Gents Winkel- en Horecaplan

Gent zoveel winkelen horecastad 2011

Gents Winkel- en Horecaplan 2020 Gent zoveel meer winkelen horecastad

Voorwoord Geachte lezer, Winkels en horecazaken zorgen voor een aanzienlijke dynamiek in een stad. Samen vormen ze een belangrijke economische sector die in Gent tewerkstelling biedt aan bijna 9.000 mensen. Deze handelszaken bepalen mee de uitstraling en het imago van een stad. Dit komt tot uiting in de aantrekkingskracht van het bestaande aanbod op de Gentse inwoners, bezoekers uit de regio en toeristen. In 1997 heeft de Stad Gent voor de eerste m aal een langetermijnvisie of strategisch-commercieel plan voor de detailhandel opgemaakt. Dit is het beleidskader geweest voor heel wat concrete ontwikkelingen en acties de afgelopen jaren om Gent als winkelstad te versterken. Daarnaast is in 2003 een horecabeleidsplan opgemaakt. Een stad is evenwel voortdurend in transformatie. Op bijna 15 jaar tijd zijn zowel de stedelijke context als de maatschappelijke trends sterk gewijzigd. Daarom was er nood aan een actualisatie van het strategisch-commercieel plan uit 1997. Voor wat betreft het horecabeleidsplan wordt er verder gebouwd op de gewenste visie naar deelgebieden. Met het uitwerken van een nieuwe langetermijnvisie tot 2020 willen we een duidelijk kader bieden voor bestaande en nieuwe handels- en horecazaken, waarbij de nodige groeikansen worden geboden en waarbij de concurrentiepositie van Gent als winkelen horecastad in haar geheel verder versterkt wordt. Tien belangrijke strategische doelstellingen vormen de ruggengraat van dit Gents Winkel- en Horecaplan. We hebben de ambitie om het handels- en horeca-aanbod verder te laten groeien op een zodanig doordachte manier dat het bestaande aanbod zich verder kan ontwikkelen en dat er ruimte is voor de creatie van nieuw aanbod. Hierdoor garanderen we een consistente groei van het handelsaanbod in Gent. Daarbij streven we steeds naar een complementaire detailhandelsstructuur die gericht is op de bezoekmotieven van de consument en waarbij er gezocht wordt naar meer synergie tussen de winkelconcentratiegebieden. Belangrijk hierbij is dat we ons toeleggen op een verdere concentratie en clustering van detailhandel, met uitzondering voor buurtwinkels waar er gestreefd wordt naar een voldoende verspreid aanbod in de diverse wijken en buurten. Dit gaat om een kernversterkend beleid, een én-én-beleid waarbij zowel de binnenstad als de diverse winkelconcentratiegebieden in de rand van Gent verder kunnen blijven ontwikkelen.

juni 2011

Gents Winkel- en Horecaplan

1

In het licht van een kernversterkend beleid willen we vooral de kwaliteit en de leefbaarheid van handel en horeca en de winkelconcentratiegebieden versterken, met extra focus op de binnenstad. We streven daarbij naar het bevorderen van de diversiteit van het winkelen horeca-aanbod met extra inzet op de versterking en aantrekking van authentieke zaken en speciaalzaken. We stimuleren innovatie binnen de handel en horeca en zetten in op vernieuwende winkelconcepten. We bevorderen verder de ondernemersgeest met focus op het zelfstandige ondernemerschap door de gepaste randvoorwaarden te creëren voor het ondernemerschap. We blijven hierbij extra inzetten op startende ondernemers. Andere belangrijke doelstelling is de verdere promotie van Gent als authentieke, complete, gezellige en diverse winkelen horecastad, om zo de onmiskenbare troeven die Gent bezit zowel wat betreft de stad in het algemeen als het winkelen horeca-aanbod, nog meer kenbaar te maken. Daarnaast is het de bedoeling om samen richting te geven aan Gent als winkelen horecastad en dit door monitoring, overleg en participatie. Tot slot zetten we in op duurzaam ondernemen in functie van een verdere economische groei. Belangrijk onderdeel van dit Winkel- en Horecaplan is naast de uitwerking van een langetermijnvisie een oplijsting van meer dan honderd unieke acties om deze visie in de praktijk te realiseren. Uiteraard is dit document niet statisch, maar moet gezien worden als een dynamisch plan waarbij alle actoren steeds kort op de bal zullen moeten spelen op alle wijzigende externe factoren in deze sector, waarbij strategische doelstellingen en acties daar waar nodig zullen moeten bijgestuurd worden. Als stadsbestuur willen we niet alleen faciliterend maar ook proactief optreden teneinde de vooropgezette strategische doelstellingen mee te realiseren om zo Gent als winkelen horecastad nog extra te versterken. We hebben in het kader van de totstandkoming van deze langetermijnvisie reeds diverse overlegmomenten georganiseerd, zowel met de eigen stedelijke diensten, de representatieve stakeholders uit handel en horeca, de belangenorganisaties, de hogere overheid,…. Via deze weg wil ik mijn oprechte dank uitspreken aan iedereen die de voorbije maanden actief heeft meegewerkt aan de opmaak van dit Gents Winkel- en Horecaplan. Laat ons samen verder werken aan het voortzetten van de uitbouw van onze prachtige winkelen horecastad ! Mathias De Clercq Eerste schepen en schepen van Economie, Jeugd & Middenstand Juni 2011

juni 2011


2

Inhoudsopgave Voorwoord ................................................................................................................................................................................................................... 1 Deel 1 – De Gentse detailhandel en horeca 2011 ......................................................................................................................................................... 5 2.1. We hebben de ambitie om binnen de reële marktruimte het handels- en horeca-aanbod doordacht te laten groeien .................................... 12 2.1.1. Analyse ..................................................................................................................................................................................................... 12 2.1.2. Visie en ambitie ........................................................................................................................................................................................ 19 2.1.3. Actieplan .................................................................................................................................................................................................. 22 2.2. We streven naar een complementaire detailhandelsstructuur gericht op bezoekmotieven ............................................................................. 24 2.2.1. Analyse ..................................................................................................................................................................................................... 24 2.2.2. Visie en ambitie ........................................................................................................................................................................................ 27 2.2.3. Actieplan .................................................................................................................................................................................................. 29 2.3. We streven naar een verdere concentratie en clustering van detailhandel (met uitzondering van buurtwinkels) .......................................... 30 2.3.1. Analyse ..................................................................................................................................................................................................... 30 2.3.2. Visie en ambitie ........................................................................................................................................................................................ 32 2.3.3. Actieplan .................................................................................................................................................................................................. 34 2.4. We versterken de kwaliteit en de leefbaarheid van handel en horeca en van winkelconcentratiegebieden ................................................... 36 2.4.1. Analyse ..................................................................................................................................................................................................... 36 2.4.2. Visie en ambitie ........................................................................................................................................................................................ 40 2.4.3. Actieplan .................................................................................................................................................................................................. 42 2.5. We bevorderen de diversiteit van het winkelen horeca-aanbod met extra inzet op de versterking en aantrekking van authentieke zaken en speciaalzaken .......................................................................................................................................................................................................... 46 2.5.1. Analyse ..................................................................................................................................................................................................... 46 2.5.2. Visie en ambitie ........................................................................................................................................................................................ 50 2.5.3. Actieplan .................................................................................................................................................................................................. 51 2.6. We stimuleren innovatie binnen de handel en horeca en zetten in op vernieuwende winkelconcepten ......................................................... 54 2.6.1. Analyse ..................................................................................................................................................................................................... 54 2.6.2. Visie en ambitie ........................................................................................................................................................................................ 57 2.6.3. Actieplan .................................................................................................................................................................................................. 59

juni 2011


3

2.7. We stimuleren de ondernemersgeest met focus op zelfstandig ondernemerschap ......................................................................................... 62 2.7.1. Analyse ..................................................................................................................................................................................................... 62 2.7.2. Visie en ambitie ........................................................................................................................................................................................ 64 2.7.3. Actieplan .................................................................................................................................................................................................. 65 2.8. We promoten Gent als authentieke, complete, gezellige en diverse winkelen horecastad ........................................................................... 68 2.8.1. Analyse ..................................................................................................................................................................................................... 68 2.8.2. Visie en ambitie ........................................................................................................................................................................................ 71 2.8.3. Actieplan .................................................................................................................................................................................................. 72 2.9. We geven samen richting aan Gent als winkelen horecastad door monitoring, overleg en participatie ...................................................... 76 2.9.1. Analyse ..................................................................................................................................................................................................... 76 2.9.2. Visie en ambitie ........................................................................................................................................................................................ 77 2.9.3. Actieplan .................................................................................................................................................................................................. 78 2.10. We zetten in op duurzaam ondernemen in functie van economische groei .................................................................................................. 80 2.10.1 Analyse .................................................................................................................................................................................................... 80 2.10.2 Visie en ambitie ....................................................................................................................................................................................... 81 2.10.3. Actieplan ................................................................................................................................................................................................ 82 Slotbeschouwing ........................................................................................................................................................................................................ 86 Bijlagen ...................................................................................................................................................................................................................... 88

juni 2011


4

Deel 1 – De Gentse detailhandel en horeca 2011 In dit hoofdstuk wordt een eerste beeld weergegeven van Gent als winkelen horecastad. Dit gebeurt op basis van een aantal relevante kerncijfers. Voor een uitgebreide analyse over Gent als winkelen horecastad (2009) kan verwezen worden naar het adviesrapport deel 1 dat door het studiebureau BRO is opgemaakt en welke als bijlage 1 deel uitmaakt van dit Gents Winkel- en Horecaplan. Dit omvat onder meer een analyse van de Gentse detailhandel en horeca1 met een evolutie tussen 2002 en 2009 op basis van verschillende indicatoren, een overzicht van op stapel staande projecten in de regio en een meer gebiedsgerichte analyse van een aantal deelgebieden. Daar waar het adviesrapport ging over Gent als winkelen horecastad in 2009, wordt in dit hoofdstuk een zo actueel mogelijk beeld geschetst aan de hand van de meest actuele kerncijfers. Dit betreft allemaal cijfers van 2011 tenzij anders aangegeven. 1) Demografische kerncijfers Bevolking Gent Bevolking – directe regio (2009) Bevolking – indirecte regio (2009)

248.179 inwoners 190.000 inwoners 990.000 inwoners

2) Economische kerncijfers

1

Aantal detailhandelszaken Omvang winkelvloeroppervlakte Aantal m² per 1.000 inwoners Gemiddelde oppervlakte winkel

2.495 476.130m² 1.920m² 191m²

Aantal horecazaken Omvang vloeroppervlakte Aantal horeca per 1.000 inwoners Gemiddelde oppervlakte horeca

1.437 107.736m² 5,8 75m²

Onder de term horeca wordt verstaan alle plaatsen waar ter plaatse voeding of drank kan worden genuttigd. De zuivere hotelfunctie is hier niet inbegrepen.

juni 2011


5

Detailhandel Per branche Levensmiddelen Persoonlijke verzorging Totaal dagelijkse artikelen Warenhuis Kleding en mode Schoenen en lederwaren Juwelier en optiek Huishoudelijke en luxe artikelen Antiek en kunst Sport en spel Hobby Media Plant en dier Bruin en witgoed Auto en fiets Doe-het-zelf Wonen Detailhandel overig Totaal niet-dagelijkse artikelen Totaal

juni 2011

2011 Aantal 826 209 1.035 4 382 80 101 77 44 49 72 76 85 98 35 69 177 111 1.460 2.495

Tewerkstelling handel en horeca

9.000

Aantal leegstaande panden Omvang leegstand vloeroppervlakte Aantal leegstaande panden / totaal aantal panden handel + horeca + commerciële diensten Omvang leegstand / omvang handel + horeca + commerciële diensten

197 25.817m² 3,5%

m² wvo 112557 10419 122.976 9767 58860 17129 4992 12321 4494 15166 8042 10240 16902 18073 5132 38721 110443 22872 353.154 476.130

4,4%


6

Passantenstromen (aantal per week) Koopbinding (2009) Koopattractie (2009) Aantal overnachtingen (toerisme) (2010) Gemiddelde omzet (2009) Gemiddelde omzet/m² (2009)

Aantal zelfstandigen detailhandel (2009) Aantal m² winkelvloeroppervlakte zelfstandigen detailhandel (2009)

juni 2011

Veldstraat = 140.000 95% dagelijkse artikelen 85% niet-dagelijkse artikelen 16% dagelijkse artikelen 38% niet-dagelijkse artikelen 805.000 overnachtingen per jaar 747 miljoen euro dagelijkse artikelen 986 miljoen euro niet-dagelijks artikelen 6.448 euro dagelijkse artikelen 1.907 euro niet-dagelijkse artikelen

80% 50%


7

juni 2011


8

Deel 2 – De Gentse detailhandel en horeca 2020 – strategische doelstellingen In dit tweede deel wordt dieper ingegaan op enerzijds de visie en de hoofdstrategische doelstellingen van de Stad Gent en anderzijds op de belangrijkste strategische doelstellingen om Gent als winkelen horecastad verder uit te bouwen de komende jaren. Missie en hoofdstrategische doelstellingen van de Stad Gent Gent is een scheppende stad, die door een doorgedreven bundeling van alle creatieve krachten, een voortrekkersrol speelt bij de ontwikkeling van een duurzame, solidaire en open samenleving. Om de missie van de Stad Gent te realiseren zijn er vijf hoofdstrategische doelstellingen bepaald: 1. Kennis, innovatie en creativiteit: Ten laatste in 2020 is Gent internationaal erkend als centrum voor innovatie en experimenten en is Gent een voortrekker in de evolutie naar een lerende en creatieve samenleving. 2. Sociale pijler duurzaamheid: In 2020 heeft elke Gentenaar, ongeacht geslacht, leeftijd, afkomst, geloofsovertuiging, seksuele voorkeur, handicap of socio-economische situatie, toegang tot alles wat de samenleving te bieden heeft en is voor elke Gentenaar gelijke toegang tot kwaliteitsvol leven, wonen, werken en onderwijs maximaal gegarandeerd. 3. Economische pijler duurzaamheid: In 2020 is Gent een Europese centrumstad en een Vlaamse poort op de wereld die zich onderscheidt door een dynamische en gediversifieerde economie met een sterke maritieme groeipijler, gedreven door partnerschappen die mensen, middelen en ideeën samenbrengen. 4. Ecologische pijler duurzaamheid: Tegen 2020 biedt Gent haar inwoners een gezonde kwaliteitsvolle leefomgeving en heeft Gent een kleinere ecologische voetafdruk. 5. Communicatie en inspraak: In 2020 is de inspraak in de besluitvormingsprocessen maximaal georganiseerd. Een belangrijke voorwaarde om dit te bereiken is een op maat gesneden en doelmatige communicatie.

juni 2011


9

Strategische doelstellingen Gents Winkel- en Horecaplan Om Gent als winkelen horecastad verder uit te bouwen wordt er ingezet op 10 strategische doelstellingen. Per strategische doelstelling wordt een korte analyse weergegeven. Voor de data wordt in hoofdzaak gebruik gemaakt van de analysecijfers opgenomen in het adviesrapport van BRO. Er wordt ingegaan op welke effecten beoogd worden en hoe deze kunnen gerealiseerd worden aan de hand van een mogelijk pakket aan acties. Dit moet niet gezien worden als een statisch maar wel als een dynamisch document dat periodiek dient bijgestuurd te worden. Tien strategische doelstellingen 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.9. 2.10.

We hebben de ambitie om binnen de reële marktruimte het handels- en horeca-aanbod doordacht te laten groeien We streven naar een complementaire detailhandelsstructuur gericht op bezoekmotieven We streven naar een verdere concentratie en clustering van detailhandel (met uitzondering van buurtwinkels) We versterken de kwaliteit en de leefbaarheid van handel en horeca en van winkelconcentratiegebieden We bevorderen de diversiteit van het winkelen horeca-aanbod met extra inzet op de versterking en aantrekking van authentieke zaken en speciaalzaken We stimuleren innovatie binnen de handel en horeca en zetten in op vernieuwende winkelconcepten We stimuleren de ondernemersgeest met focus op zelfstandig ondernemerschap We promoten Gent als authentieke, complete, gezellige en diverse winkelen horecastad We geven samen richting aan Gent als winkelen horecastad door monitoring, overleg en participatie We zetten in op duurzaam ondernemen in functie van economische groei

SLIM GROEIEN AFSTEMMEN CONCENTREREN KWALITEIT VERZEKEREN DIVERSIFIEREN & SPECIALISEREN INNOVEREN ONDERNEMEN STIMULEREN PROMOTEN SAMENWERKEN VERDUURZAMEN

Deze strategische doelstellingen moeten duidelijkheid scheppen voor al wie in Gent wil investeren. Voor de stedelijke diensten en het beleid is het een werkinstrument om de commerciële dynamiek te sturen en in goede banen te leiden. De doelstellingen kunnen fungeren als toetsingskader voor alle maatregelen die van invloed zijn op het winkelen horeca-aanbod. Het beleid inzake hotels valt buiten de scope van dit plan. Hiervoor kan verwezen worden naar het horecabeleidsplan uit 2003 en de beleidsnota Toerisme Gent 2008-2013 goedgekeurd in 2009.

juni 2011


10

juni 2011


11

2.1. We hebben de ambitie om binnen de reële marktruimte het handels- en horeca-aanbod doordacht te laten groeien

SLIM GROEIEN 2.1.1. Analyse2 1) Bestaand winkelen horeca-aanbod Aantal detailhandelszaken Omvang winkelvloeroppervlakte Aantal m² per 1.000 inwoners Gemiddelde oppervlakte winkel

2.544 473.317m² 1.974m² 185m²

Aantal horecazaken Omvang vloeroppervlakte Aantal horeca per 1.000 inwoners Gemiddelde oppervlakte horeca

1.444 107.736m² 6 75m²

In Vlaanderen wordt de totale winkelvloeroppervlakte in 2008 geraamd op 10.571.000m² of bijna 54.000 handelszaken. Dit komt neer op een winkelvloeroppervlakte in verhouding tot het aantal inwoners van 1.716m² per 1.000 inwoners.3 Gent heeft een hogere dichtheid dan het Vlaams gemiddelde, maar scoort lager dan andere centrumsteden als Hasselt (3.002m²), St.-Niklaas (2.937m²), Aalst (2.302m²) en Kortrijk (2.011m²). Het aantal horecazaken in Vlaanderen wordt in 2007 geraamd op 31.667.4 Dit komt neer op 5,5 horecazaken per 1.000 inwoners. Wat betreft het aantal horecazaken, telt Gent in 2009 gemiddeld 6 horecazaken per 1.000 inwoners. Dit is iets hoger dan het Vlaams gemiddelde maar een stuk minder dan Antwerpen (12,5) en Brugge (8,5).

2

Cijfers zijn afkomstig uit het adviesrapport BRO tenzij anders aangegeven en betreffen cijfers van 2009 – recente cijfers zijn opgenomen in deel 1 voor zover beschikbaar. Startnota winkelen in Vlaanderen, Vlaamse regering, 2010 4 Statistiek, FOD Economie, 2009 3

juni 2011


12

2) Leegstand Aantal leegstaande panden

Omvang leegstand vloeroppervlakte

208

21.984m²

Aantal leegstaande panden / totaal aantal panden handel + horeca + commerciële diensten (5.560) Omvang leegstand / omvang handel + horeca + commerciële diensten (766.000m²)

3,74%

2,87%

In Vlaanderen wordt de totale leegstand in 2009 geraamd op gemiddeld 6,2 %.5 Met minder dan 4% van het totale aantal panden en minder dan 3% van de totale oppervlakte scoort Gent heel laag ten opzichte van dit Vlaamse gemiddelde. Ondanks deze lage leegstand voor gans het grondgebied, is de leegstand in bepaalde winkelconcentratiegebieden wel vrij hoog (maar overal blijft ze wel onder de gemiddelde leegstand op Vlaams niveau). Volgende winkelconcentratiegebieden kampen met de hoogste leegstand: Centrum Ledeberg Bevrijdingslaan / Phoenixstraat Dendermondsesteenweg

10,8% 10,4% 10,2%

Centrum St.-Amandsberg Muide Overig St.-Amandsberg

9,1% 9% 7,2%

3) Ruimtelijk beleid in functie van uitbreidingsmogelijkheden detailhandel en horeca Na de goedkeuring van het Ruimtelijk Structuurplan Gent (RSG) in 2003 zijn diverse ruimtelijke uitvoeringsplannen goedgekeurd welke planologisch voorzien in de nodige extra ruimte voor detailhandel en horeca. Theoretisch is er voor ongeveer 200.000m² aan bijkomende ruimte effectief bestemd via gemeentelijke en gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen (zie bijlage 2).

4) Potentiële consumenten (zie kaart 1) Inwoners stad Gent Inwoners incl. niet-ingeschrevenen 5

239.729 270.000

Inwoners directe zone Inwoners indirecte zone

190.000 987.500

Retail Facts, Locatus, 2009

juni 2011


13

Toeristische overnachtingen

770.000

Aantal studenten (incl. buitenlanders)

65.888

Het aantal toeristische overnachtingen per jaar in Gent is bijna de helft van het aantal overnachtingen in Antwerpen en Brugge, waar jaarlijks ongeveer 1,4 miljoen overnachtingen worden geregistreerd. Het aantal overnachtingen is in Gent op 15 jaar tijd wel verdubbeld. Gent is met zijn bijna 66.000 studenten de grootste studentenstad van Vlaanderen. Kaart 1: Marktgebied

juni 2011


14

5) Koopbinding, koopattractie en omzet

juni 2011


15

De koopbinding is het aandeel van het aanwezige bestedingspotentieel in Gent dat effectief in Gent wordt besteed aan detailhandel. Hieruit kan afgeleid worden dat ten opzichte van andere centrumsteden Gent een hoge koopbinding heeft voor zowel de dagelijkse artikelen als de nietdagelijkse artikelen. Koopbinding Gent

Dagelijkse artikelen 95%

Niet-dagelijkse artikelen 85%

Antwerpen Hasselt Brugge Kortrijk St.-Niklaas Aalst

91% 95% 91% 94% 93% 92%

83% 88% 85% 75% 78% 85%

Ongeveer 17% van de totale omzet voor wat betreft de dagelijkse artikelen, wordt gerealiseerd door bestedingen van consumenten afkomstig van buiten Gent. Voor de niet-dagelijkse artikelen betreft dit 46% of bijna de helft van de totale omzet. Dit toont aan dat Gent naast een hoge koopbinding ook een belangrijke aantrekkingskracht (koopattractie) heeft op consumenten afkomstig van buiten Gent. In totaal wordt er een omzet in de detailhandel in Gent gerealiseerd van 1,73 miljard euro. Voor de dagelijkse artikelen gaat dit om een omzet van 0,75 miljard euro, voor de niet-dagelijkse artikelen 0,98 miljard euro. Omgerekend naar omzet per m², wordt er een omzet gegenereerd van gemiddeld 3.650 euro/m². Opgesplitst naar dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen gaat dit om respectievelijk 6.450 euro/m² en 2.750 euro/m².

juni 2011


16

6) Potentiële toekomstige marktruimte voor detailhandel tot 2020 Voor het berekenen van de potentiële marktruimte wordt er rekening gehouden met de evolutie van diverse indicatoren. Dit gaat onder meer over de bevolkingsgroei, een sterkere koopbinding van de eigen inwoners en een even grote koopattractie van consumenten buiten Gent. Daarnaast wordt er uitgegaan van lagere gemiddelde omzetcijfers per m² door de geplande uitbreidingen, waarbij deze omzetcijfers evenwel nog steeds hoger zijn dan het Vlaams gemiddelde. Op basis van deze indicatoren wordt de potentiële marktruimte geraamd op ongeveer 113.000m² winkelvloeroppervlakte. Indien deze uitbreidingsbehoefte zich effectief realiseert, dan zal in 2020 het detailhandelsaanbod gegroeid zijn van ongeveer 473.000m² naar ongeveer 585.000m² winkelvloeroppervlakte. Daarnaast zal de komende jaren er ook een vervangingsbehoefte zijn van ongeveer 37.000m² (zie doelstelling 3). De totale potentiële marktruimte tot 2020 wordt dan ook geraamd op ongeveer 150.000m² (zie bijlage 3). Uitgaande dat de tendens van schaalvergroting in Gent zich verder zet zoals de periode 2002-2009 (van 160m² naar 185m²), zal de gemiddelde omvang van een winkel stijgen van 185m² in 2009 naar 210m² in 2020. Het winkelaanbod zal bijgevolg bij maximale groei stijgen van 2.544 winkels naar 2.794, of een groei van een 250-tal winkels.

7) Potentiële toekomstige marktruimte voor horeca tot 2020 In 2009 bedroeg het aandeel van de horeca met 107.736m² ongeveer 18,5% van het totale aanbod van winkelen horecapanden (580.000m²). Er wordt aangenomen dat in 2020 deze verhouding niet zal wijzigen, aangezien een groei van het winkelaanbod ook een gunstig effect heeft op de horecavraag (in hoofdzaak op de daghoreca, cafés en restuarants). Ten opzichte van een totaal aanbod van 585.000m² voor detailhandel in 2020, betekent dit een maximale omvang van ongeveer 133.000m² horeca ten opzichte van 108.000m² in 2009, of een maximale potentiële groei van ongeveer 25.000m². Dit is realistisch gezien de groei van onder meer toeristen en studenten. Voor horeca wordt verondersteld dat de gemiddelde oppervlakte zal stijgen in 2020 van 75m² naar 85m² per horecazaak. Hierdoor zal het horecaaanbod groeien van 1.444 horecazaken naar 1.560 zaken, of een groei van een 115-tal horecazaken.

juni 2011


17

8) Conclusie Deze analyse geeft duidelijk aan dat Gent nog potentieel heeft om te groeien zonder het functioneren van het bestaande handels- en horecaapparaat te ontwrichten. Het gemiddelde aantal m² winkelvloeroppervlakte per 1.000 inwoners ligt vandaag de dag lager dan in diverse andere centrumsteden. Ook wat betreft het aantal horecazaken is er nog voldoende groeipotentieel in vergelijking met steden als Antwerpen en Brugge. De leegstand is vandaag de dag veel lager dan het Vlaamse gemiddelde en onder de frictieleegstand van 6% die als aanvaardbaar wordt geacht voor een goed functionerende markt. Daarnaast is het effectief beschikbare aanbod via nieuwe projecten op dit moment nog beperkt. Voor veel projecten is het ruimtelijke kader al goedgekeurd, de realisatie ervan dient nog opgestart te worden.

juni 2011


18

2.1.2. Visie en ambitie Om de concurrentiepositie van Gent als winkelen horecastad nog te versterken, is een verdere doordachte groei van het aanbod wenselijk. Een actief aanbodbeleid moet zorgen voor een voldoende aantal vestigingsmogelijkheden. Planologisch zijn hiervoor de meeste ruimtelijke uitvoeringsplannen reeds goedgekeurd of in procedure, de concrete realisatie van deze projecten moet nu voor de effectief noodzakelijke beschikbare ruimte zorgen. Deze ontwikkelingen kunnen enkel binnen de maximale berekende marktruimte, volgens een richtinggevende fasering en volgens een geografische spreiding conform de zones die hiervoor planologisch voorbestemd zijn. Nieuwe bijkomende grootschalige projecten die zich zouden aandienen buiten de lijst van potentiële nieuwe projecten, zullen pas ontwikkeld kunnen worden als duidelijk kan onderbouwd worden dat er nog voldoende marktruimte is rekening houdend met het bestaand aanbod en de reeds gekende geplande projecten. De marktruimte is gebaseerd op diverse indicatoren zoals bevolkingsevolutie, ambitieniveau, omzet, koopbinding, koopattractie,… van zowel de inwoners en studenten als regionale bezoekers en toeristen. Tot 2020 wordt er uitgegaan dat deze marktruimte maximaal 150.000m² voor detailhandel en 25.000m² voor horeca bedraagt. Via deze doordachte groei kan het bestaande winkelapparaat zich verder ontwikkelen waardoor een consistente groei van het handelsaanbod wordt gegarandeerd. Dergelijke doordachte groei zal ook resulteren in de effectieve creatie van nieuwe bijkomende jobs, zowel bij de kleinschalige als de grootschalige handelszaken. Dit is een belangrijke algemene beleidsdoelstelling. De bijkomende marktruimte biedt onder meer mogelijkheden voor nieuwe en innovatieve winkelen horecaconcepten, voor het aantrekken van authentieke zaken en speciaalzaken, voor het versterken van groeibranches en voor het invullen van ondervertegenwoordigde branches. Het biedt ruimte voor verdere clustering van het winkelen horeca-aanbod. Het moet bijdragen tot de uitstraling van Gent als complete en diverse winkelen horecastad. Kwaliteit staat hierbij boven kwantiteit. Het nastreven van de maximale marktruimte is niet de ambitie, wel het kwalitatief versterken van het winkelen horeca-aanbod op vlak van diversiteit.

juni 2011


19

Potentiële projecten versus potentiële marktruimte detailhandel 2020 Nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Project Vrijdagmarkt/Langemunt* Korenmarkt/Hoogpoort* Kouter/Kouterdreef ACEC Dok Noord Arteveldestadion Ottergemsesteenweg6 The Loop Station GSP Gasmeterlaan Muide Meulestede Keizerspoort* Filature du Rabot Oude Dokken Alsberghe Van Oost Antwerpsesteenweg Carrefour Antwerpsesteenweg Mediamarkt R4/N70 Oostakker zuid7 Kortrijksesteenweg Carrefour Brusselsesteenweg Arsenaal Waalse Krook Binnenstedelijk shoppingcenter en/of andere binnenstedelijke projecten Gerealiseerde projecten 2009-2010 Totaal in BVO Totaal in WVO

Omvang (aantal m² bvo) 3.000 4.000 6.000 18.000 12.000 38.500 10.000 5.000 5.000 1.500 6.000 13.000 3.000 7.500 7.500 35.000 8.000

2009-2015 3.000 4.000

2016-2020

na 2020

6.000 18.000 12.000 25.000

13.500 10.000 5.000 5.000

1.500 6.000 7.000

6.000

3.000 7.500

1.000

25.000 7.000

7.500 10.000 p.m.

1.000 15.000 12.000 211.000 168.800

1.000 15.000 12.000 93.000 74.400

94.500 75.600

23.500 18.800

* Bij herontwikkelingsprojecten wordt aangegeven hoeveel m² bvo er extra bij komt ten opzichte van de bestaande situatie.

6

Van de 15.000m² bvo mogelijk volgens het RUP wordt 12.000m² bvo ingevuld voor kleinhandel. De mobiliteitseffecten van de mogelijke invulling in relatie met de ontsluitingsinfrastructuur zullen bepalend zijn voor het definitief programma. Er wordt uitgegaan van een programma grootschalige detailhandel van richtinggevend 35.000m².

7

juni 2011


20

Deze indicatieve fasering toont aan dat de projecten die momenteel gekend zijn (exclusief de mogelijkheid voor een binnenstedelijk shoppingcenter en/of andere binnenstedelijke projecten) voor de periode tot 2020 met een omvang van bijna 135.000m² winkelvloeroppervlakte, passen binnen de berekende maximale marktruimte van 150.000m² winkelvloeroppervlakte. Een aantal uitbreidingen hebben zich ondertussen reeds gerealiseerd (ongeveer 12.000m² in de periode 2009-2010). Voor een aantal projecten zal mogelijks bij effectieve ontwikkeling gekozen worden voor een minder dens programma (dit kan zeker overwogen worden voor Gasmeterlaan, Oude Dokken, station Gent-St.-Pieters en Alsberghe Van Oost). Afhankelijk hiervan kunnen projecten die nu voorzien zijn voor na 2020 eventueel vroeger ontwikkeld worden. De marge die er nog is ten opzichte van de totaal maximaal berekende marktruimte en de potentiële projecten (ongeveer 15.000m² winkelvloeroppervlakte), wordt in de eerste plaats voorbehouden voor mogelijks nieuwe projecten in de binnenstad om zo het globale aanbod en de shoppingcircuits nog meer te versterken. De inpassing van een bijkomend binnenstedelijk shoppingcenter van richtinggevend minstens 10.000m² winkelvloeroppervlakte behoort tot de mogelijkheden en dit binnen de randvoorwaarden opgenomen in het rapport over de haalbaarheid van een binnenstedelijk shoppingcenter.8 De nieuwe ontwikkelingen zoals hierboven beschreven, sluiten ofwel aan bij bestaande winkelconcentratiegebieden waardoor deze versterkt worden, ofwel gaat het om nieuwe geclusterde zones die voldoende kritische massa hebben om een nieuw winkelconcentratiegebied te vormen. Dergelijke groei in het algemeen en in het bijzonder in de Kuip van Gent zal ook enkel maar mogelijk zijn als dit ondersteund wordt vanuit andere beleidsdomeinen en past binnen de randvoorwaarden voortkomend uit deze beleidsdomeinen.

8

Onderzoek naar de haalbaarheid en wenselijkheid van een binnenstedelijk shoppingcentrum, Idea Consult, CBS 09/09/2010

juni 2011


21

2.1.3. Actieplan Nr. 1

2

3

4

5

6

7

8

Omschrijving actie Realiseren van nieuwe ontwikkelingen Nieuwe ontwikkelingen zijn mogelijk binnen de maximaal berekende marktruimte en volgens een richtinggevende fasering zoals opgenomen in deze doelstelling. Er wordt uitgegaan van een actief aanbodbeleid welke moet zorgen voor een voldoende aantal bijkomende vestigingsmogelijkheden voor handel en horeca. Opmaken van ruimtelijke uitvoeringsplannen Voor een aantal projecten handel en horeca dient een ruimtelijk uitvoeringsplan nog te worden goedgekeurd (nietlimitatief): RUP hoofdsteenwegen Antwerpsesteenweg RUP hoofdsteenwegen Kortrijksesteenweg RUP Oude Dokken Monitoren van ontwikkelingen in het winkelen horeca-aanbod Via een jaarlijkse monitor wordt de evolutie van het aantal detailhandel- en horecazaken, de wijzigingen in het winkelvolume, de leegstand en dergelijke meer geanalyseerd. Accountmanagement De Dienst Economie helpt via een uitgebouwd accountmanagement de ontwikkeling van nieuwe zones faciliteren en ondersteunt kandidaat-investeerders bij de zoektocht naar beschikbare locaties. Immodatabank Realiseren van een online toepassing met overzicht van het aanbod aan beschikbare handels- en horecapanden, zowel leegstaande panden als nieuwe projecten met daaraan gekoppeld alle relevante informatie (bv. typering bezoekmotieven). Deelname aan vastgoedbeurzen Door de deelname aan vastgoedbeurzen zoals Mapic wordt Gent als vestigingsplaats in the picture gezet en wordt er gewerkt aan de internationale bekendheid van Gent als winkelstad. De organisatie van een vastgoed retailtour kan, aanvullend op de beurzen, een goed middel zijn om nieuwe investeerders aan te trekken. Locatieonderzoek potentiële ontwikkelingen detailhandel en horeca Kuip van Gent Onderzoek naar mogelijke bijkomende ontwikkelingen ter versterking van het winkelconcentratiegebied Kuip van Gent binnen de maximaal berekende marktruimte. De realisatie van een bijkomend binnenstedelijk shoppingcenter behoort tot de mogelijkheden. Economische impact studenten Onderzoek economisch belang studentenpopulatie uitgeschreven in 2011 welke meer zicht zal geven over het economisch belang van studenten.

juni 2011


Actoren Diverse (in hoofdzaak private partijen) Stedenbouw

Economie

Economie

Economie Digipolis Economie

Economie Stedenbouw

ABIS Onderwijsinstellingen

22

9

10

Herziening Ruimtelijk Structuurplan Gent Bij de herziening van het Ruimtelijk Structuurplan Gent wordt de ruimtelijke visie waar nodig in overeenstemming gebracht met de visie van dit plan, wetende dat de bepalingen van het RSG de basis vormen voor dit plan. Dit kan gaan om de actualisering van de marktruimte, verdere integratie van de detailhandelsstructuur op basis van bezoekmotieven,… Visie marktruimte na 2020 Om de potentiële marktruimte in kaart te brengen na 2020 wordt tegen 2020 een actualisatie van de marktruimte gemaakt.

juni 2011


Stedenbouw Economie

Economie

23

2.2. We streven naar een complementaire detailhandelsstructuur gericht op bezoekmotieven

AFSTEMMEN 2.2.1. Analyse9 1) Winkelconcentratiegebieden op basis van bezoekmotieven In Gent worden 34 winkelconcentratiegebieden afgebakend (zie bijlage 4 en 5 en kaart 2). Als winkelconcentratiegebied wordt beschouwd een planmatig dan wel organisch gegroeide groep van minimaal 5 winkels die in de beleving van de consument als een eenheid (beloopbare afstand – duidelijke zichtrelatie) worden gezien én met een gezamenlijke winkelvloeroppervlakte van minstens 1.000m².10 De bestaande handels- en horecazaken zijn ingedeeld op basis van volgende bezoekmotieven van de consument: * Vergelijkend en/of recreatief winkelen: dit komt overeen met funshoppen – voor de aankopen wordt de tijd genomen, in combinatie met andere zaken (horeca, cultuur, beleving, sfeer,…) * Doelgericht winkelen: dit is gericht op doelgerichte grote aankopen (bv. meubels, huishoudtoestellen, doe het zelf,…) – aankopen vinden laagfrequent plaats * Boodschappen doen: dit is gericht op aankopen voor dagelijks gebruik in het huishouden – aankopen vinden hoogfrequent plaats De indeling opgemaakt door BRO van de handels- en horecazaken op basis van hun bezoekmotief wordt als indicatief kader gebruikt (zie bijlage 6). Winkelconcentratiegebieden worden getypeerd als één van bovengenoemde profielen als meer dan 50% van de winkelvloeroppervlakte behoort tot dit profiel. Wanneer geen enkel bezoekmotief meer dan 50% scoort, wordt dit getypeerd als gemengd profiel. 9

Cijfers zijn afkomstig uit het adviesrapport BRO tenzij anders aangegeven en betreffen cijfers van 2009 – recente cijfers zijn opgenomen in deel 1 voor zover beschikbaar. Hiermee wordt voor een stuk afgeweken van de definiëring opgenomen in het advies van BRO. In dit rapport wordt er geen minimale oppervlakte opgegeven en kunnen grootschalige solitaire winkels ook een winkelconcentratiegebied vormen. Met deze aanpassing wordt er afstemming gezocht met de methodologie die gehanteerd wordt in een rapport ‘Ruimtelijk afwegingskader voor grootschalige detailhandelsvestigingen’ in opdracht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap waar als een winkelconcentratie wordt beschouwd iedere cluster van minstens 3 winkels met een gezamenlijke oppervlakte van minstens 1.000m².

10

juni 2011


24

Kaart 2: Overzicht bestaande winkelconcentratiegebieden op basis van bezoekmotief

juni 2011


25

De verschillende winkelconcentratiegebieden in de binnenstad hebben een overwegend recreatief profiel met sterke verweving van horeca. Langsheen de belangrijkste invalswegen zoals de stadsring en de hoofdsteenwegen hebben de winkelconcentratiegebieden in hoofdzaak een doelgericht profiel. Winkelconcentratiegebieden die men bezoekt voor boodschappen doen liggen hoofdzakelijk in de verschillende centra van woongebieden. 2) Winkelvolume op basis van bezoekmotieven Toestand 2009 Vergelijkend / recreatief winkelen Doelgericht winkelen Boodschappen doen Totaal

Winkelvloeroppervlakte 172.727 190.897 109.639 473.263

Aandeel in de totale winkelvloeroppervlakte 36,5% 40,3% 23,2% 100%

Uit de evolutie tussen 2002-2009 kan afgeleid worden dat het aandeel recreatief-vergelijkend winkelen gedaald is van 40,4% naar 36,5% of in absolute cijfers een afname met 8.000m², voor het doelgericht winkelen is er een omgekeerde beweging met een stijging van 36,3% naar 40,3% met een toename van 28.000m² in absolute cijfers. Opvallende vaststelling is dat het recreatief-vergelijkend aanbod in de Kuip van Gent wel een stijging heeft gekend. In de branche kleding en mode is het aanbod bijvoorbeeld gestegen met bijna 20%. 3) Ruimtelijk Structuurplan Gent In het Ruimtelijk Structuurplan Gent wordt de ruimtelijke visie weergegeven voor de toekomstige handel. Dit gebeurt aan de hand van een categorisering van handelslocaties op basis van reikwijdte en uitstraling, waarbij de bereikbaarheid met het openbaar vervoer en per wagen een rol speelt, evenals de aard en de draagkracht van de omgeving waarin kleinhandelszaken worden ingepast. Deze zones worden compact, met kwaliteitsvolle omgeving en zoveel mogelijk met eigen profielen uitgebouwd. Deze categorisering is mee doorvertaald bij de opmaak van de ruimtelijke uitvoeringsplannen de afgelopen jaren. 4) Conclusie Gent kan opgedeeld worden in 34 winkelconcentratiegebieden elk met een specifiek bezoekmotief. Het recreatief-vergelijkend winkelen is hoofdzakelijk gesitueerd in de Kuip van Gent met een sterke verweving van horeca. Algemeen is het aandeel van het recreatief-vergelijkend winkelen voor Gent de afgelopen jaren verminderd, specifiek voor de Kuip van Gent is dit aanbod gestegen. juni 2011


26

2.2.2. Visie en ambitie De hierboven genoemde bezoekmotieven vormen de basis waarop de winkelstructuur in de toekomst verder zal worden gericht, en dit om de concurrentie tussen winkelconcentratiegebieden zoveel mogelijk te beperken en de complementariteit te versterken. Dergelijke indeling moet evenwel niet eng benaderd worden, een gezonde mix van bezoekmotieven in een winkelconcentratiegebied werkt immers versterkend, zolang het belangrijkste bezoekmotief niet ondergeschikt wordt. Nieuwe ontwikkelingen in de binnenstad en meer specifiek het winkelconcentratiegebied de Kuip van Gent zullen in hoofdzaak ingevuld moeten worden met recreatief-vergelijkend aanbod. Nieuwe ontwikkelingen langsheen de belangrijkste invalswegen en de stadsring zullen voornamelijk ingevuld moeten worden met doelgericht winkelen. Voor de verschillende projecten wordt een indicatieve typering naar voren geschoven om de complementaire winkelstructuur te versterken. Winkelconcentratiegebieden moeten daarbij zoveel mogelijk focussen op hun onderscheidend vermogen (zowel naar handel als horeca). Dit onderscheidend karakter kan zich ook voordoen binnen de winkelconcentratiegebieden zelf. Het is de ambitie om actief in te zetten op winkelconcentratiegebieden en delen ervan met een specifiek en onderscheidend vermogen. Thematische centra zijn gewenst voor zover deze complementair zijn aan de winkelstructuur. Deze kunnen een toegevoegde waarde betekenen voor het functioneren van het ganse winkelapparaat. Een mogelijk factory outletcenter op The Loop is hiervan een voorbeeld. Ondanks het gegeven dat dergelijk outletcenter hoofdzakelijk een recreatief-vergelijkend aanbod heeft, kan dit toch buiten de binnenstad gevestigd worden. Uit onderzoek is immers gebleken dat dergelijk outletcenter complementair kan functioneren ten opzichte van onder meer het winkelapparaat in de binnenstad. Door het specifieke aanbod met stopgezette reeksen, artikelen met een productiefout, voorlaatste collecties en dit tegen sterk verlaagde prijzen, wordt een aanbod gecreëerd dat aanvullend is aan het aanbod van het bestaande winkelapparaat. Gezien de bovenlokale aantrekkingskracht van dergelijk outletcenter met een potentieel van 3 miljoen bezoekers op jaarbasis, zal dit door synergie-effecten (600.000 bezoekers extra bezoekers voor de binnenstad zelf) een neutraal effect hebben voor de modische sectoren in de binnenstad, voor alle andere winkelbranches en sectoren (horeca, cultuur,…) zal de mogelijke komst van een outletcenter enkel en alleen maar positieve effecten hebben, mede omdat Gent nog meer als winkelstad zal worden beschouwd in de beleving van de consument.

juni 2011


27

Omgekeerd een klassiek shoppingcenter buiten de binnenstad past niet binnen de visie van een complementaire winkelstructuur aangezien het aanbod in een dergelijk perifeer shoppingcenter hetzelfde zal zijn als het aanbod in het bestaande winkelapparaat van de binnenstad. Dergelijke ontwikkeling is dan ook niet gewenst. Een complementaire detailhandelsstructuur op basis van bezoekmotieven laat toe om ook zoveel mogelijk synergieën te bewerkstelligen tussen verschillende types winkelconcentratiegebieden. In eerste plaats wordt gedacht aan het versterken van synergieën tussen de binnenstad en de winkelconcentratiegebieden er buiten (via goede openbaar vervoersverbinding, via promotie,…). Het is de ambitie om het aandeel van het recreatief-vergelijkend aanbod in de toekomst minstens te bestendigen (36,5%) om zo de tendens van de afgelopen jaren te stoppen. Toestand 2020 Vergelijkend / recreatief winkelen Doelgericht winkelen Boodschappen doen Totaal

Winkelvloeroppervlakte 214.980 253.386 118.649 587.015

Aandeel in de totale winkelvloeroppervlakte 36,6% 43,2% 20,2% 100,0%

Op basis van dit ambitieniveau zou, rekening houdend dat het totale winkelaanbod in 2020 587.000m² zou bedragen, er een effectieve groei zijn van ongeveer 40.000m² recreatief-vergelijkend winkelen, 60.000m² doelgericht winkelen en 10.000m² boodschappen doen. De visie uitgewerkt in het Ruimtelijk Structuurplan Gent wordt verder gehanteerd bij de opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen en voor de invulling van de geselecteerde kleinhandelslocaties, waarbij er onderscheid gemaakt wordt tussen zones op grootstedelijk niveau, stedelijk niveau, stadsdeelniveau en wijkniveau.

juni 2011


28


2

3

4

5

6

7

Omschrijving actie Faciliteren en richting geven van nieuwe ontwikkelingen Via overleg met ontwikkelaars wordt aan de invulling van bestaande en de creatie van nieuwe ontwikkelingen richting gegeven waarbij dit Winkel- en Horecaplan, naast de juridische plannen, als kader geldt. Via een grondpositie kan de Stad Gent hier nog actiever richting geven. Analyse van evoluties binnen het winkelen horeca-aanbod op niveau van bezoekmotieven Via een jaarlijkse monitor worden ontwikkelingen inzake handel en horeca in kaart gebracht. Dit kan gaan om de evolutie van stedenbouwkundige vergunningen, socio-economische vergunningen, inventarisatie van de leegstand, evolutie van het aantal detailhandel- en horecazaken,… Aan de hand van deze monitor wordt de evolutie van het winkelen horecaaanbod geanalyseerd op niveau van de bezoekmotieven. Streven naar mix bij nieuwe ontwikkelingen Een gezonde mix tussen de verschillende bezoekmotieven bij nieuwe ontwikkelingen kan versterkend werken, op voorwaarde dat het belangrijkste bezoekmotief niet ondergeschikt wordt. Bevorderen synergieën tussen winkelconcentratiegebieden Versterken link tussen verschillende perifere winkelconcentratiegebieden en de binnenstad (promotie voor Gent als shopping- en horecastad, link toerisme en cultuur, promotie openbaar vervoer). The Loop wordt als pilootproject uitgewerkt. Onderzoek realisatie en promotie themagerichte sfeergebieden Door te focussen op het onderscheidend vermogen tussen winkelconcentratiegebieden, wordt de complementaire winkelstructuur versterkt. Dit kan door te werken met sfeergebieden, waarbij de winkelconcentratiegebieden een eigen sfeer / identiteit krijgen. Dit zal gebeuren in overleg met de lokale handel en horeca. Naast het versterken van deze sfeergebieden via promotie zal ook onderzocht worden in hoeverre dit kan ondersteund worden via inrichting van het openbaar domein. Realisatie van een infokiosk op The Loop Bij effectieve bouw van een factory outletcenter op The Loop wordt in het globale concept een toeristisch infopunt geïntegreerd, naast andere hoger genoemde mogelijke synergieën. Acquisitiebeleid Er wordt een acquisitiebeleid gevoerd in functie van de verschillende bezoekmotieven van de winkelconcentratiegebieden. Om het aanbod recreatief-vergelijkend winkelen verhoudingsgewijs te bestendigen, wordt een proactief acquisitiebeleid uitgewerkt gericht op dergelijk profiel, waarbij dit bezoekmotief hoofdzakelijk versterkt dient te worden in de binnenstad.

juni 2011


Actoren Economie Stedenbouw

Economie

Economie Stedenbouw Economie Toerisme

Economie Lokale handel

Toerisme Economie AG SOB Economie

29

2.3. We streven naar een verdere concentratie en clustering van detailhandel (met uitzondering van buurtwinkels)

CONCENTREREN 2.3.1. Analyse11 1) Trends • • • •

Winkels willen graag in de nabijheid van andere winkels zitten. Niet alleen neemt daarmee het aantal bezoekmotieven om naar een winkel te gaan toe, maar dit leidt ook tot combinatiebezoek van winkels. Kleine buurtwinkels zijn in opmars, meer bepaald de vestiging van kleine buurtsupermarkten. In bepaalde deelgemeenten en wijken wordt ervaren dat er een tekort aan buurtwinkels is. De vraag naar buurtwinkels zal in de toekomst nog stijgen door maatschappelijke evoluties als kleinere huishoudens, toenemend aantal ouderen.

2) Geconcentreerd versus verspreid Recreatief vergelijkend 136.371 36.356

Doelgericht winkelen

Totaal detailhandel

Totaal horeca

Winkelconcentratiegebieden Verspreide bewinkeling

Boodschappen doen 77.731 31.962

118.562 72.335

332.664 140.653

59.655 48.084

Recreatief vergelijkend 79,0% 21,0%

Doelgericht winkelen

Totaal detailhandel

Totaal horeca

Winkelconcentratiegebieden Verspreide bewinkeling

Boodschappen doen 70,8% 29,2%

62,1% 37,9%

70,3% 29,7%

55,4% 44,6%

11

Cijfers zijn afkomstig uit het adviesrapport BRO tenzij anders aangegeven en betreffen cijfers van 2009 – recente cijfers zijn opgenomen in deel 1 voor zover beschikbaar.

juni 2011


30

Van de totale winkelvloeroppervlakte is ongeveer 30% gelegen buiten een winkelconcentratiegebied, 70% is gelegen binnen de 34 afgebakende winkelconcentratiegebieden. Van in totaal 140.000m² verspreide winkeloppervlakte is ongeveer de helft bestemd voor doelgericht winkelen. Ten opzichte van 2002 is een duidelijke tendens tot concentratie merkbaar. Waar in 2002 55% van de winkeloppervlakte gesitueerd was in winkelconcentratiegebieden, is dit in 2009 gestegen tot 70%. Wat betreft de horecazaken, daar is 55% gelegen binnen een winkelconcentratiegebied. 3) Conclusie De afgelopen jaren is er een zekere tendens van concentratie merkbaar. Het is wenselijk om hierop verder in te zetten, met uitzondering voor de buurtwinkels.

juni 2011


31

2.3.2. Visie en ambitie Er wordt gestreefd naar een verdere concentratie en clustering van detailhandel met uitzondering van buurtwinkels. Hierbij wordt er in de eerste plaats uitgegaan van de bestaande structuur van winkelconcentratiegebieden. Deze gebieden versterken we door verdere concentratie en clustering en via een kernversterkend beleid. Dit verhoogt de aantrekkingskracht van deze winkelconcentratiegebieden en werkt combinatiebezoek in de hand. Hierdoor stijgt de verblijfsduur waardoor de gevestigde winkels nog beter kunnen functioneren dankzij meer bestedingen. Prioritair wordt er ingezet op de versterking van de Kuip van Gent. Daarbij wordt er gefocust op het invullen van missing links op de bestaande shoppingcircuits (zie kaart 3). Nieuwe ontwikkelingen buiten de Kuip van Gent kunnen op voorwaarde dat dit gaat om geclusterde zones. Door te clusteren is het de bedoeling om verlinting van individuele baanwinkels tegen te gaan, om zorgvuldig om te springen met de beschikbare ruimte, om de verkeersveiligheid te verbeteren,…. Met de projecten die voorliggen, zal het aantal winkelconcentratiegebieden stijgen van 34 naar 40. Zuivere kleinhandel op bedrijventerreinen is niet wenselijk, tenzij specifiek opgenomen in de stedenbouwkundige voorschriften. Doelstelling is om tegen 2020 de omvang van de verspreide winkels verder te verminderen van 30% tot 20%. Zowel het economische beleid (acquisitie, promotie,…) als het mobiliteitsbeleid (parkeervoorzieningen, bereikbaarheid verschillende vervoersmodi,…) zullen op dit kernversterkend beleid worden afgestemd. Dit moet mee gefaciliteerd worden door het ruimtelijk beleid hierop af te stemmen. Buurtwinkels hebben, net zoals de bestaande markten, een buurtverzorgend karakter en vervullen een belangrijke socio-economische rol. Voor buurtwinkels wordt daarom niet gestreefd naar concentratie en clustering, maar naar een voldoende verspreid aanbod in de diverse wijken en buurten van de stad. Daarom wordt de vervangingsvraag ook veel lager ingeschat dan bij de andere bezoekmotieven.12 Op wijkniveau zal een concrete buurtwinkelindex worden bepaald. Dit zal een indicatie geven waar stimulerende maatregelen moeten genomen worden om zo te komen tot een voldoende aanbod aan buurtwinkels. Voor de markten wordt gestreefd naar het behoud en versterken van de bestaande markten in de verschillende buurten en wijken. Voor horeca wordt er verder uitvoering gegeven aan de visie naar deelgebieden uitgewerkt in het horecabeleidsplan, waarbij er onderscheid wordt gemaakt naar concentratie, consolidatie en ontwikkelingsbeleid (zie bijlage 7). 12

In het adviesrapport van BRO wordt uitgegaan van eenzelfde vervangsvraag voor de verschillende bezoekmotieven.

juni 2011


32

Kaart 3: Missing links Kuip van Gent

juni 2011


33


2 3

4

5

6

7

Omschrijving actie Mate van concentratie van het winkelen horeca-aanbod analyseren Via een jaarlijkse monitor worden ontwikkelingen inzake handel en horeca in kaart gebracht. Deze monitor geeft via een analyse van de ontwikkelingen binnen de winkelconcentratiegebieden en de verspreide bewinkeling de mate van concentratie van het winkelaanbod weer. Opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen Via ruimtelijke uitvoeringsplannen worden nieuwe clusters bestemd. Missing links Kuip van Gent invullen Winkel- en horeca-aanbod in de Kuip van Gent verder concentreren ter hoogte van de missing links ter versterking van de shoppinglussen: - project Vrijdagmarkt/Langemunt - project Korenmarkt/Hoogpoort - project Kouter/Kouterdreef - project Waalse Krook - mogelijks bijkomend binnenstedelijk shoppingcenter - locatieonderzoek potentiële ontwikkelingen detailhandel - haalbaarheidsstudie herinvulling stadseigendommen Veldstraat naar detailhandel Acquisitie in winkelconcentratiegebieden Voor winkelconcentratiegebieden wordt een proactief acquisitiebeleid gevoerd via een kernversterkend beleid. Er wordt actief ingezet op het invullen van leegstaande panden in winkelconcentratiegebieden, op het promoten van winkelconcentratiegebieden,… Monitoren van evolutie buurtwinkels Via een jaarlijkse monitor wordt de evolutie van buurtwinkels in kaart gebracht aan de hand van onder meer een buurtwinkelindex (dit is een maatstaf die aangeeft in welke mate er een voldoend aanbod is aan buurtwinkels). Deze buurtwinkelindex zal ontwikkeld worden tot op wijkniveau. Acquisitie buurtwinkels Aan de hand van de buurtwinkelindex zal een proactief acquisitiebeleid worden uitgewerkt om buurtwinkels aan te trekken in deelgemeenten en wijken met een lager dan gemiddeld voorzieningenniveau. Dit kan gaan via investeringsfiches, advertenties (bv. Gent zoekt slager),… Buurtverzorgende handel integreren in stadsvernieuwingsprojecten en nieuwe woonprojecten Bij stadsvernieuwingsprojecten en grootschalige woonprojecten de mogelijkheid voorzien voor inplanting van buurtwinkels.

juni 2011


Actoren Economie

Stedenbouw Economie Private ontwikkelaars

Economie

Economie

Economie

Economie Stedenbouw

34

8 9

Stimuli voor buurtwinkels Onderzoek naar mogelijke stimuli om buurtwinkels aan te trekken. Concentratie horecagebieden De visie opgenomen in het horecabeleidsplan rond concentratie, consolidatie en ontwikkeling vormt nog steeds het uitgangspunt en wordt mee opgenomen in het acquisitiebeleid. Zone rond het kunstenkwartier wordt mee onderzocht naar mogelijke ontwikkelingszone voor horeca.

juni 2011


Economie Economie

35

2.4. We versterken de kwaliteit en de leefbaarheid van handel en horeca en van winkelconcentratiegebieden

KWALITEIT VERZEKEREN 2.4.1. Analyse13 1) Trends • De consument stelt steeds hogere eisen aan de kwaliteit van het winkelaanbod en de winkelomgeving. Beleving wordt steeds belangrijker. • Het aspect veiligheid krijgt meer en meer aandacht bij de ontwikkeling van commerciële projecten en bij het ontwerpen van nieuwe winkelgebieden. Uiteraard is het garanderen van de veiligheid (en het veiligheidsgevoel) binnen bestaande winkelgebieden ook een constant aandachtspunt in het beheer van winkelgebieden. • Consumenten zoeken meer en meer naar een integraal concept. Consumenten eisen een hoge kwaliteit van het handelsaanbod en kiezen daarenboven voor winkelgebieden met een sterke ruimtelijke kwaliteit, met voldoende comfort & faciliteiten. Daarom zijn aspecten zoals kwaliteit van het openbaar domein, bereikbaarheid en parkeren, leefbaarheid en een veilige en nette (winkel)omgeving belangrijk voor de uitbouw van de handel en horeca. 2) Leegstand in winkelconcentratiegebieden Aantal leegstaande panden

Omvang leegstand vloeroppervlakte

208

21.984m²

Aantal leegstaande panden / totaal aantal panden handel + horeca + commerciële diensten Omvang leegstand / omvang handel + horeca + commerciële diensten

3,74%

2,87%

In Vlaanderen wordt de totale leegstand in 2009 geraamd op gemiddeld 6,2 %.14 Met minder dan 4% van het totale aantal panden en minder dan 3% van de totale oppervlakte scoort Gent heel laag ten opzichte van dit Vlaamse gemiddelde.

13 14

Cijfers zijn afkomstig uit het adviesrapport BRO tenzij anders aangegeven en betreffen cijfers van 2009 – recente cijfers zijn opgenomen in deel 1 voor zover beschikbaar. Retail Facts, Locatus, 2009

juni 2011


36

Ondanks deze lage leegstand voor gans het grondgebied, is de leegstand in bepaalde winkelconcentratiegebieden wel vrij hoog (maar overal blijft ze wel onder de gemiddelde leegstand op Vlaams niveau). Volgende winkelconcentratiegebieden kampen met de hoogste leegstand: Centrum Ledeberg Bevrijdingslaan / Phoenixstraat Dendermondsesteenweg

10,8% 10,4% 10,2%

Centrum St.-Amandsberg Muide Overig St.-Amandsberg

9,1% 9% 7,2%

3) Het economisch functioneren van detailhandel Omzet en vloerproductiviteit zijn belangrijke indicatoren om de kwaliteit en leefbaarheid van de detailhandel te meten. De gemiddelde vloerproductiviteit in Gent ligt boven het Vlaams gemiddelde, zowel op vlak van de dagelijkse artikelen als de niet-dagelijkse artikelen.

Omzet Aanwezige aanbod Gemiddelde omzet per m² wvo Vergelijkbare omzet in Vlaanderen per m² wvo

Dagelijkse artikelen 747 miljoen euro 115.941m² wvo €6.448 €6.209

Niet-dagelijkse artikelen 986 miljoen euro 357.376m² wvo €2.758 €1.907

4) Passantenstromen Tellingen van passanten geven een indicatie welke de belangrijkste winkelstraten zijn qua passantenstromen. Dit gaat over tellingen in de Kuip van Gent15. Winkelstraat Veldstraat Langemunt Mageleinstraat Koestraat Brabantdam

15

Aantal passanten/week 140.000 130.000 75.000 60.000 40.000

Fastigon 2008/2009

juni 2011


37

5) Bereikbaarheid en parkeren in Gent Bereikbaarheid speelt een belangrijke rol voor het functioneren van de handel en de horeca. Hierbij wordt het STOP-principe gehanteerd (Stappen, Trappen, Openbaar vervoer en Personenverkeer), om het belang van de duurzame vervoersmodi te beklemtonen. Bereikbaarheid betreft alle vormen van vervoersmodi: te voet, met de fiets (rijden en de fiets veilig stallen), het openbaar vervoer of de auto (rijden en parkeren).De bezoekmotieven per winkelconcentratiegebied bepalen mee het belang van de verschillende vervoersmodi.

6) Kwaliteit handels- en horecapanden De aantrekkelijkheid en uitstraling van winkelconcentratiegebieden wordt mee bepaald door de kwaliteit van de handels- en horecapanden. Sinds 2002 is een subsidiereglement ingevoerd ter verfraaiing van handelspanden. Dit reglement beoogt diverse doelstellingen. Een eerste focus ligt op het verbeteren van de kwaliteit van de handelspanden zelf. Gerenoveerde panden zorgen voor een positieve dynamiek, een verhoging van de aantrekkingskracht. Naast het renoveren van de handelspanden, is een belangrijk onderdeel van het reglement ook het stimuleren van het wonen boven winkels. Met dit onderdeel wordt er voor een stuk ingespeeld op de grote woonbehoefte in Gent, wordt de ruimte zo optimaal mogelijk benut. Door het mengen van de functies wordt er voor gezorgd dat de winkelstraten ook na de sluitingsuren nog levendig zijn. Via stimuli draagt het reglement ook bij tot duurzaam verbouwen, zowel in het commercieel gedeelte als in het woongedeelte. Sinds de invoering van het subsidiereglement in 2002 zijn ongeveer 500 dossiers goedgekeurd. In de periode 2005-2009 zijn bijna 300 bijkomende woonentiteiten gecreëerd. Daarnaast worden via het project ‘The Make-Over’ onverzorgde gevels van handelspanden opgeknapt.

juni 2011


38

7) Investeringen in het openbaar domein De kwaliteit en inrichting van het openbaar domein zijn mede bepalend voor de kwaliteit en leefbaarheid van winkelconcentratiegebieden. Om deze redenen wordt er ook al jaren sterk geïnvesteerd in de verfraaiing van het openbaar domein. Dit gaat zowel om stadsvernieuwingsprojecten, heraanleg van pleinen, optimaliseren van openbaar vervoerstracés, kwaliteitsvol straatmeubilair, inbreng van bomen en groen in functie van aangename rustplekjes,… De afgelopen jaren betreft dit onder meer: • Kobra: heraanleg van Korenmarkt, Sint-Niklaasstraat, Sint-Michielshelling, Cataloniëstraat, … • Tramlijn 1: Konining Elisabethlaan, Nederkouter, Korte Meer, … • Stadsvernieuwingsprojecten: Ledeberg Leeft, Bruggen naar Rabot, … • Stationsproject Gent-St.-Pieters Via de opmaak van terrasinplantingsplannen in overleg met de horeca wordt er ook gestreefd naar meer kwaliteitsvolle terrassen op het openbaar domein. Dit draagt bij tot de aantrekkelijkheid van Gent als winkelen horecastad. In het kader van de heraanleg van de centrumpleinen zijn hiertoe de eerste terrasinplantingsplannen goedgekeurd. 8) Conclusie Consumenten stellen steeds hogere eisen aan de kwaliteit van het winkelaanbod en de winkelomgeving. Heel wat randvoorwaarden bepalen mee deze kwaliteit. Dit gaat om onder meer de kwaliteit en diversiteit van het winkelen horeca-aanbod, de uitstraling van handelspanden en winkelstraten, de kwaliteit en inrichting van het openbaar domein (comfort, netheid, veiligheid,…), de bereikbaarheid met de verschillende vervoersmodi naar de verschillende winkelconcentratiegebieden,… Inzetten op kwaliteit betekent dan ook inzetten op de verschillende randvoorwaarden om de leefbaarheid van handel en horeca verder te versterken.

juni 2011


39

2.4.2. Visie en ambitie Om de kwaliteit en de leefbaarheid van de handel en horeca enerzijds en de winkelconcentratiegebieden anderzijds te versterken, zal er verder worden ingezet op diverse aspecten. Hierdoor ontstaat een winwin voor zowel de consument, de handel & horeca als de stad. De consument zal zich gaan binden aan kwalitatieve en aantrekkelijke winkelomgevingen waardoor de handel en horeca beter zal kunnen functioneren. Als gevolg is de continuïteit van deze winkelconcentratiegebieden verzekerd waardoor zowel private als publieke investeringen makkelijker zullen aangetrokken worden. Een eerste belangrijk uitgangspunt is de diversiteit en de kwaliteit van het winkelen horeca-aanbod verder optimaliseren op basis van de bezoekmotieven. Hierbij moet ingespeeld worden op het onderscheidend karakter van ieder winkelconcentratiegebied. Dit kan gaan door de diversiteit verder te versterken zodat combinatiebezoeken worden bewerkstelligd. Andere mogelijkheid is door de typische eigenheid met een specifiek aanbod aan winkels en horeca verder uit te bouwen (winkelen horecagebieden met een specifieke uitstraling qua aanbod). Belangrijk hierbij is dat ieder winkelconcentratiegebied een voldoende kritische massa blijft hebben: het gaat immers om aaneengesloten winkelzones. Daarnaast is het de ambitie om verder in te zetten op de fysische kwaliteit van panden en winkelen horecagebieden. Inzetten op de verfraaiing van gevels blijft een belangrijke doelstelling om zo de kwaliteit van de handelspanden en de uitstraling van het winkelgebied te verbeteren. Bij nieuwbouwprojecten en herontwikkelingen dient er gestreefd te worden naar een kwaliteitsvolle architectuur. Via investeringen in het openbaar domein (heraanleg, inrichting, inplanting van straatmeubilair, aanleg van aangename groenzones als rustplek,…) wordt ingezet op het verhogen van de kwaliteit van winkelen horecagebieden. Dergelijke investeringen (waaronder ook aspecten zoals bv. publiek sanitair, zitbanken,…) moeten bijdragen tot aangename, comfortabele en aantrekkelijke winkelomgevingen en horecagebieden. Het belang van handel en horeca wordt dan ook van bij de ontwerpfase van dergelijke investeringen in het openbaar domein mee in beeld gebracht. Waar mogelijk wordt gestreefd om ook een soort van winkelrouting/circuit mee op te nemen bij de inrichting van het openbaar domein. Een derde belangrijk uitgangspunt is het beheer van de openbare ruimte. Thema’s zoals veiligheid (bv. aanpak van winkeldiefstallen), aantrekkelijkheid van het openbaar domein, netheid en het beperken van overlastproblemen zijn bepalende factoren in functie van een aangenaam winkelbezoek.

juni 2011


40

Multimodale bereikbaarheid en parkeervoorzieningen (parkeerplaatsen, fietsenstallingen,…) zijn ook belangrijke randvoorwaarden om de kwaliteit en leefbaarheid van winkelconcentratiegebieden te versterken. Een goede afweging over de noodzaak van deze randvoorwaarden op het niveau van ieder winkelconcentratiegebied, is dan ook wenselijk. Bij bestaande winkelgebieden (onder andere bij heraanleg en herinrichting) wordt nagegaan welke acties ondernomen kunnen worden om de bereikbaarheid en de parkeervoorzieningen verder te optimaliseren, uiteraard passend binnen een globaal beleidskader. Verder inzetten op de bereikbaarheid van en parkeermogelijkheden in de Kuip van Gent draagt bij tot een kernversterkend beleid.

juni 2011


41


2

3

4

5

Omschrijving actie Monitoren winkelconcentratiegebieden De verschillende winkelconcentratiegebieden worden gedetailleerd in kaart gebracht. Hierbij worden onder andere volgende elementen en evoluties gescreend: aantal handels- en horecazaken, leegstand en verwaarlozing, branchemix en diversiteit van het aanbod, bereikbaarheidsprofiel, parkeervoorzieningen (fiets en auto), kwaliteit van het openbaar domein,… Op basis van dergelijke screening zal bepaald worden in welke winkelconcentratiegebieden prioritair actie moet ondernomen worden om de kwaliteit en de leefbaarheid te versterken. Dit wordt gecoördineerd vanuit de Dienst Economie (management op niveau van winkelconcentratiegebieden). Dergelijke monitoring kan op termijn aanwijzen welke (delen van) winkelconcentratiegebieden geen voldoende perspectief meer hebben om te consolideren als winkelconcentratiegebied. Kwalitatief aanbod versterken in winkelconcentratiegebieden Voor winkelconcentratiegebieden wordt een proactief beleid gevoerd inzake kernversterking. Er wordt actief ingezet op het invullen van leegstaande panden in winkelconcentratiegebieden, op het promoten van winkelconcentratiegebieden, op het wegwerken van missing links, op het versterken van de diversiteit,… Dit laatste gebeurt aan de hand van brancheplannen waarin bepaald wordt welke functies (handel en horeca) wenselijk zijn om het aanbod te versterken en wat het ambitieniveau is van het winkelconcentratiegebied. Dergelijke brancheplannen zullen alle relevante informatie omvatten voor mogelijke kandidaat-investeerders. Kwaliteit handelspanden Continuering van de steunmaatregelen in het kader van de verfraaiing van handelspanden en wonen boven winkels en continuering van het project Make Over. Mogelijkheid wordt onderzocht om reglement te verruimen en extra stimuli te voorzien voor invullen van langdurige leegstand, aantrekken van buurtwinkels en aantrekken van zelfstandig ondernemerschap. Inzetten op interieurverfraaiing (via promotie van KMO-portefeuille bij detailhandel), vermijden gesloten rolluiken, acties rond duurzame verlichting etalages,… Tijdelijke invulling leegstaande handelspanden Actief aantrekken van tijdelijke handelszaken en horecazaken om invulling te geven aan leegstaande handelspanden. Voor Gentse Feesten is een specifieke reglementering van toepassing om dergelijk fenomeen tegen te gaan. Naast een tijdelijke economische invulling kan er ook gezocht worden om leegstaande handelspanden te gebruiken als tentoonstellings- of expositieruimte of in te kleden (bv. met promotiepanelen voor lokale evenementen of promotie Gent als winkelstad,…). Hiervoor zal samenwerking gezocht worden met de mode- en kunstsector. Investeringen in het openbaar domein Via investeringen in het openbaar domein wordt ingezet op het verhogen van de kwaliteit van de winkelconcentratiegebieden. Volgende investeringen in het openbaar domein met een rechtstreekse link naar winkelen

juni 2011


Actoren Economie Mobiliteitsbedrijf Lokale handel

Economie

Economie Werk

Economie Feestelijkheden

Coördinatie Dienst Wegen Stedenbouw

42

6

7

8

9

10

11

horecagebieden zijn in realisatie of staan op korte termijn gefaseerd (niet-limitatieve lijst): • Heraanleg Braunplein, Botermarkt, Gouden Leeuwplein en de Belfortstraat • Heraanleg tramlijn 21/22 PAG-as (Papegaaistraat – Gebroeders Vandeveldestraat) • Herinrichting Brusselsesteenweg • Heraanleg stationsomgeving Gent-Sint-Pieters Economische toets bij investeringen in het openbaar domein In het kader van investeringen in het openbaar domein wordt steeds een economische toets voorafgaandelijk doorgevoerd. Aandachtspunten hierbij zijn onder meer het vermijden van obstakels in winkelwandelstraten, impact ontwerp op bestaande handel en horeca, impact werkzaamheden op gevestigde handelen horecazaken, multimodale bereikbaarheid, parkeervoorzieningen (fiets+auto), vermijden van donkere hoeken,… Criteriahandboek winkelconcentratiegebieden Op basis van bezoekmotieven hebben winkelconcentratiegebieden andere noden aan inrichting, multimodale bereikbaarheid, parkeervoorzieningen (fiets+auto), comfort,… Een winkelwandelstraat zal anders ingericht worden dan een kleinhandelszone of een horecaplein, buurtwinkels in de wijken hebben een ander parkeerprofiel dan grootschalige winkels langs de steenwegen,… In het kader van de inrichting publieke ruimte zal onderzocht worden in hoeverre er een criteriahandboek kan opgesteld worden voor de diverse winkelconcentratiegebieden op basis van bezoekmotief. Beperken hinder tijdens openbare werken Bij grootschalige infrastructuurwerken in winkelconcentratiegebieden worden minder hinder maatregelen genomen zowel in functie van de handel en horeca, de consument en de leveranciers. Voor en gedurende de werken wordt tijdig en gericht gecommuniceerd. De bereikbaarheid van handel en horeca moet maximaal gegarandeerd blijven en moet op een adequate manier aangegeven worden (bv. bewegwijzering ‘handelszaken bereikbaar’ met uniforme oplijsting van gevestigde handelszaken). Bij langdurige werkzaamheden wordt gestreefd naar voldoende fasering. Innovatieve concepten openbaar domein Om de kwaliteit van het openbaar domein nog te versterken en het comfort voor de consument te verbeteren, kan er onderzoek gebeuren naar innovatieve concepten die hiertoe bijdragen. Mogelijke zaken hierbij zijn de haalbaarheid van ondergrondse opslagplaatsen (bv. voor afval in winkelconcentratiegebieden - cfr. ondergrondse sorteerstraten actieplan afvalpreventie), onderzoek naar de meerwaarde van de creatie van gedeeltelijk overkapte winkelstraten,... Terrasinplantingsplannen In samenspraak met de lokale horeca wordt voor diverse plaatsen verder gewerkt aan de opmaak van terrasinplantingsplannen. In dergelijke plannen worden richtlijnen opgenomen om de kwaliteit van terrassen op het openbaar domein te versterken (bv. uniforme windschermen, richtlijnen rond publiciteit op zonneluifels en parasols, kleurgebruik,…). Eindejaarsverlichting Eindejaarsverlichting zorgt mee voor de kwaliteit van een winkelstraat tijdens de eindejaarsperiode. Er wordt een

juni 2011


Groendienst Mobiliteitsbedrijf Toerisme

Coördinatie Dienst Wegen Economie Mobiliteitsbedrijf Economie Stedenbouw Coördinatie Mobiliteitsbedrijf

Economie Dienst Wegen Coördinatie Gebiedsgerichte Werking Mobiliteitsbedrijf Economie Coördinatie

Administratie Horecacoach Stedenbouw Groendienst Economie Lokale horeca Feestelijkheden Coördinatie

43

12

13

14 15

16

17

18

19

20

betoelaging gegeven voor het verbruik van de verlichting aan de dekenijen voor duurzame eindejaarsverlichting. Opfleuren winkelen horecagebieden Verfraaiing van winkelen horecagebieden met bebloemingselementen. Bij de inrichting van het openbaar domein wordt gestreefd naar invulling met duurzame groenelementen op basis van het groenstructuurplan in opmaak. Integrale aanpak overlast Via een integrale aanpak worden mogelijke overlastaspecten in bepaalde winkelconcentratiegebieden adequaat aangepakt. Dit kan gaan om ongewenst verkeersgedrag, winkeldiefstallen, sluikstorten, illegale praktijken,… Deze integrale aanpak kadert in de nieuwe samenwerkingsstructuur wijkgerichte aanpak. Aanpak bedelarij winkelen horecagebieden Onderzoek naar mogelijke instrumenten aanpak bedelarij in winkelen horecagebieden Inzetten op een propere winkelomgeving – de netheidslabel Naast sluikstorten kan het aspect van bedrijfsafval ook storend zijn voor een aangenaam winkelbezoek. Samen met de handel en horeca zal onderzocht worden of de ophaling en verwerking van het afval efficiënter kan verlopen. Er wordt hierbij gedacht aan het afsluiten van convenanten (opname van richtlijnen rond plaatsen van afval net voor ophaling, plaatsen van afvalkorven, vermijden wegwerpverpakkingen,…). Een netheidslabel kan ingevoerd worden voor handelaars met een voorbeeldfunctie. Overleg met nachten belwinkels Er wordt overleg gepleegd met de sector van de nachten belwinkels om mogelijke overlast te vermijden (bv. via een charter). Indien uit een analyse blijkt dat er overlast is ten gevolge van een te sterke concentratie van nachten belwinkels wordt er nagegaan in hoeverre er een mogelijkheid is om een beperking op te leggen voor de vestiging van nieuwe nachten belwinkels. Informeren veranderende of nieuwe wetgeving Via gerichte communicatie en sensibilisering de sector informeren over veranderende of nieuwe wetgevingen (bv. rookreglementering, geluidsnormen, inzetten bewakingsagenten,…) zodat een hogere kwaliteit kan worden nagestreefd. Parkeerstudie Er zal een parkeerstudie worden uitgevoerd met de bedoeling om te komen tot een vernieuwde, innovatieve, duurzame totaalvisie op parkeren. Deze opdracht zal onder meer voorstellen tot oplossing of verbetering van de algemene en specifieke parkeerproblematiek (fiets+auto) naar voor brengen, toegespitst op de verschillende doelgroepen zoals bewoners, bezoekers, handelaars, werknemers,… Een nieuw verkeersgeleidingssyteem Nieuw verkeersgeleidingssysteem zal bijdragen tot de verbetering van de autobereikbaarheid van de verschillende winkelconcentratiegebieden, specifiek de Kuip van Gent. Een goede bereikbaarheid draagt bij tot een kernversterkend beleid. Een betere controle op de toegang van het voetgangersgebied De controle op de toegang van het voetgangersgebied en op het respecteren van de venstertijden is ook belangrijk voor de

juni 2011


Economie Economie Groendienst Veiligheid & Preventie Politie Gent Diverse diensten Juridische Dienst Politie Milieutoezicht Veiligheid & Preventie Economie

Economie Preventie & Veiligheid Juridische Dienst Horecacoach Horecacel Politie Mobiliteitsbedrijf Economie

Mobiliteitsbedrijf

Mobiliteitsbedrijf

44

21

22

23

belevering van Gent als winkelstad. Het winkelwandelgebied is één van de belangrijkste winkelzones in de stad en is één van de troeven die Gent kan uitspelen naar haar bezoekers dus ook naar consumenten. Daarom zal er gestreefd worden naar een zo autovrij mogelijk voetgangersgebied. Buiten de venstertijden moet de belevering van de handels- en horecazaken zo vlot mogelijk kunnen gebeuren zodat de kwaliteit van het aanbod gegarandeerd blijft. Acties kindvriendelijke winkelen horecastad Uitwerken van acties om Gent als kindvriendelijke winkelen horecastad op de kaart te zetten (kinderopvang, speelelementen in het openbaar domein, promotie kindvriendelijke horecazaken,…) Acties toegankelijke winkelen horecastad Uitwerken van acties (informeren en sensibiliseren) rond toegankelijkheid om Gent als toegankelijke winkelen horecastad op de kaart te zetten (toegang tot handels- en horecazaken, toegankelijkheid openbare ruimte,…). Snelrechtprocedure winkeldiefstallen Aanpak van winkeldiefstallen via snelrechtprocedure

juni 2011


Economie Jeugddienst Toegankelijksambtenaar Economie Politie

45

2.5. We bevorderen de diversiteit van het winkelen horeca-aanbod met extra inzet op de versterking en aantrekking van authentieke zaken en speciaalzaken

DIVERSIFIËREN & SPECIALISEREN 2.5.1. Analyse16 1) Schaalvergroting versus specialisatie Winkels worden steeds groter. In Gent is de gemiddelde winkelomvang met bijna 15% gestegen op 7 jaar tijd (160 m² in 2002 tov 185 m² in 2009). Winkelcentra en ook binnensteden hebben vaak geen ruimte om deze schaalvergroting te kunnen accommoderen. Daarom zullen in toenemende mate deze grotere formules zich vestigen in de periferie. Daarentegen zijn in binnensteden kleine, zeer gespecialiseerde winkels in opkomst, zoals designwinkels, gespecialiseerde speelgoedwinkels, enz. 2) Filialisering van winkels Van het totale aantal winkels in Gent zijn er 2.075 zelfstandig. Dat is ruim 80% van het aantal winkels. Ten opzichte van andere centrumsteden heeft enkel Antwerpen een nog ruimer aandeel zelfstandigen. Uitgedrukt in m² wvo is, zoals in alle centrumsteden, het aandeel dat ingenomen wordt door een winkelketen aanzienlijk hoger. Dit gaat om de helft van de oppervlakte. Dit ligt in de lijn van steden als Brugge, Kortrijk en Hasselt. Filialisering Gent Antwerpen Hasselt Brugge Kortrijk St.-Niklaas Aalst 16

% aantal vestigingen 20% 14% 23% 19% 19% 26% 21%

% aantal m² wvo 50% 44% 47% 48% 48% 43% 42%


juni 2011


46

3) Diversiteit aanbod bezoekmotieven

Vergelijkend / recreatief winkelen Doelgericht winkelen Boodschappen doen Totaal

Aantal winkels 1.124 331 1.089 2.544

Winkelvloeroppervlakte (m²) 172.727 190.897 109.639 473.263

Aandeel in totale wvo 36,5% 40,3% 23,2% 100%

Wanneer een onderscheid wordt gemaakt op het niveau van het aantal winkels, dan richt 43% zich op boodschappen doen (supermarkten, drogisterijen, levensmiddelen) en 44% op recreatief/vergelijkend winkelen (kleding, mode, huishoudelijke artikelen, kunst en antiek,…). Het aantal winkels waar men doelgericht naar toe gaat (bouwmarkten, woninginrichting, tuincentra,…) bedraagt circa 13%. Deze analyse wijzigt als er een onderscheid wordt gemaakt op niveau van winkelvloeroppervlakte. Ruim 190.000 m² (ofwel ruim 40% van het totale aanbod) richt zich op doelgericht winkelen, terwijl het boodschappen doen en recreatief/vergelijkend winkelen bescheidener in omvang zijn (respectievelijk 23% en 36%). Daarenboven neemt de omvang van het doelgericht winkelen in omvang toe. In 2002 was 36% van het totale aantal m² doelgericht. In 2009 was dit 40%. Deze evolutie is gemakkelijk te verklaren omdat enerzijds de tendens van schaalvergroting zich het sterkst manifesteert binnen de branches die doelgericht zijn en anderzijds omdat de groei in dit bezoekmotief wordt gestuurd door de vraag van de consument naar doelgericht winkelen (‘runshoppen’).

juni 2011


47

4) Diversiteit aanbod branches Detailhandel Per branche Levensmiddelen Persoonlijke verzorging Totaal dagelijkse artikelen Warenhuis Kleding en mode Schoenen en lederwaren Juwelier en optiek Huishoudelijke en luxe artikelen Antiek en kunst Sport en spel Hobby Media Plant en dier Bruin en witgoed Auto en fiets Doe-het-zelf Wonen Detailhandel overig Totaal niet-dagelijkse artikelen Totaal Horeca Leegstand

2009 Aantal 836 207 1.043 7 395 81 102 81 47 49 70 80 89 102 35 75 177 111 1.501 2.544 1.444 221

m² wvo 105.456 10.485 115.941 19.037 61.751 16.740 5.009 14.766 4.945 16.747 6.916 11.587 17.257 18.334 5.132 41.647 96.110 21.398 357.376 473.317 107.736 23.266

Gent is goed voorzien van alle branches en kent een goede spreiding van het aantal winkels over deze branches (rekening houdend met de behoefte van de consument inzake producten in de verschillende branches).

juni 2011


48

In het adviesrapport van BRO is berekend – rekening houdend met de vigerende markttendensen - dat er vooral groeipotentieel is in volgende branches: • Levensmiddelen (focus op supermarkten) • Kleding en mode • Huishoudelijke en luxe artikelen • Sport en spel • Doe-het-zelf • Wonen 5) Diversiteit markten Gent heeft met een 20-tal markten een rijk aanbod aan markten. Bovendien is er heel wat diversiteit: bloemen, boeken, antiek, nieuwe producten, verse voeding, boerenmarkten,… 6) Conclusie Uit de analyse komt naar voren dat Gent op vlak van winkels een divers aanbod heeft, zowel naar branches toe als naar bezoekmotieven. Acht op de tien winkels hebben zelfstandigen als uitbater. Op het grondgebied van Gent is er ook een divers aanbod aan markten.

juni 2011


49

2.5.2. Visie en ambitie Het is de visie om het divers winkelen horeca-aanbod welke Gent als winkelstad kenmerkt, verder te versterken met aandacht voor authentieke zaken en speciaalzaken. Hierbij moet er rekening gehouden worden met trends als schaalvergroting, groei doelgerichte winkels en stijgende filialiseringsgraad die hier voor een stuk tegen ingaan en leiden tot een meer eenzijdig aanbod. Er wordt uitgegaan van een én-én beleid. Ketens vormen het minimum basisaanbod en fungeren als trekkers voor het goed functioneren van winkelconcentratiegebieden. Bezoekers van de stad zoeken vaak ook naar dat ietsje meer. Daarom wordt er uitgegaan van het versterken van het noodzakelijk basisaanbod met daarbij aanvullend extra aandacht voor leuke en unieke speciaalzaken. Hierdoor stijgt de aantrekkelijkheid en het onderscheidend vermogen van Gent als winkelstad. In die zin verglijdt men niet in de zogenaamde ‘éénheidsworst’. Het is dan ook de ambitie om het aandeel zelfstandige winkels rond de 80% te houden. Naast de hoofdwinkelcircuits (dubbele shoppinglussen) zijn secundaire winkelcircuits de ideale broedplaatsfunctie voor het aantrekken van nieuwe zaken. Een doordachte groei van het winkelen horeca-aanbod moet dan ook ruimte geven aan een voldoende aanbod voor zelfstandig uitgebate winkels en horecazaken. Door in te zetten op authentieke en speciaalzaken wordt er een winwin ervaren op volgende vlakken: • De diversiteit in het aanbod zal hoog blijven omdat er een goede mix blijft bestaan tussen ketenwinkels en speciaalzaken. Tevens wordt er zo gegarandeerd dat er bepaalde branches niet zullen verdwijnen uit winkelgebieden. • De meeste hoofdwinkelstraten zijn – gezien de hoge vastgoedprijzen – vooral gericht op ketenwinkels. Daarom vormen de zijstraten ervan het ideale milieu om de mix tussen ketenwinkels en speciaalzaken te bewerkstelligen. Op die manier komt de couleur locale van een stad naar boven en verkrijg je verschillende sferen binnen de verschillende winkelgebieden. • Een goede mix tussen types winkels en ook tussen verschillende bezoekmotieven draagt bij tot de aantrekkelijkheid van winkelgebieden. • Inzetten op speciaalzaken betekent ook ruimte geven aan nichemarkten. In deze nichemarkten is er nog veel groeipotentieel zoals de jongerencultuur, de modescène, …

juni 2011


50


2

3

4

5

6

7

Omschrijving actie Verder inzetten op het startersbeleid Via het startersbeleid (starterscontracten, startersevents,…) wordt er verder ingezet op het aantrekken en stimuleren van het zelfstandig ondernemerschap bij handel en horeca. Diverse steunmaatregelen zelfstandig ondernemerschap Handels- en horecazaken met een oppervlakte kleiner dan 500m² zijn vrijgesteld van lokale bedrijfsbelasting. Handels- en horecazaken met een oppervlakte kleiner dan 600m² kunnen beroep doen op het reglement verfraaiing van handelspanden en wonen boven winkels. Mogelijkheid wordt onderzocht om reglement te verruimen en extra stimuli te voorzien voor invullen van langdurige leegstand, aantrekken van buurtwinkels en aantrekken van zelfstandig ondernemerschap. Maatregelen in het kader van het startersbeleid ter stimulering van het zelfstandig ondernemerschap. Jaarlijkse analyse van het aantal speciaalzaken Jaarlijks wordt aan de hand van de inventaris van handelspanden de evolutie van het aantal zelfstandige winkels in beeld gebracht. Structureel overleg met sectoren Voor het stimuleren van zelfstandig ondernemerschap en het aantrekken van speciaalzaken zullen er acties worden uitgewerkt in nauw overleg met de diverse sectororganisaties. Dit kan gaan om acties rond onderwijs en opleiding (bv. Week van de slager), rond acquisitie, rond promotie,... Ondersteuning initiatieven van derden Initiatieven van derden die authentieke en speciaalzaken in de kijker willen zetten, worden ondersteund. Deze ondersteuning kan via het reglement ondernemende stad zolang de initiatieven het individuele belang overstijgen Acquisitie van speciaalzaken Op basis van noden en behoeften in diverse winkelconcentratiegebieden en wijken (bv. onderzoek uitgevoerd in het kader van de Wondelgemstraat en omgeving) zal een proactief acquisitiebeleid worden gevoerd om speciaalzaken aan trekken. Onderzoek realiseren van themagerichte sfeergebieden. Focus op de Kuip van Gent Spontaan zijn een aantal aanzetten tot sfeergebieden ontstaan in de Kuip van Gent. Een winkelconcentratiegebied dat logisch ingedeeld is in verschillende sferen wordt meer aantrekkelijker voor bezoekers omdat er verschillende bezoekmotieven binnen een wandelbare afstand worden gecombineerd. Mogelijke typering van dergelijke sfeergebieden zijn: • Walpoortstraat/Kortedagsteeg - urban culture • Brabantdam/Vlaanderenstraat - high-fashion • Hoogpoort - young & design karakter

juni 2011


Actoren Economie

Economie

Economie

Economie Sectororganisaties

Economie

Economie

Economie Handel en horeca

51

8

9

10

• Donkersteeg/Groentemarkt - ambachtelijk en authentiek • Veldstraat/Langemunt – mainstream fashion • Koestraat/Mageleinestraat – gezellig en divers Door te focussen op het onderscheidend vermogen tussen winkelconcentratiegebieden, wordt de complementaire winkelstructuur versterkt. Dit kan door te werken met sfeergebieden, waarbij de winkelconcentratiegebieden een eigen sfeer / identiteit krijgen. Dit zal gebeuren in overleg met de lokale handel en horeca. Naast het versterken van deze sfeergebieden via promotie (website, shoppingplan,…) zal ook onderzocht worden in hoeverre dit kan ondersteund worden via inrichting van het openbaar domein (vloermarkeringen, banners aan de ingangen van de winkelgebieden, informatieborden, specifieke inrichting in het openbaar domein,…). Ook via het acquisitiebeleid kan ingezet worden om de invulling rond bepaalde sfeergebieden te behouden en te versterken. Streven naar mix bij nieuwe ontwikkelingen Een gezonde mix tussen de verschillende bezoekmotieven bij nieuwe ontwikkelingen kan versterkend werken, op voorwaarde dat het belangrijkste bezoekmotief niet ondergeschikt wordt. Daarnaast dient er ook gestreefd te worden naar een mix van grote en kleine winkelvolumes bij grootschalige nieuwe projecten voor zover dit commercieel haalbaar en werkbaar is. Grote volumes bieden een antwoord op de trend van schaalvergroting, kleine volumes geven mogelijkheden voor authentieke zaken en speciaalzaken. Inrichten van gespecialiseerde markten Ook vanuit de sector markten wordt ‘specialiseren’ gepromoot. Nieuwe gespecialiseerde markten kunnen het aanbod versterken. Mogelijkheden zijn: • Gespecialiseerde designmarkten • Markten met specifieke streekproducten • Literaire markten • … Specifieke niches of sectoren in de kijker plaatsen Via samenwerking met sectoren binnen de handel en de horeca kan onderzocht worden welke acties gezamenlijk genomen kunnen worden: • organisatie van een designweekend waarin de Gentse design speciaalzaken worden gepromoot • een culinaire avond waarin er campagne wordt gevoerd voor het culinaire aanbod in Gent, waar restaurants en brasseries in de kijker worden gezet • promotie van de modesector door etalages van (leegstaande) handelspanden in te kleden met nieuwe modecreaties • de veggie-scéne heeft zich al sterk gepositioneerd via donderdag Veggiedag; deze campagne kan nog een keer extra in de kijker gezet worden waarin Gent als Europese hoofdstad van de Veggie wordt geprofileerd. • …

juni 2011


Economie Stedenbouw

Economie Markten en foren

Economie Lokale handel

52

11

12

13

14

15

16

17

Vacature ‘speciaalzaken gezocht’ Promotiecampagne om speciaalzaken aan te trekken. Een mogelijk campagne-idee is ‘Vacature Gent: … gezocht’. Op die manier kan er – best buurtgericht – acquisitie gevoerd worden naar kandidaten om een bepaalde soort winkel of horeca aan te trekken. Authenticiteit bewaken – tentoonstelling authentieke zaken en familiezaken Promotiecampagne om authentieke zaken in de kijker te zetten. Mogelijke idee is de uitwerking van een tentoonstelling met bestaande en historische familiezaken om de authenticiteit in de kijker te zetten. Promotie Gentse speciaalzaken Speciaalzaken kunnen aan de hand van een brochure of een shoppingroute worden gepromoot. Daarnaast kan er een toeristische route worden uitgewerkt waarbij deze speciaalzaken in de kijker worden gezet (verhaal rond de Gentse Helden – couleur locale). Promotie lokale producten Acties worden uitgewerkt om typisch Gentse producten te promoten (bv. tijdens evenementen, tijdens de eindejaarsperiode,…) Op zich dragen deze producten ook bij tot de promotie voor de diversiteit van Gent als winkelstad. Promotie via www.gentverwent.be Via de website www.gentverwent.be worden authentieke en speciaalzaken gratis in de kijker gezet met allerhande relevante informatie. Linken leggen met het onderwijs Het is belangrijk dat het (zelfstandig) ondernemerschap ook wordt gepromoot in het onderwijs. Specifiek voor de versterking van speciaalzaken kan samenwerking aangegaan worden met de hotelschool, de modeacademie, de bakkerscholen, … Welkomstpakketten Lanceren van enerzijds welkomstpakketten voor nieuwe zelfstandige winkels en horeca met info over de stedelijke dienstverlening, de steunmaatregelen, contactgegevens, toelichting bij het beleid, ... Anderzijds toevoegen van promotiemateriaal over Gent als winkelen horecastad in de bestaande welkomstpakketten voor nieuwe inwoners. Hierin wordt dan de focus gelegd op het aanbod aan authentieke en speciaalzaken, aan buurtwinkels,... Ook naar studenten toe kunnen acties worden uitgewerkt om buurtwinkels en speciaalzaken te promoten (bv. invoeren van spaarkaarten).

juni 2011


Economie

Economie

Economie

Economie

Economie

Economie

Economie

53

2.6. We stimuleren innovatie binnen de handel en horeca en zetten in op vernieuwende winkelconcepten

INNOVEREN 2.6.1. Analyse17 1) Technologische trends Technologische ontwikkelingen vormen de drijvende kracht achter maatschappelijke, sociale, culturele en economische veranderingsprocessen. Ook in de detailhandel hebben ze hun invloed op zowel het productgamma, de behoeften van de consument als op de verkoopsmodaliteiten. Belangrijke trends in dit kader zijn: - Steeds snellere, goedkopere en betere technologie. - Informatie wordt via steeds meer mediakanalen verspreid: film, radio, televisie, computer, gsm,… - Toename van het computergebruik en opkomst van het internet. - De distributiemogelijkheden worden verruimd door de digitalisering van media en entertainment. - Toename van de mobiliteit. - Web 2.0 toepassingen zitten in de lift en zullen steeds belangrijker worden … zeker met de marketing power van de social media. Maw. consumenten beslissen vaker zelf. Ze maken steeds vaker gebruik van discussieforums, gebruikersrecensies en sociale media om het juiste product te vinden. Hierdoor neemt de invloed van advertenties en winkelreclame af. Consumenten zullen vanuit de winkel zelf via hun mobiele toestel productonderzoek doen. - Smartphone apps zijn meer en meer toegankelijk en worden ook meer en meer in de promotie van winkels gebruikt. Belangrijke technologische trends die zich voordoen, zijn in toenemende mate de invloeden van ’Instore Communication’. Instore communicatie/marketing is de overkoepelende benaming voor alle aankoopstimulerende concepten en communicatie in de winkel die ten doel hebben shoppers te verleiden. Voorbeelden hiervan zijn actiedisplays, shop-in-shop presentaties, touchscreen in de winkel die het winkelaanbod in the picture zet, digitale music stores waar je muziek kan beluisteren voor je ze aankoopt, … 17


juni 2011


54

2) Online winkelen zit in de lift Belgen kopen in toenemende mate producten online. Het aantal online betalingen steeg in 2009 tot 8,4 miljoen, 31% meer dan in 2008. De deelsectoren reizen, ticketing, boeken, cd’s, dvd’s en home elektronica waren ook in 2009 en 2010 de meest succesvolle branches. Internet zal de winkel echter nooit verdrijven. De behoefte aan ‘het zien van en het voelen van’ de producten zal blijven bestaan. Daar waar ‘de winkel’ een verschil kan (moet) maken tov het online winkelen, is in het belevenisaspect. Shoppen is vaak een ‘ervaring’. 3) Nieuwe aanbodsvormen en vermenging van functies Er zijn een aantal nieuwe aanbodsvormen die zich in België voordoen of waarvan verwacht wordt dat deze binnen niet al te lange tijd zich ook in België en wellicht ook in de regio Gent willen gaan vestigen of zich reeds hebben voorgedaan. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om: • pop-up retail • gethematiseerde centra • innovatieve concepten in de horeca: merkhoreca, een werkhotel met aparte kantoorruimte een offitel, een crisisrestaurant (de klant bepaalt zelf hoeveel hij wenst te betalen), horecazaak in een historisch gebouw of een kerk, ecohotel, … Steeds vaker komen formules voor waarin combinaties van functies plaatsvinden. Voorbeelden zijn een combinatie van detailhandel met horeca, leisure, detailhandel met financiële dienstverlening, detailhandel met ambacht,… Integratie van functies is gericht op het verlengen van de verblijfsduur in de winkels, het verlenen van meer service en het realiseren van extra toegevoegde waarde in het aangeboden winkelconcept. 4) Het multividu – de momentconsument Het consumentengedrag is erg veranderlijk. De consument van vroeger is niet die van vandaag en zeker niet die van morgen. De maatschappij is ook sterk gewijzigd waardoor er nieuwe behoeften zijn ontstaan. Zo moet het winkellandschap ook rekening houden met sociologische tendensen zoals: • De vergrijzing • De gemiddelde gezinsgrootte blijft dalen • Jongeren studeren langer en komen pas later op de arbeidsmarkt • Gemiddeld hoger opleidingsniveau van de bevolking • Tijd wordt een schaars goed

juni 2011


55

Omwille van deze wijzigingen is de consument niet meer op te delen in hokjes. Het tijdperk van het multividu is ingezet18. Afhankelijk van het koopmoment heeft de consument steeds andere behoeften. Op het ene moment is de consument gehaast en wil hij vlot en doelgericht zijn aankopen doen. Op een ander moment wordt winkelen een echte vrijetijdsbesteding en wil hij vooral recreatief winkelen en’ funshoppen’. Het winkelapparaat moet gevarieerd genoeg zijn om in te spelen op de diverse behoeften van de consument. 5) Conclusie Detailhandel en horeca zijn zeer dynamische sectoren die snel reageren op nieuwe maatschappelijke en technologische ontwikkelingen. Daarom speelt de markt zeer snel in op het veranderende consumentengedrag en stuurt de marktwerking tegelijk ook de verandering van dit gedrag aan. Gent winkelstad wil mee evolueren met de nieuwste trends en ontwikkelingen en daarenboven pro-actief inzetten op deze nieuwe trends. Op die manier zal het Gentse handelsapparaat ook interessant zijn en blijven voor ‘de consument van morgen’.

18

Bron: presentatie van professor Gino Van Ossel – Vlerick Management School

juni 2011


56

2.6.2. Visie en ambitie Er zal actief worden ingezet op de integratie van nieuwe maatschappelijke en technologische ontwikkelingen in de handel en de horeca, waarbij een evenwicht wordt gezocht tussen authenticiteit en gezelligheid enerzijds en het stimuleren van innovatie anderzijds. Het is de ambitie om door de uitwerking van de doelstellingen ‘promoten’ en ‘innoveren’ er voor te zorgen dat Gent al haar troeven als hedendaagse winkelen horecastad in een authentiek kader ten volle kan uitspelen. Om deze ambitie waar te maken zal er op verschillende fronten ingezet worden. De elementen uit de analysefase zijn hierin richtinggevend. Daarbij zal er gefocust worden op de technologische trends en ontwikkelingen en wordt innovatie in het winkelen horeca-apparaat gestimuleerd. Ten eerste wordt er ingezet op vernieuwende winkelen horecaconcepten. Gent wil een diverse en complete winkelen horecastad zijn die ook ruimte biedt voor nieuwe aanbodsvormen die op hun beurt nieuwe consumenten naar Gent kunnen lokken. Daarenboven zullen bestaande winkels en horecazaken aangemoedigd worden om in te spelen op nieuwe trends en ontwikkelingen zoals de vermenging van branches en functies. Ten tweede, en daarbij aansluitend, wordt er aandacht besteed aan innovatie in de aanleg van het openbaar domein in winkelconcentratiegebieden. De winkelomgeving en het handelsapparaat moeten aantrekkelijk zijn voor bezoekers en aangepast zijn aan de behoeften van de consument. Winkelen in Gent – met een focus op authenticiteit en gezelligheid – moet een totaalbeleving zijn die een meer hoogwaardig alternatief vormt tegenover internetaankopen. Ten derde kan er niet voorbijgegaan worden aan het fenomeen van online marketing en wordt er rekening mee gehouden dat internetaankopen in de lift zitten. Enerzijds is het de ambitie om de aspecten ‘zien en voelen’ te promoten. Anderzijds moet er aandacht geschonken worden aan de opkomst van het internet als marketingtool voor winkels en als alternatief voor het ‘fysieke winkelen’. Tot slot zal het beleid afgestemd worden op nieuwe maatschappelijke tendensen en wijzigingen in het consumentengedrag. Omdat de koopbehoefte van klanten sterk afhankelijk is van situatie tot situatie moet hierop ingespeeld worden. De indeling van de winkelconcentratiegebieden is dan ook gebeurd op deze bezoekmotieven: • Vergelijkend en/of recreatief winkelen: funshoppen waar de consument de tijd neemt voor zijn aankopen • Doelgericht winkelen: doelgerichte grote aankopen (bv. meubels, huishoudtoestellen, …) die eerder laagfrequent plaatsvinden • Boodschappen doen: aankopen voor dagelijks gebruik in het huishouden die eerder hoogfrequent plaats

juni 2011


57

Door in te zetten op bovenstaande elementen zal Gent als winkelen horecastad verder evolueren en zich kunnen profileren als authentieke & gezellige maar ook hedendaagse winkelen horecastad. Dit genereert volgende voordelen: • Door het aantrekken en toelaten van nieuwe aanbodsvormen die in Gent en de ruime regio nog niet aanwezig zijn, zal Gent haar ‘uniciteit’ kunnen uitspelen en kan Gent haar bovenregionale functie versterken. Dit resulteert in een even sterke koopbinding en een mogelijke stijging van nieuwe bezoekers en dus ook de koopattractie. • De huidige aanwezige creativiteit (vooral in de jongerencultuur) in Gent wordt gevaloriseerd en zal in de toekomst nog een extra impuls krijgen. Zo stijgt de kans dat Gent als winkelen horecastad zich blijft richten naar de consument van morgen. • Een hoogwaardig innovatief imago biedt kansen voor een gericht acquisitiebeleid voor nieuwe en innovatieve zaken die zich in Gent willen vestigen.

juni 2011


58


2

3

4

5

6

7

Omschrijving actie Acquisitieplan voor nieuwe innovatieve detailhandel en horeca Proactief aantrekken van voor Gent nieuwe winkelen horecaconcepten. Er zal een acquisitieplan opgesteld worden waarin een analyse wordt gemaakt welke nieuwe winkelen horecaconcepten dienen aangetrokken te worden. Aantrekken pop-up retail Gent staat positief tegenover het fenomeen van de pop-up winkels onder voorwaarde dat het effectief gaat over tijdelijke winkels, een vernieuwing betekent voor het winkelaanbod en voldoende kwalitatief wordt ingevuld. Voor zover er invloed kan uitgeoefend worden op de vestigingslocatie van pop up stores, is het wenselijk dat de plaatsing van deze winkels gefaciliteerd wordt naar de (sfeer)gebieden waar ze het meest wenselijk zijn. The Loop – kansen voor een FOC … kansen voor Gent Een Factory Outlet Center (FOC) zou een sterk nieuw winkelconcept in Gent en haar ruime regio kunnen zijn. De complementariteit met de binnenstad moet te allen tijde bewaakt worden. Overleg met creatieve en innovatieve organisaties Verkennen van de mogelijkheden om meer innovatie te brengen in het Gentse winkelen horecalandschap. De beste manier om dit te doen is de opstart van een dialoog met diverse creatieve en innovatieve organisaties. In overleg met bijvoorbeeld Vlerick Management School, de modeacademie, private initiatieven zal een longlist worden opgemaakt van mogelijke innovatieve winkelen horecaprojecten. Overwegingskader voor nieuwe aanbodsvormen Omdat de ruimte voor de creatie van nieuwe handel eerder schaars is, wordt een analyse gemaakt van bestaande nieuwe aanbodsvormen. Deze analyse bepaalt welke aanbodsvormen het meest gewenst zijn. Dit zal richting geven aan het acquisitiebeleid. Pilootwinkels zijn meer dan ooit welkom. Proactief aantrekken van pilootwinkels door deelname aan vastgoedbeurzen en het voeren van gerichte promotiecampagnes. Als nieuwe winkelen horecamerken de Belgische markt betreden en ze kiezen Gent als vestigingsplaats stijgt het innoverend karakter van Gent als winkelen horecastad. Longlist innovatieve acties verder uitwerken Onderzoek naar de haalbaarheid van innovatieve acties: • Toepassen van smartphone applicaties binnen de promotie van Gent als winkelen horecastad (bvb. dynamische shoppingroute via de gsm) • Inzetten op communicatie met de doelgroep jongeren. Implementatie web 2.0-toepassingen en meer en meer gebruik maken van de nieuwe social media instrumenten (bvb. facebook, twitter, …)

juni 2011


Actoren Economie

Economie

Economie AG SOB Economie Creatieve en innovatieve spelers

Economie

Economie

Economie Digipolis

59

•

8

9

10

11

12

13

14

Groeien naar systemen waar beschikbare data meer via ‘open source’ beschikbaar is. Zo kan men misschien in de toekomst via een ‘app’ varianten maken van shoppingroutes en –plannen die ook een meerwaarde betekenen voor Gent als winkelen horecastad. • Meer gebruik maken van digitale en interactieve displays voor de promotie van Gent als winkelen horecastad. Dit soort displays kunnen bijvoorbeeld uitgetest worden op The Loop waar zo de link met shoppen in de binnenstad kan gelegd worden. Aandacht voor innovatie in de horeca Gezien de stijgende bestedingen in de vrijetijdsbranche is de horeca een belangrijke sector om in te spelen om nieuwe consumententendensen. In overleg met de sector mogelijke promotie van volgende elementen bij de Gentse horeca: • Acquisitie van nieuwe sterrenrestaurants en kwalitatieve brasseries in Gent • Streven naar extra diversiteit en vernieuwing in de horeca door nieuwe (wereld)keukens aan te trekken (bvb. Argentijns, Chileens, …) en nieuwe horecaconcepten. Sfeergebieden –ruimtelijke-functionele innovatie De uitwerking van sfeergebieden en de mogelijke fysieke aanpassingen heeft ook een vernieuwend karakter. Het is een voorbeeld van ruimtelijk-functionele innovatie waarin bestaande winkelgebieden op een creatieve manier worden gepromoot en vermarkt. Onderzoek handvrij winkelen Onderzoeken of inzetten op handvrij winkelen een meerwaarde biedt aan Gent als winkelen horecastad. In een benchmark met andere steden en praktijkvoorbeelden wordt een inschatting gemaakt van enerzijds de behoefte van de consument om handvrij te winkelen en anderzijds de te verwachten positieve effecten op het handelsapparaat. Als handvrij winkelen effectief een meerwaarde kan beteken (bvb. hogere verblijfsduur en stijgende bestedingen), wordt de realiteitszin van de creatie van shopper lockers onderzocht. Dit met een focus op het centrum van Gent. Onderzoek haalbaarheid en wenselijkheid gedeeltelijke overkapping winkelstraten Onderzoek naar de haalbaarheid van gedeeltelijke overkapte winkelstraten op basis van best practices (met extra aandacht voor architecturale en stedenbouwkundige randvoorwaarden) en wenselijkheid bij de handel en horeca en de consument. Vernieuwde concepten van buurtwinkels Buurtwinkels hebben meer overlevingskansen als ze een vernieuwend concept bieden. Vermenging van functies en branches waarin buurtwinkels bijvoorbeeld ook afhaalpunt worden voor (post)pakketten en leveringen van online aankopen is hiervan een voorbeeld. Stimuleren innovatie bij handel en horeca Onderzoek naar mogelijke acties om de innovatie bij handel en horeca te stimuleren. Mogelijke piste kan de opstart van een innovatiecentrum zijn. In dit centrum kunnen pilootprojecten en praktijkgerichte cases rond innovatie in detailhandel worden ondersteund. Dit bijvoorbeeld naar analogie van het innovatiecentrum in Amsterdam waarin innovatie en creatieve ideeën worden uitgewerkt en ondersteund. Realisatie webwinkel voor een stad

juni 2011


Economie

Economie

Economie

Economie Monumentenzorg Stedenbouw Economie

Economie

Economie

60

Opstarten vanuit een regierol van een unieke webwinkel op het niveau van een stad waarbij handelaars producten kunnen aanprijzen en consumenten online producten kunnen bestellen.

juni 2011


Digipolis

61

2.7. We stimuleren de ondernemersgeest met focus op zelfstandig ondernemerschap

ONDERNEMEN STIMULEREN 2.7.1. Analyse19 1) Filialisering20 Filialisering Gent

% aantal vestigingen 20%

% aantal m² wvo 50%

Antwerpen Hasselt Brugge Kortrijk St.-Niklaas Aalst

14% 23% 19% 19% 26% 21%

44% 47% 48% 48% 43% 42%

Eén op vijf winkels in Gent maakt deel uit van een winkelketen. Anders gezegd dit betekent dat 80% van het aantal winkels of in absolute cijfers 2.075 winkels zelfstandig zijn. Ten opzichte van andere centrumsteden heeft enkel Antwerpen een nog ruimer aandeel zelfstandigen. Uitgedrukt in m² wvo is, zoals in alle centrumsteden, het aandeel dat ingenomen wordt door een winkelketen aanzienlijk hoger. Dit gaat om de helft van de oppervlakte. Dit ligt in de lijn van steden als Brugge, Kortrijk en Hasselt.

19 20

Cijfers zijn afkomstig uit het adviesrapport BRO tenzij anders aangegeven en betreffen cijfers van 2009 – recente cijfers zijn opgenomen in deel 1 voor zover beschikbaar. Locatus

juni 2011


62

2) Ondersteunende maatregelen om het ondernemerschap te stimuleren Nr. 1

2

3

4

5

6 7

Omschrijving actie Gratis starten Iedere zelfstandige starter in Gent krijgt het inschrijvingsgeld bij het ondernemersloket terugbetaald. Op deze manier wil de stad Gent de ondernemersgeest stimuleren en het signaal geven dat Gent een zeer ondernemersvriendelijke stad is. Startersevents De stad Gent organiseert 2 maal per jaar een startersevent. Tijdens dergelijk event worden alle nieuwe starters in Gent uitgenodigd. Ze worden geïnformeerd over praktische zaken rond het opstarten en uitbouwen van een zaak. Starterscontract Startende zelfstandigen (in hoofdberoep) kunnen ook een starterscontract met de stad Gent afsluiten waarin naast een aantal rechten ook een aantal plichten worden opgenomen (opmaak businessplan, volgen van opleidingen, professionele begeleiding). Dit contract geeft hen recht op een financiële toelage voor bepaalde uitgaven (bvb. eerste investeringen, opleidingen, boekhoudkundig advies). Dienstverlening – OOG Sinds 2010 heeft de Dienst Economie een uniek loket voor ondernemers. Het OOG (Ondersteuningspunt Ondernemers Gent) is het centrale aanspreekpunt voor alle Gentse ondernemers. Fiscaal gunstig regime voor startende zelfstandigen Handelszaken kleiner dan 500 m² genieten van een gunstig fiscale regime. Ze worden vrijgesteld van heffingen op economische activiteiten. Gentse Ondernemers Stimuleren van het ondernemerschap via rolmodellen. Ondernemerschapsforum Via een samenwerking met alle Gentse hoger onderwijsinstellingen wordt het ondernemerschap bij studenten gepromoot.

3) Conclusie Gent heeft nog veel zelfstandige ondernemers. Ongeveer 80% van het aantal winkels is niet gefilialiseerd. Er is wel een dubbele tendens. Enerzijds is er al jaren een sterke filalisering in het winkellandschap. Anderzijds zijn bepaalde niches van speciaalzaken terug in opkomst.

juni 2011


63

2.7.2. Visie en ambitie Gent wil van alle markten thuis zijn. De ketens vormen als het ware het basisaanbod zoals in andere steden maar door extra in te zetten op zelfstandig ondernemerschap bij handel en horeca kan Gent zich in de toekomst verder onderscheiden. Momenteel wordt 80% van het aantal winkels uitgebaat door een zelfstandige ondernemer. Bedoeling is om dit aandeel te behouden. Inzetten op zelfstandig ondernemerschap biedt onder andere volgende voordelen: • Het huidige aanbod bestaat voor 40% uit doelgericht winkelen. De winkels die zich in dit bezoekmotief bevinden, zijn eerder gefilialiseerd. Dit is in mindere mate zo voor de andere bezoekmotieven. De taakstelling om het aandeel recreatief en vergelijkend winkelen minstens op 35% te houden, biedt kansen voor zelfstandig ondernemerschap. De branches recreatief winkelen kunnen perfect mee ingevuld worden door niet gefilialiseerde winkels. Door in te zetten op zelfstandig ondernemerschap zal deze 35% makkelijker gehaald worden. • Het centrum van Gent – De Kuip – leent zich best voor recreatief winkelen en dus ook voor de verdere uitbouw van zelfstandige winkels en speciaalzaken. Als in de Kuip een gezonde mix wordt nagestreefd tussen ketens en zelfstandige winkels zal de authenticiteit en de diversiteit van Gent winkelstad stijgen. Zo groeit het potentieel om Gent als winkelstad in die zin te promoten. • Inzetten op zelfstandig ondernemerschap betekent ook een verhoogde lokale verankering van winkels. Op termijn biedt dit extra kansen voor een grotere betrokkenheid van handel en horeca bij het winkelen horecabeleid. • Vaak dragen zelfstandige winkels bij tot extra creativiteit en innovatie in het winkellandschap. Dit is een sterke aanvulling op het aanbod aan ketens dat in de verschillende steden min of meer gelijk loopt. Het is de couleur locale die in de toekomst mee beeldbepalend zal zijn voor Gent als winkelen horecastad. Deze couleur locale kan ook een extra reden zijn voor consumenten uit de ruime regio om net in Gent te komen winkelen. Al deze elementen dragen bij tot een verhoogde aantrekkelijkheid van Gent als winkelen horecastad, zowel voor de consument, investeerder als startende ondernemer. Daarenboven zal het stimuleren van het ondernemerschap bijdragen tot extra tewerkstelling.

juni 2011


64


2

3

4 5

6

7

8

Omschrijving actie Startersbeleid Acties ter ondersteuning van startende zelfstandige handelaars en horeca-uitbaters. Het ondersteuningspakket bestaat uit: • Gratis starten (terugbetaling inschrijving ondernemersloket) • Startercontract (tot 5000 euro financiële steun) • Startersevents (infomomenten specifiek voor starters waarbij ervaringen worden uitgewisseld, stedelijke dienstverlening wordt toegelicht,…) Informatiedoorstroming Het OOG (Ondersteuningspunt Ondernemers Gent) is het uniek loket voor handelaars en horeca-uitbaters. Via gerichte communicatie wordt dit nog meer bekend gemaakt bij deze doelgroep. Via accountmanagement kunnen handelaars en horeca-uitbaters beroep doen op persoonlijke begeleiding. Er is één aanspreekpunt voor de dekenijen en handelsverenigingen. Doelgroepenwebsite www.investingent.be blijft de bron voor digitale dienstverlening naar zelfstandig ondernemerschap. Specifieke communicatiemiddelen zoals het horecazine, de economische nieuwsbrief en de startersevents worden verder gezet. Linken leggen met het onderwijs Het is belangrijk om studenten – de ondernemers van morgen - in contact te brengen met zelfstandig ondernemerschap. Via het ondernemerschapsforum wordt de opstart van een zaak in de sectoren handel en horeca gepromoot. Starterspakket Informatie voor startende handelaars en horeca-uitbaters als een welkomstpakket. Horecabrochure Specifiek voor de doelgroep horeca wordt periodiek een horecabrochure opgemaakt. Deze brochure bevat alle praktische info voor mensen die een horecazaak willen starten en/of uitbaten. In deze brochure wordt er naast aspecten van vergunningen, subsidievormen, wettelijke verplichtingen, het starten van een zaak ook de dienstverlening van de diensten economie en werk mee opgenomen. Administratieve vereenvoudiging Reglementen en procedures worden continu gescreend naar verdere administratieve vereenvoudiging. Afstemming nastreven van procedures stedenbouwkundige vergunning en socio-economische vergunning bij de hogere overheden. Detail- en horecadag Voor bestaande handels- en horecazaken wordt jaarlijks een infodag georganiseerd om de stedelijke dienstverlening (bijvoorbeeld economie, werk, …) , bestaande regelgeving en wetgeving nog beter bekend te maken Proactief aantrekken zelfstandig ondernemerschap op straat- en wijkniveau

juni 2011


Actoren Economie

Economie

Economie Onderwijsinstellingen Economie Economie Werk Horecacoach Horecacel Politie Toerisme Economie Stedenbouw Hogere overheden Economie Werk Economie

65

9

10

11

Naar analogie van de wijkgerichte aanpak voor Rabot wordt er proactief ingezet op het aantrekken van zelfstandig ondernemerschap in diverse wijken en buurten. Dit wordt geïntegreerd binnen stadsvernieuwingsprojecten. Voor het aantrekken van zelfstandige ondernemers kan ook een samenwerking gezocht worden met de afdeling sociale economie actief binnen buurtgerichte ontwikkeling. Hier moet er uiteraard steeds een koppeling zijn met tewerkstelling in de reguliere economie (cfr. doorstroming naar ondernemerschap) Promotie winkelen horecapanden Promotie van beschikbare panden en projecten aan potentiële eindgebruikers (immodatabank, samenwerking vastgoedsector, retailtour). Incubatiecentrum voor handel en horeca Onderzoeken van de haalbaarheid en wenselijkheid van de opstart van een incubatiecentrum voor handel en horeca. Dit incubatiecentrum of ‘startersgebouw’ zal dan betaalbare huisvesting en een eerste begeleiding bieden voor startende ondernemers. Het is de bedoeling dat na een bepaalde periode de ondernemers uit het ‘startersgebouw’ zich vestigen op de Gentse markt. Voor horeca gaat dit om de piste van een horecacentrum waar naast ruimte voor startende horecazaken, er ook ruimte is voor opleiding en informatie. Als na dit onderzoek de opstart van een incubatiecentrum overwogen wordt, zal onderzocht worden of het incubatiecentrum ook opportuniteiten biedt voor de koppeling met een opleidingscentrum voor werkzoekende in samenwerking met bvb. VDAB. De Gentse Ondernemer – rolmodellen Promoten van het ondernemerschap via rolmodellen, waaronder één rolmodel voor de sector horeca/detailhandel. De rolmodellen zijn voor de gevestigde ondernemers en toekomstige starters een bron van inspiratie om meer te innoveren of ondernemen. Deze rolmodellen worden tweejaarlijks gekozen.

juni 2011


Werk

Economie Vastgoedsector Economie Werk

Economie

66

juni 2011


67

2.8. We promoten Gent als authentieke, complete, gezellige en diverse winkelen horecastad

PROMOTEN 2.8.1. Analyse21 1) Imago-onderzoek Uit een onderzoek van ‘Berenschot’ blijk dat 75 % van de Vlamingen Gent zien als een winkelstad. Vooral Antwerpen, Brussel en in mindere mate Hasselt worden ook als winkelstad gezien. Op de stelling ‘Gent is een echte winkelstad’ wordt als volgt geantwoord:22 Inwoners Gent Niet-inwoners Gent Ondernemers

Helemaal eens 28% 24% 25%

Eens 55% 51% 51%

Neutraal 13% 21% 19%

Oneens 3% 3% 2%

Helemaal oneens 1% 1% 2%

Uit dit onderzoek blijkt dat binnen het totaalbeeld van Gent winkelen een minder prominente rol speelt dan toerisme, het studentikoze en cultuur. Gent profileert zich voor winkelen eerder op waarden zoals authenticiteit en gezelligheid.23 Vanuit de globale stadsmarketing wordt er gericht op waarden als authentiek, open en innovatief. In de uitwerking van dit actieplan zorgen we steeds voor afstemming met het stadsmarketingsplan. Daarenboven zijn diversiteit en compleetheid ook constante waarden van Gent als winkelstad. Gent heeft een ruim uitgebouwd winkelen horeca-apparaat. Er zijn wel nog een aantal branches met groeipotentieel. Als deze branches mee kunnen versterkt worden, zal Gent nog meer divers en compleet worden. De diversiteit van Gent uit zich ook in een gezonde mix tussen winkelen, vrije tijdsbeleving, cultuur, horeca, … Dit versterkt de belevingswaarde van Gent als winkelstad. 21

Cijfers zijn afkomstig uit het adviesrapport BRO tenzij anders aangegeven en betreffen cijfers van 2009 – recente cijfers zijn opgenomen in deel 1 voor zover beschikbaar. InSites Consulting, 2007 23 http://www.gent.be/eCache/THE/4/216.cmVjPTQzOTk2.html 22

juni 2011


68

Gent vervult bovendien ook een bovenregionale functie als winkelstad. De combinatie en de wisselwerking tussen de USP’s (Unique Selling Propositions) authenticiteit, gezelligheid, diversheid en compleetheid dragen ertoe bij dat Gent zich niet enkel richt op de lokale consument. Dit blijkt ook uit de analyse van de koopbinding en –attractie. Koopkrachtbinding Koopkrachttoevloeiing Koopvlucht

Dagelijkse artikelen 95% 16% 8%

Niet-dagelijkse artikelen 85% 38% 15%

2) Erkenningen In een aantal recente erkenningen vormen deze waarden zoals authenticiteit en gezelligheid ook de motivatie. • 2005 – Gent is de gezelligste stad van Vlaanderen • 2008 – Gent als meest horecavriendelijke stad van Vlaanderen • 2008 – National Traveler Magazine roept Gent uit als 3de meest authentieke historische bestemming van de wereld • 2009 - Gent als meest horecavriendelijke stad van Vlaanderen • 2009 - Gent ‘creative city for music’- lid van Unesco creative city network • 2010 – Lonely Planet roept Gent uit als 7de meest interessante reisbestemming van de wereld. • 2010 – Gent als horecavriendelijke stad (persprijs) 3) Trends Een analyse van trends en ontwikkelingen geeft weer dat promotie van deze zachte waarden ook de handel ten goede komt: • Retailtainment is het creëren van een bepaalde sfeer of activiteit waardoor consumenten niet alleen interesse krijgen voor het product maar ook in de juiste sfeer komen om het te kopen. Retailtainment is in opkomst in zowel de winkels als op het openbaar domein. • Er is een sterke toename van bestedingen in de vrijetijdsbranche. Winkels richten zich op de combinatie winkelen en vrije tijdsbelevingen. • In de horeca worden authentieke en unieke elementen meer en meer gewaardeerd. Steeds vaker worden horecazaken gevestigd in bijzondere gebouwen. • Steden profileren zich meer en meer als hoogwaardige verblijfsstad. Waarden als kwaliteit (vooral ruimtelijk-infrastructureel) en exclusiviteit (de couleur locale) zijn hierin zeer belangrijk. • Belevingseconomie is in volle opkomst. Deze beleving vindt zowel offline als online plaats via de web 2.0 evolutie waar we merken dat bezoekers van de stad steeds vaker hun bezoek via het internet voorbereiden. juni 2011


69

4) Promotionele acties Nr. 1

2

3

4

Omschrijving actie Campagne Gent Verwent / Stadsmarketingfonds Diverse initiatieven zijn recentelijk ondernomen ter promotie van Gent als winkelstad. Hier enkele initiatieven: • Samenwerking en organisatie van grootschalige evenementen die ook Gent als winkelstad in de picture zetten: Saradag, Louislouisedag, Flikkenparty, Floraliën, … • Uitwerking van communicatiecampagnes die de USP’s (Unique Selling Propositions) van Gent in the picture zetten. Zoals bijvoorbeeld de radiocampagne en ‘’t is in Gent dat ge moet zijn’die werd ondersteund door affichage op de bussen van de Lijn. • Acties ter ondersteuning van handel en horeca die hinder ondervinden van openbare werken. Zoals bijvoorbeeld de acties tijdens de werken van Kobra (heraanleg Korenmarkt en Braunplein). • De ondersteuning van de communicatie voor de eindejaarsperiode en de kerstmarkt. www.gentverwent.be De website www.gentverwent.be geeft informatie over shoppen in Gent. De site is opgebouwd rond een shoppingplan waar je een 500-tal winkels op kan terugvinden en shoppingnieuws. Op geregelde tijdstippen worden er nieuwsbrieven met Gentse initiatieven verstuurd naar een 35 000tal consumenten. Avondshoppen In najaar 2010 en voorjaar 2011 is er avondshoppen georganiseerd in de Gentse binnenstad. Dergelijk evenement zet Gent op de kaart als winkelstad en dit op een andere manier. Avondshoppen is een evenement waarin allerlei acties, initiatieven en randanimatie het shoppen in Gent ondersteunt en waardoor de verblijfsduur alsook de bestedingen in handel en horeca stijgen. Betoelaging Gent ondernemende stad De stad Gent heeft een reglement opgemaakt dat initiatieven ter promotie van Gent als ondernemende stad ondersteunt. Onder andere zelfstandige ondernemers die een gezamenlijk initiatief nemen dat het Gentse ondernemerschap positief beïnvloedt, kunnen hiervoor een financiële ondersteuning krijgen (van maximum 3.500 euro).

juni 2011


70

2.8.2. Visie en ambitie De stad Gent moet haar sterke punten uitspelen in haar handelsbeleid. Authenticiteit, compleetheid, gezelligheid en diversiteit zijn daarom USP’s (Unique Selling Propositions) in de promotie van Gent als winkelen horecastad. Inzetten op deze troeven betekent ook een meerwaarde voor de handel en de horeca. Door een goede promotie van de USP’s zijn er meer (boven)regionale bezoekers in de winkelconcentratiegebieden. Investeren in een authentieke en gezellige winkelomgeving resulteert in een langere verblijfsduur van potentiële consumenten. Een langere verblijfsduur gecombineerd met de uitbouw van een divers en compleet winkelen horeca-aanbod zal de bestedingen doen toenemen. De koopbinding en de koopattractie van Gent als winkelen horecastad zal hiermee verder stijgen. Dit alles moet leiden tot het nog beter functioneren van de bestaande handel en horeca, tot een omzetstijging en tot het nog aantrekkelijker worden van Gent als vestigingsplaats. Gent als winkelen horecastad kan haar unieke troeven nog meer uitspelen en zo meer bezoekers aantrekken en zich onderscheiden van andere steden. Daarom is een actief promotiebeleid nodig dat zich zal richten op een aantal belangrijke peilers. De Kuip heeft een functioneel sterke omgeving met een goede mix van bezoekmotieven (winkelen, horeca, cultuur, evenementen, …) Stad Gent zet verder in op de versterking van zelfstandig ondernemerschap en van speciaalzaken. Door deze couleur locale met speciale, unieke en originele winkels en horecazaken te versterken, onderscheidt Gent zich van andere winkelsteden en versterkt het imago van Gent als winkelen horecastad Stad Gent heeft een ruimtelijk aantrekkelijke omgeving met een compact centrum, historische elementen, hoogwaardige architectuur, integratie van waterwegen, bezienswaardigheden, … Stad Gent beschikt over een prachtig historisch kader en over het grootste autovrije winkelwandelgebied van België om al deze USP’s in te promoten. Deze visie zal worden afgestemd op de visie en de waarden van het stadsmarketingplan. In de toekomst kan de stad Gent een mogelijk nieuwe USP promoten. Als het factory outlet center op The Loop effectief zou gerealiseerd worden, heeft Gent er een uniek en, in de regio, vernieuwend (thema)winkelconcept bij.

juni 2011


71


2

3

4

Omschrijving actie Promotiecampagnes Gent winkelen horecastad op maat van verschillende doelgroepen (runshoppers, funshoppers, dagtoeristen, verblijfstoeristen) Om Gent en meer specifiek de Kuip van Gent op de kaart te zetten als winkelen horecastad worden er periodiek promotiecampagnes gevoerd op maat van de verschillende doelgroepen. Mogelijke initiatieven worden besproken in overleg met dekenijen en handelaarsverenigingen. Structureel overleg met Dienst Toerisme, Stadspromotie en Dienst Economie Uitbouw structureel overleg tussen Dienst Toerisme, Stadspromotie en Dienst Economie om synergieën tussen toerisme, evenementen en winkelen uit te werken, zowel op strategisch niveau als op productniveau (bvb. brochures, shoppingplannen, acties, …): • onderzoeken welke samenwerking en promotie van Gent als winkelen horecastad kan gebeuren bij imagobepalende evenementen als Track en Expo 2013 • inhoudelijk afstemmen websites toerisme en winkelen (www.gentverwent.be en www.visitgent.be) • integratie van acties ter promotie van Gent als winkelen horecastad in de evenementenkalender op www.gent.be • integratie van de troeven van Gent als winkelen horecastad in interne en externe publicaties Voor de promotie van Gent als winkelen horecastad zal er steeds een link worden gelegd naar het stadsmarketingsplan (als koepel) in het kader van het programma Gent: zoveel stad. Verlenging erkenning Gent als toeristisch centrum Gezien de erkenning voor Gent als toeristisch centrum in het kader van de arbeidswetgeving in juli 2011 verloopt, is een nieuw aanvraagdossier ingediend. Bij goedkeuring door de bevoegde minister zal de erkenning voor 4 jaar geldig zijn tot medio 2015. In 2015 dient een nieuw aanvraagdossier te worden opgemaakt. Verdere uitbouw website www.gentverwent.be en nieuwsbrieven als instrumenten om Gent als winkelen horecastad te promoten Bestaande website wordt verder uitgebouwd en geoptimaliseerd zodat consumenten alle relevante informatie vinden rond winkels en horeca. Nieuwsbrieven zijn een belangrijk instrument om evenementen en acties in het kader van Gent als winkelen horecastad te promoten. Mogelijke insteken ter optimalisatie: • restyling van de website aan de nieuwe huisstijl van stad Gent en aan de behoeften van de doelgroep van deze site • integratie van social media toepassingen, uitbreiding van de acties naar de consumenten toe • integreren van de troeven (USP’s) van Gent als winkelen horecastad op de website • het systeem van de Gent Verwent cadeaubon meer promoten en verfijnen • integreren van evenementen van dekenijen en handelsverenigingen, promotie van deelgemeenten

juni 2011


Actoren Economie Toerisme Stadspromotie

Economie Toerisme Stadspromotie

Economie Toerisme

Economie Toerisme

72

5

6 7

8

9

10

11

12

Ontwikkelen van thematische shoppingplannen Opmaak van shoppingplannen rond specifieke thema’s (horeca, mode, design, authentieke winkels) of over sfeergebieden. Promotie sfeergebieden Sfeergebieden worden via diverse promotiekanalen gepromoot (website, shoppingplannen, toeristische brochures,…) Promotie winkelwandelgebied Het grootste autovrije winkelwandelgebied van Vlaanderen is een belangrijke troef voor Gent als winkelen horecastad. Dit wordt mee opgenomen in de diverse promotiekanalen. Uitbouw systeem cadeaubonnen Het bestaande systeem van cadeaubonnen wordt verder uitgebouwd: • voorzien van meer verkoopspunten (bv. via automaten) • verbeteren gebruiksvriendelijkheid voor zowel consument als handelaar • voorzien van meer promotie • cadeaubonnen linken aan nieuwe systemen (commerciële bonnen, toeristische arrangementen) Halfjaarlijks organiseren van een avondshopping Organiseren van per jaar 2 edities avondshoppen in nauw overleg met de lokale handel en horeca. Dergelijk evenement zet Gent als winkelen horecastad op de kaart. Promotie deelgemeenten Winkelconcentratiegebieden in randgemeenten worden promotioneel ondersteund: • promotie via www.gentverwent.be • ondersteuning via reglement Gent Ondernemende Stad • ontwikkeling van unieke shoppingtassen (bv. ontwerp per deelgemeente) • deelgemeente in de kijker (periodieke promotie via website en nieuwsbrieven) • opmaak shoppingroute (bv. fietsroute in de rand rond Gent) Promoten binnenstad van op perifere grootschalige winkelconcentratiegebieden of belangrijke bronpunten Speciale acties uitwerken in de periferie - focus The Loop - om link met de binnenstad en de shoppingroutes te leggen. • infopunt op The Loop • visuele en functionele link met het winkelcentrum leggen op openbaar vervoerknooppunten, stations en in de parkeergarages • acties uitwerken waarin de link tussen de activiteiten op de The Loop en de binnenstad gecombineerd worden Link met het kunstenkwartier in de binnenstad leggen. Het kunstenkwartier is versterkt met oa. het STAM. In de toekomst wordt de zone van het Citadelpark ook verder uitgebouwd. Het is belangrijk dat de bezoekers naast het verblijf in de kunstclusters ook de weg vinden naar de Gentse binnenstad via de bestaande winkelconcentratiegebieden. De aansluiting van het Citadelpark– via het Sint Pietersplein

juni 2011


Economie Toerisme Economie Toerisme Economie Toerisme Economie

Economie

Economie Stadspromotie

Economie

Economie Cultuur Stadspromotie Toerisme

73

13 14

15 16 17

18

19

20

21

22

(+parking) – Walpoorstraat/Lammerstraat wordt in de toekomst, ook gezien de ontwikkeling van de nieuwe bibliotheek op de Waalse Krook, een belangrijke toegangspoort naar het Gentse winkelhart. Onderzoek naar de mogelijkheden om deze as in samenspraak met departement stadspromotie en cultuur in de toekomst meer in de picture te brengen Nieuwe innovatieve toepassingen integreren in de promotie van Gent als winkelen horecastad Gebruik van social media, innovatieve webtoepassingen en smartphone-applicaties Duurzame bewegwijzering shoppingroutes Onderzoek naar de haalbaarheid en wenselijkheid van duurzame bewegwijzering voor aanduiding van shoppingroutes waarbij extra obstakels op het openbaar domein maximaal moeten worden vermeden. Afstemmen van mogelijke concepten met toeristische bewegwijzering. De leesbaarheid van het centrum en de shoppingroutes versterken Door enkele ruimtelijke ingrepen zoals bijvoorbeeld doortrekken van bestrating, integratie van uniform straatmeubilair, verlichting, beplanting, bevlagging,... wordt de leesbaarheid van het centrum en de shoppingroutes versterkt Creatie van producten voor in bestaande of nieuwe welkomstpakketten Promotie van Gent als winkelen horecastad naar diverse doelgroepen (nieuwe inwoners, studenten, bedrijven,…) via op maat gemaakt promotiemateriaal. Opstellen evenementenplan Opmaak van een evenementenplan met daaraan gekoppeld een pleinprofiel, welke zal fungeren als kader voor het al dan niet organiseren/ondersteunen van initiatieven op bepaalde locaties. Er wordt hierbij ook rekening gehouden met de aanwezigheid van de gevestigde horeca op de verschillende pleinen (mogelijke impact evenementen, veiligheidsmaatregelen, synergieën,…). Dit plan wordt afgestemd met het Winkel- en Horecaplan. Onderzoek haalbaarheid promotiefonds bij grootschalige winkelprojecten Onderzoek haalbaarheid promotiefonds bij grootschalige winkelprojecten. Ontwikkelaars van grootschalige winkelprojecten dragen bij aan dit promotiefonds waarbij promotionele acties kunnen ondernomen worden tijdens en na de werkzaamheden. Reglement Gent Ondernemende Stad Acties en evenementen die genomen worden om Gent als ondernemende stad en/of als winkelen horecastad te promoten, kunnen een financiële betoelaging krijgen. Ontwikkelen van producten om synergieën tussen handel, horeca, cultuur en historie te stimuleren Creëren van een verhaal rond winkelen in Gent in combinatie met bezienswaardigheden en erfgoed. Bvb. uitwerking van een stadswandeling of van thematische stadsspelen. Uitwerken van een ‘cultuurrondje/kunstrondje’ waarbij galerijen, kunst-, antiek- curiosawinkeltjes gezamenlijk open zijn. Uitwerken van evenementen en acties met handel en horeca Uitwerken van evenementen en acties met handel en horeca (bv. actie opening terrasseizoen, modeweek, megabraderij,…) Promotie buurtwinkels

juni 2011


Stedenbouw Economie Stedenbouw Dienst Wegen Toerisme Stadspromotie Stedenbouw Dienst Wegen Economie Feestelijkheden Horecacoach Economie Economie Private ontwikkelaars

Economie

Economie Cultuur Toerisme Economie Lokale handel en horeca Economie

74

Organiseren van periodieke campagne voor promotie van buurtwinkels. Ontwikkelen van acties om buurtwinkels beter kenbaar te maken (bv. folder per deelgemeente, waardebonnen,…).

juni 2011


75

2.9. We geven samen richting aan Gent als winkelen horecastad door monitoring, overleg en participatie

SAMENWERKEN 2.9.1. Analyse 1) Bestaande overlegvormen • Structureel overleg met dekenijen en handelaarsverenigingen (opgestart eind 2010) (ter vervanging van het Gedeho – Gents overleg met detailhandel en horeca). • Platform stadsdistributie (overleg met handel, horeca, belangenorganisaties, vervoerders en transporteurs ifv. belevering en stadsdistributie). • Overleg marktbonden 2) Bestaande communicatiekanalen • • • • •

Horecazine Nieuwsbrief Gent ondernemende stad Nieuwsbrief Gent Verwent (zowel naar handelaar als naar consument) Diverse themabrochures (bv. Horecabrochure, Starten in Gent,…) Ondersteuningspunt Ondernemers Gent / Infostewards / Horecacoach

3) Overzicht studies & data in functie van handel en horeca • Inventaris handelspanden met o.a. informatie over de branchering, winkelvloeroppervlakte en leegstand • Socio-economisch profiel Gent • Branchestudie

juni 2011


76

2.9.2. Visie en ambitie Om alle doelstellingen van dit plan tot een goed einde te brengen is overleg en samenwerking met de sector noodzakelijk. We willen het economische beleid niet alleen bedenken en/of niet alleen uitvoeren. Daarom gaan we verder op zoek naar de uitbouw van bestaande (of nieuwe) overlegstructuren en bieden we samenwerkingsmogelijkheden aan voor de handel en de horeca. Belangrijke doelstelling hierbij is de uitbouw van het overleg met de commerciële dekenijen en handelaarsverenigingen binnen de structuur van de Opperdekenij. We willen ons handelsbeleid daarenboven baseren op objectieve indicatoren en wetenschappelijk onderbouwde premissen. Daarom monitoren we wijzigingen binnen het handelsapparaat continu en houden we rekening met nieuwe trends en ontwikkelingen in het winkellandschap. Een goede communicatie met onze doelgroep brengt heel wat positieve effecten mee: • Overleg tussen de stad en de handelaars zorgt voor een breder draagvlak voor het handelsbeleid en voor de uitvoering van acties binnen dit beleid. • De stad heeft goede aanspreekpunten nodig om de uitgangspunten van het beleid af te toetsten en de realiteitszin van geplande van beleidsacties in te schatten. • Het winkellandschap evolueert snel. Door overleg met ‘de ervaringsdeskundigen’ zijn we mee met de meest recente trends en verhoogt de ‘marktconformiteit’ van ons winkelbeleid. • Als de beleidsinitiatieven ondersteund worden door de lokale handel en horeca verhoogt verder de aantrekkelijkheid van Gent als winkelstad.

juni 2011


77


2

3

4

5

6

Omschrijving actie Structureel overleg met commerciële dekenijen en handelsverenigingen Verdere uitbouw van het structureel overleg met commerciële dekenijen en handelsverenigingen. Het overleg wordt zo transparant mogelijk gehouden. Er wordt een jaarplanning opgemaakt met de te verwachten acties en prioriteiten per kalenderjaar. Focus ligt in eerste instantie op het gezamenlijk bepalen van mogelijke promotionele acties in het kader van Gent als winkelen horecastad. Er worden overlegmomenten voorzien met alle commerciële dekenijen, met de centrumdekenijen en met de dekenijen uit de randgemeenten. Er zal op termijn nagegaan worden in hoeverre dit forum kan uitgebreid worden met andere intermediaire organisaties. Periodiek overleg met stedelijke diensten Ter uitvoering van dit Gents Winkel- en Horecaplan wordt periodiek overleg voorzien tussen diverse stedelijke diensten: • Promotie Gent winkelstad – diensten toerisme, stadspromotie, … • Kwalitatieve winkelgebieden – diensten stedenbouw, mobiliteit, openbare werken, groendienst… Periodiek overleg met socio-economisch middenveld Ter uitvoering van dit Gents Winkel- en Horecaplan wordt periodiek overleg voorzien met externe organisaties (belangenverenigingen, sociale partners, sectororganisaties, hogere overheden,…) Periodiek overleg met sectororganisaties • Overleg met nachtwinkels • Overleg met de bakkerfederaties • Overleg met de horecafederaties • Overleg met slagerfederaties • Overleg met de modesector • Overleg met de creatieve sector • Overleg marktbonden • … Periodiek overleg met lokale en hogere overheden Via overleg met andere lokale en hogere overheden de uitvoering van dit Gents Winkel- en Horecaplan bewerkstelligen. Actieve deelname aan de overlegtafel VVSG in functie van kennisdeling. Monitoring Gents Winkel- en Horecaplan De uitvoering, opvolging en evaluatie van dit Gents Winkel- en horecaplan zal op geregelde tijdstippen in kaart worden gebracht. Dit proces zal geïnitieerd en bewaakt worden door de aanstelling van een projectcoördinator (coördinator-expert binnen de Dienst Economie), die in nauw overleg werkt met de verschillende bevoegde diensten en departementen.

juni 2011


Actoren Economie Commerciële dekenijen en handelsverenigingen

Economie Diverse andere diensten

Economie Socio-economische actoren Economie Sectororganisaties

Economie Diverse overheden Economie

78

7

Platform voor stadsdistributie

Overleg met handel, horeca, belangenorganisaties, vervoerders en transporteurs ifv. belevering en stadsdistributie. 8

11

12

Gerichte communicatie in het kader van openbare werken Gerichte communicatie in het kader van openbare werken via deelname aan werfvergaderingen van vertegenwoordigers van handel en horeca, via bewonersbrieven, via digitale informatiesystemen. Handel en horeca worden in een zo vroeg mogelijk stadium betrokken (waar mogelijk ook al tijdens de planningsfase). Opmaken gebiedsvisies in samenwerking met handel en horeca Voor de verschillende winkelconcentratiegebieden wordt er in samenwerking met de lokale handel en horeca een gebiedsvisie opgemaakt. Dit gebeurt enerzijds via het monitoren van economische indicatoren op het niveau van de verschillende winkelconcentratiegebieden, anderzijds via overleg met de lokale handel en horeca. Een eerste pilootproject is uitgewerkt voor de wijk Rabot. Themabrochures Uitwerken gerichte informatiebrochures in functie van handel en horeca (Starten in Gent, Horecabrochure, Bedrijven in nood, Maatregelen in het kader van openbare werken, …).

juni 2011


Economie Mobiliteitsbedrijf Economie Gebiedsgerichte Werking Dienst Wegen Economie

Economie

79

2.10. We zetten in op duurzaam ondernemen in functie van economische groei

VERDUURZAMEN 2.10.1 Analyse Winkels en horecazaken schenken vandaag de dag bij hun bedrijfsvoering meer en meer aandacht aan het milieu en het sociale aspect. De stad Gent heeft in het verleden ook initiatieven genomen om deze doelgroep verder bekend te maken met duurzaam ondernemen, waaronder: • Verhoogde toelage voor gevelrenovatie van handelspanden als er milieuvriendelijke materialen gebruikt worden. • Steun voor projecten ‘Bedrijf en Buurt’ via de steunmaatregel Duurzaam Ondernemen (ondersteuning van projecten die focussen op het vergroten van de leefbaarheid in de buurt en die het samengaan van economie en wonen in een stedelijke omgeving bevorderen). • Integratie van criteria rond duurzaam ondernemen bij de verkiezing van ‘de Gentse Ondernemer’. • Aandacht voor de toegankelijkheid van de handels- en horecazaak voor personen met een handicap. • Inspanningen op het vlak van tewerkstelling om diverse doelgroepen aan het werk te helpen (bv. Jobkanaal). • Actie rond (gratis) energiescans voor handelszaken (REGent biedt sinds 2009 lichtaudits aan aan kleinhandelszaken; tijdens deze audit wordt de nadruk gelegd op energiezuinige verlichting met behoud van de aantrekkelijkheid van de etalage; na de audit kunnen de handelaars intekenen op een betoelaging om de voorgestelde aanpassingswerken uit te voeren; ongeveer een 25-tal handelaars lieten een lichtaudit uitvoeren). • Ondersteunen van ‘Donderdag Veggiedag’met deelname van Gentse horecazaken.

juni 2011


80

2.10.2 Visie en ambitie Gent heeft de ambitie om één van de voorbeeldsteden in Vlaanderen te worden op het gebied van duurzaamheid. De Stad Gent vervult al jaren een voortrekkersrol en heeft een voorbeeldfunctie ten aanzien van alle inwoners en gebruikers van de stad en dit om te komen tot een schone, gezonde, leefbare en duurzame stad. Bedoeling is de handel en horeca te betrekken binnen deze horizontale stadsmissie. Uiteraard onder de voorwaarde dat ‘verduurzamen’ van het handelsapparaat steeds hand in hand gaat met het commercieel functioneren van handel en horeca. Duurzaam ondernemen wil zeggen dat er continue gestreefd wordt naar het bereiken van een optimaal evenwicht tussen de financieel-economische resultaten van de ondernemer en maatschappelijke en milieu-technische belangen. Daarom wordt duurzaamheid benaderd op verschillende manieren, namelijk ‘People-Planet-Profit’, of de sociale, ecologisch-ruimtelijke en economische pijlers van duurzaamheid: • Sociale duurzaamheid: de versterking van de buurtwinkels resulteert in een grotere sociale cohesie en meer buurtgebonden voorzieningen. Daarenboven gaat de groei van het winkelaanbod samen met de groei aan tewerkstelling in de sector. Bij de invulling van deze tewerkstelling wordt rekening gehouden met sociale aspecten en een duurzaam personeelsbeleid. • Ecologische duurzaamheid: de handel en horeca schenkt in haar patrimonium en de uitbating van winkels en horecazaken aandacht voor het milieu en voor de omgeving in het algemeen • Ruimtelijke duurzaamheid: tijdens de ontwikkeling van handel en horeca wordt er rekening gehouden met de principes van duurzaam ruimtegebruik en een duurzame mobiliteit • Economische duurzaamheid: de handel en horeca in Gent kan op lange termijn groeien op voorwaarde dat dit gaat om een doordachte groei waarbij het bestaande winkelapparaat verder kan blijven functioneren zonder dat dit ontwricht zou worden. Een doordachte groei resulteert ook in de creatie van nieuwe bijkomende duurzame jobs. Het is de visie dat ‘verduurzamen’ ook kan bijdragen tot een positief imago van Gent als duurzame winkelen horecastad. Dit zal op lange termijn resulteren in een nog meer aantrekkelijke winkelomgeving en meer bezoekers voor handel en horeca. Volgende positieve effecten worden gezien: • Eco-efficiëntie als competitief voordeel voor Gent als winkelstad (besparingen energie + milieuvriendelijk imago). • Imago van de stad – vermarkting van een groen label en identiteit als milieuvriendelijke stad werkt positief – zeker toekomstgericht. • Leefbaarheid van de stad, de leef- en winkelomgeving gaan er op vooruit.

juni 2011


81


2 3

4 5

6

Omschrijving actie Structureel overleg met de Milieudienst en Dienst Economie Ter uitvoering van deze doelstelling wordt een structureel overleg voorzien tussen de Milieudienst en de Dienst Economie waarbij (nieuwe) acties worden uitgewerkt. Duurzaamheidsmeter voor nieuwe winkelprojecten Toepassing van de duurzaamheidsmeter van stadsontwikkelingsprojecten en bedrijventerreinen naar winkelprojecten. Sociale duurzaamheid (toegankelijkheid) Acties in het kader van toegankelijkheid (toegankelijkheid van handels- en horecazaken, vrijhouden blindenpaden,…) Sociale duurzaamheid (werk) Acties in het kader van tewerkstelling (Jobkanaal, Sokratest, informatie rond tewerkstellingsmaatregelen,…) Ecologische duurzaamheid (klimaatstraat) Onderzoek haalbaarheid toepassen klimaatstraat (cfr. www.amsterdamsmartcity.com) op Gentse winkelconcentratiegebieden. Dit in samenwerking tussen diverse actoren die zich richten op de toepassing van duurzame en innovatieve technologieën om te komen tot een CO2-vriendelijke winkelomgeving. Competitie ‘meest CO2-vriendelijke winkelbuurt van Gent’. Ecologische duurzaamheid (diverse) Informeren en sensibiliseren over: • Promotie van het gebruik van duurzame (stevige en herbruikbare) winkelzakken en/of om minder winkelzakken te gebruiken. • Promotie van de actie ‘gratis energiescans’ voor handelszaken en realiseren verbeterpunten • Linken leggen tussen de subsidie bedrijf en buurt en ecologische duurzaamheid in het winkellandschap • Duurzame criteria bij betoelaging eindejaarsverlichting (bv. LED-verlichting) • Gebruik van groene elektriciteit • Investeren in alternatieve energie • Publiciteit zoveel als mogelijk op milieuvriendelijk papier • Hergebruik van kapstokken • Investeren in afgesloten frigo’s • Gebruik van glazen flessen water of kraantjeswater (voor het personeel) • Gebruik van energiezuinige verlichting • …

juni 2011


Actoren Economie Milieudienst Milieudienst Economie Economie Toegankelijkheidsambtenaar Economie Werk Milieudienst Economie Stafdiensten

Milieudienst Economie

82

7

8

9

Duurzame mobiliteit (stadsdistributie) In 2004 is er een studie uitgevoerd die de wenselijkheid en de haalbaarheid van een stadsdistributiecentrum in Gent heeft onderzocht. Uit dit onderzoek bleek dat er geen voldoende draagvlak was voor de implementatie van een klassiek stadsdistributiecentrum. In 2011 is het Vlaams onderzoek D-VIA inzake stadsdistributie afgerond. In navolging van deze studie en in het kader van Civitas worden acties uitgewerkt om de belevering van de stad vlotter en duurzamer te laten verlopen, waarbij een vlotte bevoorrading van winkels en horecazaken steeds het uitgangspunt is. Niet de invoering van een stadsdistributiecentrum is in eerste fase het finale doel, wel de invoering van mogelijke alternatieven. Dit gebeurt via een bottum-up strategie, in samenspraak met de handel en horeca om een voldoende draagkracht te creëren. Via het overlegplatform stadsdistributie wordt gewerkt op niveau van winkelstraten en winkelconcentratiegebieden. Duurzame aspecten zoals met gebundelde leveringen, met schone en stille voertuigen zijn mogelijke items die ter bespreking komen. Volgende acties worden verder uitgewerkt: - uitwerking van preferentiële routes voor belevering in en rond het voetgangersgebied - actieplan opstellen waarin de uitwerking van kleinschalige en buurtgerichte oplossingen in kaart worden gebracht - inzetten op infrastructuur met een focus op laden en lossen in en buiten het voetgangersgebied - nieuwe initiatieven in het kader van duurzame stadsdistributie die ondersteuning vragen beoordelen op relevantie en meerwaarde - controle op het voetgangersgebied via een systeem van nummerplaatherkenning (weren van ongewenst verkeer tijdens de venstertijden) Duurzame mobiliteit (diverse) Informeren en sensibiliseren over: • Aanpak van verkeersoverlast of ongewenst gedrag in het verkeer in winkelstraten • Ecodriving voor het personeel en voor de belevering. • Kuip van Gent promoten als fiets- en wandelgebied (voorzien van nieuwe fietsenstallingen,…). • Weergave van alle bereikbaarheidsmodi naar de Kuip van Gent in foldermateriaal en andere promotiemiddelen. • Streven naar een klantvriendelijke uitwerking van het Park & Ride-concept. De verbinding tussen de parkings aan de rand van de stad en de Kuip van Gent moet vlot verlopen. Dit bijvoorbeeld door een optimalisatie van het tramnetwerk of door het inzetten van speciale shuttles. Het inzetten van shuttles kan getest worden tijdens drukke winkeldagen of tijdens imagobepalende evenementen in de stad. • Uitvoeren van een parkeerstudie in het kader van een duurzaam mobiliteitsbeleid Ruimtelijke duurzaamheid • Inzetten op flexibel bouwen • Inzetten op duurzaam bouwen • Aandacht voor ruimtelijke draagkracht van iedere plek waaronder kiezen voor inplantingen conform het vooropgestelde locatiebeleid (‘juiste bedrijf op de juiste locatie’) • Aandacht voor ruimtelijke kwaliteit bij iedere ingreep in de ruimte waaronder aandacht voor behoud/versterking

juni 2011


Mobiliteitsbedrijf Economie VTA Lokale handel en horeca

Mobiliteitsbedrijf

Stedenbouw

83

10

11

van samenhangende architecturale en stedenbouwkundige gehelen en maximaal hergebruik van bestaande structuren en gebouwen • Aandacht voor de korrelgrootte van het stedelijk weefsel (afweging schaalvergroting versus behoud kleinschalig weefsel) • Inzetten op verweving van functies (bv. wonen boven winkels) • … Economische duurzaamheid Monitoren van een doordachte economische groei van handel en horeca. Promoten reglement Bedrijf en Buurt Verdere uitbouw van het concept ‘donderdag veggiedag’ • Gratis consultancy voor horecazaken via EVA vzw met professionele ondersteuning rond vegetarisch koken/uitbreiden vegetarisch aanbod. • Organisatie van een event in nauwe samenwerking met lokale horeca ter promotie van donderdag veggiedag en veggieroute.

juni 2011


Economie

Milieudienst Eva vzw

84

juni 2011


85

Slotbeschouwing 2011, Gent zoveel winkelen horecastad. 2020, Gent zoveel meer winkelen horecastad. Deze twee zinnen, met slechts 1 woordje verschil, vatten kernachtig de finaliteit van dit Gents Winkel- en Horecaplan samen: het is de visie en ambitie van het stadsbestuur om Gent, welke vandaag de dag reeds heel wat troeven heeft als winkelen horecastad, tegen 2020 in haar geheel nog verder te versterken. Om deze ambitie mogelijk te maken, zal er de komende jaren worden ingezet op 10 strategische doelstellingen met daaraan gekoppeld meer dan 100 mogelijke acties. Gent heeft nog heel wat groeipotentieel inzake aanbod, zowel op vlak van detailhandel als op vlak van horeca. De potentiële marktruimte tegen 2020 wordt geraamd op 150.000m² voor detailhandel en 25.000m² voor horeca. Slim groeien is hierbij de boodschap, waarbij kwaliteit primeert boven kwantiteit en waarbij het bestaande aanbod zich verder kan ontwikkelen waardoor een consistente groei van het handelsaanbod wordt gegarandeerd. Op het grondgebied van Gent worden in 2011 34 winkelconcentratiegebieden onderscheiden. Het is de bedoeling om de complementariteit tussen deze winkelconcentratiegebieden verder te versterken en de concurrentie zoveel mogelijk te beperken, en dit door het afstemmen van de verschillende mogelijke bezoekmotieven van de consument naar deze winkelconcentratiegebieden. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen recreatief-vergelijkend winkelen, doelgericht winkelen en boodschappen doen. In deze winkelconcentratiegebieden situeert zich in 2011 70% van het aanbod detailhandel qua winkeloppervlakte en 55% van het aanbod horeca. Het is de visie om dit aanbod nog meer te concentreren in de bestaande en nieuwe winkelconcentratiegebieden in functie van een kernversterkend beleid. Uitzondering hierop wordt gemaakt voor buurtwinkels. Hierbij wordt gestreefd naar een voldoende verspreid aanbod in de diverse wijken en buurten. Aangezien de consument steeds hogere eisen stelt aan de kwaliteit van het winkelen horeca-aanbod en omgeving, is een belangrijke doelstelling de kwaliteit verzekeren van het aanbod handel en horeca en van de verschillende winkelconcentratiegebieden. Heel wat randvoorwaarden bepalen mee deze kwaliteit, zoals de diversiteit van het aanbod, de uitstraling van handelspanden en winkelstraten, de kwaliteit en inrichting van

juni 2011


86

het openbaar domein, de bereikbaarheid en parkeermogelijkheden,… Er worden dan ook diverse acties uitgewerkt om de kwaliteit verder te versterken. Uit de analyse komt naar voren dat Gent reeds een divers winkelen horeca-aanbod heeft. Het is de visie om dit aanbod nog verder te versterken met aandacht voor authentieke zaken en speciaalzaken. Door te diversifiëren en specialiseren stijgt immers de aantrekkelijkheid en het onderscheidend vermogen van Gent als winkelen horecastad. Detailhandel en horeca zijn zeer dynamische sectoren die snel reageren op nieuwe maatschappelijke en technologische ontwikkelingen. Als stadsbestuur willen we hierop inspelen door innovatie binnen de handel en horeca te stimuleren en door in te zetten op vernieuwende winkelconcepten. Door te innoveren wordt Gent ook als een hedendaagse winkelen horecastad verder uitgebouwd. Van het aantal handelszaken wordt in 2011 80% uitgebaat door een zelfstandige ondernemer. Dergelijke zaken bepalen mee het onderscheidend karakter van Gent als winkelen horecastad ten opzichte van andere steden en gemeenten. Er wordt dan ook heel sterk ingezet op het ondernemen stimuleren met focus op zelfstandig ondernemerschap. Authenticiteit, compleetheid, gezelligheid en diversiteit zijn de troeven welke meegenomen worden om Gent als winkelen horecastad verder te promoten. Door in te zetten op deze troeven willen we de koopattractie en koopbinding verhogen, de verblijfsduur verlengen en de bestedingen verhogen. Samenwerken is absoluut noodzakelijk om de verschillende doelstellingen en acties van dit plan te realiseren. Daarom wordt er sterk ingezet op de uitbouw van bestaande of nieuwe overlegstructuren. Tot slot wordt er gestreefd naar het verder verduurzamen van het handelsapparaat en dit vanuit sociaal, ecologisch, ruimtelijk en economisch oogpunt. Dit zal bijdragen tot een positief imago van Gent als duurzame winkelstad. Deze 10 doelstellingen zijn de uitwerking van de langetermijnvisie tot 2020. Dit vormt een duidelijk kader voor de bestaande als nieuwe handelen horecazaken. Maar uiteraard moet dit Winkel- en Horecaplan ook steeds gezien worden als een dynamisch plan waarbij doelstellingen en acties daar waar nodig op termijn zullen moeten bijgestuurd worden. Laat dit Gents Winkel- en Horecaplan dan ook geen eindpunt maar een startpunt zijn om zo samen Gent verder uit te bouwen tot zoveel meer winkelen horecastad.

juni 2011


87

Bijlagen Bijlage 1 Advies tot opmaak van een lange termijnvisie voor detailhandel en horeca – het strategisch commercieel plan Gent 2020 – De Gentse detailhandel en horeca anno 2009 in beeld - december 2010 – BRO Bijlage 2 Ruimtelijk beleid in functie van uitbreidingsmogelijkheden voor handel en horeca Bijlage 3 Potentiële toekomstige marktruimte voor detailhandel tot 2020 Bijlage 4 Winkelconcentratiegebieden 2009 Bijlage 5 Winkelconcentratiegebieden - stratenlijst Bijlage 6 Indeling branches naar bezoekmotieven Bijlage 7 Visie naar deelgebieden (Horecabeleidsplan voor Gent – 2003)

juni 2011


88

Gents Winkel- en Horecaplan

Recommend Documents