Gestopt. (alwéér)! Service. GEZONDER WERKEN MET ARBOVRIENDELIJKE HULPMIDDELEN pagina 20 TOEGANKELIJKHEID. Inzicht met checklist ARBO-INFORMATIE

Nr. 01 - 2010 24e jaargang

THEMAN U M M E R

Service TOEGANKELIJKHEID

Inzicht met checklist ARBO-INFORMATIE

Snel via arbouw.nl

Gestopt (alwéér)!

GEZONDER WERKEN MET ARBOVRIENDELIJKE HULPMIDDELEN

pagina 20

Informatieblad over arbeidsomstandigheden voor werknemers en werkgevers in de bouwnijverheid

I N H O U D THEMANUMMER

Service

Stoppen met roken

www.arbouw.nl

Tijdens de medische keuring krijgt de ogenschijnlijk onverwoestbare Henk Holleman te horen dat stoppen met roken wel eens beter zou kunnen zijn. Een open deur? In zijn geval niet. ‘Ik had eigenlijk nooit klachten.’

18 In de loop der jaren heeft Arbouw een schat aan informatie verzameld over gezond en veilig werken. Arbouw Pijlers kijkt mee met timmerman/voorman Ronald Slingerland (48) van A&S bouw uit Leiden. Hij bezoekt de website van Arbouw voor het eerst.

6 Toegankelijkheid ok? Werknemers hebben soms grote moeite zich over hun werkplek te bewegen. Om het probleem inzichtelijk te maken, hebben FNV Bouw, CNV Vakmensen, FOSAG en Arbouw een checklist samengesteld, speciaal voor het personeel in de sector afbouw en onderhoud.

Arbovriendelijke hulpmiddelen

Met een hulpmiddel werk je lichter en dus gezonder. Al eens op de website www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl gekeken? Op de site staan de meest gebruikte arbeidsmiddelen die het werk vergemakkelijken. Als voorproefje zetten we er een paar op een rijtje…

14 En verder... 4 8 10 13 2

Pijlsnel Huidklachten opgelost CAO-pakket Bedrijfsgezondheidszorg Service

maart 2010

20

16 Beroepenfolders 17 Arbouw Infolijn 22 Willens en Wetens

Glasfacet Langs de snelweg A2 bij Utrecht leggen medewerkers van C. Vorsselmans Aluminium& Glaswerken de laatste hand aan De Facet. Hoewel het glazen kantoorcomplex aan de voorzijde al in gebruik is, moeten aan de achterzijde nog enkele glasstrips worden vervangen. Het tweehonderd meter lange bouwwerk zal volgens de architecten ‘oprijzen als een trotse Sfinx uit het landschap’. Het dankt zijn naam aan de scherpe hoeken in de gevel. Voor wie het nog niet wist: een facet is een platgeslepen oppervlak van metaal of gesteente.

Foto: Foto: Ton Arbouw Borsboom

(Bij werken in een hoogwerker raadt Arbouw aan een harnasgordel met vallijn te dragen).

Pijlsnel Arbeidsinspectie streng op valgevaar en onveilige machines Aanleiding is de Europese strategie om het aantal arbeidsongevallen tussen 2007 en 2012 met een kwart te verminderen. Volgens de arbeidsinspectie dragen onveilige machines en valgevaar voor een belangrijk deel bij aan

de arbeidsongevallen. Naast deze risico’s zal de inspectiedienst aandacht besteden aan gevaarlijke stoffen. Werkgevers moeten deze waar mogelijk vervangen door minder schadelijke stoffen.

Foto: Ton Borsboom

Jaarlijks controleert de arbeidsinspectie intensief op enkele specifieke onderwerpen. Onlangs is speciaal gekeken naar de veiligheid op en rond rolsteigers. In 2010 gaat zij speciaal op zoek naar onveilige machines en valgevaar.

Werken op hoogte en met machines krijgen het komende jaar meer aandacht tijdens controles op bouwlocaties.

Veilig én modieus Op 14 en 15 april vindt in Ahoy in Rotterdam voor de derde maal de (gratis) beurs Safety&Fashion@work plaats. Tijdens het evenement is van alles te vinden op het gebied van persoonlijke beschermingsmiddelen, bedrijfskleding en accessoires. Bij de kleding staan de veiligheidsnormen centraal, maar ook het draagcomfort en modegehalte. Belangrijke doelgroepen van de beurs zijn veiligheidskundigen en inkopers. Op 14 april reikt de AVAG, de branchevereniging voor veiligheid en gezondheid, een prijs uit voor het meest innovatieve persoonlijke beschermingsmiddel. Op 15 april is er een programma over arbeidsveiligheid. Die dag wordt ook de Corporate Fashion Award uitgereikt. Meer informatie: www.safetyandfashionatwork.nl

4

maart 2010

Blootstelling straling aangepakt Werkgevers zijn verplicht hun werknemers beter te beschermen tegen kunstmatige optische straling zoals UVlicht, infraroodlicht en laserstraling. Deze vormen van straling kunnen huidkanker, hoornvliesontsteking en staar veroorzaken. Begin dit jaar stemde de ministerraad in met een aanpassing van het Arbeidsomstandighedenbesluit aan de Europese regelgeving. De nieuwe regels gaan in vanaf 27 april 2010. Werkgevers kunnen aan de nieuwe normen voldoen met de aanschaf van moderne machines en apparaten. Ook moeten zij actief op zoek naar methoden om de blootstelling aan straling te voorkomen.

Eenvoudig gezond en veilig dankzij arbocatalogi Aan de arbeidsomstandigheden in de bouwnijverheid wordt een flinke impuls gegeven. De afgelopen jaren is door vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers namelijk hard gewerkt aan de zogenoemde arbocatalogi. Hierin staan per beroep maatoplossingen om het werk lichter, minder stoffig, geluidarm en veiliger te maken. In de nabije toekomst krijgt elke branche zijn eigen arbocatalogus. Zo is er inmiddels een catalogus voor onder meer de bouw en infra, de afbouw en de bestratingbranche. In de catalogi staan maatregelen om de arbeidsomstandigheden in de betreffende branche te verbeteren. Op internet kan nu iedereen met een paar muisklikken specifieke informatie over arbeidsomstandigheden vinden. Zoals de arbomaatregelen tegen lichamelijke belasting en lawaai bij timmerwerk, of het voorkomen van huidirritatie tijdens schilderen. De arbocatalogi worden ook wel de ‘oplossingenboeken voor betere arbeidsomstandigheden’ genoemd, omdat vrijwel alles erin te vinden is.

Foto: Ton Borsboom

De catalogi zijn naast volledig ook gemakkelijk in het gebruik. De makers verwachten dat deze voordelen zullen leiden tot een brede toepassing van de maatregelen. Met andere woorden: er zal daadwerkelijk gezonder en veiliger worden gewerkt.

Geen verplichting, wel raadzaam Door de maatregelen uit de catalogi te treffen, voldoen de bedrijven aan de Arbowet. In deze wet staan de doelen die de overheid stelt aan de gezondheid en veiligheid. Aan de organisaties van werkgevers en werknemers is gevraagd om te bepalen hoe deze doelen in de praktijk worden gehaald. De oplossingen zijn nu dus overzichtelijk samengebracht in de arbocatalogi. De inhoudelijke kennis is door Arbouw geleverd. Het betreft veelal reeds bestaande normen, richtlijnen en informatie over hulpmiddelen. Tijdens haar controles zal de arbeidsinspectie de arbocatalogi daarom als uitgangspunt nemen. Zorgen voor goede werkomstandigheden mag echter ook op een andere manier. Dan moet de werkgever wel kunnen aantonen dat de gekozen aanpak net zo gezond en veilig is. Bijvoorbeeld met meetrapporten rondom het geluid van het gebruikte gereedschap. Bij de maatregelen uit de

arbocatalogi is dit aanvullende bewijs niet nodig. Deze maatregelen zijn namelijk uitvoerig getest en door de arbeidsinspectie goedgekeurd. Zelfstandigen hebben geen eigen arbocatalogus, maar dienen wel aan de belangrijkste punten uit de Arbowet te voldoen, zoals lawaai, valgevaar en gevaarlijke stoffen. Vooralsnog vormt het arborisico lichamelijke belasting een uitzondering. De zzp’ers mogen zelf weten hoe zwaar en hoe vaak zij tillen. Demissionair minister Donner (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) heeft wel de intentie om de regels voor iedereen op de bouwplaats gelijk te stellen.

Bekijk de arbocatalogi via www.arbocatalogi-bouwnijverheid.nl

De verwachtingen rond de arbocatalogi voor de bouwnijverheid zijn hoog gespannen. Doordat de catalogi oplossingen bieden voor alledaagse arborisico’s, zou daadwerkelijk gezonder en veiliger kunnen worden gewerkt.

maart 2010

5

Thema Service

Stoppen met roken Arbouw regelt de uitvoering van het CAO-pakket Bedrijfsgezondheidszorg, met onder andere een medische keuring voor elke werknemer in de bouwnijverheid. Tijdens deze keuring krijgt de ogenschijnlijk onverwoestbare Henk Holleman te horen dat stoppen met roken wel eens beter zou kunnen zijn. Een open deur? In zijn geval niet. ‘Ik had van het roken eigenlijk nooit last. Ik was nog steeds fit en klom steiger op en af. Maar wat ik van de arts te horen kreeg, was niet erg hoopgevend.’ 6

maart 2010

Of toch niet? Want er was ook een minder in het oog springend mankement: de doorbloeding van zijn aderen. De bedrijfsarts voelde in de lies en de enkel van de verstokte roker en kwam tot de conclusie dat het bloed er niet meer zo soepel vloeit. Het mag bekend zijn dat roken zorgt voor een vernauwing van de bloedvaten. ‘En ik heb altijd gezegd’, verklaart Holleman, ‘dat wanneer een arts mij dit soort alarmerend nieuws zou brengen, ik acuut zou stoppen. En zo gezegd, zo gedaan.’ ‘Fataal’ feestje Holleman mag zichzelf gelukkig prijzen zo gemakkelijk, nu drie jaar geleden, van het roken af te zijn gekomen. ‘Het zit gewoon tussen de oren’, zegt hij. ‘Als je wilt stoppen, dan moet je dat gewoon doen. Geen nicotinepleisters, die zorgen alleen maar dat je verslaafd blijft. Je moet zorgen dat je er in je hoofd klaar mee bent. Alleen dan lukt het om van de sigaretten af te blijven.’

Net even meer lucht De allround timmerman van VDR Bouwgroep uit Deventer merkt inmiddels heel veel van het feit dat hij niet meer rookt. Hoewel hij zich altijd fit voelde, heeft hij net even meer lucht. Thuisgekomen van

Van het roken af, maar twintig kilo aangekomen het werk heeft hij zelfs nog voldoende energie om aan zwemmen en duiken te doen. Ook is zijn reukvermogen weer terug en daarmee natuurlijk ook de smaak van het eten. Een nadeel heeft dat ook. ‘Want hierdoor ben ik flink aangekomen. Bovendien, als je stopt met roken, moeten de handjes toch wat te doen hebben. Dus is er ’s avonds nog wel eens het nodige gesnoept. Ik heb me maandenlang niet gewogen, maar toen ik opeens toch op de weegschaal ging staan, schrok ik me rot. Ik was twintig kilo zwaarder geworden!’

reden om het roken stug vol te blijven houden. Zij is de afgelopen jaren maar liefst dertig kilo afgevallen. Thuis op de bank in hun woning in Elst zegt ze haar dagelijkse dosis van tien sigaretten liever niet op te geven. Anders gebeurt haar hetzelfde als haar man Henk. ‘En ik heb juist zo’n moeite gedaan om al dat overtollige gewicht kwijt te raken.’ Holleman pakt nu echter beide aspecten aan: niet roken en ook het lichaamsgewicht onder controle houden, in elk geval weer onder de honderd kilo krijgen. Hij heeft zijn eetpatroon aangepast en is daarbij gewoon door blijven sporten. ‘Tegenwoordig snoep ik minder en ik neem netjes mijn brood en fruit mee naar het werk. ’s Avonds schep ik vaak nog wel eens extra op, want mijn vrouw kan heerlijk koken. Het feit dat je elke dag werkt, helpt ook je gewicht onder controle te houden. Ik ben de laatste maanden een kilo of acht kwijtgeraakt, maar dat is nog niet genoeg. Boven mijn zwembroek zie je nog steeds het bekende rolletje. Dat eraf krijgen, is mijn volgende doel.’

Het beheersen van het lichaamsgewicht is voor zijn echtgenote Willeke zelfs een Fotografie: Peter Drent

Henk Holleman (59) rookte op de dag van de keuring zijn pakje shag op, ging naar bed, stond de volgende morgen weer op en raakte daarna geen saffie meer aan. De bedrijfsarts had hem eens goed bekeken, voelde wat aan de rug, de armen en benen en wist dat hier een bouwvakker voor hem stond die niet kapot te krijgen is. Iemand die met gemak tot zijn pensioen mee kan.

Toch is ook Hollemans vlees wel eens zwak gebleken. ‘Tja, ééns een verslaafde, altijd een verslaafde, zo is het ook wel weer’, merkt hij op. ‘Als ex-roker moet je er heel erg voor uitkijken om niet nog eens in de fout te gaan. Je blijft altijd kwetsbaar. Ik heb mij ooit op een feestje laten verleiden om er weer eens één op te steken. En dat terwijl ik eigenlijk al jaren niet meer had gerookt. Een biertje erbij, de jongens onder elkaar, je kent dat wel. Bovendien reed ik toen regelmatig met een collega mee die werkelijk rookte als een schoorsteen. Het was gewoon niet te harden in die auto. Het enige dat hielp, was er zelf ook eentje op te steken. En dat werd een gewoonte, kun je wel zeggen. Vanaf dat moment rookte ik weer vier pakken shag per week.’ Maar vandaag de dag lijkt alles weer koek en ei. De alles-of-niets-strategie van Holleman werkt goed. Hij rookt inmiddels drie jaar niet meer. ‘En ik snak ook helemaal niet meer naar een sigaret. Hetzelfde succes wens ik anderen ook toe. Als er ook maar één lezer door dit artikel weet te stoppen, ben ik al tevreden.’

Henk Holleman aan het werk. Naast de rook van sigaretten is ook (hout)stof schadelijk voor de longen. Pas tijdens schuur- en zaagwerkzaamheden dus altijd stofafzuiging toe.

maart 2010

7

Foto: Peter Drent

Thema Service

Bij de arbodienst in goede handen Theo Faassen kampte bijna een jaar lang met huidklachten. De bouwvakhelper had zelfs zo veel pijn dat van normaal functioneren geen sprake meer was. Al bij het handen schudden met de bedrijfsarts werd zijn probleem duidelijk. Faassen kreeg een spoedcursus in het voorkómen van de beschadigingen op zijn handen.

8

maart 2010

Faassen heeft last van een chronische klacht, een vorm van slijtage-eczeem. Hij wijt zijn huidklachten ook aan de grove materialen en betonspecie. Al opperend was hij de timmermannen en metselaars

‘Beschadigde handen van een bouwvakker hebben iets anders nodig dan gewone zalf’ van grote dienst. Maar zichzelf niet, zo blijkt achteraf. Faassen deed zijn werk te pas en te onpas zonder handschoenen. Stom, erkent hij nu, ‘maar dat ging vaak in de gauwigheid. De handschoenen stak je tussentijds wel eens in de kontzak. Daar kwamen ze vaak niet meer uit.’ Helaas is Faassen een van de bouwvakkers die door de economische crisis hard is geraakt. Vlak voor de bouwvakantie verloor hij zijn baan die hij al acht jaar had. Overigens niet als enige. Zo’n zestig mensen moesten noodgedwongen het bedrijf verlaten. Al meteen na de zomer begon het hem thuis behoorlijk te vervelen. En nog steeds. Graag zou hij dus zo snel mogelijk weer aan het werk gaan. ‘Het liefst in de bouw, dat is gewoon prachtig werken. Een bedrijf heeft veel aan mij. Ik ben een harde werker en ik weet van aanpakken.’ Nieuwe zalf Ondanks zijn ontslag kijkt Faassen met een goed gevoel terug op de periode vlak voor de zomer van 2009. En dan vooral op de begeleiding die hem werd geboden om zijn huidklachten op te lossen. De beschadigingen op zijn handen verdwenen dankzij een zalf met salicylzuur. Deze werd hem voorgeschreven door de bedrijfsarts van ArboUnie in Arnhem. ‘Zelf ben ik op aanraden van mijn zus een tijdje met uierzalf in de weer geweest. Op zich een goede tip, want de zalf hielp om de pijn te verzachten. Maar op den duur werden mijn handen er nogal droog van. Beschadigde handen

van een bouwvakker hebben kennelijk iets anders nodig dan gewone zalf.’ Bij de arbodienst was Faassen wat dat betreft in goede handen. Al bij de eerste kennismaking merkte de arts zijn klacht meteen op. Het was tijdens de reguliere medische keuring, ofwel het PAGO. ‘Meteen toen ik de arts een hand gaf, maakte hij zo’n opmerking in de trant van: hé, zou je daar niet eens wat aan doen?’ Niet veel later werd een verwekende crème met ureum voorgeschreven. Vanwege uitblijvend resultaat werd deze later vervangen door zalf met het agressieve salicylzuur. Deze maakte de huid geleidelijk zachter. Tegelijkertijd beschermde een neutrale zalf Faassens gezonde huid tegen verbranding. En daar bleef het niet bij. Een paar weken na het onderzoek bezocht een arbeidshygiënist de werkplek. Faassen: ‘Samen met een collega die hetzelfde probleem had als ik, kregen we uitleg over het voorkómen van de klachten. De man legde ons uit welke zeep we het beste konden gebruiken. En we kregen katoenen handschoenen die veel soepeler zaten, dus tijdens het werk minder pijnlijk aanvoelden. Ook werd ons uitgelegd hoe je de handschoenen het beste kunt uitdoen. Kort gezegd, mag je tijdens het uittrekken met de buitenkant van de ene handschoen de huid van je andere hand niet aanraken. Dat verergert de klachten namelijk.’

stuk aangenamer geworden. Als hij straks weer aan het werk gaat, kan hij dus met een schone lei beginnen. Bovendien weet hij nu veel meer over het onderwerp, zodat zijn klachten in de toekomst niet meer terug hoeven komen. Over het pakket met voorzieningen die aan de werknemers in de bouw wordt aangeboden, zoals de medische keuring en de vervolgbegeleiding, is Faassen dik tevreden. Dat is, buiten de aantrekkelijkheid van het werk zelf, voor hem een extra reden om in de bouw aan de slag te willen blijven. ‘Perfect gewoon dat de bouw zoiets organiseert’, zegt hij. ‘Mocht je iets mankeren, dan wordt dat tijdens de keuring snel ontdekt. Dat is trouwens niet zo gek. Je wordt helemaal binnenste buiten gekeerd.’ Vandaag de dag heeft Faassen nog maar één doel: zo snel mogelijk weer aan het werk. ‘Maar de tijd zit niet mee’, zegt hij wat bedrukt. ‘Dus het zal niet gemakkelijk worden. Maar misschien is er toch een bedrijf dat behoefte heeft aan een goede bouwvakhelper. Nogmaals, ik heb er ongelooflijk veel zin in. Het liefst ga ik morgen al direct aan de slag.’

Het telefoonnummer van Theo Faassen is bij de redactie bekend.

Inmiddels is Faassen alweer maandenlang pijnvrij. Zijn dagelijks leven is een

Huidklachten Onder meer ontkistingsmiddelen kunnen huidklachten veroorzaken. De huid raakt geïrriteerd en wondjes genezen minder goed. Op den duur kunnen er ontstekingen ontstaan. Als met ontkistingsmiddelen wordt gewerkt, wordt er ook met cement gewerkt. Nat cement werkt irriterend en kan leiden tot eczeem. De kans op huidaandoeningen door ontkistingsmiddelen wordt daardoor nog groter, omdat de huid beschadigd raakt door het cement, waardoor chemische stoffen makkelijker kunnen inwerken. Net als bij veel andere schadelijke producten is het advies: voorkom aanraking met de huid. Laat geen gereedschap en poetsdoeken slingeren waar schadelijke producten aan zitten. Draag bij vernevelen beschermende kleding (schorten) en het juiste type handschoenen. Was bij elke onderbreking van het werk de handen en onderarmen met water en milde zeep. Zorg voor voldoende inzicht in de gevaren van een product. Deze zijn samengevat in de gevaarsymbolen en de R- en S-zinnen op het etiket. Meer tips? Kijk op www.arbouw.nl bij Beroep en risico.

maart 2010

Foto: Ton Borsboom

De 45-jarige bouwvakker doet er nu luchtig over, maar nog maar een jaar geleden verging hij dagelijks van de pijn als hij stenen en hout met zijn twee beschadigde handen aanpakte. ‘Kloven, ruwe huid. Vooral bij de duim. Ongelooflijk pijnlijk was het. Maar het werk moest door, ook al ging dat steeds meer zeer doen’, zegt Faassen thuis in het Gelderse Winssen.

9

Thema Service

Langer gezond aan de slag dankzij medische begeleiding Gereedschap en materieel zijn belangrijke onderdelen van het werk. Zonder goede spullen hapert het werk. Hetzelfde geldt voor de werknemer. Ook hij moet goed in elkaar zitten, anders komt er van bouwen niets terecht. Om deze reden noemen bedrijven hun mensen wel eens het belangrijkste kapitaal. Dus gaan ze er zuinig mee om. Dat begint bij gezond en veilig werken. Daarnaast is een stukje onderhoud van belang. Hiervoor zijn diverse medische onderzoeken in het leven geroepen. Het recht op deze onderzoeken is in de CAO’s vastgelegd. De bekendste uit de reeks is natuurlijk het Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek. Afgekort bekt het beter: PAGO, ook wel de medische keuring genoemd. Het PAGO is géén examen, zoals wel eens wordt gedacht. De term keuring is dus eigenlijk geen goede, want er wordt helemaal niets gekeurd. Het PAGO is niet meer en niet minder dan een uitgebreide check van je lichamelijke conditie op een bepaald moment. Net als de auto een APK-beurt krijgt. Een verschil is er wel met de auto: deze kan worden afgekeurd. De werknemer die deelneemt aan het PAGO niet. Wel kan het zijn dat er iets moet worden ‘gerepareerd’. Tijdens het onderzoek wordt daarom naar de belangrijkste functies van het lichaam gekeken. De bedrijfsarts stelt vragen over het werk, eventuele geestelijke klachten en de leefstijl. De arts kijkt daarnaast speciaal naar de rug en ledematen. Verder worden de ogen en het gehoor getest, de bloeddruk en longfunctie gemeten en wordt het cholesterol- en bloedsuikergehalte bepaald. Bij werknemers vanaf veertig jaar wordt ook een hartfilmpje gemaakt. Totaalpakket Het PAGO maakt deel uit van een breed scala aan voorzieningen, samengevat als CAO-pakket Bedrijfsgezondheidszorg. Arbouw regelt dit pakket. Voor het PAGO krijg je elke twee of vier jaar, afhankelijk

10

maart 2010

van je leeftijd, een uitnodiging. Werknemers onder de veertig kunnen elke vier jaar naar het PAGO. Voor bouwplaats-

zondheid van werknemers beschermen en verbeteren. Voorbeelden van deze vervolgbegeleiding zijn een consult bij

Arbouw wil de gezondheid van werknemers beschermen en verbeteren. De keuringen en de vervolgbegeleiding dragen hier voor een belangrijk deel aan bij. werknemers van veertig jaar en ouder is dit elke twee jaar. Ook UTA-werknemers vanaf 52 jaar hebben elke twee jaar recht op het onderzoek.

een arbeidshygiënist of fysiotherapeut en een bedrijfs- of werkplekonderzoek door een deskundige. Voor dit laatste is overigens je toestemming nodig.

De werkgever is verplicht om zijn mensen in de gelegenheid te stellen naar het PAGO te gaan. Wel moet je hiervoor in veel gevallen vrij nemen. Dit verschilt per CAO (voor meer informatie: de werknemersingang van www.arbouw.nl bij Veel gestelde vragen en Medische keuringen). Sommige werkgevers geven hun werknemers vrijaf zonder dat het vakantie-uren kost. De uitslag van het PAGO wordt altijd alleen aan de werknemer medegedeeld (zie ook het kader Onderzoek en begeleiding verbeterd bij dit artikel).

Zelf actie ondernemen kan ook. Als je vragen of klachten hebt over je gezondheid waarvan je denkt dat deze mogelijk verband houden met het werk, dan kun je naar het arbospreekuur. Je moet hiervoor contact opnemen met de arbodienst. Je kunt trouwens alleen gebruikmaken van het arbospreekuur als je nog niet ziek bent gemeld.

Als naar aanleiding van het PAGO daadwerkelijk iets moet worden aangepakt, word je verder begeleid bij het oplossen van het probleem. Arbouw wil zo de ge-

Aan de genoemde voorzieningen zijn geen kosten verbonden, niet voor de werkgever en ook niet voor de werknemer. De arbodiensten declareren de kosten van hun activiteiten bij Arbouw. Voorwaarde is dat Arbouw met deze arbodienst een overeenkomst heeft.

Foto: Ton Borsboom

Werken in de bouwnijverheid is vaak buiten, soms zwaar en stoffig en kan dus op den duur leiden tot lichamelijke klachten. Deze zo veel mogelijk i� Onder meer de medische keuring draagt bij aan het voorkomen en oplossen van gezondheidsklachten. Op de foto moet de man met de b� bouwplaats schort het ook aan de veiligheid. Het ontbreken van de valbeveiliging vormt een serieuze bedreiging.

Onderzoek en begeleiding verbeterd

Via het PAGO naar ander werk

Dit jaar heeft Arbouw extra afspraken gemaakt met de arbodiensten die het CAO-pakket Bedrijfsgezondheidszorg uitvoeren. Zo krijg je naar aanleiding van de medische keuring vanaf dit jaar een rapport thuisgestuurd. Hierin staat van a tot z de uitslag van het onderzoek. Zoals de kwaliteit van je gehoor en je longen. Maar ook aspecten rondom werk, leefstijl, bloeddruk, cholesterolgehalte en ogen. Ook zet de bedrijfsarts (waar nodig) zijn gezondheidsadviezen nog eens op een rijtje en wordt de kans berekend op arbeidsongeschiktheid binnen vier jaar. Indien nodig word je uitgenodigd voor een vervolgconsult bij de bedrijfsarts.

Loopbaanbegeleiding biedt uitstekende mogelijkheden voor werknemers met een verhoogde kans op uitval uit het arbeidsproces. Een andere, minder belastende baan voorkomt dat de dreiging werkelijkheid wordt. In de bouwnijverheid zijn (tot dusver zeer succesvol) vier projecten rondom loopbaanbegeleiding, bedoeld voor werknemers in de bouw en infra, afbouw, natuursteen en schilderen en onderhoud. De voorzieningen die binnen de projecten worden aangeboden, zijn landelijk beschikbaar voor werknemers in de bouwnijverheid.

De afspraken zijn opgenomen in de contracten met de arbodiensten. Deze gelden voor de periode 2010-2015. Een van de afspraken is dat de bedrijfsartsen, die de werknemers onderzoeken, kennis hebben van de bouw. En dan met name de risico’s voor de gezondheid en veiligheid. Alleen dan kunnen zij een goed advies geven. Bedrijfsartsen zullen vanaf 2010 daarnaast tenminste 75% (was 50%) van hun werktijd voor de bouwnijverheid werken. Nieuw is ook de introductie van een werkadviseur bij de arbodienst. Hij of zij doet concrete aanbevelingen aan de bedrijven en hun werknemers over de gezondheid en veiligheid. Bijvoorbeeld over aanpassingen in het werk, methoden en middelen en de omstandigheden, daarmee rekening houdend met de beperkingen van de werknemers. Arbouw zorgt voor de scholing van deze adviseurs, zodat zij voldoende kennis hebben van het reilen en zeilen op de bouw.

De medische keuring bij de arbodienst (PAGO) speelt een belangrijke rol. Wanneer tijdens deze keuring blijkt dat er een verhoogde kans bestaat op uitval, dan kan de bedrijfsarts de werknemer naar een loopbaanvoorziening doorverwijzen. De werknemer beslist overigens zelf of hij van dit aanbod gebruik wil maken. Raadpleeg voor meer informatie de werknemersingang van www.arbouw.nl bij Veel gestelde vragen en Werkdruk.

maart 2010

11

Thema Service

Andere onderzoeken Er zijn naast het PAGO nog enkele andere onderzoeken: • Wie voor het eerst in de bouwnijverheid gaat werken of langer dan drie jaar geen werkzaamheden in de bouw heeft uitgevoerd, krijgt een Verplichte Intredekeuring. • Het Vrijwillig Intrede-onderzoek is bedoeld voor het technisch en administratief personeel dat voor de eerste keer in de bouwnijverheid gaat werken. • Een jaar na de Verplichte Intredekeuring hebben werknemers jonger dan twintig jaar recht op het Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek Jongeren. • Het Gericht Periodiek Onderzoek is er voor werknemers die bepaalde risicovolle werkzaamheden verrichten: machinisten van een torenkraan, mobiele kraan of mobiele heistelling en personeel dat werkt met verontreinigde grond, asbest en natuursteen of onder overdruk, in de off-shore en op terreinen van de chemische industrie. Voor de Verplichte Intredekeuring en het Gericht Periodiek Onderzoek (GPO) moet de werkgever betalen. Een GPO wordt wel vergoed als het gelijktijdig met een PAGO plaatsvindt. Het vervolgconsult en het werkplekonderzoek worden vergoed als de werknemer nog niet verzuimt. Raadpleeg voor meer informatie de werknemersingang van www.arbouw.nl bij Medische keuringen.

12

maart 2010

Werkdrukvoorziening uitgebreid In de CAO Bouwnijverheid is geregeld dat het uitvoerend, technisch en administratief (UTA-)personeel met last van hoge werkdruk zich kan aanmelden voor advies en individuele coaching. Arbouw regelt de uitvoering van deze voorziening. Per 1 januari zijn drie diensten toegevoegd: E-coaching, Tips&Tools en een EnergieScan. E-coaching is coaching via internet en telefoon. Het lijkt veel op de reguliere coaching: er is hulp op maat, de deelnemer krijgt tips, adviezen, oefeningen en opdrachten. Na aanmelding neemt de coach binnen 48 uur contact op. Het E-coachingstraject duurt maximaal tien weken. In het kader van Tips&Tools kunnen UTAwerknemers met een coach eenmalig een telefonisch coachgesprek voeren. Dit kan helpen om een beter inzicht in de situatie te krijgen. Ook kunnen UTA-werknemers de Anti-Roofbouw Toolkit aanvragen. Voor (afdelingen van) bedrijven is er de EnergieScan, een korte vragenlijst waarmee kwetsbare groepen en afdelingen in kaart kunnen worden gebracht. Daarbij kan op eenvoudige wijze het energiepeil van de werknemers worden gemeten. De EnergieScan kan telefonisch of per e-mail worden aangevraagd. Als er sprake is van verhoogde scores, ontvangt het deelnemende bedrijf adviezen over het voorkomen van werkdruk. In 2009 hebben ruim 150 UTA-medewerkers zich voor de werkdrukvoorziening aange-

meld. Zij kregen effectieve adviezen om aan hun vitaliteit te werken en verzuim te voorkomen. Ruim 92% van de deelnemers met lichte stressklachten is via de werkdrukvoorziening effectief geholpen. In geval van verzuim en ernstige klachten lag dit percentage op 85%. Aanmelden en meer informatie: tel. 08000231773 (gratis), of kijk op www.stressuitdebouw.nl of www.csrcentrum.nl/cms/node/54

Meer informatie voor werkgevers in de Vraag en antwoordbrochure CAO-pakket Preventiezorg in de bouwnijverheid. Voor informatie over bestellen: zie pagina 13 van dit blad.

Bedrijfsgezondheidszorg

Beroepenfolders

Medisch onderzoek

Foto: Ton Borsboom

Werk je in de bouwnijverheid, dan heb je recht op het PAGO, ofwel de keuring. Tijdens dit (vrijwillige) medische onderzoek bij de arbodienst word je van top tot teen door een bedrijfsarts onderzocht. Voor het PAGO ontvang je automatisch een uitnodiging van de arbodienst. Dat geldt ook voor het AGO-J, het speciale onderzoek voor jongeren. De Verplichte Intredekeuring (IK) is er voor iedereen die voor het eerst (of voor het eerst sinds drie jaar) in de bouw gaat werken. Verricht je bepaalde risicovolle werkzaamheden, dan kun je in aanvulling op het PAGO vaker medisch worden onderzocht. Dit wordt het Gericht Periodiek Onderzoek (GPO) genoemd. Je komt voor een GPO in aanmerking als je bijvoorbeeld werkt met vervuilde grond of werkzaamheden uitvoert op terreinen van de chemische industrie, werkt met asbest of machinist bent van een torenkraan, mobiele kraan of mobiele heistelling.

Werkplekbezoek Het medische onderzoek kan aanleiding zijn voor een extra gesprek met de bedrijfsarts of een bezoek aan de werkplek. Naar aanleiding van dit bezoek kan de arbodienst voorstellen een aanpassing in het werk te doen. Zo kunnen lichamelijke klachten in een vroeg stadium worden voorkomen. Voor het bezoek is altijd je toestemming nodig.

Vragen of klachten? Vragen of klachten over je gezondheid die mogelijk verband houden met het werk? Ga dan naar het arbospreekuur bij de arbodienst. De bedrijfsarts biedt een luisterend oor en komt met oplossingen. Indien nodig wordt een vervolgafspraak gemaakt. Voor het bijwonen van het arbospreekuur moet je zelf contact met de arbodienst opnemen. Je kunt alleen gebruikmaken van het arbospreekuur als je nog niet ziek bent gemeld.

Geen kosten Aan de medische onderzoeken, het arbospreekuur, vervolgconsult en werkplekbezoek zijn geen kosten verbonden. De arbodienst declareert de kosten van de activiteiten bij Arbouw, die het totale pakket Bedrijfsgezondheidszorg voor de bouwnijverheid regelt. Voorwaarde is wel dat Arbouw een overeenkomst heeft met de betreffende arbodienst. Uitzonderingen zijn de intredekeuring en het Gericht Periodiek Onderzoek (GPO). Hiervoor moet de werkgever betalen. Een GPO wordt wel door Arbouw vergoed als het gelijktijdig met een PAGO plaatsvindt. Het vervolgconsult en het werkplekonderzoek worden vergoed als de werknemer nog niet verzuimt.

Informatie op maat: de beroepenfolders van Arbouw. Onder het motto Tegelzetter Het belangrijkste bouwwerk ben je zelf Doe gezond, werk veilig geeft Arbouw een hele serie van deze folders uit. Hierin staan de voorkomende risico’s en nodige maatregelen waarmee de betreffende werknemers in hun beroep te maken hebben. Tot op heden verschenen onder andere beroepenfolders voor de metselaar, vlechter, tegelzetter, steigerbouwer, straatmaker, kabel- en buizenlegger en betonboorder. Alles wat je moet weten over gezond en veilig tegelzetten

Informatie voor de werknemer

gratis / de folders zijn ook te downloaden van de website www.arbouw.nl via Brochures (zie: Beroepenfolders voor werknemers).

www.arbouw.nl De website www.arbouw.nl biedt het volledige overzicht van de risico’s en maatregelen in de bouw. Ook vind je er een uitgebreid overzicht van bouwberoepen. Per beroep staan de risico’s beschreven en de maatregelen die je kunt nemen om het werk gezonder en veiliger te maken. Bij het onderdeel Veelgestelde vragen staan de vragen die het meest aan Arbouw zijn gesteld. Neem ook eens een kijkje op de website www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl. Hier staan 350 handige hulpmiddelen voor de bouwnijverheid.

Arbouw Infolijn Bij de Arbouw Infolijn kunnen werkgevers en werknemers terecht voor alle vragen over arbeidsomstandigheden. Van de maatregelen die nodig zijn bij het werken op hoogte tot het veilig omgaan met schadelijke producten. Van de eisen die worden gesteld aan ademhalingsbescherming tot vragen over wet- en regelgeving. tel. 0341-466222 / ma t/m vrij van 9-17 uur e-mail: [email protected] / fax: 0341-466211

Hoe bestellen? Bestellen van een uitgave kan (onder vermelding van de bestelcode) telefonisch (0341-466200), per fax (0341-466211), e-mail ([email protected]) en via internet (www.arbouw.nl). Veel uitgaven van Arbouw kunnen ook gratis van de website worden gedownload.

maart 2010

13

Thema Service

Scoort de bouwplaats op toegankelijkheid? Werknemers hebben soms grote moeite zich over hun werkplek te bewegen. Om het probleem inzichtelijk te maken, hebben FNV Bouw, CNV Vakmensen, FOSAG en Arbouw een checklist samengesteld, speciaal voor het personeel in de sector afbouw en onderhoud. In tien korte vragen wordt snel duidelijk waar de schoen wringt. ‘Door de checklist in te vullen, word je weer bewust van de dingen om je heen’, zegt Corné van Rijn. De 29-jarige schilder van schilders- en afwerkingsbedrijf Nico van Maren uit Katwijk komt regelmatig op bouwplaatsen. Meenemen van het juiste materiaal en het goed uitvoeren van de opdracht zijn belangrijke zaken. De toegankelijkheid van de werkplek is doorgaans niet het eerste waar hij aan denkt.

Toch is ook dit een aspect waar Van Rijn dagelijks mee te maken heeft. Net als anderen op de bouw, ondervinden schilders dikwijls hinder van slecht beloopbare steigers, ontbrekende valbeveiliging en matige verlichting. Deze zaken dragen bepaald niet bij aan een prettige en vooral veilige werkomgeving.

Van Rijn stuit zo nu en dan ook op rondslingerende materialen. Daarnaast is er soms sprake van gereedschap dat hinderlijk in de weg ligt. Vandaar dat hij de Checklist Onderhoudssector voor de schilder en glaszetter er maar eens bij pakt. De checklist bestaat uit een mapje met een voorraad invulvelletjes en een potlood. De vragen mogen dan voor de hand liggen, ze zijn een goede aanleiding om weer eens kritisch naar de werkplek te kijken. Met de checklijst in de hand stapt Van Rijn het bouwterrein op van een groot onderhoudsproject in Katwijk. De toegang tot het gebouw is goed. Vraag 1 gaat daar op in. ‘De ingang is vrij en er liggen geen obstakels in de weg. Score nul dus’, zegt hij. Ook de instaphoogte blijkt in orde. ‘Omdat er hier nergens dorpels zijn die je moet overtreffen.’

‘Ik heb wel eens iemand met ruit en al naar beneden zien vallen. Dat wil je niet meemaken.’ Met de rommel valt het alleszins mee. ‘Rotzooi haal ik vaak gewoon eigenhandig weg. Als het tenminste niet te veel is en het in de weg ligt. Als ik er een half uur mee bezig ben, spreek ik de mensen aan die er in eerste instantie verantwoordelijk voor zijn.’

Fotografie: Michel Pootjes

Rondslingerend gereedschap De checklist helpt de gebruiker om snel een goed beeld te krijgen van zijn

14

Schilder Corné van Rijn vult de Checklist Onderhoudssector voor de schilder en glaszetter in.

maart 2010

De checklist bestaat uit een mapje met een voorraad kopietjes en een potlood.

Het zou bijna eentonig worden: ook de randbeveiliging en het afdichten van de sparingen blijken in orde. ‘Het komt wel eens voor dat wanneer je intensief aan het werk bent, je die sparingen vergeet’, zegt Van Rijn. ‘Dat is tricky. We doen vaak een beroep op de aannemer om een open gebleven gat zo snel mogelijk te dichten. In de praktijk moet je soms meerdere keren vragen om dit voor elkaar te krijgen. Dan is er ander werk dat voor gaat. Maar dat is geen excuus, vind ik. De verantwoordelijkheid voor het beveiligen van de werkplek moét je gewoon nemen.’ ‘Wake-up call’ De rondgang met de checklijst over de bouwplaats is een succes. Van Rijn heeft zijn werkplek weer eens aan een kritische blik onderworpen en de score valt positief uit: uiteindelijk heeft hij slechts twee maal een vraag met één punt hoeven honoreren. ‘En een totaalscore van twee is groen, lees ik hier. Eens kijken, maatregelen zijn dan in principe niet nodig. Dat is mooi. We kunnen dus met een gerust hart aan de slag.’ Van Rijn is van plan de lijst vaker te gebruiken. Want elke bouwplaats is weer anders en ook de plek waar je dagelijks werkt, is aan verandering onderhevig. ‘Door de checklist in te vullen, word je weer bewust van de dingen om je heen’, zegt de schilder. ‘Het is een echte wakeup call.’ werkomgeving. Ook het rondslingerend gereedschap is een punt van aandacht. Kleine en grote apparaten kunnen immers hinderlijk in de weg liggen als er slordig mee wordt omgegaan. Een enkele keer ligt Van Rijn wat gereedschap in de weg, maar daarvoor heeft hij begrip. ‘Vaak behoort het gereedschap de timmerlieden of metselaars toe. Zij werken in een bepaald systeem, dus hun spullen liggen rondom verdeeld. Dat begrijp ik, maar het moet natuurlijk ook weer geen rommeltje worden.’ Ook de steigers krijgen aandacht in de checklist. ‘Het komt regelmatig voor dat je er met je materiaal niet doorkomt’, zegt Van Rijn. ‘Soms zie je de mensen daarom niet door het luik gaan, maar buitenom. Dat kan ook weer niet de bedoeling zijn. Ik verplaats mijn spullen meestal via de zijkant en ga vervolgens zelf door het luik. Dat kost wat meer tijd, maar mijn

veiligheid is belangrijk. Ik heb wel eens iemand met ruit en al naar beneden zien vallen. Dat wil je niet meemaken.’ Van Rijn beoordeelt de toegang tot de steiger waarop hij straks aan het werk gaat als positief, score nul dus op vraag 3. Ook vindt hij de toegang via de steigerplanken breed genoeg, maar niet even breed als de deuropening, waarna hij één punt opschrijft. Goed licht het halve werk In de checklist wordt daarnaast de verlichting aan de orde gesteld. Goed licht is namelijk essentieel. Is het ergens schemerig of donker, dan neemt de kans op struikelen, uitglijden of vallen zienderogen toe. Gelukkig voor Van Rijn en de andere aanwezigen is het in Katwijk goed geregeld. ‘Er is volledige verlichting bij de looproutes en op de werkplek. Alles is dus goed te zien. Score nul dus.’

Bestellen van de Checklist Onderhoudssector kan bij Arbouw. Zie pagina 13 van dit blad voor bestelwijzen.

maart 2010

15

Thema Service

Beroepenfolder biedt uitkomst

Fotografie: Michel Pootjes

In de uitgaven van Arbouw staan de belangrijkste tips en weetjes voor een gezonde en veilige werkplek. Via de website of telefonisch kun je de uiteenlopende reeks folders en brochures downloaden en bestellen.

Lezen in de beroepenfolder voor de betonvlechter.

Ron Haak (48), betonvlechter bij Haak vlechtwerken uit Haarlem, heeft heel toepasselijk de specifieke beroepenfolder voor de betonvlechter meegenomen. In de serie korte en bondige uitgaven van Arbouw staat informatie over gezond en veilig werken. Zoals over het werken op hoogte, lawaai, stof en tillen. In veel gevallen kunnen de werknemers zelfstandig met de aanbevelingen aan de slag. Volgens Haak is de aandacht voor zijn vak terecht, want het betonvlechten is een van de zwaarste beroepen. ‘Dat is al eeuwen zo. En nog steeds!’, zegt hij. ‘Bij de vlechter staat er ook vrij veel druk op. Je moet doorgaan, er moet gestort worden.’ In het vak van Haak is vooral de lichamelijke belasting een probleem. ‘We staan voor zeventig procent van de tijd gebukt te werken’, zegt hij. ‘Als ik aan een balk werk van dertig meter, dan sta ik zelfs de hele dag in een kromme houding.’ In de beroepenfolder van Arbouw staat dat gebukt werken zo veel mogelijk moet worden onderbroken. ‘Wissel het werk af. Laat het vlechtwerk zo veel mogelijk op maat en met een kraan aanleveren en gebruik een bindapparaat’, leest Haak hardop. ‘Goede tips’, vindt hij, ‘maar soms kan het niet anders dan met de hand.’

16

maart 2010

Nieuw hulpmiddel Om het probleem met het transport van de zware matten op te lossen, werkt Haak aan een zelfbedacht hulpmiddel. ‘De matten wegen meer dan je mag tillen. In de praktijk pakken we ze samen op, want het materiaal moet toch op zijn plekkie komen. Een hulpmiddel zou echter nog beter werken. Het wordt een karretje die de mat optilt, kantelt en op zijn plek krijgt.’

Haak verwacht veel van zijn vinding. Voor de vlechter is het ontwikkelen van een dergelijk hulpmiddel zelfs een kwestie van overleven. ‘Want de jaren beginnen te tellen’, zucht hij. ‘En met het verstrijken van de tijd krijg je pijntjes hier en daar. Dus wil ik er alles aan doen om te voorkomen dat het erger wordt.’ Op de website www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl staat een groot aantal hulpmiddelen voor de bouwnijverheid, waaronder de Tytecker, een handzaam bindapparaat waarmee het (vloer)vlechtwerk staand kan worden uitgevoerd.

Kijk voor meer informatie over bestellen op pagina 13 van dit blad. De beroepenfolders zijn ook (gratis) te downloaden via www.arbouw.nl. De komende tijd worden de bestaande folders in een nieuw jasje gestoken. Onlangs zijn nieuwe versies verschenen voor de tegelzetter, schilder, terrazzowerker, metselaar, straatmaker, blokkensteller, voeger, betonboorder en dakdekker.

In situaties als deze kunnen kniebeschermers klachten voorkomen. Het gebruik van een bindapparaat voorkomt bovendien het veelvuldig knielen. Meer van dit soort maatregelen zijn door Arbouw samengevat in een serie handzame beroepenfolders.

Bellen met de Arbouw Infolijn Bij de Arbouw Infolijn kunnen werkgevers en werknemers terecht met al hun vragen over gezond en veilig werken. Albert Wijnings belt met de informatielijn. Hij heeft een vraag over het werken met beton. Het houdt de 31-jarige betontimmerman en voorman bezig: huidklachten. Natuurlijk is het werken in de volle zon steeds meer een risico. Maar vooral met het beton heeft hij dagelijks te maken. Hierin zouden zomaar kwalijke bestanddelen kunnen zitten. ‘Tijdens het storten kunnen deze vrijkomen. Hoe de werknemer zich daartegen beschermt, wil ik wel eens weten’, zegt hij, ogenschijnlijk onbewogen.

de betonwerkers kunnen dragen om de handen en het gezicht te beschermen. Deze persoonlijke beschermingsmiddelen dient de werkgever ter beschikking te stellen. Dat past binnen de zorgplicht die het bedrijf naar zijn mensen toe heeft.

‘Gelukkig worden het materieel en de persoonlijke beschermingsmiddelen door het bedrijf altijd keurig verstrekt’, zegt Wijnings. ‘Het onderwerp arbeidsomstandigheden krijgt terecht veel aandacht. De gezondheid en veiligheid komen bij ons op de eerste plaats.’

De Arbouw Infolijn is op werkdagen van 9.00 tot 17.00 uur bereikbaar op telefoonnummer 0341-466222 (tip: zet het nummer in je mobiele telefoon). Faxen kan ook: 0341-466211. Informatie ontvangen kan ook door een e-mail met je vraag te sturen naar: [email protected]

Het antwoord op deze prangende vraag staat vast en zeker ergens in de boeken. Bellen met de Arbouw Infolijn is echter sneller. En directer, persoonlijker. Wijnings wil liever meteen een goed onderbouwd antwoord dan eindeloos in de boeken hoeven zoeken. De betontimmerman pakt de telefoon en draait het nummer. Ik heb een vraag, zegt hij resoluut. ‘Als ik aan het betonstorten ben, hoe kan ik mij dan beschermen tegen de stoffen die erin zitten?’ Een kort moment van stilte volgt. Aan de andere kant van de lijn wordt naarstig naar het antwoord gezocht. Is dan toch niet alles bij Arbouw bekend? Toch wel, maar ook weer niet alle kennis is meteen paraat. In de meeste gevallen kan snel een antwoord worden gegeven. Maar soms moet worden teruggebeld als de vraag ingewikkelder is, of het antwoord wat uitgebreider moet zijn.

Foto: Michel Pootjes

Dit laatste geldt ook voor de vraag van Wijnings. Hij wordt verzocht zijn adres en telefoonnummer te geven. ‘Ze kunnen vast niet altijd alles direct beantwoorden’, fluistert hij, met de hand op de telefoon. ‘En ik zal vandaag waarschijnlijk ook niet de enige zijn.’ Enkele dagen later ontvangt Wijnings zelfs een envelop over de post. Deze bevat informatie over de bestanddelen in de betonspecie en de bescherming die

maart 2010

17

Thema Service

www.arbouw.nl

Schat aan informatie over arbeidsomstandigheden In de loop der jaren heeft Arbouw een schat aan informatie verzameld over gezond en veilig werken. De kennis is in begrijpelijke taal en overzichtelijk samengebracht op www.arbouw.nl. Hier vind je alles over je beroep, het werk en de risico’s. Daarnaast worden de maatregelen beschreven om het werk op een gezonde en veilige manier te doen. Arbouw Pijlers kijkt mee met timmerman/voorman Ronald Slingerland van A&S bouw uit Leiden. Hij bezoekt de website van Arbouw voor het eerst en denkt voor de Bij het begin beginnen gelegenheid hardop… ‘Even kijken hoor. Je kunt kiezen uit verschillende ingangen. Ik kies natuurlijk voor de werknemersingang. En dan…eh, nu is het even zoeken, hoor. Ah, Beroep en risico. Kijk, we komen er wel! Nu naar de ‘t’ van timmerman-onderhoud en renovatie. Vervolgens… nou ja, naar lichamelijke belasting maar. Ik moet toch proberen om zo veel mogelijk te weten te komen, voor onze jongens bedoel ik. Lawaai staat er ook bij. Boven de 85 decibel wordt het geluid te sterk, staat er. Dat weten we eigenlijk al. De maatregelen even doorlezen. Mm… 24% van de timmerlieden heeft last van het gehoor! Dat is best veel. Schuren heb ik gisteren nog gedaan, maar dan helaas zonder de bescherming. Stom natuurlijk. Wat de gehoorbescherming en mondkapjes betreft weet je het allemaal wel, maar het dragen is een tweede. En dat terwijl mijn gehoor toch al slecht is. Vanaf mijn geboorte eigenlijk al, maar ook door het werk. Maatregelen nemen is dus heel belangrijk.’

Naar de keuring ‘Medische keuringen. Naar het PAGO moet ik volgende week toevallig weer. Een goede zaak, die keuring. Je voelt je allemaal wel eens rot, maar je gaat niet zo snel naar een dokter. Tijdens het onderzoek bij de arbodienst hoor je weer eens hoe het er met je gezondheid voor staat. Je wordt er op gewezen dat je de maatregelen voor je gezondheid moet nemen. Het bloedonderzoek vind ik ook nuttig. Gezond blijven, dat is gewoon heel belangrijk.’

18

maart 2010

Meer informatie over asbest ‘Nu even naar een ander risico. Kijk, schadelijke stoffen. Asbest dus, maar ook kwartsstof. En houtstof natuurlijk. Hardhout is helemaal gemeen spul. Dat veroorzaakt bij bewerking een heel fijn stof. Ik zoek wat meer informatie op over asbest. Daar ben ik vier jaar geleden een collega aan verloren, wat heel erg is geweest. Vijftien jaar heb ik met die man gewerkt. Hij is maar 57 geworden. Tegenwoordig ben ik dus heel streng op dit punt. We zorgen dat we niet eerder aan het werk gaan dan dat een project is vrijgegeven. Dat betekent dat we eerst al het papierwerk van het verwijderingbedrijf in handen moeten hebben.’

Gemakkelijk brochures downloaden ‘Boetes in de bouw. Van de arbeidsinspectie, neem ik aan. Dat lijkt me een handig boekje. Downloaden maar. Ik heb zelf nog nooit een boete gekregen. Wel een keer een waarschuwing voor een steiger die niet helemaal in orde was. Ook zal ik direct een folder over asbest opzoeken. En over lichamelijke belasting, gewoon altijd belangrijk om op te letten. Het lijkt me een goed idee om een folder hierover onder de jongens te verspreiden. Als voorman ben ik tenslotte een van de mensen die de informatie moet verzorgen. De website van Arbouw is wat dat betreft een uitkomst! Ah, zie daar een brochure over steigers bouwen. Die zal ik uitdelen aan de mensen die dit werk binnen ons bedrijf doen.’

Arbouw TV

Fotografie: Michel Pootjes

‘Laat ik via arbouw.tv het filmpje over het werken op de ladder eens bekijken. Veel bouwvakkers weten volgens mij niet precies wat de regels zijn. Hier, luister maar, je hoort ook aan het commentaar van de bouwvakkers dat er nog veel onwetendheid is. Bij de ladder is volgens mij de hoogte een criterium. En de tijdsduur, maar wat de norm precies is, dat weet ik niet. Een half uur misschien? O, toch nog vier uur, hoor ik. Je mag niet te ver reiken, één armlenge geloof ik. Dat klopt dan weer! Goed dat Arbouw deze filmpjes maakt. Het spreekt de mensen aan en geeft bekendheid aan de belangrijkste onderwerpen.’

maart 2010

19

Arbovriendelijk

Arbovriendelijke hulpmiddelen: gezond aan de slag Met een hulpmiddel werk je lichter en dus gezonder. Al op de website www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl gekeken? Op de site staan de meest gebruikte arbeidsmiddelen die het werk vergemakkelijken. Als voorproefje zetten we er een paar op een rijtje… Metsel- en voegwerk

Grondwerk

Spuitvoegmachine

Ergonomische spade

Met de spuitvoegmachine wordt voegmortel tussen het metselwerk gespoten. Dit is minder zwaar dan het traditionele voegen met een voegspijker en -bord. Het systeem bestaat uit een vulreservoir voor de mortel, een spuitpistool en een slangverbinding. Een elektrisch aangedreven pomp transporteert de mortel naar het spuitpistool.

De ergonomische spade van roestvrij staal is geschikt voor het lossteken en verplaatsen van grond. De spade is voorzien van twee stelen, een steekblad, een aparte brede voetrust en een hoge en lage buishandgreep. Bij het insteken van de spade in de grond wordt één voet op de voetrust geplaatst. Bij het omhoogtrekken van de spade met de grond wordt één hand geplaatst op het bovenste handvat en één op het onderste handvat. Door de voetrust ontstaat een betere drukverdeling op de voet bij het insteken. Aan de handgrepen kan de spade worden opgetild zonder dat het lichaam en de polsgewrichten in een ongunstige stand staan. Het bovenste handvat is zodanig breed gemaakt dat het door twee handen kan worden aangepakt.

Makkelijker voegmortel aanbrengen met de spuitvoegmachine.

Kozijnen stellen

Platenvoetje Met het platenvoetje kun je plaatmateriaal, deuren of kozijnen heffen. Het hulpmiddel bestaat uit een bodemplaat, as en hefboom die aan één zijde is voorzien van ribbels voor het plaatsen van de voet. Het platenvoetje wordt met de hefzijde onder de op te tillen last geschoven. Door met de voet op de hefboom te duwen, wordt de plaat, de deur of het kozijn tot de gewenste positie omhoog

20

maart 2010

gebracht. Je hebt zo beide handen vrij om het materiaal te stellen en te bevestigen. Het tillen via de hefboomwerking kost veel minder kracht dan het tillen met de hand.

Door de voetrust op de ergonomische spade ontstaat een betere drukverdeling op de voet.

Ladders

Ladderopbergsysteem Met het ladderopbergsysteem kun je een ladder gemakkelijk op en van de wagen laden. Er hoeft dus nauwelijks meer getild te worden. Ook hoeft de gebruiker niet meer op de auto te klimmen om de ladder vast te leggen. Deze kan op heuphoogte in de houder aan de zijkant van de bus worden gelegd. Vervolgens wordt de ladder vastgezet in de drager. Door het opzij duwen van de bedienstang aan de achterzijde van de auto wordt de ladder naar het dak verplaatst. De drager borgt zich automatisch op het dak. Het afnemen gaat in omgekeerde volgorde.

Tegelwerk

Tegelsnijplank in draagkoffer De tegelsnijplank in draagkoffer is een roestvrijstalen plank voor het snijden van tegels met een snijrol. In een houder bevindt zich een breekpen waarmee de tegel na het snijden wordt gebroken. Hiermee worden pijnlijke knieën als gevolg van het over de knie breken van de tegels voorkomen. Met de productsteunen kan een hoge werktafel worden gemaakt. Hieraan kun je werken zonder te hoeven bukken. De koffer maakt het vaak lastige en zware vervoer naar de werkplek een stuk lichter.

Overig

Rolondersteuning bij knielend werk

Straatwerk

Vacuümapparatuur Met dit hulpmiddel wordt het leggen van stenen geheel mechanisch uitgevoerd. Het bestaat uit een vacuümunit op een hijsframe voorzien van openingen voor twee palletstekers. Het hijsframe wordt door middel van de twee palletstekers aan een shovel of minikraan bevestigd. De plaat met de zuignappen wordt op de stenen geplaatst, waarna deze naar de gewenste plaats worden getransporteerd. De vacuümunit bestaat uit een pomp die wordt aangedreven door een benzine-, diesel-, of hydraulische motor. Het hulpmiddel kan worden uitgevoerd met een radiografische bediening.

Makkelijker knielend werken met de Iziworker, een simpel maar doeltreffend hulpmiddel bestaande uit een plaat met een zitting en vier wieltjes. Je knielt op de plaat en neemt plaats op de zitting om het werk op de vloer te doen. Het plaatstaal is omkleed met sterk skaileder en comfortabel schuimrubber. De zitting is in hoogte verstelbaar. Sturen, verplaatsen en remmen gebeurt met de handen en voeten. Door de Iziworker neemt de kniebelasting af en hoef je voor korte verplaatsingen niet telkens op te staan en opnieuw te knielen.

Dakwerk

Klemgreep De klemgreep is een stalen klem met handvat. Hiermee kan gemakkelijker kracht op plaatmateriaal worden uitgeoefend. Door aan het handvat te trekken klemt het hulpmiddel zich vast, bijvoorbeeld aan metalen dakplaten die moeten worden aangebracht.

Met de Iziworker kun je gemakkelijker over de vloer bewegen.

Hulpmiddelen in een handomdr aai

Op de website van Arbouw m et arbovriendelijke hulpmiddelen staan nog meer hulp middelen voor de bouwnijverheid . Je vindt er zo ’n driehonderd hulpm iddelen, overzic htelijk gerubriceerd in twintig catego rieën. Op de website vin d je informatie over de leverancier, de prijs, de randvo orwaarden en eventu eel de leverancie rs van soortgelijke pr oducten. Een hulpmidde l nodig? Kijk dan eerst op www.arbovrien delijkehulpmid delen.nl!

maart 2010

21

Fotografie: Michel Pootjes

Willens & Wetens

Gezond en veilig werken

‘Controleer je werkplek’ Folan Zandberg (22), betonstorter bij Rocda Vloerenservice uit Lemmen ‘Op dit project gaat het lekker. We storten het beton dat met een slang wordt aangevoerd. Vandaag vloeide het materiaal echter niet goed. Door de lange leiding gaat er veel water verloren, dan kan het zijn dat de mortel er niet mooi uitkomt. Het vloeien is een belangrijk aandachtspunt en niet alleen voor de kwaliteit. We harken het materiaal met de hand uit om het vlak te krijgen. Hoe meer water het bevat, hoe minder je hoeft te duwen en trekken. Bij stug materiaal is dit werk dus veel zwaarder. Daarnaast krijgt ook de veiligheid bij ons veel aandacht. De werkplek controleren is altijd heel belangrijk. Zodra de planning strak is, kan het voorkomen dat gaten in de vloer niet goed zijn afgedekt. Een collega is er een keer doorheen gevallen. Dat was niet mis. De plaat die erop lag, was niet mandragend, dus ging hij er zo doorheen. Is het niet veilig, dan moet je eigenlijk niet aan de slag. Meld gevaarlijke situaties altijd bij de uitvoerder. Die heeft daar zeker oog voor. Want de veiligheid vindt toch iedereen belangrijk?’

‘Sta open voor kritiek’ Jeroen de Vaan (26), wandensteller bij Van Vonderen uit Bergeijk ‘De veiligheid is overal netjes in orde. De uitvoering was in de winter wel wat laat met de verwarming, maar dat is snel aangepakt. De mensen snapten zelf ook wel dat het te koud was om te werken. We hebben niet zo heel risicovol werk, anders dan bijvoorbeeld de steigerbouwers. Op plaatsen waar eigenlijk een steiger moet staan, pak je wel eens een ladder of trap. Kleine dingetjes. Het ging nog nooit mis. De mensen die op hoogte werken, lopen eigenlijk veel meer gevaar. Op de veiligheid van iemand anders letten doe je alleen als je er zelf last van hebt. Je bent tenslotte gewoon met je eigen ding bezig. Maar als er iets is waarvan een ander denkt dat het veiliger kan, moet je daar denk ik open voor staan. Afval ligt er wel eens wat veel. Een kwestie van opruimen. Het wordt gelukkig nooit onwerkbaar. Om te voorkomen dat je rugklachten krijgt zou je niet bóven de norm moeten tillen. We hebben een platenkar tot onze beschikking, maar dat kan handmatig werken niet altijd voorkomen. We sjouwen de platen ook nog wel eens de trap op. Daar kom je met een kar niet op. Zo lang het handmatig tillen maar mondjesmaat voorkomt, is er geen probleem.’

COLOFON Tekst en eindredactie: Dennis Derksen [email protected] Coverfoto: Peter Drent

Redactiecommissie: Adri Frijters Edmondt Wijk Vormgeving: CGMedia

Druk: Thieme Groep Arbouw Infolijn: 0341 - 466222 (bereikbaar van 9-17 uur)

Redactieadres: Arbouw, postbus 213 3840 AE Harderwijk Tel: 0341 - 466200 Fax: 0341 - 466211 Internet: www.arbouw.nl E-mail: [email protected]

Adreswijziging doorgeven? Op het adreslabel (los in de plastic seal van het blad) staat behalve uw (oude) adres een code: ARB, NAT, A&O of CDS. Uw wijziging kunt u doorgeven door het telefoonnummer te bellen dat correspondeert met deze code. ARB: 020-5805580 / NAT: 0302142485 / A&O: 070-3366240. Code CDS schriftelijk aan: Cordares, afdeling Werkgeversdiensten, Postbus 637, 1000 EE Amsterdam. Het adreslabel weggegooid? Het kan zijn dat u het label uit de plastic seal van het blad niet meer heeft. In de meeste gevallen is dan uw CAO bepalend. Valt u of uw bedrijf onder de CAO voor de Bouwnijverheid, geldt de code CDS. Valt u of uw bedrijf onder de CAO voor de Afbouw, geldt de code A&O. Valt u of uw bedrijf onder de CAO voor het Natuursteenbedrijf, geldt de code NAT. Voor relaties van Arbouw geldt de code ARB. Volg na het bepalen van de code de bovenstaande instructie voor het doorgeven van de wijziging.

22

maart 2010

Arbouw geeft vier bioscoopbonnen van 20 euro weg! Los de puzzel op, zet de woorden die in de gele blokjes (in de leesrichting) verschijnen op een briefkaart en stuur die vóór maandag 3 mei 2010 naar Arbouw, redactie Arbouw Pijlers, Postbus 213, 3840 AE Harderwijk of e-mail het antwoord naar [email protected]. Vergeet niet ook in een e-mail je volledige adresgegevens te noteren.

Horizontaal 1. Dierenhoofd 4. Plakband 5. Face .. face 6. Grootste walvis 8. Straf 10. Voederbak 11. Regelmatig figuur met zes vierkanten 12. Jij en ik 13. Middel om hogerop te komen 16. Algemeen Beschaafd Nederlands 17. Frans ja 18. Pluspunt 20. De mensen 22. Gele of rode verfstof 24. Tegenovergestelde van gever 26. Kruidenextract 27. Hij heeft Athene als hoofdstad 28. 0,001 liter 29. Pepmiddel 31. Gewaarmerkt 33. Lam gedraaid (bijvoorbeeld een schroef) 34. Mensen die gvd. zeggen 35. Lidwoord 36. Warme drank 37. Hetzelfde 39. Benul 42. Nota bene 44. Schil 45. Damesmode met korte rokjes 46. Zo’n 15 verticaal streeft Arbouw na 48. Geboren tussen 23 augustus en 22 september 49. Loterijbriefje

Verticaal

COPYRIGHT ANZICHT, AMSTERDAM

1. Bazige vrouw 2. Grootmoeder 3. Driemaal ... dag 4. Gaat het artikel op pagina 14-15 over 5. Overleg over arbeidsomstandigheden 7. De arbodienst verzorgt medische ......... voor werknemers 8. Koud, zeg! 9. Dingen die het werk lichter maken 10. Eb en vloed 11. Biljartstok 12. Manier 14. Onvruchtbaar door droogte 15. ........aanpassing (kan nodig zijn bij lichamelijke klachten) 19. Slank en schuw hert 21. 11 23. Daar 25. Een gebruik in ... houden 29. Kan de winter zijn, of een schoolmeester 30. Deelbaar door twee 31. Japans bordspel 32. Hupsa...! 35. Opslagplaats 38. Lag met koorts onzin uit te kramen 40. Grootmoeder 41. ... Maria (koffielikeur) 43. Tringelding 47. Op die manier

ARB 2455

Winnaars van de puzzel uit Arbouw Pijlers nummer 3 van 2009: F. Hardenbol uit Utrecht, P. Raaijmakers uit Eindhoven, G. Klaassen uit Papendrecht en G. Boers uit Langeveen.

maart 2010

23