Geschiedenis commissies medische ethiek Gelijklopend met de bio-ethische beweging in het algemeen Medisch-technologische vooruitgang
Economische impact van gezondheidszorg
Integriteit en waardigheid van de persoon? Gevolgen voor het maatschappelijk leven?
Belang van ”andere dan medische” stemmen in het ethisch debat en van de stem van de patiënt?
Geschiedenis Internationaal e van Nürnberg (experimenten)
1947
Cod
1957
Pius XII : morele en religieuze problemen i.v.m. reanimatie
1960
Seattle : Comité van de kunstnier
1966 :
Henry BEECHER : Ethics in clinical medicine
1969-71
Oprichting van het Hastings en van het Kennedy Center, gewijd aan het onderzoek, de studie en de opleiding in de bio-ethiek
1971
Commissies voor klinische ethiek in de Canadese katholieke ziekenhuizen. Ethische en morele handleiding voor katholieke ziekenhuizen
1972
USA National Commission for the Protection of Human Subjects of Biomedical and Behavior Research
1973
Beauchamp en Childress : Principles of medical ethics
1974
Belmont-rapport : Autonomie, Beneficence en Rechtvaardigheid
1975
Verklaring van Helsinki
1983
Frankrijk : Comité Consultatif National d'Ethique pour les Sciences de la Vie et de la Santé
In België 1979
Commissie voor ethiek van het NFWO
1980
Advies van de Nationale Raad van de Orde der geneesheren over de experimenten op mensen. Dit advies verwijst naar de commissies voor ethiek en preciseert hoe ze samengesteld dienen te zijn.
1992
Advies van de Nationale Raad waarin de rol van de commissies voor ethiek uitgebreid en gepreciseerd wordt.
1994
Koninklijk besluit houdende oprichting van de ziekenhuiscomités voor ethiek in het kader van de wet op de ziekenhuizen
1996
Januari : oprichting van het Nationaal Raadgevend Comité voor bio-ethiek
1999
Invoeging van een artikel 70ter betreffende de commissies voor ethiek in de wet op de ziekenhuizen
Geschiedenis • 1974-1984: lokale initiatieven als antwoord op medische uitdagingen. • 1984: deontologische richtlijn van Orde v Geneesheren: verplicht advies inwinnen van een CME bij medisch experiment. • KB 12/08/1994: verplicht alle verzorgingsinstellingen een “ethisch comité” op te richten. (vertaalfoutje)
Vormvereisten • • • • •
Elke verzorgingsinstelling Minimum 8, maximum 15 leden Meerderheid artsen Minstens 1 vpk en 1 jurist Mogelijk ook andere belangstellenden (ethici worden niet vermeld) • Onverenigbaarheid met bepaalde directiefuncties
Taakomschrijving • Begeleidende en raadgevende functie m.b.t. de ethische aspecten van de gezondheidszorg. • Adviserende functie m.b.t. alle protocollen inzake experimenten op mensen. • Ondersteunende functie bij beslissingen over individuele gevallen inzake ethiek. (valt niet meer onder KB)
Activiteitenverslag 2010
Thema’s “andere” • • • • • • • • •
Patiëntenrechten Privacy Beroepsgeheim Lichaamsmateriaal (dure) geneesmiddelen Sociaal-financiële implicaties van behandelingen Culturele diversiteit Eigen functioneren Vorming en opleiding
De praktijk: CME in • Scheiding tussen begeleidings-en toetsingscommissie • Maandelijkse bijeenkomst • Samenstelling begeleidingscommissie – artsen – 1 ethicus -2 vpk-1 jurist-1 huisarts
De praktijk: thema’s
Ethiek van CME en zorgrelatie:
CME: grote thema’s Technischspecialistische aanpak: Als mens/burger:
Hippocrates Deontologie Recht: wetten Medisch-ethische beginselen reflectie
Gevoel Verontwaardiging Intuïtief
Ethiek van CME en zorgrelatie:
Zorgrelatie: verscholen ethiek Als mens:
Hart Emoties Intuïtief Eigen waarden Betrokkenheid
Als professional:
Hoofd Morele professionaliteit Zorgethiek reflectie
Medische ethiek en recht Zorgethiek Methodes van systematische reflectie
Waarden en verontwaardiging Betrokkenheid Morele professionaliteit
De mensen in de CME • Mensen met een hart voor ethiek Gemotiveerd om de aandacht voor ethiek in de dagelijkse zorg te bevorderen
• Kartrekkers binnen hun domein
De CME als kartrekker? • Nu: – Voornamelijk medisch-adviserend orgaan – Weinig zichtbaar en gekend?: • Adviesteksten op intranet • Beperkt aanbod sensibiliseringscampagnes zoals opleiding, studienamiddagen
– Een variapunt beroerde de gemoederen: “zorgethiek in tijden van accreditering ”
De commissie als kartrekker? • Constructieve voorstellen: aan ethiek DOEN
debat
De commissie als kartrekker? • Dromen: – Ethiek een prominente plaats geven in het algemeen kwaliteitsbeleid van het ziekenhuis – Medewerkers versterken in hun morele professionaliteit – Voorbeeld van interprofessioneel samenwerken – Ruimere aandacht voor zorgethiek in tijden van • Technologische innovaties, digitalisering, accreditering en economisering van de gezondheidszorg • Toenemende maatschappelijke aandacht voor autonomie en patiëntenrechten
De commissie als kartrekker? • Constructieve voorstellen: aan ethiek doen – Visie(tekst) over zorgrelatie tot bij beleid brengen – Benadrukken en promoten van interprofessioneel samenwerken en communicatie in het belang van de patiënt bijv. door ruimere feedback over ad hoc casus
– Uitbreiden van multidisciplinair vormingsaanbod: bijv. n.a.v. toenemend aantal euthanasievragen en impact voor ziekenhuiswerkers
De commissie als kartrekker? – Motor van een ethisch zorgklimaat met aandacht voor de dagelijkse praktijk en de verscholen ethiek – Onderschrijven van ( kleinschalige) concrete initiatieven omdat CME formeel en traditioneel het belangrijkste instrument is om ethiek een plaats te geven in een organisatie. broodjes ethiek lerende gemeenschappen sensibiliseringscampagnes ethische consultaties
– Zichtbaar uithangbord i.p.v. besloten conclaaf
bronnen • http://www.health.belgium.be/filestore/19082032/Ver slag%20CME%202010_DEF_NL.pdf • http://zorgethiek.nu/wp-content/uploads/handreikingimplementatie-mb-def-mei2010.pdf • Lamers H. Verslag ICURO symposium 2010. Ethische perspectieven 2011: 21(1), 72-81 • Meulenbergs T., Vermeylen J., Schotsmans P. De opdrachten van de commissies voor medische ethiek in België: overzicht en commentaar vanuit klinischethisch perspectief. Tijdschr. voor Geneeskunde 2005: 61, nr.1, 8-15
