173
Geraadpleegde literatuur
Aalbers, M., S. Musterd en W. Ostendorf (Universiteit Utrecht). Large housing estates in Amsterdam, the Netherlands. Utrecht, 2005.
Derks, W., P. Hovens en L.E.M. Klinkers. Structurele bevolkingsdaling. Een urgente nieuwe invalshoek voor beleidsmakers. Den Haag, 2006.
Agyemang, C., C. van Hooijdonk, W. Wendel-Vos, E. Lindeman, K. Stronks en M. Droomers. The association of neighbourhood psychosocial stressors and self-rated health in Amsterdam, the Netherlands. Journal of Epidemiology and Community Health, 2007, nog niet gepubliceerd.
Dienst Wonen (gemeente Amsterdam) en AFWC (Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties). Wonen in Amsterdam 2003. Deel 4: Leefbaarheid. Amsterdam, 2004.
Beek, H.M. ter, J.W.M. Mevissen en J. Mur (Regioplan). Poolshoogte; onderzoek naar de juridische constructies en kostenvoordelen bij het inzetten van Poolse arbeids krachten. Amsterdam, 2005. Bestuursdienst Amsterdam en MEC. Diversiteit en Integratie. Voortgangsrapport 2004. Amsterdam, 2004. CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek). Armoedebericht 2006. Voorburg, 2006. CBS. Jaarboek Onderwijs in cijfers 2007. Voorburg, 2007 CBS. Veiligheidsmonitor Rijk 2006. Voorburg, 2006. Centraal Planbureau. Macro Economische Verkenning 2007. Den Haag, 2006. Centrum voor Werk en Inkomen. CWI Arbeidsmarkt prognose 2006-2011. Amsterdam, 2006. College van Amsterdam. Mensen maken Amsterdam. Programakkoord 2006-2010. Amsterdam, 2006.
Dienst Wonen en AFWC. Wonen in Amsterdam 2005. Deel 1: Stand van zaken. Amsterdam, 2006. Dienst Wonen en AFWC. Wonen in Amsterdam 2005. Deel 2: Stadsdeelprofielen. Amsterdam, 2006. Dienst Wonen en AFWC. Wonen in Amsterdam 2005. Deel 3: Leefbaarheid. Amsterdam, 2007. Dienst Wonen en AFWC. Wonen in Amsterdam 2005. Fact sheet Leefbaarheid. Amsterdam, 2006. Dienst Wonen en AFWC. Wonen in Amsterdam 2005. Fact sheet Woonwensen. Amsterdam, 2007. Dignum, K. (O+S). Doorstroming of verstopping: dynamiek in de Amsterdamse bevolking en woning markt. Amsterdam, 2002. Dignum, K. (Dienst Wonen). Stedelijke dynamiek bij stagnerende woningmarkt: Amsterdamse woonmilieus 2003. Amsterdam, 2004. Dijk, T. van, S. Flight, E. Oppenhuis en B. Duesmann (Ministerie van Justitie). Huiselijk geweld. Aard, omvang en hulpverlening. Den Haag, 1997.
Colo. Colo-barometer van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt. Een inventarisatie door Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, verenigd in Colo, peiling 1 februari 2007. Zoetermeer, 2007.
DMO (Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling, gemeente Amsterdam). Amsterdamse onderwijsresultaten in het primair onderwijs 2006. Amsterdam, 2006.
COS (Centrum voor Onderzoek en Statistiek, gemeente Rotterdam). Rotterdammers in hun vrije tijd 2005. Rotterdam, 2006.
DMO. Schoolkeuzemotieven. Onderzoek naar het schoolkeuzeproces van Amsterdamse ouders. Amsterdam, 2004.
COS. Staat van Rotterdam 2005. Rotterdam, 2005.
DMO. Voortgezet onderwijs in beeld, de leerlingen en hun resultaten in het Amsterdamse VO, schooljaar 2005/2006. Conceptversie. Amsterdam, 2007.
COS. Vrijwilligerswerk en informele hulp in Rotterdam 2005. Rotterdam, 2006.
174
De Staat van de Stad Amsterdam IV
DMO. Voortgezet onderwijs in beeld, rapportage 2005. Amsterdam, 2006. Duijvenstijn, P. en E. Lagendijk (DSP-groep). De Amsterdamse commerciële sport in beeld. Amsterdam, 2006. Economische Zaken Amsterdam. Knellende krapte op de arbeidsmarkt: nu straks en in 2020. Amsterdam, 2007. Economische Zaken Amsterdam. Onderzoek internationale concurrentiepositie regio Amsterdam. Amsterdam, 2005. Ecorys. European Regional Prospects. Rotterdam, 2006. Gautier, P., A. Siegmann en A. van Vuuren. Het effect van de moord op Theo van Gogh op huizenprijzen in Amsterdam. Tijdschrift voor Politieke Ekonomie, 27, pp. 5-19. 2006. Gemeente Amsterdam. Drugsproblematiek in Amsterdam, een gezamenlijke aanpak. Amsterdam, 2006. Gemeente Amsterdam. Voortgangsrapportage Voedselbanken. Amsterdam, 2007. Gemeente Amsterdam, Dienst Milieu en Bouwtoezicht. Duurzaamheidsverslag Amsterdam 2005. Amsterdam, 2006. Gemeente Amsterdam, Dienst Ruimtelijke Ordening. …Amsterdam, the place to be! De aantrekkelijkheid van Amsterdam als vestigingsplaats voor kenniswerkers en mensen werkzaam in de creatieve sectoren. Amsterdam, 2006. Gemeente Amsterdam, Dienst Werk en Inkomen. Amsterdamse Armoedemonitor, nummer 9. Amsterdam, 2006. Gemeente Amsterdam, Directie Openbare Orde en Veiligheid. Regionale Veiligheidsrapportage Amsterdam-Amstelland 2006. Amsterdam, 2007. Gemeente Amsterdam en AFWC. Bouwen aan de stad. Amsterdam, 2006. Gemeente Amsterdam, Politie Amsterdam-Amstelland en Arrondissementsparket Amsterdam. Veiligheidsindex Amsterdam 2006. Amsterdam, 2006. Gemeente Den Haag. Rapportage Stadsenquête Den Haag 2006. Den Haag, 2006. Gemeente Den Haag. Gezondheidsmonitor 2006. Den Haag, 2006. Gemeente Utrecht. De sociale staat van Utrecht; monitor Sociale Infrastructuur. Utrecht, 2006. Gemeente Utrecht. Utrecht Monitor 2006. Utrecht, 2006.
Gemeente Utrecht. Utrecht Monitor 2007. Utrecht, 2007. Gemeente Utrecht. Vrijwilligerswerk: kloppend hart van de samenleving. Utrecht, 2006. GGD Amsterdam. De gezondheid van Surinamers in Amsterdam. Amsterdam, 2006. GGD Amsterdam. Gezond zijn en gezond leven in Amsterdam. Amsterdamse Gezondheidsmonitor Gezondheidsonderzoek 2004. Amsterdam, 2006. GGD Amsterdam. Gezondheidspeil Amsterdam. Overgewicht. Fact sheet over de Amsterdamse volksgezondheid, nummer 1, december 2006. GGD Amsterdam. Monitor Jeugdgezondheidszorg Amsterdam 2005. Amsterdam, 2006. GGD Amsterdam. OGGZ Monitor Amsterdam ’02’03’04. Amsterdam, 2005. GGD Amsterdam. Ouderen in Amsterdam: omvang en risicofactoren van depressie, sociaal isolement en verlies van regie over eigen leven. Amsterdam, 2006. GGD Amsterdam. Psychosociale problematiek. Factsheet Monitor Jeugdgezondheidszorg Amsterdam 2005. Amsterdam, augustus 2006. GGD Amsterdam. Stemmings- en angststoornissen in Amsterdam: verschillen in vóórkomen en zorggebruik naar etniciteit. Amsterdamse Gezondheidsmonitor. Amsterdam, 2006. Graaf, A. de (CBS). Jonge Turken en Marokkanen willen partner van dezelfde afkomst. CBS Webmagazine, 7 maart 2005. Hertog, F.R.J. den e.a (EMGO Instituut VUmc). De gezonde wijk. Een onderzoek naar de relatie tussen fysieke wijkkenmerken en lichamelijke activiteit. Amsterdam, 2006. IMES. Social capital of organisations and their members: explaining the politcal integration of immigrants in Amsterdam. Amsterdam, 2006. Inno-V. De deelauto in de binnenstad van Amsterdam. Terug- en vooruitblik. Amsterdam, 2006. Inspectie voor het onderwijs. Eindtoets in het basis onderwijs. Een onderzoek naar leerlingen die niet meedoen en /of niet meetellen. Utrecht, 2006. Jagersma, P.K. en D.M. van Gorp. Mondiale migratie van diensten. Economische Statistische Berichten, 91, pp. 520-522. Den Haag, 2006. Kamer van Koophandel Amsterdam. Enquête regionale bedrijfsontwikkeling 2006, regio Amsterdam. Amsterdam, 2007.
Geraadpleegde literatuur
KWIZ. Uitvoeringsmonitor Schuldhulpverlening Amsterdam 2005. Groningen, 2006. KWIZ. Uitvoeringsmonitor Schuldhulpverlening Amsterdam 2006. Groningen, 2007. Lambregts, B. Eén Randstad bestaat wel én niet. City Journal, 7, pp. 34-39. Den Haag, 2007. Latten, J. Kiezen en delen. Hoe belangrijk de partner keuze is. In: Signalement 2: Tussen partners, NGR. Den Haag, 2003. Latten, J., H. Nicolaas en B. Hamers (CBS). De prijs van migratie: selectieve verhuisstromen van de vier grote steden. Bevolkingstrends, 1e kwartaal 2006, pp. 37-44. Voorburg, 2006. Lautenbach, H. en C. Siermann (CBS). Armoedeprofielen van de vier grote steden. Sociaaleconomische trends, 1e kwartaal 2007, pp. 49-57. Voorburg, 2007. MarketResponse. Bioscoopmonitor 2005. Leusden, 2006. Meldpunt Discriminatie Amsterdam. Stages in Amsterdam. Amsterdam, 2006. Mevissen, J.W.M., W.R. Tap en N. Tijsmans (Regioplan). Overzicht werkgelegenheid luchthaven Schiphol per 23 oktober 2006. Amsterdam, 2007. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Trendnota Arbeidszaken Overheid 2007. Den Haag, 2006. Ministerie van Economische Zaken. Visie op verplaatsing. Aard, omvang en effecten van verplaatsing van bedrijfs activiteiten naar het buitenland. Den Haag, 2005. Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Filemonitor 2005. Den Haag, 2005. Musterd, S. De (complementaire) vitale Amsterdamse regio in internationaal perspectief. Presentatie tijdens bijeenkomst van Kenniskring Amsterdam, 14 februari 2007. Musterd, S. en R. van Kempen (Universiteit Utrecht). Large-scale housing estates in European cities. Utrecht, 2005. Nabben, T., A. Benschop en D.J. Korf. Antenne 2005: Trends in alcohol, tabak en drugs bij jonge Amsterdammers. Amsterdam, 2006.
OGA (Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam). Nieuwbouwplannen Amsterdam 2005 t/m 2019. Amsterdam, 2006. OGA. Woningbouwproductie eerste kwartaal 2007 teleurstellend. Persbericht, 9 mei 2007. O+S (Dienst Onderzoek en Statistiek, gemeente Amsterdam). Amsterdam in cijfers 2006. Amsterdam, 2006. O+S. Autochtonen in Amsterdam. Fact sheet nummer 2, maart 2007. O+S. Bedrijfsmigratie 2005. Amsterdam, 2007. O+S. Behoefteonderzoek opvang kinderen basisschool leeftijd. Amsterdam, 2007. O+S. De Amsterdamse Burgermonitor 2005. Amsterdam, 2005. O+S. De Amsterdamse Burgermonitor 2006. Amsterdam, 2006. O+S. De sociale liftfunctie van Amsterdam. Scan van de dynamiek in de stad. Verdiepingsonderzoek Staat van de Stad Amsterdam III. Conceptversie. Amsterdam, 2007. O+S. De Staat van de Stad Amsterdam III. Ontwikkelingen in participatie en leefsituatie. Amsterdam, 2005. O+S. Demografische ontwikkelingen: blijvende groei Amsterdamse bevolking. Fact sheet nummer 7, november 2005. O+S. Demografische ontwikkelingen in 2005: emigratie stopt groei Amsterdamse bevolking. Fact sheet nummer 7, november 2006. O+S. Geluidshinder in Amsterdam. Enquête onder de bevolking. Amsterdam, 2005. O+S. Herijking Stadspas. Amsterdammers over de Stadspas. Amsterdam, 2006. O+S. Inkomensontwikkeling in Amsterdam. Fact sheet nummer 5, juli 2006. O+S. Kunst- en Cultuurmonitor Amsterdam 2006. Amsterdam, 2006. O+S. Monitor Leefbaarheid en Veiligheid 2006. Amsterdam, 2006.
NVVK (Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet). Gemiddeld bedrag aan schulden fors hoger. Persbericht, 11 oktober 2006.
O+S. Overige niet-westerse allochtonen in Amsterdam. Fact sheet nummer 2, februari 2006.
OCW (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen). Factsheets voortijdig schoolverlaten. Den Haag, 2007.
O+S. Participatie en leefsituatie overige niet-westerse allochtonen. Verdiepingsonderzoek Staat van de Stad Amsterdam III. Conceptversie. Amsterdam, 2007.
175
176
De Staat van de Stad Amsterdam IV
O+S. Probleemwijken in Amsterdam. Conceptversie. Amsterdam, 2007.
SCP. Rapportage Sport 2006. Den Haag, 2006.
O+S. Sportmonitor Amsterdam 2006. Amsterdam, 2006.
SCP. Sociale atlas van vrouwen uit etnische minderheden. Den Haag, 2006.
O+S. Stadspas herijking. Resultaat bestandsanalyse. Amsterdam, 2005.
SCP. Sociale en Culturele Verkenningen 1999. Den Haag, 1999.
O+S. Tabellenrapportage Monitor Leefbaarheid en Veiligheid 2004-2005. Amsterdam, 2006.
SCP. Sociale uitsluiting in Nederland. Den Haag, 2004.
O+S. Waardering bereikbaarheid Amsterdamse bedrijven 2005. Amsterdam, 2006. Parool. Meer mensen in de schulden. Amsterdam, 29 januari 2007. Platform Arbeidsmarkt en Onderwijs. Arbeidsmarkt monitor Zuidelijk Noord-Holland. Leiden, 2007 Rekenkamer Amsterdam. Voortijdig schoolverlaten. Amsterdam, 2006.
SCP, WODC en CBS. Jaarrapport Integratie 2005. Den Haag, 2005. SEO Economisch Onderzoek. Amsterdamse Economische Verkenningen. Voorjaar 2006. Amsterdam, 2006. SEO Economisch Onderzoek. De onderkant van de arbeidsmarkt vanuit werkgeversperspectief. Amsterdam, 2006. SEO Economisch Onderzoek. Van bijstand naar werk in Amsterdam. Amsterdam, 2006
Rietveld, H. Nederland profiteert van handel met China. Economische Statistische Berichten, 12 januari 2007. Den Haag, 2007.
SGBO. Schulden stijgen: schuldhulpverlening minder succesvol. Den Haag, 3 mei 2007.
RIGO. APK voor wijken; instrumentontwikkeling. Amsterdam, 2006.
Stichting Atlas voor gemeenten. Atlas voor Gemeenten 2007. Utrecht, 2007.
RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Sociale verschillen in kosten van ziekten. Bilthoven, 2006.
Stichting Voedselbank Steunpunt Amsterdam. Jaarverslag 2005 Voedselbank Amsterdam. Amsterdam, 2006.
RIVM. Zijn er sociaal-economische gezondheids verschillen? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven, 2006. RIVM. Zorg voor gezondheid. Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2006. Bilthoven, 2006. SCP (Sociaal en Cultureel Planbureau). Angstige burgers? Den Haag, 2006. SCP. Cultuurminnaars en cultuurmijders. Den Haag, 2005. SCP. De leefsituatie in de grote stad 1997-2004. Den Haag, 2006. SCP. De sociale staat van Nederland 2005. Den Haag, 2005. SCP. Emancipatiemonitor 2006. Den Haag, 2006. SCP. Naar een nieuwe armoedegrens? Den Haag, 2006. SCP. Niet-stemmers: een onderzoek naar achtergronden en motieven in enquêtes, interviews en focusgroepen. Den Haag, 2002.
Veen, A., J. Roeleveld en M. van Daalen (SCO-Kohnstamm Instituut). Op zoek naar ‘best practices’: opbrengsten van Amsterdamse voorscholen. Amsterdam, 2005. Verwey-Jonker Instituut. Bronnenonderzoek Integratiebeleid. Den Haag, 2004. Volkskrant Magazine. Eerst Nederlands leren. Amsterdam, 24 maart 2007. WODC (Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum). Spijbelaars en drop-outs. In: Justitiële verkenningen, 6. Den Haag, 2006. WODC en CBS. Integratiekaart 2006. Den Haag, 2006. Zantinge, E.M., W.L.J.M. Devillé en M.J.W.M. Heijmans (NIVEL). Allochtonen met astma, COPD of hooikoorts in Nederland: wat is er bekend? Utrecht, 2006. ZKA Consultants & Planners. Toeristische verblijfs accommodaties stadsregio Amsterdam. Breda, 2006.
177
Bijlage I Methodeverantwoording Participatiemonitor
Dataverzamelingsmethoden en respons
Weging
Om de data voor dit onderzoek te verzamelen is gebruik gemaakt van een aselecte steekproef binnen de strata van 14 stadsdelen (Westpoort en Westerpark zijn samen genomen) en binnen etnische herkomstgroepen. Het gaat hierbij om Amsterdammers van 18 jaar en ouder. Gestreefd is naar minimaal 3.000 geslaagde enquêtes, waarvan zeker 200 per stadsdeel en 200 per herkomstgroep (Surinaams/Antilliaans, Turks, Marokkaans, overig niet-westers, westers). Om dit te kunnen behalen zijn in totaal ruim 18.000 adressen geselecteerd uit het bevolkingsregister.
In dit soort onderzoek is de respons in het algemeen vaak geen precieze weergave van de bedoelde populatie. Sommige groepen zijn moeilijker te bereiken dan andere, of zijn minder geneigd deel te nemen aan onderzoek. Dat geldt bijvoorbeeld vaak voor niet-westerse allochtonen, jongeren, of mensen uit de laagste inkomensklasse. Dit kan gevolgen hebben voor de resultaten van het onderzoek, bijvoorbeeld het kan een lagere graad van participatie aangeven dan er in werkelijkheid is. Om deze effecten te verminderen is het mogelijk om de respons voor een aantal demografische kenmerken terug te wegen naar de werkelijke populatie. Hierbij wordt er door middel van een ‘kunstgreep’ voor gezorgd dat groepen die nu een te klein gewicht in de schaal leggen een groter aandeel in de respons krijgen. Bijvoorbeeld wanneer het aandeel Amsterdammers van Marokkaans afkomst in de respons kleiner is dan in de populatie, dan kunnen de resultaten van deze Marokkanen zwaarder meegeteld worden, zodat zij wel een representatieve afspiegeling vormen van de populatie. De weging vond plaats met behulp van het door het CBS ontwikkelde programma Bascula. Hierbij is gewogen naar combinaties van de volgende factoren: geslacht, leeftijd, samenstelling van het huishouden, opleiding, herkomstgroep en stadsdeel. In onderstaande tabellen is voor de verdeling van de (nog ongewogen) respons op deze kenmerken te zien in hoeverre zij afwijken van de Amsterdamse populatie van 18 jaar en ouder (per 1 januari 2006).
De dataverzameling van dit onderzoek, de afname van de enquêtes, heeft plaatsgevonden in de periode van begin september 2006 tot en met eind oktober 2006. De dataverzameling vond op verschillende manieren plaats: een telefonisch deel, een schriftelijk deel en een ‘face to face’ deel waarbij respondenten persoonlijk thuis werden geïnterviewd. De respondenten die een schriftelijke vragenlijst kregen toegestuurd, kregen daarbij ook de mogelijkheid om de vragenlijst online in te vullen. In totaal is in het onderzoek gebruik gemaakt van gegevens van 3.554 personen van 18 jaar en ouder. De behaalde respons op De Staat van de Stad enquête is als volgt opgebouwd: • 894 telefonische enquêtes (aandeel van totaal: 25%); • 2.251 schriftelijke vragenlijsten (63%); • 193 ‘face to face’ interviews (5%); • 216 online (6%). Het ‘face to face’ gedeelte was voornamelijk gericht op het bereiken van groepen die moeilijk te bereiken zijn via telefonisch enquêteren, zoals Amsterdammers van niet-westerse afkomst. Het responspercentage voor het ‘face to face’ deel bedraagt 17%, voor het schriftelijke gedeelte 16%.
Geslacht Uit onderstaande tabel blijkt dat er in de respons procentueel minder mannen zijn aangetroffen dan in de gehele Amsterdamse populatie. Daarom is er teruggewogen voor geslacht. Afb. I.1 Verdeling van geslacht in de Amsterdamse populatie
Het telefonische gedeelte is uitgevoerd door middel van computergestuurde telefonische interviews. Bij ‘geen gehoor/in gesprek’ is de eerste contactpoging maximaal 4 keer herhaald. Voor het telefonische gedeelte geldt dat 37% heeft meegewerkt aan het onderzoek. 34% weigerde aan het onderzoek mee te werken.
en in de respons (procenten) ongewogen
Amsterdam
respons
man
49
43
vrouw
51
57
178
De Staat van de Stad Amsterdam IV
Leeftijd
Herkomstgroep
De verschillen tussen de leeftijdsverdeling van de respons en die in de Amsterdamse populatie zijn niet zo groot. Wel is er een duidelijke ondervertegenwoordiging in de respons van Amsterdammers van 18-24 jaar. Leeftijd is daarom als factor meegenomen in de weegprocedure.
De responsverdeling naar herkomstgroep (eerste en tweede generatie) verschilt enigszins van de werkelijke verdeling in de Amsterdamse populatie. Dit is ten dele een gevolg van de wijze van steekproeftrekking. Om representatieve uitspraken te kunnen doen over elk van deze bevolkingsgroepen, zijn sommige herkomstgroepen in de steekproef en vaak ook in de respons oververtegenwoordigd. Daarom is de herkomstgroep in de weging betrokken.
Afb. I.2 V erdeling van leeftijd in de Amsterdamse populatie en in de respons (procenten) ongewogen
Amsterdam
Afb. I.5 Verdeling naar herkomstgroep in de Amsterdamse populatie en in de respons (procenten)
respons
18-24 jaar
12
6
25-34 jaar
23
21
35-44 jaar
22
22
45-54 jaar
17
19
55-64 jaar
12
15
65-74 jaar
7
10
75 jaar en ouder
7
7
ongewogen
Amsterdam
respons
Nederlands
55
60
Antilliaans/Surinaams
10
9
Marokkaans
7
6
Turks
4
6
overig niet-westers
8
8
15
10
westers
Samenstelling van het huishouden De groepen van twee volwassenen (met kinderen en zonder kinderen) is onder de groep respondenten oververtegenwoordigd. De categorie ‘anders/onbekend’ is in de respons juist ondervertegenwoordigd. Op grond van deze verschillen is er gewogen voor huishoudensamenstelling.
Stadsdelen In dit onderzoek is gestreefd naar een minimum aantal respondenten per stadsdeel (200). In onderstaande tabel is dan ook te zien dat het behaalde aandeel respondenten over de stadsdelen niet overeenkomt met de werkelijke verdeling over de stadsdelen. Om deze ongelijkheid recht te trekken is ook gewogen naar stadsdeel.
Afb. I.3 Verdeling van type huishoudens in de Amsterdamse populatie en in de respons (procenten) ongewogen
Afb. I.6 V erdeling populatie en respons naar stadsdelen (procenten)
Amsterdam
respons
alleenstaand
29
31
ongewogen
twee volwassenen zonder kind(eren)
27
32
twee volwassenen met kind(eren)
21
27
Amsterdam
respons
8
7
Centrum
12
8
16
4
Westerpark
5
7
Oud-West
5
7
Zeeburg
6
8
Opleiding
Bos en Lommer
4
6
Zoals in onderstaande afbeelding is te zien, vormt de respons qua opleidingsniveau (hoogst afgeronde opleiding) geen goed representatief beeld van alle Amsterdammers. De hoog opgeleiden zijn sterk oververtegenwoordigd. Opleiding is dan ook mee genomen in de weegprocedure.
De Baarsjes
eenoudergezin anders/onbekend
5
6
11
9
Geuzenveld-Slotermeer
5
7
Osdorp
6
7
Slotervaart
6
6
10
8
Amsterdam-Noord
Zuidoost Oost-Watergraafsmeer
Afb. I.4 Verdeling van opleiding in de Amsterdamse populatie en in de respons (procenten)
Oud-Zuid ZuiderAmstel
8
8
12
7
7
7
ongewogen
Amsterdam
respons
ongeschoold
15
11
laag
18
19
middelbaar
29
21
hoog
30
42
9
7
onbekend/anders
In de wegingsprocedure is ook gewogen naar het voorkomen van kenmerken in elk stadsdeel, te weten: geslacht, huishoudtype (alleenwonend/niet), autochtoon/allochtoon, leeftijd (3 groepen). Binnen de stad is gewogen naar leeftijd x huishoudtype, geslacht x huishoudtype, leeftijd x geslacht, herkomstgroep x huishoudtype, leeftijd x herkomstgroep, en opleidingsniveau.
179
Bijlage II Toelichting Stads- en Regiomonitor Amsterdam en getoonde kaarten Beschikbaarheid Met de Stadsmonitor kunnen over de periode vanaf 1994 tot heden gedetailleerde kaarten gemaakt worden van allerlei kenmerken van de sociaal-ruimtelijke structuur van de Amsterdamse bevolking. U kunt de Stadsmonitor vinden op intranet.stads monitor.amsterdam.nl of via de website van O+S (www.os.amsterdam.nl onder online diensten). Om toegang te krijgen tot de Internetversie, is een toegang met usernaam/paswoord combinatie nodig. Inlichtingen hierover worden verstrekt door de Dienst Onderzoek en Statistiek van de Gemeente Amsterdam, drs. Hans de Waal, telefoon 020 527 9472.
[email protected]. Daarnaast is ook de Regiomonitor beschikbaar via: mapinfoserver.fmg.uva.nl. In de Regiomonitor staan gegevens over de gemeenten Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer, Zaanstad, Purmerend, Diemen, Amstelveen, Almere. Met deze monitor kunnen over de periode vanaf 2000 tot heden concentratiekaarten gemaakt worden van een aantal kenmerken van de sociaal-ruimtelijke structuur van de bevolking van die gemeenten.
Toelichting De Stadsmonitor Amsterdam is een samenwerkingsproductie van O+S met de Universiteit van Amsterdam, afdeling Geografie en Planologie en tevens de naam van het geografische informatie systeem (GIS) dat deze samenwerking oplevert. Aan de basis van deze monitor staan statistieken van O+S zoals op het gebied van demografie, wonen en werken, en soms voor de gelegenheid bewerkte administraties van derden (bijvoorbeeld schoolverzuimgegevens). Deze statistieken worden bewerkt tot tabellen op het niveau van zes positie postcodegebieden. Daarvan zijn er in Amsterdam in 2006 18.418. Van deze postcodegebieden is een omtrek geconstrueerd die zichtbaar gemaakt kan worden in een cartografisch programma, er wordt gebruik gemaakt van het programma Mapinfo.
Voor de gebruiker worden nooit aparte postcodegebieden in beeld gebracht. Dat is enerzijds niet nuttig omdat men vrijwel onmogelijk de stad kan beschrijven als het over duizenden gebiedjes zou gaan. Anderzijds is een dergelijke detaillering niet geoorloofd omdat de privacy van de Amsterdammers in het geding zou komen. Het programma is zo geconstrueerd dat altijd aaneengeschakelde postcodegebieden getoond worden. Hoe groot die gebieden zijn, welke vorm ze hebben en waar ze liggen, ligt niet vast. Dat hangt telkens opnieuw af van een aantal criteria die men zelf mag opgeven en waarvan slechts een aantal ondergrenzen vast staan. Gebieden komen in beeld als datgene wat men van die gebieden wil laten zien (bijvoorbeeld het aandeel jongeren) uitstijgt boven een bepaald minimumaantal en een aangegeven minimumpercentage. Dat is ook de reden waarom de aaneengeschakelde postcodegebieden aangeduid worden met concentraties. Het gaat altijd om gebieden met een zekere gezamenlijke getalsmatige omvang en een ‘aanwezigheid’ die ruim boven het stedelijk gemiddelde uitstijgt. In welke mate aantal en aandeel uitstijgen boven de voorgeschreven en voorgestelde ondergrenzen mag men in het programma zelf kiezen: men mag een handzame module ‘voorstel concentratie’ kiezen, maar men mag hier ook de eigen wensen laten prevaleren. Het voordeel van het werken met dergelijke concentraties is dat ze zijn opgebouwd uit zeer kleine deeltjes (de postcodegebiedjes) en daarom zeer flexibel reageren op telkens weer anders gekozen aantal- en percentagecriteria. Door deze flexibiliteit geven ze een veel beter beeld van ruimtelijke patronen en verschuivingen dan traditionele buurtcombinatie- of stadsdelenkaarten. De in deze rapportage beschreven concentraties zijn dan ook niet ’de concentraties’. Ze zijn de uitkomst van de keuzes van de onderzoekers die soms hoofdlijnen willen beschrijven en dan weer details willen laten zien. Voor het aantal concentraties dat men in de kaart ziet maakt het bijvoorbeeld uit of men ervoor kiest om voor concentraties van alleenwonenden de ondergrens van het aantal te leggen bij 300, 200, of bij 100. Wil men een geringer minimumaantal per samengesteld postcodegebied (het absolute minimum is uit privacy-overwegingen gesteld op 10) dan
180
De Staat van de Stad Amsterdam IV
krijgt men meer en kleinere gebieden te zien dan bij een hogere ondergrens. Wanneer men een vergelijking in de tijd wil maken, bijvoorbeeld over werkloosheid, dan is het juist wenselijk om de aantals- en percentagecriteria vergelijkbaar te houden. Daarom moet men bij beschrijving van de gevonden concen-
tratiegebieden ook altijd aangeven wat de gekozen parameters waren. Afbeelding II.1 omschrijft de kenmerken van de concentratiekaarten zoals ze in de hoofdstukken zijn getoond en beschreven.
Afb. II.1 Kengetallen presentaties Stadsmonitor Amsterdam afbeelding onderwerp
basis-
jaar
minimum
minimum gegevens
groep
groep
1 januari
abs.
%* gebieden gebieden
abs.
%
kleur
2.2
eenpersoonhuishoudens (regio)
2006
50
62,1
401
117.129
85.196
72,7
oranje
gezinnen met kinderen (regio)
2006
50
41,3
317
115.981
66.410
57,3
paars
5.12
creatieve werknemers (regio)
1996
28
19,4
78
47.631
22.356
46,9
oranje
2005
27
19,1
97
69.772
29.321
42,0
blauw
6.14
werklozen
2004
76
20,9
15
8.116
1.831
22,6
oranje
2006
75
19,0
25
15.694
3.440
21,9
blauw
7.7
bijstandscliënten
2002
53
17,9
40
26.293
5.941
23,0
groen
2004
50
16,6
37
23.100
5.048
21,9
blauw
2006
50
16,0
42
21.661
4.832
22,3
rood
9.5
cultuurbezoekers (via Uitburo)**
2004
51
5,7
28
46.784
3.772
8,1
oranje
2005
50
5,9
38
60.679
5.037
8,3
blauw
9.17
gebruikers stadspascheques
2004
204
26,3
36
26.859
10.968
40,8
oranje
2005
184
20,7
25
22.511
7.637
33,9
blauw
12.3
werkloosheid
2006
30
18,6
84
27.525
6.038
21,9
overlap oranje
bijstand
2006
31
16,5
48
20.857
4.658
22,3
overlap oranje
12.6
werkloosheid
2006
30
18,6
84
27.525
6.038
21,9
overlap geel
bijstand
2006
31
16,5
48
20.857
4.658
22,3
overlap geel
corporatiewoningen
2006
422
98,0
51
47.897
47.738
99,7
blauw
*
Concentratiegrens minimaal twee standaarddeviaties boven het stadsgemiddelde.
** Concentratiegrens één standaarddeviatie boven het stadsgemiddelde.
181
Bijlage III Overzicht clusters en indicatoren leefsituatie-index
Afb. III.1 Blok Leefsituatie (SLI): clusters, indicatoren en aantal variabelen cluster
indicator
vragen in enquête 2006
opgenomen in SLI 2006 1
Wonen
a. Eigendom
1
b. Woningtype
1
1
c. Aantal kamers
1
1
d. Oppervlakte woonkamer
1
1
Gezondheid
a. Ervaren gezondheid
1
1
b. Ervaren belemmeringen
4
2
Consumptiegoederen
a. Aantal huishoudelijke apparaten
2
2
b. Aantal hobbyartikelen
3
3
Vrijetijdsactiviteiten
a. Aantal hobby’s
1
1
b. Aantal uitgaansactiviteiten
10
10
c. Verenigingslidmaatschap
12
12
Mobiliteit
a. Autobezit
1
1
b. NS-kaart
1
1
Sociale participatie
a. Vrijwilligerswerk
19
19
b. Sociale isolatie
6
6
Sportactiviteit
a. Aantal keren sporten per week
1
1
b. Aantal sportactiviteiten
1
1
Vakantie
a. Vakantiereis afgelopen jaar
1
1
b. Vakantietrip in buitenland
1
1
182
De Staat van de Stad Amsterdam IV
183
Bijlage IV Omschrijving van de buurt combinaties en stadsdelen bc
naam buurtcombinatie
bc
naam buurtcombinatie
A00 A01 A02 A03 A04 A05 A06 A07 A08 A09 B10 B11 C12 C13 C14 C15 C16 D17 D18 D19 D20 D21 D22 G31 G32 G33 G34 G35 G51 G74 H36 H37 H38 H39 J40 J41 J42 J43 N60 N61 N62 N63 N64 N65 N66 N67 N68 N69 N70
Burgwallen-Oude Zijde Burgwallen-Nieuwe Zijde Grachtengordel-West Grachtengordel-Zuid Nieuwmarkt/Lastage Haarlemmerbuurt Jordaan De Weteringschans Weesperbuurt/Plantage Oostelijke Eilanden/Kadijken Westelijk Havengebied Bedrijventerrein Sloterdijk Houthavens Spaarndammer- en Zeeheldenbuurt Staatsliedenbuurt Centrale Markt Frederik Hendrikbuurt Da Costabuurt Kinkerbuurt Van Lennepbuurt Helmersbuurt Overtoomse Sluis Vondelbuurt Indische Buurt West Indische Buurt Oost Oostelijk Havengebied Zeeburgereiland/Nieuwe Diep IJburg West IJburg Zuid IJburg Oost Sloterdijk Landlust Erasmuspark De Kolenkit De Krommert Van Galenbuurt Hoofdweg e.o. Westindische Buurt Volewijck IJplein/Vogelbuurt Tuindorp Nieuwendam Tuindorp Buiksloot Nieuwendammerdijk/Buiksloterdijk Tuindorp Oostzaan Oostzanerwerf Kadoelen Nieuwendam-Noord Buikslotermeer Banne Buiksloot
N71 N72 N73 P75 P76 P77 P78 P79 Q80 Q81 Q82 Q83 Q84 R85 R86 R87 R88 T92 T93 T94 T95 T96 T97 T98 U27 U28 U29 U30 U55 U56 U57 U58 V24 V25 V26 V44 V45 V46 V47 V48 V49 V50 W52 W53 W54 W59 W90 W91
Buiksloterham Nieuwendammerham Waterland Spieringhorn Slotermeer-Noordoost Slotermeer-Zuidwest Geuzenveld Eendracht Lutkemeer/Ookmeer Osdorp-Oost Osdorp-Midden De Punt Middelveldsche Akerpolder/Sloten Slotervaart Overtoomse Veld Westlandgracht Sloter-/Riekerpolder Amstel III/Bullewijk Bijlmer Centrum (D,F,H) Bijlmer Oost (E,G,K) Nellestein Holendrecht/Reigersbos Gein Driemond Weesperzijde Oosterparkbuurt Dapperbuurt Transvaalbuurt Frankendael Middenmeer Betondorp De Omval Oude Pijp Nieuwe Pijp Diamantbuurt Hoofddorppleinbuurt Schinkelbuurt Willemspark Museumkwartier Stadionbuurt Apollobuurt Duivelseiland Scheldebuurt IJselbuurt Rijnbuurt Station Zuid/WTC e.o. Buitenveldert-West Buitenveldert-Oost
84
83
A B C D G H J N P Q R T U V W
Centrum Westpoort Westerpark Oud-West Zeeburg Bos en Lommer De Baarsjes Amsterdam-Noord Geuzenveld-Slotermeer Osdorp Slotervaart Zuidoost Oost-Watergraafsmeer Oud-Zuid ZuiderAmstel
Amsterdam in 15 stadsdelen en 97 buurtcombinaties
80
79
82
Q
75
10
78
81
11
B
P
88
77
R
85
76
87
86
39
44
41
45
43
42
38
H
48
90
46
21
19
18
15
40
J
37
36
49
47
22
V
W
59
20
D
17
16 06
C
14
13
66
50
52
25
24
07
26
00
01
A 03
05
91
02
12
71
65
54
53
04
60
58
27
08
67
30
28
29
63
55
09
61
70
U
31
72
33
64
57
N
69
92
56
32
G
62
93
68
96
34
T
94
97
95
35
73
98
51
74
184 De Staat van de Stad Amsterdam IV
Ontwikkelingen in participatie en leefsituatie
De Staat van de Stad Amsterdam IV Ontwikkelingen in participatie en leefsituatie
De Staat van de Stad Amsterdam IV
