auteur Ton Peters Dura Vermeer Beton en Waterbouw BV
Renovatie vraagt rigoureuze aanpassingen in betonconstructies oude Coentunnel
Frisse lucht voor de eerste Coentunnel 1
Tijdelijke stempelconstructie na verwijderen stempels
Jarenlang vormde de Coentunnel een projectgegevens project opdrachtnemer
leverancier bekisting leverancier betonmortel opdrachtgever engineering
Renovatie eerste Coentunnel
knelpunt voor verkeer in de noordelijke
Coentunnel Company bestaande uit: Dura
Randstad. Om de capaciteit uit te brei-
Vermeer Groep, Besix, Arcadis, TBI bouw,
den, is naast de bestaande tunnel de
CFE, Vinci en Dredging International
Tweede Coentunnel gerealiseerd. Na
Doka Nederland en De la Roy Isolatie & Design
voltooiing hiervan was de eerste Coen-
Mebin
tunnel, gebouwd tussen 1962 en 1966,
Rijkswaterstaat NoordHolland Sophia Engineering en Dura Vermeer
toe aan een ingrijpende renovatie.
Beton en Waterbouw BV
Niet alleen moesten nieuw asfalt en elektronica worden aangebracht en tegeltjes gebikt; de gehele luchtbehandeling vereiste aanpassing. Dit vroeg om een complexe wijziging van de betonconstructie van de zuidelijke toerit, in het bijzonder moot 21.
2
VAKBLAD
I 1 2015
2
3D-weergave oude situatie
3
3D-weergave nieuwe situatie
I
en 4). Bij de overgang van open naar
n de gerenoveerde eerste Coentunnel
3D
dicht bevond zich in de oude situatie
lucht worden afgezogen. Een schoor
Bij de uitvoering van de beton
een ventilatiegebouw.
steenconstructie is toegevoegd om hoge
werkzaamheden voor de eerste Coen
concentraties fijnstof bij de tunnelmond
tunnel, was een 3Dfaseringsplan het
De open toeritten kennen een bijzon
te voorkomen. Tevens is aan de zuidelijke
ultieme hulpmiddel. Elke fase werd
der profiel en hier moesten de meest
toerit een ventilatienis gemaakt om in
door het ontwerpbureau in een
ingrijpende werkzaamheden aan de
geval van calamiteit de rookgassen af te
3Dprojectie gestopt, zodat voor het
betonconstructie worden doorge
voeren. Daarom waren grote aanpassin
gehele bouwteam direct visueel
voerd. In de langsrichting was een
gen in de betonconstructie nodig. Een
duidelijk was wat de plannen waren.
grote Vwand gebouwd om ruimte
uitdagende klus, want er was weinig
Dit bleek zeer effectief. Knelpunten
voor ballast te creëren. Deze ballast
bekend over de oude tunnel, exacte
werden meteen zichtbaar. Ook de
moest voorkomen dat de open toerit
maatvoering was niet voorhanden en lig
ingewikkelde berekeningen werden
zou opdrijven. De zuidelijk toerit is
ging van de wapening was ook niet pre
standaard met een 3Drekenpakket
namelijk op staal gefundeerd.
cies bekend. Extra complex werd het
uitgevoerd.
moet in de nieuwe situatie de vervuilde
Nieuwe situatie
door de eis dat de tunnel tijdens de bouw niet mocht worden gestremd voor het
Bestaande situatie
In de nieuwe situatie is ter plaatse van
werkverkeer. Bovendien moesten, van
De eerste Coentunnel bestaat uit twee
moot 21 de Vwand met de twee rijen
wege de tijdsdruk, beide buizen tegelijk
rechthoekige tunnelbuizen, het afzink
stempels verwijderd en vervangen door
worden aangepakt. Natuurlijk mocht ook
deel plus aan weerszijden een open
twee grote, rechthoekig opgaande
de veiligheid niet in het gedrang komen.
toerit met twee stempellagen (fig. 2
stempelwanden in dwarsrichting (fig. 3
VAKBLAD
I 1 2015
3
4
7
Bestaande doorsnede moot 21
Tijdelijke stempelconstructie (groen) en ondersteuningsconstructie (bruin)
5
8
Nieuwe doorsnede moot 21
Slopen middenwand 2
6
9
Doorsnede tijdelijke stempelconstructie
Rijplaten als ballast
4
VAKBLAD
I 1 2015
10
Tijdelijke stempelconstructie geïntegreerd met (EPS-)bekisting en werkvloer
en 5). Tussen deze twee wanden is in de
er konden optreden. Dit resulteerde in
Daarom moest de onderste tijdelijke
onderste laag een gording aangebracht,
een complexe, tijdelijke, stalen stem
stempelingsconstructie op spanning
tegen de buitenste schuine wanden in
pelconstructie die ruimte bood om op
worden gevijzeld om de belasting
langsrichting. Haaks hierop zijn twee
dezelfde hoogte een nieuwe betoncon
over te nemen, zonder de wanden te
ronde, betonnen stempels geplaatst.
structie te maken (fig. 6 en 7). Ook de
vervormen. Deze stempels mochten
Hogerop is tegen de buitenste schuine
doorrijhoogte voor het werkverkeer
bovendien niet in de weg zitten om
wanden een tweede betonnen gording
werd met dit bouwwerk gehandhaafd.
het bouwen van de nieuwe betonnen
(in langsrichting) bevestigd met daarop
Tevens werd in deze stalen structuur de
gording en de twee definitieve stem
wanden in langsrichting. De wanden zijn
vloerbekisting geïntegreerd om de
pels mogelijk te maken. Maar ze
afgedekt met een dak waarin vier grote,
nieuwe, opgaande constructie te bou
konden ook niet op de plek van de
ronde sparingen zitten voor de ven
wen. Het geheel werd ondersteund door
bestaande stempels worden aan
tilatie. Hier bovenop staat de nieuwe,
een stalen ondersteuningsconstructie.
gebracht; een ware puzzel dus.
opgaande schoorsteen (fig. 3 en 5).
Deze was geprefabriceerd buiten de tun
Na het op spanning vijzelen van de
nel en met behulp van shovels ingere
stempels, konden de bestaande onder
Tijdelijke stempeling
den. Op deze manier kon het opbouwen
ste stempels worden verwijderd (foto 1)
Het weghalen van twee rijen bestaande
snel plaatsvinden, zonder hinder voor
en werd ruimte gecreëerd om de nieuwe
stempels was niet eenvoudig. Op basis
de andere bouwprocessen in de tunnel.
betonnen stempeling te maken.
den bekeken welke krachten er in de
De tunnel mocht bij het weghalen van
Vervolgens konden de bekisting voor
stempels zaten en welke vervormingen
de oude stempels niet vervormen.
de betonnen gording en een 800 mm
van diverse rekenmodellen moest wor
dikke, schuin opgaande stempelwand worden aangebracht (3D-weergave
Moot 18
fig. 3). Voor een snelle uitvoering is
In moot 18 van de zuidelijke toerit is een ventilatienis gemaakt. Hierin werden ven
deze bekisting voor een deel in EPS
tilatoren opgehangen die primair zijn bedoeld om bij calamiteiten met brand, de
gerealiseerd (foto 10). Ook de ronde
rook in de rijrichting te blazen. De uitvoering van deze nis was bekistings- en uitvoe
stempels werden in een EPS-bekisting
ringstechnisch een bijzonder lastige. De bestaande stempels moesten tijdens de
gestort.
bouw van de nis aanwezig blijven, totdat de nieuwe betonconstructie van de nis
De vormgeving van de EPS-bekisting
klaar was en via sparingen met vijzels de kracht zou overnemen. Hierdoor mochten
werd ontworpen met een 3D-model.
de wanden van de nis niet aan de betonnen wanden van de tunnel hechten. Het
Zo konden alle sparingen en center
gevolg hiervan was dat de bekistingsjukken horizontaal naar elkaar toe moesten
pengaten van tevoren worden
worden afgestempeld. Vervolgens moest er beton worden aangebracht in een schuin
bepaald en in de EPS-blokken ver
hellend vlak dat 2,5 m afliep. Het verse beton was daardoor geneigd aan de lage
werkt. De bekistingen werden ook
zijde omhoog te komen. Ook de horizontale resultante van de betondruk wilde de
ondersteund door de stalen onder
bekisting in langsrichting wegdrukken. Om al deze problemen te voorkomen, werd
steuningsconstructie. Voor het aan
de tekening van de ondersteuning een heuse opgave.
brengen ervan was heel weinig ruimte beschikbaar.
VAKBLAD
I 1 2015
5
11
12
Tijdelijke stempels (bruin) nemen de functie van de bovenste stempellaag over
Opgaande wanden, bovenste rij tijdelijke stempels (bruin) en nieuwe gording (groen); in rood de ballastplaten tegen opdrijving
Sloop oude tunnelwand
Dak
gerealiseerd. Hiervoor is gebruik
Toen de betonnen gording klaar was,
Toen alle overige tussenwanden klaar
gemaakt van een klimbekisting in
konden delen van de oude Vwand
waren, kon het dak erop. In dit dak zit
schaalvorm.
worden gesloopt (foto 8). Hier was
ten vier grote, ronde sparingen die aan
voorzichtigheid geboden; de tunnel
de onderzijde in twee richtingen zijn
Succes
moot kon door het verwijderen van de
gekromd (fig. 13). Hieronder worden
Het wijzingen van de betonconstructie
oude middenwand en ballastmateriaal
later brand en geluidswerende afzuig
van moot 21 was uitvoeringstechnisch
– en daarmee het verwijderen van
installaties geplaatst. Om de bouwsnel
zonder meer de moeilijkste klus van de
gewicht – gaan opdrijven.
heid hoog te houden, is het dak in pre
renovatie van de oude Coentunnel.
Deze ballast moest tijdelijk worden
fab beton uitgevoerd. Hiervoor werd
Dankzij een hard werkend team is het
gecompenseerd. Hiertoe zijn op de
de kist van de nieuwbouw Tweede
project met succes afgerond. De eerste
tunnelvloer stapels stalen rijplaten aan
Coentunnel hergebruikt. De platen
Coentunnel is op 21 juli 2014 open
gebracht (foto 9). Toen de midden
werden door middel van natte
gegaan. Daarmee kan het verkeer over
wand ver genoeg was gesloopt,
knopen in het werk onderling met
de A10 – in de spits zijn er zelfs vijf rij
namen stalen stempels de functie van
elkaar verbonden tot een plaat.
stroken beschikbaar – probleemloos
de oude, bovenste stempellaag over
Na het dak kon de schoorsteen worden
het Noordzeekanaal passeren.
(fig. 11) en kon de Vwand verder worden gesloopt.
13
3D-uitsnede van de nieuwe tunnelmoot 21
Nu kon weer worden gestart met de opbouw van de nieuwe opgaande wan den. Om de vaart erin te houden, is de wand met een hoogte van 8 m in één stort gemaakt. Door de stortsnelheid in relatie tot de temperatuur van beton en omgeving goed te monitoren, werd de toelaatbare bekistingsdruk beheerst. Na het gereedkomen van de hoge stempelwanden zijn de nieuwe gordin gen gestort. Deze steunen de buitenste tunnelwand zodat de eerder aange brachte, tijdelijke stempels weer kon den worden weggehaald (fig. 12).
6
VAKBLAD
I 1 2015
