2-9-2014
Geschikt zijn of houden: wat is de vraag?
Prof.dr Judith K. Sluiter Coronel Instituut v Arbeid en Gezondheid, AMC, Amsterdam
1 september 2014, 16e Henk Docter lezing
Coronel Instituut
Coronel Instituut
1
2-9-2014
Het gaat vanavond over preventie!! 0. I.
Voorstelrondje...... Wat is wel of niet toelaatbaar in medische selectie van werknemers? II. Hoe herkennen we bijzondere functie-eisen? III. Van functie-eisen naar (meetbare) belastbaarheideisen IV. Koppeling medisch onderzoek met interventieprotocollen V. Medisch onderzoek en begeleiding van werknemers in zware beroepen VI. Mijn wensen voor duurzame SMB van werknemers
Coronel Instituut
I. Wat is wel of niet toelaatbaar in medische selectie van werknemers?
Coronel Instituut
2
2-9-2014
Preventie: waar gaat het over?
Kraaijenhagen, Niped
Coronel Instituut
I. Wat is wel of niet toelaatbaar in medische selectie van werknemers?
Preventief verplichte medische keuringen 1. Aanstellingskeuringen 2. Verplichte medische keuringen van werkenden
Coronel Instituut
3
2-9-2014
Aanstellingskeuringen (1)
Coronel Instituut
Aanstellingskeuringen (2)
1998: wmk Wet op de Medische Keuringen Coronel Instituut
4
2-9-2014
1.Aanstellingskeuringen (4)
Een bijzondere functie-eis is een kenmerk van een functie dat: • een verhoogd risico op aantasting van de gezondheid en/of veiligheid van de werknemer en/of van derden tot gevolg heeft
Coronel Instituut
Wet op de Medische Keuringen (1998): AK en Besluit Aanstellingskeuringen (2002) • AK verboden tenzij functie-eisen aanwezig die bijzondere eisen stelt aan medische geschiktheid. AK wordt verricht ter bescherming van veiligheid en gezondheid van de keurling en van derden. • Risico’s niet reduceerbaar met gangbare maatregelen volgens stand van wetenschap of dienstverlening. • Er mag alleen worden gekeurd of de huidige belastbaarheid voldoende is en die gekoppeld kan worden aan de functie-eisen. • Werkgever vraagt schriftelijk advies aan bedrijfsarts over rechtvaardiging aanstellingskeuring
Coronel Instituut
5
2-9-2014
1. Aanstellingskeuringen (5) Welke functie-eisen? Wat moet werknemer doen?
Bijzondere functie-eisen? Gezondheidsrisico? Veiligheidsrisico?
Welke belastbaarheideis bij welke functie-eis?
Medische test?
Coronel Instituut
Medisch onderzoek dat wordt toegepast in aanstellingskeuringen en verplichte medische keuringen…..
…zijn in zekere zin te beschouwen als screeningstesten …en zouden ook op die manier beoordeeld moeten worden !
Coronel Instituut
6
2-9-2014
Screeningstest ‘diagnostische’ test resultaat verhoogd risico? verder onderzoek, behandeling/advies, selectie
Coronel Instituut
Voorspellende waarde diagnostische test (1) • Verschil sensitiviteit en PPV
Test
Ziekte of risico _
totaal
9
9
18
1
81
82
10
90
100
Sensitiviteit=90%
PPV: 50%
Prevalentie= 10%
Sensitiviteit = zegt iets over de waarde van de test als deze positief is EN de ziekte aanwezig is PPV = positieve voorspellende waarde = kans, zegt iets over de kwaliteit van de beoordeling; de proportie patiënten met positieve testuitslag die CORRECT zijn gediagnosticeerd in de gehele populatie die wordt onderzocht
Coronel Instituut
7
2-9-2014
Voorspellende waarde diagnostische test (2) • Sensitiviteit kan goed zijn maar PPV is afhankelijk van prevalentie (zakt van 50 naar…)!!
Test
Ziekte of risico _
totaal
9
109
118
1
881
882
10
990
1000
Sensitiviteit=90%
PPV: 8%
Prevalentie= 1%
Coronel Instituut
Leidraad AK (2005): is aan vernieuwing toe! • Bv Onlogische categorisering ‘f-eisen’ • Bv nu voor 1 B-F-E: 31 losse vragen; en geheel lich.onderzoek…..
Coronel Instituut
8
2-9-2014
Wat te keuren en…wat dus niet? Is de volgende omschrijving van visuele eisen WEL of NIET WMK-proof? Nauwkeurig waarnemen van aard, grootte, positie en snelheid van objecten op een afstand van meer dan 60 centimeter Details waarnemen op een afstand van minder dan 60 centimeter
Coronel Instituut
NEE: niet specifiek genoeg aan de eisen kant van het werk.... Beter voorbeeld: (met visuele hulpmiddelen) juist kunnen waarnemen van de aangegeven snelheidsborden langs het spoor
(met visuele hulpmiddelen) op 50-70 cm kunnen waarnemen van de informatie op meters op het dashboard (met visuele hulpmiddelen) kunnen lezen van berichten op de diensttelefoon
Coronel Instituut
9
2-9-2014
Visuele eisen….vb dichtbijzien / gezichtsveld Type werknemer:
Visuele ‘eisen’ dichtbij zien
Gezichtsveld
Spoor, machinist
-
Spoor, leider werkplekbeveiliger
-
T:minimaal 90 graden N:minimaal 60 graden T: minimaal 80 graden N: minimaal 60 graden
Transport, chauffeur groep 2
-
160 graden
Transport, chauffeur groep 1
-
120 graden
Luchtvaart, piloot
Kaart N5, 30-50 cm Kaart N14, 1 m
Binoculair Monoculair
Water, kapitein binnenvaart Water, zeevarenden met wacht/uitkijktaken
-
Geen afwijkingen in oog met beste visus
T=temporaal; N=nasaal
Coronel Instituut
Wat te keuren en…wat dus niet... Kerngedachten 1. Tijdens een AK wordt diagnostisch onderzoek uitgevoerd die de relevant geachte belastbaarheid van de keurling in kaart kan brengen 2. De belastbaarheideis past bij de bijzondere functie-eisen die het werk met zich meebrengt 3. Het klassieke idee wordt verworpen, dat een onderzoek gericht is op (wel/niet) aanwezig zijn van ziekten (nu of in verleden) en dit zou volstaan bij een medische keuring
Coronel Instituut
10
2-9-2014
2. Verplichte medische keuringen (1)
1. Gezien? 2. Gelezen? 3. Onthouden? 2007
Coronel Instituut
Kort na AK al eerste VMK plannen? Brandwachten < 1 jr in dienst (n=43) Signalen nieuwe keuring brandweer
60
klauter/klim
Percentage
50
tillen
40
armen
30
psychisch exp huid
20
exp long
10
rug
0
energetisch
belastbaarheideisen
Coronel Instituut
11
2-9-2014
Verplichte medische keuringen (2) Welke functie-eisen? Wat moet werknemer doen?
Bijzondere functie-eisen? Gezondheidsrisico? Veiligheidsrisico? Welke belastbaarheideis bij welke functie-eis? Medische test?
Coronel Instituut
Verplichte medische keuringen(3): mythen..
Coronel Instituut
12
2-9-2014
Verplichte medische keuringen (4) Op website van arbodienst feb’14 te lezen die luchtvaartkeuringen uitvoeren: ‘de urine wordt onderzocht op soortelijk gewicht, pH, leukocyten, nitriet, proteïne....’
Niet evidencebased!
Coronel Instituut
2. Verplichte medische keuringen (5) Welke functie-eisen? Wat moet werknemer doen?
bron:anp
Langdurig knielend/hurkend/ gebogen werken knielend/hurkend werken zonder beperkingen
Bijzondere functie-eisen? Gezondheidsrisico? Veiligheidsrisico? Welke belastbaarheideis bij welke functie-eis? Medische test?
Heeft u beperkingen bij het werken in geknielde/gehurkte houding? Ja/nee
Foto: Bosman
Coronel Instituut
13
2-9-2014
VMK (6) Doel keuring: • in kaart brengen minimaal benodigde belastbaarheid • beperken risico voor veiligheid betrokkene/derden, • beperken schade voor/van gezondheid werknemer • herkennen én beïnvloeden verminderde/onvoldoende belastbaarheid !!
Coronel Instituut
VMK (7) Vaststellen kwalificatie ‘verplichte medische keuring’ • het is gebaseerd op wet- en regelgeving of een CAO • het vindt plaats tijdens het dienstverband • voor alle werknemers in betreffende functie verplicht • een dwingende voorwaarde voor het vervullen van de functie • er zijn rechtsgevolgen aan verbonden >> WvP
Coronel Instituut
14
2-9-2014
VMK (8): arts en keurling Stap 1: kwalificatie vmk vaststellen Stap 2: bijzondere functie-eisen vaststellen Stap 3: belastbaarheideis vaststellen Stap 4: onderzoeksmethode vaststellen Stap 5: werknemer informeren (grondslag, doel, inhoud, gevolgen) Stap 6: oordeel over geschiktheid bepalen (uitslag is geschikt, geschikt onder voorwaarden, ongeschikt (tijdelijk of blijvend))
Stap 7: uitslag vmk mededelen Stap 8: nazorg verlenen
Coronel Instituut
VMK (9): arts en keurling Stap 8: nazorg verlenen bij uitslag ongeschikt of geschikt onder voorwaarden • Adequate begeleiding bieden – Advies – Verwijzing – Vervolgafspraak
• Geef voorlichting over mogelijke rechtsgevolgen – Verwijs eventueel naar personeelsfunctionaris, werkgever of juridisch adviseur
• Adviseer opdrachtgever en werknemer over reintegratie (WvP van toepassing)
Coronel Instituut
15
2-9-2014
VMK (9): arts en keurling Stap 8: nazorg verlenen bij uitslag ongeschikt of geschikt onder voorwaarden • Adequate begeleiding bieden – Advies – Verwijzing – Vervolgafspraak
• Geef voorlichting over mogelijke rechtsgevolgen – Verwijs eventueel naar personeelsfunctionaris, werkgever of juridisch adviseur
• Adviseer opdrachtgever en werknemer over reintegratie (WvP van toepassing!!)
Coronel Instituut
II. Hoe herkennen we bijzondere functie-eisen (1)? 1. Is het uit te voeren werk gevaarlijk voor de werknemer? - Ongevalsrisico - Letsel
2. Kan de werknemer gezondheidsklachten oplopen door de functie-eisen / taken in het werk? - Acute problemen - Langere termijnproblemen
3. Kan het niet goed uitvoeren van taken door de werknemer de gezondheid van een collega of derden in gevaar brengen? Coronel Instituut
16
2-9-2014
II. Hoe herkennen we bijzondere functie-eisen (2) ? CHECK: 0. Welk risico / gevaar is werkgever bereid te lopen? 1. Is het meest haalbare door de werkgever gedaan om mogelijk gevaar of risico voor werknemer of derden te verminderen? 2. Is gevaar of risico op gezondheidsklachten binnen aanvaardbare grenzen gedaald door genomen interventies/maatregelen?
Coronel Instituut
Mogelijke bijzondere functie-eisen Lopen
Pedaalwerkzaamheden/ Waakzaamheid/ gedwongen houding oordeelsvermogen (bv visus / gehoor)
Hurken/knielen
Werken met gebogen/ gedraaide rug
Biologische belasting
Klimmen/klauteren
Werken armen boven Schouderhoogte
Belasting luchtwegen/longen
Tillen
Staan
Werken op hoogte
Repeterende beweging
Emotionele piekbelasting
Chemische belasting
Energetische belasting
Werken onder tijdsdruk
Trillingen
Coronel Instituut
17
2-9-2014
vb KMKA voor Ministerie IenM Beroepen: Weginspecteur Nautisch inspecteur
Sluiter & Hulshof, 2012 Coronel Instituut
Samenvatting methode • Voorgesprekken met medewerkers Ministerie: – welke mate van gezondheid en veiligheid nastreven? – Huidige praktijk? – Huidige informatie over beroepen en hun inzetbaarheid?
• Interviews: – Groepsinterviews met werknemers – Interviews met leidinggeven – Groepsinterviews met keurings-/bedrijfsartsen
• Mogelijke bijzondere functie-eisen systematisch nagelopen • Check KMKA mate van blootstelling met normen/richtlijnen • Advies bespreken met ministerie en arbodienst
Coronel Instituut
18
2-9-2014
FE Functie-eisen Weginspecteur(1) WN
FE LG
Bijz.FE Artsen
KMKA advies
Omhoog lopen
Ja
Nee
Nee
Nee, hoeft niet
Knielen/hurken
Ja/Nee
Nee
Nee
Nee, frequentie
Klimmen/klauteren
Nee
Nee
Nee
Nee
Energetisch
Nee
Nee
Nee
Nee
Tillen
Ja
Ja
Nee
Nee, intensiteit en frequentie
Repeterende bewegingen
Ja
Ja
Nee
Nee, duur
Pedaalwerkzaamh / gedwongen houding
Ja
Ja
Nee
Nee, duur
Nee
Nee
Nee
Ja, niet boven norm
Ja/Nee
Nee
Nee
Nee, frequentie en intensiteit
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja/nee
nee
nee
Nee, duur
Bijz.FE. Artsen
KMKA advies
lichaamstrillingen Werken met gebogen /gedraaide rug Werken met armen boven schouderhoogte Staan
Functie-eisen (2) Weginspecteurs
FE WN
FE LG
Coronel Instituut
Visus, veraf
Ja
Ja
Ja
Ja
Visus, dichtbij
Ja
Ja
Ja
Ja
Visus, kleuren
Nee
Nee
Ja: WG?
Nee: WG?
Visus, gezichtsveld
nee
nee
Nee
Ja, gevaar ongeval
Visus, in donker
Ja
Nee
Ja
Ja
Gehoor, spraakverstaanbaarheid
Ja
Ja
Ja
Ja
Waakzaamheid en oordeelsvermogen
Ja
Ja
Ja
Ja
Belasting van huid
nee
nee
Nee
Nee
Belasting van luchtwegen/longen
Ja
Ja
Ja
Nee, PBM
Nee
Nee
Nee
Nee, PBM
Blootstelling aan biologische of chemische agentia
Coronel Instituut
19
2-9-2014
Functie-eisen Weginspecteurs (3)
FE WN
FE LG
Bijz.FE, Artsen
KMKA advies
Werken onder tijdsdruk
Ja/Nee
Nee
Nee
Nee
Emotionele piekbelasting
Ja
Ja
Ja
Ja
Klimaatomstandighed en
Ja/nee
Nee
Nee
Nee, PBM
Werken op hoogte
Nee/ja
Nee
Nee
Nee
Coronel Instituut
III. Van functie-eisen naar (meetbare) belastbaarheideisen
Wat moet de werknemer kunnen om aan de functie-eis te kunnen voldoen?
Coronel Instituut
20
2-9-2014
Uitwerking functie-eis ‘klauteren en klimmen voor
Weginspecteur Nautisch inspecteur
Sluiter & Hulshof, 2012
Coronel Instituut
Klauteren of klimmen (1) Definitie (voor nautisch inspecteurs) Zich verplaatsen via ladders, steigers, constructies (op boten), waarbij in de meeste gevallen ten minste één hand moet worden gebruikt om zich vast te houden en/of op te trekken. Blootstelling aan Klauteren of klimmen De experts geven aan dat bij weginspecteurs géén sprake is van K&K. De experts geven aan dat in de werkzaamheden van nautisch inspecteurs K&K voor komt.
Coronel Instituut
21
2-9-2014
Klauteren of klimmen (2) Gezondheidkundige onderbouwing Systematisch literatuuronderzoek: Geen gegevens over de gezondheidsrisico’s als gevolg van K&K. Wel statistisch verhoogd risico op ongevallen. Overige normen, wetgeving en grenswaarden: - K&K in arbeidstaken waarbij een veiligheidsrisico / kans op een ongeval voor de werknemer zelf aanwezig is. Leidraad AK (2005)
Passende c.q. gangbare maatregelen? - K&K dient gedurende een werkdag zo veilig mogelijk uitvoeren, onder andere door het toepassen van veiligheidsmaatregelen (valveiligheid).arbovriendelijke hulpmiddelen (2012)
Coronel Instituut
Klauteren of klimmen (3) Conclusie Voor de weginspecteur is K&K geen bijzondere functie-eis. Ondanks dat veiligheidsmaatregelen bij K&K wettelijk dienen te worden toegepast, kan dit misschien wel op de eigen schepen maar mogelijk niet op andere schepen worden geregeld door de werkgever van de nautisch inspecteur.
Hiermee is K&K wél een bijzondere functie-eis voor nautisch inspecteurs.
Coronel Instituut
22
2-9-2014
Waarborgen veiligheid
Klauteren en Klimmen Belastbaar- • Geen beperking aan het bewegingsapparaat om heideis tijdens een werkdag te kunnen K of K. nautisch inspecteur
• Geen beperking aan het visuele systeem (dichtbij zien) om tijdens een werkdag te kunnen K of K. • Geen beperking door bewustzijns- of evenwicht stoornissen om tijdens een werkdag te kunnen K&K.
Coronel Instituut
Voorstel Anamnesevragen 1.Heeft u problemen met bewegen of kracht leveren door klachten aan schouders/armen/hand in de afgelopen maand? 2. Heeft u problemen met bewegen of kracht leveren door klachten aan onderrug/benen/voeten in de afgelopen maand? 3. Heeft u in de afgelopen maand wel eens uw evenwicht verloren? 4. Heeft u moeite met op-/afklimmen van ladders? Nee 5. Heeft u problemen met scherp zien op afstand van uw eigen armlengte?
Ja
Nee
Ja
Nee
Ja
Nee
Ja
Nee
Ja Coronel Instituut
23
2-9-2014
Test (T1) – Functionele laddertest
Functionele test van het klim/klautervermogen, in de vorm die het meest waarschijnlijk gevraagd kan worden, nl. het beklimmen van een ladder aan boord van een schip. Beoordeling: Functioneel ladderklimmen is onvoldoende indien de test niet uitgevoerd of afgemaakt kan worden, of een gevaarlijke situatie tijdens de test ontstaat.
Coronel Instituut
Innovatierichting VMK: beter duurzaam begeleiden van inzetbaarheid Welke functie-eisen? Wat moet werknemer doen?
Bijzondere functie-eisen? Gezondheidsrisico? Veiligheidsrisico? Welke belastbaarheideis bij welke functie-eis?
Verbetering inzetbaarheid !
Medische test?
Periodiek rapportage naar werkgever: - hoeveel (tijdelijk) ongeschikt? - welk belastbaarheidsaspect in welke groep? - opbrengst inzet interventies in inzetbaarheid
Coronel Instituut
24
2-9-2014
IV. Koppeling medisch onderzoek met interventieprotocollen V. Medisch onderzoek en begeleiding van werknemers in zware beroepen
Voorbeeld ziekenhuisartsen Voorbeeld brandweer
Coronel Instituut
VB 1. Beroepsspecifiek PMO ziekenhuisartsen
Coronel Instituut
25
2-9-2014
PMO inhoud ZH-artsen (1): lichamelijke toestand en -mogelijkheden 1. Bewegingsapparaatklachten (lage rug, nek, schouder, pols/hand) met gerelateerde problemen tijdens werk 1 Recente expositie check aan bloed,faeces of speeksel 1. Long- of luchtweg problemen na doorgemaakte expositie 1/2 Aanwezigheid infectieziekten 1/2 Werkgerelateerde huidabnormaliteiten screener and test 2. Zicht (scherpte dichtbij) screener en test 2. Gehoor (spraak) screener en test 2. Huidig ingeschat werkvermogen gegeven fysieke belasting 2. Medicatiegebruik Wat betekenen 3. Risicofactoren HVZ die cijfers 1-3? Coronel Instituut
PMO inhoud ZH-artsen (2): psychologische toestand en mogelijkheden 1 Post-traumatische stress stoornis (Schokverwerkingslijst) 1 Recente expositie check aan agressie, ernstige trauma 1/2 Psychologische klachten (GHQ) als 1e stap in screening 2e stap: angst, depressie, burnout
1/2 Werkgerelateerde vermoeidheid (herstelbehoefte na werk) 2 Slaperigheid (ESS) 2 Medicatie check 2 Ingeschat huidig werkvermogen gegeven psychische belasting 2 Ingeschat werkvermogen algemeen 2/3 Alcoholgebruik (AUDIT-C)
Coronel Instituut
26
2-9-2014
Voorbeelden PMO advies/interventie (3) Probleem gesignaleerd/gescreend:
Interventie/advies BA:
Hoge werk-gerelateerde vermoeidheid Inventariseer instrument herstelmogelijkheden of stress en adviseer haalbare (tijdelijke) interventie Bewegingsapparaat, werk-gerelateerd Bespreek en adviseer meest haalbare ergonomische werkplek verbetering Psychologische klachten, nietspecifiek
Start met vervolgdiagnostiek op depressie, angst en burnout
Specifieke psychologische klachten
•Start self-help module Ephysicianhealth.com: - Resiliency (veerkracht, herstelvermogen) - Burnout - Disruptive behaviour - Posttraumatic stress disorder • Volg richtlijnen CBO of NVAB
Risicofactoren HVZ of middelengebruik
Start self-help module Ephysicianhealth.com: - Substance use (middelengebruik) - Weight, nutrition and fitness
Coronel Instituut
ePhysicianHealth.com 0.
Voorstelrondje......
Coronel Instituut
27
2-9-2014
Hoeveel signalen worden er opgepikt tijdens zo’n PMO? Signalen gevonden bij ziekenhuisartsen:
Resultaat:
Lichamelijke blootstelling Psychologische blootstelling Lichamelijke belastbaarheid Psychische belastbaarheid Werkvermogen Risicofactoren HVZ
53% 25% 84% 78% 22% 38%
Ruitenburg, Plat, Frings-Dresen, Sluiter, 2012
Coronel Instituut
Ervaren effectiviteit en inzet toekomst: Resultaat Ervaringen ziekenhuisartsen na PMOonder deelnemers: Ruitenburg, Plat, Frings-Dresen, Sluiter, 2012
% ja: PMO heeft positieve invloed op gezondheid MS/AIOS
83%
PMO heeft positieve invloed op functioneren MS/AIOS PMO heeft positieve invloed op inzetbaarheid MS/AIOS Ik neem in toekomst weer deel aan PMO Ik denk dat collega’s in de toekomst meedoen aan PMO Cijfer (0-10) voor toekomstige inzet PMO
69% 76% 93% 96% gem. 8
Coronel Instituut
28
2-9-2014
Wensen/verwachtingen over hulp/PMO begeleiding van jonge artsen en geneeskunde studenten (n=625) • 42% geeft aan momenteel behoefte te hebben aan counseling voor psychische klachten • 40% geeft aan momenteel behoeft te hebben aan counseling voor fysieke klachten • 52% (n=625) geeft aan behoefte te hebben aan en mee te willen doen met PMO voor artsen
Ruitenburg, Frings-Dresen & Sluiter, 2014 in prep.
Coronel Instituut
Implementatie van beroepsspecifiek preventief medisch onderzoek voor ziekenhuisartsen?? • Presentatie voor BAZ artsen (2012) • Twee UMC’s geïnteresseerd • Invoer- en monitoringssysteem introduceren in analogie met systeem zoals voor Ambulancezorg Nederland is ontwikkeld
Coronel Instituut
29
2-9-2014
Bedrijfsarts logt in……
©Informens/amc
Coronel Instituut
Groepsresultaten
©Informens/amc
Coronel Instituut
30
2-9-2014
Na afloop kan deelnemer resultaten inzien..
Coronel Instituut
Vb2 Beroepsspecifiek preventief medisch onderzoek repressief BW personeel
Coronel Instituut
31
2-9-2014
Wat testen in PMO/vmk van repressief brandweerpersoneel? • • •
Fysieke belastbaarheid in relatie tot functie-eisen Psychische belastbaarheid in relatie tot functie-eisen In verband met veiligheid/risico’s: – – – – –
Voldoende gezichtsvermogen Voldoende gehoorsvermogen Risico-inschatting toekomstige hart- en vaatziekten Voldoende belastbaarheid huid Voldoende belastbaarheid longen
Bij signalen: persoonlijk begeleidingstraject inzetten!!
Coronel Instituut
Client acceptatie en -tevredenheid Evaluatie brandweerlieden (n=278) • 94% brandweerlieden heeft intentie om gedrag te veranderen • >95% brandweerlieden tevreden met PMO • >95% brandweerlieden tevreden dat PMO zo in toekomst wordt aangeboden
Coronel Instituut
32
2-9-2014
Percentage medewerkers met signalen (Plat, Frings-Dresen & Sluiter, 2009)
Emotionele piekbelasting 36%
Waakzaamheid/ oordeelsvermogen 26 %
Gehoor 4%
Gezichtsvermogen 22%
Longen 0,5 % Chronische ziekte: 23%
Huid 1%
Fysieke functieeisen: bewegings -apparaat + hart/long 63%
Risicofactoren Hart/vaatziekten 70 %
Coronel Instituut
Resultaten PMO brandweer en Leeftijd
Percentage
PPMO signalen en leeftijd 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Ogen Psychisch Fysiek Emot.piek HVZrisico
<29
30-39
40-49
>49
Leeftijd
Coronel Instituut
33
2-9-2014
Resultaten PMO brandweer en Leeftijd Per leeftijdsgroep (n=278) 15
Percentage
12 exp huid
9
exp long
6
gehoor
3 0 <29
30-39
40-49
>49
Leeftijd
Coronel Instituut
VI. Wensen voor duurzame preventieve SMB van werknemers ‘Heeft ze het over...duurzame inzetbaarheid van werknemers?’ •
‘Nee, ze heeft het over duurzaamheid in de acties van de bedrijfsarts/arbodienst om werkvermogen WN te optimaliseren…’ – –
T.a.v. onderwerpen die met vitaliteit/ vermoeidheid/stress van werknemers te maken hebben T.a.v. terugkerende preventieve acties die gezamenlijk duurzaam beleid rondom SMB kunnen vormen
Coronel Instituut
34
2-9-2014
Vitaliteit en werkvermogen: energieke én verzorgde medewerkers? Vitaliteit?? Waar gaat dat dan over….even opzoeken??
Coronel Instituut
GOOGLE: opbrengst ‘Vitaliteit’
Coronel Instituut
35
2-9-2014
GOOGLE: opbrengst ‘Vital/happy workers’
Coronel Instituut
GOOGLE: opbrengst ‘Productieve werknemers’
Coronel Instituut
36
2-9-2014
Werkvermogen en inzetbaarheid: Kern van ‘vitale UMC medewerker’ Energie & Welzijn
Energie hebben/ energiek zijn Goed in vel zitten/ gelukkig zijn Plezier hebben Enthousiast zijn Opgaan in het werk
Psychische Gezondheid
Lichamelijke Gezondheid
Psychisch gezond
Fysiek gezond zijn
Balans werk/prive Balans belasting/ belastbaarheid Match WN-functie Weerbaar zijn / veerkracht hebben Stress managen Duurzaam inzetbaar zijn
Gezonde leefstijl [bravo] Duurzaam inzetbaar zijn
Ketelaar, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014
Persoonlijk Leiderschap
Initiatief nemen / pro-actief zijn Gemotiveerd zijn / drive hebben / ambitieus zijn Verantwoordelijk voelen Betrokken zijn / meedenken Flexibel zijn Coronel Instituut
UMC’s: alle instrumenten/interventies verzameld en waardering A+ Bewezen effectief EN nuttig bevonden in UMC context A Bewezen effectief B Nuttig bevonden in UMC context C Geen evaluatie bekend D Evaluatie bekend, maar niet effectief en/of niet nuttig in UMC context
• A+ → 5x; A → 7x; B → 10x • C → 7x; D → 1x
Ketelaar, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014
Coronel Instituut
37
2-9-2014
Energie & Welzijn
Ketelaar, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014
• 14 instrumenten, bijv.: • Mindfulness training (meerdere UMC’s) • TopMind Training voor AIOS (UMCG) • Vitaliteitscoaching (meerdere UMC’s) • Fitter door de nacht (meerdere UMC’s)
Psychische gezondheid • 20 instrumenten, bijv.: • Stress management training (meerdere UMC’s) • Persoonlijke effectiviteittraining (Erasmus MC) • Werken in balans (UMCU) • Werkdrukbeleving van AIOS • Zelf/anders roosteren (meerdere UMC’s) Coronel Instituut
Lichamelijke gezondheid • 13 instrumenten, bijv.: • Beweegprogramma’s (meerdere UMC’s) • Spreekuur diëtist (Erasmus MC) • Preventiekompas NIPED (Erasmus MC)
Persoonlijk leiderschap • 6 instrumenten, bijv.: • Leiderschapsontwikkelingsprogramma’s (meerdere UMC’s) • Jaargesprek (meerdere UMC’s)
Ketelaar, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014
Coronel Instituut
38
2-9-2014
Wat moeten de arbodiensten en HR afdelingen in de UMC’s nu gaan doen aan de vitaliteit van werknemers? 1. Meer aandacht besteden aan het identificeren van ‘hoog risico’ medewerkers of groepen medewerkers 2. Vooraf doelen stellen bij deelprojecten en evalueren! 3. Kansrijke instrumenten gebruiken die effectief of nuttig zijn bevonden in een UMC context 4. Meer overeenstemming tussen beleidsafdelingen binnen en tussen UMC’s zoeken 5. Binnen de 4 thema’s de wensen en behoeften van leidinggevenden en medewerkers peilen Ketelaar, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014
Coronel Instituut
Begripsbepaling en visie over werkvermogen Werkvermogen als begrip omvat ‘het samenspel tussen gevraagde functie- en taakeisen en de belastbaarheid van de (minder)gezonde mens’. Bij vaststelling van werkvermogen is de prognose van herhaalde inzet van medewerkers van belang. Mate van herstel na uitvoering taken/activiteiten bepaalt daarbij mede de herhaalde of duurzame inzet van het werkvermogen.
Coronel Instituut
39
2-9-2014
‘Quod caret alterna requie, durabile non est’… ‘dat wat niet regelmatig rust, houdt het niet vol’
(Ovidius, Heroides 4.89; 1st Century B.C.)
Heroides; verzameling brieven van mythologische vrouwen aan hun minnaars
Coronel Instituut
Cumulative process model of balance between demands and recovery
Sluiter, 1999
Coronel Instituut
40
2-9-2014
Herstelbehoefte na het werk (TF Meijman 1989; Van Veldhoven & Meijman 1994; Croon, Sluiter & Frings-Dresen 2006))
• Aan het einde van een werkdag ben ik echt op • Het komt vaak voor dat ik na een werkdag door vermoeidheid niet meer toekom aan andere bezigheden • Als ik thuiskom moeten ze mij even met rust laten
Herstelmogelijkheden (van Veldhoven en Sluiter, 2009)
• Kunt u zelf uw werk even onderbreken als u dat nodig vindt? • Kunt u zelf de begin- en eindtijd van uw werkdag bepalen? • Bestaan er mogelijkheden voor u tot het werken op uren die passen bij uw prive-situatie?
Coronel Instituut
C.A.T.S. (Eriksen&Ursin, 1999) ‘acute (stress)reactivity in awkward situations’
Allostatic load theory (McEwen, 1998): ‘effects after repeated stressful circumstances’
Coronel Instituut
41
2-9-2014
Allostatic load theorie: ‘effecten door herhaalde stressvolle omstandigheden’
Herhaalde irreversibele activatie Acute, reversibele activatie
‘… onze gewoonte om ervaringen te categoriseren en te beoordelen leidt tot bijhorende automatische reacties…’ Kabat-Zinn, 1990 Coronel Instituut
C.A.T.S. (Eriksen&Ursin, 1999) ‘acute (stress)reactivity in awkward situations’
Allostatic load theory (McEwen, 1998): ‘effects after repeated stressful circumstances’
Coronel Instituut
42
2-9-2014
Preventief Medisch Onderzoek (PMO) NVAB, Sluiter, Weel & Hulshof, 2013
PMO van werkenden betreft het vrijwillig preventief medisch onderzoek van werkenden, de bespreking met de werknemer van de uitslag, en het op basis hiervan geven van adviezen en uitvoering van of verwijzing voor interventies.
Coronel Instituut
Leidraad PMO (1): 3 kerndoelen 1. Preventie van beroepsziekten en arbeidsgebonden aandoeningen Van risicofactor door de functie-eisen naar te verwachten gevolgen voor gezondheid of belastbaarheid • Opsporen wn met (vroege) gezondheidseffecten door het werk • Opsporen wn met verhoogde gevoeligheid voor Beroepsziekte
2. Bewaken en bevorderen van de gezondheid in relatie tot het werk Denkrichting: wat is de benodigde gezondheid/belastbaarheid voor het goed uitvoeren van het werk. • Opsporen wn met verminderde belastbaarheid voor werk dat relevant is voor inzetbaarheid nu of later • Opsporen wn met beginnende gezondheidsschade relevant voor werk
3. Bewaken en verbeteren van de gezondheid/inzetbaarheid van wn • Opsporen wn met verhoogd risico op cardiometabole aandoeningen
Coronel Instituut
43
2-9-2014
Leidraad PMO (2): 3 fasen, 10 stappen 1. Voorbereiding • • • • •
Initiatief nemen: PMO-agendasetting in bedrijf (BA) Doelen kiezen/inhoud voorstellen (BA met input) Budgettaire mogelijkheden vaststellen en beslissing nemen Projectplan opstellen (ism bedrijf; BA vz projectgroep) Voorlichting medewerkers (projectgroep)
2. Uitvoering • • • •
Medewerkers uitnodigen Uitvoering medisch onderzoek (signaleringslijst, screening, aanv.diagnostiek) Individuele feedback en inzet individugerichte interventies Analyse op groepsniveau (groepsrapportage, groepsinterventies (B&/B)
3. Bedrijfsarts adviseert over vervolg/volgend PMO •
Proces evalueren en vervolg plannen (bv periodiciteit PMO’s)
Coronel Instituut
PMO: model feedback gesprek 1. Welkom (doel consult, rol BA, vertrouwelijkheid)
2. Bespreek resultaten (en check begrip)
3. Volg interventiehandleiding Doel: herstel gez.h.klachten; vergroting belastbaarheid; verbetering gez.h. (advies op maat, noteer welke)
4. Rond consult af (samenvatting advies en afspraken, geef advies en info mee)
5. Maak vervolgafspraak (terugzien? /mailen?/ bellen?)
Coronel Instituut
44
2-9-2014
Preventief Medisch Onderzoek: keuze kerndoel 1 onderwerpen o.b.v. werk fysisch Conflict/agressie
Biomechanisch Interpersoonlijk biologisch
chemisch
regelmogelijkheden Sociale steun
cognitief emotioneel
fysiek
Coronel Instituut
Vb Preventief Medisch Onderzoek: werkvermogen en inzetbaarheid
Coronel Instituut
45
2-9-2014
Vb Preventief Medisch Onderzoek: werkvermogen en inzetbaarheid
Coronel Instituut
Werkvermogen en inzetbaarheid: het gaat altijd over de match
Coronel Instituut
46
2-9-2014
Is het dan wel mogelijk om werkvermogen / werkfunctioneren op een meer algemene wijze te meten?
Coronel Instituut
Vb 1. Werkvermogen en inzetbaarheid: Integraal, gewogen werkfunctioneren Fysieke en psychologische capaciteit Kwantiteit van werk (productiviteit)
Werk Functioneren
Kwaliteit van werk
Persoonljke ‘kosten’ (herstel) Boezeman, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014 ingediend
Coronel Instituut
47
2-9-2014
Boezeman, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014
Gewogen score gelijk voor leidinggevenden, en voor werknemers met en zonder gezondheidsklachten Met GH klachten
Gezonde WN
49
30
Coronel Instituut
Ketelaar e.a., 2013
Vb 2: Verpleegkundigen/paramedici Gartner e.a., 2012 Noben e.a., 2014 PMO op werkfunctioneren: n=557 Werk functioneren (NWFQ) - cognitieve aspecten - incidenten veroorzaken - vermijdingsgedrag - conflicten/irritaties coll/lg - verstoord contact pat&fam - gebrek energie & motivatie
Psychische klachten - stress - herstelbehoefte - alcoholgebruik - depressie - angst - posttraum. stress
Coronel Instituut
48
2-9-2014
Werk functioneren bij hoeveel % van werknemers in belangrijke mate verbeterd ? Positieve business-case: 1€ er in stoppen…. € 11 eruit halen
%
50
%
45
50 45
40
40
35
35
30
30
25
25
20
20
15
15
10
10 5
5 0 Na 3 mnd
p=0.02
Na 6 mnd
p=0.05
Ketelaar e.a., 2013 Gartner e.a., 2012 Noben e.a., 2014
0 Na 3 mnd
Na 6 mnd
p=0.07
n.s.
Coronel Instituut
Vb3 Impact op werkvermogen en inzetbaarheid?? meta-analyse leefstijlinterventies, 2013 Rongen e.a., 2013
N studies Uitkomst studies op:
Goede Kwaliteit studies, effect-size
Gezondheid
5
0.22
Ziekteverzuim
8
0.11
Productiviteit
3
0.14
Werkvermogen
1
0.10
totaal
10
0.14 = klein effect
De Waag
Coronel Instituut
49
2-9-2014
Samenvatting • Weet wat de functie-eisen inhouden en (her)evalueer of dit de gezondheid of veiligheid in gevaar brengt • Protocolleer uw testen, adviezen en interventies die er voor moeten zorgen dat de belastbaarheid hersteld wordt of verbeterd • Herzie het gebruik van de ‘klassieke’ medische testen; help elkaar bij het vinden van geschiktere testvormen bij verplichte keuringen en preventief medisch onderzoek van werknemers (bv werkfunctioneringsinstrument) • Zet systemen op waardoor evaluatie op groepsniveau mogelijk is voor een bedrijf of zelfs een sector
Coronel Instituut
Wat neemt u mee naar huis? 1. 2. 3. 4. 5.
(Her) Ken de functie-eisen in de beroepen in de bedrijven die u begeleid ! Herzie de legitimiteit medische keuringen in die bedrijven Check inhoud van uw huidige medisch onderzoek Adviseer management in bedrijven actief op dit gebied.... Herzie uw preventief medische activiteiten en innoveer.....maak uw eigen SMB-palet duurzaam..... 1. 2. 3.
Hoe kent u ‘uw’ medewerkers Adviseer en intervenieer volgens protocollen Archiveer, evalueer en rapporteer !
Coronel Instituut
50
2-9-2014
Geschikt zijn of houden: wat is de vraag? M.i. zijn dus beiden de vraag..
1 september 2014, 16e Henk Docter lezing
Coronel Instituut
1. Het goed kunnen vaststellen van het geschikt zijn is een belangrijke voorwaarde om geschikt te kunnen houden…
[email protected]
2. Als Ú het duurzamer gaat doen, komt het duurzamer inzetbaar houden ook in zicht!
[email protected]
Coronel Instituut
51
