Genetisch gemodificeerde (GG) gewassen: maatschappelijke betekenis en regelgeving

Genetisch gemodificeerde (GG) gewassen: maatschappelijke betekenis en regelgeving Presentatie voor Commissie Fysiek Domein gemeente Stichtse Vecht Dirk Stemerding 16 juni 2015 www.rathenau.nl [email protected]

Maatschappelijke betekenis en regelgeving GG-gewassen Dirk Stemerding 16 juni 2015

Waar aan denken bij GG-gewassen? • Op dit moment drie GG-gewassen het meest belangrijk: soja, maïs, katoen • VS, Brazilië, Argentinië, India en Canada grootste producenten: 90% van wereldwijde GG-areaal (182 miljoen ha) • In Europa alleen GG-maïs toegelaten voor teelt, vnl. in Spanje (90%) • Teelt in Europa tot nu toe vrijwel ‘gentech-vrij’: 0,06% van wereldwijde GG-areaal


Kenmerken huidige ‘transgene’ gewassen

Gewas

% GG

Eigenschap

Soja

90

Herbicide tolerant & Plaag resistent

Maïs

80

Plaag resistent & Herbicide tolerant

Katoen

50

Plaag resistent & Herbicide tolerant


Nieuwe ontwikkelingen • Meer verschillende soorten GG-gewassen: aardappel, suikerbiet, papaja, aubergine • Gewassen bestendig maken tegen veranderend klimaat: droogte- , hitte- , zouttolerantie (‘abiotische stress’) • Nieuwe gentechnologische mogelijkheden: o Plaatsspecifieke integratie van transgenen o Cisgenese: transgenese binnen soorten o Geninactivering: regulering van planteigen genoom o Gerichte mutagenese: verandering van planteigen genoom o Toenemende mogelijkheden voor gerichte ‘gene editing’ Steeds minder duidelijke scheidslijn tussen wat wel en niet GGO is!


Waarom gentech: wat is het doel? • Maakt modificaties mogelijk die in gangbare veredeling niet of moeilijker te realiseren zijn • Voor huidige GG-gewassen oogstzekerheid en meer inkomen voor de boer belangrijke succesfactoren • Toekomstige GG-gewassen voor meer duurzame landbouw: meer opbrengst en inkomen, minder pesticiden- en kunstmestgebruik, meer klimaatbestendigheid en meer efficiënt gebruik van groene grondstoffen als bijdrage aan een ‘bio-economie’ Duurzaamheid hangt van meer factoren af dan alleen GG-gewassen!


Wat zijn mogelijke gevolgen? • Onbedoelde effecten van ingebouwde eigenschappen voor gezondheid en milieu • Onvoorspelbare verspreiding van ingebouwde eigenschappen naar natuurlijke populaties door verwildering of genoverdracht • Afname biodiversiteit door grotere uniformiteit van GG-gewassen • Monopolisering in de zaadveredeling door patentering van ingebouwde eigenschappen Bij GG-gewassen speciale risicobeoordeling van gezondheids-, milieu- en ecologische aspecten. Tot nu toe geen overtuigende aanwijzingen voor schadelijke effecten. Naast feiten spelen in discussie ook grondhoudingen een rol!


GGO-regelgeving en rol overheid • In Nederland Commissie Genetische Modificatie (COGEM) verantwoordelijk voor advisering over gezondheids- en milieurisico’s • Markttoelating GG-producten en -teelten alleen na advies van European Food Safety Agency (EFSA), gevolgd door Europese besluitvorming • GG-soja als veevoeder tot nu toe voornaamste toegelaten product, met Nederland als belangrijk import- en doorvoerland • Politieke besluitvorming in Europa over toelating van teelten vastgelopen als gevolg van onenigheid tussen de lidstaten • In aanvulling op bestaande risicobeoordeling nieuwe speelruimte voor lidstaten voor eigen besluitvorming over wenselijkheid van GM


Wat is “gentech-vrij”? • Vrij van de huidige GG-gewassen? • Vrij van alle mogelijke ontwikkelingen van gentechnologie in de landbouw ? • Leidt aandacht af van discussie over wenselijkheid van uiteenlopende gentechnologieën voor toekomst van de landbouw?


Bronnen •

Rathenau Instituut 2008, Biotechnologie in de landbouw, Expertbijeenkomst Eerste Kamer: achtergrondnotitie en verslag

•

ISAAA 2014, Global status of commercialized biotech/GM crops

•

Franke e.a. 2011, Sustainability of current GM crop cultivation. Review of people, planet, profit effects of agricultural production of GM crops, based on the cases of soybean, maize and cotton, Universiteit Wageningen

•

Gurian-Sherman 2009, Failure to yield. Evaluating the performance of genetically engineered crops, Union of Concerned Scientists

•

Nuffield Council on Bioethics 2003, The use of genetically modified crops in developing countries

•

COGEM 2006, Nieuwe technieken in de plantenbiotechnologie

•

COGEM 2014, Bouwstenen voor een beoordelingskader voor teelt van GG-gewassen

•

Lotz, van de Wiel & Smulders 2014, Genetically modified crops and sustainable agriculture: a proposed way forward in the societal debate, Editorial NJAS


Wie zijn wij? • Onafhankelijk onderzoek- en debatinstituut op snijvlak van technologie, wetenschap, innovatie en samenleving • Geen belang behalve bij goed geïnformeerd politiek en publiek debat • Wij zijn er voor u (en voor het brede publiek)


Wat doen wij? Ondersteuning van politieke besluitvorming en publieke meningsvorming over wetenschap, technologie, innovatie en samenleving


Hoe werken wij?

• • • • •

Burgerperspectief en publieke waarden Beleidsperspectief Eigen empirisch onderzoek Internationale vergelijkingen Beleidsopties

Genetisch gemodificeerde (GG) gewassen: maatschappelijke betekenis en regelgeving

Recommend Documents