Kynologenclub Delft en omgeving Plezier voor baas èn hond
Gezondheid Rugproblemen bij honden Het komt vaker voor dan je zou denken Door Anders Hallgren Oorspronkelijk in het Zweeds verschenen
ACHTERGROND Een veelvoorkomende oorzaak voor gedragsproblemen bij honden is ziekte of pijn. Volgens mensen die met probleemhonden werken, is de oorzaak van de pijn of de ziekte vaak beschadiging van spieren en botten. In 1991 heb ik een onderzoek uitgevoerd. Het doel van dit onderzoek was te ontdekken hoe vaak rugblessures bij honden voorkomen en een aantal oorzaken ervan te achterhalen. Aan het onderzoek deden 424 honden mee. 24 daarvan werden om verschillende redenen uit het onderzoek verwijderd, bijvoorbeeld incomplete informatie op het vragenformulier. Gedragsdeskundigen, door mijzelf opgeleid, en chiropraktici, boden hondeneigenaren op diverse hondenclubs de gelegenheid een gratis onderzoek te laten doen. Het vragenformulier bestond uit twee delen. Het eerste deel werd ingevuld door de chiroprakticus. Indien van toepassing werd hierin de aard van de blessure vermeld zoals die bleek uit het chiropraktisch onderzoek. De eigenaren vulden het tweede gedeelte van het vragenformulier anoniem in, voordat zij de resultaten van het onderzoek ontvingen. Dit gedeelte bevatte gegevens over de hond zoals ras, geslacht, leeftijd, en mogelijke heup-, knie- of elleboogdysplasie, indien bekend. Ook vulden de eigenaren informatie in over factoren bij hun honden die mogelijk tot rugproblemen konden leiden. Dit waren: • • • • • • • • • • • •
Blessures aan gewrichten Gebruik van een slipketting Veel traplopen Rukken en trekken aan de riem door hond, eigenaar of beide Ruw spelen Beweging met abrupte versnelling en rennen met hoge snelheid Extern letsel (door welke oorzaak ook, van mishandeling tot aanrijding door een auto) Veel springen Beweging op harde en vlakke ondergrond Voer met onvoldoende voedingsstoffen Voer met te hoog eiwitgehalte Onvoldoende vitamines
RESULTATEN 63 procent van de honden had ten tijde van het onderzoek rugproblemen. Er was geen significant verschil tussen reuen en teven. De problemen waren als volgt verdeeld: • Lumbaal (lage-rugwervels): 72,33% • Thoracaal (borstwervels): 67,19% • Cervicaal (nekwervels): 26,87% Het totaal is meer dan 100 procent omdat sommige honden op meerdere plaatsen geblesseerd waren.
Gedragsproblemen Een statistisch significant aantal honden met rugproblemen had tevens gedragsproblemen (55,33 procent). Van de honden zonder rugproblemen, had 30 procent gedragsproblemen. (N.B.: Over de ernst van de problemen of de situaties waarin ze voorkomen, wordt niets gezegd.) Van de 55 procent met zowel rugproblemen als gedragsproblemen: • gedroeg 42% zich agressief • gedroeg 13% zich terughoudend Van de 30 procent met gedragsproblemen, maar zonder rugproblemen: • gedroeg 19% zich agressief • gedroeg 11% zich terughoudend Als we echter keken naar de agressieve honden, dan had daarvan: • 79% rugproblemen, en slechts 21% geen rugproblemen Van de terughoudende honden had: • 69% rugproblemen en 31% geen rugproblemen.
Mogelijke oorzaken van rugproblemen Eerdere blessures aan gewrichten Honden die eerder groeipijn hadden, hebben significant vaker rugproblemen (83,33 procent) dan
andere honden. Van de honden die eerder gewrichtsproblemen hadden, had 71 procent rugproblemen. Ongeveer 75 procent van de honden die eerder mank waren door onbekende oorzaak, had rugproblemen. Dit is eveneens een significant resultaat. De samenhang tussen in telgang lopen en rugproblemen is niet overtuigend. Hoewel er een betrekkelijk grote correlatie is (75 procent had rugproblemen), is het onduidelijk wat de achterliggende oorzaak is van deze resultaten. Halsbanden Er was geen verband tussen het omhebben van slipkettingen en rugproblemen in de drie delen van de rug (lumbaal, thoracaal, cervicaal). Rukken en trekken Daar staat tegenover dat er een samenhang lijkt te bestaan tussen de manier waarop de halsband wordt gebruikt en rugproblemen. Rukken en trekken heeft vooral effect op de nek en keel van de hond. Zoals verwacht was er geen samenhang tussen het gebruik van de halsband en thoracale en lumbale rugblessures. Een van de duidelijkste resultaten in de studie was het verband tussen nekblessures en 'rukken en trekken'. Bij 91 procent van de honden met nekblessures was aan de riem gerukt door de eigenaar of was het de hond lange tijd toegestaan hard aan de riem te trekken. (N.B.: Bij de honden zonder nekblessures was bij slechts een zeer laag percentage aan de riem gerukt of langere tijd toegestaan dat de hond trok (commentaar van de auteur).) Extern letsel In dit geval wordt hieronder verstaan: aanval door een andere hond, aanrijding door een auto of fiets, evenwichtsverlies en vallen in een auto die te hard remt, bij de nek pakken en op de rug dwingen, en geslagen worden. In al deze gevallen zijn de spieren van de hond gespannen, wat overbelasting kan opleveren. Als een hond bijvoorbeeld een spierblessure in zijn poot heeft, kan de hond dit compenseren door zijn rugspieren extra te belasten, waardoor een rugblessure kan ontstaan. Van de honden in deze groep had bijna 71 procent rugproblemen. Rennen en spelen Rennen en spelen met andere honden of gewoon veel rennen lijkt geen rugproblemen te veroorzaken. Er werd geen samenhang gevonden. Springen Onder springen wordt ook verstaan op en van meubilair springen, tegen mensen opspringen, over hekken, behendigheidssprongen springen, enzovoort. Er werd geen samenhang gevonden tussen springen en rugproblemen. Aan de lijn of los Hier werd geen samenhang gevonden. Traplopen Hier werd geen samenhang gevonden. Rekken Rekken bij het wakker worden, opstaan, enz. Het is interessant om te zien dat honden die vaak rekken, dikwijls lagerugproblemen hebben. Beweging De hoeveelheid beweging en het oppervlak waarop dat gebeurt, lijkt geen invloed te hebben op
rugproblemen. Wel lijkt er een positieve samenhang te bestaan tussen beweging op wisselende oppervlakken zoals bossen en weiden, en rugproblemen. Met andere woorden: honden die beweging kregen op wisselend terrein vertoonden minder rugblessures.
Voeding en vitamines Sommigen beweren dat voeding ook invloed heeft op het mogelijk ontstaan van rugproblemen. Vooral droge brokken met een mindere kwaliteit ingrediënten, met weinig voedingswaarde of met teveel eiwitten worden met argwaan bekeken. Er werd geen samenhang gevonden tussen voeding en rugproblemen (de verschillende merken werden niet geanalyseerd). Verschillende rassen Rassen waarvan negen (9) of meer honden aan het onderzoek meededen, werden bekeken om te bepalen of sommige rassen gevoeliger waren voor rugproblemen: (gemiddelde = gemiddelde van de hele groep) • • • • • • • • • • • •
Berner Sennenhond: onder het gemiddelde Kruising: boven het gemiddelde Boxer: boven het gemiddelde Cavalier King Charles Spaniel: boven het gemiddelde Collie: boven het gemiddelde Doberman: net boven het gemiddelde Flat Coated Retriever: onder het gemiddelde Golden Retriever: onder het gemiddelde Groenendaler: net onder het gemiddelde Labrador Retriever: net boven het gemiddelde Duitse Herder: boven het gemiddelde Tervuerense Herder: ver boven het gemiddelde
BESPREKING Het is verrassend dat rugproblemen bij honden zo vaak voorkomen (in dit onderzoek in 63 procent van de gevallen). Veel hondeneigenaren verwachten waarschijnlijk niet dat hun dier in deze mate lijdt aan 'welvaartsverschijnselen'. Volgens chiropraktici zijn rugproblemen bij mensen als volgt verdeeld: 20 procent heeft een goede rug, 40 procent heeft rugproblemen zonder dit te merken of eronder te lijden, 40 procent heeft pijn en heeft daarvoor behandeling nodig. Dat honden op dit vlak zo op mensen lijken, komt voor velen als een verrassing. Het is algemeen bekend dat honden met lange ruggen (Teckels bijvoorbeeld) een grote kans op rugproblemen hebben, maar nu weten we dat het bij iedere hond kan voorkomen!
Rugproblemen als bron van irritatie
Het is algemeen bekend dat honden door verschillende ziekten gedragsproblemen kunnen krijgen. Honden met rugproblemen vormen daarop geen uitzondering. Of de blessure pijn geeft of gewoon spanning is onmogelijk vast te stellen, maar duidelijk is wel dat deze problemen bij het dier irritatie opwekken. Het vaakst zijn honden met rugproblemen agressief, gestresst, luidruchtig, enzovoort. Reden genoeg om agressieve honden te onderzoeken op rugproblemen naast andere medische problemen.
Eerdere gewrichtsproblemen - een waarschuwingsteken Dat rugproblemen kunnen worden veroorzaakt door gewrichtsproblemen is waarschijnlijk niets nieuws. Een hond ontlast één poot en overbelast daardoor de andere. Hierdoor verdraait hij zijn lichaam, waardoor de rugspieren extra belast worden. Honden die groeipijn of gewrichtsproblemen hebben gehad of door onbekende oorzaak mank liepen, hebben vaker rugproblemen. Tevens lopen honden met thoracale rugblessures vaker in telgang dan andere honden. Ook is er een samenhang tussen honden met lagerugproblemen en vaak uitrekken. Nekblessures - door 'rukken en trekken' Een van de meestgebruikte soorten halsbanden is de slipketting. Als deze wordt gebruikt zoals hij bedoeld is, namelijk als trainingshulpmiddel, is het niet moeilijk voor te stellen dat de slipketting schade kan aanrichten aan de nekwervels en aan de keel. Honden die hard getrokken hebben of waaraan gerukt werd, hebben aanzienlijk vaker nekproblemen. Met andere woorden, er is reden genoeg om te waarschuwen tegen hard rukken aan de lijn of honden die vaker uitvallen aan een riem vast te binden. Ook is er reden tot zorg over honden die extreem trekken. Honden moeten vanaf het begin leren om aan de lijn de lopen zonder te trekken, net zoals eigenaren moet worden geleerd niet aan de hond te rukken en te sleuren. Dit is een gevoelig onderwerp, aangezien de meeste training op hondenscholen op 'ruktechnieken' is gebaseerd. (N.B.: Dit onderzoek is in 1991 uitgevoerd, toen 'ruktechnieken' nog veelvuldig voorkwamen.) Blessures - een veelvoorkomende oorzaak voor rugproblemen Een andere factor waarbij een duidelijke samenhang bestaat met rugproblemen is extern letsel. Als een hond zijn evenwicht verliest of aan geweld wordt blootgesteld, is er een grotere kans op rugblessures. Hierbij hoeft de blessure niet op een specifieke plek te zitten. Uit ervaring is al bekend dat rugproblemen over een langere periode kunnen ontstaan na overbelasting of beschadiging van spieren. Het is dan ook aan te raden situaties te vermijden waarin de hond geblesseerd kan raken. Eén manier is ervoor te zorgen dat de hond niet op en neer wordt gesmeten achterin de auto - rij voorzichtig! Het is niet altijd mogelijk ongelukken te voorspellen en te voorkomen, maar we kunnen het risico verkleinen door honden aan de riem te houden bij drukke wegen. Hetzelfde geldt voor aanvallen door honden. Sommige eigenaren vinden vechten natuurlijk gedrag en laten hun hond los, zelfs als deze een andere hond kan aanvallen. Het is echter geen natuurlijk gedrag en we moeten kunnen eisen dat dergelijke honden aan de lijn gehouden worden. Spelen kan geen kwaad - maar wel eerst een warming-up Honden die vaak rennen, met andere honden spelen, of springen van vreugde of over
hindernissen, vertonen niet vaker dan normaal rugproblemen. Dat is goed nieuws. Echter, honden moeten gemasseerd worden en de kans krijgen hun spieren op te warmen voor inspannende activiteiten, of dat nu ruw spel is of jagen of behendigheid. Aangelijnd of los Of een hond meestal aangelijnd is of los loopt, leek geen effect op de rug te hebben. Dat is erg prettig om te weten als we onze honden om allerlei redenen meestal aangelijnd moeten houden. Traplopen Hetzelfde geldt voor traplopen. Dat lijkt geen verschil te maken. Echter, eigenaren van honden met gevoelige ruggen moeten voorzichtiger zijn met trappen.
Beweging Het lijkt waarschijnlijk dat honden die minder beweging krijgen, meer kans hebben op spier- en rugblessures. Deels is dit omdat hun spieren niet veel kracht hebben. Krachtige spieren helpen normaal gesproken de botstructuur te beschermen. Ook kunnen honden die weinig beweging krijgen te weinig hun energie kwijt, zodat ze wilder zijn als ze eenmaal los mogen en daardoor meer kans hebben op blessures. Ook is het aannemelijk dat honden die veel beweging krijgen minder kans hebben op rugblessures. Ten eerste hebben deze honden een goede fysieke conditie. En tevens zijn ze waarschijnlijk minder wild en druk. Ten slotte, als honden op mensen lijken op dit vlak, is beweging eenvoudig goed voor de rug. In dit onderzoek werd geen samenhang gevonden tussen hoeveelheid beweging en rugproblemen. Het onderzoek toont echter wel aan dat er minder kans is op rugproblemen bij beweging op wisselend terrein. De variatie aan ondergrond lijkt een positief effect te hebben. Dit is logisch: een hond die op wisselend terrein loopt, oefent meer spieren, waardoor hij minder kans op blessures heeft.
VOOR DE TOEKOMST Voor de toekomst zouden we graag een onderzoek zien naar verschillende rassen en rugproblemen. De gegevens in deze studie lijken erop te wijzen dat bepaalde rassen gevoeliger zijn voor rugproblemen dan andere. Vertaling van een Engelse samenvatting van "Ryggproblem hos hund", auteur Anders Hallgren, uitgegeven door Jycke-tryck AB, ISBN 9187652382
| Home | Cursussen | Activiteiten | Agenda | Adressen | Publicaties | Links | | Contact met sitebeheerder |
Zoeken op www.kc-delft.nl: Zoeken op uw eigen site?
Copyright K.C. Delft e.o. Niets van deze site mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder (schriftelijke) toestemming van de site-beheerder.
