Actueel De Metaalunie, FNV Bondgenoten en de vereniging FME/CWM zijn het eindelijk eens over de verbetering van de arbeidsomstandigheden in de metaalindustrie. Na het afsluiten van een metaal-cao blijkt overeenstemming mogelijk over een ‘contract’ met een looptijd van drie jaar. Volgens FNV Bondgenoten ligt er ‘een behoorlijk resultaat’. Twee jaar geleden liepen pogingen om tot een convenant te komen nog spaak. De werkgeversorganisatie FME/CWM ging niet akkoord. Het conceptconvenant bevatte bovenwettelijke eisen, waar de werkgevers niet mee konden leven. Het arbo-akkoord bevat volgens de bond toevoegingen aan de Arbowet. De nieuwste stand van de techniek is benoemd en duidelijk is welke middelen bedrijven moeten toepassen om risico’s omlaag te brengen, zo schrijft FNV Bondgenoten in een persbericht. Ook worden drie risicofactoren aangepakt: lasrook, schadelijk geluid en oplosmiddelen. De geluidsnorm is volgens FNV Bondgenoten op maximaal 80 db vastgesteld en dat is strenger dan de Arbowet vereist, schrijft de bond. Voorlichting speelt een belangrijke rol in het akkoord. Woordvoerster Annemarie Arensen van FME/CWM is het niet eens met de stelling van FNV Bondgenoten dat FME/CWM zich aansluit bij het akkoord. ‘Nee zij sluiten zich juist bij ons aan. We hadden op 24 februari al een akkoord, maar wachtten tot CAOovereenstemming. Ze weigerden te ondertekenen tot we een CAO-akkoord hadden .’ Ook over de bovenwettelijke verplichtingen verschillen werkgevers en werknemers van mening. ‘Nee’, zegt Arensen, ‘we helpen de bedrijven met de implementatie van de huidige Arbowet door voorlichting te geven. We gaan geen bovenwettelijke aanvullende eisen opleggen. Nee, ook niet over geluid. 80 tot 85 decibel is een wettelijke bovengrens.’ Ondanks het akkoord in de metaal controleert de Arbeidsinspectie de komende maanden toch de arbeidsomstandigheden in de sector. Inspecteurs bezoeken tot september elfhonderd bedrijven. Ze letten dan vooral op schadelijk geluid en op veilig werken met machines. Volgens de inspectie hebben werknemers in de metaal een grote kans op een ongeval en raken ze vaak arbeidsongeschikt. Vorig jaar overtrad driekwart van de door de Arbeidsinspectie bezochte bedrijven de Arbowet. Het werk werd diverse keren stilgelegd.
ArboNed begint een ‘keten van vitaliteitscentra’ die leefstijl- en gezondheidsonderzoek gaan verzorgen voor werkgevers, werknemers en consumenten, de zogenoemde KeurCompany. De arbodienst wil hiermee inspelen op de toekomstige noodzaak dat mensen langer doorwerken en dus ook langer gezond moeten blijven. De acht ‘vitaliteitscentra’ willen daaraan preventief een bijdrage leveren.
Bedrijven kunnen KeurCompany een medewerkersvitaliteitsonderzoek laten doen. Na deze nulmeting kan een ‘Vitality Check’ gehouden worden. Deze geeft volgens ArboNed exact aan of medewerkers bevlogen zijn of een burn-out hebben en wat de oorzaak is. ‘Dat is zeker pretentieus’, erkent ArboNed-woordvoerder Inge Weel. ‘Maar het is wel waar.
De Vitality Check is een wetenschappelijk instrument en uniek voor Nederland. Onze bedrijfsarts heeft het instrument ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit van Utrecht. We zijn er heel trots op.’
KeurCompany ontwikkelde voor topmanagers de Executive Check, waarin managers zich op een exclusieve locatie fysiek en mentaal kunnen laten onderzoeken. Weel: ‘We ontvangen
managers in een kliniekachtige omgeving die ingericht is met leeshoeken en een bar. Daaraan is absoluut behoefte, ja.’ Voor het ‘brede’ publiek is er de Health Check. Deze bestaat onder andere uit een bloeddruk- en cholesterolmeting en geeft snel inzicht in de kans op hart- en vaatziekten. KeurCompany verzorgt daarnaast andere standaardkeuringen.
Werkgevers willen dat een arbodienst kwaliteit en maatwerk levert. De prijs doet er dan minder toe. Dat blijkt uit de tweejaarlijkse werkgeversmonitor arbeidsomstandigheden, waarvoor zo’n tienduizend bedrijven en organisaties zijn ondervraagd. Vooral grote bedrijven blijken tevreden over hun arbodienst. Tweederde van de ondervraagde werkgevers wil het contract aanhouden. Van de kleine bedrijven (minder dan tien werknemers) zegt de helft te stoppen met hun arbodienst.
Gebruik vangnetregeling of maatwerkregeling
Een op de tien bedrijven overweegt het contract met de arbodienst na 1 juli 2005 volledig op te zeggen. Van de grotere bedrijven (meer dan 200 werknemers) wil 58 procent het contract met de arbodienst meer invullen met maatwerkoplossingen. Dat blijkt uit een enquete gehouden door Heliview Research in opdracht van Dexis Arbeid, netwerkorganisatie op het gebied van arbeid, gezondheid en sociale zekerheid. De resultaten van het nieuwe onderzoek komen overeen met het onderzoek Liberalisering Arbodiensten dat Heliview eerder uitvoerde onder brancheverenigingen en werkgevers. Ook onderzoeksbureau MarketConcern kwam onlangs met bijna dezelfde onderzoekscijfers.
De Brancheorganisatie Arbodiensten (BOA) reageert positief op de verschuiving in de contracten richting maatwerkoplossingen. ‘De BOA stimuleert die ontwikkeling onder meer met de Leidraad Sturen op resultaat’, aldus de branchevereniging.
Dat Nederlandse werknemers productiever moeten worden, stond wel vast tijdens het eerste Vedior Arbeidsproductiviteitsdebat vorige maand in Wassenaar. Over de weg naar meer productiviteit verschilden de meningen. Volgens Henk Volberda, hoogleraar Strategisch Management en Ondernemingsbeleid, moeten we het werk slimmer en anders organiseren om onze concurrentiepositie veilig te stellen. VVD-Kamerlid Frans Weekers vindt dat Nederlanders langer moeten werken. Hij verwacht veel van de herinvoering van de veertigurige werkweek. Anneke Goudswaard van TNO Arbeid stelt daar tegenover dat productiviteit niet evenredig stijgt met het aantal gewerkte uren. Uit onderzoek blijkt volgens haar dat werkweken van meer dan 36 uur in sommige branches juist leiden tot productiviteitsvermindering. Dit door leegloop en hogere vermoeidheid. Volgens haar valt veel te winnen door het werk anders te organiseren. Een project bij Philips toonde aan dat de productiviteit met zestien procent stijgt en de vermoeidheid met achttien procent daalt na invoering van juist meer pauzes voor werknemers. ‘Met meer vrije tijd kan dus een verhoging van de arbeidsproductiviteit worden bereikt’, aldus Goudswaard.
De Arbeidsinspectie houdt tot oktober 2005 veertig veiligheidsinspecties bij onderhoudswerkzaamheden in de chemische industrie, metaalsector en elektriciteitscentrales. De inspecties vinden plaats tijdens onderhoudsstops bij bedrijven in de Randstad en Zuid-Nederland. De inspecteurs controleren steigerconstructies op veiligheid en kijken of er voldoende maatregelen zijn genomen tegen valgevaar. Ook gaat de AI de naleving van de Arbeidstijdenwet controleren. Bij een steigerongeluk in de Amercentrale in Geertruidenberg vielen in 2003 vijf doden.
Op 25 en 26 mei wordt in de Jaarbeurs in Utrecht de vakbeurs ‘Gezond in Bedrijf’ gehouden. De beurs besteedt meer dan zijn voorganger, de Reintegratie Vakbeurs, aandacht aan preventie.
Driekwart van de wegwerkers voelt zich elke maand wel eens onveilig; negen procent voelt zich iedere week onveilig. Dit meldt de Hout- en Bouwbond CNV na onderzoek. De wegwerkers (91 procent) wijten dat aan verkeersdeelnemers die te hard rijden of weinig begrip tonen voor het werk aan de weg. Andere oorzaken zijn de toegepaste veiligheidsmaatregelen, gedrag door collega’s en onveiligheid van machines en gereedschappen.
Dexis Arbeid, ontwerpbureau Evident, Portus Coaching, VHP ergonomie, Werklust Verzuimoplossingen en De Bedrijfsartsengroep presenteren zich sinds vorige maand gezamenlijk in de ‘Alliantie voor Arbeid en Gezondheid’. De alliantie wil hiermee een voorschot nemen op de liberalisering van de arbodienstverlening. Volgens de initiatiefnemers gaan veel grote ondernemingen verder zonder arbodienst. De partners willen ondernemingen ondersteunen in het opzetten van een eigen arbodienst en adviseren in het verminderen van verzuim.
Bedrijfsarts Bert Opheikens ontving de Penning voor de Bedrijfsarts Par Excellence 2005. Opheikens onderscheidde zich op verschillende manieren op het gebied van deskundigheidsbevordering. De voorzitter van de Kring voor Bedrijfsgezondheidszorg Amsterdam geldt als vraagbaak voor jongere collega’s, aldus de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB).
De contractcateringbranche gaat via een arboplusconvenant het ziekteverzuim met twintig procent verminderen. Ook moet de hoge werkdruk met twintig procent omlaag en moet het aantal medewerkers dat zwaar lichamelijk werk doet met vijftien procent dalen. In 2003 bedroeg het ziekteverzuim onder de 24.000 medewerkers in de sector 8,4 procent. De helft van de medewerkers heeft last van psychische of lichamelijke klachten en ervaart weinig steun van collega’s en leidinggevenden.
Bewaarders in gevangenissen zijn regelmatig het slachtoffer van lichamelijk geweld en intimidatie. Niet alleen van de kant van gevangenen, maar ook van collega’s en leidinggevenden .’ Dat stelt ABVAKABO FNV.
De vakbonden in de sector gevangeniswezen tekenden eind maart een arboplusconvenant, samen met de Dienst Justitiele Inrichtingen (DJI) en het ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid. Daarin staan maatregelen die onderlinge agressie en geweld moeten terugdringen. Medewerkers in de gevangenissen lijden onder ongewenste seksuele aandacht, intimidatie en lichamelijk geweld.
Sectorbestuurder Elise Merlijn van ABVAKABO typeert de situatie in de gevangenissen als ‘een onacceptabele vechtcultuur’ waar ‘zo snel mogelijk’ een eind aan gemaakt moet worden. ‘Het arboconvenant is daar een eerste aanzet toe, maar het mag niet bij papier alleen blijven’, aldus Merlijn, die op korte termijn maatregelen verlangt. Het arboplusconvenant stelt zich tot doel het ziekteverzuim met twintig procent terug te dringen. De maatregelen tegen agressie en geweld, de belangrijkste oorzaak van ziekteverzuim, richten zich op preventie van onderling geweld, begeleiding op de werkplek en een betere klachtenafhandeling en opvang van slachtoffers. Verder krijgen medewerkers trainingen om problemen op andere manieren op te lossen. Ook leidinggevenden krijgen trainingen over de stijl van leidinggevenden. In het convenant zijn ook afspraken gemaakt over de ontwikkeling van een loopbaanbeleid.
Het Normalisatie-instituut (NEN) heeft het eerste deel van een ‘woordenboek’ uitgebracht over straling op de werkplek. In bestaande literatuur worden veel begrippen rond straling door elkaar gebruikt. Daarom heeft NEN een Europees normontwerp uitgebracht dat alle begrippen op een rij zet, definieert en eenheden en formules geeft. De gehanteerde termen sluiten aan bij de ICNIRP (International Committee for Non Ionising Radiation Protection).
Een werknemer die beschuldigd wordt van (seksuele) intimidatie, moet voortaan zijn onschuld bewijzen. Dit is het gevolg van het kabinetsvoorstel het verbod op (seksuele) intimidatie op te nemen in de Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen. In tegenstelling tot in het strafrecht moet iemand die beschuldigd wordt, in deze wet bewijzen dat hij iets niet gedaan heeft. Voorwaarde is wel dat de klager de beschuldiging aannemelijk maakt. De opname van het verbod in de Wet gelijke behandeling volgt uit de overname van een Europese richtlijn over discriminatie op grond van geslacht. Het wetsvoorstel ligt voor advies bij de Raad van State. Het advies en het wetsvoorstel worden openbaar bij indiening bij de Tweede Kamer.
De FNV heeft tijdens de meldweek ‘Red de Arbowet’ ruim twaalfhonderd reacties gekregen van werknemers die klaagden over hun arbeidsomstandigheden. In totaal noteerde de FNV in een week 5.782 ‘arbo-knelpunten’. De meeste klachten gingen over hoge werkdruk, ook klaagden veel werknemers over de temperatuur op het werk (47 procent) en slecht meubilair (31 procent). Verder waren er veel klachten over langer dan twee uur staan, werken zonder daglicht en weinig pauzes tijdens beeldschermwerk. FNV noemt het ‘verontrustend’ dat twintig procent van de bellers de klachten niet durft te bespreken met de werkgever uit angst voor repercussies.
ArboNed gaat de 1,2 miljoen werknemers van aangesloten bedrijven 24-uurs traumaopvang bieden. Een speciale alarmcentrale gaat meldingen verwerken en regelt binnen twee uur professionele opvang ter plaatse. Zonodig wordt vervolgbegeleiding ingezet. De arbodienst en Trauma Opvang Nederland hebben hierover een overeenkomst gesloten.
De Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK) heeft scripties van I. Breedveld en R. van Uum onderscheiden met de NVVK-prijs voor de Veiligheidskunde 2005. Van Uum sleepte ook de NVVK-Publieksprijs 2005 in de wacht. Zijn scriptie gaat over de veiligheidsaspecten rondom steigers en in het bijzonder rond de zin of onzin van schrikvloeren, die volgens arbobeleidsregel 7.4 gebruikt moeten worden. Volgens de jury stelt de schrijver ‘na een gedegen analyse terecht de vraag of de schrikvloer in de bouw niet achterhaald is.’ In de categorie MVK-opleidingen schreef I. Breedveld een winnende scriptie over ‘Het opzetten van een BHV-organisatie binnen Pekso Beton B.V.’ De jury vond het gekozen onderwerp niet nieuw, maar meende wel dat de schrijfster ‘toegevoegde waarde’ biedt ‘door de heldere aanpak en volledige uitdieping’. De NVVKprijs wordt toegekend aan de beste afstudeerscripties van opleidingen tot middelbaar, hoger en postdoctoraal veiligheidskundige. Er waren dit jaar tien inzendingen, waarvan vijf genomineerd waren voor de NVVKPublieksprijs 2005. Vanwege het niveau besloot de ‘strenge doch rechtvaardige’ NVVK-jury dit jaar geen prijzen toe te kennen in de categorie postdoctoraal.
De toolkit ‘Stress te lijf in uw bedrijf’ van het Nationaal Fonds Geestelijke Volksgezondheid (NFGV) blijkt een groot succes. In enkele weken zijn alle exemplaren voor werkgevers uitverkocht. Het NFGV laat daarom 150 nieuwe koffers maken. Die zijn vanaf mei weer te leveren (€ 39,95). De toolkit ‘Stress te lijf in uw bedrijf’ is een koffer met 21 praktische instrumenten om werkstress in bedrijf en organisatie tegen te gaan. De kofferinhoud loopt uiteen van anti-stress pepermuntjes tot de stresspreventie Leidraad en checklist arbeidsconflicten. Het NFGV ontwikkelde de producten voor werknemers, zoals de stressagenda ‘Gek op je werk 2005?!’. Andere instellingen leverden voor de toolkit beproefde instrumenten voor werkgevers. De toolkit, mede mogelijk gemaakt door United Capacity en de Nederlandse Stichting voor Psychotechniek, is onderdeel van de campagne ‘Nu Even Niet!’, gericht tegen stress op het werk. Naast de toolkit bestaat de campagne uit een website (www.NuEvenNiet.com).
Werk kan ziek maken, maar werknemers kunnen psychische klachten ook meenemen naar het werk. Het is daarom in het belang van werknemer en werkgever om psychische klachten te voorkomen of te verminderen. Dat concludeert Annet de Lange in haar proefschrift ‘What about causality’. Zij promoveerde eind maart aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Voor haar onderzoek volgde de promovendus drie jaar lang 1789 werknemers uit 34 bedrijven.
Een hoge werkdruk, het ontbreken van regelmogelijkheden en sociale steun zijn belangrijke voorspellers van psychische klachten zoals depressie en burn-out, stelt De Lange. Werknemers blijven volgens haar langer psychisch gezond als zij zelf beslissingen kunnen nemen over de uitvoering en steun krijgen van collega’s en leidinggevenden.
Andersom hebben psychische problemen bij een werknemer ook hun weerslag op het werk. Werknemers kunnen werk daardoor zwaarder ervaren. Dat kan ertoe leiden dat iemand op zoek gaat naar een andere functie.
Volgens De Lange toont haar onderzoek voor het eerst de relatie ‘oorzaak en gevolg’ aan. ‘Wat eerder een vermoeden was, is in dit onderzoek hard gemaakt. Eerdere studies baseren zich op een meetmoment. Dan kun je wel iets zeggen over associaties, maar niet
over oorzaak en gevolg. Dit is het eerste grootschalige Nederlandse onderzoek dat wel iets zegt over oorzaak en gevolg. Er waren vier meetmomenten bij zo’n achttienhonderd werknemers. Ook heb ik 45 voorgaande studies erbij betrokken.’ Werkgevers doen er volgens De Lange goed aan om systematisch in de gaten te houden of werkdruk, regelmogelijkheden en sociale steun van werknemers in balans zijn. ‘Preventie en maatwerk staan daarbij voorop’, aldus de promovenda. ‘Iemand die weinig sociale steun ervaart, help je met aandacht van de leidinggevende. Een ander moet meer mogelijkheden krijgen om het werk anders aan te pakken of flexibeler te kunnen plannen. Als psychische klachten een negatieve invloed hebben op het werk, is de werknemer mogelijk gebaat bij een training gericht op het vergroten van vaardigheden of een aanpassing van het takenpakket’, aldus De Lange.
