GAMBIA 10 – 31 oktober 2008
1
Inhoud
Voorwoord
3
Gesprekspartners in Gambia
5
Conclusies en aanduiding van mogelijke projecten
6
Slotwoord
9
Bijlagen: 1.
Wensen St. John´s school for the Deaf
2.
Wensen Gadhoh
3.
Kort overzicht exploitatie Gadhoh
4.
Gecomprimeerd verslag van de gevoerde gesprekken 14
10 11
2
13
Voorwoord Van 10 – 31 oktober 2008 hebben wij een bezoek gebracht aan Gambia. Doel was de onderwijs- en welzijnsvoorzieningen voor Doven in kaart te brengen. Vervolgens wilden we bezien waar structureel of incidenteel hulp kon worden geboden om hun situatie te verbeteren. Om dit doel te bereiken hebben we met vertegenwoordigers van de voorzieningen voor Doven in Gambia en met een aantal ambtelijk verantwoordelijken gesproken. (Zie pag. 3) De ‘stakeholders’ hebben we gevraagd de huidige situatie waarin ze werken te beschrijven. Daarna vroeen we hen aan te geven waar de problemen zitten en wat verbetering behoeft. Van deze gesprekken hebben we een samenvatting gemaakt die nu onder de titel ‘Verkort Gambia Verslag’ aan de Stichting Vrienden van Effatha wordt aangeboden. In een gezamenlijke vergadering met de meeste gesprekspartners hebben we onze bevindingen gepresenteerd en toegelicht. Met de betrokkenen is gesproken over de prioriteiten die gesteld moeten worden. Gambia is een ca. 50 kilometer brede en 500 kilometer lange ex-kolonie van Engeland, gelegen aan de oevers van de gelijknamige Gambia rivier. Het gebied ligt in West Afrika en is geheel omgeven door Senegal. De hoofdstad is Banjul. Het aantal inwoners bedraagt 1,7 miljoen en is opgedeeld in 7 stammen. De belangrijkste daarvan zijn de Mandinga’s en de Wolof. Het gemiddeld inkomen per jaar per hoofd van de bevolking bedraagt US $ 1.991. De gemiddelde levensverwachting bedraagt 56.1 jaar. De infrastructuur is slecht. Economisch is het land afhankelijk van de handel in aardnoten en van toerisme. Veel van het daarmee verdiende geld verdwijnt evenwel naar het buitenland of komt bij een kleine oligarchie terecht. Het economisch zwaartepunt van het land ligt aan de Atlantische kust. Daar bevinden zich vrijwel alle voorzieningen. In het binnenland is de armoede (nog)groter dan in de verstedelijkte kuststrook. Gambia is een parlementaire, democratische islamitische Republiek die op autocratische wijze wordt bestuurd door een president, die in oorsprong via een militaire coup aan het bewind is gekomen. Nadien zijn er verkiezingen gehouden en is hij in zijn ambt bevestigd. Er is een kleine Christelijke minderheid die godsdienstvrijheid geniet. De politieke situatie is al geruime tijd stabiel. Burgeroorlogen hebben zich niet voorgedaan. Vrijwel alle inwoners spreken tenminste drie (onderling zeer verschillende)talen: Mandinga, Wolof en de ambtelijke taal: het Engels. Het aantal Doven bedraagt 20.000. De meeste zijn doof als gevolg van slechte hygiënische omstandigheden met als gevolg epidemieën van meningitis, cerebrale malaria en recidiverende otitis. Voor doven bestaan twee voorzieningen: de school voor Doven in Kanifing en de overkoepelende welzijnsorganisatie Gadhoh (The Gambian Association of the Deaf and Hard of Hearing), waarin ondermeer de Dovensportbond, de Toneelvereniging en de associatie van doventolken zijn ondergebracht. De onderwijsvisie van de overheid gaat uit van de mainstream- gedachte. Alle kinderen naar de reguliere school, zonodig met hulp van itinerant teachers. (ambulante begeleiders). De leerkrachten worden opgeleid aan het Gambia College. In hun studie is ruime aandacht voor kinderen met Special Needs. Deze opleiding is echter onvoldoende om in de specifieke behoeften van bijvoorbeeld Dove kinderen te voorzien. Gambia heeft in de kuststreek de beschikking over één school voor primair onderwijs aan Doven, twee kleuterscholen, vijf dovenclubs en een vorm van volwassenen educatie voor jonge vrouwen. Dove schoolverlaters worden helaas nog overwegend aan hun lot overgelaten.
3
De kwaliteit van het onderwijs in zowel mainstream scholen als scholen voor Doven is laag. Er wordt voornamelijk frontaal lesgegeven en de gevolgde didactiek is het best te omschrijven als ‘drillen’. Gezien de armoede waarin veel ouders verkeren is onderwijs niet hun eerste prioriteit. Ze hebben er gewoon geen geld voor en zeker niet voor het dure vervoer naar en van een speciale school ver weg in dit kleine maar toch zo uitgestrekte land met zijn zeer slechte wegen. Sturen ze hun kinderen wel naar school, dan eerst de horende (jongens). Voor meisjes en Dove kinderen vindt men dat niet zo belangrijk. In overleg met de Stichting Vrienden van Effatha zal worden bezien welke voorgestelde projecten kunnen worden gefinancierd en uitgevoerd. Met de uitvoering zal april 2009 een begin worden gemaakt. Harry Brouwer / Ed Woortman
4
Gesprekspartners in Gambia: Gambiaanse overheid: a.
Mrs. Fanta Sisay, Directeur Ministerie Van Sociale Zaken
b.
Mrs. Nancy Mendy; Hoofd Afdeling Special Needs Ministerie van Onderwijs
c.
Hoofd afdeling Verstrekkingen Ministerie van Sociale Zaken
The Gambian Association of the Deaf and Hard of Hearing: d.
Mr. Doudou Loom; Algemeen Directeur.
e.
Mrs. Idadou Sanyang, directeur Volwasseneneducatie voor Vrouwen (Female Wing) en Nurseryschool.
f.
Team van vestiging Barra: 3 personen
g.
Team van vestiging Brikama: 4 personen
h.
Tolkenteam: 4 personen
i.
Nurseryschool Onderwijsteam: 2 personen
j.
Onderwijsteam Adult Education: 1 persoon
St. John’s School for the Deaf: k.
Mr. Daniel Mendy; Directeur St. John’s School for the Deaf.
l.
Team leerkrachten St. John’s: 10 personen
Gambia College: m. Mrs. Isadou Ndow; Directeur afd. Education Gambia College n.
Mrs Lynn Merkovski, Lecturer Special Needs Gambia College; vanuit VSO gedetacheerd
Volunteers sent Overseas (VSO): o.
Mr. Brian Grant; adviseur organisatieontwikkeling; bij Gadhoh gedetacheerd
p.
VSO- programma-managers disability: 2 personen
q.
Adviseur VSO, gedetacheerd bij Ministerie van SZ
Nederlandse Stichtingen: r.
Diny Egenberger; Stichting Gehandicapt in Gambia
s.
Cees en Marieke IJsendoorn; Stichting Buganala
5
Conclusies en aanduiding van mogelijke projecten: 1. Hulpverleners en leerkrachten weten te weinig van de problematiek van het dove kind Aanpak: Coaching on the job en workshops, bestemd voor medewerkers van Gadhoh, St. John’s school, Gambia College en betreffende ministeries. Voor speciale didactiek kan gebruik gemaakt worden van: - ‘Helping children who are Deaf’ (Hesperion Foundation) - Let’s communicate’( World Health Organisation)
2.
Er is gebrek aan overeenstemming over de uitgangspunten van gebarentaal; er is geen standaardisatie van de Gambiaanse gebarentaal
Aanpak: 2.1: Revitalisatie stuurgroep waarin ook participatie van de belangrijkste stakeholders: Doudou Loom en Daniel Mendy. Doven maken uiteindelijke keuze voor een specifiek gebaar. Ondersteuning door neutrale procesbegeleider. 2.2: Basismodule gebarentaal ontwikkelen in samenwerking met St. John’s school, Gadhoh en Gambia College. Daarbij gebruik maken van de Nederlandse basismodule AB-1. Die vertalen en doen aanpassen aan de Gambiaanse situatie door medewerkers van St. John´s/ Gadhoh. Twee Gambianen (een native signer en een tolk) naar Nederland halen om een videoband/cd te maken waarop basisgebaren en oefenmateriaal van de cursus staat.
3.
Er zjn vrijwel geen voorzieningen voor Doven in het binnenland
Aanpak: 3.1: Op basis van het model van de Stichting Sightsavers (t.b.v. visueel gehandicapten), itinerant teachers opleiden. Dit in een samenwerkingsverband van Gambia College en St. John’s school. De St. John´s school functioneert daarbij als expertisecentrum voor onderwijs aan Doven in Gambia. (Het is nog een discussiepunt of itinerant teachers specifiek voor Doven moeten worden opgeleid of breder, ten behoeve van alle kinderen met special needs.) Opgeleide itinerant teachers verbinden aan rehab-centra in de regio (soort ‘brede school’) en hen voorzien van gemotoriseerd vervoer. 3.2: Bijscholing van onderwijsgevenden van mainstream schools in het binnenland. Dit in een samenwerkingverband van Afdeling Special Needs Ministerie van Onderwijs en Gambia College. In de vorm van workshops ter plekke. 3.3: Verbetering van de module Special Needs in de opleiding van leerkrachten mainstreamschools aan het Gambia College; 3.4: Bijscholing van Social Workers in de vorm van workshops; dit in een samenwerkingsverband van Ministerie van SZ en Gambia College 6
3.5: Uitbreiding van het aantal doventolken; dit in een samenwerkingsconstructie van Gadhoh; VSO – vrijwilliger en Gambia College
4.
De Welzijnsorganisatie Gadhoh verkeert in een moeilijke financiële positie omdat de ondersteuning vanuit Zweden uitblijft / in 2009 eindigt
Aanpak: 4.1: Bij SHIA (de Zweedse organisatie die Gadhoh al 9 jaar subsidieert) moet een bewijs van transfer van gelden worden opgevraagd. SHIA heeft gemeld het geld al lang geleden te hebben overgemaakt. 4.2: Onderzocht moet worden of Gadhoh door het innen van schoolgeld of commerciële activiteiten zelf een deel van het benodigde budget kan verwerven. Bijvoorbeeld door: -
het vragen van een vergoeding voor het leveren van tolkendiensten
-
de verkoop van producten die binnen de volwasseneneducatie worden vervaardigd (uit eigen bakkerij en kleermakersbedrijf; verstellen van beddengoed en handdoeken uit hotels).
-
het onderhoud van tuinen,
-
schilderwerk,
-
stukadoorswerk.
4.3: Onderzoeken welke nieuwe commerciële activiteiten mogelijk zijn voor mannen. Bijvoorbeeld : -
het telen van producten op een eigen boerderij (een wens van de directie van St. John’s school),
-
het runnen van een lunchroom door Doven (een idee van de Stichting Gehandicapt in Gambia),
4.4: Het Ministerie steunt het werk van Gadhoh en wil deze organisatie in stand houden. Volledige subsidiëring is echter vooralsnog onmogelijk. Na 2009 overweegt SZ (een deel van ) de exploitatiekosten voor zijn rekening te nemen. Onderzocht moet worden of Vrienden van Effatha bereid is de exploitatie van Gadhoh over te nemen. Van belang daarbij is dat de overheid de duurzaamheid van door NGO´s gesubsidieerde projecten slechts garandeert indien zij daar van meet af aan bij betrokken is geweest. 5. Dove schoolverlaters zijn slechts zelden self-supporting; hun employability is gering. Aanpak: 5.1: Meer aandacht voor toeleiding naar werk. Het voeren van overleg met het Ministerie van Onderwijs afd. Special Needs ten einde middelen te verkrijgen ten behoeve van volwasseneneducatie. Uitbreiding van de activiteiten van Gadhoh met een “Male Wing’(analoog aan de reeds bestaande ‘Female Wing’), waar jonge mannen worden begeleid naar werk). Uitbreiding van de personeels -formatie van Gadhoh hiervoor. 5.2: Het opzetten van een lunchroom waar Doven onder begeleiding werkervaring opdoen (samenwerkingsproject met de Stichting Gehandicapt in Gambia); 5.3: Het ondersteunen van Dove meisjes bij het vinden van stageplaatsen (bijvoorbeeld in hotels en kapsalons); het ondersteunen van Dove mannen bij het vinden van stageplaatsen. Bijvoorbeeld bij kleermakerijen, stucadoors- en schilderbedrijven. (samenwerkingsproject met de Stichting Gehandicapt in Gambia)
7
5.4: De bouw van een boerderij waarop Doven onder begeleiding werkervaring opdoen in kippen fokken; varkens fokken; de verbouw van aard- en cashewnoten, tuinieren etc. (project in samenwerking met de St. John’s school)
6.
Het transport van kinderen (scholen) en staf (Gadhoh) is een probleem
Aanpak: Het aantal kinderen dat een voorziening voor ‘Special Needs’ kan bezoeken is niet alleen gering door een tekort aan gebouwen en personeel, maar ook door een tekort aan vervoer. Gebruikmaking van openbaar vervoer is (op grond van leeftijd of aard van de handicap) meestal onmogelijk of is niet beschikbaar. Er zijn maar weinig schoolbussen. Als ze er al zijn, zijn ze vaak tot op de draad versleten en slurpen ze dure brandstof, waar te weinig geld voor is. Eén schoolbus wordt betaald door de Stichting Buganala. Die is echter alleen beschikbaar voor de Nurseryschool verbonden aan Gadhoh. 6.1: Onderzoek naar de mogelijkheden van centraal georganiseerd, gespecialiseerd busvervoer voor gehandicapten. Participanten in een op te richten stichting: St. John’s school, Gadhoh, de nursery-schools voor kinderen met Special Needs , de school voor visueel gehandicapten en de school voor kinderen met leerproblemen. Dit alles onder regie van Het Ministerie van Onderwijs, afdeling Special Needs. Wanneer blijkt dat een dergelijke stichting haalbaar is, zoeken naar financieringsmogelijkheden. (overheid, sponsors). 6.2: Zoeken naar mogelijkheden voor financiering van eigen vervoer t.b.v. de staf van Gadhoh voor het verrichten van tolkendiensten, het bezoeken van vestigingen etc. 6.3: Het management en de tolken van Gadhoh kunnen bij gebrek aan eigen vervoer hun werk moeilijk verrichten. Daarvoor hebben ze een eigen (dienst)auto nodig. Voor aanschaf, brandstof- en onderhoud is financiering noodzakelijk. 6.4 Als tussenoplossing moet er een sponsor gevonden worden die zorg draagt voor de financiering van reparaties en uitbreiding van het aantal beschikbare bussen.
7.
Het onderhoud van de gebouwen is een probleem
Aanpak: 7.1 Het onderhoud van de gebouwen van de St. John’s school is redelijk. Van de drie gebouwen behoeft er echter één aandacht: het oudste gebouw dat 25 jaar geleden is geplaatst. Het dak daarvan lekt op vele plaatsen. Als gevolg daarvan moet het dak en plafond worden vervangen. Daarvoor is financiering nodig. Realisatie met inschakeling van Stichting Bouwen?
7.2 De gebouwen waarover Gadhoh beschikt zijn nieuw. Het hoofdkantoor is onlangs door een Ierse organisatie gebouwd; de Nursery school en de afdeling Volwasseneneducatie voor Vrouwen door de Stichting Buganala. In Brikama wordt door hen (mede met geld van Stichting Vrienden van Effatha) opnieuw een nursery school gebouwd. De overige vestigingen zijn in gehuurde onderkomens ondergebracht.
8.
Voor het verstrekken van maaltijden is te weinig geld
Aanpak 8.1: Door verdubbeling van de energiekosten, rijst-, en overige voedselprijzen is de maaltijdverstrekking op de St. John’s School in gevaar gekomen. Financiering ontbreekt en moet worden gevonden. 8
8.2: De Nurseryschool van Gadhoh heeft tot nu toe geen geld voor het verstrekken van maaltijden en acht dat in het licht van de gezondheidstoestand van de kinderen noodzakelijk. Hiervoor moet externe financiering worden gevonden.
Slotwoord Tijdens ons bezoek hebben wij van vele zijden informatie gekregen. Daarbij is veel openheid betracht. Hiervoor dank. Het totaal aan wensen overziende is duidelijk dat niet alles en zeker niet alles gelijktijdig kan worden opgelost. De noden zijn groot en de wensen zijn er vele. Als prioriteiten zien wij: 1. In aanvulling op toezeggingen van derden (o.a. SHIA-Zweden en Stichting Buganala), financiële ondersteuning van Gadhoh in haar huidige omvang en met de huidige taken; 2. realisering reparatie dak en plafond St. John´s school; 3. realisering wensen met betrekking tot maaltijdverstrekking van St. John´s en Gadhoh, dit inclusief de aanstelling van het daarvoor benodigde personeel; 4. Coaching on the job van leerkrachten St. John’s en Gadhoh. In overleg met de Stichting Vrienden van Effatha en betrokkenen willen we - binnen de grenzen die het beschikbare budget ons oplegt - deze activiteiten op zo kort mogelijke termijn in gang zetten.
9
Bijlage 1 Wensen St.John´s school for the Deaf.
1. Voedingskosten.
Dalasi
Euro
wekelijks 2 zakken rijst
80000
2666,667
salaris kok (2x)
20000
666,6667
condiments per dag
8000
266,6667
brandstof hout
9600
320
117600
3920
48000
1600
3726
124,2
51726
1724,2
201600
6720
15000
500
216600
7220
150000
5000
materiaalkosten
30000
1000
arbeidsloon
15000
500
kosten verv. plafond all-in
46000
1533,333
241000
8033,333
totaal
Euro
3920
2. Electriciteit en water electra 12 x 4000 openstaande rekeningen totaal
1724,2
3. Busvervoer brandstof p.w.: 4200 x 48 onderhoud en service totaal
7220
4. Vervanging dak en plafond 40 pakken golfplaten á 3750
totaal Totale kosten wensen St. John's
8033,33 20897,53
10
Bijlage 2 Wensenlijst Gadhoh
1.
GEWENSTE UITBREIDING PERSONEEL PER 01.01.2009
Dal . p. mnd
Dal .p. jr
In €
directiesecretaresse
2340
28080
936
dovenleerkracht
2100
25200
840
tekenaar
2100
25200
840
accountant
3000
36000
1200
chauffeur
1300
15600
520
schoonmaker
1000
12000
400
2 leerkrachten Benguil
4200
50400
1680
16040
192480
6416
2 leerkrachten
4200
50400
1680
1 tolk
2100
25200
840
6300
75600
junior leerkr. Nurseryschool
1000
12000
400
leerkracht batikken
1000
12000
400
leerkracht koken
1000
12000
400
kok nurseryschool
1000
12000
400
plv. directeur
1500
18000
600
prof. taylor for business
2000
24000
800
7500
90000
In €
Gadhoh hoofdkantoor
6580
nieuwe vestiging Bullam
2520
Female Wing / nursery's
11
3000
2. Start nieuwe vestiging in Bullam nieuwe vestiging Bullam
Dal. p. mnd
Dal. P. jr
In €
350
4200
140
huisbezoeken
1600
19200
640
vergaderingen
830
9960
332
huur
papierwaren diversen
200
2400
80
1000
12000
400
3980
47760
In €
1592
3. Investeringen 18 stoelen
6300
210
5 kantoorstoelen
12500
417
conferentietafel
20000
667
5 bureaus
30000
1000
2 ladenkasten
6000
200
2 printers
5000
167
printer brikama
9000
300
60000
2000
6000
200
1 videocamara
15000
500
1 overheadprojector
30000
1000
1 standbygenerator
25000
833
1500000
50000
400000
13333
2124800
70827
1 fotocopieerapparaar 1 ijskast
bouw multifunkt. Hal aanschaf auto
totale gewenste investeringen 4. Meerkosten vervoer jaarlijkse meerkosten auto
Dal p jr.
In €
brandstof auto
30000
1000
onderhoud auto
18000
600
verzekering auto
15500
516
tot. meerkosten auto p.j.
63500
2116
12
In €
2116
70827
Bijlage 3 De exploitatie van Gadhoh per 1 januari 2009, (inclusief de gewenste salarisverhogingen maar zonder investeringen) ziet er als volgt uit:
1. Salariskosten huidig personeel per 01.01.2009 Gadhoh Hoofdkantoor
19862
Vestiging Brikama
2600
Female Wing / nursery's
6600
2. Gewenste uitbreiding personeel per 01.01.2009 Gadhoh hoofdkantoor
6580
Vestiging Bullam
2520
Female Wing / nursery's
3000
3. Materiële kosten Gadhoh Hoofdkantoor
11453
Nieuwe vestiging Bullam
1592
Vestiging Brikama
1650
Female Wing / Nursery's
6366
4. Gemeensch. kosten
8920
Totale exploitatiekosten
71143
13
Korte samenvatting van gesprekken, gevoerd in Gambia tussen 10 en 31 oktober met diverse vertegenwoordigers / medewerkers van diverse voorzieningen voor doven 1. Stichting `Gehandicapt in Gambia`
Naam project: ‘Future’. Doel is schoolverlaters zodanig toe te rusten dat ze zelfstandig in hun onderhoud kunnen voorzien; verbeteren accommodatie St. John´s. Vervolgens trainen van leerkrachten. (Project “Teach the teacher”). Succes bracht directeur op idee dezelfde lessen te geven aan werkloze schoolverlaters. Directie Female Wing van Gadhoh vroeg zelfde methodiek daar te verzorgen. Men overweegt lunchcafé te starten en zoekt stageplaatsen/werkplekken voor Dove schoolverlaters. Aantal Doven in Gambia afgelopen jaren sterk toegenomen met 40 %. Daarom graag tweede dovenschool in de binnenlanden. In Gambia 55 Nederlandse organisaties actief, waarvan 4 zich bezighouden met Doven. (Stichting Bouwen; Stichting Buganala; Stichting Gehandicapt in Gambia; VSO). De Stichting wil ook Teach the Teacher programma’s opzetten in de vorm van coaching on the job. Stichting Gehandicapt in Gambia gaat subsidieverzoek richten aan Stichting Vrienden van Efftaha. Transport leerlingen groot probleem. Dieselolie duur en bus vaak kapot. Vaak geen elektriciteit; onderzoek naar mogelijkheden plaatsing zonnecollectoren. Grote behoefte aan verder opleiden van onderwijzers , zelfde geldt voor management. Slechte rekenvaardigheden. Rol voor Gambia College zinvol.
2. Gesprek met directie Gadhoh: Dodou Loom en Brian Grant in Kanifing.
Brian Grant is half jaar bij Gadhoh; Kenschetst Gadhoh als een van de betere DPO’s . Powerpoint presentatie : Introduction, Who is sending us, Our mission; What we want to know; Our own possibilities; How we want to work. Opzet zinnig; geen aanvullingen.
3. Startbijeenkomst met medewerkers VSO, St. John’s school, Gadhoh Female Wing
en Gambia College. Unaniem bestond waardering voor ons initiatief. Ook voor de voorwaarden die wij aan uit te voeren projecten stellen: Geen overlap met andere projecten; Geen concurrentie met andere stichtingen; Alleen daar waar lacunes zijn in het aanbod van projecten; Alleen daar waar continuering van het project door de rijksoverheid is gegarandeerd; Alleen daar waar behoefte vanuit het veld naar voren komt. Aanwezigen vroegen speciale aandacht voor opleiding van tolken Gebarentaal; Uitbreiding voorzieningenpakket in provincies; Vanaf begin gesprekken met ministeries /afdelingen Special Needs en Social Work noodzakelijk over voortzetting gestarte projecten; Schoolverlaters; Afstemming tussen onderwijs en welzijn over vraag hoever mainstreaming moet gaan. (Onderwijsbeleid); Elke regio dient over een eigen rehabilitatiecentrum te beschikken waarin samengewerkt wordt met andere DPO’s; Verheldering over aard, omvang en duur van projecten; Vooral: de financiële situatie van zowel onderwijs als welzijn is belabberd.
14
4. Gesprek met mrs. Isatou Sanyang, directeur Female Wing in Kanifing
Financiële problemen organisatie en organisatorische zaken aanleiding voor gesprek. Ondersteuning Zweden loopt in 2009 af, van regering komt geen financiële bijdrage. Gebrek aan getrainde leerkrachten. Personeelsformatie te gering. Salarissen zijn veel te laag. Gezin kan er niet van leven waardoor personeel vertrekt. Financieel
6 maanden achterstand in betalen van salarissen.
Bestemd voor salarissen
Huidige salariskosten per maand D. 8000. Moeten naar in Gambia gebruikelijk niveau. Er zijn wensen voor uitbreiding personeel. Huidige minibus te klein. Alleen SHIA en SDA. (Zweden). Begonnen 1990 - Stopt 2009. Stichting Buganala heeft met Stichting Bouwen nieuwe gebouwen Female Wing gerealiseerd. Zorgden ook voor aanschaf eerste schoolbus. Stichting Gehandicapt in Gambia heeft docenten bakery en sewing bijgeschoold en gezorgd voor verbeterde inrichting lokaliteiten - Hoogte salarissen - Te geringe omvang personeel - Geen klusjesman/conciërge - Geen vervanger directeur bij ziekte of afwezigheid - Schoolbus te klein voor vervoer 22 peuters en benzine / onderhoudskosten onbetaalbaar. - Wil out reachend werken; bezoeken aan gezinnen met Dove kinderen zijn of Dove vrouwen. - Behoefte aan nursary schools op andere plekken. Gambia heeft slechte infrastructuur. Transport leerlingen is over slechte wegen zeer problematisch. Buiten kuststreek gemiddelde snelheid 20 km p.uur. In Gambia geen geld en ondersteuning van overheid. Garantie dat overheid kosten eventueel project na afloop daarvan overneemt noodzakelijk. Directeur geeft in knelpunten volgende prioriteiten aan: 1. Salaris aanpassing 2. Uitbreiding personeel (adjunct directeur) 3. transport
Uitvoeringskosten Samenwerking met NGO’s
Knelpunten
Oplossingsmogelijkheden
Prioriteiten
Op het lesrooster staan naast beroepsvoorbereidende vakken Gebarentaal en Alfabetisering (litaracy). Voor deze vakken geen cursusboeken beschikbaar. Zou graag eenvoudige Engelstalige tekstboeken willen hebben. Ook voor rekenen. Leerkrachten hebben geen enkele opleiding en zijn op grond van vaardigheid in gebarentaal aangesteld. Dus niveau erg laag. Voor taalaanbod geen curriculum. Directeur Female Wing heeft m.b.t wensen later volgende informatie verstrekt: opplussing huidige salarissen naar: Totaal
D. 220.000,--
Totaal
€
kosten uitbreiding personeelsbestand:
15
7333,33
Totaal Totaal
D. 72.000,€ 2400,-
verhoging materiële kosten Totaal Totaal
D. 191.000 € 6366,66
Totale kosten Female Wing in Delasi/Euro Totale kosten in Delasi Totale kosten in Euro
D €
483.000,16.100,-
5. Gesprek met mrs. Nancy Mendy, head of the Special Needs Unit van het ministerie
van onderwijs. Haar unit verantwoordelijk voor hele speciaal onderwijs. Dovenonderwijs is daarvan onderdeel. Haar carrière ooit begonnen als leerkracht St. John’s school. Onderwijsbeleid gaat uit van mainstream gedachte. Twee scholen voor speciaal onderwijs. Auditief en visueel gehandicapten . Bijscholingsprogramma’s op het terrein van onderwijs aan Doven opgezet voor alle leerkrachten in primair onderwijs. Bijscholing bestond uit een eendaagse workshop voor resp. leerkrachten , hoofden van scholen, monitors (inspecteurs). Bedoeling rendement van onderwijs te vergroten. Geen spreiding , er zijn honderden Dove kinderen die geen enkele vorm van onderwijs genieten. Beschikking over mobiel audiologisch centrum. Men heeft itinerant teachers aangesteld die per motorfiets scholen om auditief en visueel gehandicapte kinderen op te sporen en scholen te ondersteunen bij het geven van aangepast onderwijs. Eén itinerant teacher gespecialiseerd in Dovenonderwijs (cursus van 3 maanden). Uitbreiding voorzieningen niveau voor gehandicapten buiten de kuststreek is belangrijkste opgave. Alle hulp die daarbij kan worden geboden is uitermate welkom. Itinerant teachers zijn ‘cream of the teachers’ waarover speciaal onderwijs in Gambia beschikt. Groot tekort aan gekwalificeerde onderwijzers. In samenwerking met Gambia College wordt op kleine schaal (2 studenten) aan verbetering gewerkt. Financiële middelen te gering om elders scholen te bouwen. Itinerant teachers moeten worden ingezet binnen bestaande onderwijsstructuur, dus verbonden aan een school. Toelage van 50 % op reguliere salaris onderwijzer primaire onderwijs. Nursery schools alleen gesubsidieerd indien verbonden aan één van beide scholen in kuststrook. Om die reden geen subsidie voor nurseries Female Wing en Gadhoh. Projecten door NGO’s geïnitieerd na afloop alleen door overheid overgenomen wanneer deze van meet af aan hierbij betrokken is geweest. Dan geeft de regering ‘memorandum of understanding ‘ af aan betrokken NGO. Uit aanschaf braille apparatuur, bus voor leerlingenvervoer, inrichting onderzoekskamer voor kinderen met hoorproblemen blijkt dat overheid zich in wil zetten voor kinderen met speciaal needs. “They do what they can do, but it is not enough”. Huidige NGO-partners zijn: VSO, Unicef en Safe the Children (Zweden). Voor schoolverlaters wordt nog weinig gedaan. Voor blinden wel door micro kredieten. Als eerste prioriteit ziet mevrouw Mendy de verhoging van itinerant teachers om het oosten van het land te kunnen bedienen. We 16
nemen contact op met het Gambia College (mevrouw Isatou Ndow), met stichting Sightsavers over hun projecten voor schoolverlaters.
6. Gesprek met mrs. Lynn Majewski, lecturer aan het Gambia College met als
leeropdracht special education. Onderwerp: eventuele rol Gambia Collega bij opleiding leerkrachten voor primaire en secundaire onderwijs aan Doven, leerkrachten voor nursery school en volwassen educatie binnen Female Wing en opleiding tolken Gambiaanse Gebarentaal. Er zijn twee varianten binnen de opleiding van leerkrachten in het onderwijs : het P.T.C( Primary Teachers Certificate) en het H.T.C. (Higher Teachers Certificate). P.T.C is een 3 -jarige cursus waarvan 1 jaar lessen binnen de opleiding en 2 jaar trainee met coaching on the job. Onderwijspolitiek van overheid gaat uit van mainstream gedachte. Van beide opleidingen bestaat 1/6 uit Special Needs. Curriculum voor Special Needs vastgesteld door overheid en beweegt zich wat P.T.C. betreft op niveau ons MBO. Eigenlijke doel van modules Special Needs is awareness. Erg veel interesse voor dit onderwerp. Hier aandacht geschonken aan gebarentaal / vingerspelling . Gambia College wil proberen uitwisseling personeel Gambia College en scholen voor speciaal onderwijs te bevorderen. Gambia College kan ook rol spelen bij bijscholing niet gekwalificeerde docenten van school voor Doven. Gambia College ook bereid aan opleiding tolken gebarentaal bijdrage te leveren. Noodzakelijk itinerant teachers op te leiden, werkzaam in provincies. Noodzakelijk is een basis vocabulaire gebarentaal. Als hulpmiddel daarvoor zou basiscursus AB-1 model kunnen staan. Deze zou dan ‘vergambianiseerd ‘ moeten worden. Zowel tekstboek als cd-rom. Wellicht project? Gezien hoge frequentie van doofheid zou ook aan bestrijding van oorzaken doofheid moeten worden gewerkt. Een zaak voor minister van volksgezondheid. Lynn maakt zich zorgen over toekomst van haar vak.
7. Gesprek met mrs. Isatou Ndowe, directeur faculteit education Gambia College.
Er zijn al afspraken voor samenwerking. Er worden jaarlijks 2 onbevoegde leerkrachten van St. John’s bijgeschoold en deze school is gewilde stageplaats. Zij beseft dat voor binnenland onderdeel speciaal needs van opleiding onvoldoende is om daar in behoefte onderwijzers te voorzien. Zij is van mening dat aanvulling in de vorm van basiscursus, zoals met Lynn besproken zeer welkom zou zijn. Gambia College heeft 6 maanden durende cursus georganiseerd voor opleiden van itinerant teachers visueel gehandicapten en zou dat in samenwerking met Gadhoh en de St. John’s ook voor auditief gehandicapten kunnen doen. Hulp van buitenlandse specialisten is daarbij noodzakelijk. Mevrouw Ndowe is beducht voor toekomst daar die dan niet meer via VSO beschikbaar zijn.
17
8. Gesprek met directeur van Gadhoh, mr. Dodou Loom.
Het hoofdkantoor heeft de verantwoordelijkheid van alle onderdelen van Gadhoh :The Gambian Association of Sign language interpreters (GASLI),The Gambian Deaf Sports Association (GDSA), Female Wing en Youth Wing. De organisatie heeft afdelingen in Banjul, Barra, Brikama, Farafeni, Soma en Bwiam. Personeelsleden Leden van de organisatie
staf team bestaat uit 13 personen; Totaal: 718.
Aantal doven in Gambia:
Het totaal aantal Doven in Gambia werd in 2008 geschat op ca. 20.000 waarvan een derde deel kinderen. Inkomsten 2007 D. 483.231,-€ 15.101,Uitgaven: D. 448.916,€ 14.029,Banksaldo 31/12/2007: D. 84.558,€ 2642,Van 1994 – 2010 was SDR belangrijkste financier. In 2009 wordt voor het laatst ondersteuning verkregen. Zeer beperkte ondersteuning door overheid
Budget
Betaald door NGO’s Betaald door overheid Welke projecten
Knelpunten
Oplossingsmogelijkheden
Volwasseneneducatie Verbetering maatschappelijke waardering en acceptatie Doven. Opheffen marginalisering. Opbouwen Gadhoh Ontwikkeling GSL Opzetten GSL- cursussen en publicatie gebarenwoordenboeken Training leerkrachten GSL Opleiden tolken en opzetten tolkenservice Ontwikkelen en opzetten toeleiding naar werk Volwasseneneducatie (Alfabetiseringscursussen, Engels, Gezondheid en Hygiëne, verbetering employability.) Leerkrachten hiervoor opleiden. Voor de Female Wing: Empowerment voor Dove vrouwen. Nursery schools voor Dove peuters. Slechte maatschappelijke positie van Doven. Zij worden in samenleving uiterst negatief bejegend. Ouders schamen zich voor Dove kind. Kind ontvangt geen onderwijs. Voor vrouwen geldt dit in dubbele zin. Algemene armoede in het land, slechte hygiëne, Voorzieningen niet verspreid. Er is maar 1 Dovenschool in dichtbevolkte kuststrook. In binnenland zijn honderden Doven verstoken van welke voorziening dan ook. Positie van Gadhoh als organisatie is zwak. Toekomst is onzeker en men beschikt over onvoldoende financiële middelen. Er zijn te weinig itinerant teachers en social workers voor Doven. Recentelijk zijn 5 medewerkers ontslagen op grond van de financiële situatie. Er is geen geld voor de supervisie over de nieuwe branches. 1. Vergroten aantal tolken GSL. 2. Verbetering volwassen educatie / meer variatie bij beroepsvoorbereiding van volwassenen 3. Vergroten aantal branches, betere spreiding over het land. 18
Materiële wensen
4. Oplossen financiële problemen door in te zetten op commerciële activiteiten. 5. Verdere ontwikkeling GSL. (basiscursus GSL) Nieuw meubilair Gadhoh kantoor. Oplossing transport probleem / eigen auto. (geen geld voor bezoek aan branches / geen eigen vervoersmogelijkheden) Tweede gebouw in Brikama voor nursery school Oplossing van financiële problemen
9. Gesprek met de 4 tolken GSL: mr. Yahya Jabbi, Mr. Alagie Damph, mr. Alagie Jemmeh, mrs. Kaddy Bojang.
Team tolken GSL is ondergebracht bij Gadhoh. Is daarbinnen eigen organisatorische eenheid: The Gambia Association of Sign Language interpreters (GASLI). Team bestaat sinds december 2003. Er is enorme behoefte aan training. Men werkt nu vooral binnen Gadhoh en incidenteel daarbuiten voor politie, justitie (rechtbank) en ziekenhuizen. Bevolking weet dat dienst voor gebarentolken bestaat maar weet ze vaak niet te vinden. Er komt binnenkort trainer uit Engeland (VSO) die drie jaar lang met het team zal werken aan verbetering van vaardigheden en uitbreiding aantal. Onduidelijk of trainer over alle vaardigheden beschikt om dit te kunnen. Misschien behoefte aan iemand van hoger niveau. Daarom zou het heel goed zijn wanneer iemand van Tolkenopleiding Utrecht op deelterreinen helpt. Ook werd gevraagd naar training in Engels. Er is behoefte aan gedragscode (manual) en aan sociale vaardigheidstraining.
10. Gesprek met mr. Daniel Mendy, hoofd van de Sint John’s school for the Deaf.
De St. John´s school for the Deaf is de enige school voor Doven in Gambia. Directeur is dé autoriteit op gebied van onderwijs aan Doven. Door komst van buitenlandse hulp werden kinderen In vijf jaar tijd blootgesteld aan achtereenvolgens oralisme, TC en gebarentaal. School groeide van 40 naar 230 leerlingen. Personeel van 4 naar 34. Leerkracht – leerling ratio was aanvankelijke 1-10, maar verhoogd naar 1-12. In 1993 voerde school Engels met gebaren in. School beschikt over eigen audicien ( technicus). Er zijn slechts 3 opgeleide leerkrachten voor onderwijs aan Doven. Rest bestaat uit onderwijzers voor regulier onderwijs die inservice training voor onderwijs aan Doven krijgen. Zeer rudimentair. Het idee om niet specifiek opgeleide leerkrachten ondersteuning te bieden door training on the job, ontmoette aanvankelijk scepsis. Omdat het vaak niet systematisch genoeg gebeurd. In het algemeen merkte hij op dat de tot nu toe geboden cursussen erg weinig diepgang hebben. Dat geldt ook voor cursusaanbod dat Malcolm Gardner heeft verzorgd; het blijft basic. Voor didactiek en sociaal emotionele ontwikkeling is helemaal geen aandacht. Mr. Mendy maakt zich grote zorgen over toekomst van onderwijs aan Doven. Er zijn slechts 3 personen die verstand hebben van deze vorm van onderwijs. Ze worden alle drie oud en er is geen opvolging. Op vrijdagochtend krijgen alle leerkrachten 2 uur lang les in gebarentaal. Een grote zorg is de begeleiding van schoolverlaters naar werk. 19
Salarissen personeel worden betaald door overheid, ook rekeningen aanschaf van gereedschap. Onderwijzers krijgen toeslag van 50% op reguliere salaris onderwijzers. De schoolbus biedt ruimte aan 36 kinderen maar in de praktijk propt men er zoveel mogelijk kinderen in (meer dan 50) Er zijn maar weinig Doven die het zelfstandig redden. Ter illustratie: dag voor ons gesprek werd mr. Mendy vier keer door schoolverlaters gevraagd of hij geen werk voor hen had. Om hieraan wat te doen wil school graag stuk grond verwerven waarop boerderij kan verrijzen. Hier zou vee kunnen worden gehouden (kippen, konijnen, varkens, schapen) en landbouw worden bedreven. (groenten en cashewnoten) Verkoop van deze producten zou fors aantal Doven training kunnen bieden en inkomen. Geld voor aankoop van dergelijk terrein ontbreekt echter. (Voor 1 hectare is D.400.000,- nodig.) De zorg voor schoolverlaters en volwasseneducatie behoort volgens Mendy tot het werkgebied van Gadhoh. Zij zouden voor hun rechten moeten vechten bij het ministerie van onderwijs. Relatie tussen St. John’s en Gadhoh was/is gevoelig. Er zijn erg veel Dove kinderen die geen onderwijs genieten. Er zijn plannen voor het opleiden van itinerant teachers die vanuit regionale rehabcentra opereren en zo per motorfiets de plaatselijke mainstreamscholen adviseren en ondersteunen betreffende onderwijs aan Dove kinderen. Momenteel is er 1 leerkracht van de school vrijgemaakt om als itinerant teacher te functioneren. Binnen andere 5 regio’s gebeurt nog niets. Mr. Daniel Mendy stelt voor om als project een pilot te starten met één rehab-centrum met als doelstelling een andere te openen in andere regio. Hiervoor is nog geen geld beschikbaar. Mocht in samenwerking met Gambia College opleiding komen voor itinerant teachers dan juicht hij dat toe en zou hij vanuit zijn school daaraan een bijdrage willen en kunnen leveren. Een groot probleem is de standaardisatie van de Gambiaanse Gebarentaal. Mr. Mendy verwelkomt idee basiscursus. Hij denkt dat dat een gemeenschappelijk project moet worden met stuurgroep waarin Doven en horenden (waaronder medewerkers St. John’s) het eens worden over standaard. Dat is nodig voordat cursusboek en videoband/cd gemaakt kan worden. De achterstand in onderhoud gebouwen is dramatisch. Alle lokalen oudste vleugel hebben lekkages. Sanitair is erbarmelijk; men heeft om hier iets aan te doen eerst maar latrine gegraven! Liliane fonds betaalt voor 18 leerlingen schoolgeld.
11. Gesprek met de VSO programma manager, mrs. Ndella Paye - Colley
VSO (Voluntary Service over Seas) afd. Gambia onderscheidt drie programma’s: Education , Sustainable rural livelyhood en Disability. Er worden slechts enkele voorwaarden gesteld aan samenwerking met DPO ‘s (Diabled Persons Organisations). Er moet bestaande organisatie zijn voorzien van staf, al dan niet professioneel, en bestuur. VSO –Gambia heeft niet beschikking over eigen middelen behoudens voorziening voor kleine projecten die per project niet meer vergen dan duizend Engelse Pond. (Small project fund.) Tegenwoordig zoekt men gericht naar ervaren, soms gepensioneerde vrijwilligers die voornamelijk worden ingezet op programma’s, niet alleen op micromaar ook op meso -en macroniveau. Bijvoorbeeld beïnvloeding van overheidsbeleid. Bevordering van bewustzijn. VSO - Gambia voert de projecten uit zonder financiële steun van Gambiaanse overheid. Gehandicaptenproblematiek heeft nog maar kort aandacht van overheid. Er is geen gehandicaptenbeleid. Om dit beleid van de grond te krijgen is VSO in gesprek met overheid en wil deze steunen door ontwerp voor gehandicaptenbeleid op te stellen. Daarom adviseert men ons contact op te nemen met ambtenaar Sociale 20
Zaken, ook in verband met onze wensen m.b.t. volwasseneneducatie voor Doven. Een ander probleem is het gebrek aan itinerant teachers voor doven. Op vraag of samenwerking mogelijk zou zijn tussen VSO en Stichting Vrienden van Effatha antwoordde mevrouw dat deze voor de hand ligt aangezien nu al twee personen zich bezig houden met Gadhod, met tolkenopleiding en met afdeling Special Needs van Gambia College. Aan eind van de bijeenkomst brachten wij de door ons gesignaleerde bottlenecks m.b.t. hulpverlening aan Doven ter sprake. De volgende zaken kwamen aan de orde:
onderwijs en
There is only one nursery school, supported by the government for deaf children. All the other ones e.g. the ones connected to the Female Wing and the one in Brikama are fully dependent on foreign aid. The Gambian government does not provide funds for adult education. No counseling and social work e.g. available for Deaf persons. Maintenance of facilities of St. John’s is not paid by the government. Transport facilities, school busses, is only possible with foreign help. Hearing aids are not provided for by the Ministry of Health. The fast majority of teachers in Deaf education has not sufficiently been trained in Deaf education. Provided courses have been run by foreign volunteers. Development of sign language stocks because of too many different approaches by foreign input and consequently creating lots of confusions. Interpreters had a limited training. There is a desperate need for more training; they don’t have the possibility to provide help in the regions. There is a lack in manpower and money. Deaf education in support of the Deaf is limited to the coastal area. Hundreds of Deaf youngsters do not get any education at all. Training itinerant teachers is at the moment only a matter of discussion. As a pilot St. John’s provided for one of their teachers to do some outreaching work in region 2. There are no rehab centers in the region where itinerant teachers could do their work. Financial situation for all the participants in Deaf education and social work for Deaf is extremely difficult. The help from Sweden for Gadhoh and the Female Wing stops in 2010. No alternative has been found yet. The World Health programme for food has been terminated. Consequently there are no financial means to provide for the meals. Bottlenecks werden herkend en waren niet nieuw. Als belangrijke toevoeging werd de moeizame totstandkoming van sign language genoemd. Het verdient hoge prioriteit om daaraan verder te werken. VSO raadt Stichting Vrienden van Effatha aan hiervan een project te maken.
12. Klassenbezoek aan de St. John´s school for the Deaf.
Aanleiding voor bezoek: indruk krijgen gang van zaken verschillende klassen m.b.t. litaracy en Gebarentaal. In grade 3 zitten vandaag 23 kinderen Dubbel aantal omdat collega ziek is. Kinderen zitten in u- vorm en krijgen les in lezen/taal. Voertaal op St. John’s is Engels ondersteund met gebaren. Leerkracht spreekt en maakt voor elk woord een gebaar. Ook voor lidwoorden en hulpwerkwoorden. Geheel maakt onnatuurlijke indruk, zonder enige zinsmelodie. Verloop les is al volgt. Leerkracht leest verhaaltje op bord voor. Met stok wijst ze elk 21
woord aan. Daarna vertelt ze verhaaltje aan kinderen zonder tekst aan te wijzen. Leerlingen letten goed op. Vervolgens gebaren alle leerlingen verhaaltje. Dan worden leerlingen een voor een voor bord gehaald, krijgen stok in handen en gebaren de zinnen. Nadat vijf leerlingen voor de klas hebben laten zien wat ze kunnen, worden er vragen gesteld. Deze vragen staan ook op bord. Na les gevraagd of ik les mocht overnemen. Leerlingen kregen opdracht naar woorden/gebaren te zoeken in verhaaltje op bord. Waar staat tv? Waar staat compound? enz. Leerlingen duidelijk niet gewend iets anders te doen dan hetgeen is voorgedaan. Na taalles kwam vakleerkracht art and craft binnen. Dove leerkracht zeer nonchalant, maakt zonder te groeten of iets te zeggen/gebaren op bord vijf tekeningetjes, daarnaast een woord . Lijst bestond uit: armchair, teapot, table, switch, picture, met als thema erboven geschreven: Home and House. Nadat leerkracht deze woorden met onvermijdelijke stok in hand had voorgedaan, kregen veel leerlingen individuele beurt voor de klas. Opvallend was dat niemand de woorden aanwees, ze wezen alleen de tekeningen aan. Binnen 5 minuten was klas in chaos. Gevraagd of ik les mocht overnemen. De leerlingen kregen opdracht per tekening een associatie te maken. Opdracht gevisualiseerd door achter tekeningen volgende schema te zetten. Schakelaar + ………………………+ ………………………….. + ……………………………………. Enkele leerlingen associeerden er lustig op los. Thuis, naar bed, avond, slapen, eerst licht uit. Uit/aan mag niet. Niet spelen. Enz. Bezoek aan grade 4. Na ochtendpauze, waarin leerlingen voor 1 dalasi bord rijst met saus kregen, bezocht ik taalles gegeven door Dove leerkracht die Engels sprak met leerlingen. Leerkracht volgt opleiding aan Pedagogische Academie (Gambia College), alles zonder tolk! Gang van zaken tijdens deze les identiek aan hiervoor beschreven les. Groep bestond uit 12 leerlingen. Leerlingen waren iets ouder. In de klas was het veel rustiger dan in de gecombineerde groep. Na afloop lessen sprak ik met alle leerkrachten die in leslokaal zaten te eten. Als belangrijkste gespreksthema’s kwamen naar voren: We hebben meer training/opleiding nodig; gebarenboeken van Gadhoh zijn niet goed. Kunnen we niet gebruiken. Verschillende gesprekken: Na deze les heb ik gesproken met art teacher, horende leerkracht. Hij had geen leerlingen maar vertelde uitvoerig over wat hij deed met zijn klas. Communicatieproblemen had hij weinig want alles in handenarbeidles concreet. Leerlingen zien wat ze moeten doen. Lokaal royaal voorzien van producten leerlingen. Tenslotte technicus bezocht die oorstukjes maakt in redelijk uitgeruste werkplaats. In ruimte ook cabine waarin hooronderzoek gedaan kan worden. Deze wordt (nog) niet gebruikt vanwege problemen met elektriciteitsvoorziening. Opmerkingen.: De taallessen die ik heb gezien vormen karikatuur van wat taalles zou moeten zijn. In klas is vrijwel uitsluitend eenrichting verkeer. Leerkracht vraagt, leerling antwoordt. Vragen die gesteld worden komen uitsluitend van leerkracht. Zelf iets bedenken, iets zeggen, iets vragen heb ik niet waargenomen. Gebruikte methode, Engels met gebaren, doet zeer onnatuurlijk aan. Veel gebaren die worden gemaakt zijn fout. Voorbeeld: oma maakt jurk. Leerling gebaarde ‘naait’; fout zegt leerkracht, moet zijn ‘maken’ en gebaart ´bouwen´. Leerlingen gebruiken geen gesproken Engels; aan uitspraak werd niets gedaan. Ook voor mimiek geen enkele aandacht. Leerlingen handelen als robots die woord voor woord opdreunen in gebaren. Suggesties die ik leerkrachten aan de hand deed, vielen in goede aarde. “Dat ga ik morgen direct doen”, zei juf toen ik haar foefje aan de hand deed. Doe eens iets aan associatiespelletjes.
13. Klassenbezoek aan de Female Wing.
Bezoek aan de kleutergroep: 8 kleuters zitten op een rij. Juf staat voor klas met aanwijsstok. Op bord is volledige alfabet geschreven in kapitalen. Kleuters moeten letters die juf aanwijst nadoen. Eerst als hele groep, 22
daarna individueel voor bord. Kinderen hebben geen idee wat ze aan het doen zijn. Een paar leerlingen kennen toch het handalfabet. Echter alleen maar vanaf begin. Halverwege beginnen lukt niet. Een spelletje in zoeken naar een letter leverde weinig op. Tijdens de les kwam het hoofd Female Wing binnen en gaf elk kind plastic zakje waarin reflector die op jas of rugzak kan worden genaaid. Uiteraard vonden kinderen dit presentje veel interessanter dan les in vingerspellen. Juf besteedde echter geen enkele aandacht aan mooie cadeau. Heb gevraagd les te mogen overnemen en vroeg kinderen met ja of nee te antwoorden als ik plaats aangaf waarop reflector vastgemaakt kan worden. Op jas/ hoofd/schouder/ In oor? Op bord? enz. In lokaal was veel speelgoed aanwezig. Of ermee wordt gespeeld is de vraag? Les veroorzaakte veel onrust, ruzietjes, huilpartijen, weglopen enz. Juf was Doof en heeft geen enkele opleiding genoten. Bezoek aan de groep volwassen educatie: Ook hier op het bord een les. Thema is: Who am I. Les bestond uit zinnen als: I like to jump; I like to read; I like to climb a tree. Ook ontkenningen van deze zinnen stonden op bord. Zinnen werden uitvoerig door Dove leerkracht voorgedaan en uitgespeeld. Hij klom bijna in rooster voor raam. Vrouwen genoten van presentatie. Na klassikaal de zinnen te hebben gebaard, werden leerlingen individueel gevraagd op te staan en zin te gebaren. Ook hier geen enkele vraag naar leerlingen of vraag aan leerkracht. Heb vervolgens leerlingen aantal vragen gesteld. If you are home, what do you like to do? Aarzelend kwamen antwoorden, iedereen bleek eigen favoriete bezigheid te hebben. Daarna deze oefening gekoppeld aan de vorm: eerst ….. klaar, dan…………… Opmerkingen: Net als lessen op St. John’s school waren lessen op de Female Wing kort te omschrijven als dril lessen. Onderwijs aan Doven schijnt te bestaan uit schrijven op bord en vervolgens woord voor woord deze zinnen te gebaren. Eerst klassikaal en vervolgens individueel. Van enige communicatie van leerlingen naar leerkracht geen sprake. Kleuters krijgen ook deze vorm van lessen aangeboden. Totaal niet passend bij hun ontwikkelingsniveau.
14. Bezoek aan Brian Grant, VSO - Ed
Doel bezoek: Brief opstellen om toegang te krijgen tot Ministerie van Sociale Zaken. Zonder brief geen toegang tot de directeur. Duidelijkheid krijgen over de financiële situatie van Gadhoh en Female Wing en over reden waarom Zweden geen geld heeft gestuurd. Uitkomsten: Brief is opgesteld en per koerier bij ministerie bezorgd dit in verband met tijdsdruk. We zijn hier nog maar een week. Over financiële probleem: VSO heeft indruk dat sprake moet zijn van misverstand want accountantsverklaring en financiële cijfers 2007 zijn eind januari al naar Zweden gestuurd. Op een of andere manier stelde dit Zweden niet tevreden. VSO is ervan overtuigd dat er geen geld in de achterzak is verdwenen en dat bestedingen verantwoord zijn. Vervolgens is wensenlijstje van de directeur van de Female Wing besproken; ook overzicht van inkomsten en uitgaven. Afgesproken wordt dat komende maandag in overleg met ons en Gadhoh een soortgelijke lijst zal worden opgesteld met betrekking tot wensen Gadhoh head office. De financiële opstelling van het wensenlijstje acht Brian alleszins redelijk. Ook de salariswensen van de directeur.
15. Bezoek aan Jahya Jabba, tolk - Harry
23
Doel van het bezoek: Opheldering verkrijgen over verschillen in GSL varianten die gebruikt worden op St.John’s school en in Dovengemeenschap. Verloop van het gesprek: Hoewel geen afspraak is gemaakt blijken tolken wel tijd te hebben voor aantal vragen. Na aan Dodou Loom, de directeur, verteld te hebben wat reden van mijn bezoek is, sprak ik eerst met Jahya Jabba. Tijdens gesprek schoven de andere tolken aan. Op school heb ik gehoord dat gebarenboeken van Gadhoh niet gebruikt worden en niet bruikbaar zijn. Afgebeelde gebaren zijn naar mening van leerkrachten totaal verschillend van wat op school gangbaar is. Jahya vertelt mij dat op school gekozen is voor Engels ondersteund met gebaren. Leerkrachten zijn niet opgeleid in GSL en krijgen één keer per week les van horende docent. Volgens Jahya zou zij dat niet moeten doen, want zij is geen native signer. Gebaren op school zijn allemaal geleend en de Doven zijn tegen deze gebaren. Zij willen alleen oorspronkelijke Gambiaanse gebaren en geen borrowed signs. Volgens Jahya zijn the Gambian signs, natural signs! Gebarenboeken zijn tot stand gekomen door activiteiten van Sign language development team. In dit team werken 6/7 personen. Zij bepalen aan de hand van opgestelde lijst woorden welk gebaar zal worden vastgelegd. Tolken adviseren over Engelse woorden die men niet begrijpt. In verleden zijn er een drietal bijeenkomsten geweest met St. John’s om gezamenlijk te werken aan standaard lijst gebaren. Maar dit is geen succes geworden en gestopt. Op mijn vraag een tiental concrete verschillen te noemen tussen gebaren kwam Jahya met twee verschillen. Gebaar voor jaloers is op school (bijna) het Nederlandse gebaar, Doven in Gambia gebruiken totaal ander gebaar. Hetzelfde geldt voor het gebaar voor nodig. Dat alle gebaren anders zijn, klopt dus niet.
16. Bezoek aan de afdeling Brikama van Gadhoh
Gadhoh heeft op 6 verschillende plaatsen in het land nevenvestiging. Deze afdelingen functioneren wat dagelijkse gang van zaken betreft, onafhankelijk van centrale organisatie. Zij hebben eigen budget binnen totaalbudget van GADHOH. Daarnaast ontvangen zij van Ierse particulieren en lokale overheid wat subsidie. In Brikama werken overwegend vrijwilligers. In gebouw worden allerlei activiteiten ontplooid: lesgeven aan kleuters en wekelijks gebarenlessen aan volwassen Doven. De Dovenclub, die 3 keer per jaar bijeenkomt(!) en de voetbalclub hebben in dit gebouw hun thuis. Het gebouw, dat te klein is, wordt gehuurd. Plannen voor nieuwbouw. Er was al optie op stuk land maar koop hiervan is op laatste moment afgeblazen. Stichting Buganala is grote motor achter dit nieuwbouwproject. (Stichting Vrienden van Effatha heeft voor aankoop bedrag van € 10.000 gedoneerd.) Wat nursery school betreft: er staan 14 kinderen aangemeld, maar ongeveer de helft komt. Vervoer is groot probleem. Ouders hebben hiervoor geen geld. Vorig jaar zijn er 4 leerlingen geplaatst op St. John’s school. Dat aantal zou groter zijn geweest, wanneer afstand naar St. John´s kleiner zou zijn. Gebarentaalcursus: Elke week wordt lesgegeven aan twee groepen. Per groep zijn er ca. 10 cursisten, voornamelijk mannen in leeftijd van 20 – 45 jaar. Er zijn drie leerkrachten bezig, waarvan één stagiaire. De les die wij zagen ging over thema eten en drinken. Op bord verscheen lijst van 15 woorden. Deze woorden werden door docent een keer voorgedaan (in gebaren). Daarna kreeg elke cursist opdracht hele lijst te gebaren. Het bleek al gauw dat cursisten moeite hadden met lezen van de woorden. Ondertussen vertelde cursist ons in gebaren dat meesten nooit naar school waren geweest. Gebaren leverden geen enkel probleem op. Die waren allang bekend. Vraag kwam op: is dit leesles of les gebarentaal? Aandacht voor gebarentaal elementen was er in het geheel niet. Geen enkele opmerking over handvorm, over mimiek, eén op één relatie enz. Toen 24
leerkracht bord schoonveegde en nieuwe lijst woorden met als thema gevoelens en emoties, gebruikte ik de tijd om iets te vertellen over NGT. Verschillen en overeenkomsten met GSL. Daarna opdracht om met 1-hand zoveel mogelijk gebaren te bedenken. In tweede groep werd op meer inspirerende manier lesgegeven. Alhoewel ook hier een lijst op bord stond, was optreden leerkracht verademing om te zien. Er werd van alles verteld over bijv. rijst, manier van verbouwen, kosten van rijst enz. en er was zelfs interactie met de groep. Ik zag voor de eerste keer iemand uit de groep vragen stellen en opmerkingen maken. Didactische werkvorm was in deze groep veel beter. Mimiek van leerkracht was uitstekend. Het is nogal navrant te zien hoe volwassen mannen en vrouwen bezig worden gehouden met woordenlijstjes die thuishoren in groep 1 of 2 basisschool. Ook als in aanmerking wordt genomen dat gemiddelde cursist analfabeet is, dan nog is lesgeven met lijst woorden bijna bizar te noemen.
17. Overleg met directie Female Wing.
Aanwezig: Isatou Sanyang en tolk. Doel van gesprek was antwoord verkrijgen op vragen die gerezen zijn naar aanleiding van het door Isatou ingediende overzicht van wensen: Hoe hoog is het budget voor de Female Wing in 2007 geweest? Vanuit Zweden is voor 2008 bedrag van 30.000 Zweedse kronen toegezegd. Uit overzicht blijkt dat daarvan slechts 15.000 is ontvangen. Wanneer komt rest? Normaal is per 1 november 10/12 deel van budget van lopende jaar opgesoupeerd. Nu belopen uitgaven slechts ca. 1600 Euro. Is mij niet duidelijk. Jaarbudget is immers ca. 7000 Euro! Hoeveel rekeningen staan er nog open? Tot wanneer zijn er salarissen betaald? Waarom is het nog resterende tegoed over 2007 (12.000 Zweedse Kronen) nog niet overgemaakt? Zijn er problemen met de Zweedse subsidieverstrekker? Verloop van het gesprek: totale budget over 2007 bedroeg D. 225.100,--. Begroting voor 2008 gaat uit van D. 195.100,-- In Euro respectievelijk € 7034,-- en € 6097,--. Op 8 september heeft Female Wing bedrag van 15.000 Zweedse Kronen van SHIA ontvangen. Omdat SHIA enige financier is leverde dat dus grote problemen op: salarissen konden niet worden betaald. Dat werd voor lief genomen in verwachting dat het wel goed zou komen en men nam contact op met Zweden met de vraag waarom geld uitbleef. Toegezonden rapportage was immers qua vorm en inhoud vorm dezelfde als in voorgaande jaren. Gadhoh en Female Wing kregen te horen dat beide auditrapporten onvoldoende inzichtelijk waren. Men kreeg opdracht andere auditor te zoeken voor het onderzoek naar financiële bestedingen. Dat gebeurde; resultaten zijn opgestuurd naar Zweden. Alles zou toen in orde zijn en daarom verwachtte men het geld spoedig. Dit bleef tot september echter uit. Wanneer tweede tranche van toegezegde subsidie binnenkomt, weet Isatou niet. Zij heeft met het bedrag van 15.000 kronen de salarissen tot en met augustus kunnen betalen maar salarisbetaling loopt nu dus weer twee maanden achter en er moeten nog rekeningen betaald worden voor social security D 7200,-- en de internet aansluiting D 7000,- (Totaal € 323,--). De directeur weet niet waarom de uitbetaling van het saldo op 2007 niet heeft plaatsgevonden. Omdat Gadhoh ook problemen heeft met de betalingen uit Zweden neemt Ed dit mee in het gesprek met Dodou Loom. Op basis van het besprokene zal de directeur het eerder verstrekte overzicht van wensen aanpassen.
25
18. Overleg met directie Gadhoh head office
Aanwezig: Dodou Loom, directeur; Brian Grant, adviseur; 2 tolken Doel van: We willen lijstje met wensen annex overzicht van inkomsten en uitgaven ontvangen zoals Isatou heeft gemaakt voor Female Wing; willen weten wat er aan de hand is met subsidiegever uit Zweden. Waarom komt die zijn verplichtingen niet na? We willen toestemming om zo nodig contact op te nemen met Zweedse subsidiegever. We willen duidelijk hebben over budgetten van de branches en hoe die zich verhouden tot totaalbudget van Gadhoh Verloop van het gesprek: We spreken onze zorgen uit over de situatie waarin Gadhoh verkeert. Uit diverse gesprekken hebben we begrepen dat salarissen al geruime tijd niet zijn betaald. Directeur vertelt dat toegezegde subsidie over 2008 lange tijd is uitgebleven. Toegezegd is bedrag van 120.000 Zweedse kronen waarvan pas in juni derde deel is binnengekomen (40.000 Zweedse kronen). Dodou heeft hierover het afgelopen half jaar uitvoerig met Zweden gecorrespondeerd. Analoog aan verhaal van directeur Female Wing meldde Dodou dat oorzaak lag in onvoldoende audit verslag. Er werd een meer gedetailleerde audit verlangd, die alsnog werd uitgevoerd. Hiermee nam SHIA genoegen; toch werd slechts gering deel van geld overgemaakt. Tot op heden weet men niet waarom. Ed vroeg toestemming contact op te nemen met Zweedse organisatie omdat Cees IJsendoorn van Stichting Buganala van Zweedse zijde gehoord heeft dat alle voor 2008 toegezegde bedragen m.b.t. Gadhoh en Female Wing zijn overgemaakt. Ed wil een overschrijvingsbewijs uit Zweden zien te bemachtigen waarmee vast te stellen is of dat ook echt zo is. Mocht dat zo zijn, dan ligt er in Gambia een probleem en moet daar uitgezocht worden wat er is misgegaan met de transfer van het geld. Gevraagde toestemming wordt verkregen. Dodou zou zeer gelukkig zijn wanneer er duidelijkheid zou komen. Het wensenlijstje zoals aangeleverd door Isatou wordt met Dodou besproken. Deze is bereid - voor woensdageen soortgelijk lijstje aan te leveren, waarin opgenomen wensen en overzicht van inkomsten en uitgaven. Met betrekking tot deelbudgetten deelt Dodou mee dat elke branche eigen budget krijgt toebedeeld vanuit algemeen budget. Daarvan kunnen lopende uitgaven ter plekke worden gedaan. Het vaste Gadhoh-personeel dat op branches werkzaam is staat op totaal-begroting. Voor Female Wing heeft Zweedse subsidiegever aparte begroting gevraagd. Female Wing onderhoudt dus eigen subsidierelatie met Zweden. Algemeen directeur van Gadhoh blijft echter eindverantwoordelijk voor alle onderdelen van Gadhoh, inclusief Female Wing: Directeur van de Female Wing dient zich te bewegen binnen door algemeen directeur Gadhoh vastgestelde financiële grenzen.
19. Gesprek met de directeur van het Ministerie van Sociale Zaken, mrs. Fanta B. Sisay
Doel van gesprek: We willen bekendheid geven aan onze opdracht; willen onderzoeken welke projecten op ondersteuning Gambiaanse overheid kunnen rekenen en welke condities in acht moeten worden genomen; willen aantal mogelijke opties voor projecten voorleggen en bezien of deze op steun overheid kunnen rekenen. Aanwezig bij het gesprek: Mrs. Fanta B. Sisay; David, VSO vrijwilliger uit Oeganda; hoofd afdeling hulpmiddelen gehandicapten. Het gesprek verliep als volgt:
26
Introduction: Thanks for receiving us; Who are we; Whom do we represent; What is our mission; What did we find out while being here; We would like to know the Gambian’s government’s policy in dealing with deaf people: Mrs. Sisay stelt het op prijs dat we met zoveel sleutelfiguren hebben gesproken. Zij somt aantal onderwerpen op die volgens haar van groot belang zijn voor doelgroep Doven: Allereerst: uitbreiding van bestaande disability centrum; vervolgens prioriteit ontwikkelen en standaardiseren gebarentaal. Het liefst internationale vorm daarvan. Leerkrachten moeten daarin worden getraind en niet alleen zij. Er moeten meer tolken worden opgeleid. Ze zijn nodig bij doktersbezoek en justitie. M.b.t. Volwasseneneducatie: hier is vaardigheidstraining noodzakelijk. Volwassen Doven moeten zichzelf kunnen redden in eigen omgeving en in eigen levensbehoeften voorzien. Mevrouw Sisay merkt op dat regering niet overal voor kan zorgen omdat ze over beperkte middelen beschikt. Are there any projects that could be beneficially to the Deaf in which our Foundation and your government could take part? A lot of activities concerning Deaf people belong to the field of Welfare. The main organization for the Deaf is Gadhoh, whose director invited us to come to The Gambia, asking our foundation to support them. Does the Gambian government consider supporting Gadhoh’s welfare activities? At the moment Gadhoh is financially supported by Swedish organization. This help decreases every year; in 2010 it will be terminated. Our foundation might consider taking over Swedish position. Before doing so the foundation would like to know future role of government in supporting Gadhoh. Mevrouw Sisay merkt op dat Gadhoh wordt ondersteund door buitenlandse NGO. Ministerie is daarbij nooit betrokken geweest en heeft geen inzicht in financiële constructie die is bedacht. Ministerie heeft dus nooit middelen gereserveerd voor situatie die zich voordoet als financiële relatie wordt beëindigd. Als Stichting Vrienden van Effatha iets zou kunnen doen om problemen op te lossen dan zou zij dat toejuichen. Gezamenlijk zou dan onderzocht kunnen worden naar een constructie waarin ook overheid rol speelt en duurzaamheid is verzekerd. Merkt verder op dat er nooit geld apart beschikbaar zal komen voor alleen Gadhoh of St. John’s maar altijd voor Dovengemeenschap. Genoemde partners moeten dus samenwerken. Wij spreken onze zorg uit over continuering van diensten voor doven. Regering heeft al grant (subsidies) afgegeven voor speciale programma’s. Besteding van deze subsidie hebben ze in eigen hand. Bovendien geeft overheid technische ondersteuning zodat ze kunnen functioneren. After leaving school many deaf persons can’t find a job. At the time there are little facilities available to help them being self-supporting. Our foundation might consider starting some project to improve this situation. Do you see any role for the Gambian government to support such a project? Would the government be willing to take over such a project after some years? Mevrouw Sisay merkt op dat self supporting maken van Doven onderdeel is van beleid overheid. Elke actie in die richting zal ministerie ondersteunen. Per geval moet worden bekeken of betreffende project behoort tot Sociale Zaken of tot Onderwijs As far as we know, no counseling or social work is available for the Deaf. If so, will the government make specialized facilities available to the Deaf or will only mainstream help be available to them? Do you see any possibility training mainstream social workers in helping the deaf? Could our foundation be of help? Bijscholing van social workers van groot belang. Een initiatief van Stichting Vrienden zou zeer worden verwelkomd. Opleiding van itinerant teachers is wellicht van nog groter belang, maar dit behoort tot het terrein van het Ministerie van Onderwijs. Is the Gambian government willing to provide micro credits for Deaf people or to support such an initiative if taken by our foundation? Sommige DPO’s kregen lening. Dat zou ook kunnen voor Doven. Self supporting maken van groepen Doven door eigen bedrijf te laten opzetten vereist naast beroepsvaardigheden ook management vaardigheden. Die moeten getraind worden.
27
20. Slotbijeenkomst op het VSO kantoor
Aanwezig: Brian Grant, VSO; Dodou Loom, Gadhoh; Isatou Sanyang, Female Wing; Daniel Mendy, St. John’s school for the Deaf; David, VSO- vrijwilliger bij Ministerie van SZ; twee tolken; Lynn Merkovski , Gambia College: Programma manager VSO- kantoor; Abubakar Kule, VSO vrijwilliger uit Oeganda We begonnen met de volgende inleiding: The past three weeks we have been speaking to all of you. You have been so kind to receive us. The results of all these meetings will be shown to you on a handout which we will discuss with you in this meeting. The layout of this handout is as follows. We indentified 5 subjects : development, human recourses, facilities, maintenance and finances. These subject have been divided into a number of subcategories. The remarks we could find in the written report of our meetings with you, is listed in the column bearing the name of your organization. In this way we provide you an overview of the information we got. Er werd een leespauze ingelast; aanwezigen bestuderen handouts. Reacties: Dodou Loom (Gadhoh): wil noodzaak toelichten van uitbreiding staf. Onduidelijk waar dat staat. Er moeten nieuwe leerkracht worden aangetrokken voor uitbreiding adult education. Daniel Mendy: Gadhoh wordt niet gesteund door regering. Alleen salarissen van leerkrachten bij St. John’s worden door overheid betaald. Dat verklaart wens salarissen bij Gadhoh te verhogen. Dodou Loom: Er is momenteel probleem met uitbetaling salarissen. Overheid springt niet bij. Aanvullende informatie: nu hebben we 1 busje. Die is van nursery-school. Om ontwikkeling branches mogelijk te maken hebben we zelf voertuig nodig. We moeten het vervoer meer economisch maken. Isatou Sanyang (Female Wing) : High fuel cost’ is onduidelijk voor mij. Moet duidelijker. (bedoeld wordt brandstofgebruik bus) Belangrijk is ook uitbreiding staf, met name oppasser. Ook belangrijk is dove vrouw aan te stellen die op markt goederen kan verkopen. (Lamin shop) Daniel Mendy : m.b.t. sign language books: er zijn verschillen tussen Gadhoh en de school. Bedoeling was één boek te maken. Kan hiervan aantekening worden gemaakt? Op school wordt nu gebruik gemaakt van BSL gebarenboeken als bron van informatie voor nieuw te bedenken gebaren. Lynn Merkovski (Ganbia College) : overnemen van lessen: hier moet verduidelijkt worden : lestaak overnemen van vrijwilliger en niet door. Waar staan itinerant teachers? Er moeten wel cursussen worden ontwikkeld voor deze functionarissen. Programma manager VSO: Wat wordt bedoeld met ’increasing infrastructure’? (ondersteuningsvoorziening t.b.v. mainstreamscholen op het gebied van onderwijs aan de disabled). VSO is geen fondsenwervende organisatie. Dus VSO zal alleen mensen kunnen sturen die ervaren zijn op gebied Special Education. Bijv. Lynn als VSO docent werkzaam op Gambia College. Wel wordt aan fundraising advisering gedaan. Op Gadhoh hebben we het gehad over verbeteren Engelse vaardigheden t.b.v. tolken. Dit geldt niet alleen voor tolken 28
maar ook voor leerkrachten St. John’s school. Voor dit onderwerp zijn voldoende vrijwilligers aanwezig die dit zouden kunnen doen. Mevrouw Mendy (Min. Van Onderwijs- afd. special Needs) kan vanmiddag niet aanwezig zijn. Isatou Sanyang: - Diny Egenbergen heeft 5 maanden jonge vrouwen getraind. Erg belangrijk dat deze jonge vrouwen iets doen met hun opleiding. Overige opmerkingen: Management support is ook belangrijk. Die taak wordt complexer. Stichting Buganala is bezig kleuterschool te bouwen in Brikama. Er wordt binnenkort een stuk land gekocht. Isatou Sanyang: Brikama heeft geen skill centrum. Er is daar geen plaats voor. Er zijn daar veel vrouwen die thuis zitten. Zou plaats voor moeten worden gemaakt. David: het is belangrijk dat de overheid betrokken wordt bij de start van projecten, zodat ze niet voor voldongen feiten komen te staan. Dodou Loom: Wat huidige situatie betreft: leerlingen die school verlaten, hebben geen mogelijkheden verder te studeren. Er is geen hogere vorm van onderwijs voor Doven na St. John’s school. Na school worden ze aan lot overgelaten. Zij weten zelf wat goed voor hen is. Nu worden leerlingen vaak min of meer gedwongen om maar vak te leren. Bijv. jij moet timmerman worden. Er moeten meer mogelijkheden komen voor leerlingen vanaf 14/15 jaar. Alle schoolverlaters zouden beroepstraining moeten volgen. Onze voornaamste vaardigheid ligt in gebarentaal. Dat moet worden ontwikkeld. Leerkrachten Mainstreamscholen moeten ook gebarentaal leren. Programma manager VSO: Hoe is Sign language development team opgezet en hoe werkt deze groep? Alleen dove mensen zijn hierbij betrokken. Alleen ‘completely deaf’. Volgens Daniel Mendy zal project met alleen Doven mislukken. Doven zijn niet opgeleid / hebben geen educatie en kennen Engels onvoldoende. Na deze vragenronde zeggen we toe overzicht aan te passen. Ed sluit af met de volgende opmerkingen: In our opinion the infrastructure for the Deaf in your country is, compared to the available financial means, impressive. We can compare this situation with similar other developing countries we visited. With little means you achieved a lot, though limited to the coastal area. However: The almost total lack of provisions in the rural areas stroke us. Over there something must be done. In our opinion this is a major priority. In order to solve this problem starting a course for educating/ training more itinerant teachers is extremely important. In our conversations we understood different views on the use of sign language and signs seem to be present in The Gambia. If this perception is right, we consider this to be a major problem that has to be solved. It is a precondition for good cooperation and improving the fate of the deaf community in this country. We consider working on this issue a moral obligation. Realizing a common view should be a major priority. We understood this view is shared by many of the stakeholders. Everywhere people told us that training teachers and interpreters is a main issue. Fortunately others (e.g. like Malcolm Gardner and his collegues) have already been doing so. There should be follow ups as soon as possible. Another issue is adult education. Trying to make adult people self supporting after leaving school should have a high priority in this country. Apart from this structural approach help must be given to solve some actual problems, related to facilities. Improving maintenance of the buildings and transport are examples. We will report our findings as soon as possible to the board of our Foundation. As you know we are only the scouts, not the decision makers. However, be sure that we will do anything necessary to influence a positive outcome of decisions to the benefit of the deaf community in The Gambia. We thank you all for your kindness and help. 29
Na dit onderdeel bespreekt Harry voorstel voor layout en uitgangspunten van basiscursus GSL. Er is duidelijk behoefte aan cursus materiaal zoals blijkt uit volgende citaat uit Gebarenboeken Gadhoh. ‘In the booklets, only simple lexical/items are presented. Sign language phrases or sentences as well as grammatical information are not included. Therefore, these booklets are not compiled as self/teaching material but more as support materials for the sign language and literacy classes` Dat cursus meer moet zijn dan alleen lijst van gebaren wordt met volgende citaat geïllustreerd: ‘Making conversation with your child will help him/her to learn faster than if you ask him/her to memorize and repeat signs and words’. Verder worden volgende doelen en voorwaarden gepresenteerd: Objectives: The development of a basic sign language course which can be used for various purposes (parents, Deaf community, teachers of the Deaf, Gambia College) . All who are involved in Deaf education or Welfare have the same input on issues of the Gambian Sign Language. (GSL). Pre conditions: The format/ outline of the curriculum to be designed is approved by the stakeholders; the translation of the basic course Dutch Sign Language has to be adapted to the Gambian signs and cultural aspects; a Sign language Development team has to be established with representatives of the Deaf community (native signers) and representatives of Deaf education; they control, correct, add and adjust where necessary as long as the format is not changed; only native signers can decide on issues of standardizing; if there is no solution in choosing the right sign, both signs are to be taken in the lexicon as synonyms. Er ontstaat een geanimeerde discussie over volgende onderwerpen: Geef a.u.b. één gebaar. Geen synoniemen. Erg lastig te leren (onmogelijk / onwenselijk); Doven kunnen geen nieuwe gebaren verzinnen. Die halen we uit het BSL boek. (sic) Er zijn veel verschillen tussen gebaren Gadhoh en School. Onoplosbaar probleem. Als doven het monopoly opeisen dan zal dit project mislukken. Opmerking: De verschillen worden opgeblazen, zijn niet zo groot. Er worden geen concrete afspraken gemaakt. Harry geeft aan dat het zinvol is gewoon te beginnen met opzet eerste lessen. De vertaling zal per e-mail worden gestuurd en door ontwikkelteam worden aangepast. De bij de cursus behorende oefeningen zullen worden voorbereid door mensen in Gambia. Als voorbeeld dient DVD van de basiscursus AB-1 die bij de tolken is achtergelaten.
21. Bezoek aan vestiging Barra van Gadhoh
Begeleid door tolk Jahya brachten we bezoek aan nevenvestiging Barra. Dat ligt op noordelijke oever Gambiarivier direct tegenover hoofdstad Banjul. Per taxi belandden we op locatie Essau. De gemeente onderhoudt en betaalt daar gewone school die bezocht wordt door 140 kinderen. Een van de lokalen is beschikbaar gesteld aan Doven. Ze maken drie maal per week gebruik van dit lokaal en kunnen alle noodzakelijke materialen lenen bij hoofd van de school. Per keer zijn er ongeveer 15 leerlingen/bezoekers, jong en oud, mannen en vrouwen. Ze ontvangen gebarenles op niveau van Gadhoh gebarenboek 1. Toen we binnenkwamen stelden we ons voor, daarna kwamen alle leerlingen, kinderen en volwassenen voor het bord, Ze vingerspelden naam en laats waar ze vandaan kwamen en schreven dat daarna op bord. De volwassenen vertelden ook hun beroep. 30
Er zijn dichtbij nog andere vestigingen van Gadhoh in Kanma en Berendung met eveneens werkgebied van 25 kilometer. Men streeft naar nog meer vestigingen. Vervoer is duur en beperkt, wegen zijn slecht, dus hoe meer vestigingen waar gebarenles wordt gegeven hoe beter. De derde vestiging is gepland en de vierde is al een klaar, 120 km verderop in Ferefina. De les wordt gegeven aan de hand van woordenlijst op bord. Verschil met alle andere lessen die we hebben gezien is dat er zinnetjes moeten worden gemaakt. ( I can ……….; ……..is good; …………. Is bad.) Ook was sprake van enige vraag en antwoord interactie. Echter alleen één op één. Groep deed dan niets. Slimme kinderen mochten even laten zien wat ze konden. Twee meervoudig gehandicapte meisjes werden aan lot overgelaten. Om te laten zien dat hele groep actief kan zijn, gaf ik voorbeeld van een gebarentaalliedje. Ook heb ik laten zien hoe je speels met hele groep vingeralfabet kunt oefenen zonder steeds maar weer van a naar z te gaan. Het ging er in als koek, niet alleen bij jong ook bij de volwassenen. Er werd ook les gegeven door een Dove stagiaire. Zij werd voor front van de troepen gecorrigeerd en van tips voorzien. We waren getuige van bijzonder fenomeen: jong en oud, leerkrachten en stagiaire kregen allemaal tegelijk les. Gezien beperkte middelen en moeizame vervoer was deze vorm niet ideaal maar wel aardige oplossing. Vervolgens werden we uitgenodigd voor gesprek met hoofd (mainstream) school. Hij vertelde over bekostiging, salariëren, materiaal en dergelijke. Er bleek al enige ondersteuning uit Nederland te zijn: landkaarten sierden muren van zijn kamertje. Hij noemde de samenwerking met Dove leerkrachten goed. Dove en horende kinderen hadden goede contacten en speelden met elkaar. Een mainstream school met Special Need unit achten we een zeer aanvaardbare oplossing voor Doven in dit land. Begeleiding door itinerant teacher is wel een voorwaarde. Tolk hebben we betaald voor zijn werk. D.500. Vervolgens hem geattendeerd op site van Effatha waar gebarentekeningen gedownload kunnen worden. Het is een goed idee Gambiaanse gebaren op zelfde manier beschikbaar te maken.
31
