G E S C H I E D E N I S

O o r l o g s v e r werking in Belg

Een miljonaire en een barones in het verzet Door Max van den Berg

Mona Parsons werd op 17 februari 190l in de stad Middelton, in de Canadese provincie Nova Scotia geboren. Haar vader Norval Parsons was een rijke handelsman en had als kolonel tijdens de Eerste Wereldoorlog gediend. Een brand verwoestte Norvals bedrijf en de familie verhuisde naar Wolfville. Hier doorliep Mona het meisjesgymnasium en ging ze zich toeleggen op amateurtoneelwerk.

GESCHIEDENIS

Mona Parsons en Wendelien van Boetzelaer

een zuivere stem hebben en... voldoende lange benen voor de CAN
CAN
DANS
DIE
EEN
VAST
ONDERDEEL
VAN
HET
PIKANTE
REPERTOIRE
VORMDE
-ONA
SLAAGDE
DE
MET
GLANS
EN
WERD
OPGENOMEN
IN
DE
GROEP
DIE
BEROEMDE
ÚLMSTERREN
ALS
*UDY
'ARLAND
,UCIE
"ALL
Esther Williams en Fred Astaire voortbracht. Maar na een seiZOEN
VERLIET
-ONA
DE
&OLLIES
:E
WERD
MISSELIJK
VAN
DE
RIJKE
KERELS
DIE
NA
AÛOOP
VAN
DE
SHOW
DE
DANSERESSEN
OPZOCHTEN
IN
DE
KLEEDKAMERS
:E
WILDE
IN
HET
SERIEUZERE
TONEELWERK
VERDER
GAAN

The Ziegfried Follies

:E
BEZOCHT
EEN
SCHOOL
VOOR
EXPRESSIE
IN
"OSTON
TONEELACADEMIES
IN
!RKANSAS
EEN
COLLEGE
TONEELWETENSCHAPPEN
IN
#ONWAY
)N
DE
TONEELWERELD
VAN
.EW
York raakte ze toevallig in contact met Floor ZiegÚELD
$EZE
!MERIKAANSE
*OOP
VAN
DEN
%NDE
HAD
DE
SHOW
VAN
DE
BEROEMDE
&OLLIES
"ERGÀRE
UIT
0ARIJS
IN
een Amerikaanse versie gegoten en voorzien van de NAAM
4HE
:IEGÚELD
&OLLIES
$E
SHOW
DRAAIDE

SINDS

MET
SUCCES
OP
DE
PLANKEN
IN
.EW
9ORK
EN
WERD
UITERMATE
POPULAIR
:IEGÚELD
RAAKTE
GECHARMEERD
VAN
Mona en bood haar een auditie aan. Hij keurde elk MEISJE
ZELF
:E
MOEST
KNAP
ZIJN
GOED
%NGELS
SPREKEN


Mona Parsons

De dood van moeder en de beurskrach 1929

)N
.EW
9ORK
ONTVING
-ONA
HET
BERICHT
DAT
HAAR
MOEDER
EEN
HERSENBLOEDING
HAD
GEKREGEN
:E
VLOOG
NAAR
HUIS
MAAR
EEN
TWEEDE
BLOEDING
WERD
FATAAL
EN
IN
OKTOBER

STIERF
-ONAS
MOEDER
$EZE
KLAP
WERD
GEVOLGD
DOOR
HET
UITBREKEN
VAN
DE
ECONOMISCHE
CRISIS
DIE
OOK
DE
TONEELWERELD
ZWAAR
TROF
$E
VERZORGING
VAN
HAAR
MOEDER
TIJDENS
DE
ZIEKTE
DOOR
EEN
GEDIPLOMEERDE
VERPLEEGSTER
DEED
-ONA
WEER
HERINNEREN
AAN
DE
VERPLEEGSTERS
AAN
HET
FRONT
IN
DE
%ERSTE
7ERELDOORLOG
:IJ
RAAKTE
Contactblad ‘40-’45

15

GESCHIEDENIS

ER
DOOR
GEÇNSPIREERD
EN
BEZOCHT
OP
 JARIGE
LEEFTIJD
DE
*ERSEY
SCHOOL
OF
-EDICINE
:IJ
SLAAGDE
IN

CUM
LAUDE
EN
WIST
SNEL
EEN
BAAN
TE
VINDEN
ALS
VERPLEEGSTER
IN
EEN
+./ KLINIEK
AAN
DE
0ARK
!VENUE
IN
.EW
9ORK
DIE
GERUND
WERD
DOOR
DE
#ANADESE
ARTS
2OSS
&AULKNER
-ONA
WAS
DOLBLIJ
WANT
EEN
GOEDE
BAAN
VINDEN
WAS
IN
HET
DIEPTEPUNT
VAN
DE
CRISIS
EEN
LOT
UIT
DE
LOTERIJ



Peck & co groeide als kool en breidde zich zelfs in de CRISISJAREN
NOG
VERDER
UIT
3ANITAIRMAGAZIJNEN
WERDEN
OA
OP
DE
!MSTERDAMSE
.IEUWENDIJK
OPGERICHT$EZE
miljonair viel voor de schoonheid en intelligentie van -ONA
EN
VROEG
HAAR
TEN
HUWELIJK
-AAR
ER
MOEST
EEN
HOBBEL
WORDEN
OVERWONNEN
7ILLEM
BLEEK
EEN
GESCHEIDEN
MAN
TE
ZIJN
DIE
VROUW
EN
EEN
ZOON
ACHterliet. Destijds een bijna onoverkomelijke hindernis VOOR
EEN
VROUW
OM
MET
EEN
DERGELIJKE
MAN
IN
ZEE
TE
gaan. Maar het bleek voor de vrijgevochten Mona GEEN
PROBLEEM

Mona vaart naar Nederland

Willem Leonardt en Mona Parsons in Zuid-Frankrijk.

Over toiletpotten en huwelijksgeluk In februari 1937 bracht Willem Leonardt een bezoek aan de +./ KLINIEK
IN
.EW
9ORK
$EZE
.EDERLANDSE
MULTIMILJONAIR
HAD
ZIJN
VERMOGEN
VERDIEND
MET
WC POTTEN


)N
JULI

VAREN
-ONA
EN
7ILLEM
MET
DE
LUXE
.EW
9ORK "REMEN
LIJN
NAAR
%UROPA
EN
KOMEN
EVEN
LATER
AAN
IN
S
'RAVENLAND
WAAR
7ILLEMS
OUDERS
HET
LANDgoed Schoonoord bezaten. Hier maakte Mona kennis MET
HAAR
TOEKOMSTIGE
PERSOONLIJKE
DIENSTMEID
'ERTRUDE
EN
CHAUFFEUR
$E
"OER
/P

SEPTEMBER
VAN
DAT
JAAR
WERD
OP
HET
STADHUIS
IN
KLEINE
INTIEME
KRING
HET
HUWELIJK
VOLROKKEN
$AARNA
VOLGDE
EEN
RIJKELIJK
AANGEKLEDE
RECEPTIE
IN
DE
TUINEN
VAN
3CHOONOORD
6ERVOLGENS
STAPTE
HET
JONGE
ECHTPAAR
IN
DE
*AGUAR
VAN
7ILLEM
EN
BEGON
AAN
EEN
LUXE
HUWELIJKSREIS
LANGS
DE
&RANSE
EN
)TALIAANSE
2IVIÀRA
4IJDENS
DE
REIS
WERD
EEN
UITGEBREID
PRACHTIG
GELEGEN
STUK
LAND
GEKOCHT
IN
,AREN
$AAROP
LIET
7ILLEM
EEN
KOLOSSAAL
LANDHUIS
BOUWEN
EN
NOEMDE
HET
)NGLESIDE
%R
WERD
EEN
TUINMAN
AANGESTELD
DIE
HET
TERREIN
IN
EEN
WEELDERIGE
TUIN

VERANDERDE
4OEN
-ONA
NA
DE
LANGE
REIS
TERUG
KWAM
IN
,AREN
MEENDE
ZIJ
HAAR
0RINS
OP
HET
7ITTE
0AARD
gevonden te hebben en een rijk en gelukkig leven te zullen krijgen.

"ADKAMERS
VAN
DE
ÚRMA
0ECK
#O

$AT
KLINKT
WEINIG

PROZAÇSCH
-AAR
DEZE
RUSTIGE
GEDISTINGEERDE
HEER
MET
EEN
CONSERVATIEVE
INSLAG
HAD
DE
ONTWIKKELING
VAN
DE
MAATSCHAPPIJ
GOED
GEVOLGD
.ET
ALS
IN
!MERIKA
WERDEN
VOOR

IN
!MSTERDAM
DE
STINKENDE
POEPTONNEN
VERVANGEN
DOOR
RIOLERINGEN
EN
WATERLEIDINGEN
%N
NET
ALS
&IAT
DIE
IN
WEGEN
PARTICIPEERDE
OM
AUTOS
TE
VERKOPEN
WERKTE
7ILLEM
SAMEN
MET
HET
GEMEENTEBESTUUR
EN
DE
WATERLEIDINGDUINEN
OM
TOILETPOTTEN
EN
WASBAKKEN
TE
VERKOPEN
.A

NAM
DE
BOUW
VAN
BADKAMERS
BIJ
WELGESTELDE
BURGERS
SNEL
TOE
EN
7ILLEMS
BEDRIJF
16

Contactblad ‘40-’45

Wapen van de baronnen Boetzelaer.

Dreigende wolken boven Europa

-AAR
DE
WERELD
GAF
-ONAS
LEVEN
EEN
ANDERE
WENDING
%R
LEEK
OORLOGSGEWELD
IN
AANTOCHT
-ONA
SCHREEF
VERSCHILLENDE
POSTKAARTEN
NAAR
HAAR
VADER
EN
VERZEKERDE
HAAR
FAMILIE
DAT
ALLES
ER
OP
WEES
DAT
(OLLAND
ALS


De piloten Jack More en Richard Pape

)N
SEPTEMBER

GING
HET
ECHTPAAR
,EONARDT
DINEREN
BIJ
ARCHITECT
$ICK
"ROUWER
EEN
GOEDE
VRIEND

7ILLEM
HAD
VAN
DE
ARCHITECT
HET
BERICHT
ONTVANGEN
DAT
HIJ
ZIJN
PARAPLU
WAS
VERGETEN
EN
WANNEER
HIJ
DIE
KWAM
OPHALEN
$AT
WAS
EEN
GEHEIME
CODE
Dicks grote huis aan de Emmalaan 10 in Amsterdam verborg PILOTEN
DIE
7ILLEM
MOEST
OVERBRENGEN
NAAR
,AREN
VOOR
VERDER
DOORTOCHT
$E
PILOTEN
WAREN
AL
VOORZIEN
VAN
BURGERKLEDING
EN
MOESTEN
ZICH
OP
DE
ACHTERBANK
VAN
7ILLEMS
AUTO
SLAPEND
HOUDEN
$E
TOCHT
DIE

MINUTEN
DUURDE
PASSEERDE
ONGEHINDERD
EEN
$UITSE
CONTROLEPOST

(ET
LANDGOED
IN
,AREN
WAS
HELEMAAL
KLAAR
VOOR
DE
PILOTENONDERDUIK
5IT
VEILIGHEID
HAD
-ONA
HET
PERSONEEL
ONTSLAGEN
BEHALVE
DE
DIENSTMEID
'ERTRUDE
EN
DE
CHAUFFEUR
$E
"OER
$E
VRIJGEKOMEN
DIENSTKAMERS
WERDEN
DOOR
PILOTEN
GEBRUIKT
)N
GEVAL
VAN
ONRAAD
LAG
ACHTER
HET
TOILET
VAN
HET
ECHTPAAR
EEN
VERBORGEN
RUIMTE
WAAR
DE
ONDERDUIKERS
ZICH
KONDEN
VERSTOPPEN
$E
PILOTEN
*ACK
-ORE
EN
2ICHARD
0APE
DIE
ZICH
DAGEN
LANG
IN
HOOIBERGEN
HADDEN
VERSCHOLEN
ERVOEREN
DE
DIENSTBODEKAMERS
MET
WASTAFEL

EN
SCHONE
BEDDEN
ALS
EEN
VIJF
sterren hotel.

GESCHIEDENIS

een neutraal land buiten de oorlog zou blijven. Men hoefde zich in Canada niet ongerust over haar te maKEN
/P

MEI

BLEEK
DAT
-ONA
DE
SITUATIE
VERKEERD
HAD
INGESCHAT
$E
NAZIS
VIELEN
HET
LAND
BINNEN
BEGONNEN
HET
LAND
TE
TIRANNISEREN
EN
TE
PLUNDEREN
/NDANKS
HAAR
GROTE
MAATSCHAPPELIJKE
RIJKDOM
KWAM
-ONAS
KARAKTER
IN
OPSTAND
TEGEN
DE
ONDERDRUKKING
van meningsuitingen en het vervolgen van Joden. Ze besloot zich actief tegen de bezetter te gaan verzetten. Mona en haar man sloten zich aan bij een geLIJKGESTEMDE
GROEP
MENSEN
DIE
ZWOEREN
DAT
WAT
ER
OOK
MOCHT
GEBEUREN
ZIJ
ZICH
MET
ALLE
KRACHT
TEGEN
DE
NAZI BEZETTING
TE
WEER
ZOUDEN
STELLEN
(ET
KLEINE
NETWERK
MEENDE
ZICH
HET
BEST
TE
KUNNEN
RICHTEN
OP
HET
TERUGBRENGEN
VAN
NEERGESCHOTEN
GEALLIEERDE
PILOTEN
naar Engeland. Het begon met het verzamelen van VALSE
IDENTITEITSPAPIEREN
BURGERKLEDING
ONDERDUIKADRESSEN
EN
TRANSPORTMIDDELEN
RICHTING
DE
KUST
$E
VLIEGENIERS
ZOUDEN
VIA
EEN
VISSER
UIT
+ATWIJK
IN
OPEN
ZEE
DOOR
EEN
%NGELSE
DUIKBOOT
WORDEN
OPGEPIKT

Kasteel Deurne van Boetzelaer. +ERK
6LAGTWEDDE
WAAR
-ONA
DE
#ANADEZEN
ONTMOETTE

The upper ten en de aristocratie in bezettingstijd Zoals bekend trad de bezetter het eerste jaar vrienDELIJK
OP
(ET
MEENDE
IN
(OLLANDERS
EEN
'ERMAANS
BROEDERVOLK
TE
KUNNEN
KWEKEN
EN
DE
HOUDING
TEGENOVER
DE
BOVENLAAG
VAN
DE
BEVOLKING
WAS
BUITENGEWOON
TOLERANT
6AN
DEZE
MILDE
HOUDING
MAAKTE
HET
NETWERK
VAN
-ONA
EN
7ILLEM
GEBRUIK
OM
IN
ALLE
RUST
DE
PILOTENLIJN
OP
TE
BOUWEN
-AAR
IN
DE
ZOMER
VAN

TOEN
DE
OORLOG
TEGEN
DE
3OVJET 5NIE
BEGON
LIETEN
DE
$UITSERS
HUN
MASKER
VAN
WELWILLENDHEID
ZAKKEN
EN
BEGON
DE
'ESTAPO
DE
ILLEGALITEIT
BINNEN
TE
DRINGEN
$E
NAZImS
GINGEN
TOT
SCHRIK
VAN
HET
'OOISE
NETWERKJE
MENSEN
ARRESTEREN
ONDERVRAGEN
EN
OPSLUITEN
4OCH
WERD
HET
WERK
VOORTGEZET
AL
WERD
HET
MOEILIJKER
OM
TIJDELIJK
ONDERDAK
TE
VINDEN
VOOR
PILOTEN
EN
WERD
HET
TRANSPORT
DOOR
STENGERE
CONTROLE
GEvaarlijker.

De Gestapo slaat toe Nog geen dag later schrok Willem van het bericht dat zijn VRIEND
EN
LID
VAN
DE
VERZETSGROEP
&RED
"OESSENKOOL
MET
VROUW
EN
DOCHTER
WAS
GEARRESTEERD
%EN
LANGDURIG
VERBLIJF
VAN
DE
TWEE
PILOTEN
WERD
DAARDOOR
ONMOGELIJK
%R
BRAKEN
VIJF
ONDRAAGLIJK
SPANNENDE
DAGEN
AAN
EN
TOEN
DE
ZESDE
DAG
EEN
CHAUFFEUR
DE
PILOTEN
KWAM
OPHALEN
VOOR
HET
VERVOER
RICHTING
+ATWIJK
SLAAKTEN
-ONA
EN
7ILLEM
EEN
ZUCHT
VAN
OPLUCHTING
-AAR
NIET
LANG
DAARNA
BEREIKTE
HUN
HET
BERICHT
DAT
2ICHARD
0APE
EN
*ACK
-ORE
IN
,EIDEN
WAREN
GEARRESTEERD
/NMIDDELLIJK
BESLOTEN
DE
Leonardts dat Willem moest onderduiken. Mona zou achterBLIJVEN
OM
VOOR
DE
TWEE
HONDEN
HET
HUIS
EN
DE
TUIN
TE
ZORGEN
-ONA
ZOU
BUITEN
ELKE
VERDENKING
VALLEN
/P

SEPTEMBER

KWAM
-ONA
MET
HAAR
CHAUFFEUR
TERUG
VAN
SHOPPEN
EN
EEN
BEZOEK
AAN
DE
TANDARTS
:E
WAS
HOOGST
VERBAASD
OM
HUN
VRIEND
"ROUWER
TE
ZIEN
VERSCHIJNEN
VANACHTER
DE
BOSJES
IN
HUN
TUIN
(IJ
HAD
ZICH
WACHTEND
OP
HUN
THUISKOMST
IN
DE
BOSSCHAGE
VERSTOPT
/P
GEALARMEERDE
TOON
DRONG
HIJ
ER
BIJ
-ONA
OP
AAN
HET
HUIS
ONMIDDELLIJK
TE
VERLATEN
%EN
SERIE
ARRESTATIES
HAD
HET
NETWERK
GETROFFEN
(ET
KON
EEN
KWESTIE
VAN
UREN
ZIJN
Contactblad ‘40-’45

17

GESCHIEDENIS

VOOR
DE
'ESTAPO
OOK
HET
LANDGOED
)NGLESIDE
ZOU
BESTORMEN

-ONA
ANTWOORDDE
DAT
ZE
HAAR
HONDEN
NIET
ALLEEN
KON
LATEN
EN
DAT
ZE
IN
STAAT
ZOU
ZIJN
DE
'ESTAPO

TE
MISLEIDEN
:IJ
HAD
NIETS
TE
VREZEN
$ICK
"ROUWER
BESTEEDDE
NOG
ENKELE
MINUTEN
OM
HAAR
TE
OVERTUIGEN
TOCH
ONDER
TE
DUIKEN
MAAR
DAT
WAS
TEVERGEEFS
$E
SCHATRIJKE
MILJONAIRSVROUW
KON
DE
ZAAK
WEL
AAN

Cognac en sigaren voor de Gestapo

/M

UUR
IN
DE
AVOND
ARRIVEERDEN
TWEE
'ESTAPO OFÚCIEREN
BIJ
HET
LANDGOED
)NGLESIDE
-ONA
WAS
OP
ALLES
VOORBEREID
:E
ONTVING
DE
OFÚCIEREN
HARTELIJK
NAM
HEN
MEE
NAAR
DE
ROOKSALON
EN
SERVEERDE
EEN
GLAASJE
COGNAC
EN
ÚJNE
SIGAREN
%R
ONTSTOND
EEN
GEANIMEERD
GESPREK
OVER
ZAKEN
VAN
CULTUUR
EN
TOEN
EEN
VAN
DE
OFÚCIEREN
TERLOOPS
VROEG
WAAR
7ILLEM
WAS
ANTWOORDDE
-ONA
DAT
HIJ
ERGENS
IN
&RIESLAND
AAN
HET
VISSEN
WAS
7AAR
PRECIES
DAT
WIST
ZE
NIET
0LOTSELING
ZEI
EEN
VAN
DE
OFÚCIEREN
DAT
ZE
MEE
MOEST
NAAR
!MSTERDAM
OM
VAN
HAAR
VERHAAL
EEN
PROTOCOL
TE
maken. Ze mocht verder niets meenemen en de beide GestaPO AGENTEN
BEGELEIDDEN
HAAR
NAAR
DE
GEREEDSTAANDE
AUTO
$E
honden moesten aan chauffeur De Boer en het dienstmeisje 'ERTRUDE
WORDEN
OVERGELATEN
-ONA
WERD
OVERGEBRACHT
NAAR
DE
GEVANGENIS
AAN
DE
7ETERINGSCHANS
IN
!MSTERDAM
WAAR
HET
VERHOOR
IN
ALLE
SCHERPTE
BEGON
%R
WERDEN
VRAGEN
GESTELD
OVER
ALLERLEI
PERSONEN
DIE
ZE
KENDE
EN
HET
VERBAASDE
HAAR
HOEVEEL
DE
'ESTAPO
AL
WIST
VAN
DE
ACTIVITEITEN
ROND
HET
NETWERK
4OCH
BLEEF
ZE
ALLE
VRAGEN
UITSTEKEND
PAREREN
EN
ZE
KREEG
HET
IDEE
DAT
MEN
NIETS
WIST
OVER
HAAR
EIGEN
AANDEEL
IN
HET
ILLEGALE
WERK
EN
DAT
ER
MAAR
GEVIST
WERD
NAAR
HAAR
DADEN
/PNIEUW
BLEEK
-ONA
TE
OPTIMISTISCH
TE
ZIJN
%EN
ONVERGETELIJKE
STOMMITEIT
deed haar de das om.

Een fataal telefoonnummer

4OEN
DE
"RITSE
PILOTEN
IN
,EIDEN
WAREN
AANGEKOMEN
WERDEN
ZE
IN
EEN
ACHTERKAMER
ONDERGEBRACHT
DIE
VOORZIEN
WAS
VAN
DE
STEVIGE
DEUR
4OEN
DE
POLITIE
BINNENVIEL
HADDEN
ZE
ENIGE
TIJD
NODIG
OM
DE
ZWARE
TOEGANGSDEUR
TE
FORCEREN
)N
DIE
TIJD
VERSCHEURDE
2ICHARD
0APE
ZIJN
DAGBOEK
EN
WIERP
DE
BLADEN
IN
HET
TOILET
4ERWIJL
DE
'ESTAPO
DE
DEUR
AAN
HET
FORCEREN
WAS
SLIKTE
DE
PILOOT
DE
BLADEN
DIE
BLEVEN
DRIJVEN
IN
-AAR
BIJ
0APE
WERD
-ONAmS
TELEFOONNUMMER
GEVONDEN
EN
HAAR
VISITEKAARTJE
4OEN
DEZE
GEGEVENS
IN
DE
GEVANGENIS
AAN
HAAR
WERDEN
VERTELD
EN
HAAR
BOVENDIEN
DE
NAMEN
WERDEN
DOORGEGEVEN
VAN
DE
GEARRESTEERDE
"ESSELINK
EEN
BOER
!GERKAMP
EEN
JOURNALIST
"OESSENKOOL
EEN
ONDERWIJZER
VD,EEK
EEN
PROFESSOR
ALLEMAAL
LEDEN
VAN
DE
VERZETSGROEP
REALISEERDE
-ONA
ZICH
DAT
ZE
KLEM
WAS
GEZET
EN
ONTKENNEN
VERDER
GEEN
ZIN
HAD
4OCH
BLEEF
ZE
UITERMATE
KALM
"IJNA
DRIE
MAANDEN
WERD
-ONA
REGELMATIG
VERHOORD
IN
DE
HOOP
MEER
NAMEN
LOS
TE
KRIJGEN
3OMS
WAS
DE
TOON
VRIENDELIJK
DAN
WEER
AGRESSIEF
%N
AL
DIE
TIJD
LAG
ZE
GEÇSOLEERD
IN
EEN
CEL
SLAPEND
OP
EEN
BOS
STRO
*UIST
IN
DIE
CEL
HERVOND
ZIJ
zichzelf en hield resoluut stand.

Wimpy de kat en de juwelenschat

,IE
VAN
/LDENBURG
EEN
OUDE
VRIENDIN
VAN
-ONA
DEED
EEN
POGING
OM
HAAR
VRIJ
TE
KRIJGEN
6IA
EEN
KENNIS
DIE
ZICH
HAD
AANGESLOTEN
BIJ
DE
.3"
WIST
,IE
IN
CONTACT
TE
KOMEN
MET
DE
BETREFFENDE
'ESTAPO INSTANTIES
-ONA
VRIJ
KRIJGEN
LUKTE
NIET
18

Contactblad ‘40-’45

MAAR
ZIJ
KREEG
WEL
TOESTEMMING
VOOR
EEN
BEZOEK
AAN
DE
GEVANGENIS
-ONA
WAS
ERG
VERBAASD
TOEN
ZE
UIT
DE
CEL
NAAR
DE
KANTINE
WERD
OVERGEBRACHT
EN
DAAR
HAAR
OUDE
VRIENDIN
AANTROF
+ANTINE
DE
KOFÚE
EN
KOEK
HET
LEEK
HAAR
WEL
EEN
AFSPRAAKJE
IN
EEN
RESTAURANT
%R
WERD
ALLEEN
MAAR
OVER
OPPERVLAKKIGE
ZAKEN
GEBABBELD
-ONA
VROEG
HOE
HET
OP
HET
LANDGOED
GING
EN
Lie vertelde dat De Boer en Gertrude de zaak aan de GANG
HIELDEN
-ONA
WAS
NIEUWSGIERIG
HOE
HET
MET
DE
HONDEN
WAS
GESTELD
$AT
WAS
PRIMA
MAAR
7IMPY
DE
KAT
WAS
ONTSNAPT
EN
ONDANKS
ALLE
ZOEKTOCHTEN
NIET
TERUGGEVONDEN
-ONA
DIE
GEEN
KAT
BEZAT
BEGREEP
dat haar man Willem nog steeds ondergedoken zat EN
NIET
GEARRESTEERD
WAS
!AN
HET
EIND
VAN
DE
BEZOEKTIJD
LIEP
-ONA
NAAR
,IE
TOE
EN
GAF
HAAR
EEN
HAND
4OT
HAAR
SCHRIK
VOELDE
,IE
DAT
ZIJ
WAT
IN
HAAR
HAND
GEDRUKT
KREEG
MAAR
DAT
PAS
BUITEN
DE
GEVANGENIS
KON
ZIEN
,IE
HAD
EEN
LIJST
GEKREGEN
VAN
JUWELEN
AANDELEN
DURE
WIJNEN
EN
ANDERE
KOSTBAARHEDEN
DIE
UIT
HET
LANDGOED
MOESTEN
WORDEN
GEHAALD
OM
ELDERS
TE
VERSTOPPEN
/P
EEN
NACHT
PAKTE
,IE
MET
BEHULP
VAN
BEIDE
BEDIENDEN
ALLES
IN
BEGROEF
DE
JUWELEN
EN
AANDELEN
IN
HAAR
EIGEN
TUIN
EN
STOPTE
DE
WIJNEN
IN
HAAR
eigen kelder.

Mislukte ontsnapping Een maand later kreeg Mona een geheim bericht. Er ZOU
EEN
POGING
WORDEN
GEDAAN
OM
HAAR
UIT
DE
GEVANGENIS
TE
BEVRIJDEN
:E
MOEST
ZICH
OP
EEN
BEPAALDE
dag in oktober gereed houden en om met steun van een vriend en haar chauffeur De Boer te vluchten. /P
DE
BEWUSTE
DAG
GEBEURDE
NIETS
,ATER
VERNAM
-ONA
DAT
$E
"OER
WAARSCHIJNLIJK
DOOR
EEN
BEDRIEGER
EN
VERRADER
WAS
MISLEID
$E
MAN
BEWEERDE
DAT
HIJ
TEGEN
EEN
GELDBEDRAG
VOOR
-ONAmS
VRIJHEID
ZOU
ZORGEN
-AAR
DE
GEÚNGEERDE
POGING
HAD
DE
ARRESTATIE
VAN
De Boer tot gevolg. Kort daarna ontving Mona het SCHOKKENDE
BERICHT
DAT
$E
"OER
WAS
DOODGESCHOTEN
$E
BOODSCHAP
WAS
HAAR
OP
EEN
TISSUEPAPIER
TOEGESTOPT
/P

DECEMBER
OM

UUR
IN
DE
OCHTEND
MOEST
-ONA
OPSTAAN
OM
VOOR
HET
GERECHT
TE
VERSCHIJNEN
,ICHTELIJK
VERONTRUST
VROEG
ZE
WAAROM
$E
BEWAKER
VERTELDE
HAAR
DAT
ZE
VEROORDEELD
ZOU
GAAN
WORDEN
:E
VROEG
ZICH
AF
OF
DAT
DAT
WEL
KON
ZONDER
EEN
OFÚCIÃLE
AANKLACHT
EN
ZONDER
EEN
ADVOCAAT
:E
WERD
naar het Carltonhotel in de Vijzelstraat gebracht. In de grote balroomzaal vond de zitting van het militaire TRIBUNAAL
PLAATS

Ter dood veroordeeld

$E
ZAAK
-ONA
0ARSONS
WERD
ZEER
ERNSTIG
OPGENOMEN
:IJ
WAS
DE
EERSTE
VROUW
DIE
IN
.EDERLAND
VOOR
EEN
MILITAIR
TRIBUNAAL
MOEST
VERSCHIJNEN
$E
OFÚCIER
VERTELDE
HAAR
DAT
HIJ
NIET
IN
HET
%NGELS
ZOU
SPREKEN
7AAROP
-ONA
METEEN
PROTEST
INDIENDE
:IJ
KON
HET
PROCES
NIET
VOLGEN
IN
EEN
TAAL
DIE
HAAR
ONBEKEND
WAS
%EN
TWEEDE
OFÚCIER
NAM
DE
TAAK
VAN
DE
VOORZITTER
over en begon haar in een gebrabbel van een Hol-

MAAL
PER
WEEK
MOGELIJK
VANUIT
EEN
BAK
KOUD
WATER
MET
ZEEP
van klei. Ze vermagerde in drie jaar snel en leed aan bronchitis. /P

FEBRUARI

WERDEN
DE
GEVANGENEN
OVERGEBRACHT
NAAR
EEN
ANDER
WERKKAMP
IN
6ECHTA
VLAK
NAAST
TWEE
HOSPITALEN
EEN
VLIEGVELD
EN
EEN
SPOORWEGKNOOPPUNT
%VEN
LATER
WERD
EEN
TWEEDE
GROEP
GEVANGENEN
BINNENGEBRACHT
ONDER
HEN
DE
 JARIGE
(OLLANDSE
BARONES
7ENDELIEN
VAN
"OETZELAER
DIE
onmiddellijk afgezonderd van de rest in een cel boven in de GEVANGENIS
WERD
OPGESLOTEN
$EZE
APARTE
BEHANDELING
TROK
DE
AANDACHT
VAN
-ONA
7ERKEND
IN
DE
GEVANGENISKEUKEN
WIST
ZIJ
EEN
GEKOOKTE
AARDAPPEL
IN
HAAR
KLEDING
TE
VERBERGEN
$IE
DUWDE
ZE
IN
EEN
ONBEWAAKT
OGENBLIK
DOOR
HET
LUIKJE
VAN
DE
CEL
VAN
7ENDELIEN
DIE
OP
DAT
MOMENT
METEEN
BEGREEP
DAT
ZE
een bondgenoot had.

GESCHIEDENIS

LANDS
"RITSE
MENGSEL
TOE
TE
SPREKEN
/FSCHOON
-ONA
de gang van zaken niet kon volgen verstond ze een WOORD
WEL
lm4ODESSTRAFFEo
-OCHT
DE
RECHTBANK
VERONDERSTELLEN
DAT
-ONA
IN
ZOU
INSTORTEN
DAN
KWAM
ZE
bedrogen uit. Zij klakte haar hakken tegen elkaar en ZEI
n'UTEN
4AG
MEINE
(ERRENo
DRAAIDE
ZICH
OM
DE
ZAAL
TE
VERLATEN
$E
VOORZITTER
VAN
HET
TRIBUNAAL
WAS
ZO
ONDER
DE
INDRUK
VAN
DE
KORDATE
VROUW
DAT
HIJ
HAAR
OP
DE
GANG
ACHTERNA
LIEP
EN
VOORSTELDE
EEN
GRATIEVERZOEK
IN
TE
DIENEN
BIJ
GENERAAL
&RANZ
#HRISTIANSEN
DE
BEVELHEBBER
VAN
DE
BEZETTINGSTROEPEN
4ERUG
IN
HAAR
CEL
SCHREEF
ZIJ
EEN
BRIEF
WAARIN
ZIJ
WEES
OP
DE
BEvriende kennissen die zij had in vooraanstaande DuitSE
KRINGEN
/P

JANUARI

KREEG
ZIJ
BERICHT
DAT
HET
VONNIS
WAS
OMGEZET
IN
LEVENSLANGE
DWANGARBEID
.IET
LANG
DAARNA
WERD
ZE
OP
TRANSPORT
GESTELD
/P
het centraal station ontdekte zij in een andere trein MET
EEN
GEVANGENENTRANSPORT
HAAR
ECHTGENOOT
7ILLEM
DIE
INMIDDELS
OOK
WAS
GEARRESTEERD
:ONDER
ZICH
van iets aan te trekken rende ze naar Willem en ze OMHELSDEN
ELKAAR
:E
WERDEN
WOEST
UIT
ELKAAR
GETROKken en beide treinen gingen richting Duitsland met een onbekende bestemming.

Miljonair en barones ontsnappen

/P

MAART

WORDT
6ECHTA
ZWAAR
GEBOMBARDEERD
%EN
VOLTREFFER
LEGT
DE
MANNENGEVANGENIS
IN
PUIN
EN
DE
DIRECTEUR
BESLUIT
DE
VROUWENGEVANGENIS
ONMIDDELLIJK
TE
ONTRUIMEN
$E
CELDEUREN
GAAN
OPEN
EN
TE
MIDDEN
VAN
EXPLOSIES
ROOK
EN
CHAOS
BESLUITEN
-ONA
EN
7ENDELIEN
TE
ONTSNAPPEN
:IJ
HADden beide een vestje over de gevangeniskleding aangetrokken. 7ENDELIEN
DIE
UIT
EEN
OUD
$UITSq.EDERLANDS
ADELLIJK
GESLACHT
AFSTAMDE
SPRAK
ACCENTLOOS
$UITS
EN
ZOU
OP
WEG
NAAR
.EDERLAND
HET
WOORD
VOEREN
-ONA
SIMULEERDE
EEN
SPRAAKGEBREK
EN
ZOU
GEEN
STOM
WOORD
SPREKEN
$UITSLAND
WAS
IN
EEN
CHAOTISCHE
TOESTAND
TERECHTGEKOMEN
/VERAL
WEGEN
VOL
VLUCHTELINGEN
EN
7ENDELIEN
BESLOOT
DAARVAN
GEBRUIK
TE
MAKEN
$E
TWEEDE
DAG
NA
IN
EEN
HOOIBERG
GESLAPEN
TE
HEBBEN
KREEG
7ENDELIEN
EEN
DORPSBURGEMEESTER
ZOVER
DAT
HIJ
HEN
PAPIEREN
VERSTREKTE
WAARUIT
BLEEK
DAT
ZE
DE
BOMBARDEMENTEN
VAN
$UISBURG
WAREN
ONTVLUCHT
.A
EEN
ZWERFTOCHT
VAN

DAGEN
OVER
EEN
AFSTAND
VAN

KM
BEREIKTE
-ONA
EN
7ENDELIEN
VOLKOMEN
UITGEPUT
de Nederlandse grens en daar namen ze afscheid van elkaar. -ONA
PASSEERDE
DE
GRENS
BIJ
6LAGTWEDDE
EN
VROEG
HULP
AAN
EEN
BOER
$E
BOERIN
VERBOND
-ONAmS
VERWONDE
VOETEN
EN
GAF
HAAR
EEN
PAAR
KLOMPEN
$E
BOER
BEGELEIDDE
HAAR
NAAR
DE
GEALLIEERDE
TROEPEN
DIE
'RONINGEN
AL
HADDEN
BEVRIJD


Bureaucratie na de bevrijding

Boek over het leven van Mona.

Een kamp als uitputtingswapen

-ONA
KWAM
IN
EEN
VLIEGTUIGASSEMBLAGEFABRIEK
IN
7IEDENBRUCK
TE
WERKEN
SAMEN
MET
ANDERE
ARRESTANTEN
EN
OOK
GEWONE
MISDADIGERS
:E
DEELDE
EEN
KLEINE
EENPERSOONS
CEL
MET
VIER
GEVANGENEN
WERKTE
TIEN
UUR
PER
DAG
ZEVEN
DAGEN
IN
DE
WEEK
EN
LEEFDE
OP
EEN
HOMP
BROOD
EN
WATERIGE
KOOLSOEP
6OOR
DE
BEHOEFTE
WAS
EEN
TON
IN
DE
CEL
NEERGEZET
EN
WASSEN
WAS
EEN-

l)K
BEN
-ONA
0ARSONS
UIT
#ANADAm
MAAR
DE
MILITAIR
BEKEEK
DE
IN
LOMPEN
GEKLEDE
VROUW
MET
VIEZE
VERWILDERDE
HAREN
EN
OP
KLOMPEN
LOPEND
MET
ARGWAAN
$E
TROEPEN
WAREN
GEWAARSCHUWD
VOOR
DE
7EHRWOLVEN
EEN
NAZI ORGANISATIE
DIE
$UITSE
MEISJES
OP
GEALLIEERDEN
AFSTUURDE
OM
HEN
TE
BESTELEN
TE
BESPIONEREN
EN
ZELFS
TE
VERMOORDEN
-ONA
WAS
VERDACHTØ
'ELUKKIG
bleken onder de Canadese soldaten ook enkelen uit haar geboortestreek afkomstig te zijn. Dat deed het ijs snel ontdooien EN
-ONA
WERD
VOOR
VERDER
VERHOOR
DOORGEZONDEN
4OEN
HAAR
VERHALEN
GECONTROLEERD
EN
JUIST
BEVONDEN
WAREN
WERD
ZE
IN
EEN
#ANADEES
HOSPITAAL
IN
.IJMEGEN
OPGENOMEN
:E
KON
NOG
NIET
NAAR
HUIS
WANT
ALS
.EDERLANDSE
STAATSBURGERES
VIEL
ZIJ
ONDER
DE
RUBRIEK
$ISPLACED
0ERSON
HETGEEN
HAAR
TERUGKEER
NAAR
,AREN
OP
BUREAUCRATISCHE
WIJZE
VERTRAAGDE
/NDERTUSSEN
HAD
Mona het verheugende bericht ontvangen dat haar man WilLEM
HET
CONCENTRATIEKAMP
HAD
OVERLEEFD
DOOR
DE
!MERIKANEN
WAS
BEVRIJD
EN
DAAR
VOORLOPIG
ALS
TOLK
WERKZAAM
ZOU
BLIJVEN
%IND
JULI

WERD
HET
ECHTPAAR
-ONA
EN
7ILLEM
,EONARDT
OP
Contactblad ‘40-’45

19

GESCHIEDENIS

HUN
LANDGOED
)NGLESIDE
HERENIGD
-AAR
HET
GELUK
WAS
VAN
KORTE
DUUR
7ILLEM
HAD
EEN
ZWAKKE
GEZONDHEID
EN
NA
EEN
LANGdurige ziekte stierf hij in het Wilhelminagasthuis in Amsterdam.

Einde van het huwelijkssprookje

.A
DE
DOOD
VAN
HAAR
MAN
VOLGDE
EEN
VOLGENDE
KLAP
7ILLEM
bleek geheel achter haar rug zijn bezittingen aan de zoon uit ZIJN
EERSTE
HUWELIJK
TE
HEBBEN
NAGELATEN
-ONA
DIE
DE
ZOON
NOG
NOOIT
HAD
GEZIEN
MOEST
HET
LANDGOED
AAN
HEM
OVERDRAGEN
:E
NAM
ADVOCATEN
IN
DE
ARM
MAAR
VERLOOR
DE
VELE
PROCESSEN
)N
DECEMBER

VERLIET
ZE
GEDESILLUSIONEERD
EN
VERBITTERD
.EDERLAND
OM
PER
SCHIP
IN
(ALIFAX
#ANADA
TERUG
TE
KEREN
NAAR
HAAR
GEBOORTESTREEK
$AAR
HERTROUWDE
ZE
MET
DE
#ANADESE
OFÚCIER
(7
&OSTER
-ONA
KREEG
EEN
HOGE
ONDERSCHEIDING
VAN
-AARSCHALK
,ORD
!RTHER
4EDDER
NAMENS
DE
2OYAL
!IR
&ORCE
EN
EEN
TWEEDE
ONDERSCHEIDING
VAN
'ENERAAL
$WIGHT
%ISENHOUWER
ALS
DANK
VAN
HET
!MERIKAANSE
VOLK
VOOR
HAAR
BIJdrage in de oorlog.

'RAF
VAN
-ONA
IN
#ANADA

Majoor Foster,waarmee Mona hertrouwde.

20

Contactblad ‘40-’45