Gedrukte bronnen & geraadpleegde literatuur

Gedrukte bronnen & geraadpleegde literatuur

A. (1925). Het gewijzigd wetsontwerp op de besmettelijke ziekten 1924 en de school hygiëne. TvSH 27, 109-110. Aakster, C.W. (1969). Evaluatie-onderzoek eerste-jaars medische studenten. Cursus 1967/68. TvSG 47, 640-642. Aalbers, J.G. (1956). Voeding en voedingstoestand van het schoolkind ten plattelande. Een sociaal geneeskundig onderzoek in Drenthe. Voeding 17, 235-301. Aalberse, P.J.M. (1904). Schoolartsen. ‘s Bosch: De Katholieke Illustratie. Aanmerkingen wegens de noodzakelijkheid van goede schoolvertrekken, als mede eenige regelen en eene schets van derzelver inrigting en die van geheel het onderwijs, met betrekking tot de gezondheid der leerlingen (1811). Bijdragen ter bevordering van het onderwijs en de opvoeding, 1811, 185-217. Aan Zijne Exellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken (1900). NTvG 36 II, 717-720. Abbo-Tilstra, B. (2002). Om de sûnes fan it Fryske folk. Tuberculose en haar bestrijding bij bevolking en veestapel in Fryslân, 1890-1940 (diss.). Leeuwarden: Fryske Akademy. Adres Ned. Ver. van Schoolartsen. TvSG 6, 151. Adres van de Nederlandsche Vereeniging van Schoolartsen. Vox Medicorum 24 (1924), 109111. Adriani, P. (1898). Intellectuele overlading en School-hygiène. Amsterdam: H.C.A. Campagne & zoon. Akkerman, A.P. (1918). Verslag van de werkzaamheden der Schoolverpleegster over het jaar 1917. (Overgenomen uit het Verslag v.h. gemeentelijk geneeskundig schooltoezicht te Hilversum.), Nosokómos 18, 541-545. Alberda - Hankes Drielsma, H. Reijers - Lammers, G., Streng, J.C. & De Wit, P.J.L. (1956a). Over theorie en practijk der schoolgeneeskunde. TvSG 34, 661-665. Alberda - Hankes Drielsma, H. Reijers - Lammers, G., Streng, J.C. & De Wit, P.J.L. (1956b). De Schoolarts en de Kinderuitzending. TvSG 34, 683-687. Aldershoff, H. (1922). Een nieuw middel in den strijd tegen de diphtherie. TvSH 24, 6474. Aldershoff, H. (1925). Actieve onvatbaarheid tegen diphtherie. TvSH 27, 83-89. Alers, L.F.C., Carstens, J.H.G. & Groot Lzn., A. de & Unia Steyn Parvé, W.F. (1914). Over schoolartsen. vlugschrift, samengesteld door een Commissie uit de Nederlandsche Vereeniging van Schoolartsen. Utrecht: Den Daas. Allebé, G.A.N. (1876). Onderwijs in gezondheidsleer hier te lande. NTvG 12, 661-672. Allebé, G.A.N. (1877). Onderwijs in de gezondheidsleer op de scholen. De Gezondheid 1, 33-40. Allebé, G.A.N. & Cappelle, H. van (1861). De gezondheidsvereischten van schoolgebouwen, met toepassing op de lokalen der openbare Armenscholen te Amsterdam. Haarlem, A.C. Kruseman Amsing, H. (2002). Bakens verzetten in het voortgezet onderwijs, 1863-1920. Gymnasium, h.b.s. en m.m.s. in onderwijssysteem, leerplan en geschiedenisonderwijs (diss.). Delft: Eburon.


335

Amsing, H. & Beer, F. de (2007). Op de bres voor pedagogische expertise. Een Groninger strijd tussen professionals over het testen van intelligentie als onderdeel van het toelatingsonderzoek voor zwakzinnigenonderwijs (1954-1956). In H. Amsing, N. Bakker, P. Schreuder, G. Timmermans & J.J.H. Dekker, Over pedagogische kwaliteit. Historische en theoretische perspectieven op goed onderwijs en goede opvoeding. Bijdragen aan de Dertiende Landelijke Pedagogendag. Amsterdam: SWP, 77-88. Amsterdam (1897). NTvG 33 II, 121. Amsterdam. I. Schoolartsen-instituut. II Favus-Polikliniek (1908/1909). Gezondheid in de School 1, 64-67. Amsterdam. Hygiënisch en geneeskundig schooltoezicht. Gemeentebelangen 2 (1906/07), 69. Antema, H.G. (1955). Jaarverslag 1954 van de vereniging van “O. & A.”. TvBO 35, 51-58. Antwoord van de Heer D. de Vries (1953). TvSG 32, 111-113. Appel, Tr. (1954). Overzicht van het werk van de schoolverpleegster bij een schoolartsendienst in de stad en de wijze van werken van een stads-schoolartsendienst. Tijdschrift voor Ziekenverpleging 7, 118-123. A.T. (1953). Een hap en een snap. Uit het verslag Congres voor Schoolgeneeskunde. Het schoolblad 8, 278, 326-327, 358-359, 376-377 en 408. B. (1922). Gemeentelijke Geneeskundige Dienst Zaandam 1921. Sociaal-Medisch Maandschrift 2, 119-120. B. (1927). Organisatie nòg noodig, TvSG 5, 122-123. B. (1928). Indirecte vaccinatie-verplichting voor één jaar opgeschort. TvSG 6, 14-15. B. (1929). Salarissen, TvSG 7, 53. B. (1930). Schoolartsen voor Noord-Holland. TvSG 8, 3. B. (1931). Jaarverslagen over 1930. Geneeskundige Diensten. Rotterdam. TvSG 9, 190. Baart de la Faille, J.M. (1923). Historisch overzicht van het geneeskundig schooltoezicht. TvSG 1, 167-171. Bader, Chr. (1923). De uitbreiding der tuberculose-infectie onder de Greifswalder schoolkinderen. TvSG 1, 77-78. Bader, Chr. (1955). Kinderuitzending en medisch opvoedkundige bureaux. TvSG 33, 478479. Baggerman, A. & Dekker, R. (2004). Kind van de toekomst. De wondere wereld van Otto van Eck (1780-1798). Amsterdam: wereldbibliotheek. Bakker, N. (1995). Kind en karakter. Nederlandse pedagogen over opvoeding in het gezin 18451925. Amsterdam: Het Spinhuis. Bakker, N. (2005). Geestelijke gezondheid en de medicalisering van de opvoeding in Nederland, ca. 1890-1950. Pedagogiek 25, 10-26. Bakker, N. (2006a). Een ‘onschatbaar geschenk der voorzienigheid’. De koepokinenting, de school en het christelijk gewetensbezwaar. Jaarboek voor de Geschiedenis van het Nederlands Protestantisme na 1800 14, 73-86. Bakker, N. (2006b). Child Guidance and Mental Health in the Netherlands. Paedagogica Historica 42, 769-791. Bakker, N. (2007a). Kilo’s en koolhydraten: vakantiekolonies en de medicalisering van het ‘zwakke’ kind, 1883-1940. [Te verschijnen] Bakker, N. (2007b). Sunshine as medicine: health colonies and the medicalization of childhood in the Netherlands c. 1900-1960. History of Education 36, 659-679. Bakker, N. & Beer, F. de (2008). The dangers of schooling: the introduction of school medical inspection in the Netherlands. History of Education 37 [Te verschijnen]. Bakker, N., Noordman, J. & Rietveld-van Wingerden, M. (2006). Vijf eeuwen opvoeden in Nederland. Idee & praktijk 1500-2000. Assen: Van Gorcum. Bartelds, A.L., Schreuder, J. & Valken, Chr.W. (1905). Schoolartsen. Rapport, uitgegeven door het Hoofdbestuur der “Vereeniging van Hoofden van Scholen in Nederland”. Amsterdam: Versluys.

336

Witte jassen in de school

Bastiaans, J. (2004). Schoolarts al 100 jaar onmisbare schakel. Brabants Dagblad, 7 februari 2004. Beer, F. de (2004). Van hoofdrolspeler tot figurant. De Nederlandse schoolarts en de selectie voor het zwakzinnigenonderwijs ca. 1900-1972. In M. Rietveld - van Wingerden e.a. (red.) Zorgenkinderen in beeld. Facetten van de orthopedagogische praktijk in Nederland en België in de negentiende en twintigste eeuw. Assen: Van Gorcum, 86-107. Beer, F. de (2007). ‘Kweekplaatsen van gezondheid voor het opkomend geslacht’. Kindervakantiekolonies in Nederland (1883-1973). Lessen 2, no. 1, 14-23. Beer, F. de & Bakker, N. (2007a). De gevaren van het schoolgaan. De invoering van medische schoolinspectie als kwaliteitszorg (ca. 1900). In H. Amsing, N. Bakker, P. Schreuder, G. Timmermans & J.J.H. Dekker, Over pedagogische kwaliteit. Historische en theoretische perspectieven op goed onderwijs en goede opvoeding. Bijdragen aan de Dertiende Landelijke Pedagogendag. Amsterdam: SWP, 65-76. Beer, F. de & Bakker, N. (2007b). Voorrang voor het particulier initiatief. Katholieken en het streven naar eigen schoolartsendiensten in Nederland, ca. 1920-1960. Trajecta 16, 157-179. Beginselverklaring (1901). Sociaaldemocratische Arbeiderspartij in Nederland. Beltman, H. (2001). Buigen of barsten. Hoofdstukken uit de geschiedenis van de zorg aan mensen met een verstandelijke handicap in Nederland 1945-2000 (diss.). Groningen: Rijksuniversiteit. Bense, C.L. (1949). Jeugd-artsen. TvSG 27, 224. Berg, B. van den & Haas, J.H. de (1955). Schoolkindersterfte in Nederland. TvSG 33, 155179. Berg, B. van den & Haas, J.H. (1956). Bres in diphtherie-morbiditeit en -mortaliteit. TvSG 34, 367-378. Berg, H. van den (1934). Gewijzigd Wetsontwerp bescherming van leerlingen tegen de gevolgen van besmettelijke ziekten van personeel voor inrichtingen voor onderwijs. TvSG 12, 178-179. Berg, M.R. van den (1917). Gegevens over den voedingstoestand der Amsterdamsche schoolkinderen in Januari 1917. NTvG 61 II, 2048-2052. Bergink, A.H. (1959) Systematisch visusonderzoek bij kleuters. TvSG 37, 595-598. Bergink, A.H. (1960). Samuel Senior Coronel. Zijn betekenis voor de sociale geneeskunde in Nederland (diss.). Assen: Van Gorcum & Comp., Dr. H.J. Prakke & H.M.G. Prakke. Bergink, A.H. (1961). De Nederlandse tijdschriften voor gezondheidsleer der 19de eeuw. TvSG 39, 273-277. Bergink, A.H. (1965). Schoolhygiëne in Nederland in de negentiende eeuw. Veendam: Marko meubelen. Bergink, A.H. (1966). C.P. Pous Koolhaas (1831-1893), voorloper van de Haagse schoolartsen. TvSG 44, 324-326. Bergink, A.H. (1968a). Dr. J.J. Pigeaud, grondlegger van de Haagse schoolartsendienst. TvSG 46, 872-876. Bergink, A.H. (1968b). J.J.R. Moquette 1873-1945, Voeding 29, 401-406. Bergink, A.H. (1970a). Van Nederlandsche Vereeniging van Schoolartsen via Algemene Nederlandse Vereniging voor Sociale Geneeskunde naar Nederlandse Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg. Assen: Van Gorcum. Bergink, A.H. (1970b). De ontwikkeling der randdiensten. In J.W. van Hulst, I. van der Velde & G.T.M. Verhaak, Vernieuwingsstreven binnen het Nederlandse onderwijs 1900-1940. Groningen: Wolters-Noordhoff, 317-360. Bergink, A.H. (1972). Verleden, heden en toekomst van het Tijdschrift voor Sociale Geneeskunde. TvSG 50, 861-875. Bergink, A.H. (1996). Vijftig jaar JGZ-literatuurinventarisatie. Tijdschrift voor jeugdgezondheidszorg 28, 65-67. Besluit van 9 December 1953 tot invoering van de artikelen 6, 7, 9, 11, 13 en 37 der Kweekschoolwet (Kweekschoolbesluit) (1953). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1953, no. 546.


337

Besluit van 28 December 1949 tot rangschikking onder het buitengewoon lager onderwijs van de scholen … (1949). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1949, J596. Besluit van 29 November 1957, houdende uitvoering van de artikelen 83, 85, 87, 89, 90, 91, 102 en 103 der Kleuteronderwijswet (Besluit opleiding kleuterleidsters) (1957). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1957, no. 480. Besluit van de Secretarissen-Generaal van de Departementen van Sociale Zaken en van Binnenlandse Zaken betreffende de organisatie van schoolartsendiensten, Nederlandsche Staatscourant 27 mei 1942, no. 100. Besluit van den 1sten October 1929 ter uitvoering van de Besmettelijke-Ziektenwet (1929). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1929, no. 448. Besluit van den 5den April 1929, tot aanvulling en wijziging van Ons besluit van 29 Januari 1924 (Staatsblad no. 23) … (1929). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1929, no. 144. Besluit van den 14den April 1898, tot aanvulling van artikel 29 van de Regelen voor de Rijkskweekscholen voor onderwijzers en onderwijzeressen, vastgesteld bij Koninklijk besluit van 21 Mei 1891 (Staatsblad no. 97) (1898). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1898, no. 107. Besluit van den 14den April 1898, tot aanvulling en wijziging van art. 3 der Regelen voor de Rijksnormaallessen, vastgesteld bij Koninklijk besluit van 29 Juni 1890 (Staatsblad no. 97), gewijzigd bij Koninklijk besluit van 27 Juni 1896 (Staatsblad no. 142) (1898). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1898, no. 108. Besluit van den 15den Januari 1935 tot uitvoering van artikel 2, vijfde lid, artikel 3, vijfde lid en artikel 9 der wet van 7 December 1934, Staatsblad no. 642 … (1935). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1934, no. 14. Besluit van den 29sten Januari 1924, tot intrekking van Ons besluit van 31 December 1920 (Staatsblad no. 949) … (1924). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1924, no. 23. Besluit van den 31sten October 1933, tot wijziging en aanvulling van het Koninklijk besluit van 22 October 1923 (Staatsblad no. 489) … Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1933, no. 558. Besmettelijke en niet-besmettelijk hoofdzeer bij kinderen (1909). “Moleschott” 3, 329-332. Beukema-Siebenga, H.J., Smit, J. en Verbeek-Heida, P.M. (1969). Studiemotivering en beroepsverwachting. Onderzoek bij eerstejaarsstudenten aan de Medische Faculteit te Groningen. TvSG 47, 507-510. Bijlage van de Handelingen van het Nederlands Congres voor Schoolgeneeskunde 1952 (1953). TvSG 31, 122-130. Bijschrift van de Redactie (1910). TvOA 2, 92. Blok, D.J. (1895a). Schoolartsen. Geneeskundige bladen, reeks II, nr.2, 33-54. Blok, D.J. (1895b). Geachte Redactie. NTvG 31 I, 985-989. Blok, D.J., Tussenbroek, C. van, Kooperberg, PH. & Rüland, M.H.J. (1896). Rapport der commissie in zake uitbreiding van het medisch-hygiënisch toezicht op scholen en scholieren. NTvG 32 I, 529-547. Boekholt, J.B. (1947). De schoolarts en de medische paedagogie. TvSG 25, 77. Boekholt, P.Th.F.M. & Booy, E.P. de (1987). Geschiedenis van de school in Nederland. Assen/ Maastricht: Van Gorcum. Boekholt, P.Th.F.M. (2002). De onderwijswet van 1801 en het begin van de Staatszorg voor het onderwijs in Nederland. In P. Boekholt, H. van Crombrugge, N.L. Dodde & J. Tyssens (red.), Tweehonderd jaar onderwijs en de zorg van de Staat. Assen: Van Gorcum, 3-10. Boer, P. de, Horst, A. ter, Ketel, J. van, Riet, F.A. van & Timmer, A. (1937). Hoe komt het zwakzinnige kind op de school voor b.o. en hoe wordt het beoordeeld? Rapport ener commissie, ingesteld door het hoofdbestuur van de Bond v. Ned. Onderwijzers. Amsterdam: [z.u.]. Bol, P.J. (1906). Over de aanstelling van schoolartsen. Een afwijkend voorstel door A. Dirks, onderwijzer te Leiden. Haarlem. Erven Bohn 1906. De Nieuwe School 2, 58-59. Boonzaaijer, S. & Gerlagh, M. (1957). Schoolverpleegster, schoolarts, periodiek geneeskundig onderzoek. TvSG 35, 20.

338


Bos, A.C. (1899). Gezondheids-Kolonies. Eene bijdrage tot de verbreiding van de kennis dezer instellingen van maatschappelijk belang. Egmond aan Zee: Egmond’s Snelpersdrukkerij. Bos, E.H. (1953). Schoolgeneeskunde en onderwijs. TvSG 31, 79-85. Bos. M.C. e.a. (19642). Schoolpsychologie. Taak en Organisatie. Amsterdam: Nederlands Instituut voor Praktizerende Psychologen. Brands-Bottema, G.W. (1988). Overheid en opvoeding. Onderzoek naar de motivering door politieke partijen van formele wetgeving of pogingen daartoe, betreffende de overheidsbemoeiingen met de verzorging en opvoeding van kinderen door hun ouders, in de periode 1870-1987. Deventer: Kluwer. Brenkman, C.J. (1921). De Gemeentelijke Geneeskundige Dienst van Amsterdam. SociaalMedisch Maandschrift 1, 37-43. Brenkman, C.J. (1922). De schoolartsendienst in Nieuw Zeeland. NTvG 66 I, 696. Brenkman, C.J. (1932). Het salaris. TvSG 10, 263-264. Broek, P. van den (1964). De schoolpsycholoog. Haarlem: De Toorts. Bron, S.M. (1971). Kort verslag van de ledenvergadering op 7 mei 1971 te Utrecht. TvSG 49, 833-834. Brouwer, D. (1952). De schoolarts en de positieve gezondheidszorg. TvSG 30, 315-316. Brouwer, D. (1953). Het schoolgezondheidsprogramma, de onderwijskrachten en hun opleiding. TvSG 31, 40-45. Brouwer, D. (1958). Schoolartsen en schoolverpleegsters en “Health Education” van de schoolgaande jeugd. TvSG 36, 539-540. Brouwer, D., Jansen-Emmer, E.M., Kaaijk, C.K.J., Schilstra, A.J. & Vlijmen, M.H.A.J. van (1960). Rapport der Commissie “Taak en Werkwijze van de Schoolarts”. TvSG 38, 431446. Brouwer, P. (1941). Waarnemingen betreffende een tweetal schoolendemieën van tuberculose. NTvG 85, 3901-3906. Bruggen, A.C. van (1899). Is het mogelijk de sterfte ten gevolge van mazelen door wettelijke bepalingen te verminderen? NTvG 35 II, 905-912. Bruijel, G.J. (1947). Onderzoek naar de intelligentie van schoolkinderen in Zuid-WestDrenthe. TvSG 25, 213-216. Bruijn, W.A. (1949). Een program. Opvoeding, onderwijs, gezondheidszorg 1, p. 1. Bruinsma, G.W. (1901). Zorg voor de gezondheid van schoolgaande kinderen. Hygiënische Bladen 4, 74-79. Bruinsma, V. (1900). Ons lichaam en onze gezondheid: leerboekje over de samenstelling en de werking van het menschelijk lichaam, de beginselen der gezondheidsleer en de eerste hulp bij ongelukken. Groningen: Noordhoff. Bruinsma, V. (19232). Frisch en Gezond! Leesboekje over de beginselen der gezondheidsleer, voor de hoogste klassen der lagere school. Groningen: Noordhoff. Bruna, A.J.M. (1962a). Misverstanden rond de schoolgezondheidszorg, TvSG 40, 169-173. Bruna, A.J.M. (1962b). Samenwerking tussen schoolarts en schoolpsycholoog. TvSG 40, 764-765. Bruna, A.J.M. (1969). Enkele gedachten over kinderuitzending. TvSG 47, 52-55. Bruna, A.J.M. (1972). De afdeling Jeugdgezondheidszorg 1961-1971. TvSG 50, Suppl. 1 bij nr.1, 18-27. Brusse, M.J. (1908). Het gulden boek voor tuberculose kinderen. Rotterdam: W.L. & J. Brusse. Brutel de la Rivière, J.J. (1935). Eenige opmerkingen naar aanleiding van een testonderzoek. TvEO 14, 69-74. Bruyn, A.J. de (19717). Wetgeving besmettelijke ziekten. Zwolle: W.E.J. Tjeenk Willink. Buist, J. (1952). Schoolmelkverstrekking. TvSG 30, 417-418. Buma, J.T. (1954). De sociale kinderhygiëne in Nederland. Haar organisatie en haar toekomst. Bekroond antwoord op de prijsvraag uitgeschreven in 1952 door de Nederlandse Bond voor Moederschapszorg en Kinderhygiëne. Assen: Van Gorcum & Comp. N.V. - G.A. Hak & Dr H.J. Prakke. Buma, J.T. (1964). Gezondheidszorg in de onderwijs-situatie op arbeidshygiënische basis. TvSG 42, 808-818, 858-863, 879-881, 906-910, 931-934, 947-950.


339

Burger, G.C.E., Meuwissen, T. & Slooff, J.P. (1934). De Tuberculeuse Onderwijzer. TvSG 12, 15-16. Burger, H. (1906). Schoolartsen. NTvG 42 II, 1012-1018, 1081-1084, 1145-1150 en 12051208. C. (1955). Gezondheidsopvoeding op de scholen. G&WK 1955, 172-173. Carstens, J.H.G. (1909a). 2de Algemeene Vergadering op Zondag 13 December 1908 in het gebouw voor kunsten en wetenschappen te Utrecht, NTvG 53 I, 593-616. Carstens, J.H.G. (1909b). 3de Algemeene Vergadering op Zondag 18 juli 1909 in School II te Arnhem, NTvG 53 II, 1176-1194. Carstens, J.H.G. (1910). 4de Algemeene Vergadering op Zondag 19 December 1909 in Parkzicht te Amsterdam, NTvG 54 I, 334-340. Carstens, J.H.G. (1914). Beschouwingen over het geneeskundig schooltoezicht in Nederland. NMVVK 3, 451-461. Carstens, J.H.G. (1918). Terugblik en vergezicht bij de tiende verjaring van het bestaan der Nederlandsche Vereeniging van Schoolartsen. Pais 2, 145-151. Centraal Bureau voor de Statistiek (1929). Statistiek van het Buitengewoon Lager Onderwijs over 1929. ’s Gravenhage: CBS. Centraal Bureau voor de Statistiek (1957). De sterfte in Nederland naar geslacht, leeftijd en doodsoorzaken 1921-1955. Zeist: W. de Haan. Centrale Raad voor de Volksgezondheid (1965). Prae-advies betreffende een wettelijke regeling van de schoolgezondheidszorg bij het gewoon lager onderwijs in Nederland, VMV 1965, 1355-1392. C.H.v.H. (1924). Jaarverslag Gemeentelijke Geneeskundige Dienst te Tilburg over 1923. TvSG 2, 254. C.H.v. H. (1937). Voedingstoestand van Ondersteunde Utrechtse Werkeloozen 1935-1936. TvSG 15, 188-189. C.H.v.H. (1942). Jaarverslagen GGD 1940. TvSG 20, 96. C.J.B. (1922). Jaarverslag 1920 Gem. Gen. Dienst te Utrecht. Sociaal-Medisch Maandschrift 2, 35. C.L.D. (1924). De schoolarts als gedeeltelijk ambtenaar. TvSG 2, 25. Cohen, S. (1983). The Mental Hygiene Movement, The Development of Personality and the School: The Medicalization of American Education. History of Education Quarterly 23, 123-149. Cohen, S. (1999). Challenging orthodoxies. Toward a new cultural history of education. New York: Peter Lang. Cohn, H. (1867). Untersuchungen der Augen von 10060 Schulkindern : nebst Vorschlägen zur Verbesserung der den Augen nachtheiligen Schuleinrichtungen : eine ätiologische Studie. Leipzig : Friedrich Fleischer. Colijn (1934). Saevis Tranquillus in undis. Toelichting op het Antirevolutionaire Beginselprogram. Amsterdam: De Standaard. Concept-Statuten van de Nederlandse Vereniging voor Schoolgeneeskunde en overige takken der Kinderhygiëne (1956). TvSG 34, 302-304. Conflict in Utrechtse Plaatselijke Commissie van Toezicht op de Lagere Scholen (1897). NTvG 33 I, 203-204. Cooter, R. (1992). Introduction. In R. Cooter (ed.). In the name of the child: health and welfare, 1880-1940. London [etc.]: Routledge, 1-18. Corbin, A. (1986). Pestdamp en bloesemgeur. Een geschiedenis van de reuk. Nijmegen: SUN. Coronel, S.Sr. (1866). De myopie onder de scholieren in betrekking tot de schooltafel en het licht in de schoolvertrekken. NTvG 1866 I, 184. Coronel, S.Sr. (1875). De schoolhygiëne in Nederland. De Schoolbode 6, 329-390. Coronel, S.Sr (1881). De gezondheidsleer der school en van het schoolkind. Practische handleiding voor allen, die in betrekking tot de school en de opvoeding staan. Bewerkt met het oog op de behoeften en de wetgeving van Nederland en opgedragen aan Het Nederlandsch OnderwijzersGenootschap. ’s Gravenhage: Henri J. Stemberg.

340


Coronel, S.Sr. (1882a). Herstellingsoorden voor verzwakte minvermogende kinderen in het buitenland. NTvG 18, 533-541. Coronel, S.Sr. (1882b). Herstellingsoorden voor ziekelijke minvermogende kinderen in het binnenland. NTvG 18, 549-564. Cramer, C. (1946a). Paedagogische mogelijkheden van den schoolarts. Maandblad voor de Geestelijke Volksgezondheid 1, 314-318. Cramer, C. (1946b). De paedagogische taak van den Schoolarts, TvSG 24, 379-382. Cramer, C. (1946/47). Samenwerking schoolarts en onderwijzend personeel. Een dringende eis. Vernieuwing van Opvoeding en Onderwijs 5, 68-69. Cramer, C. (1947a). Schoolarts en Opvoeding, TvSG 25, 157-158. Cramer, C. (1947b). Het paedagogisch advies van de schoolarts, TvSG 25, 211-213. Cramer, C. (1949a). Het spreekuur van de Schoolarts. TvSG 27, 109-111. Cramer, C. (1949b). Hygiënische opvoeding in de school. TvSG 27, 387. Cramer, C. (1952). Voedingsvoorlichting in de Bollenstreek. TvSG 30, 101-102. Cramer, C. (1954). De taak van de schoolarts. TvSG 32, 8-9. Cramer, C. (1955). Het geneeskundig onderzoek van de kinderen van de vierde klas. TvSG 33, 687-689. Cramer, C. (1957a). Schoolgeneeskunde, hoe verder? TvSG 35, 59-60. Cramer, C. (1957b). Verslag van de vergadering op zaterdag 6 april om 10.30 uur in hotel Gooiland te Hilversum. TvSG 35, 379-382. Cramer, C. (1959). Jaarverslag 1958. TvSG 36, 275-277. Cramer, C. (1960). Jaarverslag 1959. TvSG 38, 175-176. Cramer, C. (1965). Gezondheidszorg in de onderwijssituatie. Weerwoord van een schoolarts. TvSG 43, 371-374. Cursus in schoolhygiëne (1900). NTvG 36 II, 907. Dalmeijer, J.J. (1946). Welke eischen moeten worden gesteld aan den schoolarts kinderhygiënist? TvSG 24, 47-50. Dalmeijer, J.J. (1952). Schoolmelkvoeding. Tijdschrift voor Ziekenverpleging 5, 461-463. Dalmeijer, J.J. (1954). Kinderuitzending. TvSG 32, 97-98. Damen, H.J. (1908/09). Praatjes over schoolhygiëne. 7. Over een nuttig boekje. Opvoeding en Onderwijs 1, 146-150. Damen, H.J. (1909/10a). Praatjes over schoolhygiëne. 29. Besmettelijke ziekten op school. (Slot). Opvoeding en Onderwijs 2, 175-181. Damen, H.J. (1909/1910b). Praatjes over schoolhygiëne. Vakansiekolonies. Opvoeding en Onderwijs 2, 239-248. Dasberg, L. (1977). De visie van de negentiende-eeuwse onderwijzer op zijn taak als maatschappelijk en cultureel werker, 1840-1905, B.M.G.N. 92, 242-270. Deelen, J.B. (1955). Districtsgezondheidsdienst Boxtel. Jaarverslag Geneeskundig Schooltoezicht over 1954. [z.p.:z.u.]. Degenaar, J. (1947). Gegevens over de sterfte aan mazelen en kinkhoest in Nederland (diss.). Alkmaar: Slinger & Co. De invloed van de school op de volksgezondheid. (1897). NTvG 33 I, 558-560. Dekker, J.J.H. (1996). An educational regime: medical doctors, schoolmasters, jurists and the education of retarded and deprived children in the Netherlands around 1900. History of Education 25, 255-268. Dekker, J.J.H. (2006). Het verlangen naar opvoeden. Over de groei van de pedagogische ruimte in Nederland sinds de Gouden Eeuw tot omstreeks 1900. Amsterdam: Bert Bakker. Dekker, J.J.H. & Kruithof, B. (red)(1985). Pedagogisering van de samenleving in Nederland en België in de negentiende en twintigste eeuw. Utrecht: Rijksuniversiteit Utrecht. Depaepe , M. (1989). Meten om beter te weten? Geschiedenis van de experimenteel-wetenschappelijke richting in de Westerse pedagogiek vanaf het einde van de 19e eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog (diss.). Leuven: K.U. Leuven. Depaepe, M. (1998). De paedagogisering achterna. Aanzet tot een genealogie van de pedagogische mentaliteit in de voorbije 250 jaar. Leuven / Amersfoort: Acco.


341

Depaepe, M. (2002). De markt van het kind. Over de medicalisering van opvoeding en onderwijs. In L. Nys e.a. (red.) De zieke natie. Over de medicalisering van de samenleving 1860-1914 (pp. 260-278). Groningen: Historische Uitgeverij. Depaepe, M., Simon, F. & Gorp, A. van (red.)(2005). Paradoxen van pedagogisering. Handboek pedagogische historiografie. Leuven/Voorburg: Acco. De Redactie (1908). Ons doel, Gezondheid in de School 1, 1-4. De Redactie (1909). Wij luiden het uit. Gezondheid in de School 1, 387-388. De Redactie (1923). Inleiding. TvSG 1, 1-2. De schoolartsendienst in de Branding (1949). Maasbode 8 October 1949. Det, E.J. van (1907). Rapport over “de werking van het instituut schoolartsen, in opdracht van het Hoofdbestuur B.v.N.O. samengesteld door “Het Centraal-Bureau voor Onderwijs-Adviezen”. [z.p.: z.u.]. Det, E.J. van [1934]. Zestig jaar bondsleven II [Niet uitgegeven, manuscript te raadplegen in het Archief van de ABOP]. Det, E.J. van (1983). De Bond van Nederlandse Onderwijzers. Nieuwe uitgave van Zestig Jaren Bondsleven, deel I en II. Bewerkt door Sjoerd Karsten en Henk van Setten. Amsterdam: SUA. Deyll, C.L. (1923). Het geneeskundig schooltoezicht te Amsterdam. In H. Burger, Gedenkboek uitgegeven ter gelegenheid van de viering van het vijf en zeventig-jarig bestaan van den geneeskundigen kring te Amsterdam 21 september 1923. [Amsterdam]:[s.n.] 150-153. Deyll, C.L. (1924a). De ontwikkeling van het geneeskundig schooltoezicht te Amsterdam. TvSG 2, 86-95. Deyll, C.L. (1924b). Schooltoezicht voor de rijpere jeugd. Verslag van de commissie, ingesteld door de Nederlandsche Vereeniging voor Schoolartsen, ter bestudeering van de noodzakelijkheid van het instellen van geneeskundig schooltoezicht op scholen voor de rijpere jeugd. TvSG 2, 236-241. Deyll, C.L. (1925). Vraagstukken op het gebied der kinderuitzending. TvSG 3, 55-60 en 74-79. De wijkzuster en de schoolarts (1958). TvSG 36, 605. D.H. (1922). Boek en tijdschrift. TvBO 3, 173. D.H. (1939). Verslag van den inspecteur van het Buitengewoon Lager Onderwijs over het jaar 1938. TvSG 17, 241. Dieren, E. van (1906). Geen Schoolartsen! Wat dan wel? Amsterdam: Scheltema & Holkema. Dieren, E. van (1907). “Allerlei schoolkwesties”. [z.p.:z.u.]. Dirks, A. (1906). Over de aanstelling van schoolartsen. Een afwijkend voorstel. Haarlem: de Erven F. Bohn. Dodde, N.L. (2001). “Een speurtocht naar samenhang”. Het rijksschooltoezicht van 1801 tot 2001. Den Haag: Sdu. Doeleman, F. (1961). De gezondheidsvoorlichting en –opvoeding op de lagere school. Toelichting op het pre-advies. TvSG 39, 737-738. Doeleman, F. (1966). Basiscursussen Sociale Geneeskunde. TvSG 44, 678-696. Doesburg Lannooy, J.A. (1909). Reinheid in de school. Gezondheid in de School 1, 156-160. Dols, M.J.L. (1961). Standpunt van de voedingsraad met betrekking tot de verstrekking van melk op scholen. Voeding 22, 385-387. Donders, F.C. (1866). Myopie en hare behandeling. Tiel: Campagne. Dongen, A. van (1942). De eerste cursus voor schoolartsen te Utrecht. TvSG 20, 43-44. Door een schoolarts (1936a). Diefstal door een jongetje van 7 jaar. TvEO 15, 180-184. Door een schoolarts (1936b). Kinderangst. TvEO 15, 203-217. Door een schoolarts (1936c). Brutaliteit en opstandigheid thuis, twistzucht onder kameraden door onrechtvaardige behandeling. TvEO 15, 332-338. Door een schoolarts (1937). Prikkelbaarheid, gestoorde slaap. lichamelijke achteruitgang en geestelijke remming door goedbedoelde ouderlijke bedreiging. TvEO 16, 247-251. Door een schoolarts (1938). Ervaringen over angst bij schoolkinderen. TvEO 17, 34-42, 106-111 en 133-136. Door een schoolarts (1939). Drukke, beweeglijke, onbeheerschte jongen van acht jaar verbeterd door concentratieoefeningen. TvEO 18, 323-330.

342


Door een schoolarts (1940). Ervaringsmateriaal. Liefhebbende ouders, maar … slechte opvoedingsresultaten. TvEO 19, 249-261. Dort Kroon, D.W.C. van (1924). Een gevaar voor het schoolkind. Vox Medicorum 24, 2728. Doyer, J.J.Th. (1929). Besmettelijke Ziektenwet 1929. TvSG 7, 301-305. Dr. B. (1919). Is het rooken voor kinderen zeer schadelijk. TRKOO 1, 146-148. Dr. D. (1924). Kinderziekten IV. TRKOO 6, 386-388. Dr. E. (1922). Naar Buiten! TRKOO 4, 102-104. Dr. J.H. Wesselings, namens Z. Exc. de Minister van O.K. en W. (1953). TvSG 31, 64-65. Dr. med. A.W. (1929). Ik hen geen honger, ik wil niet eten. TRKOO 11, 355-357. Dr. P. Muntendam, Staatssecretaris v. Volksgezondheid (1953). TvSG 31, 63-64. Dr. W. (1932). De hygiëne in het gezin. Een waschlijst van ongerechtigheden. TRKOO 14, 111-119. Drenth, A. van (2004). Het zwakke geslacht en de armen van geest. Gender en de negentiende-eeuwse zwakzinnigenzorg in de Haagse Idioten-school. In M. Rietveld-van Wingerden (red.) Zorgenkinderen in beeld. Facetten van de orthopedagogische praktijk in Nederland en België in de negentiende en twintigste eeuw. Assen: Van Gorcum, 59-85. Droogleever Fortuyn, H.J.W. (1919). Verpleegster op de school. Pais 3, 56-58. Droogleever Fortuyn, H.J.W. (1920). Bezoldiging van artsen-geheel-ambtenaar. NTvG 64 I, 1388-1389. Droogleever Fortuyn, H.J.W., Lancée, Ph., Pigeaud, J.J. & Voorthuijsen, A. van (1918). De gezondheidsleer bij de opleiding en de examens van onderwijzers. Rapport van de Commissie, ingesteld door de Vereeniging van Nederlandsche Schoolartsen om van advies te dienen over het vraagstuk van “de gezondheidsleer bij de opleiding en de examens van onderwijzers”. Pais 2, 65-73. Drunen, P. van & Jansz, J. (2004). Child-rearing and education. In: Jansz, J. & Drunen, P. van (red.). A social history of psychology. Oxford: Blackwell. Edens, J.D. (1940). Over de bepaling van de besmettingskansen voor tuberculose bij schoolgaande kinderen. TvSG 18, 203-206. Eekelen, M. van & Wolff, L.K. (1937). Welke eischen moet men aan de samenstelling van een goeden, warmen schoolmaaltijd stellen? VMV 1937, 861-868. Een goed voorbeeld (1904). Nieuw Leven 1, 349. Eenige regelen aangaande de inrichting der scholen en van het onderwijs, met betrekking tot de gezondheid der leerlingen (1811). Bijdragen ter bevordering van het onderwijs en de opvoeding, 1811, 199-211. Eerelman, J. (1961). De bijdrage van het Kweekschoolonderwijs. TvSG 39, 748-753. Eerste Uitvoeringsbesluit van den Secretaris-Generaal van het Departement van Sociale Zaken van het besluit van 27 mei 1942 (Staatscourant van 27 mei 1942, No, 100) Betreffende de organisatie van schoolartsendiensten (1943). Nederlandsche Staatscourant 7 april 1943, no. 190. Eijk, H.H. van & Schreve, C.F. (red.) (1934). Artsenboekje 1934. [Amsterdam]: Nederlandse Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst onder toezicht van het Hoofdbestuur. Eijkel R.N.M., Putto, J.A., Crane, J.H. de, Deyll, C.L., Gorter, E., Scheltema, G. & Schuckink Kool (1926). Rapport, uitgebracht aan de commissie voor de kinderuitzending uit den gezondheidsraad, met betrekking tot de vraag, hoe de kinderuitzending in Nederland geregeld dient te worden en welke eischen gesteld moeten worden aan koloniehuizen, herstellingsoorden, gezinnen, enz., waarin kinderen worden verzorgd. VMV 1926, 399432. Eijkel, R.N.M. (1935). De wet tot bescherming van leerlingen tegen de gevolgen van besmettelijke ziekten van personeel van inrichtingen van onderwijs. NTvG 79 I, 1132-1136. Eijkel, R.N.M. & Heynsius van den Berg, M. (1926). Het gevaar van besmetting met tuberculose uitgaande van lijders aan die ziekte in verschillende beroepen. TvSH 28, 180-213. Eisma, C.D. (1999). De Eerste Nederlandse Buitenschool. School achter de duinen. Den Haag: “De Nieuwe Haagsche”.


343

Elias, C.A. (1891). Het leerlingcontract (diss.). Amsterdam: Roeloffzen & Hubna. Elias, J.Ph. (1906). De sociale roeping van den schoolarts. Voordracht, gehouden in den Geneeskundigen Kring te Rotterdam op 22 Januari 1906. Rotterdam: W.N.J. van Ditmar. Elias, J.Ph. (1919). De schoolarts voor de rijpere jeugd, Pais 3, 97-101. Elias, J.Ph. (1921). Eenige Schoolarts-Verslagen Ao. 1920. Sociaal-Medisch Maandschrift 1, 131 en 144-145. Elias, J.Ph. (1922a). De groei tijdens de schooljaren. NTvG 66, 1031-1043. Elias, J.Ph. (1922b). 26ste Vergadering op 24 en 25 Juni 1922 in het Kurhaus te Scheveningen. NTvG 66 II, 2317-2336. Elias, J.Ph. (1922c). Het schoolartsen-vraagstuk ten plattelande. NTvG 66 II, 2329-2336 Elias, J.Ph., Deyll, C.L. & Suyling, R.C. (1929). Rapporten en advies der besturen inzake de reorganisatieplannen volgens besluiten der huishoudelijke vergaderingen van 15 December 1928. TvSG 7, 289-292. Elias, J.Ph., Hamelberg, J.M., Hoeve, M. van der, Moquette, J.J.R., Oosterbaan, E.G., Striening, P.W. (1924). Positie, Werkkring en Werkwijze der Nederlandsche Schoolartsen. Rapport uitgebracht door eene commissie uit de Nederlandsche Vereeniging van Schoolartsen. Amsterdam: Paris. Eliëns, P.A.M. (1951). Schoolhygiënische of schoolpsychologische dienst? Ons eigen Blad 35, 289-291. EMBé (1932/33). Een onsmakelijke geschiedenis. Paedagogisch Tijdschrift voor het Christelijk Onderwijs 25, 123-124. F. (1923). Jaarverslag 1921 Gem. Gen. Dienst Amsterdam. TvSG 1, 49. F.B. (1919). Lichaamsreinheid. TRKOO 1, 5-7. Feiten, daden en gedachten (1959). Schoolgezondheidszorg, TvSG 37, 145. Fennis, C. (1924). Over onze gezondheid: leesboek voor de katholieke lagere school. Utrecht: St.-Gregoriushuis. Fleischer, H.F. & Bloemink, F.H.N. (1913). Hygiënisch Leesboek voor het Lager Onderwijs. Gouda: G.B. van Goor Zonen. Freeve, C. (1948). De schoolartsencursus 1948 en de taak van de schoolarts. TvSG 26, 403406. Freeve, Chr. (1958). Schoolarts, tuberculinereactie en B.C.G. TvSG 36, 45-51. Freidson, E. (1981). De medische professie. Lochem: De Tijdstroom. Freie, H. (1932). Geneeskundig Schooltoezicht op Middelbare Scholen. TvSG 10, 78-79. Fuchs, F.M. & Simons, W.J. (1977). Ter wille van het kind. Vijfenzeventig jaar Centraal Genootschap voor Kinderherstellingsoorden 1901-1976. Naarden: A.J.G. Strengholt’s Boeken. Furstner Risselada, A.M. (1921). Tuberculine-enting volgens Von Pirquet bij schoolkinderen. Sociaal-Medisch Maandschrift 1, 137-140. Gaasbeek, R. van (1926). Het geneeskundig schooltoezicht in de prov. Utrecht. TvSG 4, 141-142. G.A.N.A. (1861). Rugleuningen aan schoolbanken. Schat der gezondheid 4, 225-234. Gelderen, D.N. van (1904). Schoolartsen. TvSH 6, 332-336. Gelderen, D.N. van (1905). Schoolartsen, NTvG 41 I, 1138-1140. Gelderen, D.N. van (1911). Medische schoolinspectie. TvSH 13, 172-174. Gelderman, C.J. (1955). Is “gericht onderzoek” bij schoolkinderen te verwezenlijken? TvSG 33, 55-57. Gelderman, C.J. (1967). Gezondheidszorg voor het schoolkind. Amsterdam: Buijten & Schipperheijn. Gelijkstelling (1949).Het Vrije Volk, 14 oktober 1949 en 25 oktober 1949. Geneeskundig schooltoezicht in 1929 (1931). TvSH 33, 395-396. Geneeskundig schooltoezicht te Rotterdam (1915). NTvG 59 II, 2157. Geneeskundig schooltoezicht te Groningen (1917). NTvG 61 II, 1715-1716. Gerbrandy, H.R. & Russchen, M. (1933). Het gevaar der open tuberculose van onderwijzers. NTvG 77, 5125-5138.

344


Gerhard, A.H. (1893). De school, de onderwijzer en de maatschappij. Amsterdam: S.L. van Looy Gerlagh, M. (1956). Taak en arbeidsveld van de schoolpsycholoog. Maandblad voor de geestelijke volksgezondheid 11, 425-427. Gerlagh, M. (1965). Schoolgezondheidszorg. TvSG 43, 342. Gerlagh, M. & Hijmans, A. (1958). Sexuele Voorlichting en Opvoeding. TvSG 36, 274-275. Geuns, J.B. van (1896). Aan de Afdeeling en de Leden! NTvG 32 II, 691-692. Geuns, J.B. van (1899). Aan de leden. NTvG 35 I, 353-355. Gezondheid in de school (1908). NTvG 52 I, 2024. Gezondheidskolonieën van Rotterdam en van Groningen (1902). VvO 5, 200-202. Gezondheidsleer op de lagere scholen (1919). NTvG 63 II, 948. Ginneken, J. van (1918). De rechte man op de rechte plaats. Amsterdam: De R.K. Boekcentrale. G.J.V. (1910). Verslag van de vergadering op 24 September 1910 te Haarlem, TvOA 2, 7273. G.O. (1904). Schoolartsen. III. (Slot). Nieuw Leven 1, 819. Goedhart, P. (1908). Contra. “Pro en Contra” Betreffende vraagstukken van algemeen belang. Schoolartsen. Pro: G. Oosterbaan. Arts, Inspecteur van de Volksgezondheid, te Zwolle. Contra: P. Goedhart. Arrondissements Schoolopziener te ’s-Gravenhage. Serie IV. No. 7. Baarn: Hollandia-Drukkerij, 21-40. Goedman, M.H. (1961). Een bijdrage in het gesprek over de pedagogische diagnose en therapie. TvBO 41, 90-98. Goei, L. de (1992). In de kinderschoenen. Ontstaan en ontwikkeling van de universitaire kinderpsychiatrie in Nederland, 1936-1978. Utrecht: Nederlands centrum Geestelijke volksgezondheid. Goei, L. de (2001). De psychohygiënisten. Psychiatrie, cultuurkritiek en de beweging voor geestelijke volksgezondheid in Nederland 1924-1970. Nijmegen: SUN. Gooijer, B.A. de (2001). Het kostbare kind: duur en dierbaar. Het medisch Kleuterdagverblijf in Nederland 1919-1990. Doesburg: Drukkerij Zeegers. Gorter, E. (1924). Over de indicaties voor de uitzending van kinderen naar zeehospita, sanatoria, buitenscholen en vacantiekolonies. Tegen de Tuberculose 20, 7-12. Gorter, E. (1926). Over de uitzending naar Vacantiekolonies. TvSH 28, 225-231, 253-259, 293-298 en 329-334. Götte, W.K.M. (1902). Tuberculose op de lagere school. TvSH 1902, 8-18. Graas, D. (1996). Zorgenkinderen op school. Geschiedenis van het speciaal onderwijs in Nederland (diss.). Leuven-Apeldoorn: Garant. Grewel, F. (1961). Differentiatie van intellectuele tekorten en de didactische consequenties. TvBO 41, 1-4. Grewel, F. (1965). Orthopedagogiek in ontwikkeling. Groningen: J.B. Wolters. Gribling (1931). Geneeskundig schooltoezicht op onze R.K. scholen, speciaal ten plattelande. Katholieke Gezondheidszorg 2, 48-52. Gribling, J.P. (1961). P.J.M. Aalberse. 1871-1948. Utrecht: De Lanteern. Griep, W.A. (1949). Bestrijding met tuberculose op school door onderwijzend personeel. TvSG 27, 217-219. Groeneveld, G. (1934). Schoolepidemie veroorzaakt door leerling met open tuberculose. TvSG 12, 103. Groningen. Geneeskundige dienst. Schoolartsen. Gemeentebelangen 3 (1907/08), 82. Grunwald A. (1930). Verslag van den schoolarts over zijn bevindingen in ’t dienstjaar April 1929 – Maart 1930. Den Helder: C. de Boer Jr. Archief Algemene Nederlandse Vereniging voor Sociale Geneeskunde, doos 2. H., C.H. van (1939). Verslagen van schoolartsendiensten 1937. TvSG 17, 48. Haas, E. (1995). Op de juiste plaats. De opkomst van de bedrijfs- en schoolpsychologische beroepspraktijk in Nederland (diss.). Hilversum: Verloren.


345

Haas, J.H. de (1956). Kindersterfte in Nederland. Assen: Van Gorcum & Comp. N.V. - G.A. Hak & Dr. H.J. Prakke. Haas, J.H. de (1961). Van Geneeskundig Schooltoezicht via Kinderbescherming naar Jeugdgezondheidszorg. TvSG 39, 798-810. Hahn S. (1993). Vor 100 Jahren: Erste Schulärzte in Leipzig – ein Beitrag zur Geschichte der Schulhygiene in Deutschland. Gesundheitswesen 55, 76-81. Hallo, H.C. & Kipp, M.A. (1947). Vrijwillige doorlichting van Onderwijzend Personeel. TvSG 25, 331. Hamburger, D.J. (1913). Is Sanitair toezicht op de Christelijke School voor Lager-, Middelbaar- en Voorbereidend Hooger Onderwijs gewenscht? Handelingen van het Nationaal Christelijk Schoolcongres gehouden op 9, 10 en 11 October 1913 te Utrecht, 1, 223-250. Hamelberg, J.M. (1913). Schedelmetingen in verband met intellect-schattingen. Verslag van het Eerste Nederlandsche Congres voor Kinderstudie. Amsterdam: De Bussy, 56-127. Hamelberg, J.M. (1915). Algemeene vergadering op Zondag 26 September in het Zuid-Hollandsch Koffiehuis te ’s-Gravenhage. NTvG 59 II, 2626-2634. Hamelberg, J.M. (1916). Algemeene Vergadering op Zondag 25 Juni 1916 in de Adriaanstichting te Hillegersberg. NTvG 60 II, 2032-2060. Hamelberg, J.M. (1917a). 16e Algemeene Vergadering op Zondag 20 Mei 1917. NTvG 61 II, 329-348. Hamelberg, J.M. (1917b). Verslag omtrent een onderzoek naar den voedingstoestand van een deel der schoolbevolking van Amsterdam. Pais 1, 27-29. Hamelberg, J.M. (1918a). 17de Algemeene Vergadering op Zondag 9 December 1917 in Hotel de l’Europe Utrecht, NTvG 62 I, 263. Hamelberg, J.M. (1919). 20ste Algemeene Vergadering op Zondag 22 Juni 1919 in hotel Trompenberg te Hilversum, NTvG 63 II, 702-712. Hamelberg, J.M. (1920). De taak van den beroepsschoolarts. NTvG 64 I, 449-450. Handelingen van de 46ste algemeene vergadering van de Ned. Mij. tot bevordering der Geneeskunst (1895). NTvG 31 II, 110-131. Harris, B. (1995). The health of the schoolchild. A history of the school medical service in England and Wales. Buckingham, Philadelphia: Open University Press. Hart, P.D. ‘t (1999a). Teneinde het voortwoekeren van allerlei kwalen te voorkomen (oratie). Utrecht: Faculteit der Letteren. Hart, P.D. ’t (1999b). ‘Een eisch van dringende noodzakelijkheid. Uit de geschiedenis van de gemeentelijke jeugdgezondheidszorg in de stad Utrecht 1907-1997. Utrecht : GG&GD, Afdeling Jeugdgezondheidszorg. Hart de Ruyter, Th. (1949). Schoolarts en geestelijke hygiëne. TvSG 27, 379-384. Hart de Ruyter, Th. (1953). Over de plaats van de kinderpsychiatrie in de geestelijke gezondheidszorg. Groningen/ Djakarta: Wolters. Hartog, C. den (1949). Schoolartsen en voedselvoorlichting. TvSG 27, 140-144. Hartog, C. den (1951). Het Haagse schoolkinderonderzoek 1949 en 1950. Voeding 12, 437. Hartog, C. den (1978). 40 jaar schoolmelkvoorziening. Voeding 39, 162-170. Hartog, C. den & Haas, J.H. de (1956). Enquête naar het melk- en kaasverbruik bij schoolkinderen op het platteland. Voeding 17, 12-26. Hartung, K. (1983). Einhundert Jahre schulärztliche Dienst – ein beinahe vergessenes Jubiläum, Öffentlichen Gesundheidswesen 45, 615-617. Have, H.A.M. ten (1983). Geneeskunde en filosofie. De invloed van Jeremy Bentham op het medisch denken en handelen (diss.). Lochem: De Tijdstroom. Hawkins, J.W., Hayes, E.R. & Corliss, C.P. (1994). School nursing in America – 1902-1994: a return to public health nursing. Public Health Nursing 11, 416-425. H.E. (1927). Het paedagogisch onderzoek volgens Terman. Tijdschrift voor R.K. Buitengewoon Lager Onderwijs 3, 220-223. Heering, W.F.C. (1961). De strijd tegen besmettelijke ziekten en de schoolarts. NTvG 105, 665-666. Heijden, E.H.J. van der (1928). Een nieuwe methode ter bepaling van den voedingstoestand van schoolkinderen (diss.). Maastricht: Boosten & Stols.

346


Heijden, I. van der (1947). Richtlijnen ter bepaling van de Voedingstoestand door Kinderuitzending. TvSG 25, 134-139. Heijermans, L. (1919). Ontwerp tot reorganisatie van het gemeentelijk geneeskundig school toezicht te Amsterdam, Amsterdam: [z.p.: z.u.]. Hendrick, H. (1992). Child Labour, Medical Capital, and the School Medical Service, c.1890-1918. In R. Cooter (ed.), In the Name of the Child. Health and welfare, 1880-1940. London/New York: Routledge, pp. 45-71. Herderschêe, D. (1908). Over het kennen en kunnen van het normale, zesjarige kind. NTvG 52, 1546-1556. Herderschêe, D. (1909a). Het kind en de alcohol. Rede uitgesproken op een samenkomst met ouders van leerlingen der O.L.S. te Amsterdam door een schoolarts. Gezondheid in de School 1, 199-212. Herderschêe, D. (1909b). Eenige methoden tot beoordeling van het intellect toegepast op normale kinderen. Psychiatrische en Neurologische Bladen 13, 209-233. Herderschêe, D. (1909c). Het onderzoek naar den verstandelijken aanleg van het achterlijke kind. NTvG 53, 797-814. Herderschêe, D. (1910). School en besmettelijke ziekten. NTvG 54 I, 279-295. Herderschêe, D. (1911a). Schedelmetingen bij schoolkinderen. NTvG 55 I, 2184-2186. Herderschêe, D. [1911b]. De candidaten voor de scholen voor achterlijke kinderen. [s.l: s.n.]. Herderschêe, D. (1913). De beoordeling van het “Verstand” van achterlijke kinderen. Verslag van het Eerste Nederlandsche Congres voor Kinderstudie. Amsterdam: De Bussy, 251-276. Herderschêe, D. (1915). Schoolverpleegsters. NTvG 59 II, 550-556. Herderschêe, D. (1917). De keuringscommissie van de scholen voor achterlijke kinderen. Pais 1, 5-9. Herderschêe, D. (1918). Roodvonk bij schoolkinderen. NMVVK 7, 589-600. Herderschêe, D. (1919a). De Tests. Pais 3, 132-145. Herderschêe, D. (1919b). Verstandsmeting bij doofstomme kinderen. NMVVK 8, 569-590. Herderschêe, D. (1922a). De eischen van de school. Sociaal-Medisch Maandschrift 2, 44-45. Herderschêe, D. (1922b). De beteugeling der acute Infectieziekten. Sociaal-Medisch Maandschrift 2, 85-92. Herderschêe, D. (1923). Bestrijding der Diphtherie. VMV 1923, 615-621. Herderschêe, D. (1928). Abnormale kinderen. In I.S. Heijermans & J.W. van de Zanden (1928). De wordende mensch. Zeist: Ploegsma, 117-136. Herderschêe, D. (1929a). Eenige paralleltests bij de methode van Binet. Psychiatrische en Neurologische Bladen 33, 77-84. Herderschêe, D. (1929b). Achterblijvers op school. TvSG 7, 266-267. Herderschêe, D. (1933). De Sociale Beteekenis der Acute Infectieziekten. TvSG 11, 27-33. Herderschêe, D. (1934) Achterlijke kinderen. ’s-Gravenhage: Haga. Hermann, C.H. (1984). Vrouwelijke artsen in Nederland. Een onderzoek naar opleiding en beroepswerkzaamheden van vrouwelijke artsen (proefschrift). Meppel: Krips Repro. Hermans, L.M. & H. van Kol (1900). Schoolvoeding. Een aansporing voor onze wetgevers. Amsterdam: [s.n.]. Het geneeskundig-hygiënische schooltoezicht (1920). NTvG 64 I, 1207. Het Hoofdbestuur van O en A & Het Bestuur van de Stichting voor Buitengewoon Onderwijs (1969). Dr. D. Herderschêe. Tijdschrift voor Orthopedagogiek 8, 115-116. Het hygiënisch schooltoezicht te Arnhem (1917). NTvG 61 I, 1233-1234. Het schoolartseninstituut in 1907 (1908/09). Gezondheid in de School 1, 161. Het verwaarloozen der Vaccinatie (1923). TvSG 1, 107-108. Heuvel, W. van de & Persoon, J. (1972). Onderzoek bij drie categorieën sociaal-geneeskundigen. TvSG 50, 3-7, 48-53 en 84-87. Heycop ten Ham, M.W. (1955). Vergelijking van de sterfte aan longtuberculose voor mannen en vrouwen. Tegen de tuberculose 51, 54-65. Hijmans (1932). Verslag van de vergadering der Sectie voor schoolgeneeskunde op 7 mei 1932, gehouden te Scheveningen. TvSG 10, 170-171.


347

Hijmans, A. (1933). Verslagen der Vergaderingen op 10 Juni 1933. TvSG 11, 159-161. Hijmans, A. (1936). Bestrijding van Pediculosis. TvSG 14, 193-196. Hirst, J.D. (1983). The origins and development of the school medical service 1870-1919 (diss.). University of Wales: Bangor. Hirst, J.D. (1989). The growth of treatment through the school medical service, 1908-18. Medical History 33, 318-342. Hoeve, M. van der (1918). Beschouwingen over het bepalen van den voedingstoestand van schoolkinderen (diss.). Amersfoort: Valkhoff & Co. Hoeve, M. van der (1920a). 21ste Vergadering in het gebouw van den Gemeentelijken Geneeskundigen Dienst te ’s-Gravenhage den 21sten December 1919. NTvG 64 I, 447-452. Hoeve, M. van der (1920b). 22ste Vergadering op 20 juni 1920 in het Zuid-Hollandsche Koffiehuis te ’s-Gravenhage. NTvG 64 II, 753-760. Hoeve, M. van der (1921). Opmerkingen en bezwaren in verband met advies bij beroepskeuze. NTvG 65 I, 373-380. Hoeve, M. van der (1922a). Wijziging in de bepalingen omtrent de koepokinenting. SociaalMedisch Maandschrift 2, 25-26. Hoeve, M. van der (1922b). 25ste vergadering van 18 December 1921 in het hotel de l’Europe te Utrecht. NTvG 66 I, 1030-1044. Hoeve, M. van der (1924a). 29ste Vergadering op Zaterdag en Zondag 22 en 23 december 1923 in hotel American te Amsterdam. NTvG 68 I, 1823-1831. Hoeve, M. van der (1924b). Kort verslag der huishoudelijke vergadering van 23 december 1923. TvSG 2, 11. Hoeve, M. van der (1929). Openingsrede. TvSG 7, 161-164. Hoeve, M. van der, Hamelberg, J.M. & Elias, J. Ph. (1920). Het geneeskundig schooltoezicht, overzicht van beginselen en bepalingen, volgens welke het geneeskundig-hygiënisch schooltoezicht behoort te worden geregeld, samengesteld in opdracht der Nederlandsche Vereeniging van Schoolartsen. NTvG 64 I, 1039-1043. Holthuizen, F. (1935). Studie over voorlichting bij beroepskeuze in Nederland. ’s-Gravenhage: W.P. van Stockum & Zoon. Holzappel. (1899). Over den omvang der kindervoeding in Nederland. Vaktijdschrift voor Onderwijzers 2, 225-231. Hoog, E.G. van ‘t (1939). Richtlijnen voor de schoolvoeding. Voeding 1, 17-22. Hoogendoorn, D. (1948). Over diphtherie in Nederland (diss.). Leiden: Stenfert Kroese. Hoogland, R. [1919]. Schoolartsen en schoolverpleegsters. Rapport, samengesteld door het bureau voor kinderbescherming (Bond van Nederl. Onderwijzers). Amsterdam: [z.u.]. Hoop, E. van der (1903). Behandeling van favus capitis. Nosokómos 3, 439-444. Hoorn, I. van (1907). De Nederlandsche Schoolwetgeving voor het Lager Onderwijs 1796-1907. Wetten, Instructie’s, Koninklijke Besluiten, enz. Groningen: P. Noordhoff. Hopmans, P. (1937). Schoolartsendienst. Sancta Maria 14, 361-362. Hordijk, W. (1954). De bepaling van de voedingstoestand van het Schoolgaande kind met behulp van de Peledisi-index volgens von Pirquet. TvSG 32, 375-380. Hornstra, R. (1952). Kanttekeningen bij het schoolcongres Amsterdam. Het Groene en Witte Kruis 44, 205-206. Hornstra, R. (1957). De regeling van sociaal-geneeskundige opleidingen. TvSG 35, 3-4. Hornstra, R. (1960). Opleiding en erkenning van sociaal-geneeskundigen. TvSG 38, 3-8. Horst, M.D. (1926). De rapporten der sociaal-hygienische commissie getoetst aan de jongste ervaringen op het gebied van diphtherie en roodvonk. TvSG 4, 175-176. Houwaart, E. (1983). Hygienisten in de 19e eeuw II. Hygienisten en de geneeskunde als sociale wetenschap en antropologie. TvSG 61, nr.9, 295-308. Houwaart, E.S. (1991). De Hygiënisten. Artsen, staat en volksgezondheid in Nederland 18401890 (diss.). Groningen: Historische Uitgeverij Groningen. Huige, J. (2004). Chris Mol. 1892-1979. Van Brabantse dorpsdokter tot nationaal gezondheidspionier. Tilburg: Stichting Zuidelijk Historisch Contact Tilburg. Huishoudelijk Reglement van de Nederlandsche Vereeniging van Schoolartsen, IISG, Archief ANVvSG, doos 2.

348


Hueting, E. & Dessing, A. (1993). Tuberculose. Negentig jaar tuberculosebestrijding in Nederland. Zutphen: Walburg Pers. Hygienisch toezicht op de scholen. (1897). NTvG 33 I, 236-238. Idsinga, J., Tussenbroek, A.P.Cath. van, Ringeling, H.G., Duinker, A.P. & Schoute, G.J. (1903). Rapport van de Commissie uit en door den Geneeskundigen Kring van Amsterdam benoemd op 28 December 1903 ten einde te onderzoeken hoe het Hygiënische Toezicht op de Lagere Scholen aldaar het best kan worden ingericht. In J. Idsinga, Een geneeskundig schooltoezicht van Amsterdam. Rapporten en discussiën in den Geneeskundigen Kring, 1905-1906. Amsterdam: De Bussy. Idsinga, J. (1906). Een geneeskundig schooltoezicht van Amsterdam. Rapporten en discussiën in den Geneeskundigen Kring, 1905-1906. Amsterdam: J.H. de Bussy. Idzerda, J. (1925). Nederl. Vereeniging van schoolartsen. 31ste Vergadering op Zaterdag 13 December 1924. NTvG 69 I, 2192-2199. Idzerda, J. (1929). Gecombineerde Vergadering der G.G.V. en Ned. V. v. Schoolartsen. Amsterdam 15 Dec. 1928. (Verslag van den secretaris der N.V.S. betreffende de voordracht van Dr. E.H.J. van der Heyden te Maastricht en de daarop volgende discussie). Een nieuwe methode ter bepaling van den voedingstoestand van schoolkinderen. TvSG 7, 65-66. Idzerda (1930). Verslag van de twee en veertigste Vergadering, gehouden te Utrecht, 8 maart 1930. TvSG 8, 77. Idzerda, J. (1924). De gezondheidsbelangen van het schoolkind in het wetsontwerp tot bestrijding van besmettelijke ziekten. TvSG 9, 189-192. Idzerda, J. (1925). Bestrijding van besmettelijke ziekten op scholen. NTvG 69 I, 21972198. Imboden, M. (2003). Die Schule macht gesund : die Institutionalisierung des schulärztlichen Dienstes der Stadt Zürich und die Macht hygienischer Wissensdispositive in der Volksschule 1860-1900 (diss.). Zürich: Chronos. Instructie voor de schoolartsen te Zaandam (1904). Nieuw Leven 1, 76. Jaarverslagen GGD over 1941 (1942). TvSG 20, 144. Jaarverslagen van de Inspectie van de Volksgezondheid over … (1903-1968). Deze verschenen aanvankelijk in het Maandblad Centrale Gezondheidsraad en vanaf 1922 in Verslagen en Mededeelingen betreffende de volksgezondheid. Jaarverslagen van de Inspectie van het Onderwijs (1895-1965). Deze verschenen achtereenvolgens in het Verslag van den staat der hooge-, middelbare en lagere scholen in het Koningrijk der Nederlanden over … (1859-1908); het Verslag van den staat der hooge-, middelbare en lagere scholen in het Koninkrijk der Nederlanden over … Tweede deel; Lager onderwijs (19091917); het Verslag van den staat van het onderwijs in het Koninkrijk der Nederlanden over .... Tweede deel, Lager onderwijs (1918-1931); Het onderwijs in Nederland : verslag over het jaar ... (1949-1964) en het Verslag van de staat van het onderwijs in Nederland over het jaar ... (1962-…). Jak, Th. (1988). Armen van geest: hoofdstukken uit de geschiedenis van de Nederlandse zwak zinnigenzorg (diss.). Amsterdam : Jacob van Campen. Jansen, B.C.P. (1949). Voeding. TvSG 27, 90-92. Jansen J.Hz., W. (1899). Schoolartsen en Onderwijzers. Een bijdrage tot oplossing van het vraagstuk betreffende de Hygiènische inrichting der school. Zutphen: W.J. Thieme & Cie. Janssen, E.F.M. (1989). De schoolverpleegster, een schakel tussen schoolarts en gezin. Over de opkomst van de schoolverpleegster in Nederland gedurende het tweede decennium van deze eeuw. In P. Smeyers e.a. (red.). Thema’s uit de wijsgerige en historische pedagogiek. Vierde landelijke pedagogendag, 27 mei 1989. Amersfoort/Leuven: Acco, 143-148. Janssen, E.F.M. (1990). De opkomst van schoolartsen in Nederland tussen 1895 en 1920. Pedagogisch Tijdschrift 15, 76-84. Janssen, E.F.M. (1991a). Gezinsverpleging versus kolonieverpleging. Een hoofdstuk uit de


349

geschiedenis van de Nederlandse kinderuitzending. In F. Heyting, E. Mulder & A. Rang, Individuatie en socialisatie in tijden van modernisering. Amsterdam: SISWO, 64-73. Janssen, E.F.M. (1991b). Schoolartsen en hun opvattingen over ouderschap. In J.R.M. Gerris (red.). Ouderschap en ouderlijk functioneren. Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinger, 141155. Janssen, E.F.M. (1992). “Wel mooie kopjes, maar verre van frisch”. De bestrijding van hoofdluizen door schoolartsen, 1900-1945. De School Anno 10, no. 1. Jelgersma, G. (1896). Mijnheer de Redacteur! NTvG 32 I, 740-742. Jitta (1937). Advies van den voorzitter van den gezondheidsraad d.d. 11 november 1937, uitgebracht aan den minister van sociale Zaken, betreffende schoolvoeding. VMV 1937, 853-859. Jochems, A.A.F. & Joosten, F.W.M.G. (red.) (199725). Zakwoordenboek der Geneeskunde. Arnhem: Elsevier/Koninklijke PBNA. Jong, G.H. de (1930). De Immunisatie tegen Diphtherie te Amsterdam. TvSG 8, 72-73. Jonxis, J.H.P. (1965). Vijfentwintig jaar kindervoeding. Voeding 26, 354-359. Joosten, L.M.H. (rapp.) [1961]. Adviesinstanties voor het onderwijs in Noord-Brabant. Tilburg: Provinciale Commissie Sociaal Plan Noord-Brabant. Juch, A. (1996). Voorkomen is beter. Gemeentelijke gezondheidszorg in Arnhem. Utrecht: Matrijs. Kaaijk, C.K.J. (1955). Voeding en voedingstoestand van het schoolkind ten plattelande (diss.). Leiden: H.E. Stenfert Kroese. Kaaijk, C.K.J. (1957). De invloed van melkgebruik op het schoolkind. TvSG 34, 451-458. Kaaijk, C.K.J. (1959). Schoolmelk. Eenige beschouwingen over de schoolmelk, mede gezin in verband met de voedingstoestand en ontwikkeling van het kind. TvSG 37, 107-14. Kaaijk, C.K.J. (1960a). Opleiding in de schoolhygiëne. TvSG 38, 528-531. Kaaijk, C.K.J. (1960b). Toelichting en commentaar op het rapport opleiding in de schoolhygiëne. TvSG 38, 531-532. Kaaijk, C.K.J. (1960c). Nog eens de voedingstoestand van het schoolkind in Nederland. TvSG 38, 613-618. Kaaijk, C.K.J. (1961). Jaarverslag 1960. TvSG 39, 214-216. Kaaijk, C.K.J. (1962). Jaarverslag 1961. TvSG 40, 181. Kaaijk, C.K.J. (1965). Jaarverslag 1964. TvSG 43, 745-747. Kaaijk, C.K.J. (1966). Jaarverslag 1965. TvSG 44, 858-860. Kaaijk, C.K.J. (1967). Voorstel H.B. van de A.N.V.v.S.G. betreffende de plaats van de artsen voor kinderhygiëne in een Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg. TvSG 45, 107-108. Kaaijk, C.K.J. (1969a). Nogmaals schoolmelk. TvSG 46, 425-433. Kaaijk, C.K.J. (1969b). Jaarverslag 1968. TvSG 46, 630-631. Kaaijk, C.K.J. (1970). Nederlandse Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg. Verslag. TvSG 48, 204. Kaaijk, C.K.J. (1972). Het aantal “erkende” jeugdartsen in de jaren 1965 t/m 1972. TvSG 571-572. Kaaijk, C.K.J. (1977). Overzicht erkende jeugdartsen. TvSG 55, 234-235. Kaaijk, C.K.J. (1981). Schoolartsen 1965-1980. Tijdschrift voor Jeugdgezondheidszorg 13, 1314. Kappenburg, B.D.G. (1918). Voeding in oorlogstijd. Pais 2, 50-56. Kappenburg, B.D.G. (1919). Het wetsontwerp de Visser en het Medisch Schooltoezicht. Pais 3, 166-173. Katholiek Nationaal Instituut voor Schoolgezondheidszorg (1958a). Katholieke Gezondheidszorg 27, p. 308. Katholiek Nationaal Instituut voor Schoolgezondheidszorg (1958b). TvSG 36, 603. Katholieke Onderwijzers Verbond (1962). Nota Schoolgezondheidszorg. Het Katholieke Schoolblad 25, 849-852. Kerkhoff, A.H.M. (2004). Nauwelijks een machtiger wapen. Schoolgezondheidszorg als een collectieve voorziening (1795-1990). Amsterdam: University Press.

350


Kerkhoff, A.H.M. & Rigter, R.B.M. (1997). Honderd jaar Nederlands Congres voor Openbare Gezondheidsregeling (1896-1996). Een historische analyse toegespitst op de periode tot 1940. NTvG 75, 189-194. Kersbergen, L.C. (1905). Over de middelen tot bestrijding der tuberculose. NTvG 41 I, 290303. Kievith, D. (1990). 1018 De geschiedenis van de school voor moeilijk lerenden vanaf 1945. Handboek Orthopedagogiek 12, 5-24. Kleijn, A. (1942). De organisatie der Districts-Schoolartsens-Diensten. TvSG 20, 149-152. Klein, A. (1906). Voordracht van den heer Alex. Klein: gehouden in de vergadering der plaatselijke commissie van toezicht op het Lager onderwijs van 7 Mei 1906 ter inleiding van punt V der Agenda: “Nadere bespreking van het onderwerp school-artsen” [S.l.]. Klein, A. (1919). De rol van de hoofdluis bij de verspreiding van vlektyphus. Pais 3, 65-66. Kleiterp (1954). De mogelijkheid van Volksgezondheidsvoorlichting op de scholen. Het Groene en het Witte Kruis 46, 172-177. Klijn, A. (1995) Tussen caritas en psychiatrie: lotgevallen van zwakzinnigen in Limburg, 18791952 (diss.). Hilversum: Verloren. Klinkenberg, J.P. (1936). Melk op school? Het schoolblad 65, 811-812. Kloek, J. & Mijnhardt, W. (2001). 1800 Blauwdrukken voor een samenleving. Den Haag: Sdu. Klootsema, J. (1904). Misdeelde kinderen. Inleiding tot de paedagogische pathologie en therapie. Groningen: J.B. Wolters. Knecht – van Eekelen, A. de (1994). Ontwikkeling van de schoolgeneeskunde in Nederland (1796-1904). Gewina 17, 219-234. Koch, J. (2006). Abraham Kuyper Een biografie. Amsterdam: Boom. Koenen, J.H.M. (1933). Zwakzinnigheid bij kinderen. Haar beteekenis in paedagogisch en sociaal opzicht, op grond van een onderzoek in eenige gemeenten in Noord-Brabant (diss.). Waalwijk: Waalwijksche Stoomdrukkerij Antoon Tielen. Kolk – Kousemaker, M. van der (2005). Het beleid van Het Witte Kruis, Het Groene Kruis en Het Wit-Gele Kruis over de periode 1875-1945 (diss.). Utrecht: Labor Grafmedia. Kooistra, I. (1918). Onze groote kinderen : over opvoeding in de puberteitsjaren: hun wezen en ons doel. Amsterdam: Van Kampen. Koopal, A.A. (1934). Het gezondheidskoloniewezen voor kinderen in Nederland. Een sociaal paediatrische bijdrage (diss.). Gronigen, Den Haag, Batavia: J.B. Wolters. Koopal, A.A., Lakeman-Van Maanen, S.J.H. & Pels, K. (1954). De betekenis van de kinderuitzending voor het “nerveuze” kind. TvSG 32, 205-210. Kooperberg, Ph. [1896]. Tabel voor school en huisgezin, ter tijdige herkenning van besmettelijke ziekten bij kinderen. Leeuwarden: [z.u.]. Koppius, P.W. (1934/35). Verslag van den Cursus in de Kinderpsychologie voor Artsen, georganiseerd door de Prov. Gron. Ver. “Het Groene Kruis”. Het Groene en het Witte Kruis 31, 15-19. Koppius, P.W. (red.) (1958). Leerboek voor moederschapszorg en kinderhygiëne. Assen: Van Gorcum. Kraft, Th.B. (1963). De jeugdpsychiatrische diensten in Nederland. Een sociaal psychiatrische studie, Utrecht: Erven J. Bijleveld. Kranendonk Duffels, J.A. van (1930). Schoolartsen. Utrecht: “Futura”. Kroon, B.L. (1925). Onderwijs in gezondheidsleer aan onderwijzers. NTvG 69 I, 21972198. Kuiper, J.P. (1970). Lage status: handicap voor sociale geneeskunde. TvSG 48, 115-119. Laban, P. & Ligtvoet, J.C. (1928). Lager-onderwijswet 1920, met aanteekeningen, ontleed aan de officieele stukken der Staten-Generaal, aan administratieve beslissingen en aan de litteratuur. Deel 1-A. Alphen aan den Rijn: N. Samsom. Lampe, P.H.J. (1960). De cursus gezondheidszorg en preventieve geneeskunde, georganiseerd door het Nederlands Instituut voor Praeventieve Geneeskunde. TvSG 38, 403409.


351

Lange, A.P.H. de (1898). De beteekenis der Schoolhygiëne voor de volksschool. Alkmaar: [z.u.]. Lange, C. de & Heide, C.C. van der (1910). Over kleine kinderen. Leesboek voor de hoogste klasse der lagere school en voor het herhalingsonderwijs. Amsterdam: Versluys. Lans, L.J. (1905/06). Schoolartsen in de praktijk, Gemeentebelangen 1, 175-177. Lans, L.J. (1909). Mededeelingen over het schoolartseninstituut te Arnhem. NTvG 53 I, 613616. Lans, L.J., Koekoek, J.M. & Voort, J.P. v.d. [1906]. Verslag der Schoolartsen te Arnhem omtrent hunnen werkzaamheden gedurende het jaar 1905, Arnhem. Gelders Archief, VA 221. Lans, L.J., Koekoek, J.M. & Voort, J.P. v.d. [(1907]. Verslag der Schoolartsen te Arnhem omtrent hunnen werkzaamheden gedurende het jaar 1906, Arnhem. Gelders Archief, VA 221. Lans, L.J., Koekoek, J.M. & Voort, J.P. v.d. [1908]. Verslag der Schoolartsen te Arnhem omtrent hunnen werkzaamheden gedurende het jaar 1907, Arnhem. Gelders Archief, VA 221. Lans, L.J., Koekoek, J.M. & Voort, J.P. v.d. [1909]. Verslag der Schoolartsen te Arnhem omtrent hunnen werkzaamheden gedurende het jaar 1908, Arnhem. Gelders Archief, VA 221. Lebret, J.D. (1955). Toepassing en uitvoering van voorbehoedende entingen tegen diphtherie en kinkhoest. TvSG 33, 148-149. Leersum, C.P. van (1961). Rapport der Commissie ‘Samenwerking Schoolpsychologen en Schoolartsen’. TvSG 39, 528-532. Lenssen (1952). Lichamelijke opvoeding. Historisch overzicht Nederland. In Katholieke Encyclopaedie voor Opvoeding en Onderwijs. Tweede Deel. ’s-Gravenhage: Pax, 735-736. Liefland Jr., W.A. van (1947). Over de naam voor onze kinderen en onze scholen. TvBO 27, 107-109. Leignes Bakhoven, G.H. (1903). Beperking van ziekten bij scholieren. TvSH 5, 179-182. Leipzig – Schoolartsen, NTvG 28 (1892) I, 257. Lenders, J. (1988). De burger en de volksschool. Culturele en mentale achtergronden van een onderwijshervorming Nederland 1780-1850 (diss.). Nijmegen: SUN Lieburg, M.J. van (1994). De geschiedenis van de gemeentelijke gezondheidsdienst te Rotterdam 1919-1994. Rotterdam: Erasmus Publishing. Lieburg, M.J. van (red.) (2001). Een eeuw consultatiebureau in Nederland 1901-2001. Rotterdam: Erasmus Publishing. Liefland Jr., W.A. van (1947). Over de naam voor onze kinderen en onze scholen. TvBO 27, 107-109. Lietaert Peerbolte, L. (1929). Besmettelijke-Ziektenwet. (Staatsblad 1928, No. 265). Alphen aan den Rijn: N. Samson. Limburg heeft de enige particuliere schoolartsendienst (1951). Katholieke Gezondheidszorg 20, 54-65. Lindeboom, G.A. (1984). Dutch medical biography. A biographical Dictionary of Dutch Physicians and surgeons 1475-1975. Amsterdam: Rodopi. Lingmont, W. (1917a). De bestrijding der pediculosis in school en in het huisgezin. Het Groene en het Witte Kruis 13, 152-155. Lingmont, W. (1917b). De verordening te Meppel tot bestrijding der pediculosis onder de schoolkinderen. Pais 1, 56-58. Lingmont, W. (1919a). Pediculosis. Geachte Collega-Hoofdredacteur. Pais 3, 62. Lingmont, W. (1919b). Bestrijding der Pediculosis op de School. Pais 3, 85-89. Loghem, J.J. van (1930). De Opleiding van den Arts tot Sociaal-Geneeskundige. TvSG 8, 229-231. Lommen (1930). R.K. Schoolartsen in Noord-Holland. Katholieke Gezondheidszorg 1, 2225. Londen, D.M. van (1910). De psychiater als leider voor paedagogie op de school voor achterlijken. TvOA 2, 80-91. Londen – Vrijheid en ongedierte (1909). NTvG 53 II, 1604. Loo, C.J. van der (1908/09). De bestrijding der besmettelijke huidziekten door den schoolarts. Gezondheid in de School 1, 56-64. Loo, C.J. van der (1913). Diphtheriebestrijding door middel van de school. NTvG 57 II, 516-523.

352


Loo, C.J. van der (1918). De arts in gemeentedienst en in het bijzonder als schoolarts (diss.). Zaandam: A. Stuurman. Loo, C.J. van der (1919a). Eenige beschouwingen over het bepalen van den voedings toestand van schoolkinderen, NTvG 63 I, 447-454. Loo, C.J. van der (1919b). De voedingstoestand der Rotterdamsche schoolkinderen. NTvG 63 I, 625. Loo, C.J. van der (1920). Over de lichamelijke ontwikkeling van het schoolgaande kind. Kinderstudie 4, 69-87. Loo, C.J. van der (1922). Over de opsporing van zwakke kinderen. NTvG 66 I, 1611-1620 en 66 II 1147-1161. Lubach, D. & Coronel, S. Sr. (1870). De opvoeding van den mensch van zijne kindsheid tot den volwassen leeftijd. Eene handleiding voor ouders en onderwijzers. Haarlem: De Erven F. Bohn. Lubsen Nzn. J. (1917). Gegevens over den voedingstoestand van Amsterdamse schoolkinderen in januari 1917. NTvG 61 II, 1865-1879. Lubsen Nzn. J. (1918). De taak van de schoolverpleegster. Nosokómos 18, 565-588. Lubsen Nzn., J. (1919a). Een hoofdvoorwaarde bij de organisatie van de schoolartstaak. Pais 3, 39-40. Lubsen Nzn., J. (1919b). De taak van de schoolverpleegster. Pais 3, 52-56. Lubsen Nzn, J. (1920). De techniek van het geneeskundig toezicht in de school. NTvG 64 II, 2702-2704. Lubsen Nzn., J. (1921). Het gedurende vijf jaar herhaalde “voedingstoestand-onderzoek” te Amsterdam. Sociaal-Medisch Maandschrift 1, 3-10 en 14-17. Lubsen, J. (1939). De psycho-techniek als hulpmiddel bij school en beroepskeuze. Verslag van het Nationale Congres voor Kinderbescherming. “Een kwart-eeuw kinderbescherming”. Amsterdam: Bureau voor Kinderbescherming, 139-148. Luizen als overbrengsters van de smetstof van den Vlektyphus (1915). MCG sept., 273281. Lummel, H.J. van (1866). De gezondheid in de school. Naar aanleiding van Dr. L. Guillaume’s Hygiène Scolaire. Utrecht: Kemink en zoon. Luning Prak, J (1933). Binet redivivus. Tijdschrift voor Ervaringsopvoedkunde 12, 271-279. Mans, I. (1998). Zin der zotheid. Vijf eeuwen cultuurgeschiedenis van zotten, onnozelen en zwakzinnigen. Amsterdam: Bert Bakker. Marland, H. (1993). Opleiding en carrière van de tweede generatie vrouwelijke artsen in Nederland. Gewina, 16, 218-233. Marland, H. (1996). The medicalization of motherhood: doctors and infant welfare in the Netherlands, 1901-1930. In V. Fildes, L. Marks & H. Marland (eds.). Woman and children first. International maternal and infant welfare 1870-1945, 74-96. M.B.v.d.S. (1906). Schoolverpleegsters. Nosokómos 6, 721-726. Mededeelingen van het Bureau Bedrijfscontrôle en Statistiek van den Gemeentelijken Geneeskundigen en Gezondheidsdienst van Amsterdam (1945). Onderzoek naar den Voedingstoestand van Schoolkinderen te Amsterdam 1935-1945. TvSG 23, 106-124. Mededeelingen van het Bureau Bedrijfscontrôle en Statistiek van den Gemeentelijken Geneeskundigen en Gezondheidsdienst van Amsterdam (1946). Onderzoek naar den Voedingstoestand van Schoolkinderen te Amsterdam. TvSG 24, 298-303. Mededelingen van de Gemeentelijke Geneeskundige en Gezondheidsdienst van Amsterdam (1948). TvSG 26, 361-369. Mededelingen van het Gemeentelijk Centraal Bureau voor de Openbare Gezondheidszorg te Amsterdam (1954). Onderzoek naar de doelmatigheid van het periodieke onderzoek door de schoolarts. TvSG 32, 54-56. Mededeelingen van het Medisch Statistisch Bureau van den Gemeentelijken Geneeskundigen en Gezondheidsdienst van Amsterdam (1939). Onderzoek naar den Voedingstoestand van Schoolkinderen te Amsterdam 1938. TvSG 17, 13-24. Medicus (1904). Schoolartsen. Het Nieuwe schoolblad 22, 5-3-1904.


353

Meer, P.J.O. van der (1916). Verslag omtrent een onderzoek naar den voedingstoestand van een deel der schoolbevolking, ingesteld in Januari 1916 te Amsterdam, door het gemeentelijk geneeskundig schooltoezicht. NTvG 60, 2041-2057. Meeren, W.B.J.M. van der (1966a). Jeugdartsen. TvSG 44, 421. Meeren, W.B.J.M. van der (1966b). Jeugdgezondheidszorg voor schoolgaande kinderen. Doelstelling en taak. TvSG 44, 782-784. Meeren, W.B.J.M. van der (1979). Dr. C.K.J. Kaaijk erelid NVJG. TvSG 57, 820-821. Meij, H. van der (1908). Gezondheids- en vacantiekoloniën in Nederland. Zwolle: De erven J.J. Tijl. Meijer, H. Chr. (1956). De schoolmelkvoorziening voor de opgroeiende jeugd. TvSG 34, 227-231. Meijer, H. Chr. (1957). De Voedingsraad over de betekenis van schoolmelk. TvSG 35, 639641. Meijer, J. (1958). De tuberculinereactie. TvSG 36, 31-38. Meijsen, J.H. (1976). Lager onderwijs in de spiegel der geschiedenis. 175 jaar nationale wetgeving op het lager onderwijs in Nederland 1801-1976. Den Haag: Staatsuitgeverij ’s-Gravenhage. Menkveld, H. (1989). Zestig jaar opleiden voor het Speciaal Onderwijs. De geschiedenis van de Stichting Buitengewoon Onderwijs en het Seminarium voor Orthopedagogiek. Utrecht: Van Mechelen. Mettrop, G.G.J. (1945). De kinderuitzending in Nederland. Een critische studie (diss.). Nijkerk: C.C. Callenbach. Metzlar, C. (1922). Uit de praktijk der tuberculosebestrijding. NTvG 66 I, 2547-2558. Meuleman, L.E. (1960). De Jeugdartsendienst in de Noord-Oostelijke Polder. TvSG 38, 129134. Meuleman, L.E., Wielen – Bolkestein, H.W. v.d., Reichardt, C.A. & Jonker, H. (1960). Beschouwingen over het rapport Schoolgezondheidszorg. TvSG 38, 77-80. Meulen, B. van der (1876). Het toezicht op de gezondheid der kinderen in de school. De Tijdspiegel 1876 II, 228-250. Mijn, W.B. van der (1963). Tak Jeugdgezondheidszorg. TvSG 41, 21-22. Mol, A. & Lieshout, P.A.H. van (1989). Ziek is het woord niet: medicalisering, normalisering en de veranderende taal van huisartsgeneeskunde en geestelijke gezondheidszorg, 1945-1985. Nijmegen: Sun. Mol, Chr. (1949). De School en de gezondheidszorg. Opvoeding, Onderwijs, Gezondheidszorg 1, 18-20, 36-39, 59-62, 98-101,153-157. Mol, Chr. (1952). Congres voor Schoolgeneeskunde. Katholieke Gezondheidszorg 21, 311314. Moll, van (1896). Eenige opmerkingen naar aanleiding der mededeelingen van de commissie benoemd om rapport uit te brengen over het al of niet wenschelijke van geneeskundig toezicht op de scholen en c.q. over de wijze waarop toezicht moet worden uitgeoefend. NTvG 32 I, 813-821. Moquette, J.J.R. (1907). Onderzoekingen over volksvoeding in de gemeente Utrecht (diss.). Utrecht: Den Boer. Moquette, J.J.R. (1924). Kort verslag van een reis in Engeland, België en Nederland als Nederlandsch deelnemer aan een door de afdeeling voor de hygiëne van den Volkenbond voor geneeskundigen georganiseerde studiereis voor schoolhygiëne. VMV 1924, 1045-1072. Mouton (1909). De pleegzuster in de school. NTvG 53 I, 946-947. Mouton, J.M.C. (1899). De schoolartsen te Wiesbaden. NTvG 35 II, 420. Mouton, J.M.C. (1915). Schoolartsen aan middelbare en hoogere scholen, NTvG 59, 428430. Mulder, E. (1993). Matig intellect. De introductie van intelligentie-metingen in Nederland. Pedagogisch Tijdschrift 18, 123-130. Mulder, E. & Heyting, F. (1998). The Dutch Curve: the introduction and reception of intelligence testing in the Netherlands, 1908-1940. Journal of the history of the behavioral sciences 34, 349-366.

354


Mulder, E.A.J.M. & Weel, J.G.A. van (1946). Ingezonden. Onze schooljeugd opnieuw bedreigd. TvSG 24, 19-20. Muntendam, P. (1905). Tiende Congres voor Openbare Gezondheidsregeling. NTvG 41 II, 843-850. Muntendam, P. (1907). Schoolartsen te Arnhem. NTvG 51 I, 785-786. Muntendam, P. (1919). Rapport omtrent een onderzoek naar den voedingstoestand der leerlingen van een aantal volksscholen te Amsterdam. Amsterdam 1918. NTvG 62 I, 472473. Muntendam, P. (1920a). Rapport omtrent een onderzoek naar den voedingstoestand der leerlingen van een aantal volksscholen te Amsterdam. Amsterdam 1919. NTvG 64 I, 333-334. Muntendam (1920b). Het schoolartsenvraagstuk in de Tweede Kamer. NTvG 64 I, 19781979. Muntendam (1922). Amsterdamsche raad voor kinderuitzending. NTvG 66 I, 1653. Muntendam (1923). Voedingstoestand van schoolkinderen te ’s-Gravenhage. NTvG 67 I, 2575-2577. Muntendam (1924). Geneeskundig schooltoezicht voor de rijpere jeugd. NTvG 1924 II, 2776-2779. Muntendam (1926). Gemeentelijke geneeskundige dienst te Zaandam. NTvG 70 II, 105106. Nederlands Congres voor Schoolgeneeskunde (1953). TvSG 31, 59-94 en 109-130. Nederlands Congres voor Openbare Gezondheidsregeling (1961). Medisch Contact 16, 733734. Nederlandsche vereeniging tot bevordering der geestelijke volksgezondheid (1924). TvSH 26, 179-181. Nederlandsche Vereeniging van schoolartsen (1925). NTvG 69 I, 425. Nederlandse Onderwijzers Vereniging (1961). Rapport van de commissie voor geestelijk hygienische zorg voor het schoolkind. Amsterdam: NOV. Neurdenburg (1930). Verslag van de Gecombineerde Algemeene Vergadering van 14 Juni 1930, des n.m. 8 uur te Amsterdam. TvSG 8, 142. Neurdenburg (1931). Vergadering van de Sectie voor Schoolgeneeskunde op Zaterdag 27 Juni 1931 in het Groot-Badhuis te Zandvoort. TvSG 9, 152-154. Neurdenburg (1934). Verslag van de Vergadering op 9 Juni 1934. TvSG 12, 143-146. Neurdenburg, M.G. (1937). Algemeene Nederlandsche Vereeniging voor Sociale Geneeskunde. Verslag van de vergadering op 16 Januari gehouden in het Amstelhôtel te Amsterdam. TvSG 15, 27-29. Neurdenburg (1944). Verslag van de Algemeene Vergadering op 1 Juli 1944 te Amsterdam. Mededeelingenblad van de Algemeene Nederlandsche Vereeniging voor Sociale Geneeskunde 19 juli 1944, no. 9. New-York. Amerikaansche schoolgeneeskunde (1911). NTvG 55 II, 1468. Nieuwenhuize, J.P. van (1947a). Verslag van de vergadering op 18-1-1947 te Leiden. TvSG 25, 77-80. Nieuwenhuize, J.P. van (1947b). Verslag van de vergadering op 12 april 1947 te Utrecht, in de collegezaal van prof. dr. H.W. Julius. TvSG 25, 143. Nieuwenhuize, J.P. van (1948). Een onderzoek naar enge onderdelen van de organisatie en werkwijze van de Nederlandse Schoolartsendiensten. TvSG 26, 112-116. Nieuwenhuize, J.P. van (1949). Actieve bestrijding der diphtherie (diss.). Zaandijk: J. Heijnis Tsz. Nolen, W. (1908). Plan van bestrijding der tuberculose als volksziekte. NTvG 52, 877-890. Notschaele, L.A. (1962). Gewicht, lengte en schouderbreedte bij schoolkinderen. TvSG 40, 653-658 en 677-679. Nuysink-Steinbuch, D.C. (1926). De vrouwelijke artsen in Nederland en Nederlandsch Indië. NTvG 70 II, 2091-2096.


355

Nye, R. (2002). Kennis over macht. Medicalisering, de staat en de rechten van het individu. In L. Nys, H. de Smaele, J. Tollebeek & K. Wils (red.). De zieke natie. Over de medicalisering van de samenleving 1860-1914. Groningen: Historische Uitgeverij, 22-40. Nye, R.A. (2003). The evolution of the concept of medicalization in the late twentieth century. Journal of History of the Behavioral Sciences 39, 115-129. Nys, L., Smaele, H. de, Tollebeek, J. & Wils, K. (red.)(2002). De zieke natie. Over de medicalisering van de samenleving 1860-1914. Groningen: Historische Uitgeverij. Olst, A.C.M. van (1966). Nederlandse Bibliografie over Jeugdgezondheidszorg. Leiden: Drukkerij v/h Batteljee & Terpstra. Onderwerpen ter behandeling in de 46ste algemeene vergadering (1895). NTvG 31 I, 886. Onderwijs-hygiëne, hygiënisch onderwijs in de hygiëne aan toekomstige onderwijzers (1925). TvSH 23, 69-70. Onderwijs in hygiëne (1903). NTvG 39 I, 909. Oosterbaan, G. (1904). Medisch toezicht op de scholen. NTvG 40 II, 663-673. Oosterbaan, G. (1908). Pro. “Pro en Contra” Betreffende vraagstukken van algemeen belang. Schoolartsen. Pro: G. Oosterbaan. Arts, Inspecteur van de Volksgezondheid, te Zwolle. Contra: P. Goedhart. Arrondissements Schoolopziener te ’s-Gravenhage. Serie IV. No. 7. Baarn: Hollandia-Drukkerij, 1-20. Oosterbaan, G. (19112). Beknopte gezondheidsleer. II. Schoolhygiëne. Zwolle: De erven J.J. Tijl. Ootmar, G. & Visser, J.J. (19232). Gezond Leven. Hygienisch leesboek voor het hoogste leerjaar der lagere school. Groningen: Wolters. P. (1929). Tuberculeuze onderwijzer en overheidsplicht. TvSH 31, 22. Pelosi, E. (1963). Schoolgezondheidszorg. Het Katholieke Schoolblad 26, 33-36. Pelosi, E. (1964). Schooladviesdiensten. Maandblad voor de Geestelijke Volksgezondheid 19, 8-16. Pekelharing, C.A., Straub, M. & Geuns, J.B. van (1896). Handelingen van de zeven- en –veertigste algemeene vergadering van de Ned. Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst. NTvG 32 II, 72-87. Penon, K. (1929). De arts en de school. In P.H. Schreuder, G.J. Vos, & D. Herderschêe (1929). Gedenkboek omtrent zorg voor en onderwijs aan zwakzinnigen. ’s-Gravenhage: HAGA. pp. 152-154. Petrina, S. (2006). The Medicalization of Education: A Historiographic Synthesis. History of Education Quarterly 46, 503-531. Philips, J.F.R. (1960). 50 jaar sociale gezondheidszorg in Limburg: de R.K. vereniging “Het Limburgse Groene Kruis” in het goud, 1910-1960. Sittard: “Het Limburgse Groene Kruis”, 175-188. Philips, R. (1980). Gezondheidszorg in Limburg. Groei en acceptatie van de gezondheidsvoorzieningen 1850-1940. Assen: Van Gorcum. Philippus, M. (1959). Gezondheid – gezondheidszorg – schoolgezondheidszorg. Ons Eigen Blad 43, 68-73. Piekema, R. & Fischer, A.J. (1923). De prophylactische entingen tegen diphtherie te Deventer. VMV 1923, 993-998. Pigeaud, J.J. (1896). Iets over kinderopvoeding: raadgevingen voor moeders in Indië. Samarang: Van Dorp. Pigeaud, J.J. (1909). Het standpunt van den beroepsschoolarts. NTvG 53 I, 608-613. Pigeaud, J.J. (1910). Haagse schoolartsbemoeiingen. [z.p.: z.u.]. Pigeaud, J.J. (1913). Jaarreferaat over schoolhygiëne, NMVVK 2, 68-76. Pigeaud, J.J. (1914). Jaarreferaat over schoolhygiëne, NMVVK 3, 61-74. Pigeaud, J.J. (1917). Over schoolverpleegsters. NTvG 61 I, 686. Pigeaud, J.J. (1918a). Schoolartsen. Vragen des Tijds 44 I, 162-176. Pigeaud, J.J. (1918b). Jaarreferaat over schoolhygiëne, NMVVK 7, 41-58. Pigeaud, J.J. (1919). Jaarreferaat 1918 over schoolhygiëne. NMVVK 8, 62-76.

356


Planting, G.J. (1955a). Gericht onderzoek door de schoolarts, TvSG 33, 135-137. Planting, G.J. (1955b). Onderzoek naar de betekenis van het schoolverzuim voor de schoolgeneeskunde (diss.). Purmerend: J. Muusses. Planting, G.J. (1956). Schoolhygiëne – op de plaats rust? TvSG 34, 701-704. Planting, G.J. (1957). ‘Schoolhygiëne: onder de voet gelopen of tegenoffensief?’. TvSG 35, 61-62. Planting, G.J. (1958). De functie-verandering van de lagere school gezien vanuit medisch standpunt. Ons Onderwijs 6, 149-157. Planting, G.J. (1959). De organisatie van de Schoolhygiëne. TvSG 37, 451-463. Planting, G.J. (1961). Gezondheidsvoorlichting en –opvoeding op de lagere school. TvSG 39, 743-747. Planting, G.J., Cramer, C., Pels, K., Schuitemaker, C., Velthuyse, H.H.M.I., Vuyk, R. & Wiegersma, S. (1961). Rapport der Commissie “Samenwerking Schoolpsychologen en Schoolartsen”. TvSG 39, 528-532. Pleidooi voor particuliere schoolartsendiensten (1965). De Gemeenteraad 28, 44. Ploeg, G.J. v.d. (1932). Ouders – kontra b.l.o. TvBO 13, 50-54. Polak, W. & Sajet, B.H. (1917). Gewicht en lengte van schoolkinderen in verband met voeding. NTvG 61 II, 727-728. Polman, D. (1961). De praktijk van de gezondheidsvoorlichting in de klas. Demonstratie. TvSG 39, 763. Poolman, W. (1905). Het artsen-vraagstuk. Het Groene en het Witte Kruis 1, 132-138. Postmus, S. (1954). Voedingstoestand van Leidse schoolkinderen en enkele jeugdige arbeiders. Voeding 15, 78-81. Pous Koolhaas, C.P. (1872). Schoolgebouwen; schoolonderwijs. In A. Ali Cohen (red.)(1872). Handboek der openbare gezondheidsregeling en der geneeskundige politie, met het oog op de behoeften en de wetgeving van Nederland. Tweede Deel. Groningen: J.B. Wolters, 154-156. Prof. R. Hornstra: Openingsrede (1953). TvSG 31, 60-62. Putto J.A. (1926). Tuberculeuse onderwijzer en Overheidsplicht. TvSH 28, 2-14. Putto, J.A. (1933a). Voorkoming, wering en beteugeling van besmettelijke ziekten in scholen en kinderbewaarplaatsen. Het rapport van de commissie uit de Algemeene Nederlandsche Vereeniging voor sociale geneeskunde, in zake de Besmettelijkeziektenwet. TvSH 35, 205-217. Putto, J.A. (1933b). Tuberculeus onderwijzend personeel in de school. TvSH 35, 439-445. Putto, J.A. [1939]. Verslag van den gem. geneeskundigen en gezondheidsdienstte ’s-Gravenhage over het jaar 1938. [z.p.: z.u.]. Archief Centraal Bureau voor het Katholiek Onderwijs (KDC), 403. Putto, J.A. (1959). Uit de geschiedenis van de Haagse schoolartsendienst. TvSG 37, 421422. P.v.G. (1930). Samenwerking tussen huis en school. V. Snoepen, Rooken. De weg naar de Reinheid. TRKOO 12, 331-333. Querido, A. (1953). Schoolgeneeskunde en volksgezondheid. TvSG 31, 73-79. Querido, A. (1965). Een eeuw Staatstoezicht op de Volksgezondheid. ’s-Gravenhage: Staats uitgeverij. Querido, A. (1973). De wit-gele vlam. Gedenkboek ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Nationale Federatie het Wit-Gele Kruis 1923-1973. Tilburg: s.n. Rapport aan zijne excellentie den minister van sociale zaken van de commissie ingesteld bij beschikking van 31 maart 1936, No. 260 C., Afd. Volksgezondheid. (Commissie voor onderzoek naar den voedingstoestand van schoolkinderen). VMV 1936, 529-544. Rapport der Commissie “Taak Schoolverpleegster” (1961). TvSG 39, 318-320. Rapport der commissie voor het afnemen der examens in schoolhygiëne (1899). NTvG 35 I, 1004-1009. Rapport van de Commissie inzake Besmettelijke Ziektenwet (1933). TvSG 11, 123-128.


357

Rapport van de Commissie voor Schoolhygiëne (1902). TvSH 4, 167-184. Rapport van de interdepartementale werkgroep inzake nieuwe regeling van het geneeskundig schooltoezicht (1951). [z.p.: z.u.]. Redactie (1921). Ter inleiding, Sociaal-Medisch Maandschrift 1, 1-2. Reflector (1932). Onder het pedagogies zoeklicht. schoolachterlijkheid en maatschappelijke ongeschiktheid. Ons Eigen Blad 20, 316-318. Renders, W.H.A. (1963). Schoolpedagogische zorg. De Katholieke Kweekschool 35, 83-89, 114-119, 143-154, 182-193, 219-232. Request in zake het wetsontwerp “Besmettelijke Ziekten” (1924). TvSH 26, 216-219. Rhijn, H.W. van (1934/35). Mijne Heeren! Het Groene en het Witte Kruis 31, 19-20. Riet, F.A. van (1935). Het intelligentie-onderzoek der candidaten. TvBO 16, 76-79. Rijkels, D.K. (1942). Cursus voor schoolartsen. TvSG 20, 43. Rijksen, G. & Loot, F.A. (1977). Op weg naar volwassenheid. 50 jaar schoolgezondheidszorg Zuid-Oost Drenthe. Emmen: schoolartsendienst Kring Zuid-Oost Drenthe. Rijnberk, C. van (1921) Opleiding van schoolartsen, NTvG 65 I, 226. R.K. Centraal Bureau voor Onderwijs en Opvoeding [1938]. Rapport over het schoolartsenwezen. [z.p.: z.u.] Archief Centraal Bureau voor het Kath. Onderwijs (KDC), 1331. Roelvink, M. (1910). Lessen in gezondheidsleer. ’s Gravenhage: Nederlandsche Centrale Vereeniging tot bestrijding der Tuberculose. Roland (1961). De praktijk van de gezondheidsvoorlichting in de klas. Demonstratie. TvSG 39, 757-762. Roozendaal, J.G. (1986). ‘Het moeilijk lerende kind’, een onduidelijk begrip. Pedagogisch Tijdschrift 11, 46-52. Rouwenhorst, W. (1977) Leren gezond te zijn? Over de plaats en mogelijkheden van GVO in de zorg voor gezondheid (diss.). Alphen aan de Rijn: Samsom. Rutten, W. (1997). ‘De vreselijkste aller harpijen’. Pokkenepidemieën en pokkenbestrijding in Nederland in de achttiende en negentende eeuw: een sociaal-historische en historisch demografische studie (diss.). Wageningen: Afdeling Agrarische Geschiedenis Landbouwuniversiteit Wageningen. S. (1898). Dr. Catharina van Tussenbroek, D.J. Blok en C.H. de Jong: Inleiding tot de studie der schoolhygiène. Haarlem, de Erven F. Bohn. 1897. Vaktijdschrift voor Onderwijzers 1, 139-142. Saltet, R.H. (1895). Vergaderingen van de geneeskundige raden in de tweede helft van 1894. NTvG 31 I, 160-171. Sandra, H. (1934). Nog een schoolepidemie van tuberculose. NTvG 78 I, 196-203. Sandra, H. (1936). Schoolepidemieën van tuberculose tengevolge van aan open longtuberculose lijdende leerlingen. NTvG 80 IV, 4470-4477. Santema, S. (1965). Schoolgezondheidszorg en schoolpsychologische zorg in één organisatie. TvSG 43, 469-475. Scheffer, J.M. (1905). Voorlopig rapport van het comité in zake “Schoolartsen” Amsterdam: [z.u.]. Schegget, H. ter (1976). Het kind van de rekening. Schetsen uit de voorgeschiedenis van de kinderbescherming. Alphen aan den Rijn: Samsom. Schellekens, J.P. (1991). “Armen over elkaar en rechtop zitten!”. De School Anno 9, 4-11. Scheltema, G. [ca. 1907]. Gezondheidskoloniën voor kinderen. Doetinchem: C. Misset. Schim van der Loeff, H.J. (1931). Alcoholgebruik bij kinderen. TRKOO 13, 118-119. Schoolarts te Groningen (1912). NTvG 56 I, 1682-1683. Schoolarts te Groningen (1913). NTvG 57 I, 1775-1776. Schoolartsen (1894a). NTvG 30 II, 567-568. Schoolartsen (1894b). NTvG 30 II, 750-751. Schoolartsen noodig?: rapport der afdeeling Utrecht van den Bond van Nederlandsche Onderwijzers (1905). Utrecht: Afd. Utrecht v/d BvNO. Schoolartsen (1904). Het Nieuwe Schoolblad, 29-10-1904 en 1-11-1904.

358


Schoolartsen (1930). Sint Bavo. Godsdienstig weekblad voor het bisdom Haarlem 33, 310. Schoolartsen gevraagd (1905). NTvG 41 II, 1151-1152. Schoolartsen te Arnhem (1904). NTvG 40 I, 942. Schoolartsen te Arnhem (1908). NTvG 52 I, 1434. Schoolartsen te Arnhem (1911). NTvG 55 I, 1255-1256. Schoolartsen te Arnhem (1912). NTvG 56 I, 1018. Schoolartsen te Arnhem (1913). NTvG 57 I, 1340-1341. Schoolartsen te Arnhem (1918). NTvG 62 I, 1114-1115. Schoolartsen te ’s-Gravenhage (1905). NTvG 41 II, 1151. Schoolhygiëne (1898). NTvG 34 I, 225. Schoolhygiëne (1899). NTvG 35 II, 947-948. Schoolmelk onnodig geoordeeld (1961). Voeding 22, 187. Schoolmelk in Gelderland (1964). Voeding 25, 578-579. Schoolstaking uit vrees voor t.b.c. (1934). Tegen de Tuberculose 30, 47-48. Schouten, J.M. & Oudenhoven, N.J.A. van (1969). De Binet-Simon-Herderschêe intelligentietest en haar waarde als selectie-instrument. Tijdschrift voor Zwakzinnigheid en Zwak-zinnigenzorg 6, 180-196. Schreuder, A.J. (1905). Achterlijke kinderen. In C.F.A. Zernike, Paedagogisch Woordenboek. Groningen: Wolters, 35-86. Schreuder, A.J. (1908). Vierde jaarverslag. Uitgebracht op de vergadering van 11 April 1908, gehouden te Amsterdam. [z.p.: z.u.]. Schreuder, P.H., Vos, G.J. & Herderschêe, D. (1929). Gedenkboek omtrent zorg voor en onderwijs aan zwakzinnigen. ’s-Gravenhage: HAGA. Schuckink Kool, A. (1917). Gewicht en lengte van schoolkinderen in verband met gebrekkige voeding. NTvG 61 II, 337-345. Schuckink Kool, A. (1936). Over de voedingstoestand van schoolkinderen. TvSG 14, 243247. Schuil, P.B. e.a. (red.)(2002). Nederlands Leerboek Jeugdgezondheidszorg. Deel A Organisatie. Assen: Van Gorcum. Schuitemaker, A.C. (1930). Over de taak der schoolverpleegster. Tijdschrift voor Zieken verpleging 40, 513-514. Schuurmans Stekhoven, W. (1924). Ontwerp en gewijzigd ontwerp Besmettelijke Ziektenwet. Alphen aan den Rijn: N. Samsom. Sieburgh, L.J. (1922). Vakantiekolonies. Sociaal-Medisch Maandschrift 2, 16-20. Sieburg, L.J. (1923). Verpleging in kinderherstellings- en vacantiekolonies. TvSG 1, 97100. Sluiter, E. (1924). De Nederlandsche Schoolartsen en de besmettelijke ziekten. NTvG 68 I, 2917. Smit, P. (1911). Vergadering op Zondag 11 December 1910, in het gebouw voor de Kunsten en Wetenschappen te Utrecht. NTvG 55 I, 2178-2186. Smit, P. (1912a). Vergadering op Zondag 10 September 1911 in het Zuid-Hollandsch koffiehuis te ’s-Gravenhage. NTvG 56 I, 484-492. Smit, P. (1912b). Vergadering op Zondag 18 Februari 1912 in het Café Parkzicht te Amsterdam. NTvG 56 II, 883-892. Smit, P. (1912c). Vergadering op Zaterdag 1 September 1912 in het Zuid-Hollandsch koffiehuis te ’s-Gravenhage. NTvG 56 II, 2103-2132. Smit, P. (1913). Vergadering op Zondag 23 Februari 1913 in het Hotel l’Europe te Utrecht. NTvG 57 II, 516-528. Smit, P. (1914a). Algemeene vergadering op Zondag 28 September 1913 in het Zuid-Hollandsch koffiehuis te ’s-Gravenhage, NTvG 58 I, 441-460. Smit, P. (1914b). Algemeene vergadering op Zondag 8 Maart 1914 in het café Parkzicht te Amsterdam. NTvG 58 II, 98-104. Sociaal geneeskundige salarissen (1931). TvSG 9, 154. Souren, C.J.M.H., Mol, Chr.J.M. & Ausems, E.M. (rapp.)(1958). Schoolgezondheidszorg : rapport van de Commissie-Souren. ‘s-Gravenhage : Centrum voor Staatkundige Vorming.


359

Spanings, R. (1998). Hygiëne en geneeskundig toezicht. De beginjaren van het schoolartseninstituut te Nijmegen. Nijmeegs Katern 12, 2-5. Spits, J. (1995). Hij heeft vooral gepoogd leemten aan te vullen. een geschiedenis van gemeentelijke gezondheidszorg in de stad Groningen 1919-1994. Groningen: GGD Groningen. Stadskinderen naar buiten (1922). TvSH 24, 133-134. Stalling-Schwab, J.B. (1921). Bestrijding van Besmettelijke Kinderziekten op onze scholen. Sociaal-Medisch Maandschrift 1, 90-92. Statistiek van het gewoon en uitgebreid lager onderwijs 1930 (1932). Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek. Staveren, W.B. van (1909). Iets over schoolhygiëne en schoolartsen, van ons standpunt beschouwd. [z.p.: z.u.]. Steyling, W.J. (1956). De bepaling van de voedingstoestand van het schoolgaande kind met behulp van de pelidisi-index volgens Von Pirquet. Voeding 17, 358-359. Stigter, D. & Jong, W. de (1905). Schoolonderzoek te Leiden. Verslag aan B. en W. van Leiden omtrent een onderzoek naar den gezondheidstoestand der kinderen van de scholen, staande aan de Brandewijnsteeg, Gortestraat en van der Werfstraat. NTvG 41 II, 1738-1745. Streng, J.C. (1946). Over de beoordeling van de voedingstoestand in de praktijk. Maandschrift voor Kindergeneeskunde 14, 67-83. Strien, P.J. van (1993). Nederlandse psychologen en hun publiek. Een contextuele geschiedenis. Assen: Van Gorcum. Striening, P.W. (1919a). De schoolverpleegster als schakel tusschen schoolarts en huisgezin. Pais 3, 58-60. Striening, P.W. (1919b). Het geneeskundig schooltoezicht in Württemberg. Pais 3, 95-96. Striening, P.W. (1919c). De taak en den werkkring van den schoolarts. NTvG 63 I, 18011807. Striening, P.W. (1928). Eindkeuring door de schoolartsen. Jeugd en Beroep 1, 323. Stronk, M.G. (1951). Actieve immunisatie tegen kinkhoest (diss.). Amsterdam: G. van Soest. Stuijfzand, A. & Verbeek, R. (1981). Van hoofdzeer tot kiespijn. De ontwikkeling van het hygiënies en geneeskundig schooltoezicht bij het openbaar lager onderwijs te Amsterdam vanaf 1795 (doctoraalscriptie). Amsterdam. Stuijfzand, A. & Verbeek, R. (1982). Armenzorg of preventie? De ontwikkeling van het hygiënisch en geneeskundig schooltoezicht bij het Openbaar Lager Onderwijs te Amsterdam vanaf 1795 [- 1920]. Jeugd & Samenleving 12, 769-785. Stumpff, J.E.D., Horst, M.D., Kroon, J.E., Aldershoff, H., Baart de la Faille, J.M., Eykel, R.N.M., Hoeve, M. van der, Vos, I.H.J. & Burgerhout, H. (1931). Rapport betreffende het geneeskundig schooltoezicht, uitgebracht door de Sociaal-Hygiënische Commissie aan het hoofdbestuur der Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, NTvG 75 II, 3209-3217. Suyling, R.C. (1919). Nu uw kind op school gaat. Pais 3, 191-192. Swaan, A. de (1990). The management of normality. Critical essays in health and welfare. London/New York: Routledge. Swaan, A. de (19965). Zorg en de staat. Welzijn, onderwijs en gezondheidszorg in Europa en de Verenigde Staten in de nieuwe tijd. Amsterdam: Bert Bakker. Swagerman, H.J. (1960). Eind-Rapport van de Commissie van Uitvoering van het Gereformeerd Schoolverband met betrekking tot de kwestie van de Schoolpsycholoog. School en belijden nu 1, 26-39. Swanenburg de Veye, G.D. (1938). Het onderzoek der candidaten voor de buitengewone, lagere scholen te Den Haag in de jaren 1926 tot en met 1934 en de resultaten daarvan. Rapport uitgebracht aan het gemeentebestuur van Den Haag (Mei 1937) over een enquête, ingesteld en bewerkt door: G.D. Swanenburg de Veye, destijds Schoolarts v.h. B.L.O. te Den Haag. ‘s-Gravenhage: Vereeniging van onderwijzers en artsen werkzaam bij het Buitengewoon Onderwijs. Swankhuisen, M., Schweizer, K. & Stoel, A. (2003). Bleekneusjes. Vakantiekolonies in Nederland 1883-1970. Bussum: THOTH.

360


T. (1949/50). Schoolhygiëne is opvoeding. Het Katholieke Schoolblad 12, 121-122. T. (1953). Nederlands Congres voor Schoolgeneeskunde. Het Schoolblad 8, 8-9. Terburgh, J.Th. (1933). Opmerkingen betreffende het “Rapport van de Commissie in zake Besmettelijke Ziektenwet”. TvSG 11, 209-214. Terlouw, Th.J.A. (1991). De opkomst van het heilgymnastisch beroep in Nederland in de 19de eeuw. Over zeldzame amfibieën in een kikkerland (diss.). Rotterdam: Erasmus Publishing. Tienhoven, van (1895). Aan de redactie. NTvG 31 I, 989. Timmer, H.J.S. & Hordijk, W. (1958). ‘Schoolartsen, let op uw saeck!’, TvSG 36, 287-289. Toename pediculosis (1942). TvSG 20, 146. Tromp, M.H. (1934). Tuberculosebestrijding in de school. TvSG 12, 53-56. Tuberculose op de school (1934). Tegen de Tuberculose 30, 16-17. Tuntler, J.H. (1926). De gezondheidstoestand van de kinderen in de Drentsche veenstreken. VMV 1926, 365-397. Tuntler, J.H. (1934). Tuberculosebesmetting op Scholen. Radiorede, uitgesproken door Dr. J.H. Tuntler, voor de A.V.R.O.-microfoon op 4 Juni 1934. Tegen de Tuberculose 30, 100105. Tussenbroek, C. van (1894). Kan een schoolarts geven, wat men van hem verwacht? Amsterdam: Vereeniging “Thugatêr”. Tussenbroek, C. van (1895a). D.J. Blok, Schoolartsen. Geneeskundige Bladen, 2de reeks, no. II. NTvG 31 I, 919-924. Tussenbroek, C. van (1895b). Geachte Redactie. NTvG 31 I, 1044-1045. Tussenbroek, C. van (1896). Aan collega Blok. NTvG 32 I, 567. Tussenbroek, C. van (1899). Schoolhygiëne in Nederland. In Alers, C. De ziekenverpleging en de zorg voor de openbare gezondheid in de laatste 50 jaren: artikelen geschreven voor den catalogus der Historisch-Geneeskundige Tentoonstelling te Arnhem, juli 1899. Amsterdam: Universiteitsbibliotheek Amsterdam, 44-53. Tussenbroek, C. van, Blok, D.J. & Jong, C.H. de (1897). Inleiding tot de studie der schoolhygiëne. Voor onderwijzers geschreven. Haarlem: De erven F. Bohn. Tweede Rapport van de Commissie inzake Besmettelijke Ziektenwet (1934). TvSG 12, 91-97. Uit het jaarverslag over 1955 van de hoofdinspecteur van het BLO. TvBO 38 (1958), 170171. Unia Steyn Parvé, W.F. (1904). Schoolartsen, Vragen des Tijds 30, deel II, 237-253. Unia Steyn Parvé, W.F. (1908/09). Gezondheid. Ontboezeming. Gezondheid in de School 1, 91-93: 92. Unia Steyn Parvé, W.F. (1917a). Onderwijs in gezondheidsleer op alle scholen. NTvG 61 I, 686-688. Unia Steyn Parvé, W.F. (1917b). De wenschelijkheid van algemeene invoering van onderwijs in gezondheidsleer op lagere, middelbare, ambachts- en vakscholen en gymnasia. TvSH 19, 4-27 en 40-47. Unia Steyn Parvé (19213) Ons lichaam en zijn onderhoud. Beknopt leerboek voor de hoogste klasse der lagere scholen, herhalingsscholen, scholen voor M.U.L.O. en de eerste klassen van normaal- en kweekscholen. Arnhem: H. ten Brink. V., d. (1908/09). Gezondheid buiten de school. Gezondheid in de School 1, 191-193. Vedder, A. (1933). De tuberculeuse onderwijzer. NTvG 77, 4813-4816. Veen, H.N. ter (1925). De Haarlemmermeer als kolonisatiegebied: proeve eener sociaal-geographische monographie (diss.). Groningen: Noordhoff. Veld, A. in ‘t (1932). De schoolarts en de Besmettelijke Ziekten-wet. TvSG 10, 79-82. Veld, Th. (1987). Volksonderwijs en leerplicht. Een historisch sociologisch onderzoek naar het ontstaan van de Nederlandse leerplicht 1860-1900 (diss.). Delft: Eburon. Velle, K. (1990). Medische schoolinspectie, gezondheidsvoorlichting en seksuele opvoeding in België in de 19de en 20ste eeuw. Pedagogisch Tijdschrift 15, 64-75.


361

Velle, K. (1991). De nieuwe biechtvaders. De sociale geschiedenis van de arts in België. Leuven: Kritak. Vereeniging tot verbetering der Volksgezondheid te Utrecht (18741e). Bijdragen over schoolhygiëne. Utrecht: J. van Druten. Verlofregeling voor tuberculeus onderwijspersoneel (1929). Tegen de Tuberculose 25, 68. Verslag aan de Koningin van de Bevindingen en Handelingen van het Geneeskundig Staatstoezicht in het jaar 1897 (1897). Verslag der schoolartsen in Arnhem (1906). NTvG 50 I, 817-818. Verslag Kaderbijeenkomst. Gehouden op 15 en 16 september te Arnhem. (1950). TvBO 30, 165-170. Verslag van de Algemeene Vergadering op 30 Mei 1931 te Utrecht in het Jaarbeurs Restaurant (1931). TvSG 9, 131-133. Verslag van de Schoolartsendienst voor Hillegom e.o. over 1938. TRKBLO (1939), 231-232. Verslag van de Staatscommissie ingesteld bij Koninklijk Besluit van 3 juli 1918 No. 25 tot voorlichting over wettelijke maatregelen tot bestrijding van de tuberculose en over de beste wijze van bestrijding dier ziekte (1922). ’s-Gravenhage: Gebrs. J. & H. van Langenhuysen. Verslag van de werkzaamheden der derde algemeene vergadering Nederlandsch Congres voor Openbare Gezondheidsregeling (1899). TvSH 1, 27-51. Verslag van het 7e Congres voor Openbare gezondheidsregeling te Zwolle (1902). TvSH 4, 309-344. Verslag van het 10e Congres voor Openbare Gezondheidsregeling, op Vrijdag en Zaterdag 15 en 16 September 1905. Medisch toezicht op de Scholen (1905). TvSH 7, 257-281, 405-412 en 425-449. Verstraete, P. (2004). Macht en onmacht in het orthopedagogisch werkveld: Foucault en de zorg voor personen met een mentale handicap in de 19de eeuw. Leuven/Voorburg: Acco. Verzoek tot aanstelling van schoolverpleegsters (1910). NTvG 54 II, 1434. Vink, L.P.H.J. de (1962). Jeugdgezondheidszorg erkend als tak van sociale geneeskunde. Medisch Contact, 1962, 262-263. Vliegenthart, W.E. (1965). Het buitengewoon onderwijs in het geheel van de geestelijke gezondheidszorg (2). Het Schoolblad 20, 758-759. Vlijmen, M.H.A.J. van (1957). Schoolverpleegster en huisbezoek. TvSG 35, 505-506. Vlijmen, M. van, Bruna, A.J.M., Hordijk, W., Kramers, P.L.M. & Ongering, J.H.M. (1959). Schoolgezondheidszorg. Beschouwingen over het “Rapport Souren c.s.”. TvSG 37, 169176. Voedingsraad (1958). Onderzoek naar de voeding en voedingstoestand van schoolkinderen in tien grote steden in 1951 en 1952. Voeding 19, 393-502. Voedingtoestand Schoolkinderen (1936). TvSG 13, 68. Voorhoeve, H.W.A. (2001). Honderd jaar kinderhygiëne in Nederland 1901-2001. In M.J. van Lieburg (red.). Een eeuw consultatiebureau in Nederland 1901-2001. Facetten van de medisch-preventieve zorg aan zuigelingen en peuters in verleden en heden. Rotterdam: Erasmus Publishing, 21-35. Voorthuijsen, A. van (1912a). Afwijkingen bij schoolkinderen. Korte handleiding voor Onderwijzers. Zutphen: W.J. Thieme & Cie, 122-125. Voorthuijsen, A. van (1912b). De cursus voor schoolartsen te Keulen. NTvG 56 II, 59-63. Voorthuijsen, A. van (1912c). Onderzoekingen over de schoolvoeding te Groningen. NTvG 56 II, 165-177. Voorthuijsen, A. van (1913). Maatregelen ter bestrijding van mazelen. NMVVK 2, 336-343. Voorthuijsen, A. van (1915a). Verstandsmetingen bij schipperskinderen. NTvG 59 II, 26272629. Voorthuijsen, A. van (1915b). Verstandsmetingen bij schipperskinderen. NMVVK 4, 480487. Voorthuijsen, A. van (1917a). Ter inleiding. Pais 1, 1-4. Voorthuijsen, A. van (1917b). Trachoom. Pais 1, 63-64. Voorthuijsen, A. van (1917c). Verslag der schoolartsen te Arnhem over 1916. Pais 1 78.

362


Voorthuijsen, A. van (1917d). De vorderingen van het geneeskundig schooltoezicht in het buitenland. Pais 1, 165-168. Voorthuijsen, A. van (1918a). Ondervoeding. Pais 2, 161-165. Voorthuijsen, A. van (1918b). Boekbeoordeling. Beschouwingen over het bepalen van den voedingstoestand van schoolkinderen. Proefschrift door Dr. M. v.d. Hoeve, schoolarts te Amersfoort. Pais 2, 170-173. Voorthuijsen, A. van (1919a). Aan ’t werk. Pais 3, 1-3. Voorthuijsen, A. van (1919b). Schoolverpleging. Pais 3, 49-52. Voorthuijsen, A. van (1919c). De school en de luizenplaag. Pais 3, 67-71. Voorthuijsen, A. van (1919f). De betrekking van schoolarts, in het bijzonder die van districtsschoolarts. NTvG 63 II, 1953-1935. Voorthuijsen, A. van (1925). Districtsschoolartsen. TvSG 3, 12-13. Voorthuijsen, A. van (1927). Het onderwijs aan zwakzinnigen. TvBO 8, 21-33. Voorthuijsen, A. van (19304). Nu uw kind op school gaat. Uitgave van de Alg. Ned. Ver. voor Sociale Geneeskunde. Archief Algemene Nederlandse Vereniging voor Sociale Geneeskunde, doos 1. Voorthuijsen, A. van (19315). Nu uw kind op school gaat. Uitgave van de Nederlandsche Vereeniging van Schoolartsen. Archief Algemene Nederlandse Vereniging voor Sociale Geneeskunde, doos 1. Voorthuijsen, A. van (1932). De biologische richting in de heilpedagogiek. TvBO 12, 7478. Voorthuijsen, A. van (1934). Verslag van het buitengewoon lager onderwijs over 1932. TvBO 15, 247. Voorthuijsen, A. van (1935). Verslag van het buitengewoon lager onderwijs over 1933. TvBO 16, 40-41. Voorthuijsen, A. van (1939). De keuze van de leerlingen der scholen voor zwakzinnigen. VMV, 475-505. Vos, B.H. (1917). De tuberculosebestrijding in het licht van onderzoekingen uit den nieuweren tijd. Pais 1, 65-76. Vos, B.H. (19253). Leerboek der Longtuberculose. Utrecht: Oosthoek. Vos, D. & Richardus, J.H. (2004). Het ontstaan van het Rijksvaccinatieprogramma. Deel 1: De vroege jaren van vaccinatie in Nederland: 1823-1949. Infectieziekten Bulletin 15, 13-17. Vos, D. & Richardus, J.H. (2004). Het ontstaan van het Rijksvaccinatieprogramma. Deel 2: Aanloop en totstandkoming van het RVP: 1949-1963. Infectieziekten Bulletin 15, 49-55. Vries, D. de (1949). De taak van de schoolarts. TvSG 27, 11-12. Vries, D. de (1953). Verleden en toekomst der schoolgeneeskunde. TvSG 31, 65-73. Vries, D. de (1954). Sectie voor Schoolgeneeskunde. Verslag van de vergadering op 8 mei 1954 in Den Haag. TvSG 32, 254-255. Vries, D. de (1955a). Verslag van de vergadering van de Sectie voor Schoolgeneeskunde op 30 juni 1954 te Utrecht gehouden. TvSG 33, 50-53. Vries, D. de (1955b). Toelichting op de agenda van 10.12.’55. TvSG 33, 684. Vries, D. de (1956a). Kort verslag van de ochtendvergadering va de Sectie voor Schoolgeneeskunde op 24 maart 1956 te Utrecht. TvSG 34, 298. Vries, D. de (1956b). Het onderwijs in gezondheidsleer op kweekscholen. TvSG 34, 448450. Vries, D. de (1961). De bijdrage van de schoolarts. TvSG 39, 739-742. Vries Jzn, P. de (1905). Beschrijving der roodvonk- en diphtheritis gevallen in de gemeente Hennaarderadeel (Friesland) van augustus 1902 tot december 1904. NTvG 41 I, 21-32. Vries Jzn., P. de (1922). Tuberculose-bestrijding te Apeldoorn. NTvG 66 II, 383. Vries Jzn., P. de (1923). Artsen-cursus voor school- en kinderhygiëne te Utrecht, van 15-26 october 1923, NTvG 67 II, 2508-2509. Vries Jzn., P. de (1930). Districts-Schoolartsen in Noord-Holland en elders? Katholieke Gezondheidszorg 1, 67-71.


363

Vries, P. de (1919). Onderzoek op hoofden kleerenluizen in de lagere scholen der Gemeente Leeuwarden. Pais 3, 187-191. Vries, P. de (1922). Geneeskundig schooltoezicht op middelbare scholen, NTvG 66, 23212323. Vries, P. de (1931). De Taak van de Schoolverpleegster. TvSG 9, 5-7. Vries Szn, S. de (1909). Voorlichting bij de beroepskeuze door onderwijzer en schoolarts. Gezondheid in de School 1, 263-266. Vrije artsenkeuze ook voor de schoolarts [1949]. [z.p.: z.u.]. Vroege, N.H. (1968). Factoren bij de keuze van een sociaal-geneeskundige werkkring. TvSG 46, 622-628. Vroege, N.H. (1968). Sociologie van de arts. Utrecht: Schotanus & Jens. Vromen, M. (1955). De taak van de school bij de gezondheidsopvoeding. TvSG 33, 503504. Waals, J. van der (1934). Het standpunt van het Gereformeerd Schoolverband inzake het Schoolartsenvraagstuk. Ter overweging aangeboden, inzonderheid aan de A.R. en C.H. Leden van de Kamers der Staten-Generaal, van de Provinciale Staten en van de Gemeenteraden. Kampen: Kok. Wayenburg, G. van (1923). Uitzending van kinderen naar buiten. TvSG 1, 139-141. Weel, J.G.A. van (1941). Jaarlijksch Tuberculose-onderzoek van schoolkinderen. TvSG 19, 207-213. Welshman J. (1996). Physical education and the School Medical Service in England and Wales, 1907-1939. Soc Hist Med. 9(1), 31-48. Welshman, J. (1997). School Meals and Milk in England an Wales. Medical History 41, 629. Welshman, J. (2003). Child Health, National Fitness, and Physical Education in Britain, 1900–1940. In M. Gijswijt-Hofstra & H. Marland, Cultures of Child Health in Britain and the Netherlands in the Twentieth Century. Amsterdam/New York: Rodopi, pp. 61-84. Werf, E. van der (1956). Schoolverpleegster, Schoolarts, Periodiek Geneeskundig Onderzoek. TvSG 34, 655-657. Werff, J.J. van der (1968). Het ontbijt van schoolkinderen. De hoeveelheid dierlijk eiwit in het ontbijt van schoolkinderen. TvSG 46, 22-24, Werkhoven, L. (1957). Verslag van de vergadering op 19 januari 1957 in Esplanade te Utrecht. TvSG 35, 97-100. Werkhoven, L. (1959). Motie. TvSG 37, 463. Wester, J. (1961). Interim-rapport “schoolgeneeskundige diensten”. VMV, 1175-1224. Westhoff, H. (1996). Geestelijke bevrijders. Nederlandse katholieken en hun beweging voor geestelijke volksgezondheid in de twintigste eeuw. Nijmegen: Valkhof Pers. Westhoff, H & Roes, J. (1996). Een geestelijke bevrijding. De beweging voor geestelijke volksgezondheid en de veranderingen in het Nederlands katholicisme na 1945. Trajecta 5, 156-176. Wet van den 4den December 1872, tot voorziening tegen besmettelijke ziekten (1872). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1872, no. 134. Wet van den 7den December 1934, tot bescherming van leerlingen tegen de gevolgen van besmettelijke ziekten van personeel van inrichtingen van onderwijs (1934). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1934, no. 642. Wet van den 9den October 1920, tot regeling van het algemeen vormend lager onderwijs (1920). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1920, no. 778. Wet van den 11den Februari 1928, tot wijziging en aanvulling van de wettelijke bepalingen betreffende de vaccinatie (1928). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1928, no. 29. Wet van den 21sten Juli 1928, houdende voorzieningen tegen besmettelijke ziekten (1928).

364


Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1928, no. 265. Wet van 22 december 1939, Stb. 805, tot vaststelling van nieuwe bepalingen betreffende de inenting tegen pokken (Inentingswet 1939) (1939). Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 1939, no. 805. Wiegersma, S. (1958). Aspecten van de schoolpsychologie. Verhandeling van het Nederlands Instituut voor Praeventieve Geneeskunde. Wierenga, R.E. (1931). De opleiding der wijkverpleegster als medewerkster van den schoolarts. Het Groene en het Witte Kruis 27, 214-219. Wierenga, R.E. & Koopman, P.J. (1951). Rapport inzake de Schoolartsendienst van de Vereniging van Directeuren van G.G. & G.D.-en. [z.p.:z.u.]. Wieringen, J.C. van (1988). Jeugdgezondheidszorg zal ons een zorg zijn. Utrecht : Drukkerij Elinkwijk. Wiggen, G.J. van (1987). In meer eerbare banen. De ontwikkeling van het tandheelkundig beroep in Nederland gedurende de periode 1865-1940 (diss.). Amsterdam: Rodopi. Wijk, J.A. van der (1904a). De schoolarts en de ziekten van het schoolkind. Amsterdam: Vennootschap Letteren en Kunst. Wijk, J.A. van der (1904b). Iets over een poging tot beteugeling van favus capitis, trichophytia capitis en microsporie bij schoolgaande kinderen. NTvG 40 I, 906-912. Wijn, J.F. de (1955). De lichamelijke ontwikkeling van het schoolkind. TvSG 33, 237-249. Wijnen-Sponselee, M.Th. (1997). Het Wit-Gele Kruis in Noord-Brabant 1916-1974 (diss). Tilburg: Stichting Zuidelijk Historisch Contact. Wijngen, J. van (1915). Gedenkboek van de afdeling Amsterdam van de Bond van Nederl. Onderwijzers, 1874-1914. Amsterdam: Bond van Nederl. Onderwijzers. Wijnhoff, J.A. (1906). Het oordeel der Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst omtrent wettelijke bepalingen ter bestrijding van de infectie met tuberculose. Tuberculose 2, 26-32. Wijsman, J.W.H. (1908). De psychologische methode van Binet en Simon ter bepaling van het intellectueele peil, toegepast op Haagsche schoolkinderen. Vaktijdschrift voor Onderwijzers 11, 126-142. Wijsman, J.W.H. (1909). Het school-achterlijke kind. NTvG 53 I, 595-608. Wijsman, J.W.H. & Schreuder, P.H. (1912). De psychologische Methode van Binet en Simon ter bepaling van het intellectueele peil, toegepast op achterlijke schoolkinderen. Gent: Vanderpoorten. Wijsman, J.W.H. (1917). Een “foefje” ter bepaling van het physiologisch gewicht van kinderen van vijf tot veertien jaar. Pais 1, 182-186. Windt, R. de (1996). Van Schoolvertrek tot schoolgebouw. 1801-1857. In T. Boersma & T. Verstegen (red.). Nederland naar school. Twee eeuwen bouwen voor een veranderend onderwijs. Rotterdam: NAi Uitgevers, 37-75. Winternitz, P. (1949). Periodieke keuringen van onderwijzers. TvSG 27, 264. Winternitz, P. (1957). Voeding en voedingstoestand in het schoolartsendistrict Oss. Voeding 18, 184-293. Wittop Koning, M. & Hoog, E.G. van ‘t (1939/40). De warme maaltijd als type van schoolvoeding. Voeding 1, 74-75. Wolf, J.C. van der (1993). De schoolbegeleidingsdiensten en aanverwante instellingen. In J.D. van der Ploeg (red.). Orthopedagogische werkvelden in kaart. Nederland. Leuven Apeldoorn: Garant, 121-134. Woltering, P.M.J.M.E. e.a. (rapp.) (1915). Luizen als overbrengsters van de smetstof van den Vlektyphus. Maandblad Centrale Gezondheidsraad, september 1915, 273-281. World Health Organization (1951). Expert Committee on School Health Services. World Health Organization Technical Report Series No. 30. Geneve: WHO. Wortman, J.L.C. & Horst, M.D. (1920). Rapport betreffende medisch schooltoezicht in verband met een ontwerp-lager-onderwijswet, uitgebracht door de blijvende commissie voor sociaal-hygiënische aangelegenheden. NTvG 64 I, 1021-1024.


365

Wurff, A. van der (1987).’Niet zoo maar een mening, doch een welbewust gegeven psychiatrisch advies’. Aspecten uit de MOB-geschiedenis 1928-ca. 1975. In J. Vijselaar (red.), Ambulant in zicht. Geschiedenis van de ambulante geestelijke gezondheidszorg in Nederland. Utrecht: NCGV, 83-101. Wurff, A. van der (1990). Aspecten van medicalisering en normalisering bij de opkomst van het medisch-opvoedkundig werk in Nederland in het begin van de twintigste eeuw. Pedagogisch Tijdschrift 15, 102-110. X.X. (1925). Over onze salarissen. TvSG 3, 135. X.X.X. (1925). Het Beroep. TvSG 3, 79. Z. (1908/09a). De gezondheid der schoolkinderen in New-York. Gezondheid in de School 1, 133-134. Z. (1908/09b). Herinneringen aan schoolbezoek. Gezondheid in de School 1, 248-252. Z. (1908/09c). Verslag van den schoolarts der gemeente Zaandam over het jaar 1908. Gezondheid in de School 1, 292. Z. (1908/09d). Verslag der schoolartsen in de Gemeente Utrecht over het jaar 1908. Gezondheid in de School 1, 353-355. Zanten, J.H. van (1917). De voedingstoestand der Amsterdamsche schoolkinderen. NTvG 61 II, 2069-2070. Zevende jaarverslag, uitgebracht op de Alg. Vergadering van 15 April 1911 (1911). TvOA 3, 46-50. Ziegenweidt, C.F.Th. von (1919). Is ondervoeding bij de schoolgaande kinderen aan te toonen? NTvG 63 I, 454-457. Zijerveld, C.R. (1933). Verslag van de schoolartsendienst voor Hillegom ‑ Lisse ‑ Sassenheim ‑Noordwijk ‑ Noordwijkerhout over 1932, [z.p.: z.u.]. Zijerveld, C.R. [1936]. De schoolarts en de Geestelijke Volksgezondheid. Den Bosch: R.K. Charitatieve Vereeniging voor Geestelijke Volksgezondheid. Zijerveld, C.R. (1936a). Intermezzo. Onze Kinderen 18, 14-15. Zijerveld, C.R. (1936b). De voedingstoestand van het schoolkind. Onze kinderen 18, 227229. Zijerveld, C.R. (1937a). De Verordening ter Voorkoming, wering of Beteugeling van Besmettelijke Ziekten in Scholen en Kinderbewaarplaatsen. TvSG 15, 183-185. Zijerveld, C. (1937b). In het hoekje bij den schoolarts. 4. Moeders. Katholieke Gezondheidszorg 8, 28. Zijerveld, C. (1937c). In het hoekje bij den schoolarts. 5. Ondervoeding. Katholieke Gezondheidszorg 8, 42-43. Zijerveld (1937d). In het hoekje bij den schoolarts. 8. Moederzorgen. Katholieke Gezondheidszorg 8, 152. Zijerveld, C.R. (1941). De onderwijzer en de zorg voor het achterlijke kind. Ons Eigen Blad 29, 321-326. Zijerveld, C. (1942). In het hoekje bij den schoolarts. 32. Mei. Katholieke Gezondheidszorg 13, 40-41. Zijerveld, C.R. (1945). Moeilijkheden met B.L.O. klantjes. Ons Eigen Blad 29, 470-474. Zijerveld, C. (1946). Verslag van de vergadering van de Sectie voor Schoolgeneeskunde op 7 september 1946 te Amsterdam. TvSG 24, 234-235. Zijerveld, C.R. (1949). De schoolarts en het schoolkind met afwijkend gedrag. Katholieke Gezondheidszorg 1949, 166-170. Zola, I.K. (1973). De medische macht. De invloed van de gezondheidszorg op de maatschappij. Meppel: Boom.

Gedrukte bronnen & geraadpleegde literatuur

Recommend Documents