PROGRAMMA VAN EISEN DYNAMO.
Het gemeentelijk lange termijn-beleid in het kader van de stadsvernieuwing en -ontwikkeling geeft aan dat het gebied Smalle Haven ontwikkeld zal moeten worden. De gemeente, bij monde van de afdeling MCZ, verklaart in hun contract met Dynamo dat de instelling Dynamo een wezenlijke bijdrage is voor de opvang van randgroepjongeren in de Eindhovense binnenstad en dat Dynamo als maatschappelijke instelling gesubsidieerd moet worden door de gemeente. Dynamo neemt deze maatschappelijke taak ook in de toekomst volledig op zich. De politie, vertegenwoordigt door de netwerkers van de Eindhovense binnenstad, onderkent in de Eindhovense binnenstad grootstedelijke problemen. Aanleiding is mede de terugtredende verzorgingsstaat met haar velerlei bezuinigingen en bijbehorende gevolgen, zoals zwerfgedrag, drugsproblemen, criminaliteit en vandalisme. De politie wil ’hard’ optreden om de opkomende problemen in de binnenstad de kop in te drukken. Zij ziet voor Dynamo een belangrijke rol weggelegd in het controleren en beheren van het leefklimaat in de binnenstad. Onder invloed van deze ontwikkelingen zal in de toekomst het takenpakket van Dynamo verzwaard worden. In overleg is besloten dat de huidige organisatie en taakstelling van Dynamo met het oog op de toekomst normatief zijn voor het opstellen van een zogenaamd basisprogramma van eisen voor Dynamo. In het locatie-onderzoek is een serieus globaal programma van eisen en bijbehorend ruimtelijk model ontwikkeld. Op dit moment wordt gevraagd om een duidelijk gefundeerd programma van eisen, gebaseerd op de feitelijke organisatie en het werkelijke beleid, zoals de instelling Dynamo deze kent. De gegevens zijn zoveel mogelijk getoetst aan algemeen geaccepteerde en/of wettelijke normen. Zoals eerder vermeld kan voor wat betreft de inhoud van het basisprogramma van eisen de volgende indeling aangehouden worden: functie-eisen prestatie-eisen beeldverwachtingen interne voorwaarden externe eisen en voorwaarden
Laurey Architecturai Enterprise
Dynamo
2.1.
FUNCTIE-EISEN.
Om de eisen aan de verschillende functies van Dynamo op de respectieve abstractieniveau’s goed te kunnen plaatsen, is een schets van het karakter van de directe omgeving waarin Dynamo functioneert raadzaam. In de huidige situatie is Dynamo gesitueerd op de hoek Ten Hagestraat-Smalle Haven aan de zuidelijke rand van het autovrije deel van de Eindhovense binnenstad. De instelling is op deze lokatie gelegen tegenover een belangrijke toegang tot de Heuvelgalerie, aan de achterzijde van het Stratumseind, op de kop van een groot parkeerterrein. Op deze lokatie is Dynamo voornamelijk omringd met functies als winkels, zakelijke dienstverlening en horeca. Woonbebouwing is in mindere mate aanwezig in de directe omgeving van de instelling, maar is te vinden op geringe afstand van Dynamo aan de Ten Hagestraat en in het Heuvelplan. De centrale ligging en de huidige huisvesting van Dynamo in een solitair gebouw met een specifiek uiterlijk maken de instelling zeer goed herkenbaar. Dynamo en het Stratumseind staan ruimtelijk en functioneel niet direct met elkaar in relatie, wat de werkwijze die Dynamo voorstaat ondersteunt. Het aangrenzende parkeerterrein is bereikbaar vanaf de Vestdijk en biedt aan Dynamobezoekers de mogelijkheid om direct in de nabijheid van het gebouw te parkeren. Het Eindhovense centrale bus- en treinstation is goed beloopbaar en aan de Ten Hagestraat, de Keizersgracht en de Vestdijk liggen op geringe loopafstand bushaltes. Voor fietsers ligt de instelling centraal in de stad, goed bereikbaar via het fietspadennet. Voor alle verkeersoorten is Dynamo vanuit stad en regio goed bereikbaar. Jo Coenen & Co Achitecten heeft voor het Smalle Haven-gebied een Massa Volume Plan ontwikkeld. Het MVP bevat ca. 3000m winkels, ca. 14000m kantoren met een bijzondere bestemming, een woontoren van ca. 5800m, het Medina-woongebouw waar in vier lagen ca. 8300m woonopervlak is ondergebracht en het Schilgebouw waarin ca. 6300m’ diverse functies worden gehuisvest. Tenslotte zal onder het Medina-gebouw een parkeerkelder worden ontwikkeld waarin 500 a 600 auto’s kunnen worden geplaatst. In dit oorspronkelijke MVP vormt Dynamo fysiek en functioneel de oostwand van het nieuwe Catharina-plein. Het nieuwe Catharina-plein wordt een schakel- en verdeelpunt tussen winkelassen en looproutes; een nieuwe herkenbare ’pool’ in de binnenstad van Eindhoven. Dit onderdeel van de planvorming vormt een cruciaal punt in de stedelijke structuur van de Eindhovense binnenstad en is mede bepalend voor de beeldvorming van het plan Smalle Haven. Echter de geldigheid en haalbaarheid van het plan Jo Coenen voor het Smalle Havengebied wordt op dit moment door de gemeente Eindhoven heroverwogen. Het opstellen van het programma van eisen voor Dynamo mag dan ook niet meer direct tegen het licht van het voornoemde plan gezien worden.
Laurey Architectural Enterprise
Dynamo
Op de lokatie in de Eindhovense binnenstad op een knooppunt van assen en looproutes, is de bereikbaarheid, toegankelijkheid en de herkenbaarheid van Dynamo buitengewoon goed. Een dergelijke prominente plek in de binnenstad heeft veel aantrekkingskracht, waardoor naast doelgerichte bezoekers ook geinteresseerde passanten behorend tot de doelgroepen van Dynamo worden aangetrokken. De lokatie in het hart van de Eindhovense binnenstad ondersteunt de magneetwerking van de instelling. De lokatie biedt een goede uitvalsbasis voor het ’vindplaatsgericht werken’ wat Dynamo vanuit haar doelstelling voorstaat. Onder vindplaatsgericht werken wordt verstaan het preventief benaderen van personen die behoren tot de doelgroepen van Dynamo. Daarnaast is op de lokatie aan de Smalle Haven sprake van een door de jaren heen opgebouwde ’wederzijdse signalering’ met partijen in de omgeving en de politie. Wederzijdse signalering betreft de contacten met elkaar in geval van calamiteiten. Door een historisch ontstaan netwerk van contacten weet men elkaar snel te bereiken indien dit noodzakelijk is. Door het bieden van opvang aan specifieke doelgroepen wordt aan personen uit deze doelgroepen een alternatief aangedragen voor het ’rondhangen’ ln de binnenstad, Dynamo fungeert daarmee als een ’bliksemafleider’, waarmee een mogelijke bron van overlast voor de binnenstad in omvang wordt beperkt. In haar directe omgeving zorgt Dynamo voor levendigheid door activiteiten voor jongeren. Dynamo is een functie die ook buiten winkel- en kantooruren bezoekers aantrekt. Levendigheid, het intensief gebruiken van de stedelijke ruimte, vormt een belangrijk facet van sociale controle. In haar directe omgeving kan Dynamo echter het leefklimaat ook negatief beinvloeden. Op de locatie zelf zullen op bepaalde tijdstippen doelgroepen geconcentreerd aanwezig zijn, wat naast levendigheid ook overlast kan veroorzaken. Door de activiteiten van de instelling onstaat kans op geluidshinder en fysieke overlast door bijv. concerten en grote concentraties van ’gestalde’ fietsen en brommers. Gedeeltelijk kunnen deze problemen worden ondervangen door de ruimtelijke organisatie, de situering in de omgeving en de bouwkundige kwaliteit van het gebouw. De lokatie aan de Smalle Haven betekent de integratie van Dynamodoelgroepen in de samenleving. De binnenstad wordt bezocht door individuen uit alle sociaal-maatschappelijke groepen uit de samenleving. Dynamo ligt op een duidelijk herkenbare lokatie in de binnenstad waardoor contacten met de samenleving gestimuleerd en een culturele integratie bevorderd worden. De binnenstad is bij uitstek de omgeving waar de ’stedelijkheid’ van een stad zich kenbaar maakt. Een belangrijk aspect van stedelijkheid is sociaal-culturele verscheidenheid; verscheidenheid in functies en gebouwen maken een binnenstad aantrekkelijk voor uiteenlopende doelgroepen, met uiteenlopende leefstijlen, Fenomenen als een muziekcentrum, een bioscoop of een winkelgalerie, maar ook een fenomeen als Dynamo dragen bij aan de stedelijkheid van een stad.
10
Laurey Architectural Enterprise
Dynamo
Voor een heldere kijk op de instelling Dynamo zelf is een organisatieschema (bijlage tekening 01) opgebouwd, dat inzicht biedt op de organen binnen oe organisatie Dynamo met de bijbehorende personele bezetting, de functies, de taken, de activiteiten en de belangrijkste ruimtelijke karakteristieken, allen in onderlinge relaties uitgedrukt. Dit overzicht biedt direct de motivatie en argumentatie voor het feitelijke ruimtelijke programma van eisen met haar karakteristieke relevante factoren. Dit programma van eisen kent op tweeerlei wijze haar onderbouwing. Enerzijds is het gebaseerd op een aantal gangbare eisen en normen, zoals deze in onze maatschappij voor verschillende aandachtsvelden geformuleerd zijn en anderzijds is het gebaseerd op een aantal aannames. De aannames vloeien voort uit het huidige vastgestelde beleidsplan van Dynamo en loeien oort uit voor de toekomst te verwachten ontwikkelingen, die zich op dit moment reeds aftekenen. Een voorbeeld voor het laatste is dat het nominaal aantal jongeren in Eindhoven vermoedelijk licht zal dalen, echter relatief het aandeel allochtonen jongeren zal toenemen. De volgende aannames zijn wat betreft het programma van eisen bijzonder relevant: De diversiteit binnen jongerengroepen en jeugdculturen zal de komende jaren toenemen. Denk aan stromingen als house, gabber, hardrock en hiphop. Daarnaast zal er ook een toename zijn in diversiteit van etniciteiten, waarbij naast Marokkaanse en Turkse groepen steeds meer o,a. Antilliaanse en Somalische jongeren in de binnenstad te zien zullen zijn. Dit heeft in het programma van eisen bijvoorbeeld geleid tot de keuzeopties om de bestaande flexibel in te zetten projectruimtes uit te breiden naar 3 grote en 2 kleine projectclusters. De integrale werkwijze, zoals die in de visie van Dynamo voorwaardelijk is voor het bereiken van het succes met haar doelgroepen en die ook is aangegeven in het vigerende beleidsplan, is een hoofduitgangspunt in de ruimtelijke opzet, zoals die is neergelegd in het programma van eisen, hetgeen betekent dat de verschillende functies, die Dynamo aanbiedt, in een samenhangend pakket binnen een gebouw opgenomen zijn. De inzichtelijkheid m.b.t. de sociale veiligheid is voor Dynamo uitermate wezenlijk, Op de eerste plaats zal afhankelijk van het gebruik van de verschillende ruimten ingespeeld moeten worden op karakteristieke veiligheidsmaatregelen, die bij de verschillende functies, ruimten en gebruikers passen. Op de tweede plaats is de bezoekersafwikkeling een belangrijk fenomeen. De integratie van de verschillende bezoekers uit de verschillende doelgroepen raagt natuurlijk om extra aandacht wat betreft de veiligheid. Maar ook de veiligheid binnen de doelgroepen moet goed georganiseerd zijn. De in het programma van eisen genoemde aula cq ’binnenplaats’ kent zijn basis voor een belangrijk deel in het voornoemde aspect van de bezoekersafwikkeling. De afwikkeling van de verschillende gebruikers kan zodoende intern geregeld worden, waardoor de omgeving ontzien kan worden.
Laurey Architectural Enterprise
Dynamo
Qua concrete maatregelen is de veiligheid te abstraheren tot. 1. Nachtbeveiliging. Wat betreft de nachtbeveiliging is sprake van een volledige sluiting van de instelling tussen 24.00 uur en 8.00 uur of tussen 3.00 uur en 8.00 uur. De nachtbeveiliging moet in ieder geval de volgende mogelijkheden kennen: - detectie entree buiten, - detectie insluiting/inbraak binnen - waarneming door Dynamo, - brandbeveiliging, - layoutpaneel waarop alle ruimten voor calamiteitenwaarnemingen, - eventueel camara’s. Het paradoxale karakter qua inbraakveiligheid en brandveiiigheid verdient de nodige aandacht. 2. Dagbeveiliging, De dagbeveiliging geldt tussen 8.00 uur en 24.00 uur of tussen 8.00 uur en 3.00 uur. De dagbeveiliging kent rninirnaal de volgende mogelijkheden: - portofoon circuit voor beheerders, - panieksignalering, ÃćâĆňâĂİ balie extra beveiligd,
ÃćâĆňâĂİ layoutpaneel waarop alle ruimten voor calamiteitensignalering d.rn.v.
physieke bekabeling, - afsluitbaarheid per cluster met eigen alarmgroep; door deze actie mogen vluchtwegen niet afgesloten worden, - gebouw qua gebruik en overzichtelijkheid ’klein’ maken, - verkeersruimten met camara’s, - toegangen d.m.v. pasjes met magneetstrips, - brandbeveiliging afgestemd op doelgroepen, denk aan misbruik: - aanzetten brandslanghaspel, - beschadigen glasmelders, - poederblussers/koolzuurblussers leeg spuiten. Deze aannames hebben geleid tot het ruimtelijke programma van eisen voor Dynamo. Dit programma geeft een duidelijke toename van het noodzakelijke aantal m2’s functioneel netto oppervlak te zien, dat benodigd is voor de instelling Dynamo De formele motivering staat vermeld in de volgende paragraaf.
12
Laurey Architectural Enterprise
Dynamo
2.2.
PRESTATIE-EISEN EN BEELDVERWACHTINGEN. prestatie-eisen geven als belangrijkste informatie inzicht in de ruimtebehoeften en bijbehorende relaties, met daaraan gekoppeld een heel aantal kwaliteiten. Beeldverwachtingen bieden inzicht in de wensen en eisen ten aanzien van de beeldvorming en schaalniveau’s. belevingswaarde van de gewenste architectonische oplossing op verschillende Op het bijgevoegde verzamelblad ’ruimtebehoeften netto’ (bijlage tekening 02) zijn per hoofdruimte voornoemde gegevens vermeld. Een aantal kengetallen m.b.t. de totale ruimtebehoefte van Dynamo zijn eveneens aangegeven. Het relatieschema (bijlage tekening 03) maakt de onderlinge samenhang van de ruimtebehoeften inzichtelijk. Een beknopte toelichting per ruimte luidt als volgt: PUBLIEKSFUNCTIES: SPORTZAAL.
De sportzaal is gedacht als volwaardige gymnastiekzaal. De otficiele ruimtenormering voor schoolgebouwen geeft de exacte informatie over de bijbehorende ruimtebehoeff e. F ITNESSZAAL.
Dynamo kent voor de fitnesszaal zelf een afgeleide ruimtebehoefte per opgesteld toestel, die lager is dan vergelijkbare sportscholen. De opgegeven totale ruimtebehoefte is maximaal, vanwege de eventuele mogelijkheid van combineren van de kleed- en doucheruimte met de sportzaal. REPETITIERUIMTEN.
De opstelruimte voor repeterende muziekbands is voor Dynamo een bekend gegeven. BALIE.
De balie is een directe afgeleide van twee kantoorwerkplekken. CONCERT-/THEATER-/FILMZAAL.
De brandweer kent duidelijke normen voor een concertruimte, waar grote aantallen mensen in een relatief beperkte ruimte vertoeven. De voornoemde ruimte heeft nog een aantal complementaire ruirntebehoeften. Het e.e.a. is qua omvanglaat ookzien. dusdanig gekozen dat de exploitatiezijde gunstige kengetallen
13
Laurey Architectural Enterprise
Dynamo
PROJECTRUIMTEN GROOT (3x). Gewenst zijn drie min of meer geiijkwaardige projectclusters, die flexibel ingericht en afgebouwd kunnen worden. Voor de ontmoetingsruimte geldt natuurlijk de brandweernorm, Voor de ondersteunende ruimten gelden de bijbehorende kengetallen voor kantoren en vergaderen. PROJECTRUIMTEN KLEIN (2x).
De brandweemorm voor ontmoetingsruimten gaat hier ook op. De overige ruimten kennen hun eigen respectieve normen. T.o.v de huidige situatie van Dynamo is sprake van een toename van 1 projectcluster vanwege het eerder gememoreerde beleid van Dynamo. EDUCATIERUIMTEN. De normen voor kantoorwerkplekken en theorie-/praktijklokalen geven de benodigde ruimtebehoefte aan.
AULA/DAGOPVANG. De aula/dagopvang is overlappend met de entree, een wachtruimte en een inforuimte. Ook hier geldt de brandweereis ten aanzien van ruimten waar grote drommen mensen bijeenkomen. Een aantal ondersteunende ruimten zijn geprojecteerd. De aula/dagopvang heeft een uitermate belangrijke functie in de zin van de bezoekersafwikkeling, zodat de omgeving van Dynamo minimale overlast zal kennen.
OVERIGE FUNCTIES: TEAM ITB.
De normen voor kantoorwerkplekken, theorie-/praktijklokalen en kleine vergaderruimten geven direct de benodigde ruimtebehoefte aan.
OPSLAG. Op basis van ervaringscijfers van de instelling Dynamo zijn de behoeften benoemd. COP IEERHOEK.
De copieerhoek is in wezen een kantoorwerkplek met een kleine extra opslagmogelijkheid.
WERKPLAATS technische dienst. De werkplaats is geschikt voor drie gecombineerde kantoor-/werkplaats plekken, gezien de aard van de werkzaamheden. De decorbouw, die in gemeenschappelijk gebruik met de graficus gezien moet worden, kent vanwege de omvang van de werkstukken een duidelijke ruimtebehoefte.
14
Laurey Architectural Enterprise
Dynamo
KANTOOR MT.
De ruimtebehoefte voor MT is direct af te leiden van de normering voor kantoorruimten en kleine vergaderruimten. KANTOOR DIRECTIE. De directie kent een iets ruimere kantoornormering met een standaard spreekruimte.
COoRDINATIECENTRUM.
Het coordinatiecentrum is qua ruimtebehoefte in essentie een spreekruimte met EHBO-voorziening, Voor deze ruimte zijn beheers- en veiligheidsaspecten maatgevend. STUDIERUIMTE.
De studieruimte-bibliotheek is genormeerd volgens ’Neufert’. Deze ruimte is met name noodzakelijk vanwege het werkklimaat en de cultuur binnen Dynamo: hectisch, geluidsoverlast, stressfactoren, etc
KANTOOR financiele/registratie administratie. Voor deze ruimte gelden de normale kantoornormen.
WERKPLAATS schoonmaakonderhoud. Deze werkplaats is gecombineerd met een verplichte kleedruimte met kasten. KANTOOR MO. De kantoornorm is hier richtlijn geweest.
GRAFISCHE TEKENKAIVlER.
De grafische tekenkamer vraagt om twee uitgebreide werkplekken/-plaatsen. Denk bijv. aan tekentafel. De decorbouwruimte is reeds benoemd in gemeenschappelijk gebruik met de werkplaats technische dienst. VERGADER-/CONFERENTIERUIMTE.
De ruimtebehoefte is afgeleid van de norm voor grotere vergaderruimten. INDIVIDUELE HULPVERLENING. Het karakter van de ruimtebehoefte is een samenhang van kantoorwerkplekken, bijbehorende spreekruimte en een publieks-/wachtruimte. KANTINE.
Voor kantines gelden naargelang het aantal gebruikers duidelijke normen.
15
Laurey Architectural Enterprise
Dynamo
Voor een aantal ruimten, te weten sportzaal, concertzaal, technische werkplaats en kantine, geldt dat indien de wens zou groeien deze ruimten ook aan derden aan te bieden, de toegepaste normering verzwaard moet worden. Op dit moment is uitsluitend gekeken naar de werkelijke basisbehoefte als gevolg van het totale takenpakket van de instelling Dynamo. Bijvoorbeeld de sportzaal zal in deze vorm niet geaccepteerd worden als te huren ruimte door de Nederlandse Sportfederatie (NSF). Programmatisch volgt uit de ruimtebehoeften een functioneel netto oppervlak van 2949 m2:
Functioneel netto oppervlak 2949 rT12 Functioneel nuttig oppervlak (is 70%) 3060 m2 Bruto vloeroppervlak (is 100%) 4371 m2 ln het huidige gebouw voor Dynamo is het functioneel netto oppervlak 1340 m2 en het bruto oppervlak 1920 m2. Genoemde cijfers betekenen in de nieuwe situatie een forse afwijking t.o.v. de huidige situatie voor Dynamo. Ongeveer 70% van deze toename is een direct gevolg van de gangbare normeringen, hetgeen betekent dat ongeveer 30% een gevolg is van wensen tot vernieuwing.
De belangrijke criteria voor het vertalen van het programma van eisen naar een ontwerp zijn: BUITENSHUISE HOOFDACTIVITEITEN. De hoofdactiviteiten, die buitenshuis plaatsvinden, te weten De Dijk en Buro 25+, blijven op hun respectieve locaties gehuisvest. I N R I C HT I N G.
Met betrekking tot de inrichting en de flexibiliteit van het gebouw: de algemene ruimten zullen een min of meer vaste inrichting krijgen, de zogenaamde doelgroepenruimten zullen om meer flexibele inrichtingsmogelijkheden vragen.
PARKEREN. Voor het parkeren van auto’s en het stallen van fietsen zijn nodig: twee invalidenparkeerplaatsen; minimaal 20 parkeerplaatsen en maximaal 70 tot 90 parkeerplaatsen voor bezoekers; 10 tot 15 parkeerplaatsen voor personeel en vrijwilligers; minimaal 70 fietsenrekken en maximaal 225 tot 300 plaatsen in een fi etsenstalling.
16
Laurey Architectural Enterprise
Dynamo
2.3.
INTERNE VOORWAARDEN.
Interne voorwaarden zijn voorwaarden die de organisatie stelt op het gebied van investeringen, exploitatie, onderhoudskosten, tijdplan en milieu. In goed overleg is besloten de aspecten investeringen, exploitatie, onderhoudskosten en tijdplan in dit stadium buiten beschouwing te laten.
Qp het gebied van milieu zullen een aantal inspanningen geleverd kunnen worden: waterbesparing, beperking luchtverv uiling, infiltratie hemelwater, verstandige inzet grondstoffen, ingebouwde flexibiliteit met het oog op eventuele herbesternming/hergebruik, zodat de levensduur aanzienlijk verlengd kan worden. Op alle fronten zal energiezuinigheid op een verantwoorde wijze nagestreefd moeten worden. Het inpassen van groenvoorzieningen is een aspect dat veel meer aandacht zou moeten krijgen. 2.4
EXTERNE VOORWAARDEN.
Wet- en regelgeving vormen de belangrijkste input op het gebied van externe eisen en voorwaarden. Denk bijvoorbeeld aan het bouwbesluit, de Arbowetgeving, de wet milieubeheer en de brandweerverordening. De Arbo-wetgeving noemt o.a. de volgende relevante zaken:
kantine scheiden in roken/niet-roken; aanwezigheid personeelsgarderobe; kleedruimten uitgevoerd met afsluitbare kleedkasten; richtlijnen voor minimaal aantal toiletten per geslacht; voorzien in rustruimte voor zwangere vrouwen; beeldschermwerk is aan restricties gebonden; voor rechtstreeks invallend licht is zonwering verplicht; schadelijke geluidsniveau’s moeten gemarkeerd worden en afdoende maatregelen moeten genomen worden; de aanwezigheid van een complete alarminstallatie, m.n. qua brandveiligheid.
17
Laurey Architectural Enterprise
Dynamo
In het kader van de wet milieubeheer zijn de volgende AMvB’s belangrijk: Algemene Maatregel van Bestuur horeca; AMvB kantoren; AMvB scholen. pe hoofdaandachtspunten zijn keukeninrichtingen, de geluidproblematiek als gevolg van geluidproductie in de instelling, parkeervoorzieningen, gescheiden afval, afvalwater, bijzondere richtlijnen gasf lessen, voorschriften omtrent ondergrondse en bovengrondse tanks en inrichting technische scholingsplaatsen.
Procedureel loopt men tegen een verplichting van bouwvergunning, bodemonderzoek, milieumelding of-vergunning, gebruiksvergunning, etc. aan. Toetsing aan het bestemmingsplan en een welstandstoets zijn eveneens vereisten. Belangrijk is zich in een vroeg stadium te realiseren dat deze formele procedurele aspecten een grote invloed hebben op het gewenste resultaat.
Een groot aantal locale voorschriften en eisen van respectieve overheden maar ook andere betrokken instellingen, marktpartijen en belanghebbenden kunnen een aanzienlijke rol in de voortgang en het eindelijke resultaat hebben.
Subsidie- en financieringsmogelijkheden geven het volgende beeld:
AA-krediet; technische ontwikkelingskredieten; wet stads- en dorpsvernieuwing; stimulusgelden; grote stedenbeleid; energiebesparings- en milieu-adviezen; stimuleringsregeling milieutechnologie; programma gebouwde omgeving; stimuleringsregeling energiezuinige verlichting niet-huishoudens (stimev); energiebesparing in bestaande gebouwen (sebg); besluit subsidies energiebesparingstechnieken (bset); vervroegde afschrijvingen milieu-investeringen (vamil) ; preventie drugsverslaving; aanbesteding volksgezondheid en gezondheidsbescherming,
18
Laurey Architectural Enterprise
Dynamo
