Gemeente Bernheze. Evaluatierapport

Gemeente Bernheze Dynamische Verlichting Fietspad Nistelrodeseweg

Evaluatierapport

NOBRA TECHNISCH ADVIESBUREAU B.V. Bunderstraat 22A 5481 KD Schijndel Telefoon: 073-5479351 Telefax: 073-5495936 E-mail: [email protected] Website : www.nobra.nl

Gemeente Bernheze Evaluatierapport dynamische verlichting fietspad Nistelrodeseweg

Inhoudsopgave Inleiding ....................................................................................................................................3 Samenvatting en conclusie ..........................................................................................................4 Voorgeschiedenis.................................................................................................................. 5 Gebiedsgerichte aanpak ..............................................................................................................5 Innovatie ...................................................................................................................................5 Het project............................................................................................................................ 6 Dynamische verlichting (werking) ................................................................................................6 Schakeltijden..............................................................................................................................6 De techniek................................................................................................................................7 Energiebesparing........................................................................................................................7 Begrip CO2 uitstoot .....................................................................................................................8 Vermindering CO2 uitstoot...........................................................................................................8 Lichtmetingen ............................................................................................................................8 Gebruikerservaringen..................................................................................................................9 Financiën ............................................................................................................................ 10 Projectkosten ...........................................................................................................................10 Financiële besparing .................................................................................................................10 Bijlagen............................................................................................................................... 11 1. Verkeerstellingen ..................................................................................................................11 2. Toegepaste materialen..........................................................................................................12 3. Lichtmetingen.......................................................................................................................13 4. Overeenkomst met de Stichting Natuur en Milieu....................................................................14 5. Berekeningen energieverbruik ...............................................................................................15 6. Overzichtstekening ...............................................................................................................16

2 Nobra Technisch Adviesbureau B.V. Juni 2009


Inleiding Op 14 maart 2008 heeft de gemeente Bernheze samen met de gemeenten Nijmegen en Tilburg een overeenkomst (zie bijlage 4) gesloten met de Stichting Natuur en Milieu om voortvarend aan de slag te gaan met energiezuinige openbare verlichting. De overeenkomst is een vervolg op de jaarlijkse ‘Nacht van de Nacht’ waarin de Stichting Natuur en Milieu en de Milieufederaties aandacht vragen voor de schoonheid van het donker, het tegengaan van lichthinder1 en lichtvervuiling2 en het bevorderen van energie-efficiënte verlichting. De overeenkomst met de Stichting Natuur en Milieu levert de gemeente Bernheze niet alleen de titel ‘koplopergemeente’ op maar vormt tevens een stimulans om - als pilot - projecten uit te voeren om het energieverbruik en daarmee de CO2 uitstoot 3 terug te dringen. Gebleken is dat met moderne lampen en armaturen en slimme technieken gemiddeld 20% energie kan worden bespaard. Dat scheelt de gemeenten veel uitstoot van CO2, het levert een kostenbesparing op in het energieverbruik en het gaat lichtvervuiling tegen. Het huidige energiegebruik van de openbare verlichting in de gemeente Bernheze is laag vergeleken met het verbruik in vergelijkbare gemeenten. De uitdaging voor de komende tijd is de verlichting (de lichtsterkte) te verbeteren zonder dat het energieverbruik stijgt. In het kader van ‘koplopergemeente’ heeft het gemeentebestuur besloten om in 2008 als pilot een proef met dynamische verlichting in het buitengebied te starten. Het betreft hier de ombouw van de reguliere naar een dynamische openbare verlichting op een belangrijke fietsverbinding tussen Oss/Heesch naar Nistelrode, gelegen aan de Nistelrodeseweg en Heescheweg. Bernheze vormt samen met negen andere gemeenten de samenwerkingsregio Noordoost-Brabant in het kader van de GebiedsGerichte Aanpak (GGA). Sinds 1998 pakken deze partijen de verkeer- en vervoerproblemen in regionaal verband aan. De provincie Noord-Brabant stelt voor de uitvoering van projecten een cofinanciering-bijdrage beschikbaar. De aanleg van dynamische verlichting is een van de geprioriteerde projecten en komt hiervoor in aanmerking. De Provincie heeft aangegeven geïnteresseerd te zijn in de ervaringen en resultaten van dit pilot. In deze notitie wordt het project geëvalueerd en tevens gekeken in hoeverre dit project een bijdrage levert aan de gemeentelijke doelstelling tot het verminderen van energieverbruik en daarmee de CO2 uitstoot.

Schijndel, juni 2009 Nobra Technisch Adviesbureau B.V.

1 2 3

Onder lichthinder wordt verstaan: de instraling in woningen en verblinding van weggebruikers en dieren. Onder lichtvervuiling wordt verstaan: de verhoogde helderheid van de nachtelijke omgeving door overmatig gebruik van kunstlicht. CO2-emissie of CO2-uitstoot is het vrijkomen van CO2 in de atmosfeer. Deze CO2 is dan meestal kort tevoren ontstaan tijdens een oxidatiereactie van koolwaterstoffen, zoals de verbranding van fossiele brandstoffen.



Samenvatting en conclusie Als ‘koplopergemeente’ (zie bijlage 4) heeft de gemeente Bernheze – als pilot - een project voor de ombouw van traditionele verlichting naar dynamische verlichting uitgevoerd. Dit project is bedoeld om ervaring op te doen op het gebied van dynamische verlichting. Het kan daarmee een bijdrage leveren aan het terugdringen van het energieverbruik en daarmee de CO2 uitstoot. Tevens is de uitkomst van dit project mogelijk interessant voor andere wegbeheerders. Uit de lichtmetingen blijkt dat het niveau van de openbare verlichting, bij normaal bedrijf voldoet aan de gestelde normen van de Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) uitgegeven door de Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV). Op tijden dat er minder of geen gebruik van het fietspad wordt gemaakt schakelt de verlichting terug tot 20% van het normale niveau. Op deze tijden is het energieverbruik dus belangrijk lager dan in normaal bedrijf. Wat het lichtniveau betreft voldoet de installatie na dimschakeling nog gedeeltelijk aan de NPR norm. De belangrijkste component, de gelijkmatigheid blijft echter hetzelfde waarmee de installatie ruimschoots aan de NPR norm voldoet. De toepassing van dynamische verlichting staat landelijk in de belangstelling en zal naar verwachting steeds vaker worden ingezet om lichthinder en lichtvervuiling tegen te gaan. De werking van dynamische verlichting is uitgelegd onder hoofdstuk ‘Het project’ op bladzijde 6. Het project is nog te kort in werking om gebruikservaringen te kennen. Wel kan worden gesteld dat het dimmen van de openbare verlichting een bijdrage levert tot wijziging van het algemene beeld wat leeft onder de burgers met betrekking tot het onnodig laten branden van de openbare verlichting. De gemeente laat zien serieus werk te maken met het terugdringen van lichtvervuiling en lichthinder en een overdaad aan verlichting tijdens de nachtelijke uren. Berekeningen geven aan dat het uit financieel oogpunt vooralsnog niet interessant is om op dit moment op grote schaal over te stappen op dynamische verlichting. De kosten van aanleg zijn dermate hoog dat nauwelijks van een terugverdientermijn kan worden gesproken. De voordelen worden gevonden in het opdoen van ervaring, het terugdringen van lichtvervuiling/lichthinder en natuurlijk in het verminderen van het energieverbruik. Zoals gezegd komt het grootste voordeel van dynamische verlichting naar voren als wordt gekeken naar het verminderen van het energieverbruik en daarmee de CO2 uitstoot. In dit project - met bestaande verlichting in dimuitvoering - is een vermindering van de CO2 uitstoot bereikt van ruim 36%. Zou dit project uitgevoerd zijn op een traditionele verlichting zonder dimuitvoering of bij een gelijktijdige nieuwe aanleg dan is een vermindering van het elektriciteitsverbruik en daarmee de CO2 uitstoot haalbaar van ruim 52%. De komende jaren is het noodzakelijk dit project te volgen, metingen te verrichten en gebruikerservaringen op te tekenen. De opgedane ervaringen kunnen worden ingezet bij uitvoering van nieuwe projecten op het gebied van dynamische verlichting.

Fietspad Nistelrodeseweg



Voorgeschiedenis Gebiedsgerichte aanpak Bernheze vormt samen met negen andere gemeenten de samenwerkingsregio Noordoost-Brabant in het kader van de GebiedsGerichte Aanpak (GGA). Sinds 1998 pakken de verschillende partijen de verkeer- en vervoerproblemen in regionaal verband aan. De regionale benadering levert meer samenhang op bij het werken aan een bereikbare, leefbare en verkeersveilige regio. Aan deze samenwerking nemen deel: de gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Mill & Sint Hubert, Sint Anthonis, Uden en Veghel, de Provincie, Rijkswaterstaat Noord-Brabant, Politie Brabant-Noord, Veilig Verkeer Nederland, Regionaal Milieubedrijf en de Kamer van Koophandel. Ieder jaar wordt een integraal uitvoeringsprogramma vastgesteld waarvoor de provincie een cofinanciering-bijdrage beschikbaar stelt. De maatregelen in het uitvoeringsprogramma van de regio voor 2009 zijn divers: de verbetering van de doorstroming en veiligheid op het onderliggend wegennet, de verdere inrichting van het buitengebied en duurzaam veilige inrichting van wegen. Daarnaast investeert de regio in het uitbreiden van het aantal fietsenstallingen en fietsbewegwijzering en de aanleg van fietspaden. In 2008 is een Regionaal Fietspadenplan vastgesteld om het regionale fietsnetwerk te verbeteren en het fietsgebruik te stimuleren. Ook leveren een aantal projecten een positieve bijdrage aan de verbetering van de regionale luchtkwaliteit zoals de aanleg van een carpoolplein, het weren van vrachtverkeer en de verschillende maatregelen om het gebruik van de fiets te stimuleren. De provincie Noord-Brabant stelt voor Noordoost-Brabant in het kader van de Gebiedsgerichte aanpak een cofinanciering-bijdrage beschikbaar. Het project aanleg dynamische verlichting komt hiervoor in aanmerking. Door de nieuwe technieken is het één van de meest innovatieve infrastructurele projecten. Innovatie Samen met twee andere gemeenten is de gemeente Bernheze sinds 2008 ‘koplopergemeente’ op het gebied van energiebesparende toepassingen voor openbare verlichting. Doelstelling is om onder andere energie-efficiënte verlichtingsmethoden toe te passen. Dit gegeven is aanleiding om een goede en vooral innovatieve oplossing te creëren op een belangrijke hoofdfietsroute tussen Oss/Heesch en Nistelrode. De tegenstrijdigheid tussen strooilichtvervuiling (en energieverspilling) ‘s nachts in het buitengebied en behoefte aan verlichting voor fietsers ten behoeve van (sociale) veiligheid kan opgeheven worden door gebruik van dynamische verlichting. Dat houdt in dat het aanbod van verlichting wordt afgestemd op de vraag (detectie aanwezige (brom)fietser en/of voetganger). Zijn er geen (brom)fietsers of voetgangers, dan brandt de verlichting op een zodanig laag en energiezuinig niveau dat de strooilichtvervuiling opgeheven wordt. De aanwezige installatie op de hoofdfietsroute leent zich goed voor inpassing van het vraaggerichte systeem. Het gebruik van dynamische verlichting biedt kansen om op meer plekken in het buitengebied wél verlichting toe te passen zonder strooilichtvervuiling te veroorzaken. Bij traditionele verlichting zou bijvoorbeeld helemaal van het gebruik van verlichting afgezien worden en daarmee een (sociaal) onveiligere situatie blijven bestaan. Samengevat de voordelen van Dynamische Verlichting: Tot 40% minder energieverbruik; Een jaarlijkse CO2- besparing; Snelle aanpassing van bestaande systemen mogelijk; Minder lichtvervuiling; Verkrijgen van maatschappelijk draagvlak; Geen afbraak sociale veiligheid.



Het project Dynamische verlichting (werking) Het dynamische verlichtingssysteem is gebaseerd op het aanbieden van verlichting op verzoek. De verlichting wordt gedimd tot een nader te bepalen niveau wanneer er geen aanbod van (fiets)verkeer is. De verlichting volgt in dit project de fietser. Zijn er geen fietsers, dan brandt de verlichting op een zodanig laag en energiezuinig niveau dat de strooilichtvervuiling opgeheven wordt. Hiermee wordt onnodige lichthinder in het bijzonder in het buitengebied tegen gegaan waarbij tevens een energiebesparing wordt bereikt. Een centrale computer gaat in werking zodra de openbare verlichting astronomisch wordt ingeschakeld. Het hele systeem werkt via radiocommunicatie, dus draadloos. De computer is uitgerust met GSM verbinding (SIM-kaart). Hiermee is het systeem op een professionele en flexibele wijze te installeren en te programmeren. Ook later als de installatie in bedrijf is en er wijzigingen worden aangebracht in de in- en uitschakeltijden en de dimpercentages, kan dit op afstand gebeuren. In het geval van calamiteiten kan de verlichting via de GSM verbinding in zijn geheel direct op 100% worden geschakeld. Op verschillende plaatsen bij de toegangspunten van het gebied maar eventueel ook bij zijwegen, worden radardetectoren geplaatst. Deze detectoren worden in dit project in de al aanwezige armaturen gemonteerd. Voor buitenstaanders zijn ze niet zichtbaar. De detectoren hebben een bereik binnen de gewenste zone. De zones zijn bepaald aan de hand van de plaatselijke situatie, zoals in- en uitritten van aangrenzende percelen en zijwegen. De zones bewerkstelligen dat de dynamische verlichting ook wordt ingeschakeld wanneer aanwonenden hun perceel verlaten om gebruik te maken van het fietspad. De schakeltijden van de installatie zijn bepaald aan de hand van de verkeerstellingen. De vastgestelde niveaus bij gedimde verlichting zijn bepaald na een nachtelijke schouwing. Het dimniveau en de vertragingstijd kunnen vooraf worden bepaald. Het dimniveau kan bijvoorbeeld tijdens de drukke avonduren op 100% worden ingesteld, de uren dat het wat minder druk is op 50%, en de nachturen op 20%. Elke variant tussen 10 en 100% is mogelijk. Voorbeeld: Bij de hiervoor ingestelde percentages is de werking als volgt: Nadat een detector een gebruiker heeft gedetecteerd gaat de verlichting over een afstand van bijvoorbeeld 200 meter branden op een niveau van 50%. Zodra de gebruiker het gebied heeft verlaten en weer opnieuw gedetecteerd wordt gaat het volgende traject van circa 200 meter op het niveau van 50% branden en het gebied wat hij verlaten heeft wordt dan weer teruggedimd naar 20%. Mocht er inmiddels een andere gebruiker op dat traject dat hij heeft verlaten zijn gedetecteerd dan blijft de verlichting op het niveau van 50%. Armatuur met radardetectie

Schakeltijden

De in- en uitschakeling van de openbare verlichting in de gemeente Bernheze gebeurt astronomisch. De nacht- en daarmee de dimverlichting is ingeschakeld van 24.00 tot 07.00 uur. De branduren van de verlichting zijn per jaar: 1831 uur (Avond), 4154 uur (Nacht) en 2993 uur (Dim). Dit project betreft een belangrijke fietsverbinding tussen twee kernen. Verkeerstellingen geven aan dat er in de nachtelijke periode globaal van 23.00 tot 06.00 uur relatief weinig fietsers gebruik maken 6 Nobra Technisch Adviesbureau B.V. Juni 2009


van deze fietsverbinding (zie bijlage 1). Om die reden is ervoor gekozen om de dynamische verlichting tijdens de voormelde periode hierop in te stellen. Voor en na deze periode zal de verlichting op het verkeersaanbod afgestemd niveau branden.

Schematisch kan de dynamische schakeltijd als volgt worden weergegeven: In- en uitschakeltijd:

Astronomisch in 18.30 uur

18.30 – 20.30 uur

20.30 – 23.00 uur

Verlichtingsniveau

100%

70%

50%

23.00 – 06.00 uur

Van dim 20% naar 50%

06.00 – 07.30 uur

07.30 uur Astronomisch uit

70%

100%

De techniek De bestaande installatie voor de fietsverlichting in dit project leent zich goed voor inpassing van een dynamisch systeem. Het betreft hier 49 stuks armaturen van het fabricaat Industria type 2551 WRN met elektronisch voorschakelapparaat en voorzien van een PLL lamp 36 Watt. De armaturen zijn geplaatst op een lichtpunthoogte van 5 meter. De lengte van het fietspad is ruim 1,6 kilometer, wordt dubbelzijdig bereden en heeft een breedte van 3 meter. De lichtmasten zijn van elkaar geplaatst op een afstand van circa 40 meter. Voor de technische uitvoering van de dynamische verlichtingsinstallatie is contact gezocht met de firma Liandyn (voorheen Dynamicom) in Amsterdam. Dit bedrijf heeft al geruime tijd ervaring met het installeren van dynamische verlichting. De centrale computer met GSM module van het merk Maiken is gemonteerd in een verkeerskast welke centraal in het projectgebied is geprojecteerd. In elk armatuur is radiofrequente (RF) lampmodule geplaatst welke onderling kunnen communiceren. Verder is op meerdere plaatsen in de bestaande armaturen een radardetectie ingebouwd die draadloos met elkaar in verbinding staan en met de centrale computer. Hiermee worden zones gecreëerd. Energiebesparing Voor de berekening van het energieverbruik is gebruik gemaakt van het programma DynaFlex. In dit programma kunnen vijf schakelmomenten worden ingesteld. De dynamische installatie gebruikt zes schakelmomenten. Energieverbruik 1. Uitgaande van een conventionele installatie zonder dimschakeling is het berekende energieverbruik van één lamp PLL 36 Watt 163 kWh per jaar. Ter vergelijking: in dynamische uitvoering is het berekende energieverbruik van diezelfde lamp 77 kWh per jaar. Dit zou een besparing op jaarbasis van 49 x 86 kWh = 4.214 kWh (52,7%) kunnen betekenen. Totaal verbruik 49 x 163 kWh = 7.987 kWh. 2. In dimuitvoering is het berekende energieverbruik van één lamp PLL 36 Watt op jaarbasis 121 kWh. Ter vergelijking: in dynamische uitvoering is het berekende energieverbruik van diezelfde lamp 77 Watt per jaar. Voor dit project komt dit uit op een besparing op jaarbasis van 49 x 44 kWh = 2.156 kWh (36,3%). Totaal verbruik 49 x 121 kWh = 5.929 kWh.

Bestaande masten lichtpunthoogte 5 meter



3. In de dynamische schakeling is het energieverbruik van één lamp PLL 36 Watt berekend op 77 kWh per jaar. Per jaar is het verbruik van deze installatie berekend op 49 x 77 kWh = 3.773 kWh. De berekeningen zijn in bijlage 3 opgenomen. Begrip CO2 uitstoot CO2 uitstoot kan verschillen per leverancier. Verschillende leveranciers hebben verschillende uitstoot per kWh. Een ‘groene’ leverancier die elektriciteit opwekt door windenergie zal geen CO2 uitstoot te weeg brengen. Per land kan de CO2 uitstoot behoorlijk verschillen. Zo veroorzaakt Frankrijk door de opwekking van energie uit de 59 kerncentrales een gemiddelde uitstoot van slechts 80 gram CO2 per kWh. Ter vergelijking een ander uiterste, China met circa 1000 gram CO2 per kWh. Voor Nederland is de gemiddelde CO2 uitstoot berekend op circa 560 gram CO2 per kWh. (bron: artikel ‘Bezinning in de energiehype’, 05-2008). Vermindering CO2 uitstoot Het jaarlijkse verbruik van de bestaande installatie is berekend op 5.929 kWh. Nadat de installatie is omgebouwd naar dynamische verlichting daalt het jaarlijkse verbruik naar circa 3.773 kWh. Een vermindering van 2.156 kWh per jaar ofwel een jaarlijkse vermindering van de CO2 uitstoot van 2.156 kWh x 0.56 kg = 1.207 kg. Ruim 36%. Maken we een vergelijking met conventionele verlichting met EVSA maar zonder dimuitvoering dan is de vermindering van het jaarlijkse energieverbruik gelijk aan 7.987 – 3.773 = 4.214 kWh. Dit staat voor een vermindering van de CO2 uitstoot met 2.359 kg (52,7%). Indien overgeschakeld wordt op het gebruik van groene stroom is de jaarlijkse CO2 uitstoot 0 kg. Conclusie: wordt dynamische verlichting toegepast bij conventionele verlichting dan kan een besparing worden bereikt van ruim 52%. Overzicht jaarlijks energieverbruik van de CO2 uitstoot en de te bereiken besparing per uitvoering ten opzichte van een conventionele installatie en de huidige installatie:

Uitvoering: Jaarverbruik in kWh voor 49 lampen Besparing in kWh en procenten t.o.v. conventioneel EVSA geen dim (1) Vermindering CO2 uitstoot in kg en procenten t.o.v. conventioneel EVSA geen dim (1) Besparing in kWh en procenten t.o.v. huidig EVSA + dim (2) Vermindering CO2 uitstoot in kg en procenten t.o.v. huidig EVSA +dim (2)

(1) Conventionele installatie PLL+ EVSA geen dim 7.987 kWh

(2) Huidig PLL+EVSA + dimuitvoering 5.929 kWh

(3) Nieuw PLL+EVSA+ dynamische uitvoering 3.773 kWh 4.214 kWh

-52,7%

2.359 kg

-52,7%

2.156 kWh

-36,3%

1.207 kg

-36,3%

Lichtmetingen Om te constateren of de installatie voldoet aan de door de gemeente gestelde normen zijn lichtmetingen uitgevoerd. In het Beleidsplan Openbare Verlichting voor de gemeente Bernheze 20092013 is opgenomen dat fietsverbindingen die relatief veel gebruikt worden voor woonwerk fietsverkeer en/of door schoolgaande jeugd voorzien kunnen worden van openbare verlichting. Het gewenste niveau dient te voldoen aan de normen zoals opgenomen in de Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) uitgegeven door de Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV). De metingen hebben plaatsgevonden in de periode november 2008 – januari 2009. Het resultaat van de metingen is te vinden in bijlage 3. Er is gemeten in de vakken tussen de lichtmasten 813 en 814, en 827 en 828. Deze vakken worden representatief geacht voor het gehele project. Op de gemeten trajecten is op de hoofdrijbaan geen openbare verlichting aanwezig waardoor de metingen niet worden beïnvloed door andere lichtbronnen. Aangenomen is dat de op het traject 827 en 828 8 Nobra Technisch Adviesbureau B.V. Juni 2009


aanwezige LED verlichting in de hoofdrijbaan ter plaatse van de middengeleiding geen invloed heeft op de metingen op het fietspad. De metingen zijn uitgevoerd bij een 100% in bedrijf zijnde installatie en bij een dimschakeling van 70%. Als de verlichting brandt op 100% is een gemiddelde horizontale verlichtingssterkte van 3,2 lux met een gelijkmatigheid van 0,2 gemeten. Bij een dimschakeling naar 70% daalt de gemeten horizontale verlichtingssterkte naar 1,4 lux en blijft de gelijkmatigheid 0,2. De gestelde norm in de NPR voor dit fietspad is een verlichtingssterkte van 3 lux met een gelijkmatigheid van 0,2. De gemeten waarden geeft dus aan dat de installatie ruim voldoet aan de gestelde normen in de NPR wanneer deze 100% in bedrijf is. Bij terugschakeling naar een dimstand van 70% daalt de verlichtingssterkte wel maar blijft de gelijkmatigheid op hetzelfde niveau als bij een 100% brandende verlichting. Aangezien de gelijkmatigheid als de belangrijkste factor wordt gezien bij de openbare verlichting kan worden gesteld dat de installatie in een dimstand van 70% nog altijd in voldoende mate aan de NPR norm voldoet. Dit geldt ook wanneer de verlichting naar een dimstand van 50% wordt geschakeld. Gebruikerservaringen Het systeem van dynamische verlichting is nog te korte tijd in werking om gebruikerservaringen te vermelden. Wel kan worden gesteld dat enerzijds het statisch dimmen van de openbare verlichting een bijdrage levert tot wijziging van het algemene beeld wat leeft onder de burgers met betrekking tot het onnodig laten branden van de openbare verlichting. Het dynamisch dimmen zal dit beeld extra benadrukken. De gemeente heeft een voorbeeldfunctie als het gaat om efficiënt omgaan met energie en daarmee het terugdringen van de CO2 uitstoot en laat met het toepassen van dynamische verlichting zien hier serieus aan te werken. Ook dient aandacht te worden geschonken aan de gebruiker van het fietspad. De vraag is of je je als fietser veiliger voelt als je aanwezigheid door een zich aanpassend lichtniveau zichtbaar is. Dit en andere ervaringen zullen de komende jaren moeten worden opgetekend en geëvalueerd. Vooralsnog kan worden gesteld dat dynamische verlichting past in deze tijd en alleen bestaansrecht kan krijgen door het opdoen van ervaringen in de praktijk. In die zin past dit project in de doelstelling van de gemeente Bernheze tot vermindering van het energieverbruik en daarmee de uitstoot van CO2 en het tegengaan van lichthinder en lichtvervuiling. Gelet op het gering aantal gebruikers van het fietspad tijdens de nachtelijke uren (zie bijlage 1), zal het dynamisch dimmen voornamelijk effect hebben op een gunstiger energieverbruik.

Overzicht fietspad Nistelrodeseweg 9 Nobra Technisch Adviesbureau B.V. Juni 2009


Financiën Projectkosten De totale projectkosten zijn geraamd op: Programmeren dynamische verlichting Voor- en na –onderzoek

30.000,00 7.000,00

Totale projectraming

€ 37.000,00

Bijdrage cofinanciering provincie bedragen 50% van de subsidiabele kosten Financiële besparing Kijken we naar de financiële besparing dan kan die globaal in twee delen worden gesplitst: a) energiebesparing b) onderhoudskosten Energiebesparing Het jaarlijkse energieverbruik van de installatie is als volgt berekend: Uitvoering: Jaarverbruik in kWh voor 49 lampen Kosten (kWh=€ 0,20)

(1) Conventionele installatie PLL+ EVSA geen dim 7.987 kWh € 1.597,40

(2) Installatie met PLL+EVSA + dimuitvoering 5.929 kWh € 1.185,80

(3) Nieuw PLL+EVSA+ dynamische uitvoering 3.773 kWh € 754,60

Maken we een vergelijking van de dynamische uitvoering (3) ten opzichte van een conventionele installatie (1) dan is de besparing op het energieverbruik € 842,80. Ten opzichte van de aanwezige installatie (2) is de jaarlijkse besparing € 431,20. Onderhoudskosten De normale uitwisselingstermijn van een PLL lamp met elektronisch VSA (1) kan worden gesteld op 12.000 uur. Dezelfde lamp in dimuitvoering (2) heeft een uitwisselingstermijn van 16.000 uur. Voor een uitvoering met dynamische schakeling (3) wordt vooralsnog uitgegaan van een uitwisselingstermijn van 18.000 uur. Met een branduur van 2.993 uur per jaar voor een dynamische dimschakeling wordt de uitwisselingstermijn voor deze PLL lamp 18.000 : 2.993 = 6 jaar. Dit betekent dat in de praktijk gedurende zes jaar geen servicebeurt aan het armatuur wordt gegeven. Dit is vooralsnog acceptabel. De praktijk zal uitwijzen of het in sommige situaties nodig is om tussentijds het armatuur te reinigen. Hiermee wordt de kostenbesparing natuurlijk belangrijk negatief beïnvloed. Het uitwisselen van één PLL lamp 36 W vergt een investering van circa € 4,00 (lamp) + € 8,00 (arbeid) = totaal € 12,00 (exclusief BTW). Onderstaande tabel geeft een overzicht van de jaarlijkse kosten bij de verschillende uitwisselingstermijnen: (1) Conventionele (2) Installatie (3) Nieuw PLL+EVSA+ Lampsoort: installatie PLL+ EVSA geen dim

Uitwisselingstermijn/branduren Uitwisseling in jaren Kosten per uitwisseling Jaarlijkse kosten uitwisseling

12.000 4,0 € 12,00 € 3,00

met PLL+EVSA + dimuitvoering

dynamische uitvoering

16.000 5,3 € 12,00 € 2,26

18.000 6,0 € 12,00 € 2,00

De totale jaarlijkse besparing na ombouw van de aanwezige installatie naar een uitvoering met dynamische schakeling voor het totale project is dus als volgt: Energiebesparing € 431,20 Besparing onderhoudskosten 49 x (€ 2,26 – 2,00)= 12,74 Berekende totale jaarlijkse besparing

€ 443,94 10

Nobra Technisch Adviesbureau B.V. Juni 2009


Bijlagen 1. Verkeerstellingen Totaaltelling fietsers locatie: Fietspad Nistelrodeseweg. Meting: 2008, week 48. Periode: vrijdag 21 november 2008 tot vrijdag 5 december 2008 Rijstroken: Vinkenstraat - Wijststraat (1) Wijststraat - Vinkenstraat (1)



2. Toegepaste materialen

Armatuur Industria 2551 WRN 1 + PLL 36 W

Computer in centrale kast (Fabricaat Maiken)



3. Lichtmetingen



4. Overeenkomst met de Stichting Natuur en Milieu



5. Berekeningen energieverbruik

Energieverbruik in dimuitvoering

Energieverbruik met dynamische schakeling



6. Overzichtstekening


Lichtmeting 1 fietspad Nistelrodeseweg te Heesch gemeente Bernheze Gemeente Straatnaam Weersomstandigheden Bijzonderheden Datum Type verlichting

: : : : : :

Bernheze Nistelrodeseweg helder weer, droog de verlichting brandt op circa 70% .24-11-2008 lph. 5,0 , arm. Industria 2551

, lamp

1 x PLL 36

lm 814

lm 813

0m

4

8

12

16

20

24

28

32

36

40

4,56

2,79

1,13

0,58

0,31

0,30

0,36

0,62

1,20

2,70

4,55

3,69

2,25

1,06

0,54

0,33

0,29

0,35

0,56

1,09

2,22

3,64

2,26

1,52

0,88

0,50

0,32

0,28

0,33

0,53

0,94

1,55

2,15

0,3 m.

wegvakbreedte: 2,00 mtr. wegvaklengte:

hart fietspad

40,00 mtr.

0,3 m. zijkant fietspad

Gemiddelde horizontale verlichtingssterkte (Eh gem) is de gemiddelde waarde van alle in de meetrasterpunten gemeten horizontale verlichtingssterkten. Eh gem = 1,41 lux De gelijkmatigheid van de horizontale verlichtingssterkte (Uh) is het quotient van de binnen het meetveld gemeten minimale horizontale verlichtingssterkte en de berekende gemiddelde horizontale verlichtingssterkte. Uh = 0,28 : 1,41 = 0,2


: : : : : :

Bernheze Nistelrodeseweg helder weer, droog de verlichting brandt op circa 100% .20-11-2008 lph. 5,0 , arm. Industria 2551

, lamp

1 x PLL 36

lm 814

lm 813

0m

4

8

12

16

20

24

28

32

36

40

10,49

6,42

2,60

1,33

0,71

0,69

0,83

1,43

2,76

6,21

10,47

8,49

5,18

2,44

1,24

0,76

0,67

0,81

1,29

2,51

5,11

8,37

5,20

3,50

2,02

1,15

0,74

0,64

0,76

1,22

2,16

3,57

4,95

0,3 m.


hart fietspad

40,00 mtr.


Gemiddelde horizontale verlichtingssterkte (Eh gem) is de gemiddelde waarde van alle in de meetrasterpunten gemeten horizontale verlichtingssterkten. Eh gem = 3,23 lux De gelijkmatigheid van de horizontale verlichtingssterkte (Uh) is het quotient van de binnen het meetveld gemeten minimale horizontale verlichtingssterkte en de berekende gemiddelde horizontale verlichtingssterkte. Uh = 0,64 : 3,23 = 0,2


: : : : : :

Bernheze Nistelrodeseweg helder weer, droog de verlichting brandt op circa 1 á 2 % .27-01-2009 lph. 5,0 , arm. Industria 2551

, lamp

1 x PLL 36

lm 814

lm 813

0m

4

8

12

16

20

24

28

32

36

40

0,21

0,13

0,05

0,03

0,01

0,01

0,02

0,03

0,06

0,12

0,21

0,17

0,10

0,05

0,02

0,02

0,01

0,02

0,03

0,05

0,10

0,17

0,10

0,07

0,04

0,02

0,01

0,01

0,02

0,02

0,04

0,07

0,10

0,3 m.


40,00 mtr.

hart fietspad


Gemiddelde horizontale verlichtingssterkte (Eh gem) is de gemiddelde waarde van alle in de meetrasterpunten gemeten horizontale verlichtingssterkten. Eh gem = 0,06 lux De gelijkmatigheid van de horizontale verlichtingssterkte (Uh) is het quotient van de binnen het meetveld gemeten minimale horizontale verlichtingssterkte en de berekende gemiddelde horizontale verlichtingssterkte. Uh = 0,01 : 0,06 = 0,2 15-12-2010

1

Gemeente Bernheze. Evaluatierapport

Recommend Documents