atelier
GALERIE Rozemarijn Westerink
Geef haar een paar dagen en ze transformeert een lege ruimte tot een schilderij waar je middenin zit. Rozemarijn Westerink lengt de actualiteit van kranten en tv-journaals aan met sprookjesachtige droombeelden. ‘Al die fragmenten zijn delen van verhalen.’ Productie Rob Jansen
Fotografie Freek Esser (atelier), Jan Willem Hilberink (kunst)
Tekst Jack Meijers
Meet Me at the Pelagus Rapids Resort (You Raised Your Hand for the Assignment) is de naam van een installatie waarin Rozemarijn Westerink een muurtekening (acrylverf en houtskool, 12 x 5 m) combineerde met een animatiefilm van zeven minuten. De installatie was in 2008 te zien in het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem. E H & I F E B R UA R I ’ 1 0
79
atelier
1 1 Voorzetten voor het grotere werk beginnen met Oost-Indische inkt, stift of balpen op papier. 2 Zonder titel, 2009, pen, inkt, acryl en lakverf op papier, 32 x 24 cm. 3 De tekeningen van Westerink hebben doorgaans geen titel. Rechterpagina Party.05, 2009, acryl, lakverf en latex op papier, 50 x 65 cm. 2 3
‘Verhalen met een voorspelbaar happy end zijn doorgaans stomvervelend’ Pinokkio, Sneeuwwitje en een handvol andere Disney-succesnummers, rug aan rug in het gelid. Een plank hoger: Rien Poortvliets kabouterboek en een overzicht van het werk van Anton Pieck. ‘Dat heb ik wel eens gebruikt,’ vertelt Rozemarijn Westerink (1982, Ede). Ze bladert naar Piecks interpretatie van het sprookje De Indische Waterlelies, zoals die nog steeds in de Efteling te bewonderen is. ‘De discussie of het kunst is, vind ik tamelijk onzinnig. Dat is het namelijk niet. Maar ik kan er wél van genieten.’ De verzamelde boeken en videobanden in haar kast vormen geen rechtstreekse opmaat voor wat ze maakt. Wel bieden ze inzicht in wat Westerink als kind al fascineerde. Ze trekt een zilverkleurig lijstje uit de kast. Tientallen plaatjes zijn verknipt tot een minicollage. ‘Gemaakt in mijn kindertijd, ik beschouw het als een van mijn eerste werkjes.’ Een equivalent van het hondje uit de collage – type His Master’s Voice – huppelt inmiddels door haar atelier. Tekenen is voor Westerink altijd het start-, maar vaak ook het eindpunt van de zoektocht naar voorstellingen waarin fictie en aan de realiteit ontleende elementen over elkaar schuren. ‘Het begint met stift op papier, Oost-Indische inktpennen of eenvoudigweg een balpen.’ Hypnotiserend is de vaart in het werk: de tientallen vellen papier op de rand van de tafel hebben een overtuigende grafische kracht. ‘Soms zal het werk een mogelijkheid bieden 80
E H & I F E B R UA R I ’ 1 0
te ontsnappen aan de werkelijkheid. Maar het kan óók een confrontatie zijn met die werkelijkheid. Op dit moment houd ik me vooral bezig met jacht- en oorlogstaferelen in een mysterieuze, sprookjesachtige setting. Het idee dat sprookjes alleen maar zoet zijn en goed aflopen, berust op een misvatting.’ ≥
Rozemarijn Westerink 1982 Geboren in Ede 2000-2004 Artez Hogeschool voor de Kunsten, Arnhem (BA) 2005-2007 AKV St. Joost, Den Bosch (MA) 2006 Buning Brongers Prijs 2008 Startstipendium Fonds BKVB. Westerink exposeerde onder meer in het Museum voor Moderne Kunst Arnhem, De Fabriek Eindhoven, Kunstenlab Deventer, Stichting Plaatsmaken Arnhem, Westergasfabriek Amsterdam, Arti et Amicitiae Amsterdam, Galerie Majke Hüsstege Den Bosch en op Art Amsterdam 2009. Haar animatiefilms waren te zien tijdens diverse filmprogramma’s en festivals, waaronder het International Film Festival Breda, het International Streaming Festival Den Haag, in Extrapool Nijmegen en in het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch.
E H & I F E B R UA R I ’ 1 0
81
atelier
Op uitnodiging van Stichting Plaatsmaken in Arnhem maakte Westerink in 2008 The Anonymous Passports of the Display Figures, een installatie met muurtekeningen op vier wanden (acrylverf en houtskool op wand, 28 x 3 m), projecties van animatiefilms (inkt en pen op papier, digitale media), zeefdruk op papier (100 x 70 cm) en tekeningen (pen en inkt op papier, 32 x 24 cm).
82
E H & I F E B R UA R I ’ 1 0
E H & I F E B R UA R I ’ 1 0
83
atelier
1
2
1 Na een studiereis naar Japan verdiepte Westerink zich in animatietechnieken. 2 ‘Een tekening kan zoveel meer zijn dan een vel papier dat je tegen de muur spijkert.’ In animatieprojecten vond Westerink een extra dimensie. 3 Videostill uit de animatiefilm Meet Me at the Pelagus Rapids Resort (You Raised Your Hand for the Assignment) uit 2008. Rechterpagina Via de stopmotiontechniek bouwt de kunstenaar op een lichtbak aan ‘tekeningen die op je afkomen’.
3
‘Een verstild bos waarin iets vreselijks kan gebeuren. Met dat beeld speel ik graag’ Juist het omslagpunt, waarin het onheil zich aftekent, biedt Westerink aanknopingspunten. Ze legt een mijnenveld onder een ogenschijnlijk onschuldig Duizend-en-een-nachtdecor. Gesluierde strijders te paard creëren een sfeer van dreiging en geweld, gevechtshelikopters verstoren de rust. Westerink: ‘Dit soort tegenstellingen buit ik graag uit: het beeld van een verstild bos waarin elk moment iets vreselijks kan gebeuren.’
Herinneringen Na haar opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten Artez in Arnhem behaalde zij een Master of Fine Arts aan AKV St. Joost in Den Bosch. Geprikkeld door een studiereis naar Japan begon Westerink te experimenteren met animatietechnieken. ‘Een tekening kan zoveel meer zijn dan een vel papier dat je tegen de muur spijkert. Ik zoek naar beweging in mijn werk, wilde tekeningen die op je afkomen. Maar ik ben géén cineast. Zoals je papier als drager voor tekeningen kunt gebruiken, benut ik ook film. Ik maak bewegende tekeningen door ze beeldje voor beeldje achter elkaar te plakken. Gefilmd op een lichtbakje, met een camera erboven, op de klassieke stop-motionmanier. Ik bedenk geen verhaal, schrijf nooit een scenario uit. De dramatiek in zo’n filmpje ontstaat tijdens het maken, op dezelfde manier als bij een tekening.’ 84
E H & I F E B R UA R I ’ 1 0
De beelden zijn soms confronterend, soms om bij weg te dromen. Natuurlijk en onnatuurlijk, idyllisch en dreigend, broos en boos: ze zet contrasterende begrippenparen in en creëert zo een beklemmende wereld waarin de toeschouwer helemaal op kan gaan. De installaties die ze de laatste jaren ter plekke in galeries en musea realiseert, zijn multimediale vertoningen. Daarin combineert ze metershoge muurschilderingen met animaties, geluid, tekeningen en sculpturaal werk. Voor een tentoonstelling in het Museum voor Moderne Kunst Arnhem bewerkte ze een ruimte van twaalf bij vijf meter van vloer tot plafond met houtskool en acrylverf. ‘Bijzonder, een tekening kan dan de bocht om gaan.’ In een speciaal gebouwde cabine die aansloot op de muurschilderingen toonde Westerink een zeven minuten durende animatiefilm. Samen met de betekende wanden vormde die een installatie met de even intrigerende als cryptische titel Meet Me at the Pelagus Rapids Resort (You Raised Your Hand for the Assignment). De geboorte van zo’n totaalpresentatie is een gevecht tegen de klok. Voor de wandschildering die Westerink tijdens de laatste editie van Art Amsterdam bij Galerie Majke Hüsstege presenteerde, had ze precies twee dagen de tijd. ‘Dat een project tijdelijk is, kan aantrekkelijk zijn. Ik maak mijn tekeningen en schilderingen vanuit de herinnering. Als ik iets maar vaak genoeg teken, ontwikkelt zich een persoonlijke taal, die niet zonder ≥ E H & I F E B R UA R I ’ 1 0
85
atelier
Zonder titel, 2009, pen, inkt, acryl, ecoline en foto op papier, 32 x 24 cm. 86
E H & I F E B R UA R I ’ 1 0
E H & I F E B R UA R I ’ 1 0
87
atelier
1
2
Kunstaanbieding
1 Naast het maken van tekeningen, film en installaties experimenteert Westerink de laatste tijd met acrylverf en allerlei laksoorten op doek. 2 De beelden in de tekeningen zijn soms confronterend, soms om bij weg te dromen. Rechterpagina Wat begint als een tekening kan de aanzet zijn voor een animatiefilm, een schilderij of een installatie.
EH&I-lezers kunnen voor € 125 (excl. verzendkosten) in het bezit komen van een zeefdruk op papier (zonder titel, 2009, 50 x 65 cm, in een gelimiteerde oplage van 15). Stuur een e-mail naar
[email protected] o.v.v. ‘Kunstaanbieding EH&I’. Bestellingen worden in volgorde van binnenkomst behandeld.
‘Ik trek het sprookjesachtige door naar onze tijd, maar maak er geen pamflet van’ universele betekenis is. Wanneer je een herinnering probeert te visualiseren, vallen altijd dingen weg, het wordt een fragmentarische reconstructie. Die reconstructie heeft met het verstrijken van de tijd te maken. Dat zit ook in mijn animaties. Bovendien gaat het werk zelf voorbij, het is niet blijvend. Al die fragmenten zijn delen van verhalen. Verhalen die op den duur vervagen of verdwijnen omdat ze worden afgebroken.’
Grimmiger ‘Wanneer ik een installatie presenteer, probeer ik het publiek te vangen met decoratieve elementen. En als mensen dan eenmaal in de tekening zitten, merken ze dat het ánders is dan ze dachten. Je hoort ze denken: wat is hier aan de hand? Ze blijken te zijn beland in een sprookjeswereld die grimmiger is dan verwacht. Mitrailleurs, auto’s en helikopters, daar hadden ze niet op gerekend. Ik trek het sprookjesachtige door naar onze tijd, maar maak er geen pamflet of geëngageerde kunst van. Als ik mensen even op een zijspoor kan brengen, is dat wel interessant. Verhalen met een voorspelbaar happy end zijn doorgaans stomvervelend. De oerversie van een verhaal als Sneeuwwitje is veel intrigerender dan het suikergoed dat Disney er later van heeft gemaakt. De oorspronkelijke naam van die vertelling, ‘Zwart als inkt’, zegt genoeg, lijkt me.’ 88
E H & I F E B R UA R I ’ 1 0
Westerink heeft een intensief jaar achter de rug, met grootschalige in situpresentaties in het Museum voor Moderne Kunst Arnhem, De Fabriek Eindhoven, Kop in Breda, CBK Almere, Tekenen Nu in Galerie Majke Hüsstege en Art Amsterdam. ‘Nu leg ik me naast het maken van tekeningen, film en installaties wat meer toe op schilderijen. Ik experimenteer met acryl en allerlei laksoorten.’ In de recente serie Party blikt een struikrover van het canvas. ‘Vaak begint een doek met een titel. Ik ben benieuwd wat mensen zelf daarbij bedenken. Ik zaai graag wat verwarring. Zoals met een idyllisch hertje dat ik als stoorzender tussen de gemaskerde boeven gebruik. Mensen verbazen zich wel eens als ze horen dat dit het werk van een vrouw is. Beelden van mitrailleurs, pistolen en helikopters: dat hadden ze niet verwacht. Maar ik teken ook nog steeds paarden, hoor. Al gebruik ik ze niet meer alleen om te aaien.’ ≤
Agenda Van 28 maart tot en met 2 mei is werk van Rozemarijn Westerink te zien bij Galerie Majke Hüsstege, Verwersstraat 28 (073) 614 28 63 Den Bosch, www.majkehusstege.nl; van 26 tot en met 30 mei exposeert ze bij dezelfde galerie op Art Amsterdam.
Rozemarijn Westerink (06) 23 56 32 26, www.rozemarijnwesterink.nl E H & I F E B R UA R I ’ 1 0
89
