Geocache in Diest
IJzerzandsteen, of ook wel Diestiaan genoemd, is een roestbruine, grove steen met een hoog ijzergehalte. In Noord-Hageland kom je de steen overal tegen: van kerken en woonhuizen tot tuinmuurtjes... De platte, kleine en sterke schollen die voor het rapen liggen op de heuvels en in holle wegen, werden gebruikt in muurtjes en woningen. Grotere stenen werden ontgonnen in groeves en verwerkt in statige gebouwen, kerken en torens. Deze stenen hebben een egaler uiterlijk, maar zijn vaak brozer en zachter dan schollen. IJzerzandsteen vind je terug op de Diestiaanheuvels. Dit zijn zandbanken die zo’n 5,4 miljoen jaar geleden bloot kwamen te liggen toen de Diestiaanzee zich terug trok. Het ijzerrijke zand oxideerde, klitte samen en vormde zo de ijzerzandsteen. Doordat deze heuvels minder verweerden, prijken ze nu boven het Hagelandse landschap. Ga zelf met deze geocache op zoek naar deze roestbruine bouwsteen van het Hageland via deze thematische ontdekkingstocht!
© Stefan Smets / RLNH
langs Hagelandse natuursteen
IJzerzandsteen, een ijzersterke troef voor het Hageland r
Geocache ijzerzandsteen in Diest +/- 5 km > te voet of per fiets Deze geocache voert je langs interessante bezienswaardigheden in ijzerzandsteen in de stad Diest. Hoe werkt het? De zoektocht is opgebouwd uit zes tussenstops waar je telkens een vraag oplost. Vul elke oplossing in bij punt 8. Als je uiteindelijk alle vragen correct hebt beantwoord, beschik je over de eindcoördinaten van het eindpunt: een opmerkelijk stukje erfgoed in ijzerzandsteen! Je vindt de coördinaten in deze tekst (manueel invoeren op GPS) of je kan ze downloaden via het gdb-bestand op www.rlnh.be. De coördinaten staan genoteerd in WGS84 lengte/breedte graden/minuten/seconden. Veel succes!
2
Geocache in Diest langs Hagelandse natuursteen
1. N50 59 02.20 E5 03 43.36
Molen uit de 18de eeuw met een voet in ijzerzandsteen. Eerst stond deze molen in Schaffen, daarna verhuisde hij naar Assent en tenslotte werd hij door Felix Alen aan stadsarchivaris Gilbert van der Linden geschonken. Vandaar de naam van de molen. Op 4 april 1944 werd hij als monument beschermd. Sinds 1953 is hij niet meer in gebruik, want de molenaar/eigenaar had een elektrische maalderij opgericht. Gilbert Van der Linden schonk de molen op zijn beurt in 1959 aan Diest.
Deze molen werd vroeger ook Moedermolen genoemd (opgericht in 1816). Moedermolen was de kenmerkende benaming voor dikke molens. De molen heeft een grote molenkast wat hem heel goed herkenbaar maakt. Dit is het enige resterende exemplaar met die afmetingen. Voor 1800 werden bijna alle standaardmolens zo groot gebouwd.
> Vraag: Wat is de totale hoogte van de molen (zonder de wieken)?
1) 9,85 m
2) 11,65 m
3) 14,70 m
Vul het nummer van het juiste antwoord in op het 4de puntje van de eindcoördinaten.
2. N50 58 57.9 E5 03 30.4
Het koor van de Sint-Jan-de-Doperkerk werd in de 13de eeuw opgetrokken in ijzerzandsteen. Vandaag rest nog de ruïne. Deze parochiekerk werd tijdens de godsdienstperikelen op het einde van de 16de eeuw in brand gestoken. Omdat de parochie nog maar weinig parochianen telde, werd nadien enkel het koorgedeelte gerestaureerd. Zo bleef de kerk tot 1823 in gebruik. Enige tijd later stortte het dak boven het koor in.
> Opdracht: Zoek de geboortedatum van Anna Christina Bosmans.
Neem van het geboortejaar het derde cijfer en vul dit in op het 1ste puntje van de eindcoördinaten.
3
Geocache in Diest langs Hagelandse natuursteen
3. N50 59 06.4 E5 03 24.06
De Heren van Diest bestuurden de stad van 1080 tot 1499. De eerste versterking was een ‘donjonmotte’* – het zogenaamde Tafelrond – en een neerhof met houten stallen en woningen. In de eerste helft van de 13de eeuw werd hier een zaalgebouw in ijzerzandsteen opgetrokken. Je staat nu op ijzerzandstenen fundamenten hiervan.
Het domein bleef eeuwenlang een jachtdomein. Eind 19de eeuw werd het omgevormd tot een park. Na de Franse revolutie kwam het domein in privéhanden waarna de laatste eigenaar, Henri Verstappen, het in 1939 schonk aan de stad Diest met de uitdrukkelijke wens het voor alle inwoners toegankelijk te maken. De toegangspoort is de omgevormde woning van Henri Verstappen met vier beelden, afkomstig van het in 1956 afgebroken Noordstation van Brussel.
* donjonmotte = versterkte woontoren op een kunstmatig aangelegde heuvel
> Vraag: Welk nummer staat er op het controlepunt van de oriëntatieloop (paaltje)?
Neem het tweede cijfer en vul dit in op het 3de puntje van de eindcoördinaten.
4. N50 59 02.2 E5 03 12.4
De eenvoudige Sint-Barbarakerk is de enige barokkerk in Diest.
Het schuttersgilde bouwde hier een eerste kapel gewijd aan patrones Sint-Barbara. Later bouwde de kloosterorde van de Augustijnen in 1656-1667 de huidige barokkerk. De financiële toestand van de Augustijnen was ten tijde van de bouw verre van schitterend. Ook de bouwmaterialen, rode baksteen in combinatie met bruine ijzerzandsteen doen geenszins rijkelijk aan. Hoog in de gevel werd het embleem van de Augustijnen aangebracht.
Onder het Franse bewind werd de kerk als opslagplaats gebruikt. Sinds 1845 is ze eigendom van de orde van de Kruisheren die het gebouw later grondig lieten restaureren.
> Vraag: In welk jaar is de kerk gerestaureerd?
Neem het 2de cijfer van het restauratiejaar en vul dit in op 6de puntje van de eindcoördinaten.
4
Geocache in Diest langs Hagelandse natuursteen
5. N50 59 04.9 E5 03 02.1
Op de Grote Markt prijkt de statige Sint-Sulpitius- en Dionysiuskerk, genoemd naar twee heiligen, respectievelijk bisschop van Bourges en bisschop van Parijs.
In 1312 besloot men de oude romaanse kerk te vervangen door een nieuwe gotische kerk dat gelijke tred hield met de toenemende macht van Diest. Men deed beroep op de Franse bouwmeester Pierre de Savoye om een ontwerp te maken naar model van de Franse gotische kathedralen. In het hoogkoor van de Sint-Sulpitiuskerk bevindt zich het graf van Prins Filips Willem van Oranje-Nassau.
De kerk is niet alleen opgebouwd uit ijzerzandsteen maar ook uit de blekere gobertangesteen en andere witte kalksteen. De kleine beiaardtoren wordt in de volksmond ook mosterdpot genoemd.
> Vraag: Als je van punt 4 naar 5 gaat via de kortste weg, hoeveel beelden zie je dan in de nissen van de kerk in de verte?
1) 2
2) 5
3) 3
Vul het nummer van het juiste antwoord in op het 5de puntje van de eindcoördinaten.
6. N50 59 26.3 E5 03 06.7
Dit monument is opgericht door de beeldhouwers Renaat Braem en Marck Macken. Men gebruikte zowel ijzerzandsteen als witte Euvillesteen. Het is een eerbetoon aan de gesneuvelde leden van het Geheim Leger ‘Schuiloord Jachttijger’ in opdracht van de plaatselijke weerstandsvereniging. Op 8 september 1946 wordt dit verzetsmonument plechtig ingehuldigd door de communistische minister van Openbare Werken, Jean Borremans.
> Vraag: Aan hoeveel leden van het plaatselijk verzet is dit monument gewijd?
Vul juiste antwoord in op het 2de puntje van de eindcoördinaten.
> Als je alle vragen juist hebt beantwoord, beschik je nu over de coördinaten van het eindpunt. Nu rest je enkel nog de weg daarnaartoe!
5
Geocache in Diest langs Hagelandse natuursteen
7. N50 59 23.0 E5 03 38.7
Tussenpunt aan de stadswallen. Hier hoef je geen vraag op te lossen, maar langs dit waypoint kan je wel via een mooi en aangenaam groen stukje Diest wandelen.
8. EINDPUNT:
N 50 59 .
. , .
E 05 03 .
. , .
In Noord-Hageland werd tot de jaren 1970 ijzerzandsteen gewonnen in ijzerzandsteengroeves. Arbeiders kapten er grote blokken los, waarvan uiteindelijk bouwstenen werden gekapt en gezaagd. In Diest zijn heel wat gebouwen en andere bezienswaardigheden opgetrokken uit deze steen. Vaak zijn oude groeves verlaten en overwoekerd, of ze kregen een andere bestemming zodat de structuur nog zichtbaar is zoals in dit geval.
Meer informatie en openingsuren: Toeristische dienst van Diest Koning Albertstraat 16a in 3290 Diest T 013 35 32 74 of
[email protected] of op http://www.toerismediest.be/watdoen.php?ts=2&pid=1
r
Meer weten?
Regionaal Landschap Noord-Hageland vzw T 016 63 59 54
[email protected] www.rlnh.be
Deze ‘geocache in Diest langs Hagelandse natuursteen’ is uitgewerkt door Regionaal Landschap Noord-Hageland vzw met steun van:
6
Geocache in Diest langs Hagelandse natuursteen
