4e ja argan g nummer 16
|
www.vertreknl.nl
het magazine voor wonen, werken en leven in het buitenland
Politiek toont
geen interesse voor nederlandse emigranten
Emigranten
StemWijzer zie pagina
14
ben tiggelaar updatejaar voor het hele gezin immigrant en oscarwinnaar børge ring “ik voel me vooral kosmopoliet” Marjon lambriks “in monaco zit je tussen de grote sterren” alleen emigreren je moet het maar durven
E 6,50 ISBN 978-90-792-8743-7
deel 7 van Heer Bommel en de Pas-kaart i in t e r v i e ws i r e p o r tag e s i ni e u ws i c o l u m ns i
voorwoord
Investeren in de toekomst
foto peter beemsterboer
W
at is een Nederlander in het buitenland eigenlijk waard? Goed dat er mensen zijn die over dergelijke vragen niet alleen nadenken, maar er zelfs een heus manifest over schrijven. In deze editie van VertrekNL legt Eelco Keij, Brabander in New York, uit waarom het belangrijk is dat die waarde wordt herkend én erkend, zodat we daar in Nederland ons voordeel mee kunnen doen. Dit manifest komt als geroepen. Kort geleden nog maar mocht ik als programmamaker voor de Wereldomroep landgenoten in het buitenland helpen hun ‘Band met Nederland’ te behouden. Nieuws, praktische informatie: voor een relatief klein bedrag slaagden we erin grote groepen kijkers, luisteraars en lezers te bereiken. Landgenoten die, om wat voor reden ook, betrokken willen blijven bij hun moeder- of vaderland. Onder valse voorwendselen, “we hebben immers allen overal en op ieder moment snel internet”, werd de stekker getrokken uit een instituut dat decennialang zijn waarde had bewezen, dat nog steeds deed en daarom meer krediet had verdiend. De gretigheid waarmee het gebeurde was veelzeggend. Niet gehinderd door overmatig veel kennis papegaaiden de heren en dames politici elkaar na, met een snelle dood van de Nederlandstalige Wereldomroep tot gevolg. Dat ieder nadeel zijn voordeel ‘hep’ wisten we al, maar het is altijd fijn het weer eens aan den lijve te ondervinden. De maanden na de sluiting mocht ik veelvuldig buiten de landsgrenzen doorbrengen. En waar ik ook was, telkens weer trof ik landgenoten vol ideeën, plannen en ambitie aan. Een sfeer die haaks stond op wat ik bij terugkeer in Nederland aantrof. Of, zoals de Canadees-Nederlandse immigratie-expert Martine Varekamp-Bos het in een gesprek voor VertrekNL treffend omschreef: “Wat is er bij ‘jullie’ aan de hand? Iedereen is zo somber, zo negatief.” Eenzelfde houding zagen we recent bij het stopzetten van de subsidie voor Nederlandstalig onderwijs in het buitenland. In één klap werd een instrument dat jarenlang zijn waarde had bewezen de nek omgedraaid. Dat de regering nu voorzichtig op haar schreden lijkt terug te keren is hoopgevend, maar allesbehalve geruststellend. Daarvoor is het sentiment richting vertrokken landgenoten nog te kil en afstandelijk. Nederland heeft zijn burgers in het buitenland juist nu harder nodig dan ooit. We mogen, nee moeten, hen ‘vasthouden’ en hopen dat ze ooit terugkeren met een hoofd vol kennis, inspiratie en ideeën. En ja, dat kost soms geld. Zo werkt dat namelijk met investeren in de toekomst. n
OETSE EILANDER J O U R N A L I S T V ertre k N L
MEI 2014 VERTREK NL
| 5
Pagina
14
Wat hebben politieke partijen Nederlandse emigranten te bieden?
14 Reportage Expats en de Europese verkiezingen 23 Haagse Zaken Stommetje spelen bij de stembus 24 Reportage Politiek niet geïnteresseerd in Nederlandse emigranten 30 Alleen emigreren Een nieuwe serie 32 Managementgoeroe Ben Tiggelaar koos voor een updatejaar voor het hele gezin 38 Survivalkit voor de partner Een nieuwe serie 42 Column Chimène van Oosterhout 44 De immigrant Het maakt Børge Ring niet uit waar hij woont 46 Bed & Breakfast De top acht adviezen van hotelier Peter Schoenmaker 50 Emigranten in de lucht Paul Benoist
6
|
VERTREK NL MEI 2014
inhoud
52 32 30 52 Reportage Holland en Nederland zijn twee verschillende landen 57 Onze taal Een nieuwe column 60 Partners Linda Postma en Ger van Hees vertrokken naar Nieuw-Zeeland 62 Dilemma’s Marjon Lambriks tussen de Monegasken 66 Toen Communicatiemedewerker Nu Eigenaar van Tokio Tours
44 En verder... voorwoord kortom advies puzzel boeken strip lezersservice emigratiewijzer volgende keer
5 9 59 71 72 75 79 80 82
69 Column Ger Apeldoorn MEI 2014 VERTREK NL
| 7
kortom
Heimwee naar hagelslag en friet U foto peter beemsterboer
it onderzoek van de Wereldschool blijkt dat, naast de standaardproducten zoals hagelslag, drop, stroopwafels, kroketten en kaas, ook meer verrassende producten worden gemist door Nederlanders in het buitenland, zoals zoute haring, Nederlands brood, kruidkoek en ontbijtkoek. Verder is opmerkelijk dat juist de oer-Hollandse gerechten zoals stamppotten en de daarbij behorende rookworst minder worden gemist. Dit komt mede doordat er vaak voldoende alternatieve ingrediënten te verkrijgen zijn. Denk dan bijvoorbeeld aan hutspot met chorizo en zuurkool met een hotdog. Onze zuiderburen bleken vooral friet het meeste te missen. n
De ideale expat is een single vrouw van circa 30 jaar
Z
orgverzekeraar Expacare concludeert uit een door hen gehouden internationale studie onder duizend bedrijfsleiders dat de ideale expat een alleenstaande vrouw is van rond de 30 jaar. Met 26,5 procent laten de bedrijfsleiders weten dat ze vrouwen het meest geschikt achten voor een carrière als expat. Slechts 18,5 procent verkiest toch de man als meest geschikt. Vrouwen hebben namelijk als voordeel dat ze betere interpersoonlijke vaardigheden hebben. Dit is vooral handig als het gaat om het opbouwen van een goede relatie met nieuwe buitenlandse collega’s. Ruim de helft van de bedrijfsleiders wil dat ze het liefst twee talen spreken (55%) en goed zijn in het opbouwen van een netwerk (60%). “Traditionele vaardigheden als talenkennis en netwerken blijven dus echt belangrijk”,
aldus Beverly Cook, managing director van Expacare. Verder komt uit het onderzoek naar voren dat alvorens men besluit een internationale baan te accepteren, 52 procent
dit eerst zou overleggen met zijn of haar partner. Een derde van de ondervraagden geeft aan eerst ouders te zullen raadplegen, en 39 procent geeft aan niemand om raad te zullen vragen. n
MEI 2014 VERTREK NL
| 9
kortom
Studie Nederlands onder buitenlanders steeds populairder
H
et aantal studenten Nederlands aan verschillende buitenlandse universiteiten stijgt, blijkt uit onderzoek van de Nederlandse Taalunie. In 2009 waren er over de hele wereld ongeveer 12.000 studenten Nederlands, nu al 15.000. De voornaamste reden van de stijging is vooral een beter economisch perspectief. Toch neemt over de hele wereld het aantal studenten Nederlands niet alleen toe vanwege meer kans op de arbeidsmarkt. Ook kleinkinderen van emigranten tonen een grotere belangstelling voor hun roots. n
Hollandse stroopwafels groot succes in Frankrijk
D
e HEMA-vestiging in Parijs kan de Hollandse stroopwafels niet aanslepen. Volgens de manager van de Parijse HEMA hebben de Fransen het oer-Hollandse koekje echt in hun armen gesloten. Alle vormen van het product, van klein tot groot, vallen in de smaak. En niet alleen in Parijs is onze stroopwafel een succes. Aan de andere kant van de oceaan heeft de New Yorkse banketbakker Anna Gordon het helemaal gemaakt met haar eigen versie van de stroopwafel. Het achterhalen van het authentieke Hollandse stroopwafelrecept bleek een lastige klus, dus ging Anna Gordon zelf aan de slag. Het resultaat is een pittige kruidige versie van de stroopwafel. Zelf hoopt ze met deze ‘Amerikaanse’ versie Europa ooit eens te veroveren. n
10
|
VERTREK NL MEI 2014
kortom kort Volkert van der G. vertrekt naar het buitenland Na zijn voorwaardelijke vrijlating zal Volkert van der G., de moordenaar van Pim Fortuyn, zeer zeker niet terugkeren naar zijn voormalige woonplaats Harderwijk. Voor zijn eigen veiligheid emigreert Van der G. vermoedelijk naar het oosten van Duitsland. Reclassering Nederland, waar Van der G. onder toezicht staat, geeft aan nog niets te hebben vernomen van mogelijke emigratievoorbereidingen. Tol op Duitse Autobahn Vanaf 2016 gaan buitenlandse automobilisten tol betalen op de Duitse autowegen. Dit zegt de Duitse minister van Verkeer Alexander Dobrindt. De Nederlandse minister van Infrastructuur Melanie Schultz van Haegen is het hier niet mee eens, maar zegt eerst te willen wachten tot het exacte plan bekend is, om dan alsnog mogelijk juridische stappen te gaan nemen. Meer Nederlanders aan het werk in België In 2013 werkten officieel 41.984 Nederlanders in België, een stijging van maar liefst 28,8 procent ten opzichte van het jaar 2011. Ook Oost-Europeanen zoeken hun heil in België. De Polen staan met 23.429 werknemers in België op de tweede plaats. Op plek nummer drie staan de Duitsers met 16.320 werknemers. n
kortom
eel mensen ervaren een emigratie als een zogeheten cultuurshock. Volgens Bart Vemer, GZ-psycholoog en eigenaar van Aeffectivity, is het aanpassingsproces aan een nieuwe cultuur te onderscheiden in vier fases. “De eerste fase duurt ongeveer twee maanden en heet wittebroodsweken. Je ontdekt je nieuwe omgeving in een meestal prima stemming. In de volgende fase zakt vaak je gemoed en komt er een cultuurcrisis, met gevoelens van vervreemding en verlies van vanzelfsprekendheden. Hierna volgt de aanpassingsfase, waarin je beter in staat bent te dealen met de verschillen en je je vooroordelen kunt loslaten. Tot slot is er de fase van competentie, waarin je je aanpast aan de nieuwe situatie. Enkele handvatten om in ieder geval de eerste maanden te overleven zijn: maak snel contact met andere mensen die in dezelfde situatie zitten, pak activiteiten op waar je in Nederland ook van genoot en leer de taal van het gastland.”
foto peter beemsterboer
Hoe overleef ik mijn emigratie? V
Aeffectivity biedt online professionele begeleiding in je moedertaal. Je spreekt met een Nederlandse psycholoog, gespecialiseerd in emigratieproblemen. Op deze wijze kun je je
moeilijkheden bespreken en een oplossing vinden voor je klachten, onafhankelijk van tijd en locatie. Meer informatie is te vinden op www.aeffectivity.com. n
Grenzenloos Magazine
Nieuw online emigreermagazine
B
egin dit jaar is Grenzenloos Magazine gelanceerd, een nieuw online maandblad voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters. Grenzenloos Magazine zal twaalf maal per jaar verschijnen, elke laatste vrijdag van de maand, en is geheel gratis. “Het is door de huidige huizencrisis in Nederland nu lastiger om te vertrekken dan een aantal jaren geleden. Juist daarom is er grote behoefte om ervaringen en tips van andere emigranten te lezen. Grenzenloos Magazine voorziet in die behoefte. Laagdrempelig, want het tijdschrift is volledig gratis en online altijd bereikbaar”, aldus uitgever Eric Jan van Dorp van VanDorp Uitgevers. Meer informatie is te vinden op www.emigratiemedia.com en www.grenzenloos.nl. n
MEI 2014 VERTREK NL
| 11
kortom
Beste idee voor ondernemen in het buitenland
De echte pionier, de kiene koopman en de ondernemende kunstenaar In 2012 werd de VertrekNL Ondernemersprijs gewonnen door Tim en Kim Otte. Als winnaar werden ze een jaar lang gevolgd door VertrekNL en zagen wij hoe ze succesvol een camping aan het Tanameer (Ethiopië) opzetten. Dit jaar verwachten ze de camping gereed te hebben, inclusief een rendabele bedrijfsvoering. Maar wie wordt de winnaar van 2014?
V
oor de VertrekNL Ondernemersprijs – bestaande uit 9.000 euro promotieruimte en 1.000 euro cash – werden maar liefst tien plannen geselecteerd, waarop vervolgens massaal is gestemd. Het plan met de meeste stemmen krijgt de publieksprijs. De jury bepaalt echter wie er met de geldprijs vertrekt. De juryleden zijn Chantal Deen, relatiemanager bij OOM Verzekeringen; Dion Ket, voorzitter van Tim&Kim Village; Arjen Bolt, uitgever NRC De Week; Aart Heering, jurist bij Heering Associates; en Seb van der Kaaden, uitgever van VertrekNL. De diversiteit van de inzendingen was ook dit jaar weer enorm, van een echte pionier tot aan de kiene koopman. Desondanks, of misschien wel daardoor, was de jury in haar oordeel unaniem. Alle juryleden hadden los van elkaar als favoriet het plan van Ben Jansen, Andries Blaak en Simon Kooistra: Bakmotoren voor Oeganda!
“Het plan heeft oog voor basisbehoeftes in een land waar je waarschijnlijk nog echt kunt pionieren en dat, bij slagen, voor groei vatbaar is. Wat je meeneemt is je technische kennis, maar verder is het wel een echt vertrek.”
Simon Kooistra begeleidde een jaar geleden een cliënt die in het bezit was van een bakbrommer. Na de Tweede Wereldoorlog was dit een goedkoop alternatief voor de schaarse en dure auto’s. In veel Afrikaanse landen groeit het aantal kleine zelfstandigen explosief. De behoefte aan transport stijgt navenant. Voor de gemiddelde Afrikaan is het bezit van een transportbus of zelfs een simpele auto echter een onbereikbaar ideaal. Deze gedachte inspireerde Simon tot het ontwikkelen van een transportmotor die moet voldoen aan drie vereisten: 1. betaalbaar voor kleine zelfstandigen in zich ontwikkelende landen, 2. robuust genoeg om een flinke vracht te vervoeren en 3. onderhoudsarm.
c h a n ta l d e e n “Super origineel plan. Ondernemend op vele fronten. Ik ben benieuwd hoe het financieringsplan eruitziet. Mijn nummer 1!” d i o n k e t “Dit plan is herkenbaar vanuit de praktijksituatie in Ethiopië, waar transportmiddelen onbetaalbaar zijn en economische groei belemmeren. Ik hoop dat een transportmotor ontwikkeld kan worden die ook bijzonder zuinig is in verbruik, en wellicht kan er in de toekomst financiële steun komen om een betaalbare transportmotor te ontwikkelen die volledig op zonne-energie werkt.”
aart heering
“Een plan waar je van tevoren van hoopt dat het tussen de inzendingen zal staan. Het is overzichtelijk, en daardoor goed te realiseren. Het initiatief straalt enthousiasme uit en is bovendien ook nog charitatief. Helder en slim bedacht.”
a r j e n b o lt
12
|
VERTREK NL MEI 2014
naar tevens publiekswinnaar, maar ditmaal zeker niet. De jurywinnaar Bakmotoren voor Oeganda had 18 procent van de stemmen en komt daarmee op een derde plaats. En zo duidelijk als de jurywinnaar is, zo close is het verschil nu tussen de nummers 1 en 2. Nummer 2 is het plan van Chris en Sarina Koevoet voor een guesthouse voor hulpbehoevenden in Zweden, maar de uiteindelijke publieksfavoriet met 29 procent van alle stemmen is het plan van Ruud en Laura Schoemakers: Luxe verblijf met energiebewaking en verrekensysteem in Frankrijk!
Winnaars Emigratiepakket
s e b va n d e r k a a d e n
“Mijn voorkeur gaat uit naar een plan dat niet enkel gericht is op winstbejag, maar ook een maatschappelijk doel nastreeft. Daarvan hadden we er dit jaar meerdere. Maar daarnaast moet een plan onderscheidend zijn, en dat kan door een origineel en toch ‘simpel’ idee, zoals Bakmotoren voor Oeganda.”
Tot half april kon iedereen stemmen op zijn of haar favoriete plan, en maakte je kans op een emigratiepakket ter waarde van 50 euro. De winnaars van dit pakket zijn geworden: André en Marjo Supheert. Van harte gefeliciteerd! n
Publiekswinnaar
Heeft u ook een goed idee voor ondernemen in het buitenland? Meld u dan aan via www.vertreknl.nl/ondernemersprijs.
Naast een jurywinnaar hebben we ook een publiekswinnaar. In 2012 was de jurywin-
reportage
14
|
VERTREK NL MEI 2014
reportage
Wat hebben politieke partijen Nederlandse emigranten te bieden? Expats en de Europese verkiezingen
tekst
rob hoekstra |
illustraties
andrea kruis
MEI 2014 VERTREK NL
| 15
reportage Vrij verkeer van personen, een goede baan, pensioenrechten, dubbele paspoorten. Ook Nederlanders in het buitenland kunnen op 22 mei via hun stem laten horen welke speerpunten zij belangrijk vinden. Dit jaar hebben zo’n 22.000 expats zich (voor)geregistreerd voor de verkiezingen voor het Europees Parlement. Zij bepalen mee welke politici ons land de komende vijf jaar in Europa zullen vertegenwoordigen. Voor Nederland zijn er 26 van de in totaal 751 Europese zetels te verdelen. Maar wat hebben de politieke partijen huidige en toekomstige Nederlandse emigranten eigenlijk concreet te bieden? Wat doen ze voor al die mensen? Waarom vinden de kandidaat-Europarlementariërs dat er juist op hun partij moet worden gestemd? VertrekNL maakte een rondje langs de politieke velden.
CDA “Wij willen geen ‘ijzeren gordijnen’ binnen de Europese Unie”, zegt Esther de Lange, lijsttrekker voor het CDA. “We hechten grote waarde aan het vrije verkeer van personen en aan gelijke behandeling. Als CDA en als leden van de fractie van de Europese Volkspartij (EVP) hebben wij ons hier altijd voor ingespannen. Dit maakt grensoverschrijdend werken en wonen in Europa makkelijker. Dat er in een andere lidstaat gewerkt mag worden zonder tewerkstellingsvergunning en dat er geen socialezekerheidsrechten verloren gaan voor Nederlanders die in het bui-
16
|
VERTREK NL MEI 2014
tenland gaan wonen en werken, zijn enkele voordelen die de Europese Unie ons biedt. Tegelijk moeten we waken voor misbruik hiervan. Zo zijn schijnzelfstandigheid en sociale zekerheidstoerisme zeer onwenselijk. Hier moeten we streng tegen optreden.”
“Schijnzelfstandigheid en sociale zekerheidstoerisme zijn zeer onwenselijk. Hier moeten we streng tegen optreden”
VVD De VVD probeert kiezers vooral te overtuigen van het belang van een herstellende economie, banen en internationale handel. “We zijn een handelsnatie in een globaliserende wereld. Dit is een steun in de rug voor al die Nederlanders in het buitenland. In landen als de Verenigde Staten en China weet men: Nederlanders zijn ijverig en ondernemend.
“Onze Tweede Kamerfractie heeft het wegbezuinigen van de consulaten in München, Antwerpen, Chicago en Osaka mede ongedaan gemaakt” De VVD staat voor dat profiel. Premier Rutte is dan ook een echte handelspremier”, aldus Derk Jan Eppink, lijstduwer van de VVD bij de Europese verkiezingen. “Wat we concreet voor emigranten doen? Zij moeten kunnen rekenen op goede consulaire diensten. Onze Tweede Kamerfractie heeft het wegbezuinigen van de consulaten in München, Antwerpen, Chicago en Osaka mede ongedaan gemaakt. Ook hebben we de dienstverlening rondom paspoortverstrekking en -verlenging mede gemoderniseerd. Die verlenging is nu eens in de tien jaar en kan ook op Schiphol plaatsvinden. Wat ons betreft moet dit in de toekomst nog gemakkelijker kunnen via bijvoorbeeld de pakketbezorgingsdienst. Ook het elektronisch stemmen vanuit het buitenland moet bij de volgende landelijke verkiezingen mogelijk worden gemaakt. Verder is de financiering van Nederlandstalig onderwijs in het buitenland deels door de VVD behouden gebleven.”
PvdA Bij de PvdA lijkt men de A van Arbeid ook over de grenzen weer wat nadrukkelijker te willen profileren. “Waar ook ter wereld moeten mensen rond kunnen komen van hun baan en veilig hun werk kunnen doen. Of dat nou Nederlanders zijn of mensen met een andere nationaliteit”, zegt Paul Sneijder, nummer 5 op de kandidatenlijst voor de PvdA. “Goed werk voor een goed loon is onze topprioriteit. Export en internationaal ondernemerschap, ook in het midden- en kleinbedrijf, dragen bij aan groei en zorgen zo voor
reportage de Europese verkiezingen. Met bijna 130.000 Nederlanders in België en een ongeveer even groot aantal in Duitsland is het niet meer dan normaal dat deze en andere Nederlandse staatsburgers gewezen wordt op het belang daarvan.”
GroenLinks
banen in Nederland en in Europa. En met een goed economisch vestigingsklimaat creëren we ook kansen voor Nederlanders in de rest van de wereld. Dat willen we dan ook stimuleren. Nederlanders die hun geluk – werk, wonen – ergens anders in Europa of in de wereld zoeken profiteren hier ook van. Juist door in te zetten op een goede en eerlijke economie maken we het voor Nederlanders in het buitenland aantrekkelijker om daar te blijven werken en wonen.”
D66 Waarom emigranten D66 moeten stemmen? Raoul Boucke, kandidaat-Europarlementariër voor D66, weet het precies. “Als enige partij hebben wij de belangen van expats in het vizier. Zij zijn en blijven Nederlanders, en wij komen op voor hun rechten. D66 heeft als eerste politieke partij van Nederland aangekondigd een aparte portefeuille voor Nederlanders in het buitenland op te richten naast een aparte Regio Buitenland. Tweede
“Herhaaldelijk hebben wij in Den Haag aangedrongen op het eenvoudiger maken van de procedure om vanuit het buitenland je stem uit te brengen”
GroenLinks propageert vooral vrij verkeer van personen in de Europese Unie. “Honderdduizenden Nederlandse emigranten maken gebruik van dit grondrecht van Europese burgers”, zegt Judith Sargentini, lid van het Europees Parlement voor GroenLinks en nummer 2 op de kandidatenlijst voor de komende verkiezingen. “Waar andere linkse partijen ‘code oranje’ afroepen over Europese arbeidsmigranten (PvdA) of waarschuwen voor een tsunami aan Polen (SP), verdedigen wij de open grenzen binnen de Europese Unie. Misstanden, zoals de uitbuiting van arbeidsmigranten door malafide werkgevers, moeten worden bestreden. Maar wie tornt aan het vrije werknemersverkeer, speelt met de toekomst van al die Nederlandse expats die elders in de EU een bestaan hebben opgebouwd. Die mensen ondervinden ook dat de EU nog lang niet alle bureaucratische obstakels voor mobiele Europeanen uit de weg heeft kunnen ruimen. GroenLinks maakt zich daar sterk voor, of het nu gaat om het meenemen van opgebouwde pensioenrechten of de erkenning van diploma’s. Ook namen we in 2009 het initiatief om de geldigheidsduur van Nederlandse paspoorten te verlengen van vijf naar tien jaar. Sinds kort is dat geregeld. Dat is vooral voor Nederlandse expats handig. Sommigen van hen moeten namelijk honderden kilometers afleggen om hun paspoort te laten vernieuwen bij een consulaat of ambassade.”
SP Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma is namens D66 de contactpersoon voor alle Nederlanders in het buitenland. Wij willen hen beter in de gelegenheid stellen deel te nemen aan verkiezingen. Herhaaldelijk hebben wij in Den Haag aangedrongen op het eenvoudiger maken van de procedure om vanuit het buitenland je stem uit te brengen. Recentelijk nog heeft D66 Kamervragen aan de minister van Buitenlandse Zaken gesteld, om hem zo aan te sporen emigranten actief te benaderen en op te roepen zich te registreren voor
In Nederland of in het buitenland woonachtig en werkzaam? De SP maakt geen onderscheid tussen emigranten en ‘thuisblijvers’. “Voor ons is iedereen gelijk. Nederlanders in het buitenland kunnen zich altijd tot onze Eurofractie wenden als zij problemen hebben die via Europese wetgeving aangepakt moeten worden. Hetzelfde geldt voor zaken die via het buitenlands beleid van de EU en de lidstaten moeten worden aangekaart”, aldus Dennis de Jong, Europees lijsttrekker voor de SP. Hij roept Nederlanders in binnen- en buitenland op om tegen de uit zijn krachten
MEI 2014 VERTREK NL
| 17
reportage gegroeide Europese Unie te stemmen. “Het Nederlandse parlement moet ook weer eens nee kunnen zeggen tegen Europese besluiten. Daartoe willen we weer meer vetorechten invoeren, en het ook mogelijk maken dat Nederland besluit aan bepaalde zaken niet mee te doen. Dat geldt in het bijzonder voor die terreinen waar de EU volgens ons niets over te zeggen moet hebben, zoals hoe wij onze publieke voorzieningen als zorg en onderwijs inrichten. We willen de nationale begroting weer in Nederland kunnen vaststellen zonder dat een Eurocommissaris daar dwingende ‘aanbevelingen’ over kan doen.”
ChristenUnie-SGP
foto
peter beemnsterboer
“Vergeten worden ze niet, maar Nederlandse emigranten staan inderdaad niet op de prioriteitenlijstjes van politici” 18
|
VERTREK NL MEI 2014
De ChristenUnie neemt samen met de SGP deel aan de verkiezingen. Lijsttrekker Peter van Dalen verwacht aantrekkelijk te zijn voor de Nederlanders in het buitenland dankzij een verantwoordelijke opstelling van ons land in de wereld. “ChristenUnie is voor een Europese Unie die vrede en welvaart op het Europese continent bevordert. We zijn ook voor een sterke NAVO die de geopolitieke vraagstukken van de 21ste eeuw aankan. En we steunen een Nederlandse begroting waarin de ondergrens van 0,7 procent ontwikkelingshulp wordt gegarandeerd. Verder zijn we voor het behoud van Nederlandse ambassades in het buitenland. Die zijn belangrijk voor het opkomen voor vrijheid van (religieuze) minderheden in het land. Een vervolgde persoon moet bij een Nederlandse of Europese ambassade kunnen aankloppen. We zijn dan ook kritisch op de huidige trend om ambassades te sluiten en de resterende diplomatieke vertegenwoordigingen vooral economisch promotiewerk te laten verrichten. Nederlanders zijn een reizend volk, zeer internationaal georiënteerd. Onze diplomatieke vertegenwoordigingen moeten hierop aansluiten. Dit geldt specifiek ook voor Nederlanders die in het buitenland bijzondere initiatieven nemen, zoals op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Die initiatieven verdienen steun.”
50PLUS In de strijd om de gunst van de kiezer mag het niet verwonderlijk heten dat 50PLUS de focus legt op de oudedagsvoorziening. Lijsttrekker Toine Manders: “Nederlanders in het buitenland moeten op ons stemmen omdat wij ons sterk maken voor zaken als een goed pensioenstelsel en voor een betere
reportage overdraagbaarheid van pensioenrechten op Europees niveau. Dat is niet alleen in het belang van ouderen, maar van iedereen. We willen voorkomen dat ons pensioenstelsel verslechtert. Te hoge Europese eisen aan de hoogte van de buffers van pensioenfondsen betekenen dat er minder geld overblijft om aan de gepensioneerden uit te keren. Voor Nederlanders in het buitenland kunnen we in de bres springen. Hoe? Bijvoorbeeld als het gaat om veranderingen van de belastingwetgeving die nu in de maak zijn. Die houden in dat Nederlanders in het buitenland straks in Nederland belasting over hun pensioen moeten betalen, hetgeen in veel gevallen een verslechtering is voor de betrokkenen. 50PLUS vindt dat zo’n bronbelasting alleen geheven kan worden in nieuwe gevallen, dus voor mensen die nog overwegen om zich in het buitenland te vestigen. Mensen die al in het buitenland wonen moeten worden ontzien, omdat ze dit niet konden voorzien toen ze besloten te emigreren.”
Piratenpartij Voor de Piratenpartij is het de eerste deelname aan de verkiezingen voor het Europees Parlement, maar volgens lijsttrekker Matthijs Pontier heeft de partij nu al een schare fans. “We horen steeds vaker van expats dat ze graag op ons willen stemmen vanuit het buitenland. De makkelijke internationale toegankelijkheid van de Piratenpartij is daar een van de redenen van. Het gevoel er nog steeds bij te horen is duidelijk groter dan bij de ‘normale’ partijen. We zijn van huis uit dan ook een internationale partij. Onze speerpunten in de EU overschrijden landsgrenzen. Invloed van onze leden op het beleid is overal
“In het buitenland reken je op Facebook, Twitter, mails en Skype om contact te onderhouden met je familie” mogelijk. We willen het vrije migratiebeleid binnen de EU in stand houden, waardoor mensen zich makkelijker in een andere lidstaat kunnen vestigen. Daarnaast richten we ons op internet als medium van de toekomst. Aangezien mensen die in het buitenland wonen nog meer belang hebben bij een goed functionerend internet, is de Piratenpartij
Huidige zetelverdeling Nederlandse Eurodelegaties 2009-2014 Delegatie
Aantal zetels
Aangesloten bij Nederlandse fractie
CDA PVV PvdA VVD D66 GroenLinks SP ChristenUnie SGP Liotard (ex-SP)
5 CDA 4 PVV 3 PvdA 3 VVD 3 D66 3 Groenlinks 1 SP 1 ChristenUnie 1 SGP 1
Totaal
25 (nu 26)
voor hen een verstandige keuze. In het buitenland reken je op Facebook, Twitter, mails en Skype om contact te onderhouden met je familie. In sommige landen, zoals Turkije, staan deze communicatiemogelijkheden onder druk. Elders worden ze afgeluisterd. De Europese Unie is de enige wereldspeler die hier significante invloed op uit kan oefenen.”
••••••••••••••••••••••••••• Mooi, al die woorden en argumenten om Nederlanders in het buitenland tot stemmen te bewegen. Maar emigranten worden, zodra ze de grens over zijn, toch gewoon keihard vergeten door de politiek? d e l a n g e “Door het CDA en de EVP in ieder geval niet. Omdat wij het vrije verkeer van personen en de coördinatie van de sociale zekerheid belangrijk vinden, besteden wij veel aandacht aan emigranten. Dit doen we onder meer door in te spelen op vragen en zorgen van betrokkenen: door vragen te stellen in het Europees Parlement en klachten in te dienen bij de Europese Commissie. Een concreet voorbeeld is de grensoverschrijdende meeneembaarheid van (aanvullende) pensioenen, waar na jarenlange stilstand eindelijk overeenstemming over is bereikt. Het CDA heeft zich hier zowel in de Tweede Kamer als in het Europees Parlement flink voor ingezet. Ter verdere illustratie: als een Nederlander na tien jaar werken in Nederland in Londen gaat werken en wonen, maar na een maand werkloos wordt, dan krijgt hij een Britse werkloosheidsuitkering alsof hij
Aangesloten bij Europese groep EVP/ED Geen S&D ALDE ALDE Groenen/EVA EUL/NGL ECR/Conservatieven&Hervormers EFD/Onafhankelijkheid en Democratie EUL/NGL
tien jaar én een maand in het Verenigd Koninkrijk heeft gewerkt. Dit soort zaken worden in de coördinatieverordening 883/2004 geregeld.” e p p i n k “Nederlanders in het buitenland worden door de VVD echt niet vergeten. Het gaat om een groep van bijna een miljoen mensen. De VVD hoopt dat ze een band houden met Nederland; wat makkelijker is geworden in het elektronisch tijdperk. Vroeger was emigreren afscheid nemen. Dat is niet meer zo. De VVD hoopt ook dat Nederlanders in het buitenland een sterkere factor worden door te stemmen bij verkiezingen voor de Tweede Kamer en het Europees Parlement. Hoe meer zij stemmen, hoe meer zij een electorale factor worden waarmee men in Den Haag rekening moet houden.”
“We vinden het belangrijk dat emigranten zich uitspreken over de politieke koers die Nederland vaart, want die koers heeft ook invloed op wat we in het buitenland voor elkaar kunnen boksen; en dus op hen. Daarom mogen ze stemmen voor de Europese verkiezingen.”
sneijder
“Helemaal mee eens dat Nederlanders in het buitenland nog te vaak worden vergeten. Maar niet door ons. D66 is actief bezig met de belangen van emigranten.”
boucke
“Als politieke partijen zich terugtrekken achter de dijken, raken zij het zicht kwijt op de buitenwereld, inclusief de Nederlandse emigranten. Dat zagen we in
sargentini
MEI 2014 VERTREK NL
| 19
reportage het jarenlange debat over de inperking van de mogelijkheid van een dubbel paspoort. Ook Nederlandse expats dreigden het slachtoffer te worden van het heilloze streven om mensen een enkelvoudige identiteit op te dringen. Nu al raken expats soms hun Nederlandse staatsburgerschap kwijt als zij een tweede nationaliteit aannemen, vaak ongewild of zelfs zonder het te weten. GroenLinks was en is tegen het inperken van dubbele nationaliteiten. Dubbele paspoorten zijn een verrijking voor de samenleving en een economische troefkaart.” “Of Nederlanders in het buitenland worden vergeten, hangt vooral van henzelf af. De Eurofractie van de SP helpt iedereen, ongeacht of men binnen of buiten Nederland woont. Soms zijn er onderwerpen waarbij Nederlanders in het buitenland bijzondere belangen hebben. Zo heb ik mijn uiterste best gedaan om de onderhandelingen over de antidiscriminatierichtlijn, die onder andere discriminatie op basis van godsdienst, beperking of seksuele oriëntatie in de lidstaten verbiedt, vlot te trekken. Helaas blijft vooral Duitsland nog steeds dwarsliggen. Voor Nederlanders in andere EU-lidstaten is het goed om te weten dat zij daar dezelfde bescherming tegen discriminatie krijgen als in Nederland zelf. Het is echter belangrijk dat problemen die niet automatisch op het bordje van Europarlementariërs komen door emigranten zelf worden aangekaart.”
de jong
“Vergeten worden ze niet, maar Nederlandse emigranten staan inderdaad niet op de prioriteitenlijstjes van politici. Nu is het natuurlijk zo dat Nederlandse emigranten vaak goed integreren en
va n d a l e n
20
|
VERTREK NL MEI 2014
“We vinden het belangrijk dat ook emigranten zich uitspreken over de politieke koers die Nederland vaart” zelfredzaam zijn. Niettemin is het zowel voor Nederland als voor de emigranten goed de banden warm te houden. Emigranten en hun netwerken bevorderen de culturele, sociale en economische relaties tussen Nederland en hun verblijfslanden. En ja, soms komen Nederlandse emigranten in het buitenland in de problemen. Dan moet de Nederlandse overheid, bijvoorbeeld via de lokale ambassades, indien mogelijk bijspringen.” m a n d e r s “Uit het oog is, ook in de politiek, vaak uit het hart. Emigranten kunnen daar zelf iets tegen doen door zich lokaal of regionaal te organiseren, zoals bijvoorbeeld in Spanje op grote schaal gebeurt. Lid worden of blijven van een Nederlandse politieke partij kan ook helpen om de band met de Nederlandse politiek in stand te houden. Het contact moet van twee kanten komen.”
“De Piratenpartij is voorstander van het keep in touch-beleid. We zijn aangesloten bij de Europese Piratenpartij en Pirate Parties International, en zijn daarmee op veel vlakken een internationale partij. Dit betekent dat de lokale piratenpartij in het land waar men naartoe getrokken is ook ondersteund wordt met een stem op ons. Bij het gros van deze lokale partijen kan men ook zo binnenlopen.” pontier
PVV en Partij voor de Dieren geven niet thuis De redactie van VertrekNL heeft ook de PVV, de Partij voor de Dieren en Artikel 50 verschillende keren benaderd om hun standpunten ten aanzien van emigratie en de positie van Nederlanders in het buitenland naar voren te brengen. Zij wilden of konden daar niet aan meewerken.
reportage In 2012 zijn er 144.491 Nederlanders1 geëmigreerd. Omgekeerd zijn er in datzelfde jaar 158.374 immigranten bij gekomen. Al met al is er de afgelopen jaren een stijgende lijn te zien in het aantal Nederlanders dat emigreert. Hoe proberen de partijen eventuele ‘scheefgroei’ in Nederland – door vertrek van vaak hoogopgeleide emigranten en binnenkomst van vaak laagopgeleide immigranten – op landelijk en lokaal niveau meer in balans te brengen? d e l a n g e “Er bestaan goede fiscale regelingen voor de weinige hoogopgeleide emigranten die in Nederland komen werken. Dit is de zogenaamde fiscale 30%-regeling.”
“De VVD is voorstander van kwaliteitsimmigratie via de blauwe kaart2 om specifieke tekorten op de Nederlandse arbeidsmarkt op te vullen. Het klopt dat er een grote immigratie is geweest van lager opgeleiden en dat er zo een negatief beeld van immigratie ontstond. Maar kwaliteitsimmigratie is eppink
van Nederland én Europa voor studenten, ondernemers en starters, door te investeren in onderwijs, kennis en innovatie. Onderwijs is de sleutel tot succes en persoonlijke groei. Wij willen onderwijs weer de kwaliteit en aandacht geven die het verdient. Onderwijs betekent voor D66 een leven lang leren, zodat mensen zichzelf blijven ontwikkelen.” “Vooropgesteld: ook laagopgeleide migranten hebben we nodig. Zij doen het werk dat Nederlanders niet meer willen doen, van de tomatenpluk in het Westland tot het schoonmaakwerk voor middenklassegezinnen in de steden. Waar dit werk zwart gebeurt, moeten we het proberen te ‘witten’. Zo kunnen misstanden als uitbuiting en slechte huisvesting beter worden aangepakt. Dat neemt niet weg dat Nederland en Europa baat hebben bij meer hoogopgeleide kenniswerkers. In het Europees Parlement zet GroenLinks zich ervoor in om de blauwe kaart van de Europese Unie aantrekkelijker te maken voor kennismigranten, onder
sargentini
“Dubbele paspoorten zijn een verrijking voor de samenleving en een economische troefkaart” absoluut nodig om de balans te herstellen. Dan gaat het om mensen die nodig zijn en die bijdragen aan de nationale economie.”
andere door de inkomenseis te verlagen en toegang tot de hele Europese arbeidsmarkt te bieden.”
“Wij vinden het belangrijk dat iedereen een baan vindt die bij hem past, of je nu hoog- of laagopgeleid bent. Je moet voldoening uit je werk kunnen halen. Ook vinden we het belangrijk dat werknemers zich blijvend ontwikkelen bij hun werkgever. Dat stimuleren we. Wij willen een scholingsrecht en een scholingsplicht: werknemers hebben het recht op scholing, maar ook de plicht zich te laten scholen. Op die manier stopt je ontwikkeling niet na je opleiding, maar gaat die de rest van je leven door. Daarnaast vinden we dat iedereen de kans moet krijgen om zich te ontwikkelen in Nederland, of je nu rijke en goedopgeleide ouders hebt of een laagopgeleide immigrant bent.”
de jong
sneijder
“D66 werkt als onderwijspartij keihard aan het aantrekkelijker maken
boucke
“Voor de SP is het belangrijk dat we aan onze internationale humanitaire verplichtingen blijven voldoen. We zijn dan ook voorstander van een ruimhartig asielbeleid. Tegelijkertijd zijn we er niet voor dat kennismigranten uit met name ontwikkelingslanden worden aangeworven: dat berooft die landen van talent dat daar nog meer nodig is dan in Nederland. Het leidt gemakkelijk tot een brain drain. Als er sprake is van scheefgroei, dan zal goed onderwijs ervoor moeten zorgen dat aan de behoeften op de arbeidsmarkt wordt voldaan.” “De ChristenUnie staat voor een sterke Nederlandse economie waarin sectoren die hoogopgeleide werknemers aantrekken, zoals voor onderzoek en ontwikkeling, gestimuleerd en ondersteund worden.
va n d a l e n
Tegelijkertijd is het zo dat de wereld vol met kansen ligt en dat Nederlanders vaak veel te bieden hebben. Ik begrijp dus best dat hoogopgeleide en initiatiefrijke Nederlanders soms emigreren. Wij hebben nu eenmaal geen financiële sector die zich met de Londense City kan meten, geen universiteiten met zo veel geld als Harvard en geen klimaat dat met Zuid-Frankrijk kan concurreren. Niettemin heeft Nederland een sterke, gediversifieerde economie die immigranten, zowel hoog- als laagopgeleid, blijft aantrekken. Mits die mensen bereid zijn hun best te doen om te integreren en zich aan de regels houden, is daar niks mis mee.” m a n d e r s “Nederland moet zien te voorkomen dat hoogopgeleide emigranten vertrekken en plaatsmaken voor laagopgeleide immigranten. Dat kan door meer te investeren in research en development en andere sectoren die belangrijk zijn voor het scheppen van nieuwe, hoogwaardige banen. Nederland moet meer eisen stellen aan immigranten die zich hier willen vestigen. Als we al immigranten nodig hebben, dan liefst goedopgeleide mensen in sectoren waar bij ons tekorten dreigen te ontstaan.” p o n t i e r “De Piratenpartij vindt dat scheefgroei een gevolg is, en geen oorzaak. Het oplossen van migratieproblematiek ligt in het wegnemen van de oorzaak, niet in het bestrijden van de gevolgen. Hoog- en laagopgeleiden moeten de kans krijgen om zich te vestigen in een lidstaat naar keuze. Door te werken aan het gelijktrekken van koopkrachtniveau in de lidstaten wordt scheefgroei automatisch tegengegaan. Overigens zien we een tijdelijk vertrek van hoogopgeleiden niet per se als iets negatiefs. Een tijdelijk verblijf in het buitenland kan een goede manier zijn om kennis en informatie met elkaar te delen. Dit leidt tot innovatie. En de nieuwe en interessante ervaringen die men opdoet leveren voor beide partijen voordelen op.” n
Op 22 mei zijn de Europese Verkiezingen. Het invullen van de EmigrantenStemWijzer helpt u in het maken van uw keuze. Ga naar www.vertreknl.nl/emigrantenstemwijzer 1
Bron: CBS (emigratie- en immigratiecijfers over 2013 wor-
2
den in het tweede kwartaal van 2014 bekendgemaakt).
De Europese blauwe kaart is bedoeld voor werknemers die
hooggekwalificeerde arbeid verrichten binnen de Europese Unie. Om voor een kaart in aanmerking te komen moeten werknemers voldoen aan een loon- en opleidingseis.
MEI 2014 VERTREK NL
| 21
Haagse Zaken p err o d e j o n g
Stommetje spelen bij de stembus
We schrijven hier meestal over de manier waarop de Haagse politiek omgaat met Nederlanders in het buitenland. Maar hoe politiek zijn expats en emigranten zelf eigenlijk?
S
temmen vanuit het buitenland: als er één ding is waar je expats gillend gek mee krijgt, dan is dat het wel. Krijgen ze de stemformulieren een keer op tijd, dan blijkt het gebruikte potlood weer niet rood genoeg en belandt de met veel moeite uitgebrachte stem alsnog in de prullenbak. Geen wonder dat de Tweede Kamer in 2010 een lijvig zwartboek Stemmen in het Buitenland kreeg aangeboden. En geen wonder dat bij de verkiezingen twee jaar geleden nog geen 36.000 stemmen afkomstig waren van expats en emigranten. Op papier konden dat er meer dan een half miljoen zijn.
Aangepaste Kieswet Maar dat was toen en dit is nu. In juli 2013 is de Kieswet aangepast om stemmen vanuit het buitenland eenvoudiger te maken. Niet verbazingwekkend was dat een initiatief van de VVD, de partij die bij diezelfde Nederlanders in het buitenland sinds jaar en dag de grootste is. Stemformulieren kun je nu ook per email ontvangen – insturen moet helaas nog wel per post – en een groen of blauw potlood mag zowaar ook. De eerste praktijktest van
het nieuwe systeem was de recente inschrijving voor de Europese verkiezingen van 22 mei. En dat is eigenlijk best jammer. Want niet alleen maken Europese verkiezingen altijd minder los dan Kamerverkiezingen, voor expats en emigranten die in een ander EU-land wonen geldt bovendien dat ze mogen kiezen of ze stemmen op Nederlandse partijen of op partijen in hun woonland.
Stommetje spelen Veel conclusies zijn er uit deze ‘pilot’ van de aangepaste Kieswet dan ook niet te trekken. Toch blijft het knagende gevoel dat het gehannes met stemformulieren maar een klein deel van het probleem is. Gebrek aan politieke betrokkenheid speelt wel degelijk ook een rol. En dat is niet zo gek. Als expat of emigrant hangt je succes soms af van stommetje spelen en Oost-Indisch doof zijn. Wat voor de Nederlandse atleten tijdens de Olympische Winterspelen in Sotsji gold, geldt wat dat betreft dubbel voor Nederlanders in het buitenland. Die atleten moesten volgens premier Mark Rutte gewoon hun werk kunnen doen: medailles verzamelen! Den Haag speelde daarbij een ondersteunende rol, en zelfs koning Willem-Alexander leende zich ervoor om in het Holland Heineken House gezellig een pilsje te drinken met de Russische president Vladimir Poetin.
Rusland en Syrië Er wonen in Rusland zo tussen de 500 en duizend Nederlanders. Die hoor je niet zo snel over de omstreden antihomowet van Poetin of over de annexatie door Moskou van de Krim. En dat verwacht ook eigenlijk
niemand: ze zouden er hun eigen veiligheid immers maar mee in gevaar brengen. Ander voorbeeld: Syrië. Een paar jaar geleden ontstond ophef over de Amsterdamse Nicole Wouters. Die was met haar gezin verhuisd naar Damascus en liet van daaruit vrolijk weten dat een ‘Arabische Lente’ in het land van Assad ondenkbaar was, omdat iedereen er in volmaakte harmonie leefde. Intussen ligt het land in puin en geeft Wouters onder de noemer Mediawerkgroep Syrië nog steeds haar mening. Begin dit jaar schreef ze nog te hopen op een “overwinning, insh’Allah. Voor Syrië, haar president en de bevolking”. Maar het beeld is vooral dat van een bange vrouw met twee kinderen.
Blootgeven Het is misschien nuttig om nog eens te benadrukken: geen land zo gevaarlijk, geen regime zo smerig, of er zit wel ergens een handjevol Nederlanders. Zelfs in het NoordKorea van Kim Jong-un wonen er naar verluidt zeven, al ontbreken daar natuurlijk officiële cijfers. Expats en emigranten zijn experts in het overleven: dat geldt net zo hard als ze niet in Noord-Korea wonen, maar in een ‘gewoon’ land zoals Frankrijk of Duitsland. Hoe realistisch is het dan om te verwachten dat ze zich opeens wel gaan blootgeven als er in Nederland gestemd wordt? Of ze met minder bureaucratisch gedoe alsnog de knop omzetten, zal pas blijken bij de volgende Kamerverkiezingen. Maar de kans dat er dan 500.000 ingevulde stemformulieren liggen lijkt me net zo groot als de kans dat Syrië ooit het harmonieuze paradijs wordt waar Nicole Wouters van droomt. n
MEI 2014 VERTREK NL
| 23
reportage
24
|
VERTREK NL MEI 2014
reportage
Politiek niet geïnteresseerd in Nederlandse emigranten
“Het getuigt van gebrek aan respect voor de buitenlandse kiezer” tekst
oetse eilander | fotografie peter beemsterboer
MEI 2014 VERTREK NL
| 25
reportage Hij noemt zich allesbehalve een nationalist, verre van dat zelfs. Wel kijkt Eelco Keij (36) regelmatig met een afgunstige blik naar landen als Frankrijk en Zwitserland, waar burgers in het buitenland een duidelijke stem en invloed hebben in de nationale politiek. Keij, die in New York woont en werkt, schreef er een politiek manifest over, getiteld Kapitale Connecties. Want Nederland moet zich eindelijk eens realiseren hoe groot de culturele en economische waarde van al die honderdduizenden expats en emigranten voor ons land is. Het is een oproep aan burgers en politici die hier geen weet van hebben, of het misschien niet willen weten.
D
e officiële presentatie van Kapitale Connecties op het Binnenhof in Den Haag spreekt wat dit laatste betreft boekdelen. Behalve enkele D66-partijgenoten van Eelco Keij schitterden de politieke partijen vooral door afwezigheid. Dat er alleen Tweede Kamerleden van D66 op de presentatie afkwamen moet u hebben teleurgesteld. “Natuurlijk, maar ik vond het vooral niet in hun eigen belang. Van sommige partijen verbaasde het me niet, maar van de VVD bijvoorbeeld wél. Die partij krijgt traditiegetrouw de meeste stemmen uit het buitenland. Als je dan niet op komt dagen, terwijl we drie Kamerleden individueel hadden uitgenodigd, dan getuigt dat van gebrek aan respect voor de buitenlandse kiezer.”
26
|
VERTREK NL MEI 2014
Misschien vindt de VVD het wel goed zo. De partij krijgt in het buitenland immers al de meeste stemmen. De noodzaak tot veranderingen is er dan blijkbaar niet. “Dat zou kunnen, maar in dat geval denk ik dat D66 een heel interessante weg is ingeslagen. In reactie op mijn manifest is Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma benoemd als officieel aanspreekpunt voor Nederlanders in het buitenland. En vergis je niet: het gaat om een parlementair unicum, want het is een geheel nieuwe portefeuille. Ik zou graag zien dat de andere partijen dat idee overnamen.” De meeste Nederlanders in het buitenland wonen daar vrijwillig. Waarom zou Nederland zich nog met hen moeten bemoeien en omgekeerd? “Dat is simpel. Nederlanders wonen steeds vaker buiten Nederland. Om dan te denken: ‘O, ze hebben de landsgrenzen verlaten, dus tabee’, dat is toch echt een gedachte uit de twintigste eeuw. Mensen reizen volop heen en weer, en keren vaak ook weer terug naar hun vaderland. Vertrekken is lang niet altijd meer voor altijd. De meeste mensen kennen tegenwoordig wel familie of vrienden die in het buitenland wonen. De meerderheid van deze groep wil helemaal niet worden buitengesloten, maar juist bij Nederland betrokken blijven.” Maar al die bewuste Nederlanders, die dan weer hier wonen, dan weer een tijdje daar, die regelmatig in Nederland op bezoek gaan, die via internet contact houden met vrienden en het nieuws in de gaten houden: die redden zich toch prima zelf? “Er bestaat een hardnekkig misverstand dat iedereen die naar het buitenland vertrekt rijk is. Dat is absoluut niet waar. Het is, zeker in het begin, vaak heel hard werken in je nieuwe omgeving. Maar wat minstens zo belangrijk is, is dat we het belang van deze groep inzien, de waarde die deze mensen op cultureel én economisch gebied voor Nederland hebben. Dat heb ik in mijn manifest willen aantonen.” Economische en culturele waarde voor Nederland, dat klinkt mooi. Maar hoe weet of meet je zoiets? “Dat is inderdaad lastig in modellen vast te leggen, maar ik ben ervan overtuigd dat het zo is, mede door mijn eigen onderzoek. Ik heb gekeken naar vijf zogeheten macrobronnen:
reportage “Politieke partijen moeten hun buitenlandse kiezers mobiliseren. Zij zouden bijvoorbeeld personen kunnen aanwijzen die als primaire verantwoordelijkheid hebben contact met Nederlanders in het buitenland te houden” Joris Voorhoeve, oud-minister van Defensie en voormalig fractieleider VVD
waar Nederlanders wonen, waar ze naartoe emigreren, vanuit welke landen het meest gestemd wordt, wat de meest belangrijke handelslanden voor Nederland zijn en vanuit welke landen de meeste toeristen naar Nederland komen. Als je de top 10-landen per bron met elkaar vergelijkt, dan zie je dat die lijst vrijwel hetzelfde is, telkens opnieuw. Oftewel: waar Nederlanders gaan, ontstaat internationale handel voor Nederland zelf. Zo help ik in New York als vrijwilliger het daar gevestigde Anne Frank Center. We gaan naar scholen toe en geven exposities over tolerantie. Mensen die daarbij zijn zeggen: ‘Hé, dat is interessant, dat wil ik weleens met eigen ogen zien in Amsterdam. Ik ga naar het Anne Frank Huis.’ Zo werkt dat, die rol van Nederlanders moeten we niet onderschatten. Dit manifest roept daarom ook op tot nog meer economisch onderzoek.” Komt dit manifest niet op een heel slecht moment? Het Nederlandstalig onderwijs in het buitenland staat onder druk, ambassades en consulaten sluiten hun deuren, Nederland lijkt vooral met zichzelf bezig. “We zitten natuurlijk allemaal in tijden van recessie en economische neergang. In Nederland zijn we ook meer binnen de dijken gaan leven. Toen ik in 2006 naar New York vertrok, was het nog van: ‘Hé, kom je uit Nederland? Great!’ In 2010 was het: ‘Hé, wat is er bij jullie aan de hand, with this guy, Wilders?’ Tegenwoordig is het: ‘What the hell is going on in your country?’ Die mensen lezen ook de verhalen over Nederland. Bijvoorbeeld rond de gemeenteraadsverkiezingen, daar mocht alleen Nederlands worden gesproken. Dus
als je als buitenlander in Nederland geen Nederlands spreekt, word je bij veel dingen buitengesloten. Dat is toch wel erg veranderd de laatste jaren. Het Nederlands onderwijs in het buitenland, dat is ook zoiets. Nederland ziet het belang van goed taalonderwijs niet in, dat zoiets best iets mag kosten. Het vergeet dat kinderen die in het buitenland opgroeien een goede opleiding hebben gehad, veel talen spreken en later wellicht weer in Nederland gaan wonen en werken. Als ze de taal goed spreken en schrijven, dan pluk je daar als land de vruchten van. Zo’n groep heeft vaak ook frisse ideeën en plannen. Dat
is heilzaam, dat hebben we nodig in een maatschappij die voor een groot deel van het buitenland afhankelijk is. Gelukkig is D66 er recent in geslaagd de subsidie weer op de agenda te krijgen. Zulke ontwikkelingen bieden hoop.” U pleit voor een aantal Kamerzetels dat wordt bezet door Nederlanders in het buitenland. Als dat niet lukt mag het ook een adviserend orgaan zijn. Maar wie geeft mij de garantie dat je daarmee bijvoorbeeld de subsidie voor het Nederlands taalonderwijs kunt redden? “Ik denk dat het dan anders was gelopen.
MEI 2014 VERTREK NL
| 27
reportage “De politiek heeft geen flauw benul waarom Nederlanders vertrekken naar het buitenland en wat ze daar gaan doen, en hoe we hun kracht weer bij ons eigen land kunnen betrekken” Sjoerd Sjoerdsma, Tweede kamerlid voor D66
moet het stembiljet naar de Nederlandse ambassade laten sturen, maar die zijn niet overal of ver weg. Bovendien is stemmen ook een emotionele aangelegenheid. Wij moeten al vier weken voor de Nederlandse datum stemmen en kunnen dus niet meer reageren op wat er in de campagne gebeurt. We missen zo een belangrijk deel van de verkiezingsstrijd, weten niet welke kant de partijen op willen.”
“D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma is benoemd als officieel aanspreekpunt voor Nederlanders in het buitenland. Dat is een parlementair unicum” Als er nu een wetsvoorstel is dat slecht uitpakt voor Nederlanders in het buitenland, dan moeten we daar achteraf op reageren, brieven schrijven, een petitie opbouwen. Op het moment dat wij al in de Kamer zitten, of advies geven aan de regering, dan zitten we in de fase ervoor. En dan hebben we kracht. Dat zie je bijvoorbeeld in Zwitserland. Daar komt die raad twee keer per jaar bijeen, op eigen kosten trouwens, en praat dan mee over belangrijke zaken.”
28
|
VERTREK NL MEI 2014
Overschat u de politieke behoefte van emigranten en expats niet? Bij de laatste verkiezingen was er een opkomst van nog geen 10 procent. Dat getuigt niet van een massale politieke betrokkenheid. “Ik kan je zo een aantal e-mails laten lezen van Nederlanders die me schreven dat ze hun stembiljet hadden binnengekregen... na de verkiezingen. En dat is echt een probleem. Als je in Tanzania woont of in Chili, dan ben je afhankelijk van lokale posterijen. Of je
Wat gaan die nieuwe Kamerleden of leden van het adviesorgaan straks precies doen? “Ik hoop om te beginnen dat bij een volgende campagne, voor welke verkiezing dan ook, partijen als CDA, PvdA en VVD ook een aanspreekpunt als Sjoerd Sjoerdsma naar voren schuiven. Die personen zouden dan ook in het buitenland campagne moeten voeren. Het is in hun eigen belang, er zijn flink wat zetels te verdienen. Nederlanders weten dan ook meteen welke persoon ze kunnen bellen of mailen als ze vragen of ideeën hebben, dat zou al een enorme winst zijn. Dit manifest heeft dan ook geen politieke voorkeur, ik hoop echt dat zo veel mogelijk partijen mee gaan doen. Mijn wensen en dromen hoeven ook niet in een paar maanden tot stand te komen, zoiets moet groeien. Het moet tot nadenken aanzetten, het moet bekritiseerd en gewogen worden.” Stel, die Kamerzetels komen er op korte termijn en u bent een van die Kamerleden. Wat gaat u als eerste veranderen? “Om te beginnen zorg ik dat er een initiatiefwetsvoorstel komt dat dubbele nationaliteit
reportage mogelijk maakt, dat de subsidie voor Nederlandstalig onderwijs in het buitenland een definitieve status krijgt en dat er een goed alternatief komt voor consulaten die door bezuinigingen dichtgaan.” U woont in New York en reist voor uw werk en ook voor de presentatie van dit manifest van hot naar her. Voelt u zich nog Nederlander of inmiddels vooral wereldburger? “Ik voel me bovenal Brabander. Tijdens het carnaval bijvoorbeeld heb ik er echt de balen van dat ik er niet bij kan zijn. En
ik heb natuurlijk familie in Nederland en vrienden. Nederland neem je mee waar je naartoe gaat. Over uiterlijk drie jaar gaan we sowieso terug, voor mijn kinderen. We willen hen een tijdje in een Nederlandse omgeving laten opgroeien, zodat ze zich straks in Amerika én Nederland thuis voelen. Ik spreek thuis daarom ook Nederlands met hen, lees hen voor uit Dikkie Dik en we kijken naar de Nederlandse Sesamstraat. Het is ook voor jezelf: je wilt toch die Nederlandse band met je kinderen opbouwen, waar je ook woont.” n
“Waar Nederlanders gaan, ontstaat internationale handel voor Nederland zelf”
Geef Nederlanders in het buitenland een stem! Te vaak wordt nog gedacht over expats en emigranten als mensen die “van twee walletjes eten”; die allemaal rijk zijn en vanuit hun luxe optrekje in het buitenland opeens meer inspraak willen in Nederland. Een allang achterhaald beeld, zegt Keij. Bent u het daarmee eens of oneens? Ga naar www.kapitaleconnecties.nl om uw stem uit te brengen. De laatste 10 jaar overheerst in NL helaas de bekrompenheid, het defensieve instinct. Het is altijd beter om uit te gaan van kansen en nieuwe mogelijkheden. Niet toevallig is het juist D66 dat zich het meeste sterk maakt voor de NLers in het buitenland. Bravo. – s t e f s m u l d e r s Hier worden de puntjes op de i gezet. De misvatting dat nederlanders in het buitenland ‘van 2 walletjes willen eten’ is al tientallen jaren achterhaald door de nu steeds meer verspreide opvatting van Internationale Samenleving. Hierbij zou ik ook graag willen wijzen op het feit dat b.v. in de V.S. men NAAST loyale VS-er OOK trots mag zijn op zijn/haar zgn. ‘roots’. Oftewel: ons aller (vele) achtergronden. We hopen dat men zich in Nederland nu ook vertrouwd maakt met dit (internationale) begrip in een steeds kleinder wordende wereld, met een steeds meer en meer van elkaar afhankelijk zijnde (planeet-)bevolking. – i n a o o s t Als Nederlander wonend in Brussel sinds 1958 en als Europeaan van het eerste uur: bravo voor deze benadering die geheel ligt in de lijn wat reeds gebeurt in andere landen zoals, binnen de EU, in Finland en in Frankrijk. De internationale organisatie Europeans Throughout The World ETTW gevestigd in Brussel federeert nationale organisaties die zich inzetten voor de Europese burger in het buitenland, binnen en buiten de EU. – i v o d u b o i s Bekijk de video gemaakt door videojournalist Maarten Langelo voor WereldMagazine op www.kapitaleconnecties.nl
MEI 2014 VERTREK NL
| 29
serie
ALLEEN EMIGREREN “Zonder partner op wie je financieel én emotioneel kunt terugvallen, word je maximaal gedwongen er iets van te maken”
Alleen emigreren: je moet het maar durven. Geen bekend gezicht als je ’s avonds thuiskomt, geen schouder om op te leunen als het even tegenzit. In deze nieuwe serie komen emigranten aan het woord die alleen het avontuur tegemoet gingen. Freelance journaliste Miriam Mannak (36) groeide als expatkind op in Rwanda en Angola. In 2004 keerde ze terug naar het continent waar ze haar hart al als klein kind aan verloor.
de Cape Times, tijdens persconferenties of tijdens mediatrips. Daarnaast heb ik een paar maanden geleden een hiking club opgericht. Ruim 200 mensen hebben zich inmiddels aangemeld. Zuid-Afrikanen, expats, mensen die na een relatiebreuk nieuwe mensen willen leren kennen, mensen die houden van de natuur; het is een leuke, diverse club. Afgelopen weekend zijn we met een groep van 25 man langs een prachtige bergketen vol grotten geklommen, volgend weekend gaan we naar de Tafelberg. Paul, één van de ZuidAfrikaanse leden, gaf me laatst spontaan een dikke knuffel en zei: ‘Weet je wat ik tof vind? Dat een buitenlandse het voor elkaar heeft gekregen om ons Zuid-Afrikanen te verenigen, om ons ons land weer eens met andere ogen te laten zien.’ Een ontzettend mooi moment was dat.”
Nooit spijt tekst manon de heus | foto’s privébezit
I
n 2004 nam ik deel aan een mediaprogramma van het Nederlands Instituut voor Zuidelijk Afrika. Ieder jaar stuurden zij een groep jonge journalisten naar Zuid-Afrika om werkervaring op te doen. Ik kwam terecht bij de Cape Times, een lokaal dagblad in Kaapstad. Maar toen het programma na zes maanden afliep, was ik nog lang niet klaar met Zuid-Afrika. Het was tien jaar na de val van de apartheid en dus was het een land in beweging, een land met een identiteitscrisis. Er waren nog zo veel verhalen die ik graag wilde schrijven. Daar komt bij dat Afrika in mijn bloed zit.
30
|
VERTREK NL MEI 2014
Mijn ouders hebben ruim twintig jaar een expatbestaan geleid en dus ben ik opgegroeid in Rwanda en Angola. Mijn liefde voor Afrika is altijd gebleven, ook toen we op mijn twaalfde terugkeerden naar Nederland.”
Hiking club “In de afgelopen negen jaar heb ik een groot sociaal netwerk opgebouwd in Kaapstad. Ik heb één Nederlandse vriendin die in Kaapstad werkt voor het orkest, maar mijn overige vrienden en kennissen zijn allemaal Zuid-Afrikanen. Veel van hen heb ik leren kennen via de journalistiek: via mijn werk bij
“Ik heb er nooit spijt van gehad dat ik alleen ben geëmigreerd. Sterker nog: ik ben heel blij dat ik het in mijn eentje ben aangegaan! Zonder partner op wie je financieel én emotioneel kunt terugvallen, word je namelijk maximaal ‘gedwongen’ er iets van te maken. Ik denk dat me dat zeker in mijn contacten met de locals heeft geholpen. Het is toch makkelijker afstappen op anderen als er thuis niemand op je wacht. Maar natuurlijk zijn er ook momenten waarop een partner die in hetzelfde schuitje zit heel welkom zou zijn. In Zuid-Afrika heb ik bijvoorbeeld continu te maken met bureaucratische rompslomp. Zo was mijn betaalpas laatst verlopen en moest ik een nieuwe aanvragen. Urenlang werd ik van filiaal naar filiaal
serie
gestuurd omdat de pasjes overal op bleken te zijn! Op dat soort momenten mis ik een Nederlandse partner die zou begrijpen hoe absurd dat is wel. Ik denk dat ik altijd een beetje tussen twee werelden in zal leven. Kaapstad is mijn thuis, maar in Nederland wonen ook mensen van wie ik veel houd. Toch is terugkeren naar Nederland voorlopig geen optie. Ik heb jarenlang hard gewerkt om naam te maken als ‘Zuid-Afrika-correspondente’. Verhuis ik weer naar Nederland, dan ben ik dat in één klap kwijt. Bij de gedachte alleen al breekt het angstzweet me uit. Ik sta met ieder been in één land, maar als het erop aankomt, leun ik toch het meeste op het been in Zuid-Afrika. Ik ben gesetteld hier, heb wortel geschoten. En dat is een heerlijk gevoel.” n
Overweeg jij ook alleen te emigreren? Locals leren kennen is in de meeste landen minder moeilijk dan het lijkt. Vraag je af wat je zelf leuk vindt om te doen en ga het zoeken in die hoek. Houd je van wandelen? Sluit je dan aan bij een wandelclub. Houd je van bergbeklimmen? Sluit je dan aan bij een bergbeklimclub.
t i p va n m i r i a m
MEI 2014 VERTREK NL
| 31
foto maddy christine hope
interview
32
|
VERTREK NL MEI 2014
interview
Ben Tiggelaar koos voor updatejaar in de VS voor het hele gezin
“Door een jaar weg te gaan kon ik mijn werk waar nodig opnieuw uitvinden” Je een jaar lang onderdompelen in een andere cultuur. Studeren in het buitenland aan een gerenommeerde universiteit. Alleen mogelijk voor studenten? Managementspecialist Ben Tiggelaar zette een streep door zijn volle agenda en verhuisde met zijn hele gezin een jaar naar de Verenigde Staten.
tekst hester otter
MEI 2014 VERTREK NL
| 33
interview
N
og maar net zijn de koffers uitgepakt, of het gewone leven vraagt alweer alle aandacht. Kinderen gaan naar hun gewone school, nieuwe afspraken voor seminars bij bedrijven staan ingepland. Druk natuurlijk, zegt Tiggelaar, wanneer hij aanschuift aan een tafel in een restaurant aan de rand van de Soesterduinen. De ervaring van een jaar leven in de Verenigde Staten kan door een volle agenda snel naar de achtergrond verdwijnen. “Maar ik ben toch een stuk meer ontspannen geworden, doordat ik nu tijd reserveer voor de dingen die ik wil doen. Dat heeft dit jaar mij zeker geleerd.”
Updatejaar Zijn gezin wilde graag een ‘updatejaar’, vertelt Tiggelaar. Een jaar waarin je de tijd neemt stil te staan bij je leven en tijd neemt voor je gezin. “We wilden ons een jaar lang onderdompelen in een andere cultuur, zodat je met een andere blik naar jezelf en naar anderen kunt gaan kijken. Dat vonden we belangrijk. We kozen uiteindelijk de Verenigde Staten, omdat veel professoren in mijn vakgebied daar leven. Maar om ons doel te bereiken had het ook Barcelona of Bologna kunnen zijn.” Wonen en werken in het buitenland was een langgekoesterde wens van Tiggelaar en zijn vrouw. “We komen beiden van oorsprong uit Oost-Groningen. Als studenten droomden we er ook van om een tijd in het buitenland te studeren en te werken. Maar nog voordat we onze studies hadden afgerond, kregen we kinderen en kochten we een huis. En dat plan om in het buitenland te gaan werken… nou, dat bleef op de plank liggen.” Het buitenland bleef wel trekken, vertelt Tiggelaar. Zijn vrouw Ingrid maakte onder meer documentaires in de achterbuurten van Johannesburg en over bejaarden op het Russische platteland. Samen bezochten ze later voor christelijke hulporganisaties vluchtelingenkampen en sloppenwijken. “Door al die reizen ontdek je telkens weer dat er buiten Nederland zoveel te beleven valt.” Maar van een echt verblijf kwam het niet.
Laatste kans Totdat hun oudste dochter bijna het huis uit ging om te gaan studeren. De ouders
34
|
VERTREK NL MEI 2014
“We hadden weliswaar niet het huis dat we graag wilden, maar we maakten wel meteen kennis met de Amerikaanse gastvrijheid” beseften dat dit hun laatste kans was om met het hele gezin voor een langere periode naar het buitenland te gaan. “We zijn een hecht gezin”, vertelt Tiggelaar. “We wilden zo’n project alleen oppakken als we het met z’n allen konden doen.” Een vakantie in Californië deed het gezin besluiten om langer te blijven dan een paar weken. “De kinderen wilden best voor langere tijd in het buitenland wonen. Toen zeiden we nog: ‘Wees voorzichtig met wat je wenst’, want we zaten inmiddels al na te denken hoe we zo’n reis konden realiseren.” Met een journalistenvisum en geloofsbrieven van enkele redacties kon Tiggelaar een nieuwe start in de Verenigde Staten maken. Maar nog voordat de koffers uiteindelijk werden gepakt stond een bijzondere verga-
dertechniek met het gezin op de planning: een ‘pre-mortem’, een methode die helpt al te grote teleurstellingen te voorkomen. “Je stelt je de slechtste situatie voor”, zegt Tiggelaar. De oudste drie gezinsleden gingen nadenken over de vraag hoe een vreselijk jaar eruit zou zien. “Een negatieve brainstorm dus”, licht hij toe. “Iedereen moest zich voorstellen dat we net terug waren van een vreselijk jaar en iets opschrijven waardoor dat gekomen was. Toen bleek dat ons jaar in de Verenigde Staten pas echt mislukt was als het onderwijs niet goed geregeld was. Vanwege slechte scholen bijvoorbeeld, of doordat de kinderen allemaal op verschillende scholen terecht zouden komen.” Met dit scenario in het achterhoofd besloot het gezin te kiezen voor een jaar privéonderwijs. “We hadden besloten om
interview
Boston is een van de oudste en rijkste steden van de Verenigde Staten. Hoewel Boston naar inwonertal gerekend slechts de 22e stad in de Verenigde Staten is, is het met ruim 600.000 inwoners wel de op drie na dichtstbevolkte stad van het land.
naar Boston te gaan vanwege de universiteiten en het culturele klimaat. Maar de ‘public schools’ in Boston kennen een lotingsysteem en daardoor was het onvoorspelbaar op welke school onze kinderen terecht zouden komen. Dat wilden we liever niet.” De kinderen konden terecht op een internationale school, met kleine klassen en intensieve begeleiding – inclusief twee weken Engels drillen tijdens de zomervakantie. “Op een leuke manier, hoor”, lacht Tiggelaar. “Dan gingen de leerkrachten bijvoorbeeld met de kinderen de stad in of naar de dierentuin om de belangrijkste uitdrukkingen te leren.” Ook de school in Nederland deed niet moeilijk over de ‘sabbatical’ van de familie. De kinderen konden, doordat ze lessen bleven volgen, het volgende jaar gewoon doorstromen naar een andere klas.
Geen woning Geen rampjaar dus, maar het begin van de reis verliep een stuk minder soepel dan het gezin had gehoopt. Het plan was eenvoudig: de eigen woning aan de rand van Soest zou worden beheerd door familieleden. Een bekende in Maine kon de familie helpen bij het
vinden van een geschikte woning in Boston. Rond de jaarwisseling was het gezin al een week in Boston geweest om de buurten alvast iets beter te leren kennen. “Dan schrijf je wat straatnamen op, maar het blijft moeilijk om vanuit Nederland te bepalen wat een geschikt huis of een geschikte plek is.” Uiteindelijk werd een woning gevonden en volgens zijn contact was het een ideale locatie. “Wij stonden om vijf uur ’s middags voor het huis. De buren vroegen wat wij daar deden en we vertelden dat we de woning hadden gehuurd. ‘Nee hoor’, zeiden ze. ‘Dat huis wordt helemaal niet verhuurd.’ Daar sta je dan met zeventien koffers. Het grappige is: je gelooft het eerst niet. Wij zeiden: ‘Ja hoor, we huren het wel, want we hebben een contract.’ Het duurde een uur voordat we ge-
“Hoe langer je wegblijft, hoe meer je gebonden raakt aan je nieuwe stek”
loofden dat het huis echt niet werd verhuurd en dat het een scam was. We waren de aanbetaling kwijt: een paar duizend euro. Maar ook konden we nergens terecht: alle hotels die we belden waren volgeboekt vanwege conferenties in de stad.”
Logeerbed Tiggelaars contact in Maine zorgde voor een oplossing: ze konden overnachten bij haar zwager. Zo begon de sabbatical uiteindelijk op het logeerbed in een vreemd huis, met de kinderen die op de bank sliepen. “Dat was onze eerste grote les”, zegt Tiggelaar. “We hadden weliswaar niet het huis dat we graag wilden, maar we maakten wel meteen kennis met de Amerikaanse gastvrijheid. Die is absoluut niet oppervlakkig. In Nederland denken we dat vaak, maar als het erop aankomt staan Amerikanen klaar om je te helpen. Natuurlijk, we hadden misschien de laatste kamer kunnen huren in een vreselijk duur hotel, maar deze oplossing was veel beter.” De familie kon de woning van het oudere echtpaar een maand huren. Het gaf hen genoeg tijd om op zoek te gaan naar een ander
MEI 2014 VERTREK NL
| 35
interview onderkomen. “Het werd zo’n mooi ouderwets Amerikaans houten huis met een veranda in Brookline, een zelfstandige enclave binnen Boston. De begane grond en de helft van de eerste verdieping waren voor ons. We konden vanaf daar op de fiets naar het centrum van Boston en Cambridge fietsen.” De tweedehands meubels werden door de kinderen bij elkaar gezocht via internet. “We hebben alles gemeubileerd voor een paar honderd dollar. De spullen kwamen uit de hele omgeving. Een uur rijden voor een tafel is in de VS heel gewoon.” De hond en de kat werden overgevlogen en het gezinsleven kon beginnen.
Betalen per vak Tiggelaar en zijn vrouw volgden wekelijks colleges aan Harvard University. “Je kunt aan Harvard losse vakken volgen, via de zogenaamde ‘Extension School’. Je betaalt per vak en dat is erg voordelig.” Hij volgde het vak filosofie, zij psychologie. “Die colleges werden op hetzelfde tijdstip gegeven en daarna liepen we over Harvard Yard en gingen we ergens een hapje eten. Het was waanzinnig leuk om met Ingrid te bespreken wat we die avond hadden geleerd. Het was ook net alsof de cirkel rond was: tijdens onze studie hadden we gehoopt ooit in het buitenland te kunnen studeren. En dan ben je twintig jaar verder en doe je het uiteindelijk.” Tiggelaar had daarnaast een shortlist samengesteld van denkers die hij interessant vond en regelde interviews. “Zo zat ik uiteindelijk op het kantoor van Icek Ajzen, veruit de meest geciteerde psycholoog ter wereld. Het interview duurde een uur en daarna zaten we nog een paar uur te praten over allerlei onderwerpen en ideeën. De studenten waren al naar huis voor de zomer, het gebouw was leeg en we hadden alle tijd. Ik had hierop gehoopt en als dat dan lukt, denk je: wat geweldig dat ik deze kans krijg.” Maar, zegt Tiggelaar, alles wordt gewoon. En zo verdwijnt ook de eerste euforie van het studeren aan Harvard na een paar weken naar de achtergrond. “In het begin denk je: ik loop hier toch maar mooi. Maar er komt
een moment dat je over het terrein van de universiteit naar college rent om op tijd te zijn, net zoals alle anderen. Je went ook aan het drukke verkeer, aan de slordigheid, aan het gegeven dat bijna niets af is in de VS. De roestige bruggen, de gaten in de weg: je kijkt er niet meer van op.”
Lege agenda Waar hij nog het meest aan moest wennen, was zijn agenda die opeens een stuk leger was geworden. Weliswaar had hij een reeks interviews gepland met beroemde bedrijfskundigen en psychologen, maar een drukbezet man was hij niet meer. “In Nederland had ik vier tot vijf seminars per week. Die wilde ik goed voorbereiden en mijn werkuren verschoven steeds vaker naar de avond en de
“Door het verblijf in Boston hebben we gezien hoe goed het is tijd te reserveren voor de mensen die je belangrijk vindt” 36
|
VERTREK NL MEI 2014
vroege ochtend. Dat begon me steeds meer uit te putten. Daarom wilde ik maar weinig plannen in dit jaar in de VS. Maar daarmee vielen ook veel sociale contacten weg. Daar moest ik aan wennen en dat miste ik zeker.” Sporten of met het gezin op stap gaan: er was genoeg tijd. “Maar ik moest mij er bijvoorbeeld wel toe dwingen om weer eens puur voor de ontspanning een boek te gaan lezen. Fictie, in plaats van managementboeken.” Door afstand te nemen van zijn oude werkritme, ontdekte Tiggelaar dat hij in Nederland steeds vaker meer dingen probeerde te realiseren in veel te weinig tijd. “Door een jaar weg te gaan kon ik mijn werk opnieuw onder de loep nemen en waar nodig opnieuw uitvinden. Een column voor NRC kost bijvoorbeeld vier uur werk, maar ondertussen reserveerde ik vaak maar twee uur in de agenda. Die andere twee uur haalde ik vervolgens uit de vroege ochtend of de late avond. Nu ben ik veel realistischer over hoeveel tijd een goede column, het voorbereiden van een seminar of het schrijven van een boek kost.” Het aantal seminars heeft hij, inmiddels weer aan het
interview
Het gezin Tiggelaar trekt er regelmatig op uit in hun updatejaar.
werk in Nederland, nu doelbewust teruggeschroefd naar een per week.
Tijd reserveren Een jaar in het buitenland verblijven is lang genoeg om andere culturen iets beter te leren kennen. En het is niet te lang, zodat je niet meer in Nederland kunt wortelen, zegt Tiggelaar. “We hadden wel langer kunnen blijven, maar dat had tot een hoop gedoe geleid. In dit jaar werd een nieuw boek gepresenteerd en heb ik ook nog een aantal
seminars in Nederland gedaan. Dus reisde ik drie keer naar Nederland, ook om de mensen weer even te treffen met wie ik samenwerk. Maar drie keer per jaar is niet zo vaak. Nu ging het wel, maar zou de samenwerking ook nog zo soepel verlopen als ik langer weg zou blijven? En wat ook telt: hoe langer je wegblijft, hoe meer je gebonden raakt aan je nieuwe stek.” Om zo’n bijzonder jaar niet snel te vergeten heeft het gezin heel wat positieve inzichten in de Verenigde Staten onderweg
opgeschreven. De aantekeningen pakt hij er regelmatig bij, vertelt Tiggelaar. “We namen als gezin veel meer tijd voor elkaar. Mijn vrouw en ik reserveerden bijvoorbeeld een dag per week voor elkaar. Dan bezochten we een museum of gingen we ‘hiken’ en namen we samen gezins- of werkzaken door. Door het verblijf in Boston hebben we gezien hoe goed het is tijd te reserveren voor de mensen die je belangrijk vindt. Het lukt ons in Nederland nog steeds die dag samen vrij te houden.” n
MEI 2014 VERTREK NL
| 37
serie “Ik heb een halfjaar lang gedoold tussen het grauwe beton, de stinkende uitlaatgassen en de metrostations waar de geur van warme wafels zich mengt met zure urinelucht”
NIEUWE SERIE
Survivalkit voor de partner 38
|
VERTREK NL MEI 2014
serie Je partner krijgt een prachtpositie aangeboden in het buitenland. En jij volgt, want als geboren avonturier hebben vreemde culturen een flinke aantrekkingskracht op je. Vol enthousiasme stap je er met beide benen in. Totdat je jezelf, eenmaal in het land van bestemming gearriveerd, ineens afvraagt of het wel zo prettig is dat je leven op zijn kop staat.
H
et overkwam mij, toen mijn man in 2005 een baan in Brussel kreeg. Noem het avontuurlijk, noem het naïef, maar ik zegde mijn baan als communicatiemedewerker hier direct op om samen met hem het avontuur in te duiken. Vol vertrouwen vertrok ik naar België. Ik had immers eerder fantastische emigratie-ervaringen opgedaan tijdens mijn studie in Mexico en Bolivia. En Brussel, dat lag toch om de hoek? Niets om je druk over te maken dus, dacht ik. Niets bleek minder waar. Uiteindelijk heb ik een halfjaar lang gedoold tussen het grauwe beton, de stinkende uitlaatgassen en de metrostations waar de geur van warme wafels zich mengt met zure urinelucht, bedenkende wat ik hier nou van moest vinden. Niet dat ik op straat woonde. Integendeel, ik woonde in een huis van het type chambre ensuite: met marmeren haarden en plafonds vol ornamenten. Maar de muren kwamen op me af. De straat was mijn uitvlucht. Het begin was zwaar, zonder baan voelde ik me – in de bloei van mijn leven – nutteloos. En bij vlagen zelfs eenzaam. Zo’n stroeve beginfase is overigens niet ongewoon voor emigranten. Sterker nog: na een korte periode van euforie volgt bij het
gros een terugslag. Zijn die verschillen in taal en omgangsvormen wel zo leuk? Zit ik hier op mijn plek? Ben ik eigenlijk gelukkig? Ik klom na een halfjaar uit dit dal, mede doordat ik een baan kreeg met fijne collega’s en een stel goede vriendschappen had gesloten. Maar hoe vergaat het andere Nederlanders die met hun partner verhuizen naar het buitenland? Die nog veel verder trekken dan het Brusselse? Hoe gaan zij om met teleurstellingen in de beginfase? Wat is hun advies aan anderen? Ik vroeg het aan Karin Spijk die met haar gezin in Qatar woont, aan Robert Cromheecke die een gelukkige huisvader werd in Praag en aan Lotte Asveld die eerder naar Nederland terugkeerde vanuit Beijing. En hoe het met mij afliep? Na vier jaar Brussel reisde ik manlief wederom achterna toen hij een baan in Amsterdam vond. Deze keer met minder zin om de koffers te pakken dan toen ik vertrok uit Nederland. Ik was gewend geraakt aan het chaotische Brussel en moest even slikken toen ik aankwam in het aangeharkte Nederland. Maar die gewenning was van korte duur. Toch heeft dat lastige halfjaar in Brussel indruk op me gemaakt. Misschien geldt: hoe dieper je door het dal gaat, hoe sterker je eruit komt. Hoe dan ook, ik heb er in elk geval een levendige belangstelling voor andermans expatavonturen aan overgehouden. n
“Het moet een avontuur zijn waar je beiden achter staat, anders kun je beter niet gaan” tekst leontien aarnoudse
MEI 2014 VERTREK NL
| 39
serie xxxxxx
Karin Spijk over het binnenleven in Qatar
Heimwee naar buiten Verhuizen naar een land waar altijd de zon schijnt, dat klinkt velen als muziek in de oren. Maar wat als de temperatuur oploopt tot 50 graden? Dan zit je liever binnen met de airco aan. Dus toen Karin Spijk einde zomer 2011 emigreerde naar Qatar, hopte ze 24 uur per dag van airco naar airco. “Pas na een jaar kwam ik erachter wat voor impact het binnenleven op me had.”
Survivalkit voor de partner 1 40
|
VERTREK NL MEI 2014
E
en amusante uitdaging, zo zag de toen nog in Hoorn wonende Karin Spijk (1973) haar enkele reis naar dit bijzondere moslimland, waar expats voor tachtig procent deel uitmaken van de bevolking. Samen met haar drie kinderen Tom, Nina en Sara, destijds 7, 6 en 1 jaar oud, reisde ze haar man Olav achterna die drie maanden eerder was vertrokken. Zonder moeite zegde ze haar baan in de kinderopvang op. Die stond immers toch al op de tocht, en met haar opleiding als basisschoolleerkracht vond ze het wel weer tijd voor wat nieuws. Eenmaal aangekomen krijgt haar dagelijkse leven in Doha steeds meer vorm. Het gezin bewoont een huis op een compound (een omheinde leefgemeenschap, vaak met voorzieningen, red.) en Karin heeft een aanstelling op een school voor een dag per week. En terwijl Olav in beslag wordt genomen door zijn werk als inspanningsfysioloog in de lokale voetbalcompetitie, stort Karin zich verder volledig op de zorg voor haar kroost. “Achteraf gezien was dat eerste jaar een heftige tijd”, vertelt Karin. “Ik had nooit beseft dat de kinderen zo veel heimwee naar hun leven in Nederland zouden hebben. Regelmatig barstten ze in tranen uit. Ik probeerde het hen zo veel mogelijk naar de zin te maken en nam ze bijvoorbeeld mee naar kinderbijeenkomsten van de Dutch Speaking Association. Maar de grote moeilijkheid was dat ze niet buiten konden spelen, zoals ze gewend waren in Nederland. Daar was het veel te heet voor. De kinderen verveelden zich doorgaans met al dat binnen zitten. Om de moed erin te houden zette ik hen voor de buis met een Disneyfilm. Soms keken ze overdag urenlang tv, iets dat ik in Nederland nooit tolereerde. Maar hier was alles anders.”
serie
Karin en Olav sluiten een compromis: als de situatie na een jaar niet verbetert, keren ze terug. Maar zo ver hoeft het niet te komen. In de zomer van 2012 gaat het gezin even terug naar Nederland om vakantie te vieren. Twee maanden kamperen ze in de bossen. “Al dat groen om je heen, de hele dag buiten zijn en alles op de fiets kunnen doen: heerlijk vond ik dat”, vertelt Karin. “Alleen toen kwam het moment om de koffers te pakken en terug naar Qatar te gaan. Daar zag ik vreselijk tegenop. Ik had absoluut geen zin.” Eenmaal terug in Doha zit Karin niet lekker in haar vel. “Wanneer de kinderen naar school gingen, keerde ik ’s ochtends terug naar bed. Steeds vaker kroop ik terug onder de wol, totdat ik om één uur de kinderen weer moest ophalen en besefte dat ik weer een ochtend niets gedaan had. Het voelde alsof de tijd stilstond.” Karins vriendin, die in opleiding was voor huisarts, duwt haar een formulier onder de neus om depressiviteit in kaart te brengen. “Ik schrok ontzettend van de uitkomst. Zat ik zo in de put?” Het is in elk geval een wake-up call voor Karin. Ze beseft dat ze zich te veel heeft geschikt naar de belangen van haar kinderen en zichzelf totaal heeft weggecijferd. “Ik was de moeder van, de echtgenote van, maar wie was ik zelf?” Ze besluit dat ze – naast haar baan van een dag per week – meer activiteiten voor zichzelf moet ontplooien. Ze begint haar hobby’s haken en fotografie weer op te pakken en ze gaat op zoek naar meer werk. “Ik had geluk. Er kwam destijds een functie vrij voor drie ochtenden in de week op de Nederlandse afdeling van een internationale school. Met beide handen greep ik de kans aan, en ik kreeg de baan.” Karin raapt haar moed bijeen om weer achter het stuur te kruipen en zelfstandig naar haar werk te rijden. Nooit eerder heeft ze in Doha gereden. Doordat ze niet langer gebruik hoeft te maken van taxidiensten, krijgt ze meer vrijheid terug. “Momenteel heb ik het hier erg naar mijn zin. Niet alleen wat werk betreft, ook geniet ik meer van tijd met mijn gezin. De weekenden vullen zich met bezoeken aan de souq, de speeltuin of de schaatsbaan in het winkelcentrum. We maken woestijntochten en gaan naar barbecues en festivals. Ook hebben we veel internationale vrienden.” En hoe ervaart Karin het Qatarse klimaat inmiddels? “Heet, maar in de winter kun je wel naar buiten. Als ik dan hoor dat het in Nederland dagenlang grauw is en regent, kijk ik uit het raam naar een strakblauwe hemel en denk: hier schijnt tenminste de zon.” n In het volgende nummer van VertrekNL het verhaal van Robert Cromheecke, de gelukkige huisvader in Praag.
“Soms keken de kinderen overdag urenlang tv, iets dat ik in Nederland nooit tolereerde”
“Vergeet jezelf niet! Zorg dat je tijd voor jezelf inplant, zodat je niet alleen bezig bent met de zorg voor het huishouden of je gezin. Door werk te zoeken en je hobby´s op te pakken ben je al een heel eind op de goede weg.”
karins tip
MEI 2014 VERTREK NL
| 41
column
illustratie
andrea kruis
Tweede huis C h i m è ne va n O o s ter h o u t A ctrice en presentatrice van diverse televisiepro g ramma’ s , woonde en k ele jaren in Z weden
“Een eigen huis een plek onder de zon en altijd iemand in de buurt die van me houden kon” R ené F ro ge r
H
et is een luxe dat wij in het westen leven, want hier kennen we in principe geen armoede. Althans, dat hoeft niet vrijwillig. Ieder mens dat wíl, mag en kán werken en een baan heeft of in inkomsten voorziet, heeft meestal ook gewoon een huis of woonruimte. Ik ben mij er ook terdege van bewust dat die banen- en huizenmarkt onder druk heeft gestaan, maar laten we het positief bekijken: onze economie is volop in beweging, dus dat biedt perspectief. Sterker nog: we hebben bijna allemaal een dak boven ons hoofd en als dat niet het geval is, dan staan de deuren van het Leger des Heils ook nog altijd wagenwijd open, mocht dat gewenst zijn. Gelukkig is het over het algemeen dus niet zo erg gesteld met ons Nederlanders. Integendeel: de groei van het aantal Nederlanders met een tweede woning gaat maar dóór, ondanks de crisis! Sterker nog: maar liefst 475.000 mensen in Nederland hebben een tweede huis, en daarvan heeft 35 procent een tweede huis in het buitenland.
Buitenverblijf Zo gek is dat nog niet, want sinds het Romeinse Rijk bestaat is het bezit van een buitenverblijf, naast de reguliere woning, voor de elite
42
|
VERTREK NL MEI 2014
een heel normaal verschijnsel. In die tijd was een tweede huis over het algemeen alleen maar voor de welgestelden weggelegd. Tegenwoordig is dat voor veel medelanders bereikbaar geworden en is het tweede huis zelfs een enorme trend geworden. Dat merk ik tijdens mijn presentaties bij HouseVision. Daar kan het niet op, want de tweede huisjes zijn hier bijna niet aan te slepen, of het nu gaat over huur, verhuur of verkoop. Zie hier het bewijs: het gaat dus helemaal niet zo slecht in Nederland. Voor de crisisjaren, vanaf 2009 tot heden, is de toename enorm opvallend. In ons eigen land is de toename van het aantal tweede woningen per jaar zelfs groter dan de productie van officiële recreatiewoningen. Dit is natuurlijk ook vrij bijzonder. Bij navraag geeft 80 procent van de tweedewoningbezitters aan maximaal één maand per jaar in hun tweede optrekje te bivakkeren, omdat ze simpelweg geen tijd hebben om ernaartoe te gaan. Zij brengen dus nog niet eens 10 procent van het jaar door in hun tweede huis? Dit is een doodordinair luxeprobleem!
Het eilandse leven Maar niet alleen in Nederland is het tweede huis een luxe, ook in Zweden. Daar heeft bijna ieder gezin een tweede huis, op een van de eilanden die in de archipelago liggen. Het Zweedse archipelago, ook wel de scherenkust van Stockholm genoemd, is een archipel van ongeveer 24.000 eilanden, waar maar liefst 50.000 vakantiehuisjes zijn te vinden. Vol verbazing maak ik de activiteiten van de Zweden mee als ze weer een weekend naar hun tweede huis ‘moeten’, want daar lijkt het soms op. Ik krijg dan het gevoel dat al die materie maar een blok aan hun been is. Iedere donderdagavond beginnen ze al met het bij elkaar sprokkelen van de spullen die ze nog mee moeten nemen. Want ook al is het tweede optrekje van alle gemakken voorzien, er is altijd wel íets dat je mist, toch? En o ja, je kunt de huisjes natuurlijk niet per auto bereiken, want ze
column
liggen op een van die eilanden, dus ze zijn alléén per bootje bereikbaar. Hotseklotsend zie je de Zweden dan hun hele huisraad in dat bootje overgooien en op het laatst nog even de kinderen erbij en natuurlijk de hond, kat en al het andere mét of zonder hartslag. Dat zo’n boot niet zinkt is mij tot op de dag van vandaag nog één groot raadsel. Maar goed, het is gelukt: alles en iedereen wordt overgevaren naar het tweede huis en eenmaal aangekomen op het eiland, soms wel zo’n anderhalf uur varen, moet weer de hele huisraad uit het bootje gehesen worden en naar het tweede huis gedragen worden. Meestal ligt zo’n huis op de meest prachtige plek van het eiland, dus minimaal honderd trappen omhoog stappen, maar dan heb je ook een geweldig uitzicht.
“Vol verbazing maak ik de activiteiten van de Zweden mee als ze weer een weekend naar hun tweede huis ‘moeten’” Voordat iedereen goed en wel geacclimatiseerd is, zijn er in ieder geval weer een paar liters bier en wijn verorberd, dus die hoeven op maandagochtend vroeg níet meer mee terug gevaren te worden naar het vasteland. Dat scheelt weer. Maar goed, de eerste avond is voorbij en dan is het alweer zaterdagochtend. Tijd voor de kinderen om naar tennisles, paardrijden of voetballen te gaan of aan een andere activiteit deel te nemen én, je raadt het al: dat is op het vasteland. Dus weer anderhalf uur varen in het bootje om de sportactiviteiten plaats te laten vinden. Dan weer terugvaren om met volle teugen te genieten van het eilandse leven, om vervolgens maandagochtend voor dag en dauw hetzelfde ritueel te herhalen, maar dan precies andersom. Heerlijk.
Sores en stress Gezellig toch, zo’n tweede huis? Mijn bloeddruk stijgt alleen al van het aanschouwen van dit spektakel, laat staan van het ondergaan en beleven. Niets voor mij dus, dat tweede huis. Gewoon lekker op vakantie gaan van dat beetje geld. Een hoop sores en stress minder, en na een paar weekjes weer totaal uitgerust in het leven staan, dát is volgens mij de oplossing. Geniet! n
de immigrant | leven
“Ik voel me vooral kosmopoliet. Het maakt me niet uit waar ik woon”
44
|
VERTREK NL MEI 2014
leven | de immigrant De bekroonde Deense striptekenaar en animator Børge Ring won in 1985 een Oscar met de animatiefilm Anna & Bella. Tegenwoordig woont Ring met zijn Nederlandse vrouw in het Brabantse Overlangel. Maar dat had net zo goed op een willekeurige andere plek kunnen zijn, want ieder gevoel van nationalisme is de 93-jarige kunstenaar vreemd.
Van Denemarken naar Nederland tekst oetse eilander | fotografie peter beemsterboer
Waarom bent u ooit naar Nederland gekomen? “Toen ik in 1952 naar Amsterdam vertrok, wist ik niet voor hoe lang dat zou zijn. Veertien dagen, een jaar, ik zou wel zien. Ik had een aanbieding van Marten Toonder om op de tekenfilmafdeling te gaan werken als striptekenaar. Dat wilde ik dolgraag. Het maakte me niet uit waar het was, het had in iedere stad, in ieder land kunnen zijn. Het werk beviel me zo goed, ik ben er 21 jaar gebleven. Amsterdam was toen nog een andere stad, niet zo crimineel. Het mooie was: als je hier kwam als Deen, kon je met zo veel mensen praten. Surinamers, Amerikanen, Indonesiërs, allerlei nationaliteiten kwam je tegen. Dat vond ik een fantastische rijkdom. In Denemarken keken we op tegen Nederland. Een land dat qua afmetingen vergelijkbaar is met het onze, maar kijk hoe knap ze waren met zo veel dingen: waterbouw, de KLM, Philips, noem maar op. Daarom was het voor mij heel apart om te merken dat de Nederlanders nogal negatieve opvattingen hadden over zichzelf. Geen idee waar dat vandaan komt, maar het viel me wel meteen op. Zo hoorde ik regelmatig: ‘Hoe bent u hier in vredesnaam verzeild geraakt?’”
ik ben geridderd in de Orde van de Nederlandse Leeuw? Ik ben niet zo zelfbeschouwend. Ik voel me vooral kosmopoliet. Het maakt me niet uit waar ik woon, landen interesseren me niet zo veel. Ik heb in Londen gewerkt, in Toronto, in Berlijn, heb vrienden in Japan, Syrië en Noorwegen. Ik vind vooral mensen interessant, hoe ze zijn en hoe ze zich gedragen. Ik hoorde eens iemand zeggen: ‘Een orgasme is zo ongeveer hetzelfde in ieder land.’ En zo is het ook: mensen verschillen overal even veel of, beter gezegd, even weinig. Ik zie de verschillen heus wel, maar voel ze niet.”
Wat heeft u nog met Denemarken? “Ik kom er nog vaak, kan er de weg goed vinden. Soms vragen mensen of ik geen zin heb om terug te keren. Dan zeg ik: ‘Ja, maar je kunt niet terugkeren in een land dat je zestig jaar geleden verlaten hebt.’ Nederland is in die tijd enorm veranderd, maar dat is Denemarken ook. Ik zou best in Normandië willen wonen, vanwege de mensen en het land. Waarom? Ik zou het niet weten, jongen, dat kan ik niet uitleggen.”
Is er in al die jaren ook iets Nederlands aan u geworden?
Uw boerderij in het Brabantse Overlangel is in 2012 volledig afgebrand. Raakte u niet ontheemd, een deel van uzelf kwijt?
“Ik zou het niet weten. Misschien het feit dat
“Eerst denk je vooral praktisch: waar ga ik
wonen, hoe kom ik aan nieuwe spullen? Mijn boeken, schoenen, brillen, gitaren, alles was weg. Ook veel tekeningen zijn in vlammen opgegaan. Uiteindelijk leer je van zo’n ervaring, dat spullen niet onmisbaar zijn, minder belangrijk dan ik had gedacht. Nu heb ik nog vijf boeken. Wat overblijft is wel onmisbaar: mijn vrouw, mijn kinderen en veel goede vrienden. En o ja, toch één apparaat: mijn huisvriend de iPad. Die stelt mij in staat in contact te blijven met de wereld.” n
“Oké, als ik dan toch iets moet zeggen over verschillende nationaliteiten, dan moet dat denk ik maar via een mop: Voor een Europeaan is de hemel waar De koks Frans zijn, De politie Brits, Waar de automonteurs Duits zijn, De organisatoren Zwitser En de minnaars Italiaan. De hel is waar De koks Brits zijn, De politie Duits Waar de automonteurs Frans zijn De minnaars Zwitser En de organisatoren Italiaan.”
MEI 2014 VERTREK NL
| 45
bed & breakfast | leven
46
|
VERTREK NL MEI 2014
In deze rubriek vertellen eigenaren van een B&B over de passie voor het vak, de voor- en nadelen van het runnen van een B&B, de diversiteit aan gasten, maar natuurlijk ook wat hun eigen locatie zo bijzonder maakt. tekst
rimke de groot |
fotografie
hans zeegers
In deze editie, in een iets andere opzet, geeft Peter Schoenmaker – schrijver van het boek Je maakt wat mee als hotelier – een top acht van adviezen aan B&B-eigenaren om ondernemender te denken.
P
eter Schoenmaker spreekt uit ervaring. Hij runde samen met zijn vrouw Janneke jarenlang een hotel in Haarlem en later een klein boutique hotel in Frankrijk. Inmiddels is ook het Franse hotel verkocht en is Peter boekenschrijver geworden. Met al zijn ervaring als hotelier ziet hij dat veel Bed & Breakfast-eigenaren een heel belangrijk aspect over het hoofd zien: namelijk dat er ook geld verdiend moet worden. “Zij beginnen een camping of een B&B en zijn de hele dag in touw, maar ze vergeten de vraag te stellen of het wel genoeg oplevert.” Peter had die ondernemende instelling als hotelier wel. “Als ik een top tien zou moeten maken met aandachtspunten voor B&B-eigenaren, dan staan op één, twee en drie: geld verdienen, geld verdienen, geld verdienen. Vaak denken mensen: het pand heb ik toch al. Ze vragen vervolgens vier tientjes of zo voor een overnachting. Maar
daar kun je het niet voor doen als je het zakelijk bekijkt. Het pand moet onderhouden worden, het interieur vervangen, je moet er niet alleen van leven, maar ook sparen voor je pensioen.” Als volgende punt noemt Peter het heel duidelijk kiezen van je doelgroep. Bijvoorbeeld gezinnen met kinderen (of juist geen kinderen), golfers, mensen met honden of pokerliefhebbers. “Richt je je op pokerliefhebbers, organiseer dan elke avond een pokertoernooi. Hoe meer je je aanbod op je doelgroep aanpast, hoe gerichter je gasten trekt. Maak een analyse van de concurrenten in je omgeving. Wat zit hier al qua aanbod en hoe kan ik me daarvan onderscheiden? Als je dat heel goed doet, zullen mensen speciaal naar jouw streek komen om bij jou te overnachten.”
Denken in publiciteit is iets dat Peter zelf als hotelier goed onder de knie had. Het hotel in Haarlem kreeg dankzij de mooie inrichting reportages in 250 magazines over de hele wereld. “Veel mensen beginnen met familie en vrienden als gasten en hopen dat zij het verder gaan vertellen. Maar er zijn honderdduizenden B&B’s. Je moet je dus onderscheiden.” Een juiste balans tussen gastvrijheid en mensen hun eigen gang laten gaan is ook belangrijk. “Natuurlijk moet je op tijd vragen of je iets voor je gasten kunt doen, maar je moet ook niet de hele dag bij hen op de lip gaan zitten”, zegt Peter. “Misschien willen ze ook wel een uurtje zonder jou doorbrengen. Dat is een van de moeilijkste dingen in het horecavak, om daar een goede balans in te vinden.”
Denken in foto’s
Contact houden
De inrichting is het vijfde punt op het lijstje van Peter. “Kijk niet alleen of alles aanwezig is, maar denk vooral in foto’s. Als mensen die foto’s zien, moeten ze meteen denken: dat ziet er goed uit. Zorg dat je een website hebt, maar ook dat die te vinden is. Probeer dus in kranten en bladen te komen.”
Houd ook na vertrek contact met je gasten, raadt Peter aan. “Bewaar hun e-mailadres. Heb je iets leuks te melden, laat het dan even weten. Bijvoorbeeld als je verbouwd hebt. De gast waardeert dat en het is een goedkope manier om reclame te maken onder je bestaande gasten.”
“Maak een analyse van de concurrenten in je omgeving. Wat zit hier al qua aanbod en hoe kan ik me daarvan onderscheiden?” MEI 2014 VERTREK NL
| 47
bed & breakfast | leven
En evalueer, zegt hij tot slot. “Vraag na afloop wat je gasten ervan vonden en wat er in hun ogen mogelijk verbeterd kan worden. Probeer zelf ook te zien wat de gast ziet. Als je in bad ligt zijn dat andere dingen dan wanneer je een bad staat schoon te maken. Slaap zelf in de kamers. Daarom deed ik elke keer als ik een hotelkamer schoonmaakte alle lampen aan en uit. Dan zie je meteen of ze allemaal nog werken of dat er een lamp vervangen moet worden.” n
“Hoe meer je je aanbod op je doelgroep aanpast, hoe gerichter je gasten trekt” Altijd al gedroomd van een eigen hotelletje in een zonniger klimaat? Wacht maar tot de gasten komen! Peter Schoenmaker schrijft geestig en vlot over wat zich allemaal afspeelde binnen én buiten zijn kleine hotel in het zuidwesten van Frankrijk. Geen treurige Ik vertrek!verhalen, maar verrassende anekdotes waarbij de clou toch weer anders blijkt te zijn dan je zou verwachten. De waarheid wordt nergens overdreven; het echte leven blijkt leuk genoeg! Je maakt wat mee als hotelier, Waargebeurde belevenissen in en om een Frans boutique hotel P. Schoenmaker ISBN 978 90 821 4000 2 | Paperback e 14,95 | Ceara | november 2013
48
|
VERTREK NL MEI 2014
leven | bed & breakfast
MEI 2014 VERTREK NL
| 49
EMIGRANTEN IN
50
|
VERTREK NL MEI 2014
DE
LUCHT
werken | serie
“Zonder werk wil ik niet in Nederland wonen” Ze zijn jong, hun vliegbrevet hebben ze net op zak en hun studieschuld is een bedrag met vijf nullen. Sinds de Nederlandse vliegmarkt in 2008 is ingestort kiezen veel pas afgestudeerde piloten voor een toekomst in het buitenland: in Engeland, in Oost-Europa of in Azië, als er maar werk is. VertrekNL sprak vier jonge piloten over hun buitenlandervaringen, hun studieschuld en hun passie voor vliegen. Copiloot Paul Benoist is de tweede vliegende Hollander in de serie ‘Emigranten in de lucht’.
tekst
inge van der hoeven
T
oen ik in 2004 met de vliegopleiding van KLM begon, zag de markt er goed uit. Mijn beeld was dat ik in Nederland zou blijven wonen en voor KLM zou gaan vliegen, of eventueel bij Transavia. Veel van mijn jaargenootjes hebben in 2006 inderdaad een baan bij KLM gevonden. En ook bij mij gingen alle selecties goed, behalve het laatste interview. Ik ben toen niet aangenomen, drie jaar later mocht ik het nog eens proberen. En wat doe je dan? Ik had niet over een back-upplan nagedacht en ik had destijds een vriendin in Nederland. Op de brieven die ik uitstuurde kreeg ik aanvankelijk geen reactie. Na een paar maanden mocht ik ineens bij Austrian Arrows, een dochter van Tyrolean Airlines, en bij CityJet in Parijs op gesprek komen. Ik koos voor Austrian Arrows, ook omdat die maatschappij op Amsterdam vliegt en hetzelfde toesteltype gebruikt als KLM. Zo kon ik makkelijker terug naar KLM, dacht ik.”
sprak iedereen binnen een jaar behoorlijk Duits. De sfeer bij het bedrijf was gemoedelijk, maar als piloot werk je soms acht of negen dagen achter elkaar. Als ik ook maar een paar dagen vrij was, ging ik in Nederland al mijn familie en vrienden opzoeken. Op een gegeven moment trok ik dat niet meer: ik wilde ook weleens uitrusten.”
Facebookgroep “Aanvankelijk wilde ik nog terug naar Nederland, maar toen Transavia laatst belde dat ze plek hadden, heb ik ervoor bedankt. Ik heb in Wenen een leventje opgebouwd: ik heb er mijn sportvereniging, een vriendin en veel vrienden. En als ik naar Nederland terugga, zet ik mezelf zes jaar terug in carrière. Ik moet dan weer onderaan de ladder beginnen. Zonder werk wil ik al helemaal niet in Nederland wonen. Bovendien is het niet nodig: ik heb veel Nederlandse vrienden en alle goede dingen halen we naar Wenen toe. Als je ergens een lekkere Nederlandse kaas of kroket kunt kopen, delen we het via een Facebookgroep.”
Hollandse clan “Toen ik bij Austrian Arrows begon, kwam ik echt in een Hollandse clan terecht. Van de 500 piloten waren er zestig Nederlands. Toch
In de volgende uitgave van VertrekNL het verhaal van Sarah van den Boom, copiloot bij EasyJet en woonachtig in Engeland. n
“Toen Transavia laatst belde dat ze een plek hadden, heb ik ervoor bedankt” Naam PAUL BENOIST Leeftijd 27 jaar Geboren in HARDERWIJK Woonplaats WENEN, OOSTENRIJK Beroep copiloot bij TYROLEAN AIRWAYS
MEI 2014 VERTREK NL
| 51
reportage
“Holland en
foto harry kuipers
zijn twee versc
52
|
VERTREK NL MEI 2014
reportage
Nederland
hillende landen” Nederlanders zijn dol op Nutella. En op drop. Ze fietsen al kaasetend van windmolen naar windmolen en lopen de hele dag op klompen. Wiet is op elke straathoek verkrijgbaar en qua bloemen kennen Nederlanders alleen een bosje rode rozen of de tulp. VertrekNL vroeg zich af of dit nu echt is hoe er in het buitenland over Nederlanders wordt gedacht en ging op onderzoek uit. Een onderzoek met soms bizarre uitkomsten. “In Nederland bestaat toch een feestdag waarbij iedereen in zijn blootje over straat gaat?” aldus een Egyptenaar. tekst
jorine de bruin
MEI 2014 VERTREK NL
| 53
reportage
L
aten we beginnen in Amerika. Het grote land waar alles big en beautiful is. Hoe kijken Amerikanen aan tegen Nederland? Vinden ze hen ook big en beautiful? Elize woonde een jaar in Amerika en kreeg diverse clichés te verhapstukken. “Zo denken Amerikanen dat Holland en Nederland twee verschillende landen zijn. Daarnaast werd aan mij gevraagd of Nederlanders echt elke dag stoned zijn en of het klopte dat de Nederlandse vrouwen hun benen en oksels niet scheren. En als klap op de vuurpijl denken ze ook nog eens dat de Nederlandse taal hetzelfde is als de Duitse taal.”
zweren bij het Red Light District in Amsterdam. “En afhankelijk van de leeftijd beginnen ze ook vaak over bloemen, molens of zijn ze trots dat ze het Anne Frankhuis kennen.” Dat er in Amerika op zijn zachtst gezegd bijzonder over Nederland wordt gedacht, beaamt ook Carolien. “Een Amerikaanse man vroeg zich serieus af of wij wel zonlicht in de winter hebben.” Of, zoals Mandy meemaakte: “Toen een Amerikaan hoorde dat ik uit Nederland kwam, reageerde hij enorm enthousiast. Nederland is een geweldige stad en er werd mij meteen haarfijn uit de doeken gedaan in welk Amerikaans park ik wiet zou kunnen roken. Ongelofelijk.”
Mooie vrouwen
Bizarre weddenschappen
Manon heeft in de Verenigde Staten gemerkt dat Amerikanen gewoon veel te weinig over Nederland weten om er überhaupt iets van te kunnen vinden. “Maar wat ze echter wel weer weten en denken, is dat er in Amsterdam volop drugs verkrijgbaar is en dat de Nederlandse vrouwen de mooiste vrouwen ter wereld zijn.” Ook Joan komt met enige regelmaat in Amerika en volgens haar is de algemene opvatting aldaar dat Nederland/ Amsterdam de hoofdstad van Denemarken is, iedere Nederlander niets anders doet dan de hele dag jointjes roken en ze allemaal
VertrekNL-lezer Frank woont in Duitsland en besloot eens in zijn omgeving na te vragen hoe er over Nederland wordt gedacht. “Na een paar standaardgrappen over drugs, dat alle Nederlanders verslaafd zijn aan kaas en dat ze wonen in woonwagens of een molen, kwamen er ook wat serieuzere zaken op tafel.” Zo vindt een collega van Frank dat Nederland prachtige steden heeft. Er zijn mooie winkels en vooral de kleine Nederlandse steden zijn populair onder de Duitsers. Frank: “Ze zijn vooral dol op van die schattige, smalle huisjes. Maar Duitsers zouden er zelf
foto peter beemsterboer
“Begraven jullie mensen boven de grond?” 54
|
VERTREK NL MEI 2014
voor geen goud in willen wonen. Want door de grote ramen die deze huizen vaak hebben, is het volgens hun net alsof je in een etalage zit.” Volgens de Duitsers eten en drinken Nederlanders alleen vla, koffie, frikadellen en kaas. “Onthoud wel dat belegen kaas echt het extreemste is wat een Duitser aan kan”, weet Frank. Maar wat onze Oosterburen vooral aan Nederlanders bewonderen, is het feit dat ze gek en heel vrij zijn. “Of het nou om Koningsdag of voetbal gaat, Nederlanders trekken iets felgekleurds of anders idioots aan en schamen zich er totaal niet voor. Terwijl Duitsers pas heel voorzichtig weer een beetje de Duitse vlag durven te schminken op hun wang.” Grappig om te weten is dat bij het televisieprogramma Wetten dass (Wedden dat, red.) het juist vaak de Nederlanders waren die de meest bizarre weddenschappen aangingen op de Duitse televisie. En wat Duitsers ook enorm verbaast, is dat je Nederlanders overal ter wereld tegenkomt. Oudere Duitsers zijn trouwens vaak groot fan van het Koningshuis, vooral van Koningin Máxima.
Kaaskoppen Over het algemeen vindt men in het buitenland dat Nederlanders veel te hard lachen, zo luiden reacties via Facebook. En dat ze de hele dag door roken. Sarina woont in België
“Nederland is een geweldige stad” en daar worden Nederland(ers) in een aantal kernwoorden omschreven: hartelijk, open, assertief, arrogant, luid, culinair, goede ruimtelijke ordening, zuinig, initiatiefrijk, visie en fashion woestijn. Maar met deze laatste woorden is Coen het totaal niet eens. “Toen ik in het buitenland was, zowel in de Balkan, Wenen als Praag, heb ik meerdere keren gehoord dat Nederlanders er zo stijlvol bijlopen. Altijd netjes verzorgd met mooie hemden, broeken en schoenen.” Maar waarom Nederlanders wel vaak kaaskoppen worden genoemd, werd Ginette tijdens haar verblijf in Barcelona helemaal duidelijk. “Midden op de Ramblas zag ik een groepje Hollanders lopen. Met van die grote witte hoofden, benen en gezichten
Het zag er echt niet uit.” In Australië wordt gedacht dat Nederlanders allemaal hutje mutje wonen en de hele dag tegen elkaar aanlopen met de armen strak tegen het lijf, weet Elske uit eigen ervaring. De broer van Francisca was op een Belgisch festival en zodra zijn nationaliteit bekend werd, vroegen ze standaard of hij ze ook wiet kon verkopen. Dit fenomeen is ook in andere Europese steden bekend. “Zodra ze weten dat je uit Amsterdam komt, valt iedereen in de kroeg over je heen voor cannabis.” De verwarring met Duitsland en Denemarken is erg herkenbaar. Zo ook voor Stephan. “Jij komt uit Nederland? ‘Excuses’, krijg je
dan te horen. ‘Mijn Duits is niet zo goed’. Nee, dat van mij ook niet! Of ze beginnen direct over joints, prostituees en Europese voetballers. De gekste opmerking hoorde ik van een Amerikaan: ‘Dus jullie land ligt onder zeeniveau, begraven jullie dan mensen boven de grond’?” Volgens Linda denken ze in het buitenland dat Nederlanders continu abortussen en euthanasie plegen en dat ze allemaal massaal aan de drugs zijn… Over wiet kan ook Paula meepraten. “Een Italiaanse uitwisselingsstudent was stomverbaasd dat we in Nederland niet tijdens college wiet rookten en alcohol dronken. En toen ik vijftien was en op reis ging naar Frankrijk, was ik van mijn Engelse en Franse leeftijdsgenoten de enige die nog nooit wiet had gerookt. Dat kon niet waar zijn, volgens hen.” Aan Nynke werd in Rome gevraagd of Nederland onderdeel is van Vlaanderen en of Nederlanders dus ook Vlaams spreken… Maar het kan nog erger. Dat bewijs werd aan Jilke door een Egyptenaar geleverd. “Deze beste man dacht dat er in Nederland een nationale feestdag is waarbij alle Nederlanders in hun blootje over straat gaan.”
Prostitutie De mond van Tirza viel letterlijk open toen ze in New Orleans aan de praat raakte met een ouder (christelijk) echtpaar uit Alabama. “Toen ik vertelde dat ik uit Nederland kwam,
greep de vrouw mij bezorgd bij de arm. ‘Lieverd, doe alsjeblieft voorzichtig daar! Ze plukken er zomaar vrouwen van de straat en dwingen ze tot prostitutie.’” Bertus weet dat er in Iran geen hoeren- en drugsclichés over Nederland de ronde gaan. “Iedereen wordt daar braaf geleerd dat Nederland het land van de bloemen is. Ik woon zelf in Duitsland en veel Duitsers vinden Nederlanders een lekker los en gek broertje met een grote mond dat nooit wint met voetbal.” Een klein meisje uit Alabama keek lezeres Jacqueline ongelovig aan toen ze vertelde dat ze uit The Netherlands kwam. “Jij komt uit Neverland?”, vroeg ze. “Sindsdien zeg ik toch maar dat ik uit Holland kom.” En natuurlijk zijn er ook meerdere bekende Nederlanders in Duitsland, die lang niet altijd ook bekend zijn in Nederland. Zo presenteerde Harry Wijnvoord het televisieprogramma ‘Der Preiss ist heiss’ en werd vervolgens bij sportprogramma’s, vooral bij voetbal, altijd gevraagd als ‘Holland-expert’. Ook werd de scheiding van Sylvie Meis en Rafael van der Vaart breed in de roddelbladen uitgemeten en kan Linda de Mol ook in Duitsland niet meer anoniem over straat. Maar ach, laten we maar gewoon lachen om al deze uitspraken over Nederlanders. En al kaas- en dropetend blijven fietsen van windmolen naar windmolen. n
foto peter beemsterboer
reportage
Emigratieboek.nl C
20 13
NAAR
ZWEDEN
Praktische informatie over een verblijfsvergunning krijgen, werk vinden, een woning kopen en een school kiezen voor uw kinderen. Over het afhandelen van zaken met de belastingdienst, opgebouwd pensioen veilig stellen en u op de juiste manier verzekeren.
NAAR
Naast een uitgebreide lijst met adressen en websites is er ook een hoofdstuk gewijd aan de emotionele kant van emigreren. Hierin wordt beschreven welke fasen veel potentiële emigranten doormaken. Afwisseling van enthousiasme en twijfel en hoe daar mee om te gaan.
ZWEDEN
VanDorp
Om het u gemakkelijk te maken vindt u in dit boek op diverse plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR applicatie een foto van de code neemt, wordt u direct naar de desbetreffende video of webpagina geleid. en et w ar t na www.emigreren-naar-caribisch-nederland.info oe n m re u re n! at ig e w m ed e w s e Z ll er A ov
en et w ar t na oe n ! m e u rer en at ig eg w m rw e es r oo ll e N A ov
Al met al een onmisbaar hulpmiddel voor iedereen die zich wil oriënteren op emigatie naar Zweden.
978-94-61850-37-9
CaribisCh NederlaNd ISBN 978-94-61850-16-4
Dit boek is een cross-mediale uitgave. De Ditinhoud boek is een cross-mediale wordt actueel gehouden door middel vanuitgave. diverseDe inhoud wordt actueel internet mediabronnen, te weten: een website, een door middel van diverse gehouden Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhonemediabronnen, te weten: internet App en Twitter. een website, een Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhone Om het u gemakkelijk te maken vindt u in App dit boek en Twitter. op diverse plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR applicatie een foto vanOm de code het u gemakkelijk te maken neemt, wordt u direct naar de desbetreffende vindtvideo u in dit boek op diverse of webpagina geleid. plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR app een foto van de code neemt, wordt www.emigreren-naar-suriname.info u naar de video of webpagina geleid.
VANDORP EDUCATIEF VANDORP EDUCATIEF
---
k
“een boek om aan te bevelen. een eye-opener, waarin een
a spiegel wordt voorgehouden, Hilde Talstr Ruben Heijloo & het stilzwijgen doorbroken en
Update 2012 / 2013
Voorkant - U en de Wet in Spanje - AUG 10.indd 1
9 789081 475815
Croissantje pindakaas EEn nEdErlands gEzin in Frankrijk
humoristische wijze over alle avonturen over als leven in ZUR jong geëmigreerd gezin op het platteland in E TIJD EN! Frankrijk. Afwisselend en origineel wordt de realiteit van een emigratie geschetst. Zoals de twijfels bij het afscheid, de ontlading bij aankomst, valse ‘heimweeën’ die de kop opsteken. En wat het met een ouder doet als je je kind ‘doofstom’ in een anderstalig klasje werpt. Met plaatsvervangende schaamte word je getuige van een genante taalbarrière. Of voel je de wrange climax tijdens een traditionele jacht te paard. ‘Croissantje Pindakaas’ is een inspirerend boek voor elke dromer, Francofiel of emigrant in spé. Voor iedereen een leuk kijkje achter de schermen bij een Nederlands gezin dat het lef had een druk bestaan achter zich te laten en te gaan voor zijn droom. ISBN 978-94-61850-33-1
Educatief
· verhuizen, meubilair invoeren · koop en verkoop onroerend goed · huur en verhuur onroerend goed · hypotheken & verzekeringen · autorijden in Spanje, auto invoeren · zaak beginnen in Spanje, werknemers in dienst nemen · gezondheidszorg in Spanje, ziekenhuizen · geboorte, dood, huwelijk · belastingen op bezit & inkomen, residentie · testament in Spanje / Nederland · omgang met Spaanse autoriteiten, vereniging van eigenaren, makelaars, advocaten, etc.
Derde druk UITGEVERIJ VILLAGE
Met véél
David Searl & Aart van Rijn
Nederlandstalige versie door AART VAN RIJN
9 789461 850331
VanDorp
UITGEVERIJ GRENZENLOOS
“Een beetje masochist moet je wel zijn, want je gaat geheel vrijwillig op een pijnbank met
3de druk
978 94 61850 447
in Spanje
intense prikkelsOMGAAN liggen. Maar...nadien voelNUTTIGE AANGENAAM EN PRAKTISCH ADVIEZEN je dat je leeft!” zo vertelt Eva van Dorst-Smit MET WETTEN EN GEBRUIKEN IN SPANJE op een extraverte, meeslepende en vaakvoor het
Prijs: € 25,-
uitgeverij GRENZENLOOS
UITGEVERIJ GRENZENLOOS
VILLAGE
978 94 61850 478 978 94 61850 539
open zenuwen blootgelegd.” Cynthia ortega-martijn voormalig Tweede kamerlid ChristenUnie.
Derde druk! Boordevol informatie!
Nederlands onvermogen op een eiland ‘U en de Wet in Spanje’ besteedt veel aandacht aan de waar niets is wat het lijkt specifieke verschillen tussen het leven in Spanje en dat in de landen van herkomst. Een greep uit de onderwerpen:
Eva van Dorst-Smit
Croissantje pindakaas
De Tragiek van Bonaire is het persoonlijke verslag van journaliste Trix van Bennekom, die sinds 2005 als antillen-correspondent voor elsevier op Bonaire woont. Gaandeweg blijkt dat ze sindsdien vooraan bij de geschiedenis zit.
van Bonaire
U en de Wet
Eva van Dorst-Smit
maar ook het verhaal van een idyllisch eiland dat in een kolkende stroomversnelling is geraakt. De invasie van Haagse ambtenaren, onder leiding van Henk kamp, die vertellen dat alles anders moet. Ja zeggen, nee doen. Geopolitiek in de achtertuin van de verenigde Staten. maar vooral ook de geschiedenis van de mensen voor wie het eiland al vele generaties de navel van de wereld is.
U en de Wet
De tragiek in Spanje
‘Dé Bijbel voor Nederlandstalige n in Spanje’
AART VAN RIJN
Marielle Saegaert
Revsund
verhalen over gedichten voorlezen bij volle maan, het staatsieportret van de koningin en de begrafenis van kip. Duikersparadijs en roversnest. Speeltuin voor CDa-politici, een hoofdrol voor Hans Hillen. Het broeierige koloniale decor voor de gruwelijke moord op de jonge apothekersassistente marlies AMSTERDAMMERS OP HET ZWEEDSE PLATTELAND van der kouwe. De verlammende zwijgcultuur.
T r i x va n B e n n e ko m
U en de Wet in Spanje
Met het voorbijgaan van de seizoenen verzamelen zij steeds meer aanstekelijke anekdotes over de eigenaardige maar beminnelijke Zweden, lokale culinaire rariteiten, klussen met twee linkerhanden en persoonlijke confrontaties. Een nieuw leven opbouwen in de middle of nowhere valt niet mee, maar overleven was nog nooit zo fijn.
Ondertussen in
De tragiek van Bonaire
Ruben en Hilde openen een Bed & Breakfast en starten een mediabedrijf. Ze doen fanatiek hun best te integreren, verdiepen zich in de meest uiteenlopende plattelandsgewoonten en proberen, ondanks de stress die een renovatie met zich meebrengt, hun relatie een beetje gezellig te houden.
De Tragiek van Bonaire is het verhaal van een bijzonder eiland in een uithoek van het koninkrijk. Bonaire. Sinds 10 oktober 2010 een stukje tropisch nederland. Teruggekeerd in de schoot van het oude moederland, een unieke gebeurtenis. een dorps eiland waar niets is wat het op het eerste gezicht lijkt.
T r i x va n B e n n e ko m
Hoe overleven twee Amsterdammers op het Zweedse platteland? Ruben en Hilde verruilen hun hectische stadsleven voor rust en natuur in de noordelijke provincie Jämtland. In het dorp Revsund, waar de lucht schoon is en de winters lang, kopen zij een oude pastorie aan een meer. Is dat wel zo vredig en idyllisch als het lijkt?
Ondertussen in Revsund
Waar de regen kunst is
haar studie Spaanse a verhuisd ar woont.
LEVEN IN SANTIAGO DE COMPOSTELA
Ruben Heijloo Hilde Talstra
Marielle Saegaert
ondermooie landschap vol heuvels, dorpjes ligt Santiago de Compostela, ar vroeger zich niet zo gemakkelijk r geniet Marielle Saegaert, vrolijk erende straatjes en de eeuwenoude che deel van de stad waar ze net als de gelijkse leven agendaloos doorbrengt. oit helemaal leeg zijn en waar schan leiden, laat Marielle zich elke dag door het onverwoestbare karakter van el een mooi verhaal te vertellen heeft e grote deugd weet te maken… , tijdloze stad gehuld in een niet altijd is zelfs de regen mooi.
Waar de regen kunst is
NEDERLANDERS OVER DE GRENS
AANGENAAM EN PRAKTISCH OMGAAN MET WETTEN EN GEBRUIKEN
NEDERLANDERS OVER DE GRENS
Dit boek is een cross-mediale uitgave. De inhoud wordt actueel gehouden door middel van diverse internet mediabronnen, te weten: een website, een Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhone App en Twitter. Om het u gemakkelijk te maken vindt u in dit boek op diverse plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR app een foto van de code neemt, wordt u naar de video of webpagina geleid.
VanDOrP eDUCaTieF VANDORP EDUCATIEF
VANDORP EDUCATIEF
N A A R
SURINAME
9 789461 850164 >
978-94-61850-31-7
VANDORP EDUCATIEF
Auteur Esther Zoetmulder weet als geen ander hoe het is om de stap te zetten en daadwerkelijk te emigreren naar Suriname. Zij woont nu al tien jaar met haar gezin in Paramaribo.
E M I G R E R E N
n a a r
SURINAME
Dit boek is een cross-mediale uitgave. De inhoud wordt actueel gehouden door middel van diverse internet mediabronnen, te weten: een website, een Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhone App en Twitter.
Veel praktische informatie, een uitgebreide lijst met adressen en websites en een hoofdstuk gewijd aan de emotionele kant van emigreren maken dit boek compleet.
en et w aar Al met al een onmisbaar hulpmiddel et n o voor iedereen die zich wil oriënteren m ren ! u re lië op emigatie naar Noorwegen. at ig a w m str e es r Au ll e A ov
Praktische informatie over een verblijfsvergunning krijgen, de remigratieregeling, werk vinden, Auteureen Sylvia de Boer weet als woning kopen en een school kiezen geen voor ander uw hoe het is om de kinderen. Over het afhandelen van zakenstap mettede zetten en daadwerkelijk te belastingdienst, opgebouwd pensioen veilig stellen naar Caribisch Nederemigreren en u op de juiste manier verzekeren. land. Zij woont nu al 12 jaar met haar gezin op Bonaire. Naast alle praktische informatie en een uitgebreide lijst met adressen en websites, is er aandacht voor de emotionele kant van emigreren. Ook komt remigratie uitgebreid aan bod. Gericht op Surinaamse Nederlanders, meestal geboren in Suriname en al lange tijd in Nederland, die overwegen terug te keren naar Suriname.
e m i g r e r e n CaribisCh NederlaNd
Dit boek geeft u inzicht in alles wat er komt kijken bij een emigratie naar Zweden. Zaken als huisvesting, werk, onderwijs, gezondheidszorg, sociale voorzieningen, belastingen, verzekeringen, geldzaken etc. komen aan de orde. Maar ook achtergrondinformatie over de geschiedenis, politiek, cultuur, het klimaat, religie etc. krijgen de aandacht.
Sylvia de Boer e.a.
IA D E M VE S S GA O R UIT
ED ITI E
C
EMIGREREN
r O U SS iT m
Emigreren is populair. gVeel a e Dmensen lopen met de gedachte rond om hun Vdromen e ia elders waar te maken. Een emigratie organiseer je echter niet even snel op een zondagmiddag. Er zijn duizend en een dingen waar u aan moet denken. Dit boek geeft u een duidelijk inzicht in alles wat er om de hoek komt kijken bij een emigratie naar Suriname.
EMIGREREN NAAR
NOORWEGEN
Sylvia de Boer e.a.
Esther Zoetmulder
NAAR
Emigreren naar Zweden staat volop in de belangstelling. Niet vreemd, want Zweden heeft de emigrant veel te bieden. Rust, ruimte, prachtige natuur en volop mogelijkheden om dromen waar te maken.
Emigreren is populair. Veel mensen lopen met de gedachte rond om hun dromen elders waar te maken. Een emigratie organiseer je echter niet even snel op een zondagmiddag. Er zijn duizend en een dingen waar u aan moet denken. Bovendien is er de laatste tijd veel veranderd op de (voormalige) Nederlandse Antillen. Dit boek geeft u een duidelijk inzicht in alles wat er om de hoek komt kijken bij een emigratie naar Caribisch Nederland.
EmigrErEn naar
20 13
Bart Kila e.a.
Sylvia de Boer e.a.
ED ITI E
NOORWEGEN
Dit boek geeft u inzicht in alles wat er komt kijken bij een emigratie naar Noorwegen. Zaken als huisvesting, werk, onderwijs, gezondheidszorg, sociale voorzieningen, belastingen, verzekeringen, geldzaken etc. komen aan de orde. Maar ook achtergrondinformatie over de geschiedenis, politiek, cultuur, het klimaat, religie etc. krijgen de aandacht.
EMIGREREN
AUSTRALIË
VANDORP EDUCATIEF
egendes, de kleur groen en één van de nje met elkaar gemeen? In het noordgt het antwoord: Galicië, waar ooit esteund door de Atlantische Oceaan, d hielden en een onuitwisbaar spoor
OS
NAAR
Emigreren naar Noorwegen staat volop in de belangstelling. Niet vreemd, want Noorwegen heeft de emigrant veel te bieden. Rust, ruimte, prachtige natuur en volop mogelijkheden om dromen waar te maken.
EMIGREREN
Veel praktische informatie, een uitgebreide lijst met adressen en websites en een hoofdstuk gewijd aan de emotionele kant van emigreren maken dit boek compleet.
Educatief
baar hulpmiddel met de gedachte eren naar Australië.
EMIGREREN
Hans den Dikken e.a.
NAAR
Australië
de lijst met es is er ook een an de emotionele . Hierin wordt asen veel potenormaken. housiasme en mee om te gaan.
EMIGREREN
NAAR
n duidelijk er om de hoek emigratie naar e informatie over oning l kiezen voor het afhandelen elastingdienst, en veilig stellen en er verzekeren.
EMIGREREN
air. Veel mensen hte rond om hun r te maken. Een er je echter niet ndagmiddag. en dingen waar u
Dorine in 't Veld e.a.
26-9-2011 17:57:29
Emigreren vraagt om een goede voorbereiding. Op emigratieboek.nl vindt u vele honderden informatieve boeken, taalcursussen en ervaringsverhalen van emigranten die u voorgingen.
VANDORP EDUCATIEF
column
T
Onze Italiaanse badkamer
oen we naar onze prachtige verbouwde boerderij in Italië vertrokken, dachten we de taal wel op te pikken. Dat komt toch vanzelf als je in Italië woont! Bovendien is Italiaans helemaal niet zo moeilijk. Heel veel woorden lijken op Nederlandse of Engelse woorden en het ooit op school geleerde Frans zou ons waarschijnlijk ook prima van pas komen. De minicursus die we elke ochtend in de auto beluisterden had ons al enig idee gegeven over de taal. Zo hadden we al snel in de gaten dat als je maar een ‘o’ of een ‘a’ achter een Nederlands woord plakt, je vaak zo het Italiaanse woord te pakken hebt. Bijvoorbeeld: kamer/camera – tafel/ tavolo – kantine/cantina. Enfin, eenmaal in Italië vroegen wij onze architect om een mooie grote badkamer in Italiaanse stijl voor ons te ontwerpen en te bouwen. En tja, dan zit je dus vervolgens opgescheept met een bidet! Wat doen Italianen toch in hemelsnaam met een bidet? Het is iets tussen een toilet en een wastafel in en neemt enorm veel ruimte in. Wij hadden daar liever een mooi kastje neergezet met een plant erop of fotolijstjes of een lamp. Maar eerlijk is eerlijk: met een mooie plant in het bidet zag onze badkamer er werkelijk prachtig uit! Na enige tijd kregen we een probleem: de douchepijp was verstopt en daarom moesten we de hulp van een loodgieter inroepen. We stapten in de auto met ons trouwe woordenboek en reden naar meneer Vendramini Carlo, een vakkundige loodgieter die in het centrum een klein bedrijf met winkel en magazijn had. Stiekem hoopten we dat onze loodgieter toch wel een woordje Engels zou spreken. We stapten de winkel binnen en begonnen met “Buongiorno”, waarop prompt “Buongiorno, prego?” geantwoord werd. Gelukkig, dat begrepen we! We gingen verder: “Abbiamo una questione per Lei: abbiamo il calcare nella pipa della doccia e desideriamo il suo avviso. E poi funziona solo l’acqua calda. Che fare?” Mijnheer Vendramini keek ons stomverbaasd aan, stapte galant over het woord ‘questione’ heen (nou ja, wij bedoelden natuurlijk ‘domanda’, maar dat snapt iedereen toch wel), maar zei onmiddellijk: “Signori avete messo calcare nella pipa? Ma nella pipa ci va il tabacco, non il calcare!” Hij keek ons op een vreemde manier aan en vertelde dat hij ons niet kon helpen, dat het onze eigen domme schuld was… Daarna begreep hij ons en verkocht hij ons een sterk antikalkmiddel.
Thuis volgden we stap voor stap de instructies die op het etiket van het antikalkmiddel stonden, maar de volgende dag was het probleem nog steeds niet opgelost. Deze keer besloten we mijnheer Vendramini Carlo te bellen om hem te vragen persoonlijk te komen kijken wat er aan de hand was. We toetsten het nummer in en bij het “Pronto” noemden we onze naam, achternaam en adres en vroegen letterlijk: “Signor Carlo, è possibile venire da noi a fare la doccia?” Er volgde een ongemakkelijke stilte en toen zei Signor Carlo met een heel zacht stemmetje: “Si, vengo domani mattina prima del lavoro, va bene?” Natuurlijk was dat goed, tegen zeven uur/half acht was prima, dus zeiden we enthousiast: “Si, prima, prima, grazie.”
“Daar kwam hij aan, voorzien van handdoek, zeep en shampoo. Om te douchen, precies zoals wij hem verzocht hadden” Weer was het eventjes stil, en toen zei hij: “Mi dispiace, ma prima non è proprio possibile” en hing op. De volgende dag wachtten wij hem op bij de deur en ja, daar kwam hij aan, precies op tijd en voorzien van handdoek, zeep en shampoo. Om te douchen, precies zoals wij hem verzocht hadden! Waar ging het mis in de communicatie met de loodgieter? Lees de vertaling van het gesprek op www.reginacoeli.nl/blog/loodgieter.html. Een misverstand is zo ontstaan! n Language Institute Regina Coeli verzorgt jaarlijks ruim 3.100 taaltrainingen, onder andere in Nederlands, Engels, Duits, Frans, Spaans, Italiaans en Portugees. In elke uitgave van VertrekNL vertelt een cursist over zijn of haar taalervaringen.
MEI 2014 VERTREK NL
| 57
(Advertorial)
Mellerud verwelkomt graag Nederlanders Mellerud, een klein dorp met veel voorzieningen op het Zweedse platteland, verwelkomt graag nieuwe inwoners uit Nederland. De gemeente is een project gestart om potentiële emigranten uit Nederland intensief te begeleiden.
“Voor een kleine Zweedse gemeente zijn we heel uniek”
D
e landstreek Dalsland staat bekend om haar gevarieerde landschap. Toch wonen Zweden zelf vanwege het grote aantal voorzieningen liever in de grote steden, weet de Nederlandse Ellen Schneider, werkzaam voor de gemeente Mellerud. “Het Zweedse platteland kampt met teruglopende inwoneraantallen. Al is voor het eerst in vijftig jaar weer een omgekeerde beweging zichtbaar waarbij mensen terugverhuizen van de stad naar het platteland.” Voor de Zweden is al het natuurschoon niet ongewoon of bijzonder, zegt Schneider. “Voor Nederlanders ligt dat anders. Zoals wij hier in Mellerud wonen, in een klein dorp dicht bij een groot natuurgebied, dat is voor ons wel heel bijzonder. En het bedrag dat je hier voor zo’n woning betaalt ligt veel lager in vergelijking met Nederland.” De gemeente startte afgelopen jaar een project om Nederlanders die naar Mellerud willen emigreren te begeleiden. Zo was Mellerud aanwezig op de Scandinavische Dagen in Almere, waar verschillende gezinnen interesse toonden. Zij werden uitgenodigd voor een bezoek aan Zweden. “Mensen moeten vooral eerst komen proeven en kijken of ze een gevoel bij Mellerud krijgen”, vindt Schneider. “De gemeente beschikt over een eigen appartement, gelegen aan de haven, dat we beschikbaar stellen aan deze mensen. Sommigen zijn echt nog aan het oriënteren. Zij logeren vaak een of twee nachten in ons apparte-
ment. Maar er zijn ook kandidaten die al concretere plannen hebben. Voor hen organiseren we een uitgebreid oriënteringsprogramma. Zij krijgen een dag een kennismakingsprogramma, bijvoorbeeld in het gezondheidscentrum, we brengen hen in contact met makelaars en gaan bij scholen langs.” Juist Mellerud is een gemeente met heel veel variatie in landschap. “We hebben platteland zoals we dat in Nederland kennen, maar ook bergen, meren en bossen”, vertelt Schneider. “En we hebben een enorm aantal voorzieningen, zoals supermarkten, warenhuisjes, een apotheek, een opticien, een treinstation, een sportcomplex met zwembad en een grote sporthal, een theaterzaal, twee bioscopen, een bibliotheek, een tandartscentrum en een gezondheidscentrum. Voor een in oppervlakte kleine gemeente is dat heel uniek.” Ook als Nederlanders besluiten naar Mellerud te emigreren gaat de begeleiding verder. “Afhankelijk van de individuele wensen kunnen we helpen met het regelen van een persoonsnummer, het zoeken van een woning, de inschrijving voor scholen, taalcursussen en advies bij het starten van een bedrijf”, vertelt Schneider. “Zo weten wij waar je op moet letten bij het aangaan van verzekeringen. Over het algemeen raden we ook
aan om, tenzij je meteen je droomhuis vindt, eerst een tijdje een woning te huren.” De gemeente koos er bewust voor het project om Nederlanders voor Mellerud te interesseren in eigen beheer te houden. Dat pakt goed uit, ziet Schneider. “Inmiddels zijn verschillende mensen binnen de gemeente zich deelverantwoordelijk gaan voelen voor het project, of in ieder geval voor specifieke kandidaten over wie zij zich ontfermen. En twee ondernemers uit Mellerud zijn dit jaar met ons mee geweest naar de Scandinavische Dagen. Als zij aan de praat raken met Nederlanders die willen ondernemen in Zweden, ontstaat soms ter plaatse een bedrijfsidee. Het project is echt een samenwerking van de gemeente, ondernemers en inwoners uit de omgeving geworden.”
www.mellerud.se/e
nglish
wonen | advies mr a.d.g. heering
werkzaam bij heering associates, fiscaal-juridisch adviseurs
gespecialiseerd in grensoverschrijdende
(onroerend-goed)transacties, internationaal familierecht en estate planning
Een spookbeeld minder
Een tweede huis in het buitenland is over het algemeen een bron van mooie perspectieven. Soms worden deze meer of minder overschaduwd door zorgen over buitenlandse wetten die men niet kent, en zoals bekend vreest men snel het onbekende.
E
en van die bronnen van zorg is het erfrecht dat van toepassing zou zijn bij overlijden van de eigenaar van het buitenlandse huis. oordat in verschillende landen verschillend gedacht wordt over die problematiek, belandt men al snel in een juridische acrobatiek die specialisten veel plezier verschaft en de betrokkenen het tegenovergestelde. De twee hoofdsystemen zijn: 1. Onroerend goed vererft naar het recht van het land van ligging van dat onroerend goed. Dit systeem past bijvoorbeeld Frankrijk toe. 2. De hele nalatenschap, waar ook gelegen, vererft naar het nationale recht van de overledene. Dit systeem past Nederland toe.
Patstelling U begrijpt dat de Nederlander met een tweede huis in Frankrijk zich kan afvragen hoe uit deze patstelling te geraken. Er zijn al wat praktische oplossingen, bijvoorbeeld dat bij testament de erven wordt opgelegd Nederlands recht toe te passen. Als alle belanghebbenden ten tijde van overlijden zo’n verzoek eerbiedigen is er weinig aan de hand. Het Nederlandse hoofdsysteem bij vererving in familieverband is dat de kinderen vorderingen op de langstlevende krijgen,
maar geen aandeel in de nalatenschap, een systeem dat Frankrijk niet kent. Struikelblokken zijn echter: 1. De zekerheid dat de erven Nederlands recht kunnen toepassen ontstaat pas na overlijden. 2. De Franse notaris die de eigendom na het overlijden moet publiceren in het Franse kadaster en daarbij de aangifte voor het successierecht moet verzorgen, zal worstelen met het Nederlandse systeem. In EU-verband is al jaren nagedacht over en stilgestaan bij deze onwenselijke situatie, waarmee immers het vrije verkeer van personen en goederen wordt bemoeilijkt. Een aantal Brusselse ingewijden had al een geharmoniseerd Europees erfrecht in gedachten, zoals met het vennootschapsrecht ook gebeurd is via richtlijnen. Maar op een moment van bezinning is men uitgekomen op een uniform Europees verwijzings- en bevoegdheidssysteem, opgenomen in een nieuwe Europese Erfrechtverordening.
Nederlands recht De verordening treedt in werking op 17 augustus 2015. Overlijdt na die datum een in Nederland wonende Nederlander met een tweede huis binnen de EU, dan vererft zijn buitenlandse huis naar Nederlands recht. De wijze van vererving kan worden vastgelegd in een in Nederland opgemaakte Europese verklaring van erfrecht en er kan over de vererving geruzied worden bij de Nederlandse rechter.Een zorg minder, maar… het land van ligging is en blijft bevoegd erfbelasting te heffen en dat levert dus nog steeds dezelfde puzzels op als tot nu toe: hoe betaal ik zo weinig mogelijk belasting op de vererving van het buitenlandse huis? Toch wordt ook die problematiek eenvoudiger nu bij het uitstippelen van een fiscale strategie geen rekening meer hoeft te worden gehouden met vreemd erfrecht, mits het huis maar binnen de Europese Unie ligt. Een reden minder om niet in het buitenland te investeren! n
MEI 2014 VERTREK NL
| 59
partners | werken In deze rubriek kijken twee mensen terug op hun gezamenlijke emigratie. Wat was hun grootste droom, hun grootste vrees, en wat is daarvan uitgekomen? En hebben ze handige tips voor Nederlanders die naar hun streek willen verhuizen? In deze editie Linda Postma (39) en Ger van Hees (45), die begin 2012 naar Wellington in NieuwZeeland emigreerden en van plan zijn om daar te blijven.
tekst
rimke de groot
Waarom zijn jullie naar Nieuw-Zeeland geëmigreerd? g e r “Ik wilde al langere tijd weg uit de ‘ratrace’ in Nederland en de verhardende individualistische samenleving. Liefst naar een land waar meer valt te genieten van het leven in de vrije tijd zonder met grote groepen mensen of zeer strikte regels rekening te hoeven houden. Nagenoeg lege stranden, vele kilometers bossen waar je niemand tegenkomt en waar je gewoon met de four wheel drive in kunt rijden en prachtige heuvels en bergen.” l i n d a “We wisten eigenlijk altijd al dat we graag in het buitenland wilden wonen. De wereld is zo veel groter dan Nederland. Het moest een land zijn met een westerse cultuur, bij voorkeur met Engels als voertaal. Toen we vrienden in Nieuw-Zeeland bezochten, waren we meteen al weg van het landschap en de natuur. Nadat we er nog twee keer op vakantie waren geweest, waren we er zeker van dat het Nieuw-Zeeland moest worden. Daarna zijn we er nogmaals naartoe gereisd met een duidelijk doel voor ogen: steden bekijken waar we zouden willen wonen en gesprekken voeren met recruiters om een beter beeld te krijgen van de banenmarkt.”
Was er iets waar jullie tegenop zagen bij de emigratie? g e r “Waar ik tegenop zag was het hele bureaucratische gedoe rondom het aanvragen van een visum. Dat pakte verrassend genoeg erg positief uit. Ik vond een baan bij IBM en zij hebben een aparte ‘immigratie’afdeling die mijn work permit ging aanvragen. Daarnaast hebben wij zelf een aanvraag ingediend voor een permanente verblijfsvergunning, de zogeheten ‘skilled migrant’-categorie. Er zijn veel emigratiebedrijfjes die het tegen hoge kosten voor je doen, maar na een klein beetje onderzoek leek het niet heel moeilijk, dus besloten we het zelf te doen. Het enige is dat je goed
Partners 60
|
VERTREK NL MEI 2014
moet lezen in het Engels en veel informatie moet verschaffen.” l i n d a “Ik zag het meest op tegen het moment dat we het gingen vertellen aan onze ouders. Toen we in de fase kwamen dat we ons huis te koop gingen zetten, konden we het niet langer meer uitstellen. Zowel mijn ouders als de moeder van Ger waren er helemaal kapot van. Ongeloof, verdriet en boosheid. Wat haalden wij in ons hoofd om helemaal naar de andere kant van de wereld te willen gaan? Er is nog een jaar overheen gegaan voor we daadwerkelijk in het vliegtuig stapten, dus kon iedereen langzaam aan het idee wennen. De laatste weken in Nederland waren heel emotioneel en onwerkelijk. Je moet aan zo veel dingen denken en zo veel regelen, terwijl je iedereen ook nog één keertje wilt zien voor vertrek.”
Waarin verschilden jullie van elkaar in hoe jullie de emigratie beleefden? “Het verschil zat vooral in dat we in de hele periode een verschillende focus hadden. Linda hield zich met name bezig met het organiseren van de verhuizing en vooraf met de verkoop van ons huis. Ik was meer bezig met de administratieve zaken en het organiseren van een nieuwe baan in Nieuw-Zeeland. Voor ons beiden was het een emotionele tijd nadat we het de familie verteld hadden. Daarin zat niet veel verschil tussen ons.” l i n d a “Ger heeft in Nederland zo lang mogelijk doorgewerkt, terwijl ik de laatste zaken heb afgewikkeld. Ons huis hadden we veel sneller verkocht dan verwacht, dus hebben we nog voor tien maanden een huis gehuurd. Daar vandaan is alles door de verhuizer in de zeecontainer gepakt.” ger
Wat zijn de grote voordelen van leven, wonen en werken in NieuwZeeland? “Een meer relaxte lifestyle, al kun je je natuurlijk zo druk maken als je zelf wilt. En de uitgestrekte natuur waarvan je kunt genieten en profiteren. Veel mensen leven hier nog dicht bij de natuur. Jagen en vissen voor eigen consumptie is hier nog heel gewoon.” l i n d a “We hebben hier minder sociale verplichtingen, waardoor we onze vrije tijd echt zelf kunnen indelen. Bijna ieder weekend hebben we een vakantiegevoel en gaan we eropuit. Nieuwe restaurants ontdekken,
ger
werken | partners
“In Nieuw-Zeeland heerst een meer relaxte lifestyle, al kun je je natuurlijk zo druk maken als je zelf wilt” wandelen langs een van de talloze stranden, lekker de stad in met zijn bruisende waterfront. We zijn ook lid geworden van een FourWheelDrive-club en gaan regelmatig off-roaden. Wat we ook nooit voor mogelijk hadden gehouden: we hebben vorig jaar een stukje grond gekocht waarop nu ons droomhuis gebouwd wordt.”
Missen jullie Nederland weleens? g e r “Ik moet eerlijk zeggen dat ik Nederland helemaal niet mis. Alleen familie en vrienden, maar gelukkig maakt internet het mogelijk om makkelijk contact te hebben.
Iets wat ik misschien wel een beetje mis is de efficiënte wijze waarop veel dingen in Nederland gedaan worden. Dat is hier soms toch anders.” l i n d a “Het land Nederland en het leven dat we daar leidden mis ik totaal niet. Familie en vrienden natuurlijk wel. Mijn ouders zijn vorig jaar voor het eerst in NieuwZeeland op bezoek geweest en dat heeft ons allemaal heel erg goed gedaan. Sindsdien hebben ze er ook meer vrede mee, omdat ze het nu met eigen ogen gezien hebben en precies weten waar ik het over heb als we met hen Skypen.”
Wat moet iemand die gaat emigreren naar Nieuw-Zeeland beslist weten? “Dat het een fantastisch land is natuurlijk! Maar er zijn ook zat andere zaken om rekening mee te houden. Er is hier bijvoorbeeld niet zo’n uitgebreid sociaal stelsel, dus verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid is wel verstandig. En ondanks dat de standaard gezondheidszorg hier gratis is, is het verstandig om ook een zorgverzekering af te sluiten.” l i n d a “Ook goed om te weten is dat de boodschappen prijzig zijn. Daartegenover staat dat het hoogste belastingtarief hier maar 35 procent is, dus je houdt netto iets meer over waarmee je zaken kunt betalen. Je moet dus wel enigszins georganiseerd met je geld omgaan. Dat is iets waar kiwi’s overigens niet heel goed in zijn, dus als zuinige Nederlander ben je hier al gauw beter af.” n ger
MEI 2014 VERTREK NL
| 61
foto nico basten
dilemma’s | leven
62
|
VERTREK NL MEI 2014
leven | dilemma’s Prinsdom Monaco ligt aan de zuidelijke mediterrane kust van Frankrijk, nabij de grens met Italië, in Zuid-Europa. Het is na Vaticaanstad de kleinste onafhankelijke staat van de wereld. Monaco moet het vooral hebben van haar belastingregels, locatie, klimaat en entertainment. De dwergstaat wordt voor een groot deel gefinancierd met de opbrengsten van het casino en is aan landzijde geheel omsloten door de Europese Unie, maar is er geen lid van. Daarnaast staat Monaco bekend als mondaine badplaats en wordt het geroemd om haar jaarlijkse Grand Prix Formule 1. Toch was het niet om een van deze redenen dat Nederlands klassiek geschoold zangeres Marjon Lambriks tien jaar in Monaco heeft gewoond. “Al was het wel heerlijk om aan zee te wonen.”
Zangeres Marjon Lambriks
“In Monaco zit je tussen de grote sterren”
E
tekst jorine de bruin
en fijn en klimaatvriendelijk land: dat is waar mijn partner en ik naar op zoek waren voor onze dochter, maar ook voor onszelf”, vertelt Marjon Lambriks. “Uiteindelijk hebben we vooral voor Monaco als thuisbasis gekozen omdat het een relatief veilig land is. Mijn dochter is op jonge leeftijd ontvoerd en zoiets hakt er enorm in. Omdat Monaco klein en dus overzichtelijk is, was voor ons de keuze snel gemaakt. En daarnaast kun je maar op twee plekken het land binnenkomen.”
Criminaliteit kent Monaco weinig. Er is veel cameratoezicht en de verhouding tussen het aantal agenten op straat en het aantal bewoners is de hoogste in de wereld. Maar wat Marjon ook erg aansprak, was het feit dat in Monaco alles te voet te doen is. Het land telt slechts twee vierkante kilometer oppervlakte. “We konden bijvoorbeeld lopend naar het theater. Zoiets doe je niet zo snel in een stad als Parijs. Veel te eng ’s avonds laat.” Opmerkelijk is het aantal openbare liften en roltrappen dat je in Monaco vindt om de hoogteverschillen te overbruggen.
MEI 2014 VERTREK NL
| 63
dilemma’s | leven Met de sterren aan tafel Tot 2009 heeft Marjon met haar gezin in Monaco gewoond en dat is haar erg goed bevallen. “Vooral het wonen bij de zee is heerlijk. Sowieso ben ik nogal gevoelig voor het weer.” In Monaco wonen meer buitenlanders dan Monegasken. Van de 30.500 inwoners (2013) is slechts 17 procent Monegask. Het merendeel van de bevolking (55%) is van Italiaanse afkomst. “De Italiaanse invloeden vind je overal terug: in zang, dans, toneel, et cetera.” De oorspronkelijke bewoners van Monaco zijn volgens Marjon erg goed te typeren. “In Monaco wonen mensen die hun leven lang hard gewerkt hebben of dat nog steeds doen. Je kunt er zomaar met de grote sterren aan tafel komen te zitten, evenals met de Koninklijke familie. Zoiets zorgt daar niet meer voor opwinding. Monegasken laten iedereen in zijn of haar waarde.” Monaco is vooral een toevluchtsoord voor sportmensen en zakenlui geworden. Je moet zelfs aantonen dat je genoeg verdient om de
“We konden lopend naar het theater. Zoiets doe je niet zo snel in een stad als Parijs”
Over Marjon Marjon Lambriks is een Nederlands klassiek geschoold zangeres (sopraan) en heeft zang gestudeerd aan het Conservatorium van Maastricht en bij Prof. Paula Lindberg in Amsterdam. Aanvankelijk studeerde ze voor apothekersassistente, maar tijdens een optreden in een show onder regie van haar vader, die regisseur was van amateurtoneelschappen, werd haar zangtalent ontdekt. In deze show zong Marjon een parodie op Carmen. Dat leidde tot de opleiding aan het conservatorium. Daarnaast heeft ze een aantal jaar gestudeerd aan het Mozarteum in Salzburg. In Nederland werd Marjon pas echt bekend rond 1977, door televisieoptredens in KRO-muziekprogramma’s met het Weense lied Wiener Melange. In 1979 ging ze voor de AVRO optreden in een speciaal voor haar ontworpen muziekprogramma, waar beurtelings de muziek van diverse operettecomponisten centraal stond. Vanaf 2003 zong Marjon ook een aantal keren met een kinderkoor. Op 5 mei 2010 trad ze samen met het Limburgs Symfonie Orkest op voor de toenmalige koningin Beatrix tijdens het bevrijdingsconcert in Amsterdam.
huur of de aankoop van een woning te kunnen betalen. Zo ligt de prijs van een studio van dertig vierkante meter rond de 1 miljoen euro (of bij huur ongeveer 2.000 euro). Maar met haar mediterrane en milde klimaat – met natte winters en hete, droge zomers – trekt Monaco toch veel mensen aan. Al is ook in Monaco het weer weleens van slag. “We hebben een keer sneeuwvlokken in Monaco gezien”, vertelt Marjon. “Een wereldwonder! Vooral voor de lokale bevolking, want ze liepen direct in bontjassen. Enorm grappig om te zien.”
Jonge talenten een kans geven Een gemiddelde dagindeling kende Marjon niet in Monaco, maar ze had wel een favoriete tijdsbesteding. “Ik genoot er enorm van om ’s ochtends langs de zee te gaan joggen en daarna lekker op mijn gemak te struinen over de markt in Frankrijk. Het gaf mij een prettig gevoel als ik dan even niks hoefde en gewoon kon doen waar ik op dat moment zin in had.” Natuurlijk heeft Marjon ook in Monaco niet stilgezeten qua zang. “Ik heb daar veel gezongen en ook lesgegeven. Daarom heb ik in Nederland het Centrum voor Muziek en Theater (CMT Nederland) in Vilt/ Valkenburg aan de Geul opgericht. Mijn ambitie is om jonge talenten een kans te geven, door hen vroegtijdig te ontdekken en te begeleiden naar diverse podia; naast alle bestaande podia waar je je zangkunsten kunt vertonen, zoals The Voice of Holland. Ik richt me op diverse zangstijlen en coach talenten op weg naar het theater. Ik heb twintig jaar in Wenen gezongen en kan deze ervaring mooi meenemen binnen het CMT. Naast het geven van een aantal masterclasses willen we in 2014 een internationaal Junior Concert Koor lanceren, gevestigd in een ambitieuze ambiance in Hotel Kasteel Wittem in Limburg. Een unieke kans voor jongeren tussen 6 en 16 jaar om op hoog niveau te kunnen zingen.”
64
|
VERTREK NL MEI 2014
foto nico basten
leven | dilemma’s
dilemma’s Een avondje roulette spelen in het Monte Carlo Casino in Monaco of een gokje wagen bij Holland Casino? “Het casino in Monaco. Daar loop je zo naar binnen. In Nederland is de drempel hoger om een casino binnen te lopen. Een echte gokker ben ik niet, maar de sfeer die er hangt is altijd gezellig. Het Monte Carlo Casino kent ook een theater, prachtige tuinen en een groot terras.”
Genieten van het Formule 1-rijden in Monaco of een dagje scheuren op het TT-circuit in Assen? “Dan gaat mijn voorkeur wederom uit naar Monaco. Het is zo speciaal wanneer in je eigen dorp de Formule 1 langsrijdt. Drie dagen lang staat alles op zijn kop en de normaal zo netjes geklede bevolking kom je dan tegen in een T-shirt met een biertje in de hand. Het is een heel evenement geworden.”
“Het is zo speciaal wanneer in je eigen dorp de Formule 1 langsrijdt” Boodschappen doen in het op een na dichtstbevolkte land ter wereld of lekker slenteren en shoppen op de drukke markt in Amsterdam? “Dat Monaco het op een na dichtstbevolkte land ter wereld is, daar merk je niks van. Veel toeristen komen alleen voor de toeristische dingen en je kunt dus alles wat je wilt doen op je gemak doen. Maar ik hou erg veel van Amsterdam. Daar zou ik dus wel weer gaan winkelen.” n
MEI 2014 VERTREK NL
| 65
toen&nu | leven
Toen...
In deze rubriek staan mensen centraal die het roer in hun leven hebben omgegooid. Die rigoureus hun oude werkzaamheden en woonplaatsen hebben verruild voor nieuwe. In deze editie spreken we Nicki YoshiharaVan Ingen Schenau. In november 2011 emigreerde zij samen met haar Japanse man naar Tokio, waar ze haar eigen bedrijf Tokiotours opzette. tekst rimke de groot
Wat deed je in Nederland voordat je naar Japan emigreerde? “Ik woonde in Amsterdam, samen met mijn vriend met wie ik nu ben getrouwd. Ik werkte bij Syntrus Achmea als communicatiemedewerker. Ik ontwikkelde middelen en schreef teksten om aan mensen uit verschillende beroepsgroepen uit te leggen wat pensioen is en welke levensmomenten belangrijk zijn om hierbij stil te staan. Mijn vriend leerde ik kennen toen ik een tijdje veel aan het internetdaten was. Ik stuurde hem een berichtje omdat ik dacht dat een Japanner mij vast interessante dingen over Japan zou kunnen vertellen. We mailden een paar keer heen en weer. Hij stelde voor om elkaar te ontmoeten op het strand en bij zonsondergang sloeg de vonk over. Hij woonde in Amsterdam, ik in Rotterdam. Omdat hij niet naar Rotterdam wilde komen, heb ik mijn appartement opgezegd en ben ik naar Amsterdam verhuisd.”
Een kleine stap vergeleken bij emigreren naar Tokio. “Mijn vriend had een paar jaar eerder al eens geopperd om naar Japan te gaan. Hij was 1 jaar toen zijn ouders naar Nederland kwamen en had geen ervaring met leven in Japan, al was hij er weleens op vakantie geweest. Ik had tijdens mijn opleiding een halfjaar in China gewoond en dacht: Tokio is een internationale stad, daar spreekt ie-
Nu...
66
|
VERTREK NL MEI 2014
“Japanners zijn niet flexibel. Dat ben ik als Nederlandse niet gewend”
leven | toen&nu
TOEN
Communicatiemedewerker in Amsterdam
dereen vast goed Engels. Een paar jaar later lukte het mijn vriend om werk te vinden in Japan. Ik heb er toen wel even over nagedacht. Ik had een goede baan in Nederland en we hadden beiden geen ervaring met Japan. Daarom is mijn vriend eerst in zijn eentje gegaan. Een paar maanden later ben ik ook naar Tokio verhuisd.”
Hoe waren die eerste maanden in Tokio? “Om voor mij een visum te krijgen, moesten we trouwen. Dat deden we en ik besloot meteen de naam van mijn man aan te nemen omdat ik dacht dat ik dan makkelijker in Japan zou kunnen werken. Veel mensen dachten daardoor dat ik een Japanse was. Ik sprak goed Engels en had veel werkervaring, dus ik werd vaak uitgenodigd voor sollicitatiegesprekken. Maar op het laatst kwam altijd de vraag: klopt het dat je zelf geen Japanse bent en niet vloeiend Japans spreekt? Daarna hoorde ik niets meer. Ik begon aan een opleiding Japans en dacht dat ik de taal binnen een halfjaar wel vloeiend zou spreken. Maar zo gemakkelijk was dat niet. Het Japans kent veel beleefdheidsvormen en een vocabulaire waar je u tegen zegt. Intussen had ik al veel familie en vrienden over de vloer gehad en de stad laten zien. Dat vond ik hartstikke leuk om te doen. Iedereen zei dat ik daar mijn werk van moest maken, maar ik noemde alleen maar redenen op waarom ik dat niet zou kunnen. Tot een vriendin die voor de KLM werkt naar Tokio kwam. Ook haar viel het op dat ik zoveel wist over de stad, de cultuur en de geschiedenis. Zij zette iets over mij op de intranetwebsite van KLM en binnen een week had ik een eerste reactie van iemand die mij als gids wilde inhuren. Ik ben nu een jaar bezig met mijn bedrijf Tokiotours en zeker in de lente, de zomer en de herfst heb ik het er erg druk mee.”
Wat viel jou als Nederlandse meteen op in Tokio? “Tokio is echt de stad van het gemak. Mensen hebben weinig tijd. Op elke straathoek staat een automaat waar je drankjes kunt kopen voor omgerekend ongeveer 80 eurocent. En heel weinig Japanners koken zelf. Er zijn hier extreem veel restaurants. Door al die concurrentie is het eten altijd lekker en betaalbaar. Japanners vinden dat het een van de basisbehoeften van de mens is om smakelijk te kunnen eten. Voor acht euro heb je al een complete maaltijd. Dus als ik geen zin heb om te koken, kunnen we kiezen uit een overvloed aan restaurantjes.”
NU
Waar moest je aan wennen in Japan? “Japanners zijn niet flexibel. Dat ben ik als Nederlandse niet gewend. In Nederland kun je de regeltjes redelijk met een korreltje zout nemen als je goede argumenten hebt, in Japan niet. Zo zwem ik graag. Toen ik in Tokio naar het zwembad ging, werd ik eerst uitvoerig geïnspecteerd om te kijken of ik niet stiekem onder mijn badmuts oorbellen droeg of tatoeages had. Bij alle banen in het zwembad stonden bordjes, maar ik begreep de Japanse teksten niet. Ik ging dus gewoon zwemmen, maar al binnen een paar minuten kwam de badmeester met grote stappen naar mij toe om te zeggen dat ik langzaam zwom in een snelle baan. Verder was er helemaal niemand in het zwembad. Ik stelde voor om meteen naar een andere baan te gaan als er iemand bij kwam, maar hij bleef volharden: regels zijn regels. Maar die mentaliteit heeft ook zo zijn voordelen. Bij de metro blijven mensen netjes in een rij staan wachten tot iedereen is uitgestapt, dat gaat heel geordend.”
“Heel weinig Japanners koken zelf. Er zijn hier extreem veel restaurants” Wil je in Japan blijven? “Dat weet ik nog niet. We willen graag een gezin stichten en van het educatieve systeem hier ben ik niet helemaal voorstander. De discipline spreekt mij wel aan, maar leerlingen worden hier niet geacht zelf na te denken of initiatief te nemen. Dan laat ik mijn kind liever opgroeien in Nederland of een ander land met een ander educatief systeem, in elk geval op de middelbare school. Japanners zijn erg gesloten, maar daar staat ook veel tegenover. Als ik een uur de ene kant op rijd, ben ik op het strand, een uur de andere kant op ben ik midden in het bos en de bergen. En alles is zo goed geregeld hier. De metro rijdt in de spits elke twee minuten, buiten de spits elke drie minuten. Wat dat betreft is het een fantastisch land om te wonen.” n
Eigenaar Tokiotours in Tokio MEI 2014 VERTREK NL
| 67
column
illustratie
andrea kruis
Ik blijf me niet goed voelen g er a p el d o o rn
H
et begon met een bericht. Vanaf mei kunnen inwoners van Eindhoven en omstreken iedere derde zondag van de maand genieten van de Feelgood Market in gebouw Strijp-S. De initiatiefnemers willen met deze markt “de ouderwetse gezelligheid terugbrengen, opgepimpt met een flinke dosis vakantiesfeer, creativiteit, lekker eten, inspiratie en muzikaliteit”. Dit vrolijke concept is gebaseerd op soortgelijke markten in Londen, Amsterdam en Utrecht. Daar heten ze gewoon zondagsmarkt of streekmarkt of pure markt, waar eerlijke producenten eerlijke producten kunnen verkopen. Maar de bedenkers van deze biobraderie hebben er het etiket feelgood aan toegevoegd om het te onderscheiden van een middagje politiek correct winkelen in een tochtige hal. Alles is tegenwoordig feelgood. De term werd ooit bedacht om een bepaald soort films te omschrijven. U weet wel, films waarin problemen alleen maar hindernissen zijn, waarin mensen leren geloven in hun dromen en geluk vinden door zichzelf beter te leren kennen. Films waarin getoond wordt dat alles mogelijk is in het leven, als je het maar echt wilt. Daar was vroeger ook al een term voor, dat noemden we Disneyfilms, maar die hadden in de loop der jaren een slechte naam gekregen. Daarna heette het een lange tijd ‘wijvenfilms’, maar daar was marketingtechnisch weinig mee te beginnen. Dus werd het ‘feelgood’, en daar is op zich niks op tegen als je het gebruikt om je product te onderscheiden van de rest van het aanbod. Maar tegenwoordig is iedere film een ‘feelgood movie’. Op SBS is iedere serie een ‘feelgood serie’. Het is zelfs zo erg dat de op zich helemaal niet slechte film Soof nu verkocht wordt als een ‘feelgreat movie’. Het is net als met drugs: als je ze te veel gebruikt, moeten ze steeds sterker worden. Want feelgood verkoopt. Er is niets op tegen om je af en toe eens een beetje goed te voelen en je te realiseren dat er meer mogelijk is dan je denkt. Niet omdat dat waar is, maar omdat je anders helemaal niet meer uit je bed zou komen. Maar feelgood is allang geen beschrijving van een levenshouding meer. Het is een marketingtool van film- en tv-producenten die zich realiseren dat er meer geld te verdienen is met mensen blij maken dan met hen een spiegel voorhouden. In een wereld waarin het aanbod van entertainment zo groot is dat we de
hele dag alleen nog maar hoeven te kijken naar dingen die we zelf leuk vinden is het stempel feelgood de ultieme sales pitch. En om het ons helemaal gemakkelijk te maken zetten de makers het er zelf op. Het is als een biermerk dat zichzelf opeens ‘de lekkerste’ gaat noemen in plaats van Amstel of Grolsch. En dat iedereen daar dan intrapt. Terwijl ieder weldenkend mens weet dat de enige manier om je goed te voelen is om juist niet de slechte of moeilijke dingen van het leven onder de mat te schuiven. Want dan hoopt het zich op en gaat het in de weg zitten. De mens is als een koffiezetapparaat waar je om de zoveel tijd azijn doorheen moet jagen om de aanslag te verwijderen, want anders gaat hij stomen. De enige manier om je goed te voelen is door af en toe eens lekker te janken. De enige echte feelgood is feeling bad.
“De enige manier om je goed te voelen is door af en toe eens lekker te janken” Daarom stel ik voor om de Feel Bad Society op te richten. Een genootschap dat zichzelf tot doel stelt om entertainment te steunen dat de slechte dingen van de mens en van het leven toont. Iedereen die een toneelvoorstelling maakt waarin ouderwets gekankerd wordt, of een film waarin de held op het eind doodgaat, of een tv-serie waarin de lelijke hoofdpersoon de ene verkeerde keuze na de andere maakt, krijgt een certificaat en een officieel stempel. En we openen onze beweging met een grote feestavond met Nederlandse zangers, die allemaal worden uitgenodigd om liedjes te laten horen waar we van gaan janken. Want het is tijd dat iemand opstaat tegen die tsunami van positivisme waarmee mensen vrolijk gehouden worden, omdat vrolijke mensen meer spulletjes kopen. Maar dan moet iemand anders het doen, want ik heb er geen puf voor. Sinds maart is de Feelgood Market er ook in Tilburg. U bent gewaarschuwd. n
MEI 2014 VERTREK NL
| 69
(Advertorial)
europass
“Met het standaard CV maak je duidelijk wat je in Nederland geleerd hebt” Wil je in het buitenland studeren, stage lopen of werken, dan is Europass een uitstekend startpunt. Naast een website boordevol nuttige informatie vind je er vijf gratis te downloaden documenten, met als basis het Europass CV in alle EU-talen.
E
uropass biedt op haar website heel veel informatie over studeren, stage lopen en werken in het buitenland. “Daarnaast zijn er de diensten die Europass aanbiedt”, vertelt Dik van der Wal, voorzitter van Europass Nederland. “Bijvoorbeeld een standaard CV waarin je datgene wat je in Nederland geleerd hebt duidelijk kunt maken aan een onderwijsinstelling of werkgever in het buitenland.” Europass stelt dit standaard CV in 31 verschillende talen beschikbaar. “Het wordt in heel veel landen gebruikt”, weet Van der Wal. “Het CV is digitaal in te vullen en door de ontvangende partij gemakkelijk te lezen. Dit standaard CV kun je ook aanvullen met andere documenten, zoals een Diplomasupplement. Heb je in Nederland een hoger onderwijsopleiding gedaan, dan is het Diplomasupplement een beschrijving van wat je geleerd hebt en wat je kunt. Het Certificaatsupplement is de variant voor het mbo. De onderwijsstelsels verschillen per land nogal van elkaar, daarom is dit supplement zo belangrijk.” Alle documenten op de website van Europass zijn gratis te downloaden. Dat geldt ook voor het Taalpaspoort en Europass Mobiliteit. “Het Taalpaspoort is een zelftest van het niveau waarop je een vreemde taal beheerst”, legt Van der Wal uit. “Europass Mobiliteit is
er voor als je stage hebt gelopen in het buitenland of internationale werkervaring hebt opgedaan. Met dit document kun je aantonen dat je ook echt iets geleerd hebt en niet de hele dag op het strand hebt gelegen. Ook geeft Europass de Mobiliteit voor vrijwilligers uit, waarin de competenties van vrijwilligers worden vastgelegd.” Het Nationaal Europass Centrum Nederland is onderdeel van de afdeling Internationale Diensten van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) in Groningen. DUO/Internationale Diensten is onder meer bevoegd om Nederlandse diploma’s te legaliseren. Dat is noodzakelijk omdat men dan in het buitenland weet dat het een door de Nederlandse overheid erkend diploma is. Ook iets om bij stil te staan als je schooltijd al een flink aantal jaren achter je ligt, zegt Van der Wal. “Voor Nederlanders die nog een diploma van de
mulo, de Huishoudschool, de lbs of de hbs hebben bijvoorbeeld. Op onze website kun je ook voor die diploma’s een gratis statusverklaring downloaden: een beschrijving van je diploma.” Waar Van der Wal zich soms over verbaast, is dat mensen die het emigratieavontuur aangaan zo weinig nadenken over de taal. “Bijvoorbeeld iemand die graag naar Finland wil. Fins is zo ongeveer de moeilijkste taal binnen Europa en met Engels red je het daar niet. Ook moet je als je in Finland wilt solliciteren de Finse versie van het standaard CV invullen. Vaak wordt ons dan gevraagd of wij het document kunnen vertalen. Maar jij bent degene die straks op sollicitatiegesprek gaat in Finland. Dan is er ook geen tolk om je te helpen.” www.europass.nl
puzzel en win
Zweedse puzzel
ZWEEDSE PUZZEL
wat niet heden- bezinksel daags is
kalmte
groot zeedier
gesteente
kaartkleur
correct
kiekje
opgeld vegetariër
offertafel niet groot
stof voor hoeden voedsel
babbelkous wedloop
maaltijd zwerver
opeens
vooruit! bijzonder leuk soort film
voorbij gevel komiek
soort pan
ijsgerecht
kletskoek verkoudheid na afloop
bewerkt stuk hout
laan met bomen
pets strafwerktuig kaartfiguur voorzetsel
halfaap glazen visbakje
bid (Lat.) onbeweeglijk halt!
ik (Lat.)
geringste adellijk landgoed
ondeugd
graveur herfstbloem
driekroon zonderling mens hoge schoen olienoot
bezieling bijtijds
reuk
genezen wenk druppel oogvocht
kinds
in het jaar
omroepvereniging
paar
oude doek
snater
goed
gebrek
bijwoord
boterton
insect
© Sanders puzzelboeken, Vaassen Oplossing:
A
ls u de puzzel geheel heeft weten in te vullen, rangschikt u vervolgens de letters in de gekleurde vakjes tot een woord in het oplossingenbalkje. De oplossing van de puzzel kunt u – met vermelding van uw naam en adres – sturen naar
[email protected]. Doet u dit vóór 15 september aanstaande, dan maakt u kans op een exemplaar van Italiaanse toestanden t.w.v. € 15,95. Zie pagina 72 voor de boekbespreking. Deze prijs wordt u ter beschikking gesteld door uitgeverij Boekenbent. De winnaars worden bekendgemaakt in VertrekNL nr. 18 (november). De oplossing van de legpuzzel uit VertrekNL nr. 14 is: Brussel. Wij feliciteren Maartje Brinkman uit Groningen met het winnen van het boek Stine in Scandinavië van Stine Jensen. ■
Oplossing T&O
W A K L V E I S S P L P I N S T
S L T A E I N I L T T I T E E R K A N A A R N D A A R A T E
D A R A B P L P O U T I S K M O M
V E G A
H A R T E N
A L L E E
R O E D E
L F V G I O O D E U R O R A T E L O E R N O M A D E D A A N E N I G C L OW N N L E L E T S E R A A A S O R A R I S T A R K I N S T E B E K E TMEI E R2014 D E GVERTREK E K A R N T O R
NL
| 71
boeken | uitgelicht
Italianen komen nu eenmaal te laat en rijden als gekken
Italiaanse Toestanden, een boek di fiducia
S
tef Smulders beschrijft in Italiaanse Toestanden op zeer humoristische wijze hoe zijn partner Nico en hij naar la bella Italia gaan om daar een Bed & Breakfast te beginnen. Er is natuurlijk geen sprake van de nodige problemi. Stef gebruikt veel typisch Italiaanse uitdrukkingen. Al lezende kom je er bijvoorbeeld achter dat de juiste persoon di fiducia onmisbaar is. Stef is niet bang om de nodige clichés aan te stippen. Want ja, Italianen komen nu eenmaal te laat en rijden als gekken. Verder blijken Italianen veel bureaucratischer dan verwacht en zijn ze dol op ingevulde formulieren onder vermelding van de onmisbare codice fiscale, de Italiaanse versie van het burgerservicenummer. Het blijkt dat je zonder deze code nergens terecht kunt. Natuurlijk gaan er zaken niet zoals gepland. De dakdekker blijkt geen ‘doorwerker’ te zijn en neemt ineens een paar vrije dagen. De ingenieur houdt van een ruime planning: zes tot tien maanden voor un grande lavoro. De sloopwerkzaamheden duren drie keer zo lang als gepland en de kelder is toch niet zo vochtvrij als gedacht, om maar te zwijgen over de installatie van het al in Nederland gekochte zwembad. “We hebben onze roeping gevonden”, aldus Stef, die in het laatste hoofdstuk terugkijkt op de afgelopen jaren. Een carrièreswitch naar schrijver kan hij wellicht ook overwegen. Het boek Italiaanse Toestanden is vlot en prettig leesbaar geschreven. Mensen die overwegen een B&B te beginnen in het zonnige Italië zullen het boek bovendien bijzonder leerzaam vinden. n Beoordeling:
ZZZ
Z Redelijk Z Z Goed ZZZ Prachtig Z Z Z Z Matig
72
|
VERTREK NL MEI 2014
tekst nikki van schagen
Italiaanse Toestanden | S. Smulders ISBN 978 94 620 3530 0 | € 15,95 Paperback | Uitgeverij Boekenbent
“Dus besloten we de Italiaanse aanpak te volgen: maak gebruik van je netwerk en zorg dat je iemand di fiducia vindt. Dit typisch Italiaanse systeem werkt als volgt: je vraagt aan iemand die je vertrouwt of hij een betrouwbare persoon kent. Kent hij zo iemand dan zit je goed, want een Italiaan sterft liever duizend doden dan dat hij jouw vertrouwen beschaamt. Kent hij zelf niet iemand, dan vraagt hij rond in zijn vertrouwde netwerk en als daaruit een naam voortkomt, zit je veilig, want binnen dat netwerk geldt dezelfde code van vertrouwen die je niet mag beschamen. Alles in Italië verloopt op deze manier: je hebt een arts di fiducia, een loodgieter di fiducia, een garage di fiducia, enzovoort.” (tekstfragment)
boeken New York in stijl New York in stijl is een verrassende en verleidelijke ontdekkingstocht door New York City. De gids staat boordevol insidertips, zoals schitterende winkels en stijlvolle adresjes om koffie te drinken of te lunchen. Verder zijn er wandelingen opgenomen, zodat je door de stad kunt struinen en genieten van New York zoals het is: creatief, spannend en vol energie. New York in stijl heeft een vintage-uitstraling en bevat prachtige foto’s en duidelijke plattegronden. S. Court | ISBN 978 90 215 5609 3 | € 19,95 | Hardback | Kosmos Uitgevers
Welkom in het paradijs In Welkom in het paradijs beschrijft Tineke Bennema Palestijnse levens in lichtvoetige en absurdistische verhalen. Waar een Nederlander zich ’s ochtends voorbereidt met het weerbericht en een broodtrommel, luistert een Palestijn naar het nieuws om te weten welke plekken hij die dag beter kan vermijden. Mocht hij al plannen maken, dan worden die maar al te vaak gedwarsboomd door bezetting, traditie en onverwachte gebeurtenissen. Sommige verhalen zijn gebaseerd op Bennema’s eigen belevenissen; andere verhalen hoorde ze van haar Palestijnse familie en vrienden. T. Bennema | ISBN 978 94 919 2101 8 | € 14,95 | Paperback | Uitgeverij Jurgen Maas
Het Java van Bloem In Het Java van Bloem vindt de lezer niet alleen sterke, oorspronkelijke verhalen, maar ook uiterst praktische adviezen voor wie de rijke cultuur van het belangrijkste eiland van Indonesië wil leren kennen. Familierecepten, een keur aan schitterende foto’s en de persoonlijke invalshoek van de auteurs maken dit boek tot een feestelijke zoektocht en een onorthodoxe gids. M. Bloem en I. Wolffers | ISBN 978 90 295 8896 6 | € 25,– | Hardback | Arbeiderspers
Miss yellow hair, hello! Miss yellow hair, hello! gaat over reizen. Geen reisverhalen waarbij je verlekkerd kunt wegdromen naar exotische vakantiebestemmingen. Want ziek word je toch wel, kamperen doe je in Benin óp de auto, aan corrupte politie in Colombia ontkom je niet, de tijdelijke liefde bedrijf je in Iran midden in de woestijn, en goden vereren met sambaballen is op Cuba heel gewoon. Als je niet van plan bent zelf op reis te gaan, geeft dit boek alle reden om thuis te blijven. I. Hannema | ISBN 978 90 295 8886 7 | € 18,95 | Paperback | Arbeiderspers
Hilarisch Frankrijk Kort na zijn pensionering emigreerde Ludique le Vert (pseudoniem) naar Zuidwest-Frankrijk, waar hij samen met zijn vrouw Maria woont en werkt in en rond hun oude boerderij op het Franse platteland. Het tweetal houdt van het Bourgondische leven, de twee honden, vijf katten, traditioneel koken, goede wijnen, oude spullen, restauratie, schilderen, schrijven en muziek. “Ludique is een geboren verhalenverteller die tot de laatste pagina weet te boeien.” Ludique le Vert | ISBN 978 94 618 5102 4 | € 16,95 | Paperback | Uitgeverij Grenzenloos
Retourtje midzomer Enkele jaren geleden trok Pieter Mans samen met zijn partner naar Midden-Zweden om daar een restaurant over te nemen en het leven een heel andere wending te geven. Retourtje midzomer is een gebundelde verzameling ervaringen, doorspekt met hilarische momenten en waardevolle overpeinzingen van een Nederlandse emigrant in Zweden. P. Mans | ISBN 978 94 618 5000 3 | € 16,95 | Paperback | Uitgeverij Grenzenloos
Meer emigratieboeken vindt u op www.vertreknl.nl/boeken. U kunt daar de boeken eenvoudig bestellen en/of recenseren.
MEI 2014 VERTREK NL
| 73
strip
Tekst en tekeningen: DICK MATENA
Marten Toonders Heer Bommel en Tom Poes: De pas-kaart deel 7
MEI 2014 VERTREK NL
| 75
strip
WORDT VERVOLGD! 76
|
VERTREK NL MEI 2014
colofon
lezersservice
Jaargang 4, nummer 16 - mei/september 2014
VertrekNL
Valge 3, 9965 PD, Leens (Groningen) T: 0595-577217 E:
[email protected] W: www.vertreknl.nl
EINDRedactie Rimke de Groot
MEDEWERKERS
Leontien Aarnoudse, Ger Apeldoorn, Jorine de Bruin, Arend van Dam (cartoons), Oetse Eilander, Rimke de Groot, Aart Heering, Manon de Heus, Rob Hoekstra, Inge van der Hoeven, Perro de Jong, Andrea Kruis (illustraties), Dick Matena (strip), Chimène van Oosterhout, Hester Otter en Nikki van Schagen.
FOTOGRAFIE
Nico Basten (Dilemma’s), Peter Beemsterboer, Maddy Christine Hope, Harry Kuipers en Hans Zeegers (B&B).
art director
Peter Beemsterboer/www.beemsfoto.nl
website
Aldert Taanman
social media Remon Franssen
Uitgevers
Mirjam van der Kaaden en Seb van der Kaaden
Drukker
Ten Brink/Euradius, Meppel Productiebegeleiding: Bert Spijkerman
Adverteren
Personalia vof T: 0595-577217, M 06-34099094 E:
[email protected] W: www.vertreknl.nl/adverteren
Abonneren/losse verkoop
Personalia vof T: 0595-577217, M 06-34099094 E:
[email protected] W: www.vertreknl.nl/abonneren Abonnementen binnenland: € 39,– (6 nrs) De nummers worden u zonder extra verzendkosten opgestuurd. Alle abonnementen worden afgesloten voor minimaal een jaar (12 maanden) en worden automatisch verlengd met een jaar, tenzij anders vermeld in de actievoorwaarden. Prijswijzigingen voorbehouden. Abonnementen buitenland: tarieven op aanvraag Adreswijzigingen: Ten minste drie weken van tevoren naar Valge 3, 9965 PD Leens of via abonneren@ vertreknl.nl Losse nummers: € 6,50 Distributie losse verkoop: VMBpress, Heemskerk Je gegevens worden door VertrekNL opgenomen in haar bestand. Deze gegevens worden gebruikt om uitvoering te geven aan de (abonnements)overeenkomst, voor analyses en om je op de hoogte te houden van interessante producten en diensten van ons en van zorgvuldig geselecteerde bedrijven. Hierbij houden we rekening met jouw persoonlijke voorkeuren. Indien je geen prijs stelt op dergelijke aanbiedingen kun je dit schriftelijk melden aan VertrekNL, ter attentie van afdeling Abonnee Service, Valge 3, 9965 PD Leens of via
[email protected]
VoordeelPAS
Abonneevoordeel Voor slechts 39 euro ontvangt u als abonnee van VertrekNL magazine: l 6 x VertrekNL magazine l VertrekNL Voordeelpas, waarmee u kortingen/voordeel krijgt op onder andere: – Verzekeringen – Cursussen (taal, etc.) – Advies (visa, etc.) – Verhuizingen l Gratis toegang online archief VertrekNL magazine t.w.v. € 19,50 l Gratis toegang EmigratieBeurs t.w.v. € 17,50
Profiteer van bovenstaande voordelen en abonneer u via www.vertreknl.nl/magazine
Heeft u nummers gemist?
VertrekNL magazine is een kwartaaluitgave. Het volgende nummer verschijnt half september 2014 ©2014 VertrekNL / Personalia vof Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgeverij worden overgenomen ISSN 2211-2871 / ISBN 978 90 792 8743 7
Deze kunt u nabestellen via www.vertreknl.nl/magazine MEI 2014 VERTREK NL
| 79
emigratiewijzer
OOM Verzekeringen Voor de branche buitenlandverzekeringen neemt OOM Verzekeringen een unieke positie in door zich te positioneren als dé verzekeraar voor langer verblijf in het buitenland. Nederlanders die voor langere tijd in het buitenland verblijven kunnen bij OOM Verzekeringen terecht om goede, integere en passende verzekeringen af te sluiten. Postbus 3036, 2280 GA, Rijswijk (ZH) T: 070 353 21 00 (ma-vrij 8.30 uur – 17.00 uur)
[email protected], www.oomverzekeringen.nl Rabobank Grensbanken De adviseurs van deze banken hebben specifieke kennis van zowel Belgische en Duitse als Nederlandse wetgeving op het gebied van fiscaliteit, sociale zekerheid en hypotheken. Zij kunnen u advies geven over alle keuzes die gemaakt moeten worden op financieel gebied. Wat betreft de hypotheek, maar ook voor pensioenen, verzekeringen, sparen en beleggen. Daarnaast hebben de Rabobank Grensbanken een uitgebreid lokaal netwerk van deskundigen opgebouwd. Denk hierbij aan makelaars, notarissen, fiscalisten, juristen en advocaten, maar ook verzekeringsmaatschappijen, architecten en bouwondernemingen.
[email protected], T: 040 217 96 66 www.emigrerennaarbelgie.nl, www.emigrerennaarduitsland.nl
GEZONDHEIDSZORG Travel Doctor Travel Doctor is er voor iedereen die voor korte of langere tijd op reis gaat en daarbij geen onnodig gezondheidsrisico wil lopen. Het is verstandig om zo’n 8 weken vóór vertrek een afspraak te maken. Voor belangrijke reisinformatie, reisvaccinaties en preventieve artikelen zoals Deet, klamboes, ORS en zonnemelk, kunt u bij Travel Doctor terecht. Ook voor bestemmingen als Turkije, Egypte en Kroatië worden vaccinaties aanbevolen. Travel Doctor heeft circa 50 vestigingen in Nederland en is u graag van dienst vóór, tijdens en na de reis. De kosten worden meestal vergoed door uw zorgverzekeraar (check uw polis). www.traveldoctor.nl,
[email protected]
80
|
VERTREK NL MEI 2014
illustratie: andrea kruis
FINANCIËLE ZAKEN
HEIMWEE Aeffectivity Aeffectivity is een psychologenpraktijk die zich met behulp van gesprekken en online therapie richt op Nederlanders met onder meer stemmingsklachten, angstklachten, expatproblematiek en relatieproblemen. Rokin 93 I, 1012 KM Amsterdam T: +33 6 74 31 19 74,
[email protected]
PostVoorLater Vertrekdatum in zicht? Maak een hoogstpersoonlijke PostVoorLater en krijg de verslaggever een dag cadeau! Samen met een professional maak je een onvergetelijke korte film of audioreportage met alles wat jij belangrijk vindt of met de mensen die je lief zijn. Een topherinnering voor jezelf of als speciaal cadeau voor de achterblijvers. www.postvoorlater.nl
ONDERWIJS Edufax Edufax heeft haar dienstverlening afgestemd op de drie fasen van een expatriëring. Consultants bepalen samen met u een onderwijsstrategie en ondersteunen u in alle fasen van de uitzending. Taalcursussen zorgen voor een soepele overstap naar anderstalig onderwijs. Het volgen van NTC-online, voor leerlingen van 3 t/m 18, waarborgt aansluiting op Nederlandstalig onderwijs. Edufax is ook te volgen op facebook of twitter. T: 040 204 74 70
[email protected], www.edufax.nl
Stichting NOB Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB) ondersteunt het Nederlands onderwijs in het buitenland. Bovendien verzorgt NOB het werkgeverschap van de Nederlandse leerkrachten en directeuren van de Europese scholen. Parkweg 20a, 2271 AJ Voorburg, T: 070 386 66 46,
[email protected] Wereldschool Verzorgt het afstandsonderwijs voor Nederlandstalige kinderen van drie tot en met achttien jaar die in het buitenland verblijven. Zowel volledig onderwijs thuis is mogelijk als in combinatie met een lokale of internationale school. U kunt ervoor kiezen uw kind(eren) alleen Nederlands te laten volgen of voor een combinatie van vakken die in uw specifieke situatie passend is. Uiteraard is het ook mogelijk het volledige onderwijs via de Wereldschool te doen. Pascallaan 71, 8218 NJ, Lelystad T: 0320 22 99 27,
[email protected] www.wereldschool.nl
ORIËNTATIE EmigratieBeurs Europa’s jaarlijkse grootste EmigratieBeurs is het trefpunt voor de complete emigratiebranche. Tijdens deze tweedaagse beurs in februari kunt u zich laten informeren over de thema’s wonen, werken, studeren en ondernemen in het buitenland. De meer dan 150 binnen- en buitenlandse standhouders zijn handig gegroepeerd per land en regio en verdeeld over maar liefst drie hallen; Europa, Overzeese bestemmingen en Scandinavië. Meer informatie via www.emigratiebeurs.nl
emigratiewijzer NRC De Week De krant voor alle Nederlanders die thuis zijn in het buitenland. Waar u ook woont in de wereld, u ontvangt wekelijks de internationale editie van NRC Handelsblad, uw stukje Nederland in het buitenland. NRC De Week geeft u het belangrijkste nieuws met achtergronden en analyses. Abonneren kan via www.nrc.nl/vertreknl WereldMagazine WereldMagazine is een interactief medium dat Nederlanders in het buitenland, zoals emigranten, expats, vrachtwagenchauffeurs, campinghouders, zeelui, et cetera, voorziet van actueel nieuws. Daarbij zal het magazine niet alleen het nieuws melden, maar ook de verhalen achter het nieuws door eigen onderzoeken via interviews en deelname aan debatten. U als lezer, kijker en luisteraar kunt hieraan eveneens actief deelnemen – wereldwijd. Aanmelden kan via www.wereldmagazine.nl
PAPIERWERK Heering Associates Grensoverschrijdend juridisch en fiscaal advies. Zij begeleiden en structureren internationale vraagstukken. Dit doen zij in samenwerking met OrselNotariaat te Amsterdam, Michelez & Associés, notarissen te Parijs. Herengracht 141, 1015 BH Amsterdam T: 020 7 222 111,
[email protected], www.heeringassociates.eu Visa4you Begeleidt u vanaf het eerste begin tot het moment dat u het visum in uw paspoort heeft gekregen. Uw emigratiespecialist naar Australië, Canada en Nieuw-Zeeland. Pieperij 11, 7924 PZ, Veeningen, T: 0528 39 11 18
[email protected], www.visa4you.nl Vissers Executive Security Services BV Als recherche- en beveiligingsbedrijf is Vissers Executive Security Services mede gespecialiseerd en geaccrediteerd in het afnemen van vingerafdrukken. Nederlanders die emigreren of buitenlanders die tijdelijk woonachtig zijn in Nederland en weer doorreizen, krijgen vaak het verzoek mee te werken aan een crimineel achtergrondonderzoek. Voor dit onderzoek worden vingerafdrukken afgenomen, het legitimatiebewijs (paspoort) nagekeken op valsheid en/of vervalsing en wordt er een verklaring opgesteld.
Waalstraat 44, 1316 GG Almere T: 036-5253079, M: 06-54311154
[email protected], www.ves-services.nl
TAAL Language Institute Regina Coeli Het taleninstituut is opgericht door de Zusters Kanunnikessen van de Heilige Augustinus in Vught, en verzorgt jaarlijks ruim 3100 taaltrainingen. De volgende talen worden aangeboden: Nederlands, Engels, Duits, Frans, Spaans, Italiaans en Portugees. Martinilaan 12, 5262 BR Vught, T: 073 68 487 90,
[email protected]
VERHUIZEN Jacobs Verhuizingen BV Jacobs Verhuizingen is een familiebedrijf dat gespecialiseerd is in internationale verhuizingen. Wij doen particuliere en zakelijke verhuizingen, maar ook kleine deelpartijen is geen probleem. Wij zijn gespecialiseerd in Scandinavië, Oostenrijk en Zwitserland, maar verhuizen ook naar alle andere Europese en Wereldwijde bestemmingen. Tussentijdse opslag is mogelijk in een van onze geconditioneerde opslagloodsen. Markweg 19, 6883 JL Velp, T: 026 361 95 84,
[email protected], www.jacobs.nl Smilda & Zn. Smilda biedt een mix van logistieke oplossingen voor distributie, dedicated en speciaal transport. Daarnaast hebben zij een verhuisafdeling voor particuliere en projectverhuizingen, nationaal en internationaal, en kunnen zij zowel de montage als de opslag verzorgen. Kapteynlaan 4, 9351 VG Leek, T: 0594 64 52 66, www.smilda.nl Zoologistics Gespecialiseerde agent voor het organiseren van luchttransport voor uw huisdieren, exoten, pluimvee of biologische producten. Hoeksteen 153, 2132 MX Hoofddorp, T: 020 3165093,
[email protected]
WERKEN/ONDERNEMEN
digheden en talenten kan laten zien. De basis van Europass is het Europass CV, dé Europese standaard voor een CV, dat in alle EU-talen aanwezig is. Het CV kun je naar wens aanvullen met documenten over je taalvaardigheid, je werkervaring en je diploma’s. Meer informatie via www.europass.nl New Options Dutch Repats Sinds 1989 begeleidt en vertegenwoordigt New Options Dutch Repats Nederlanders, die na een langer of korter verblijf in het buitenland terug keren naar Nederland, bij het vinden van een nieuwe werkkring. Heemraadssingel 219, Rotterdam T: 06 2277 0681,
[email protected] www.hannekedijkmancoach.nl/dutchrepats www.newoptions.nl
WONEN Uwnieuwetoekomst Organiseert samenwerking en daadkracht op het vlak van regiopromotie, arbeidsmarktbevordering, bevolkingsimmigratie en positieve beeldvorming van Zeeuws-Vlaanderen. Uwnieuwetoekomst is een initiatief van de Zeeuws-Vlaamse gemeenten (Hulst, Sluis en Terneuzen), het bedrijfsleven en instellingen in Zeeuws-Vlaanderen. Meer informatie via www.uwnieuwetoekomst.nl. Meer bedrijven zijn te vinden op www.emigratiewijzer.com
Meer weten over emigreren? Lees dan het handzame boek Emigratiewijzer. Experts en emigranten geven nuttige tips en informatie uit de praktijk. In tien hoofdstukken komen alle aspecten die horen bij een emigratie overzichtelijk aan bod. Te bestellen via www.vertreknl.nl/boeken ISBN: 978 90 79287 19 2 Winkelprijs: E 10,–
Europass Europass biedt allerlei informatie, van tips over solliciteren in het buitenland tot een set gratis documenten, waarmee je jouw vaar-
MEI 2014 VERTREK NL
| 81
volgend nummer
SPECIAL
Volgende keer in VertrekNL TAAL
Survivalkit
hoe goed is uw
taal kennis? Doe de
taalTEST!
Schrijfster Jacqueline Crevoisier over haar taalmentor Olivier B Bommel: “Via de boeken van Heer Bommel heb ik Nederlands geleerd en dat kon je in het begin goed horen. Dan kwam ik bij de dokter en vroeg hem of hij misschien even naar mijn ‘teer gestel’ wilde kijken. Keek die man me niet-begrijpend aan. Dan zei ik: ‘U moet gewoon uw denkraam openzetten.’ Keek hij nog raarder.”
De nieuwe VertrekNL ligt vanaf half september in de winkel! 82
|
VERTREK NL MEI 2014
Illustratie uit Heer Bommel en het platmaken
Robert Cromheecke als gelukkige huisvader in Praag: “Je hebt mensen die aftellen: wanneer gaan we hier weg? En mensen die optellen: hoe lang zit ik hier nog?”
i in t e r v i e ws i r e p
3e ja argang nummer
