alles over geluid, gehoor & gezondheid
‘Geluid maakt het weer compleet’ Marco Verhoef
Waar vind je nog echte stilte? Op zoek naar stiltehotels en quiet rooms
‘Doe gewoon alsof je het hoort’ Leven met een slechthorende partner
De stem achter
Man bijt hond
In dit nu mmer 62
44
21
29 12 18
Interviews
Favoriet Marco Verhoef vertelt over de geluiden van het weer Samenspraak Zussen Linde (doof) en Merel (horend) vertellen hoe het was om samen op te groeien
53 Mariska Stam werkte mee aan 53 Wetenschap een langlopend onderzoek naar slechthorendheid
59
Hoorheld
Coverfoto
NOS / Stefan Heijdendael
Weller kan dankzij haar hoor26 Jose toestellen haar werk blijven doen
04
Mijn beroep
alles over geluid, gehoor en gezondheid
Harald Haalboom 29 Audioloog helpt mensen met
de deur veilig voelen? En hoe belangrijk is je gehoor daarbij?
Aan tafel
zijn te gast in een bijzonder 40 We studentenhuis
44
Ilse Waarom kinderen zo vaak ‘waarom?’ zeggen
Chris het nog wel met 56 Ziet haar zitten, nu hij weet hoe slechthorend ze is?
21
Op de werkvloer
zorg je ervoor dat 64 Hoe mensen zich ook buiten
slechthorendheid verder
Leven met... Sandra vertelt hoe de slechthorendheid van haar man Albert soms hun leven beïnvloedt
17
Columns
Lotte
De stem achter Het programma Man bijt hond stopt. Wij zochten de man op die hoort bij de karakteristieke stem achter de reportages
inhoud
34
Informatief
Herrie Een bijzondere samenwerking om jongeren bewust te maken van de gevaren van harde muziek Onbelemmerd Waar vinden we nog echte stilte?
En ook...
10 38
64
Actueel Geluid en gehoor in het nieuws Rondgevraagd Welk geluid doet jou aan Nederland denken? Wereld vol geluid
50 Wintergeluid Gadgets 62 Leuke (hoor)innovaties Uit- en thuistips gaan we heen, wat gaan 78 Waar we doen? Puzzel
kans op de boeken 80 Maak 101 vragen over...
Gehoord
72
Passie Vidjay Beerepoot vertelt vanuit Hollywood hoe het is om de muziek voor allerlei grote films te schrijven
Gehoor thuis 06 Het ijs van de voorruit krabben 81 Gezond Ontvang Gezond Gehoor drie keer per jaar in de brievenbus Luisterend oor Als we het oor van mijn moeder 09 ‘omhoog Colofon trekken, hoort ze wel weer goed’ 82 Aan dit nummer werkten mee...
05
favoriet
‘Geluid maakt het weer compleet’ Als je hem niet bij naam kent, dan ken je hem van gezicht: weerman Marco Verhoef van de NOS. Dit jaar won hij de Duidelijketaalprijs van het Taalcentrum-VU. En daar is hij best trots op. Wij gingen naar hem toe om over de andere kant van het weer te horen. 12
13
Marco Verhoef
Marco Verhoef
We gaan in een half open werkplek zitten voor het
maken ze tegenwoordig vaak gebruik van camera’s. Je
‘Het is nu veel losser. Als ik beelden bekijk van toen ik
voetbalwedstrijd te kijken én naar de weersverwachting op
interview. Een mooie weerspiegeling van hoe Marco
mimiek en je houding zijn dan zeker aandachtspunten. Op
begon, dan schrik ik me rot.’
de radio te luisteren.’
Verhoef werkt bij de NOS. Tijdens het presenteren staat hij
de radio moet je heel beeldend spreken zonder het te
namelijk gewoon op de redactie en kan hij het
overdrijven. Misschien vind ik dat wel leuker. Het is een
DUIDELIJKETAALPRIJS
FAVORIET GELUID EN MINST FAVORIET GELUID
geroezemoes van zijn collega’s horen.
uitdaging om alles in je stem te krijgen.’
Elk jaar reikt het Taalcentrum-VU de Duidelijketaalprijs uit
Een flinke onweersbui kan het hart van deze weerman dus
aan een BN’er die zich onderscheidt in zijn of haar
sneller laten kloppen, maar zijn er ook nog andere
WERKGELUIDEN
DE GELUIDEN VAN HET WEER
taalvaardigheid. Dit jaar richtte zij zich tot de
geluiden die hij graag hoort, of waar hij juist de kriebels
De kijker merkt daar niets van. Veel geluiden worden
Naast de geluiden op zijn werkplek zijn we natuurlijk ook
weerpresentatoren en ging de overwinning naar Marco
van krijgt? ‘Ik luister graag naar muziek en dat kan heel
namelijk weggefilterd in de uitzending. ‘Dat zijn voor mij
benieuwd naar de geluiden van het weer. Heeft hij
Verhoef. Wat dit met hem doet? ‘Ik ben er best trots op’,
breed zijn. De koeienbellen in de bergen vind ik geweldig,
typische geluiden op mijn werkvloer’, vertelt Marco. ‘Het
favoriete weergeluiden? ‘Onweer vind ik mooi’, aldus
zegt Marco. ‘Er wordt een keer op een andere manier naar
net als onweer in de bergen. Als ik moet kiezen?
geroezemoes van de redactie en het praten van de
Marco. ‘Geluid maakt het beeld van het weer compleet. Als
het weer gekeken. Hoe kom je over? Hoe gebruik je de
Rustgevende geluiden. Stevige muziek op een feestje is
nieuwslezer met de regie. En weet je nog het kastje dat wij
je op de radio het geluid van regen laat horen, dan hebben
taal? En nu rolt het mijn kant op, dat is leuk. Ik zeg niet
prima, maar liever niet standaard gestamp. In de auto
vroeger in ons hand hadden om de achtergrondbeelden te
mensen daar meteen een gevoel bij. Het geluid van de
makkelijk iets over mezelf, maar dat hebben zij nu dan voor
onderweg naar en van werk heb ik het alleenrecht op de
bedienen? Dat maakte ook geluid.’ Ook de presentatie op
regen hoort voor mij bij de herfst. Net zoals fluitende
me gedaan.’ Een verbeterpunt dat de jury voor Marco had,
radio. Bij een mooi nummer gaat hij dan soms goed hard.
de radio kent specifieke geluiden die voor de luisteraar
vogeltjes bij de lente horen. Voor de zomer weet ik het
was dat hij meer humor mocht gebruiken in zijn
Soms zet ik al het geluid ook even bewust uit. Maar thuis
niet altijd hoorbaar zijn.
geluid eigenlijk niet. Maar bij de winter hoort voor mij het
presentaties. ‘Dat begrijp ik’, licht Marco toe, ‘maar dat past
kan dat niet, daar heb ik denk ik ook niet de rust voor.
‘Vroeger presenteerde ik wel eens vanuit een
geluid van sneeuw. Je hoort de sneeuw misschien niet
niet binnen het NOS-journaal. Als ze in het journaal net
Nagels die over een krijtbord krassen vind ik een vreselijk
geluidsdichte omroepcel, daar zat een deur in die altijd
vallen, maar het geluid buiten is dan wel anders. En het
schokkende dingen hebben verteld, dan kan ik niet de
geluid. Of een hele drukke mensenmassa om me heen met
piepte wanneer deze open en dicht ging. Ook tijdens een
geluid van de krakende sneeuw onder je schoenen is ook
lolbroek uit gaan hangen. Humor doet het altijd goed, maar
veel geschreeuw. Van een feestje op de achterbank in auto
opname. En je had typische geluiden in verband met de
mooi.
het moet wel in het format passen. Uiteindelijk gaat het om
word ik ook niet altijd vrolijk. Dan moet ik op een
telefoonlijn die werd gebruikt. Nu gaat alles via een
In mijn vrije tijd hoeft het van mij niet te regenen, maar voor
de duidelijkheid.’
vriendelijk toontje vragen of het iets minder kan… of op
stabiele internetverbinding. Als ik inbel in de radio-
het werk is het wel lekker, dan kan ik wat vertellen. Hoewel
uitzending, klinkt het alsof ik zelf in de studio zit.
we in Nederland niet echte extreme weersomstandigheden
Verhoef hoefde niet extra zijn best te doen in zijn
Het geluid dat ik het meest met mijn werk associeer, is
kennen, zoals in het buitenland, heeft ons weer wel veel
presentatie om de Duidelijketaalprijs te winnen.
vooral dat van de radio in de auto op weg naar de studio
uitersten. Alles kan en het kan van de ene op de andere
‘Tegenwoordig is de manier waarop wij presenteren veel
Als we na het interview richting de uitgang lopen, schiet
en de geluiden van de redactie. Maar als ik aan het
dag compleet anders zijn. Dat maakt het leuk om te
menselijker dan vroeger. Als ik presenteer, is het alsof ik bij
hem nog een favoriet geluid te binnen: ‘Een goede service
presenteren ben, dan gaat het even over mij en dan is
presenteren.’
de groenteboer aardappelen aan het kopen ben, maar dan
bij tennis, dat klinkt wel heel lekker.’=
een minder vriendelijke toon. En ja, huilende mensen hoor
Er bestaat geen opleiding tot weerpresentator. Verhoef
KIJKEN EN LUISTEREN
METEOROLOOG EN WEERMAN
Het presenteren voor de radio of voor de televisie zijn
komt uit de tijd dat er nog ruimte was voor een
Tijdens de presentatie van het weer, waar wij Nederlanders
Het was voor Marco Verhoef geen vooropgezet
twee verschillende takken van sport. Bij de radio heb je
praktijkopleiding. Tegenwoordig wordt iemand een week
dagelijks graag even tijd voor maken, krijgen we behalve
plan om meteoroloog te worden. Hij deed
geen zorgen over alles wat men kan zien. ‘Dit is zeker het
lang verteld wat een weerpresentator doet en de tweede
een enthousiaste weerman of -vrouw ook een scala aan
het VWO en studeerde daarna natuurkunde, met
geval als ik op afstand in de uitzending ben. In de studio’s
week moeten ze het zelf doen.
foto’s, grafieken, radarbeelden en weerkaarten te zien.
als bovenstroomstudie meteorologie. Bij
‘Je moet niet stil blijven staan. Ik ga zelf, net als alle andere
‘Maar’, legt Marco uit, ‘het geluid is de kern. Als weerman
het KNMI deed hij zijn eindonderzoek. Zijn
presentatoren, regelmatig naar een coach om fris te blijven
op de televisie vertel je geen toelichting bij het
opleiding was heel theoretisch, waardoor hij meer
en om te sparren. Iedereen is daar zelf verantwoordelijk
beeldmateriaal. Het beeldmateriaal is ondersteunend aan
de praktijk in wilde. Deze vond hij bij het KNMI.
voor. Je probeert een richting te ontwikkelen en bij te
wat er wordt verteld of uitgelegd over het weer. Eigenlijk
Hier rolde hij in de mediatak van zijn vak, namelijk
blijven bij de ontwikkelingen in de televisiewereld.’
moet je daarom ook kijken én luisteren naar de
de krant, radio en televisie. Nu is hij werkzaam
Weerpresentatoren werken veel alleen. Als hij bij de NOS
weersverwachting op televisie. En niet vanuit de keuken
voor Weerplaza en huurt de NOS hem in voor de
werkt dan werken er geen andere weerpresentatoren. Wel
meeluisteren, want dan snap je er niks van. Idem dito met
presentatie van het weer op televisie.
andere collega’s die verstand hebben van presenteren.
de radio. Je hoeft het niet te proberen om én naar een
‘Het geluid van een goede service is lekker’
Foto’s
RADIO EN TELEVISIE
Maartje Renia-van Deventer
NIET STILSTAAN
NOS / Stefan Heijdendael
ik ook liever niet.’
voor zo’n twee miljoen kijkers.’
iedereen meestal heel stil.’
14
favoriet
Tekst
favoriet
15
‘Gebarentaal heeft er voor ons altijd bij gehoord’ Linde Langeveld (33) is doof geboren en woont samen met haar horende vriend en hun twee kinderen in Berkel en Rodenrijs. Haar zus Merel (35) is horend en woont in Rotterdam. Bij Linde thuis vertellen de twee zussen openhartig over hun omgang met elkaar en halen zij herinneringen op over het opgroeien met een horende of dove zus.
samenspraak
als wij uit logeren waren, wij in bed communiceerden door op elkaars rug te schrijven. MEREL: Gebarentaal heeft er voor ons altijd bij gehoord; het verbaast mij altijd dat dit in andere gezinnen met een doof kind vaak niet het geval is. Onze moeder was daar echter heel duidelijk in: dit was hoe wij communiceerden thuis. LINDE: Onze ouders zijn gescheiden toen wij klein waren; wij woonden bij onze moeder. Zij was vanaf het begin actief met
LINDE, JIJ BENT OPGEGROEID MET EEN HORENDE ZUS EN
betrekking tot mijn doofheid; volgde gebarencursussen en ging
MEREL, JIJ MET EEN DOVE ZUS. HOE HEBBEN JULLIE DAT
met ons op vakantie naar Bakkeveen (dovencamping, red.).
ZELF ERVAREN? MEREL: Wij wisten niet beter. Ik moest mij wel veel aanpassen
OOK IN JULLIE WERK SPELEN DOOFHEID EN GEBARENTAAL
vroeger: Linde met rust laten als zij met de taxi moe thuiskwam
EEN ROL
uit school, met haar meegaan en op haar letten. Ik voelde mij
MEREL: Het was op Lindes school dat ik enthousiast ben
hierdoor verantwoordelijk voor haar. Soms was ik ook wel eens
geworden over ervaringsgericht leren in kleine groepen en
bazig, wat Linde niet leuk vond.
besefte dat dat was wat ik later wilde qua werk. Ik ben nu
LINDE: Merel was altijd heel beschermend naar mij toe. Dingen
docente op de Dr. M. Polanoschool. In mijn werk put ik ook veel
zoals sociale vaardigheden, taalvaardigheden en het begrijpen
uit eigen ervaringen van vroeger, bijvoorbeeld als ik ouders of
van opmerkingen van anderen, dat kon zij mij altijd uitleggen. Ik
leerlingen adviseer.
heb geluk met haar als zus.
LINDE: Op de Polanoschool, toen nog Rudolf Mees Instituut,
MEREL: Ik zei haar bijvoorbeeld dat zij even ‘doei’ moest
heb ik tijdens mijn PABO-opleiding mijn LIO-stage gelopen.
zeggen bij de kassa van de winkel, of hoe zij bepaalde
Helaas kon ik daar niet blijven werken. Maar als speltherapeut
woorden moest uitspreken.
en trainer bij GGMD kom ik nu wel één dag per week bij Merel
LINDE: Ik vond het verschrikkelijk als bleek dat ik iets verkeerd
op school.
uitsprak. Ik leerde van Merel; ook als ik informatie miste, kreeg
18
sterker heeft gemaakt. Het is iets wat wij delen. Wij hebben
MEREL: In Nederlands ondersteund met Gebaren (NmG), tenzij
interesse in elkaars wereld en begrijpen elkaar goed. Linde was
er veel mensen om ons heen staan, dan communiceren wij in
op haar beurt ook beschermend naar mij toe met betrekking tot
gebarentaal. Ben ik in gesprek met anderen en is Linde
de dovenwereld.
aanwezig, dan maak ik daar gebaren bij. Wij hadden als kind
LINDE: Dove mensen kunnen soms heel direct zijn, wat
ook al vroeg een mobieltje, zodat wij konden sms-en. Nu
kwetsend kan zijn. Ik vind het bijzonder dat wij beiden iets
whatsappen we veel of gaan we bij elkaar langs.
hebben wat de ander niet heeft en elkaar zo iets leren van
LINDE: Merel kan goed gebaren en werkt zelf ook op een
elkaars wereld. Zo begrijpen wij van elkaar hoe horende
dovenschool. Zij houdt goed rekening met mij. Ik weet nog dat
mensen en dove mensen denken.
Foto’s:
HOE COMMUNICEREN JULLIE MET ELKAAR?
Ilse Meijer
MEREL: Ik denk dat het feit dat Linde doof is ons contact
Daisy de Pater
WAT MAAKT JULLIE BAND BIJZONDER?
Tekst:
ik dat via haar.
19
onbelemmerd
Waar vind je nog echte stilte? Knetterende brommers, overvliegende vliegtuigen, luidruchtige bijeenkomsten...om soms knettergek van te worden. Stilte graag! Nu is het even genoeg. Tijd om te ontsnappen aan deze lawaaierige wereld en te relaxen in een stiltehotel of zogenaamde quiet room. Heeft u er wel eens van gehoord? Ze bestaan.
34
35
Stiltehotels
Stiltehotels
We staan er niet altijd bij stil, maar de wereld is soms
Voor sommige mensen is het verlangen naar stilte groter
belangrijk. Voor hen zou een verblijf in een stiltehotel
best druk. Een mens krijgt op een dag veel prikkels
dan voor andere. Deze mensen ervaren dagelijkse
een verademing kunnen zijn. Even geen geluiden, geen
te verwerken. Om even aan die chaos te ontsnappen,
geluiden als zeer storend, onaangenaam of zelfs pijnlijk.
irritatie of pijn en genieten van de rust.
bestaan er stiltehotels. Dit zijn hotels met weinig
Hyperacusis is een aandoening en betekent letterlijk ‘ik
verstorende omgevingsgeluiden en veelal gelegen
hoor te veel’. Het gehoor werkt meestal normaal, maar
HERRIE IN JE HOOFD
op een rustige plek in een mooie omgeving. Schrijver
de geluidsimpulsen worden te sterk verwerkt door de
Maar wat als je geen keuze hebt en de stilte niet kunt
Georges Gielen ging op zoek naar hotels op de stilste
hersenen. Het komt erop neer dat mensen met deze
opzoeken als je daar behoefte aan hebt? Je afzonderen
plekjes van Europa. Hij beschrijft zijn ervaringen in
aandoening geluid niet kunnen filteren. Geluiden als
in stiltehotels of een rustgevende boswandeling maken,
zijn boek Logeren in een stiltehotel, waarin hij vijftig
getik op een toetsenbord en het roeren met een lepeltje
geeft sommige mensen geen garantie voor stilte, omdat
droomplekken beschrijft. Zijn criterium was duidelijk:
in een kopje, zijn geluiden die als zeer luid ervaren
er altijd een vorm van geluid is in hun hoofd. Tinnitus is
stilte. Dat is niet altijd vanzelfsprekend, want een hotel
worden. Mensen zonder hyperacusis kunnen dit soort
een aandoening waarbij iemand constante brom-, fluit,
in het bos bijvoorbeeld staat niet garant voor stilte
geluiden naar de achtergrond schuiven. Met hyperacusis
suis-, of pieptonen hoort. Deze geluiden variëren van
en rust. Genoeg geluidsfactoren te bedenken: een
kan dit niet en zij worden dus de hele dag overladen
hard tot zacht. Bij de ene persoon altijd, bij de andere
zeurende airco, een brommende minibar, luidruchtig
met ‘lawaai’. De aandoening gaat vaak gepaard met
soms. Tinnitus is niet te genezen en kan veroorzaakt
gerommel in de keuken onder je kamer of iets té veel
tinnitus (oorsuizen) en gehoorverlies. De oorzaak
worden door een oorontsteking. Ook stress kan
getjilp van vogeltjes in het bos.
van de aandoening is niet duidelijk. Hyperacusis kan
tinnitus veroorzaken of versterken. Er zijn verschillende
verschillende oorzaken hebben, bijvoorbeeld langdurige
mogelijkheden om ondanks het constante geluid, toch
SPECHT
blootstelling aan lawaai, hoofdletsel en het gebruik van
wat rust te creëren en te ervaren. Een stiltehotel kan daar
Eén van de stiltehotels uit het boekje is gelegen in
bepaalde medicijnen.
misschien aan bijdragen. De omgeving is vaak stressvrij
Ermelo, op de Veluwe. Hotel Landgoed Het Roode met hyperacusis zullen ermee moeten leren leven. De
QUIET ROOM LABEL
tuin, verscholen in het oeroude bos ergens tussen
impact van de aandoening is groot. Eenzaamheid ligt
Hoef je niet per se in een stiltehotel te overnachten,
Ermelo en Leuvenum. Dat belooft veel rust en daar
op de loer, omdat mensen zich ongemakkelijk voelen
maar heb je wel behoefte aan een hotel met een extra
hadden wij wel zin in, dus Gezond Gehoor ging erheen
of omdat degene met de aandoening de stilte opzoekt
stille kamer? Steeds meer hotels bieden een kamer
VIJFTIG DROOMPLEKKEN
om dat zelf te ervaren.
en zich terugtrekt. In zulke gevallen is hulp van een
met een zogenaamde Quiet Room Label (QRL). Een
In Logeren in een stiltehotel beschrijft Georges
maatschappelijk werker of lotgenotencontact erg
kamer met dit label biedt een rustige plek in een wellicht
Gielen in 222 pagina’s vijftig droomplekken om
Midden door het bos leidt de lange oprijlaan je naar
onrustige omgeving. Zo kan een hotelkamer in het
te onthaasten en te genieten van rust en stilte.
Hotel Landgoed Het Roode Koper. Het enige wat je
centrum van Amsterdam voorzien zijn van zo een QRL.
Van iedere locatie omschrijft hij uitgebreid de
hoort, is het roffelen van een bonte specht ergens hoog
STILTEGEBIEDEN IN NEDERLAND
Het Quiet Room Label is een concept van Kenniscentrum
ligging, de kamers, de route en de omgeving.
in de bomen. Het landgoed is van de weg af gelegen,
Zo’n 650 duizend hectare in Nederland is
Geluidsisolatie (GSI). Zij meten het geluid van een kamer
Stilte was voor Gielen een belangrijk criterium.
dus verkeerslawaai is er niet. Het interieur is stijlvol en
aangewezen als stiltegebied. Ruim de helft hiervan
en voorzien het na eventuele aanpassingen van het
In zijn inleiding vertelt Gielen dat hij een prachtig
klassiek met een Engels tintje. De kamers en suites zijn
ligt in de Waddenzee en de Zeeuwse wateren.
QRL-logo. Inmiddels hebben een kleine veertig hotels in
hotel niet in het boek heeft opgenomen vanwege
knus en stijlvol ingericht en alle kamers hebben uitzicht
Een stiltegebied is een gebied dat zo stil mogelijk
Nederland kamers met dit label. Rob, een gast van een
de ligging naast een discotheek. De stiltehotels
op het bos of de klassieke tuinen. Direct bij het hotel
gehouden wordt. In een stiltegebied zijn alleen
kamer met QRL, zegt op de site www.quiethotelroom.
die zijn geselecteerd liggen in Nederland, België,
ligt een aantal wandelpaden van Natuurmonumenten.
geluiden toegestaan die bij het gebied horen,
org: ‘Stilte is belangrijk voor een goede nachtrust. Er zijn
Frankrijk, Duitsland, Engeland en Luxemburg.
In alle rust kun je genieten van de Leuvenumse Beek
zoals een tractor. In stiltegebieden overheersen
gasten die geen rekening houden met andere gasten
Uitgebreide adresgegevens ontbreken niet en er is
en het reeënweitje. Ruisende bomen, het kabbelende
voornamelijk natuurlijke geluiden. Het streven is
en dat is ergerlijk. Wij kijken altijd of een hotel een
zelfs van iedere locatie een hele pagina gewijd aan
beekje en wroetende zwijnen. Het is duidelijk, Gielen
om de geluidsbelasting in deze gebieden lager te
stilte vignet heeft voor we boeken.’ Rob staat hierin niet
uitstapjes in de omgeving.
had gelijk: hier kun je echt de drukte ontlopen en
houden dan 40 decibel.
alleen. Uit onderzoek onder 4700 hotelgasten bleek
Logeren in een stiltehotel | Georges Gielen
genieten van de rust. De stilte is hier hoorbaar.
Bron: Atlasleefomgeving.nl
dat geluidsoverlast veroorzaakt door andere gasten de
ISBN 9789020964059
grootste ergernis is.=
Foto’s
boek prijkt een een statig landgoed met een enorme
Sanna Kok
Een oplossing voor deze aandoening is er niet. Mensen
PanicAttack en mavo via Shutterstock
en rustgevend.
Koper. Het ziet er veelbelovend uit. Op de foto in het
STILTE, GRAAG!
36
onbelemmerd
Tekst
onbelemmerd
37
de stem achter...
De stem achter
Man bijt hond 59
Man bijt hond
Man bijt hond
‘Aan het begin van de avond, spoedt Nederland zich
waren begonnen met een aantal voice-testen en toen zei
waarbij de kijker dacht “Dit kan niet waar zijn!”. Zoals het
huiswaarts. Het is weer etenstijd. Het ideale moment om
mijn chef ineens: “Goh, waarom doe jij eigenlijk ook niet
verhaal van een oudere dame die snorharen van katten
eens rustig de dag door te nemen. Man bijt hond schuift
mee?”. En zo is het allemaal begonnen. Aanvankelijk dacht ik
verzamelde en daarmee veel troost vond voor haar
graag onverwachts bij u aan tafel.’ Welke Nederlandse
dat ik het voor één, hooguit twee seizoenen zou doen, maar
overleden man. Bij zo’n verhaal waan ik me als een
huiskamer is er niet verwarmd met deze befaamde zin
het zijn er uiteindelijk dus zestien geworden’, lacht Michael.
spreekstalmeester in het circus: “Hooggeëerd publiek, er komt nu iets, dat gelooft u niet. Het begint triest, maar het
rond de klok van 19.00 uur? Nu het programma na keer om en schuiven wij aan tafel bij de karakteristieke
VAN NOSTALGISCHE POLYGOON TOT GEZELLIGE VERHALENVERTELLER
stem achter Man bijt hond: Michael Abspoel.
In die zestien jaar is de stem van Michael enorm gegroeid en
gewone mens”’.
werd hij langzaam maar zeker de verpersoonlijking van Man
CITROENTJES ETEN
Zo’n tweeduizend keer heeft hij het wel ingesproken. De
bijt hond. ‘In het begin sprak ik alles heel keurig, braaf en
Man bijt hond was een dagelijks programma wat op de dag
intro voor de rubriek Hond aan tafel, waarbij een
correct uit’, herinnert Michael zich nog. ‘Later is mijn stem
van uitzending gemaakt werd. Vroeg in de ochtend kwam
camerateam spontaan aanbelt bij een Nederlands
steeds meer meegegroeid met de toon van het programma’.
het redactieteam bijeen en werd er gebrainstormd over de
huishouden om met de bewoner(s) te kletsen en
Elke rubriek vraagt weer om een ander (stem)geluid. Gaat
items. Vervolgens gingen de camerateams op pad om het
filosoferen over hun dag, het leven en de liefde. Maar niet
het over vroeger, dan komt de nostalgische polygoon in
item te draaien. In de middag werd alles gemonteerd en
alleen voor deze rubriek, ook voor andere vaste
Michael naar boven en is het tijd om aan tafel te gaan, dan
om 15.45 uur ging Michael de studio in om alles in te
onderdelen als Babbelbox, Klokje Rond en Expeditie Man
horen we de gezellige verhalenverteller. ‘Het hangt natuurlijk
spreken. ‘Doordat het dagelijks gemaakt werd, kwam het
bijt hond, kroop Michael elke dag achter de microfoon. In
ook af van de tekst en het soort item. Bij een informatieve
natuurlijk wel eens voor dat iemand mij moest vervangen
zijn studio werd de gewone Nederlander op een
tekst spreek ik automatisch neutraler. Voordat ik iets
omdat ik op vakantie ging. Het grappige was, dat het de
bijzondere manier in het zonnetje gezet door zijn
inspreek, analyseer ik eerst de tekst. Dan leef ik me in en kijk
kijkers altijd opviel dat er een andere stem was. Dan werd
verhalende en iconische aankondigingen.
ik waar ik accenten kan leggen, welke intonatie ik kan
de redactie gelijk opgebeld en om uitleg gevraagd. “Waar
gebruiken en waar ik een adempauze kan inlassen. De
is man bijt hond, is hij ziek?” Ook als ik verkouden was en
HOE DE HOND GEBOREN WERD
opbouw van een tekst is heel belangrijk, niet alleen om het
de uitzending toch insprak, dan hoorden mensen het
We gaan terug naar 1999 toen de ‘hond geboren werd’ als
levendig te maken, maar ook om goed verstaanbaar te zijn.’
natuurlijk ook. Dan leefden ze echt met mij mee: “Hij moet
broertje van het oorspronkelijke format uit België. Van
HOND KRIJGT BEKEURING
programma voor een groot deel hadden neergezet,
Michael zoekt graag de grenzen op: ‘Het mag best wat
‘Als mensen mijn stem horen zeggen ze vaak: ‘Hé, jij klinkt
LEVEN NA MAN BIJT HOND
zochten we alleen nog iemand om het “in te blaffen”’,
plagerig zijn, maar niet té. Je moet oppassen dat je niet te
in het echt heel anders! Maar ze herkennen het meestal
Tot groot verdriet van menig Nederlander werd de
vertelt Michael. ‘In België werkten ze met een losse
ver gaat. Dus waar kan je lichte ironie toepassen en
wel. Het is leuk om te merken dat mijn stem echt
hond op 2 oktober symbolisch begraven tijdens de
voice-over die elke dag speciaal naar de studio moest
tegelijkertijd wel de mensen in hun waarde laten? Eigenlijk
onthouden wordt door de mensen, dat hij beklijft.
laatste uitzending van Man bijt hond. Diverse acties
komen om in te spreken. Maar het leek ons een stuk
loop je als het ware op een evenwichtsbalk. Je kan
Uiteindelijk onthoud je toch de stemmen die iets aparts
zoals de crowdfundingactie Red man bijt hond werden
handiger als we met iemand konden werken die we al in
schitterende capriolen uithalen, maar je moet wel uitkijken
hebben’, zegt Michael. Hij dacht er ooit nog een voordeel
op touw gezet om het programma door te laten gaan.
huis hadden. Toevallig had ik zelf net een spotje
dat je er niet afdondert’, legt hij uit. En dan moet Michael
mee te halen bij de politie, maar kwam bedrogen uit. ‘Ik
En dat is gelukt! Man bijt hond krijgt online een nieuw
ingesproken voor een gewaagde ledencampagne van de
ineens terugdenken aan een Boomerang kaart met een
kreeg eens een bekeuring van een politieagente. “Dat is
leven en zal vanaf begin 2016 op internet te zien zijn.
NCRV: “Houdt u ook zo van vrouwen in latexpakjes met
afbeelding van een lilliputterclowntje. De clown stond voor
jammer”, zei ik. Ze vroeg gelijk of ik niet de stem van Man
Ondertussen werkt Michael achter de schermen met
zweepjes? Ja? Dan moet u niet bij de NCRV zijn!”. We
zijn circustent. Hij had net een spraakmakende voorstelling
bijt hond was? “Acht wat leuk, wilt u dan mijn voicemail
zijn collega’s ook aan een nieuw online videoproject
gespeeld, maar stond daar weer doodgewoon een sigaret te
inspreken?”, vroeg ze. Ik dacht dat is mooi, ik zit geramd,
waar wederom kleine en gewone mensen groot en
roken. Op de tekst van die kaart stond “In het theater willen
daar gaat mijn bekeuring. Dus ik sprak die voicemail keurig
bijzonder worden gemaakt. Houdt de website van
we leven zien, in het leven theater” (tekst van Jules Renard,
voor haar in, maar kreeg alsnog een boete van 75 euro!
KRO-NCRV in de gaten voor het laatste nieuws over
Franse schrijver). ‘Ik denk dat dat precies omschrijft wat Man
Dus ik kan niet zeggen dat mijn stem me veel voordeel
dit project en Man bijt hond online.
bijt hond was. Soms kwamen er mensen in het programma
heeft opgeleverd’, lacht Michael.=
‘In het theater willen we leven zien, en in het leven theater’
Foto’s
IN HET THEATER WILLEN WE LEVEN ZIEN, EN IN HET LEVEN THEATER
KRO-NCRV en Rogier Veldman
citroentjes eten!”’.
aanvankelijk alleen als programmamaker. ‘Toen we het
meet af aan was Michael betrokken bij Man bijt hond,
60
eindigt fantastisch! Laat u inspireren door dit bijzondere
Frances Gallimore
zestien jaar is gestopt, draaien we de rollen voor één
de stem achter...
Tekst
de stem achter...
61
Puzzel
Om een Sudoku op te lossen, hoeft u geen knappe kop te zijn. Logisch redeneren en een beetje geduld volstaan. In elk vakje moet een cijfer van 1 tot en met 9 ingevuld worden. Vul de lege vakjes zo in, dat in elke rij, elke kolom én elk blokje de cijfers 1 tot en met 9 slechts één keer voorkomen.
1
8
1 2
7
4
9 5 2
6
3
8
4
7 5 3
1
Maak kans op de boeken 101 vragen over...
Onder de juiste inzendingen verloten we vijf keer een boekenpakket bestaande uit het boek 101 vragen over horen en 101 vragen over oorsuizen en andere hoorproblemen.
voor slechts € 22,50 Ontvang Gezond Gehoor drie keer per jaar thuis. Een abonnement kunt u afsluiten via onze website: www.gezondgehoor.nl
jaargang 5, nr. 3 - winter 2015/2016
4 5
3x per jaar Gezond Gehoor
6 1
Zo mag ik het horen! Gezond Gehoor
3
3 7
8 2
2
© Sanders puzzelboeken, Vaassen
7
abonnement
alles over geluid, gehoor & gezondheid
‘Geluid maakt het weer compleet’ Marco Verhoef
Waar vind je nog echte stilte?
Mail uw oplossing voor 31 maart 2016 naar
[email protected]. Of per post: Gezond Gehoor, Rembrandtlaan 4, 3723 BJ Bilthoven. Vergeet niet uw naam en contactgegevens te vermelden.
Op zoek naar stiltehotels en quiet rooms
‘Doe gewoon alsof je het hoort’ Leven met een slechthorende partner
De stem achter
Man bijt hond
Prijswinnaars ontvangen schriftelijk bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.
80
81
