal eenzaam is 10% van de volwassenen en 12% van de 65-plussers; voor ernstige emotionele eenzaamheid zijn de percentages respectievelijk 4% en 6%.

Matig gebruik van alcohol hoeft de gezondheid niet te schaden. Overmatig gebruik wél en kan leiden tot lichamelijke en psychische klachten (zoals leverbeschadiging en geheugenverlies) en tot problemen op het werk en privé. In Gooi en Vechtstreek drinkt 14% van de mensen nooit alcohol: 4% drinkt niet meer en 10% heeft nooit gedronken. Gemiddeld drinkt 86% van de respondenten (wel eens) alcohol (Nederland 82%): 87% van de volwassenen (2008 88%; Nederland 84%) en 85% van de senioren (2008 anders gevraagd, niet vergelijkbaar; Nederland 77%). Mannen drinken vaker alcohol dan vrouwen (91% om 82%).

Eén op de tien is een ‘zware’ drinker Van alle respondenten valt 10% in de categorie ‘zware drinker’; in Nederland is dat ook 10%. Zwaar drinken betekent: minimaal eenmaal per week zes glazen alcohol op één dag voor mannen en minimaal eenmaal per week vier glazen alcohol op één dag voor vrouwen. Zwaar drinken komt het meest voor in de jongste leeftijdsgroep: eenvijfde van de mannen in de leeftijd van 19 tot en met 34 jaar in Gooi en Vechtstreek is een zware drinker. Er zijn relatief veel zware drinkers onder de senioren in Gooi en Vechtstreek vergeleken met landelijk: 8% om 6%. Inwoners uit Gooi en Vechtstreek gebruiken vaker ‘overmatig’ alcohol dan landelijk; dit zijn de zogenaamde gewoontedrinkers met een hoge consumptie (mannen gemiddeld meer dan 21 glazen per week en vrouwen meer dan 14 glazen): 11% om 8% gemiddeld in Nederland. Onder de volwassenen gebruikt 10% overmatig alcohol (Nederland 8%) en onder de senioren 12% (Nederland 8%), hoger dan landelijk. 25 20 15 Zware drinker

10

OvermaƟge drinker 5 0 19-34 35-49 50-64 65-74 75-84 85+ 19-34 35-49 50-64 65-74 75-84 85+ jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr Mannen

Vrouwen

Figuur: Het percentage zware en overmatige drinkers naar leeftijd en geslacht

Er is geen vergelijking mogelijk met de cijfers uit 2008, vanwege andere vragen en gewijzigde definities. Mensen die overmatig en/of zwaar alcohol gebruiken roken vaker.

GGD Gooi & Vechtstreek - Factsheet Gezondheidspeiling 2012 / blz. 5

Percentage rokers gelijk gebleven Van de volwassenen rookt 25% (2008 25%; Nederland 26%), 4% rookt zwaar (20 sigaretten of meer per dag; 2008 6%; Nederland 5%).Van de senioren rookt 13% (2008 13%; Nederland 13%), 2% rookt zwaar (2008 3%; Nederland 2%). Van alle respondenten uit Gooi en Vechtstreek heeft 42% nog nooit gerookt (Nederland 43%) en 36% is een ex-roker (Nederland 33%). Bij de volwassenen roken mannen vaker dan vrouwen (29% om 21%), bij de 65-plussers is het verschil kleiner (15% om 12%). De grootste groep rokers zit onder de mannen van 19-34 jaar (34% rookt). Lager opgeleiden roken vaker dan hoger opgeleiden (geldt alleen voor de volwassenen; niet bij 65-plussers). 40 35 30 25 20 Rookt 15

Rookt zwaar

10 5

Sporters die drie keer per week een uur sporten en de rest van de week niet lichamelijk actief zijn voldoen niet aan de NNGB, terwijl deze mensen toch wel gezond actief zijn. Daarom is de ‘fitheidsnorm’ geïntroduceerd. Om aan de fitheidsnorm te voldoen, moet men drie keer per week minimaal 20 minuten “zwaar intensief bewegen”. Iemand die zwaar intensief lichamelijk actief is gaat zweten en raakt buiten adem. Intensieve activiteit, zoals hardlopen of voetballen, verbetert de conditie van hart en longen. Ruim een kwart (28%; Nederland 25%) voldoet aan de fitheidsnorm: 21% van de volwassenen (Nederland 20%) en 47% van de 65-plussers (Nederland 42%). Senioren in onze regio voldoen daarmee vaker aan de fitheidsnorm dan de gemiddelde Nederlandse 65-plusser. Door een combinatie te maken van de NNGB en de fitheidsnorm, kunnen de ‘actieve’ mensen benoemd worden. In de regio Gooi en Vechtstreek voldoet 64% van de inwoners aan de definitie ‘actief’: ze voldoen aan één van beide normen (Nederland 63%). Het betreft 61% van de volwassenen (Nederland 61%) en 73% van de 65-plussers (Nederland 70%). Zowel bij mannen als bij vrouwen is de leeftijdsgroep 65-74 jaar het meest actief.

0 19-34 35-49 50-64 65-74 75-84 85+ 19-34 35-49 50-64 65-74 75-84 85+ jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr Mannen

Vrouwen

Figuur: Percentage rokers naar leeftijd en geslacht

90 80 70 60

Lichamelijk actief: ruim tweederde voldoet aan één van beide normen Om aan de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen (NNGB) te voldoen moet men vijf dagen per week minimaal 30 minuten ‘matig intensief bewegen’. Matig intensieve lichamelijke activiteit zorgt voor een verhoogde hartslag en een versnelde ademhaling.Voorbeelden van matig intensieve activiteiten zijn sport, fietsen van en naar het werk of school, stevig wandelen en tuinieren. In de regio Gooi en Vechtstreek voldoet gemiddeld 62% aan deze NNGB (Nederland 61%): 59% van de volwassenen (2008 58%; Nederland 59%) en 70% van de senioren (2008 anders gevraagd; Nederland 68%).

50 40 30 20 10 0 19-34 jr

35-49 jr

50-64 jr

65-74 jr

75-84 jr

85+

19-34 jr

Mannen

35-49 jr

50-64 jr

65-74 jr

75-84 jr

85+

Vrouwen

Figuur: Het percentage respondenten dat voldoet aan de definitie ‘actief ’ naar leeftijd en geslacht

Bij de volwassenen is er geen verschil naar opleiding, maar bij de 65-plussers voldoen hoger opgeleiden vaker aan de normen dan lager opgeleiden. Mensen die lichamelijk actief zijn beoordelen hun gezondheid positiever, roken minder vaak, hebben minder vaak een chronische aandoening, bezoeken minder vaak de huisarts, zijn minder vaak eenzaam, hebben minder vaak een hoog risico op een angststoornis of depressie en zijn minder vaak somber. In Gooi en Vechtstreek wordt veel gewandeld of gejogd, maar ook fietsen (inclusief hometrainer) en tuinieren wordt veel gedaan. Populaire sporten zijn: fitness, tennis, zwemmen, hardlopen, golf, squash en hockey.

GGD Gooi & Vechtstreek - Factsheet Gezondheidspeiling 2012 / blz. 6

SOCIALE GEZONDHEID

65-plussers doen vaker vrijwilligerswerk Bijna één op de drie respondenten uit Gooi en Vechtstreek doet vrijwilligerswerk: 31%. Het percentage is gelijk voor volwassenen en senioren (2008 respectievelijk 30% en 22%). Evenveel mannen als vrouwen doen vrijwilligerswerk (30% om 32%) en in de leeftijdsgroep van 35 t/m 49 jaar wordt het meest vrijwilligerswerk gedaan (37%). Hoog opgeleiden doen vaker vrijwilligerswerk dan lager opgeleiden (39% om 23%).Vergeleken met 2008 doen 65-plussers vaker vrijwilligerswerk.

Samenhang in de buurt Negen van de tien inwoners zijn tevreden over hun woning: 88% van de volwassenen en 94% van de 65-plussers geeft een 7 of hoger. Gemiddeld heeft 83% van de inwoners minstens twee maal per maand contact met de buren (82% volwassenen en 85% senioren). Ruim één op de tien (12%) heeft minder dan één keer per maand of zelden/nooit contact met de buren of mensen die in de straat wonen. 70% van de volwassenen en 74% van de 65-plussers doen af en toe ‘iets goeds’ voor de buren. Bijna eenvijfde (19%) vindt dat mensen in zijn/haar buurt niet verbonden zijn met elkaar, 11% gaat liever niet om met buurtgenoten, 8% vindt de buurtbewoners niet te vertrouwen en 9% vindt dat de mensen in de buurt slecht met elkaar kunnen opschieten. Senioren en laag opgeleiden zijn vaker negatief over de mensen in de buurt dan volwassenen en hoger opgeleiden. Ook eenzame mensen zijn negatiever over hun buurtgenoten.

ZORG: GEBRUIK EN BEHOEFTE

Mantelzorg: vooral door 50-64 jarigen Mantelzorg is de zorg die men geeft aan een bekende uit de omgeving (zoals de partner, ouders, kind, buren of vrienden) als deze persoon voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. Deze zorg kan bestaan uit het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer, geldzaken regelen, enzovoorts. Mantelzorg wordt niet betaald. Van alle respondenten geeft gemiddeld 12% intensief of langdurig mantelzorg (langer dan drie maanden of meer dan acht uur per week), evenveel volwassenen als 65-plussers (Nederland 12%).Vrouwen geven vaker mantelzorg dan mannen (14% om 11%). De meeste mantelzorgers bevinden zich in de leeftijdsgroep 50-64-jarigen: 20% van hen geeft mantelzorg (Nederland 19%). Mantelzorgers van 85-plus geven de meest intensieve zorg: gemiddeld zo’n 50 uur per week (Nederland 24 uur).

Eénderde van de 65-plussers krijgt hulp vanwege de gezondheid

Mantelzorg: één op de zeven voelt zich zwaar belast

Gemiddeld krijgt ruim één op de acht personen (13%) één of andere vorm van hulp vanwege de gezondheid: 7% van de volwassenen (2008 niet gevraagd) en 33% van de 65-plussers (2008 31%). Dit kan hulp zijn van een mantelzorger, van een professionele hulpverlener en/of van een vrijwilliger. Bij de 75-84-jarigen heeft bijna de helft een of andere vorm van hulp vanwege de gezondheid (45%) en in de oudste leeftijdsgroep (85-plus) heeft 84% hulp. Als er hulp is, betreft dit meestal hulp in de huishouding (boodschappen, schoonmaken en het klaarmaken van de warme maaltijd): 4% van alle volwassenen en 28% van de 65-plussers heeft huishoudelijke hulp. Zeven procent van de senioren heeft behoefte aan (meer) hulp (2008 9%), met name huishoudelijke hulp (4%), gezelschap (2%) en begeleiding buitenshuis (1%). Behoefte aan (meer) hulp neemt toe met de leeftijd: van 4% bij de groep 65-74-jarigen, naar 11% bij de groep 75-84 tot 17% bij de 85-plussers.

Van alle volwassen mantelzorgers geeft 14% aan tamelijk zwaar belast tot overbelast te zijn (Nederland 14%); bij de 65-plus mantelzorgers is dit 16% (Nederland 14%). Mantelzorgers die zich zwaar belast voelen geven gemiddeld meer uren zorg: 27 uur ten opzichte van gemiddeld 10 uur door mantelzorgers die zich niet zwaar belast voelen. Zwaar belaste mantelzorgers zijn vaker somber, depressief en (ernstig) eenzaam. De verwachting is dat de druk op mantelzorgers de komende jaren vanwege de vergrijzing toeneemt. Ouderen hebben immers vaker beperkingen en chronische ziekten, en zullen daardoor vaker zorg nodig hebben.

GGD Gooi & Vechtstreek - Factsheet Gezondheidspeiling 2012 / blz. 7

Senioren bezoeken vaker huisarts en specialist

MILIEU

In het voorgaande jaar heeft 76% van de volwassenen (2008 Binnenmilieu: risicofactoren in de woning 75%) en 87% van de 65-plussers contact gehad met de huisEr is een aantal stoffen (zoals allergenen, vluchtige organische arts (2008 79%). Hoe ouder, hoe vaker men contact heeft stoffen, radon en asbest), dat zich door slechte ventilatie in gehad met de huisarts. Na de huisarts was er het meest het binnenmilieu kan ophopen. Een slechte kwaliteit van het contact met de tandarts en/of mondhygiënist: 85% voor binnenmilieu kan diverse gezondheidsklachten veroorzaken. de volwassenen (2008 84%) en 66% voor de 65-plussers Dit zijn relatief onschuldige klachten als een onaangenaam (2008 61%).Volwassenen bezochten vaker dan in 2008 een gevoel (last van geur, tocht, droogte en dergelijke) en sufheid medisch specialist (39% om 33% in 2008) en 65-plussers tot ernstiger aandoeningen als astma, allergisch eczeem en ook (62% om 53% in 2008). infecties van de luchtwegen. Goede ventilatie is vaak de Bijna één op de drie mensen (31%) bezocht een paramedisleutel tot een gezond binnenmilieu. cus (diëtist, fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist en/of In onderstaande tabel staan de resultaten voor de regio oefentherapeut Cesar/Mensendieck): 30% van de volwasseGooi en Vechtstreek. nen (2008 30%) en 36% van de 65-plussers (2008 35%). Gemiddeld had bijna één op de tien Risicofactor binnenmilieu woning Volwassenen Senioren Regio(9%) contact met de GGZ (Geestelijke gemiddelde Gezondheidszorg, psycholoog, psychiater Dagelijks in huis roken 15% 12% 14% of Maatschappelijk Werk): 10% volwasseBlootstelling aan slechte ventilatie 13% 8% 12% nen (2008 8%) en 4% 65-plussers (2008 Blootstaan aan verbrandingsproducten 17% 18% 17% 4%). Twee procent van de volwassenen en mogelijk koolmonoxide (2008 2%) en 8% van de 65-plussers Blootstaan aan vocht en/of schimmel in 7% 4% 6% (2008 10%) had contact met het Wmowoon- en slaapkamer loket in de gemeente.

HUISELIJK GEWELD

Eén op de tien vrouwen en één op de 20 mannen heeft ooit te maken gehad met huiselijk geweld Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke kring wordt gepleegd (gezin, familie, (ex)partner, huisvrienden). Het gaat om lichamelijk, seksueel of geestelijk geweld. Van alle respondenten in onze regio geeft 7% aan ‘ooit’ slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld (Nederland 7%): 9% van de volwassenen (2008 8%; Nederland 8%) en 3% van de 65-plussers (2008 3%; Nederland 4%). Het betreft twee keer zoveel vrouwen (10%) als mannen (5%). De meest voorkomende vormen van geweld zijn psychisch/ emotioneel geweld en lichamelijk geweld. De daders zijn in de meeste gevallen de ex-partner of (stief)ouder(s). Dit geldt voor zowel de regio Gooi en Vechtstreek als voor Nederland. Slachtoffers van huiselijk geweld blijken vaker somber, vaker eenzaam, beoordelen hun eigen gezondheid minder positief en bezoeken vaker de huisarts.

Eén op de acht heeft last van ernstige geluidhinder Hard, aanhoudend of ongewenst geluid kan niet alleen hinderlijk zijn, het kan ook gezondheidsproblemen als hoge bloeddruk en slapeloosheid veroorzaken. De belangrijkste vijf veroorzakers van geluidhinder zijn landelijk gezien de afgelopen twintig jaar onveranderd (wegverkeer, buren, vliegverkeer, industrie, railverkeer). Eén op de acht respondenten in Gooi en Vechtstreek (12%) geeft aan thuis ernstige geluidhinder te hebben. Ernstige hinder komt voornamelijk door het geluid van buren (6%), gevolgd door wegverkeer (4%).Volwassenen zijn vaker ernstig gehinderd dan 65-plussers (13% om 10%). Senioren hebben minder last van de buren maar evenveel last van wegverkeer. Drie procent is ernstig gehinderd door vliegverkeer.

Deze factsheet en het tabellenboek zijn te downloaden via www.ggdgooi.nl. In het tabellenboek staan ook de resultaten op gemeenteniveau.

Colofon Uitgave van GGD Gooi & Vechtstreek / Postbus 251, 1400 AG Bussum / www.ggdgooi.nl Tekst: M.B. van Acker, epidemioloog / Vormgeving: D. Jongerden / Juni 2013