geen Belgen willen nieuwe mei 2015

mei 2015

Belgen willen

geenwe nieu

VU : S. Suijs, p/a Patriottenstraat 27, 2600 Berchem // Vredesactie vzw // 6 wekelijks tijdschrift // jaargang 46 // mei 2015 // nr 303-304 // afgiftekantoor Brussel 5

Wapenlobby

opgedoekt

Het is 5 mei 2014. Vredesactivisten grijpen in op een plek waar de wapenhandellobby oorlogstuig aan de man brengt en ijvert voor soepele exportregels. We bevinden ons in het hart van het Europees kwartier te Brussel. Achter de gevels van de vele grijze kantoorgebouwen gaat een amalgaam van talloze bedrijven en hun lobbyorganen schuil. We stuiten op een gesloten schuifdeur waarachter het logo prijkt van AeroSpace and Defence Industries Association of Europe, afgekort als ASD. De vredesactivisten hebben een training ‘ik stop wapenhandel’ gevolgd. Ze stappen geweldloos het kantoor binnen en nemen het over. Ze delen ontslagbrieven uit aan de werknemers. De reden? Medeplichtigheid aan moordende wapenhandel… Zestien grote Europese bedrijven en zevenentwintig nationale belangenverenigingen van de defensie- en luchtvaartindustrie uit twintig landen waaronder België, vormen samen de ASD. De ASD verdedigt de gemeenschappelijke belangen van haar leden en giet ze in beleidsaanbevelingen. Het versterken van de competitiviteit van deze sectoren is haar belangrijkste missie.

Zoals bij vele andere industriële belangenorganisaties hebben de grote spelers de touwtjes in handen. De bestuurszetels worden ingepalmd door de CEO’s van Europa ’s grootste wapenbedrijven o.a. van BAE Systems, Airbus Group, Finmeccanica, Thales, Rolls-Royce, Safran en Saab. De president is Mauro Moretti, tevens het hoofd van Finmeccanica. Via haar dochteronderneming AgustaWestland leverde Finmeccanica gevechtshelikopters aan repressieve regimes als Algerije, Libië en Turkije.

De controle brokkelt af Als stem van de wapenindustrie spreekt de ASD met hooggeplaatste beleidsmakers binnen en buiten de Europese instellingen. Door haar bevoorrechte toegang tot en haar nauwe partnerschap met Europese instellingen drukt ze stevig haar stempel op het beleid. Dat kwam onder meer tot uiting bij de totstandkoming van twee Europese Richtlijnen in 2009. Dit “defensiepakket” vormt een van de belangrijkste Europese wetteksten over wapenhandel. Sinds de jaren ’90 zien we in de Europese wapensector een uitdijende schaalvergroting. Op het continent ontstonden grote bedrijfsclusters die de concurrentie aangingen met Amerikaanse giganten. Interne exportcontroles tussen Europese lidstaten werden steeds meer als een hinderpaal ervaren in de ontwikkeling en verhandeling van wapensystemen. De wapenindustrie drong bij de Europese Unie aan om de interne defensiemarkt verder te liberaliseren om samenwerking tussen filialen in verschillende landen te vereenvoudigen. Door de Europese Richtlijn van 2009 werden de exportcontroles voor de sector drastisch versoepeld in plaats van verstrengd. Wapenbedrijven ©Eric Demildt

Pagina 2

Vredesactie | pagina 3

stop wapen handel .eu ik

Stop wapenhandel: Onze Europese wapenhandel houdt bloedige conflicten aan de gang. Dat moet stoppen en liefst nu. Het gaat tenslotte om mensenlevens. Met de campagne Ik stop wapenhandel.eu brengen we wapenhandel in kaart, halen we de wapenhandelaars uit de anonimiteit en grijpen in om wapenhandel te stoppen.:

DOE MEE: Informeer jezelf: Wist je dat Europa één van de grootste wapenexporteurs ter wereld is? Waar komen al die wapens precies terecht? Wie verdient eraan? Wie krijgt de kogels in zijn of haar lijf? Waarom is er zo weinig controle? Is het waar dat Europa nauwelijks exportvergunningen weigert? Vredesactie zoekt het uit en brengt wapenhandel in kaart. • Surf naar www.ikstopwapenhandel.eu. Nieuw op de website: ‘Europa en wapenexport in Vraag en Antwoord’. • Volg de facebookpagina Istopthearmstrade. eu. We publiceren regelmatig nieuws over Europese wapenhandel en over onze acties. • Volg een Lobbytour. Alle grote wapenbedrijven hebben kantoren in Brussel, waar ze hun belangen verdedigen via een web van lobbyisten, denktanks, clubs en informele netwerken. Weet jij wie er aan de touwtjes trekt? Ontdek hoe de wapenindustrie haar stempel drukt op het EU beleid en volg een lobbytour, een alternatieve stadswandeling door de Europese wijk in Brussel. Afspraak: zondag 25 oktober, 14u Brussel. Een lobbytour duurt twee uur. Deelname is gratis, inschrijven is noodzakelijk via [email protected].

Pagina 4

Verhinder geweldloos dat wapenhandelaars hun oorlogstuig verkopen of ijveren voor soepele exportregels. Grijp in tijdens wapenbeurzen, conferenties, lobby-evenementen en in de kantoren van wapenlobbygroepen. • Volg eerst een actietraining en bereid je actief voor op geweldloze acties bij wapenhandelaars en lobbyisten. Je ontdekt er de valkuilen, oefent op hoe je geweldloos kan omgaan met mogelijke provocaties en leert wat er kan gebeuren bij arrestatie. Data actietrainingen Ik stopwapenhandel: zaterdag 3 oktober in Brussel zondag 11 oktober in Gent zaterdag 24 oktober in Antwerpen Een trainingsdag start om 10u en eindigt ten laatste om 18u. Deelname is gratis, inschrijven is verplicht, via ikstopwapenhandel@ vredesactie.be.

kunnen vlot hun wapentuig doorvoeren van het ene Europese land naar het andere en vervolgens exporteren buiten de Europese grenzen via landen met lakse exportregels. Wapenexport bleef een nationale bevoegdheid, maar de controlemechanismen van de overheden verdwenen samen met wapens over de landsgrenzen. Doordat de Europese wapenmarkt op haar grenzen botst is zulke vlotte export buiten de EU essentieel voor de winstgevendheid van de sector. Dat we daarmee een katalysator van gewelddadige conflicten exporteren, speelt blijkbaar geen rol. Bijvoorbeeld in 2011, het jaar van de Arabische Lente, bedroeg de waarde van de Europese exportvergunningen naar de Arabische regio negen miljard euro, dubbel zoveel als in 2007. Met het “defensiepakket” kreeg de wapenindustrie de “harmonisering” die het wou. In haar jaarrapporten klopte de ASD zichzelf op de borst voor het succes van haar intensief lobbywerk. Vooraleer een wetsinitiatief te lanceren brengt de Europese Commissie vaak een ‘groenboek’ uit. Hiermee wil ze input krijgen van belanghebbenden. Zo werd nog voor het eigenlijke wetsvoorstel al rekening gehouden met de ingediende reacties door de ASD. Bij de ‘medebeslissingsprocedure’ die volgde, riep de ASD een speciale werkgroep in het leven om de lobbyinitiatieven van de vertegenwoordigde bedrijven en koepels te coördineren. Het hoofddoel was de gesprekken tussen het Europees Parlement en de Raad te beïnvloeden. Als kers op de taart gaf in mei 2008 Ake Svensson, de toenmalige president van ASD en CEO van Saab, een speech in het Europees Parlement. Later monitorde de ASD de lokale implementering van de Richtlijn en oefende druk uit waar ze het nodig achtte. De ASD had in het hele proces een bevoorrechte positie, van voorafgaande

Werk mee: • Sluit je aan bij één van de lokale groepen ‘Ik stop wapenhandel’ in Antwerpen, Gent of Brussel. Mail ikstopwapenhandel@ vredesactie.be en we houden jou op de hoogte. Geen groep bij jou in de buurt? Word zelf contactpunt: verdeel flyers en posters, organiseer een infomoment of actietraining in jouw gemeente, … • Geef deze campagne mee vorm, werk actief mee in één van de campagnewerkgroepen. Contacteer ikstopwapenhandel@vredesactie. be voor meer info.


gesprekken tot het schrijven van de beleidsteksten en zelfs het opvolgen van de implementering.

Publiek geld voor wapens Een ander domein waar de ASD lobbyisten hun invloed laten merken is dat van de onderzoekfinanciering. Om haar industriële basis te versterken zet de wapenindustrie in op de ontwikkeling van wapensystemen en bijhorende onderdelen. Ze wil daarvoor maar al te graag gretig meepikken uit allerlei subsidiepotjes.

geen neutrale producten. Ze zijn de brandstof van bloedige conflicten. Wapens hebben ook geen houdbaarheidsdatum. Ze duiken op bij oorlogen en mensenrechtenschendingen wereldwijd. Vredesactivisten proberen wapenhandel te stoppen. Het ASD kantoor werd tijdelijk opgedoekt. De business as usual werd verstoord totdat de politie ingreep. Dit is slechts het begin. Doe mee en laat wapenhandelaars niet langer ongestoord hun zaakjes kunnen doen.

Naar de letter van de wet mag Europees onderzoeksgeld niet gespendeerd worden aan de ontwikkeling van wapentechnologie. In de praktijk zien we dat binnen “FP7-Security”, dat liep van 2007 tot 2013, 1,4 miljard euro beschikbaar was voor “civiel veiligheidsonderzoek”. Daardoor kon de wapenindustrie toch intekenen op deze geldstromen, mits verpakking van haar intenties. Momenteel loopt “Horizon 2020”. Hier wou de Europese Commissie de civiele focus als voornaamste speerpunt behouden, maar er zijn geen bezwaren wanneer de resultaten van onderzoek ook militaire capaciteiten kunnen versterken. Zogenaamde “dual-use” producten kunnen nu openlijk gefinancierd worden. De wapenlobby wrijft zich in de handen. Momenteel effent de Europese Commissie het pad voor het volgende langetermijnbudget, van 2020 tot 2027. De wapenlobby hoopt de financiering van militair onderzoek definitief te verzilveren. Meer zelfs, via een “prepatory action” wil ze dit al vanaf 2017 lanceren buiten het huidige financieringsprogramma. Op de bijeenkomst van de Europese Raad in december 2013, terwijl Vredesactie met een actiedag de verdere militarisering van de EU aan de kaak stelde, werd beslist om een “high-level group of personalities” op te richten die zich over dit alles zou buigen. Dit “onafhankelijk adviesorgaan” is sinds kort actief. Zeven van de zeventien leden komen rechtstreeks uit de beleidsraad of werkgroepen van de ASD. Europa’s grootste wapenbedrijven dicteren opnieuw het beleid. Het is niets nieuws onder de zon dat soortgelijke groepen zich bewegen over Europese beleidsdomeinen. Zoals voorheen ontbreken kritische stemmen nagenoeg.

‘Ik stop wapenhandel’ komt naar je toe Maak een statement tegen wapenhandel: poseer in ons levend logo en deel je foto via sociale media. Je vindt onze stand op: 21 juni op het Ubuntu festival in Boom 19 september op Manifiësta in Bredene

Tijd om hen te stoppen Achter gesloten deuren ontmoeten wapenhandelaars beleidsmakers, lobbyen ze voor soepele exportregels en verkopen ze hun wapens. Met een beleid op maat van de wapenindustrie zijn de Europese waarden slechts een doekje voor het bloeden. De Europese wapenexport behoort tot de grootste van de wereld. Dat is problematisch. Wapens zijn immers

Pagina 6

26 september op de Opendeurdag van het Vredeshuis in Gent Kom naar een infomoment over ‘Ik stop wapenhandel’: 18 juni , infomoment, volkskeuken, film Not in Our Name in Het Bos, Ankerrui 5-7 in Antwerpen 14-15-16 augustus, infomoment en infostand op Ieperfest in Ieper 25 september, infomoment en volkskeuken in het Assez, Sparrestraat 1A in Gent


De toekomst van ons leger: to be or NATO be

Minister van Defensie Vandeput werkt aan een toekomstvisie voor het Belgische leger. Op 8 mei werd de eerste horde genomen: de ministerraad keurde het eerste deel van de strategische nota goed. Centraal staat niet de bijdrage van defensie aan vrede en veiligheid, maar ons prestige in de NAVO. De ontwikkeling van de toekomstvisie voor defensie had heel wat voeten in de aarde. Eerst moest de indruk gewekt worden dat er wel degelijk een fundamenteel debat over de toekomst van ons leger gevoerd werd. Daar kwam een heuse ‘raad van wijzen’ bij kijken – zorgvuldig door de minister samengesteld zodat je kritische stemmen met een vergrootglas moest gaan zoeken - en een colloquium dat als openbaar werd aangekondigd, maar waar alleen de incrowd welkom was. Vervolgens moest deze visie bij de regeringspartijen getoetst worden. Het is logisch dat de minister van defensie de tijd neemt om een visie uit te werken. Maar waarom werd hierover geen breed maatschappelijk debat georganiseerd?

Toekomstdromen Dat er nog enig debat was, hebben we te danken aan de regelmatige ‘lekken’ vanuit de legertop en het defensiekabinet. Einde maart maakte de legertop haar toekomstdromen bekend. In een ‘uitgelekte’ nota schetst die vier scenario’s voor het Belgische leger. In de eerste drie blijft het huidige defensiebudget van om en bij de 2,5 miljard euro gehandhaafd. Daarmee organiseren we een sterk ingekrompen ‘home guard’ leger, dat instaat voor de verdediging van ons grondgebied en daarnaast beperkt inzetbaar is in het buitenland (respectievelijk met fregatten, gevechtsvliegtuigen of grondtroepen, eventueel aangevuld met special forces en para’s). Deze denkoefening leert dat bij een stabiel defensiebudget investeren in gevechtsvliegtuigen alleen kan ten koste van de andere componenten. Wanneer de luchtmacht nieuwe gevechtsvliegtuigen krijgt, blijft van de marine alleen een kustwacht over en kan de landmacht enkel special forces en paracommando’s inzetten. In dat scenario moet de luchtmacht afstand doen van haar nucleaire taak.

Pagina 8

Laat de hele regering het huiswerk maar overdoen. Veiligheid en vrede zijn te belangrijk om aan defensie over te laten.

Binnen de grenzen van het budget kan een beperkte vloot gevechtsvliegtuigen niet tegelijk conventioneel en nucleair bewapend zijn. De drie scenario’s leiden volgens de nota onvermijdelijk tot het verdwijnen van de Belgische defensie. In een vierde, en voor de legertop het enige aanvaardbare, scenario wordt gekozen voor een breed inzetbaar leger, met onder meer 9100 actieve soldaten in de landmacht, veertig nieuwe gevechtsvliegtuigen (inclusief kernwapens), tankvliegtuigen, mijnenvegers en fregatten en een volwaardige cyberdefensie. De legertop stelt uitdrukkelijk dat de veertig gevechtsvliegtuigen ook kernwapens moeten kunnen inzetten: “Dit scenario is het enige dat een volwaardige voortzetting van onze langjarige bijdrage aan de strategische ontradingspolitiek van de NAVO toelaat. De nucleaire politiek van de Alliantie, die ons land mee goedkeurde, vereist immers een geloofwaardige invulling van de paraatheidsen ontplooiingsvereisten.” Meer details willen

de generaals niet kwijt, want “die overstijgen het classificatieniveau van dit document.”

Defensiebudget verdubbelt Zulk een ambitieus leger is alleen haalbaar met een verdubbeling van het defensiebudget vanaf 2019 – tot die tijd blijft het budget sowieso stabiel. Ook voor de minister zelf staat vast dat het defensiebudget tegen 2030 moet stijgen tot circa 1,36% van het bruto binnenlands product, of minstens 5 miljard euro. Binnen het huidige budget zal België “niet meer kunnen deelnemen aan de snelle reactiemachten van de NAVO (Nato Response Force) en van de EU (Battle Groups)”, waarschuwt de nota. Dat is enigszins ironisch, want die structuren zijn sinds ze bestaan nog nooit ingezet. De voornaamste bezwaren tegen de eerste drie scenario’s, waarbij het defensiebudget stabiel blijft, vindt de legertop vooral in de politieke gevolgen: “We zijn dan


niet langer een geloofwaardige partner binnen de bestaande samenwerkingsverbanden.” Dat is ook de reden waarom de legertop vindt dat de gevechtsvliegtuigen de nucleaire taak moeten houden. Dat de F-16’s kernwapens kunnen inzetten heeft “een niet te onderschatten positieve invloed op het politieke soortelijk gewicht dat ons hierdoor wordt toebedeeld.” Met andere woorden: als België niet méér investeert in gevechtscapaciteiten kan het niet langer haar huidige rol in de NAVO spelen. Nergens wijst de legertop er op dat ons land daarmee onveiliger wordt. Niet onze veiligheid, maar ons prestige op het internationaal toneel staat centraal. Ons leger heeft dus voornamelijk een politieke rol. Of het ook aan veiligheid en vrede bijdraagt, is van ondergeschikt belang.

NAVO bepaalt De regering heeft elke ambitie om zelf haar buitenlands beleid te bepalen opgegeven. Ingrijpende beslissingen rond de toekomst van ons leger staan in het teken van ons NAVO-lidmaatschap. Op de vraag naar een eventuele nucleaire rol voor de opvolger van de F-16 antwoordt minister Vandeput in het VTM-nieuws: “Mijn visie is dat we moeten zien wat onze internationale partners van ons vragen.” Dat de meerderheid van de Belgen de kernwapens weg wil, doet er niet toe. Als enkele NAVO-landen dwarsliggen om verouderde massavernietigingswapens weg te halen, legt de Belgische regering zich daarbij neer. En koopt ze, als ze daarmee de NAVO-bondgenoten kan plezieren, het duurste gevechtstoestel dat op de markt beschikbaar is. Ook het idee om drie tankvliegtuigen te kopen, zoals Vandeput naar verluidt voorstelt, past daarin. Met MultiRole Tanker Transport vliegtuigen kunnen gevechtsvliegtuigen in de lucht bijgetankt worden, zodat die een groter bereik krijgen. Na de oorlog in Libië

Pagina 10

concludeerde de NAVO dat er een tekort was aan zo’n tankvliegtuigen. De wapenindustrie was er als de kippen bij om dat te beamen, er valt immers flink wat aan te verdienen. Het Europees Defensieagentschap (EDA) zette een programma op dat de aankoop van tankvliegtuigen moest aanmoedigen. In 2012 tekende minister De Crem een letter of intent waarin ons land beloofde daaraan mee te werken. Drie tankvliegtuigen zouden ons land 840 miljoen euro kosten. Zo’n aankoop is onzin voor een klein land als België. Voor verdediging van het luchtruim zijn tankvliegtuigen overbodig. Ze hebben alleen nut in grootschalige interventies in internationaal verband. Opnieuw geeft het kabinet van Vandeput hiermee aan welke richting het uit wil: meespelen met de grote jongens in militaire interventies wereldwijd.

Terug naar af De plannen van de minister missen elke realiteitszin. Ze veronderstellen dat er na 2019 wél budgettaire ruimte is voor een flinke stijging van de defensie-uitgaven. Wat bezielt de minister om ballonnetjes op te laten waarvan iedereen weet dat ze onbetaalbaar zijn? “Be realistic, demand the impossible”, moet de minister gedacht hebben. Vandeput mikt hoog om ergens in het midden te eindigen. Net als de uitgelekte nota van de legertop creëert hij de indruk dat het Belgisch leger van de toekomst óf zwaar moet uitbreiden óf opgedoekt moet worden. Heeft de regering voldoende gezond verstand om minister Vandeput weer met beide voeten op de grond te zetten? De toekomstdromen van defensie staan in het teken van ons prestige in de NAVO en hebben niets te maken met een duurzaam buitenlands en veiligheidsbeleid. Wat Vredesactie betreft moet Vandeput terug naar af. Laat de hele regering het huiswerk maar overdoen. Veiligheid en vrede zijn te belangrijk om aan defensie over te laten.


Miljardenaankoop vs besparingsdrift

Politici, u vergist zich. Belgen willen geen nieuwe gevechtsvliegtuigen

In oktober 2014 schreef onze regering in het regeerakkoord dat ze de F-16 gevechtsvliegtuigen van het Belgisch leger zal vervangen. We zijn negen maanden verder en we wachten nog steeds op een gedetailleerd strategisch plan voor de toekomst van ons leger van minister van defensie Vandeput. Wel is intussen duidelijk welk toestel de voorkeur krijgt: de F-35, ook Joint Strike Fighter genoemd. Het duurste toestel, en het enige dat in staat zal zijn de Amerikaanse B-61 kernwapens te dragen.

“Toen ik hoorde dat er allerlei projecten rond gelijke onderwijskansen met een derde worden verminderd terwijl we allerlei engagementen hebben lopen met die gezinnen, werd ik echt heel kwaad. Hoe leg je uit dat er wel geld is om peperdure gevechtsvliegtuigen te kopen?” - Nicole, alleenstaande mama van twee kinderen, op de nationale stakingsdag vorig jaar (De Gentenaar, 15 december 2014) Een van de elementen die niemand is ontgaan en bij veel mensen verontwaardiging oproept is de kloof tussen het besparingsbeleid en het hallucinant bedrag van 6 miljard dat nodig is om nieuwe gevechtsvliegtuigen te kopen. Logisch, mensen voelen de directe impact van het besparingsbeleid. Bevoegde ministers zijn om beurten komen uitleggen dat de zorg en kinderopvang duurder worden, dat er bespaard moet worden in het onderwijs, dat

er geen geld is om de structurele problemen bij justitie aan te pakken, enzovoort. Dezelfde politici houden vol dat de gevechtsvliegtuigen er koste wat kost moeten komen.

Gevechtsvliegtuigen zijn niet onmisbaar, integendeel “Alle tegenargumenten worden van tafel geveegd. Dat er heel wat landen zijn, zoals Ierland en IJsland, die geen gevechtsvliegtuigen bezitten. Dat gevechtsvliegtuigen soms eerder conflicten doen escaleren dan de-escaleren, zoals Afghanistan, Irak, en Libië al aangetoond hebben.” - prof. Tom Sauer, De Standaard, 1 september 2014 Professor Internationale Politiek Tom Sauer, schreef een alarmerend opiniestuk waarin hij de blinde keuze om de gevechtsvliegtuigen te vervangen aan de kaak stelt. Zijn pleidooi gaat niet alleen in op de budgettaire realiteit

Waarvoor de toestellen moeten dienen, waar ze ingezet moeten worden en voor welke taken, blijft voorlopig een raadsel. Toch houdt de voltallige regering vol dat de nieuwe gevechtsvliegtuigen er hoe dan ook moeten komen. Die omgekeerde volgorde van beslissen toont een gevaarlijk gebrek aan visie. De Belgische vredesbeweging, verenigd in het “Platform tegen nieuwe gevechtsvliegtuigen”, deed de laatste maanden heel wat politiek werk rond dit dossier. Tegelijkertijd werd de afgelopen maanden zichtbaar hoe weinig draagvlak er voor de miljardenaankoop bij de Belgische bevolking bestaat. Vanuit diverse hoeken komt een duidelijk signaal: Belgen willen geen (nieuwe) gevechtsvliegtuigen. Dat mag ons eigenlijk niet verbazen. Uit een opiniepeiling van de Universiteit Antwerpen en het Vlaams Vredesinstituut bleek vorige zomer al dat slechts 1 op 4 Belgen kiest voor de vervanging van de F-16. Zelfs bij de kiezers van CD&V en Open VLD, aan Vlaamse kant de felste voorstanders van nieuwe gevechtsvliegtuigen, is slechts één op drie voorstander.

Pagina 12

Er is geen strategisch plan voor de nieuwe gevechtsvliegtuigen, geen geld en geen draagvlak.


DOE MEE van vandaag, maar ook op de nood om lessen te trekken uit het verleden. Er is geen langetermijnvisie voor het Belgische leger. Er wordt verder geborduurd op een oude visie op veiligheid, die de laatste jaren geleid heeft tot mislukte militaire interventies. De visie op veiligheid waarin gevechtsvliegtuigen onmisbaar zijn, is failliet.

1 gevechtsvliegtuig = 1 ziekenhuis = 1314 sociale woningen = ... “Zou de Zweedse coalitie al berekend hebben hoeveel extra treinen je kan laten rijden voor de prijs van veertig gevechtsvliegtuigen?” - Kris Peeters, mobiliteitsexpert, op twitter en in de Standaard, augustus 2014 6 miljard is een bedrag dat tot de verbeelding spreekt. Verschillende mensen gingen al aan de slag met de virtuele cheque waarvan de gevechtsvliegtuigen doen dromen. Voor de prijs van 1 gevechtsvliegtuig kunnen we in een keer 1314 sociale woningen bijbouwen. Of een volledig ziekenhuis zetten. Of gedurende een jaar 8333 jobs bekostigen. Of 47 basisscholen bijbouwen. Voor de prijs van 2 gevechtsvliegtuigen kunnen we alle asielzoekers op een menswaardige manier opvangen en begeleiden. Met 6 miljard euro kunnen we de Antwerpse ring drie keer overkappen.

Herhaling is de moeder van alle wijsheid “In België bestaat geen maatschappelijk draagvlak voor de superaankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen, dat heeft een studie van de Antwerpse universiteit aangetoond. Toch overweegt niemand uit de regerende partijen

Pagina 14

Stuur een mail naar onze beleidsmakers. Op www. vredesactie.be vind je een standaardboodschap en kan je je mail automatisch versturen naar alle parlementsleden uit de meerderheid . Maak de boodschap zichtbaar waar politici ze niet kunnen negeren. Woont u naast Sigfried Bracke? Hang een raamaffiche: “Sigfried, u vergist zich. Belgen willen geen nieuwe gevechtsvliegtuigen”. Gaat u naar het bal van de burgemeester? Verspreid de boodschap op T-shirts, flyers, enz. Heeft u altijd al eens op de publiekstribune van het parlement willen zitten? Nu is uw kans. Neem een banner of strooiflyers mee met de boodschap “Politici, u vergist zich. Belgen willen geen nieuwe gevechtsvliegtuigen” Herhaal de boodschap. Doe zoals Warre Borgmans, Aimé Antheunis, Elvis Peeters, Caroline Copers, Kris Cuppens, Paul Geudens, Els Keytsman en vele anderen. Vermeld ‘Belgen willen geen miljarden uitgeven aan nieuwe gevechtsvliegtuigen’ bij elke publieke communicatie: op je facebook, je twitter, tijdens een lezing, in columns, op festivals, in interviews, ... Teken de petitie van het platform tegen nieuwe gevechtsvliegtuigen op geengevechtsvliegtuigen.be. Laat ons weten wat je onderneemt, of wil ondernemen via [email protected] en kijk voor inspiratie en materiaal op www.vredesactie.be/ geengevechtsvliegtuigen.

van die aankoop af te zien. Degenen die je de democratie het meest moet bijbrengen, zijn blijkbaar de vertegenwoordigers ervan.” - Elvis Peeters, auteur, in De Standaard Avond Er is geen strategisch plan voor de nieuwe gevechtsvliegtuigen, geen geld en geen draagvlak. Alleen dringt dit voorlopig niet door bij onze beleidsmakers. Zeg het daarom nog eens en nog eens, en nog eens opnieuw,... tot onze beleidsmakers het niet meer naast zich neer kunnen leggen: “Politici, u vergist zich. Belgen willen geen nieuwe gevechtsvliegtuigen”

Oorlog begint hier, in Oudenaarde en Brussel

verslag van een campagne

Zodra een oorlog voltooid verleden tijd is, staan de speeches bol van vredevolle intenties. “België heeft over de jaren een internationaal imago opgebouwd van neutrale bruggenbouwer, advocaat van een wereldwijde ontwapening en promotor van de rechtsstaat en van de strijd tegen straffeloosheid” Een frase uit de officiële website van de overheid rond de herdenking van WO1. De zin zou uit de toon vallen in een beleidsdocument van vandaag, een regeerakkoord bijvoorbeeld. Overheden hebben met hun economisch, buitenlands en defensiebeleid een invloed op conflicten. In tegenstelling tot de vredevolle woorden die sinds het herdenkingsjaar 2014 extra in trek zijn, is deze invloed niet altijd positief. Voor het vergunnen van wapenhandel is dit duidelijk. In andere dossiers is de invloed van de overheid minder helder. Overheidsgeld voor bedrijven die zich schuldig maken aan mensenrechtenschendingen en schendingen van het internationaal humanitair recht bijvoorbeeld. In de vorm van onderzoekssubsidies, of via openbare aanbestedingen. Denk


War starts here

Een rechtzaak die de toepassing van het internationaal recht afdwingt, zou een schitterend voorbeeld zijn van échte conflictpreventie en geweldloze conflicthantering.

maar aan G4S, de DeensBritse Security gigant, die onder andere het contract toegewezen kreeg voor de bewaking van Gentse scholen en musea. Het bedrijf kwam de voorbije jaren regelmatig in opspraak, vanwege martelpraktijken in gevangenissen in Zuid-Afrika, buitensporig geweld in detentiecentra in Papua NieuwGuinea en hun rol in de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden. Overheden hebben een waaier aan mogelijkheden om te vermijden dat hun beleid, of de activiteiten van bedrijven, conflicten en oorlogen in de hand werken. Ze kunnen ethische criteria opnemen bij subsidielijnen en in openbare aanbestedingen; een verbod instellen op het verkopen of in de handel brengen van producten waarbij in het productieof verhandelingsproces mensenrechten worden geschonden; de extraterritoriale verantwoordelijkheid van bedrijven juridisch vastleggen en afdwingbaar maken; monitoringsinstanties oprichten om de impact van bedrijven in conflictsituaties en oorlogseconomieën in kaart te brengen, enz. Desondanks gebeurt er weinig. Te weinig.

Pagina 16

Om onze invloed in conflicten tastbaar te maken en aan te klagen, startte Vredesactie enkele jaren geleden de campagne War Starts Here. In 2009 wordt de brochure War, It’s the Economy Stupid gepubliceerd, waarin aan de hand van vijf voorbeelddossiers wordt getoond hoe economie soms nauw verweven zit met geweldadige conflicten. In de daaropvolgende maanden voeren activisten actie aan OIP, de Belgische dochter van de Israëlische wapenfabrikant Elbit Systems, en Caterpillar dat de bulldozers levert aan het Israëlisch leger. Ook op ITEC, de Brusselse wapenbeurs, documenteren vredesactivisten hoe wapenhandelaren hun producten aan de man brengen.

Agrexco, de link tussen illegale nederzettingen en de luchthaven van Luik Vanaf 2011 focust de campagne zich op de Israëlische bezetting van de Palestijnse Gebieden. Hoewel de Belgische en Europese overheden de illegale Israëlische nederzettingen regelmatig veroordelen en benadrukken dat het bestaan en de bouw ervan in strijd zijn met het Internationaal Humanitair Recht, blijft het beleid hun bestaan steunen. Producten uit de illegale nederzettingen, bijvoorbeeld groenten, fruit en kruiden die er geteeld worden met gestolen water, op gestolen grond, worden hier bij ons verkocht. Door deze producten van een afzetmarkt te voorzien, ondersteunt onze overheid onrechtstreeks de Israëlische bezetting. De campagne spitste zich toe op een belangrijke distributeur van deze handel in Europa: het Israëlische bedrijf Agrexco en haar verdeelcentrum aan de luchthaven

van Bierset, bij Luik. Op 11 februari 2011 blokkeren vredesactivisten een dag lang het distributiecentrum. In mei dienen vierhonderd mensen klacht in bij hun lokaal politiekantoor tegen Agrexco en haar activiteiten. En dan, in de zomer van 2011, gaat Agrexco failliet. Een combinatie van factoren leidde tot het faillissement, waaronder de jarenlange campagnes tegen het bedrijf in verschillende landen vanwege hun betrokkenheid bij de Israëlische bezetting. Maanden na het faillissement blijft het afwachten hoe de markt zich herorganiseert.

Nederzettingenproducten voor de rechtbank? Terwijl de publiekscampagne rond Agrexco vorm kreeg, werd achter de schermen nagegaan welke juridische mogelijkheden er bestonden om de handel in producten uit de illegale nederzettingen voor een Belgische rechtbank te brengen. Door het failliet van Agrexco viel dat voorbereidend onderzoek in het water, het doelwit voor de rechtszaak was weggevallen. Na beraad en kritische reflectie werd in 2012 beslist om verder uit te zoeken welke juridische mogelijkheden er waren zonder Agrexco als duidelijke Belgische connectie. Een rechtzaak die de toepassing van het internationaal recht afdwingt, zou immers een schitterend voorbeeld kunnen zijn van échte conflictpreventie en geweldloze conflicthantering. We brengen bezoeken aan vroegmarkten en supermarkten en zoeken uit welke herkomstmarkeringen te vinden zijn op Israëlische producten. We nemen contact op met Palestijnse en Israëlische organisaties waaronder Who Profits, een Israëlische organisatie die prachtig onderzoek doet naar de manier waarop bedrijven winst slaan uit de Israëlische bezetting. Onderzoek aan de twee kanten van de keten dus, dat


aangevuld werd met gegevens van vele NGO’s die werken rond dit dossier, en de sporadische antwoorden van handelaars in de sector op onze vragen.

Advies van de minister Net als talloze andere organisaties blijven we ook op de politieke deur kloppen. Onze overheden moeten verder gaan dan de lauwe veroordelingen van de Israëlische schendingen van het internationaal recht. Ze moeten er een concreet beleid aan koppelen. Vredesactie ging in 2011 en 2012 op gesprek bij de minister van Economie met een winkelkar vol ‘gestolen goederen’: geproduceerd in de illegale nederzettingen, te koop bij ons. Eind 2013 vielen net geen 300 brieven in de bus van het ministerie, opnieuw met de vraag de import van producten uit de illegale nederzettingen te stoppen. En de politiek zette enkele voorzichtige stappen. De Europese Commissie kondigde in juli 2013 richtlijnen aan die moeten voorkomen dat EU-geld terecht komt in de illegale nederzettingen. In 2014 informeerde de Commissie de Israëlische overheid dat certificaten voor producten van dierlijke of biologische oorsprong, afgeleverd door de Israëlische instanties niet erkend worden voor bedrijven in nederzettingen in de bezette gebieden. Het Belgische ministerie van Buitenlandse Zaken publiceerde een bericht waarin bedrijven en burgers van de EU gewaarschuwd worden voor de juridische en economische risico’s verbonden aan economische en financiële activiteiten in de Israëlische nederzettingen. En ook het ministerie van Economie publiceerde in 2014 een advies omtrent de oorsprongsetikettering van producten afkomstig uit de Israëlische nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden. Het advies waarschuwt verkopers

Pagina 18

voor het etiket ‘made in Israël’ dat in het geval van producten uit de nederzettingen als misleidend wordt beschouwd.

Voorlopige einde van het juridische spoor Tijdens de zomer van 2014 begint het erop te lijken dat het volume producten op de markt dat herkenbaar is als product uit een illegale nederzetting ook effectief begint te dalen. De houding van groothandels en supermarkten verandert. Waar we vroeger zelden antwoord kregen op onze vragen, lijkt het antwoord nu klaar te liggen op het bureau van de prafdeling. “Voor producten uit Israël is er een duidelijke richtlijn dat deze niet uit bezet gebied mogen komen. Al onze producten dragen een herkomstvermelding zoals voor geschreven door de Belgische wetgeving” laat Carrefour weten. “Onze klanten (Supermarkten / Groothandels) verlangen dat de producten uit Israël niet uit de nederzettingen komen. Deze beslissing is genomen op basis van intern gemaakte afspraken en veel belangrijker vragen van de eindconsument” horen we bij Eosta, een Nederlandse groothandel in biologische producten die in België o.a. aan Bioplanet levert. Adviezen vervangen geen daadkrachtig beleid. En hoewel de meeste producten uit de illegale nederzettingen uit het zicht zijn verdwenen, is er geen reden om aan te nemen dat ze er niet meer zijn. We weten uit onderzoek aan de andere kant van de keten, in de nederzettingen zelf, dat het verkeerd labellen van producten dagelijkse praktijk is. Maar bewijslast voor deze rechtszaak kunnen we enkel opbouwen rond producten die openlijk geïmporteerd worden als producten uit de nederzettingen. Het gevolgde spoor, om deze producten voor een Belgische rechtbank te brengen, loopt hier dood.

Made in Illegality De druk op overheden en publieke opinie om de Israëlische bezettingspolitiek een halt toe te roepen, blijft intussen oplopen. Bijvoorbeeld via de campagne Made in Illegality, waarmee meer dan 20 Belgische organisaties waaronder Vredesactie de Belgische overheid oproepen de banden met de nederzettingen radicaal door te knippen. De campagne bouwt niet alleen een stevige politieke werking uit, maar zoekt ook een grond voor dialoog

Training en geweldloze actie Overal komen mensen in beweging voor sociale verandering. Ook jij ziet een hoop situaties waar je wat aan wil doen. Maar hoe? Je mening erover verkondigen is één zaak, gehoord worden een andere. Een strategisch plan en geweldloze acties kunnen je helpen om een plek in te nemen waar je niet langer genegeerd kunt worden. Zoiets valt echter niet uit de lucht. Het is het resultaat van planning, organisatie, groeps-, en bewegingsvorming, training en praktische voorbereiding.

foto: Geert lensens

De trainersgroep van Vredesactie begeleidt en traint groepen in het opzetten van geweldloze acties en campagnes. De afgelopen maanden deden diverse bewegingen en organisaties zoals Climate Express, Minderhedenforum, Palestina Solidariteit, Comac, Hogeschool Brussel, ACV, Via Campesina, Oxfam, Schoppen Koers een beroep op onze trainersgroep. De komende maanden begeleiden onze trainers internationale bijeenkomsten van milieugroepen die zich voorbereiden op de klimaattop in Parijs, je komt hen tegen op het Wereldkamp van Broederlijk Delen, ze trainen opbouwwerkers van Samenlevingsopbouw Vlaanderen om samen met hen na te gaan welke rol geweldloos actievoeren heeft bij werken aan sociale verandering, ze coachen het Minderhedenforum om een geweldloze actie op te zetten en ze geven training op het congres van de Jeugdbond voor Natuur en Milieu.

Meer info: [email protected]


VVredesactie is een pluralistische vredesbeweging die radicaal pleit voor een maatschappij waarin conflicten worden opgelost zonder geweld of het dreigen ermee. Vredesactie is een motor voor het ontwikkelen van geweldloze actie. Bomspotters proberen om de kernwapens te verwijderen, met de campagne ikstopwapenhandel.eu grijpen we in om wapenhandel te stoppen. Als pacifistische beweging lanceren we initiatieven die de demilitarisering van ons beleid mogelijk maken. Vredesactie is aangesloten bij de War Resisters’ International (WRI), een wereldwijd netwerk van organisaties, groepen en personen die allen de WRIbeginselverklaring onderschrijven: ‘Oorlog is een misdaad tegen de mensheid. Daarom ben ik vast besloten geen enkele vorm van oorlog te steunen en te ijveren voor de opheffing van alle oorzaken van oorlog’. www.vredesactie.be // [email protected] // 03 281 68 39 // Patriottenstraat 27 2600 Berchem Word Partner van Vredesactie, geef financiële steun via een vaste opdracht op rek.nr. 523-0403000-40.

geen Belgen willen nieuwe mei 2015

Recommend Documents