m
Haal meer uit uw pc
Nr 14 1 25 juni - 9 juli 2007
Nooit meer installeren: Alles online
L
Altijd stroom: Opladen met wind en zon Nieuwe harde schijf? Kloon uw oude!
Supertips
Sneller, beter, veiliger in 10,30 of 60 minuten
'FRIS UW PC OP &=&?h kijke
"B
WORKSHOPS
7
1
2 pc's in 1met .&
I.m
Met wekW?:::a-43 aan te~ès\E;Oo~
h ~
1
\
Virtual PC Maak 'n digitale fotocollage
I
01407
Bel &Win fraaie pi
, Kan Google Spreadsheets Excel vervangen?
ini
stuiten, omdat wij het moeilijk vinden om vaste waarden. voorkeuren en gewoontes los te laten. doen liever tien jaar naar tevredenheid hetzelfde. dan dat we af toe een risico nemen om echt gelukkig te worden." Uit een recent ondenoek blijkt dat u als trouwe lezer bijzonder tevreden bent met de vorm en inhoud van Computer Idee. Waarom dan deze opfrisbeurtî Don't fix it. if it ain't broken, roepen de Amerikanen dan. Maar dat is een conservatieve houding waarmee je nimmer verder komt. Stilstand is immers achteruitgang. Op gezette tijden is het uiter lijk van ComputerIdee in haar negenjarig bestaan op de schop genomen. Nu dus weer en heel grondig, ditmaal. Waarom?Omdat de producten en ontwikkelingen waarover we schrijven continu en in rap tempo ver anderen. En die vernieuwing vraagt ook van ons regelmatig om een nieuwe 'jas'. Omdat we met onze tijd mee willen gaan, omdat u recht hebt op een eigentijds computertijdschrift en omdat we hopen nog meer lezers aan ons prachtblad te kunnen binden. Ikben trots op het resultaat (met speciale dank aan Danny Tupang en de rest van het vormgeefteam),maar ik ben ook heel benieuwd naar uw mening. Mail het me1
Alk6 dkrs I
irlijke hoogte- en dieptepunten tijdens deTour, u bent er bij via
Programma's kopen hoeft straks niet meer. U werkt online. helemaal gratis.
Een serie miniworkshopsom in 10,30of 60 minuten uw pc op te knappen.
iterren kijken met de pc 1 -
Met een simpele webcam kunt u via telescoop het heelal fotograferen.
I
4 NIEUWS 8 DETOUR IN GOOGLE EA#m VolgdeTourde France online U ZONDER PARDON Belt u thuisvia uw mobiel ofdevasteiijn? l6 VERS BESPROKEN Hard-ensoftwarekortotondigdoorde mangel 2û TWEEPC'SINEEN MetVirtual PClaiJgtuereentweedepc bij W WORD ABONNEE Enkrijg'n usb-stickofmp4-speler e8 GPS--L Puzzelmeevoorprachtprijzen J0 FRIS UWPCOP Praktischeworkshops omuwXP-pcopte fiissen SI) ABONNEEEXTRA VeelvoordeelvoorabonneesvanComputer Idee 40 MAAK EEN SPMRENDE FOTOCOWE HandigeStapvoorstapworkshopmet Snapfire 42 BELIWIN Kies,bel en maakkans opeen prachtprijs 45 VALIGGAMEN Steelsecuritybeveiligtuw pc als u online speelt 46 WORD OOK ASTRONOOM Dankzij de pc is sterrenkijkeneenstukeen~udiger
Nooit meer een lege
accu enooknogeens het milieu sparen. Ofwel: anders opladen.
W VOOR NOP Gratisleukeprogramma's. opadviesvan medelezers 54 G00Gi.E SPREADSHEEïSVS EXCEL Hoegoed is GoogleSpreadsheets? 58 PUZZEL Maak kans op een NintendoWiiSportspack W NETWERñCOMWíER Computeren met eensimpel'bakkie' 62 AUESONUNE Nooit meer programma's installeren (R NIEUWE HD? KLOON UW WDE Gegewnsoverzettenvanoude harddisknaar nieuwe 74 MIUWBEWUSTOPLADEN Altijd groene stroom n FAQMAN Pioblemen? Oplossingen1 81 TIPS &TRUCS Handigepctips 113 MAILBUS Reacties,opmerkingen 89 SERVICE AUe belangrijke adressen 90 URSMIJiER Truus Huisintveldspaart notebooksvoorArmenië
Stappenteller op een stokje r
NoidicW~isd6gezondheidsragevan hetrnoment.Maarhoeweetjenu hoeveel kilometers& alprikstokkendhebtafgelegd - omvan het aantalverbruikte calorieënnogmaarteRvijgeflSimpel:bijvoorbeeldmet dezeEx-PolePlusstokken. Ze hebbennamakeeningebouwde 'exerde monitor' in het handvat.Deze monitormeet het aantaÏstappenrdeafgelegdeafstand,snelheidenhet calorieverbniilc Erzitookeenlampjein,zodatu zelfsinhetdonkerkuntzienwatuallemaalaanuw conditiedoet. De stokkenzijn er inverschillendelengtes(tussende105en140centimeter)enzijngemaaktvan lichtgewichtkoolstofvezel. i e 83,- i nonmij, 013-5238300 i www.homelJ.nl
Notebooi voor klunzemBehoort u tot het slagmensen dat regelmatigietsuit zijn handen laatvallen, dan biedt Lenovouitkomst.De fabrikant heeft drie laptops op de markt gebracht die minder snel stukgaanals u ze laatval1en.Lenovoheeft de binnenkant van de kiepvoonienvaneenhoningraatstructuur.Daardoorkomter een kwart minder drukop de klep- endus op het lcdscherm-ais delaptopvalt.Ookdeharde schijf isvoorzien van zo'n extrabescher ming.Het gaat om deThinkpadT61. de R61ende3000N200.Deeerstetweeheb ben een 14.1-inchbreedbeeldscherm.de laatsteheeft een 15.4inch scherm. i Vanaf e 990.-(R61) www.lenowxx)m
Laptops worden trager en s t e bleem of er iswel een oplossing voor. NewStarbiedt daanioor
-
afhangtvandeo-mperatuur, zalheterindemeeste~enkoelerdoorworden.Voorde prijs hoeft u het bovendienniettelaten.De laptopkoelersluitu aanopeenvandeusb~rtenvandepc.'Itveeverschillende snelhedenmaken het mogelijkde laptop opeen lagere temperatuur te houden. MJS:
e 29.95
i Info: www.newstar.nl
,
1
Wast door en door schoon
voor Een 2'p'e-tje e dorst
iI
Er komtecht geeneinde aan destroom accessoiresvoordeiPod. Neemditgeinige I Komt de waspoeder-opmaakvandezeboelcenubekend dingetjehier,deBevy,bedoeldvoorde voofl~at k~kioppe~.wantmimeenjaargeleden iPod shuffle2nd.Ophet eerste gezicht bespraken we deeditieDeGroteHardwareSchoonmaak in Computer Idee.Waaromweer nu weeraandachtaan I lijkt het eenbeschermhoesjeannexoor tjes-haspel annexsleutelhanger.Maar er besteden7Omdat ernu eenspecialepakketprijsgeldt isméêr ...het is namelijkooknogflessen- Wie de drieboeken De GroteWmdows Schoonmaak, opener1Hij is ontworpendooreen bezoe De Grote HardwareSchoonmaakenDe Grote E-mail k e r m de MacWorld 07.De 17-jarige Schoonmaakineen keer aanschaft,betaalt namelijk Jared Fiovorichuit Californiëkwam toen niet 75euro,maar 29.95 euro.Endatvindenwe helemaal niet met deBevyopde proppen, diebehahein gekvoordezevlotgeschrevenen opgeruimdeboeken.Een het groen ookin het zilver,blauw, rozeen addertjeonderhet gras:u moetwelaverWmdows XPbeschikoranjeis.Proost, zouden w-%genl i I I mem99 i 2mogq 0105903070 m . 2 moso.com
-1
.
Bron: Thuiswinkel.org
-
1
ken, anderszijndeboeken ramsj Mor u. i RUS: e 29.95 i ISBN: 90 430 i4359 Pearson Educatlon Benelux. 020-5755800 lwww.pearsoneducation.nl
a
m
N.dalunkrWontbic
4 Sun Microsystemsgaat Openoffice geschikt maken voor MacOS X
-r
I
Yahoo's fotosite Flickr.com wordt binnenkort - net als YouTube - een platform om videoboodschaaoen uit te zenden
-
DURE DOMEINNAMEN
m
Poker.com: $27 miljoen Pom.com: $9.5 miljoen Sex.com: $12 miljoen Vodka.com: $ 3 mlljoen Camerascom: $ ï.5 miljoen Familieacorn: $650.000 Bron: Emerce,21 mei 2007
L
een adventuregameheeft aan het lichtvoetigehkh Heart ofosiris eengoeie. Dankzijhet aloudepoint-enclick-principehoeft u niet bang te zijn dat degamemet u aande haal gaat.Ankh- Heart ofOsirisspeeltzichnet als het eerstedeel (Ankh)afii het oude Egypte. waarbij u in de huid kruiptvan drie personagesin een poging de wereld te reddenvan Osiris,Godvan deûnderwereld. Het begint met hoofdpersoonAssil. eenjongemandiede Ankh (amulet)terug moet halen uit handenvan slechteriken.Hiervoor moet uwel spullenbijeensprokkelendie u verderopin degame nodig hebt, enookinformatiew zamelendoorgesprekkenmetanderestripboekachtigekarakbm aan te gaan.Om u o weg te helpen staat dewallcthroughvanhet eerste deelbeschrevenin de handleiding W e 29.99 B wmnrankh-game.com
I
I
I
Demuismetscrollwiel,ja,datwasecht
vooruitgang.met name bij hetwebsuríèn.
\
Ennuverdwijnthetwielalweer,als het aan fabrikantGeniusligt.ZijnnieuwemuisGenius Traveler 355Laserheefteen zogehetenTouch
nkh winnen? I
ScrollPanelopdeplekwaareersteenkartelwielzat.
II
mogen~jfqWvanAnk-heartofOsiris onderde wat uop het schermwilt zien, enals erwat is zal het, honzonC o m p u t e r I d e e l e z e r s ~ l o t e n . O m k a n s ~ ~ s h i u r t taalen/ofwrticaal,tevoorschijnkomen.t\llemaaldankzij eenemailmetnaamenadrrsnaarrrdacti-mideed OpticalTouch Scroll-technologie.DeTraveler355heeft een metalsonderwerpActie~Ukunttot9juliinsturen. resolutievan80011600dpi enwerktondervista, XP enMac. W e 34.99 B wmndertech.nl
I
Elke dag computerdag Hoe lan ;unt u zonder computer?
A
7 Flitsend flashgeheugen
Benbeeld zegt meer dan duizend woorden,luidtdeuitdmkking. b Nou, dankuntu met denieuwste 8GB 266xcompactflash-kaart van Transcendeenboekenkastaan woorden besparen.Want opdit geheugenkaartjepassen ruim4000afbeeldingendieu op eenA3'tje kunt afdmkken. Dezekaart leestenschrijft tot40 MB per seconde.Ditis met name interessantvoor de professionele fotograafendeenthousiaste amateur.want CF-kaartjeskomenvoo~amelijkvoorin degroterecamera's -waar snelheidertoe doet ende fotograaf in RAW-formaat wil kunnen wegschnjven.Voor de techneut is het interessantomdat de kaartjesvol zittenmet snelletechniek,waaronderFAT32,UDMAmodus4,dievolgensde fabrikant het stroomverbmikverminderen. i e 3 8 , - (2 GB),e70,- (4GB),C l38,-(8GB)
,
I
-
--
Geen dag Een dag Twee dagen Drie dagen Vier tot zeven dagen Veel) langer
7
www.tmnscend.nl
~tasurîkn.omdatzeccntept~eidsrisico wdtna u e n tewtlbndbmdtezoudenminuiken.
--
DeTour de France zal dit jaar voor het eerst in HD te zien zijn. Is het natuurlijk wel noodzakelijk dat u over een geschikte tv beschikt.
aderde 'vcrkrdcn'mbrf~vaiienvideoritesYouTube. ktacik,Fl, S t u p i d V i ienFileCabi,aociaie netwerk,&ES MySpux. BiaeWlmetrn Hi5, muzieksiter Pandorz. TrV,lifmenlive365rn b t o s i h ~ u c k e t .
Webwinkel Bol.com. ooit begonnenals online boekhandel. biedt nu ook notebooks aan.
Zomerse outfit voor notebooks
=-dm-
I Slome upload
Omdatiknog altijd niet rijkben, streef iker bij zaken als internetabonnementen en dergelijkenaar, omvoor zo min mogelijkgeld zoveel mogelijkwaar te krijgen.Om die reden heb ikvoor mijnnieuwe flat bijvoorbeeld een abonnement gene menbij Het Net. Snel Surfen & Bellen heet het. Bij het afsluiten ervan heb ikalleengekeken naar de downloadsnelheid. Immers, zo redeneerdeik,veel te uploadenheb ikniet, zelfs nietvoordewebsite die ikopongezette tijdenonderhoud. Dus die 256 kilobit per seconde u p load is meer dangenoeg.Nou, dat was eenvergissing.Uploaden blijkt in depraktijkmeer in te houdendan alleen het online zettenvanwat afbeeldingen ofhetversturenvan eendikmailtje.Hetomvatookhet versturenvansignalen bij bijvoorbeeld het bellenvia internet ofhet spelenvan eengame. Mijnjongste zoonwas ervoor nodigom medat duidelijktemaken. Kon hij voorheen min of meer moeiteloosonlint gamenvia zijnXBox(opeenverbindingmeteen maximale uploadsnelheidvan 512Kb).nuwil het niet. Zodradegameserver detecteert dat devoor het spelgewenstedatastroom niet snelgenoeg is, wordt de armegamer simpelwegvandelijn geknikkerd. Sorry,je bent te sloom, je magniet meedoen. Devraagis wat iknumoetdoen?Zoonliefzeggendat-iepechheeft?Datvind ik lastig,want zijn schuld is het niet datwezijnverhuisd. Oftochmaar overstappennaar een abonnement dat wel voldoendebandbreedte biedt?Met alle kostenvan dien ...Ik ben er nog niet uit. Dick
Kijkeens naarbuiten:jawel mensen, het isde zomer! Het bedrijfcase A Logic speelt daarhandig op in door met een reeks fleurige beschermhoezenvoor uw iaptoptebmen. h Shuttle is gemaaktvan neopreen en aan tweekanten te gebruiken: door 'm binnenstebuiten te draaien komtdeandereMeuraan het 1icht.Erzijntweematen:voorlap topsvan l 3 inch envoor laptops tot 15.4inch.Het zijnvooral de námen die ons hetwater inde mond doenlopen.Zo zijnerbijvoorbeeld decombinaties cappuc cino/zomebioem en pistachio/chocolade.In totaal zijn er zes smaakjes om uit tekiezen. Zo, en nu een ijsje. H C 22,99/C 24.99 H www.caselogk.nl
1 1 .
7
lD-VHIR~ IL
EERSITES Telamm.nl K n M Bulambrd Bron: W-
1
'
I
Weiniguitpnendaarveelvoor temgkrijgen.Weike Nederlanderklizoiets niet als muziekinde oren?Welnu. dit
I
is de precies de dealdie uhijgtmet de nieuwe GeForce 8500CT videokaart van PNY.Vmwelgeteld 89eurokoopt u eenvide* kaartdieDirectXlOcornpatibe1is, en daarmee uitstekend geschiktvoorWind0wsVsta.Mochtudekaart-met eeneigen geheugenvan 256MB - W i k I g e b ~ i k e nalsvervangervan uw bestaande grafischekaart,controleer dan weleeat de specificatiesvan uw moederbord. DeGeFore 8500is er deen ineenPCI-Expressuitvoeringen is daarmee 7 nietgeschiivoor(oudere)moederborden die slechts ruimte bieden aan eenAGPmode1. H C 89,- iwww.pny.eu
Heb
I
Rob~erlinden,wiekenthemnien~~?om~utin~had vorigjaar al deze hoogsteboomin het maaiveld gestrikt. Dat resulteerde toenin een aantaltuinontwerpen binnen de tuinsoftware. Nu heeft desoftwarefabrikant ereen dvd-videoaan toegevoegd met fragmenten uit de tv-serieTuinruimers.Slimme keuze,wantzo raakjeextrageïnspireerd ommet een tuinontwerp aan de slagte gaan. Daarvoorstaat eenuitgebreideeditor tot uwbeschikking, met achtkant*-Mare tuinontwerpenvanVeriinden zelf,die unaar behoefte kunt aanpassen. In uw ontwerpkunt u gebruikmakenvanmeer dan 2500planten uit de plantenbibiiorheekvan akelei totvrouwenmantel. i C 29.95 iEasy Computing, 023-5511311 i www.easycomputlng.nl
4nEasy Computing mogenwe drie doorRo
Veriináengsigneerde pakket-
ruin met uw naam enadresnapr redzai&com puteridee.nl, met ais onder-
WerpActieTUin-
ontwerper. Ukunt tot 9juii
insturen.
1 Sputtr.com is een nieuwe zoekmschine die design combineert met functionrrliteit,U kunt in een veelvoud van dataharer roeken
Maar liefst 91procent van computerg;ebruikers
heeft wel eens last gehad van een virus.Vaak kwam het virus in mail van een bekende
1
PC-GAMES VAN 2006
Nieuwe kijk op
Van superhandige tot hilarische, mooie, ertarvtieve, of andere tljdvullende of -besparendesites als dezemetzwaaiiichtensireneslangsrijdt7Aianne ringen.nllaatde laatsteoproepenvandebrandweer, ambulanceen politierealtime op GoogleMaps zien. M wnmalarmerlngemnl
1il
i ~ ~ s t e r ~ ~ c m ~ ~orn~uter&ebruikers kij. kentotwel3600keerperuur afwisselendvanhet 4 ~ h Sims e Z/Opefi f schemnaarhettoetsenbord,naardocumentenophun bureau en naar andereobjecten in hun werkomgeving. Business Ze moeten op aldie afstandenscherpkunnen zien.En SThe Sims/DeLuxe hoeouderjewordt.hoemoeilijker hetvoorjeogen 6 Comrnand L Conwordtomstedlsopnieuwopkorteafstandscherptestelquer Fint Decade len...Essilor komt nu metVariiuxComputer:speciale 7 Lord of Phe Wings/ brillenglazendiez6geslepenzijn,dat computergebruiBattle for Middle kersop alle afstandenscherpkunnenzien.Bij dezeglaBrtR2 zenbevindt zichhetgedeeltevanhetbrillenglasdat 8 Commaind & Conbedoeld is omnaar het beeldschermte kijken,rechtvoor quer General de ogen.Hetgebied isvrij breed ende brildragerkan het 9 Pirates of the hele beeldschenn scherp zien.Onderin het glas is een i leesgedeeltegeslepen,waarmeeu naar het toetsenbord Carribean kijkten documentenleest.Deverschillendekijkgebie 10 Cal1 of Buty/kLu den l o m naadloos in elkaarover. Bron: NVPI
2 The Sims 3/Peta 3 World of Warcraft
I
- - -
- - -
Al4ûjaarlangvenameltdeherikaanBernie Krause geluiden. inmiddelsheeft hij a l n h 3500uur aan m a W , uiteeniopendvanzingendevogeisenhet gekraakvansmeltendegletsjerstot ruisendebossen en het ondeneesegezang&~wahrissen.wild ~anctuar~,
zijn~f.heeftnusoffwareon~Id~ee
Eind Zûû6werd De Coverclubopgericht.Deidee is dat eenaantalaanst0mendeNedulandsebands elkkwartaal caversopneemtmnd een bepaald thema ofvaneen van tewrenbepaaldeartiest.Dezecoverswordenver volgensgratis online aangeboden,inclusiefhoesje. DeNeilYoung.EP(mei2007)isdetweede editievande
I
Superhelden:al decennia lang zijn ze nietwegtesiáánuit comics,tv-seriesen nIms.Wiezelfookgraagzo'n superpersonage zou creërenmaar niet kantekenen, is er deHeroMachine.Het is een o n h eflash-tooltjewaarmeeudoor simpelklikwerkuw eigen superheldof fantasybraktersamenstelten inkleurt. Daarna kunt u deheld opslaan of afdrukken.
Dooslws opbergen Bent u ookzoiemand die muziekvooralvanafdecomputerafspeelt?Ofdraaitu nog steedscompactdiscs?Hoe u ookvan uw favorietemuziekgeniet,de meeste mensen zullen nog tientallen, zo niet honderdencd'sbezitten.Endienemennoga1watruimte in en hebben bovendiende neigingom stof aan te trekken. Maar u kunt uw cd's (of dvd's) ookovenichtelijk6n mimtebesparendopslaan in dit 'revolutionaire' opbergsysteemvanSLAPPAZezijnvoorzienvangepatenteerde,dubbelgelaagdeopbergvakkendie u los kunt halen en weer in elkaarschuivenZokut u aluw cd's samen,met het boekje opslaan.De hardbodyopbergmappenkunnen tegen eenstootje.water en vuur en zijnverla-ijgbaarvoor, 80 of240cd's. A
Leukl M www.maniekcom.br/Her Altijd lwk, een nieuwe m0ppensite.Bi.j GoedeMop ligt de focusopmoppenvankwaliteitDaarnaastheeftde siteeen~eidsmeter,wameeu~orhardeofjuist beschaafdemoppen kuntkiezen.Daarnaastwoordter ookdieperingegaanophumor,aande handvan artikt+ 1en.Bavendienvindt u hier's werelds leukstemop. Mwwwgoedemolrnl Vindt uookwel eensdat eenfilmbeter andershad kunu nen aflopen?OpHmItShoul~Veandedvindt prachtige animatiesdie 'blockbusters' inderdaadvan
eenanderslotvoorzien-vanBraveheartenLordofthe Rings tot Pixatesofthe CarribeanenBorat.Hiiarisch! Mw w w h w i t s h o u l d h ~ . c o m
Twee op de drie Nederlanders (67%) kijken voor aanbiedingen wel eens in de digitale folder op de wmke:b..,:-CelC-bq .n. .,e- . . n
I
'
l
Brievenbussen,postbodeuniformenenvooralpost~ l s : ~ s p e eal heel l t langeengroteml bij dePostenjen.Op IconenVanDePostnlmaaktu alsurfend eenontdekkingsreisdoorde moderne Neder laadsehmtgediedenis,aande hand van dePost. Wedden dat uookafen toeeen10ja' zal ontsnappen? ~www.~eonon~nüePost.ni
i Software optiesuit-of in te schakelen.in sommige gevallen levert hetweglatenvan Wmdows-onderdelenslechtsmimte in het Start-menuop,maar in andere gevallen kunnen achtergrond-servicesworden uitgeslotenvandeelnameendit scheeltkeihardeprocessortijd enwerkgeheugen1 Duur
-
Rendement Risico
.
L U f o r n l a n FB Vet (OoenTv~e)
h
Pa'swijze lynx bezagvroom het fiks(
wijze lynx bezag r Pa's pa's wijze lynx beza
30 minuten Gemiddeid Gemiddeld
Pa's wiize lvnx b
I.Oude meuk graa
mut-~~apriiknsn Ais u een programmabinnenWmdows Winstalieert, danwordterbijnaaltijd een optie twgevoegd aanhet Startmenu.& u een programmaweerverwijdert, danwordt het Start-menuechter niet altijd netjes schoongemaakt.in dat garalkuntu het Start-menuopenen, waarna u kijkt naar het submenu FWgramma's.Als ueen menu-item tegenkomtdat-letopl-niet langer actiefhoorttezijn,dankunt u dit aanklikkenmet de rechtermuisknop,waarnau kiestvoordeoptieverwijderen (afbeelding13).E!nzo kunt u uw hele Start-menunetjes opschonen.Maarvoordatueenitemuithetstart-menuverwijdert, hebt u uiteraard eerst nog even de bubehomndeuninstaller latendraaien die u mogelijkooktegenkomt in het bijbehorendesubmenu.Jeweet tenslotte maarnooit..
1
ti)d in opruimen hebt u na ongemr een maand
I
dubbel en M n mmnan.
Gemiddeld Rendement
waarna ereen handigevoorvertoning wordtgepresenteerd(afbeelding14). Envanafditogenblikligthetvoor de hand wat ugaat doen. Datwilzeggen,de ongewenstëlettertypenkunt u*n weggooienmet behulpvan de rechter muislmop enu zult alsnelmerkendat veel programma's daar profijtvan hebben.
*-.
Rendement Risico
vindt ;dekttm&ndieukuntgebruiken binnen hetbesturingssysteemen binnen alleWmdowsXP-applicaties.Van WordPad tot en met internet Explorer: 'E!nolTfI~lplV@XIIllM's k u ~ e OWïn wegmet delettertypendieinde hierbovengenoemdemapzijnondergebracht" KliktuophetLijst-picbogramomeen handigovenicht tekrijgenvandeletter typen diebinnen WmdowsXPzijngeInstalleerd.Alsuwatmeerwiltwetenover eenbepaaldlettertype,dan kunt u het bijbehorendebestanddubbelkiikken,
W i n d o w s B la Sonja Bakker
30minuten Gemiddeki Gemiddeld Gemiddeld
Hulpprogrammavoorsysteemconñguratie') eenskijkenwelkeprogramma's er nog meerwordengestarttijdenshet activerenvanwindm XP: "Hettabblad Opstarten zal u het allemaalverteiienl" Nugeldt dat u devinkjeskuntweghalen voor de programma's dieu niet langer automatischwiltlatenopstartenals WmdowsXPwordt geactiveerd (afbeel-
1 F/ 30 minuten
Niveau Rendement Risico
f
Gemiddeld
I
I
OmWmdows XP zoeffiaënt mogelijk te latenwerken,moetu het besturingssysteemzoslankmogelijklaten opstar- 6 U m i n . ten.Ubegintmethet(viadeStart-hop) r brengenvaneenbezoe@eaanhetsub menu Opstartenvanhet hoofdmenu Programma's(afbeeiding15).Aiiep m gramma'sdie u bij Opstartentegenkomt, Als een harde schijf- meteen na het %rworden narnelijkautomatischgestartais matteren-ingebruikwordt genomen, Wmdows XPwordtgeactiwerd. Echter, danwordenallebestandenheelnetjesen preciespassendweggezetGaandeweg al dezeprogramma's kuntu - als u ze echt nodig hebt- ookgemn handmaworden oudebestandenweggegooid. tigstarten.Dus?Metbehulpvanderech- nieuwebestandenneergezetenbestaantermuisknopendeoptieVeMjderen debestanden aangepast.Met ais gevolg kunt u alle ongewemteitemsverwijdeeenversnipperkgvanalle gegevens over ren,waardoorWmdowsW snelleren degehelebreedtevan hardeschiif. slankerwordtopgestart.Enaisu toch ~ebchnjf-enophaalalmikandie bezigbent. dan moet uvia Start, versnipperinggeen kwaad. maar het UitvoerenenMSCONFiG(=het komt de megangstijd tot debestanden
-"
1
i60 Minuten klussen
niet ten goede als de lees-/schrijfkoppen vande hardeschijfoponhandige plekkenaan hetwerkwordengezet.Enfin, een dergelijkevennipperingwordtver holpen door de systeemtool Schijfdefragmentatie.Ugaat naarstart, instellingen, Systeembeheeren Computerbeheer.Kliknu -links in beeld bij desectieopslag-opdeoptie Schijfd-entatie(-dingl?). Vervolgensklikt u op d e h o p Anaiyseren om teweten tekomenofhet interessant is omdegeselecteerdehardeschijfte latendehgmenteren.
ILamstzaarnmaarzmker gramma's aankiii(=selecteert),danverschijntdeknopWijzigenlVerwijderenen vanafdat momentwijst d e s zichvanzelf. De uninstallervandebijbehorende softwarezalwordengestart,waarna u het programma kunt latenweggooien van uw systeem.
Gemiddeld Rendement Risico
Zeer laag
Rendement Risico
60 minuten Gemiddeld Gemiddeld
O
LeSa. p Ugaat naar Start,instehgen, Configuratiescherm,Software.Links in beeldisdehopPro~a'swijzigen ofverwijderenreeds actief.Rechts in beeld kunt u nalezen welkesoftware er op dit moment opuw pcis geïnstalleerd enmeestal is dat schrikkengeblazen (afbeelding18)lWevragenu beleefd om de getoondelijst met deop uw pcgeinstalleerdeprogramma's eens goed door te nemen.Endaarbij is het debedoeling dat u alieniet ofnauwelijksgebruikte itemsgaatweggooien.Dat gaat eenvoudig. want als u eenvandegetoondep m
COM-servicevoorIMAPI cd-branders. DistributedLinkTrackingClient. Event Log. Help enondersteuning. HelpsessiebeheermorExtembureaublad. Indexingservice. Messenger. NetMeetingRemoteDesktopShanng. Performance Logs and Alerts.
Als Wmdows XPactief is,dandraaiener eengrootaantalservicesmeeopde achtergrond.Aldie servicesgebruiken geheugenruimteen- afhankelijkvan het beroep dat op zewordt gedaan- p m cessortijd.Er zijnnogal wat servicesdie u niet perse nodighebt enwe noemende volgende: Alerter. Automatische updates. CompatibiliteitvoorSnellegebruikerswisseling. ComputerBrowser.
Kijk naar de mate van risico en neem navenant de tijd om uw keuzes te maken. Die 60 minuten xijn e r n .
Protected Storage. QoSRSVP. RemoteAccessAuto Connection Manager. Routing and RemoteAccess. SecurityCenter. Serienummerservicevoordraagbare media. Server. Servicevoorhet rapporterenvanfouten. Shell HardwareDetection. Smart Card. System EMnt Notification. System Restoreservice. TaskScheduler. Thema's. WindowsAudio.
WindowsFWwall(WF)/Internetverbindingdelen (ICS). Wmdows ImageAcquisition(WL4). Wmdows Installer. WindowsTime. WirelessZero Confiiration-service. W-prestatieadapter.
Ugaat naar Start,Instellingen.Configuratiescherm,Systeembeheeren Ser vices.Als hetvenster Servicesverschijnt, klikt u twee keer op de kolomkopStatus om te zien welkesysteemserviceser op dit moment actiefzijn(afbeelding19). i.. ._I Vervolgens kunt u de getoondeservices LY. VVeiKe Services zijn ani! l-voor1aanklikken om(1inksbovenin beeld)te kunnen zienwat zevoor u betekenen.En met debovenstaandelijst Ei---in uw achterhoofd,kunt u danbesluiten omsornrnigeservicesdefinitief uit te sluitenvandeelname. Daarvoorvraagt u de Eigenschappenvan zo'nservice op,waarna u bij het veld Opstarttypekiestvoorde optie Uitgeschakeld(afbeelding20).
-m -
Loop softwai
ns door op loze programma's.
20. Schiftenvan Sarvices%he@
Niveau Rendement Risico
60 minuten Pittig Gemiddeld
Stap voor sti
Foto's Corel, bekend van het programma Draw! en sinds ruim een jaar eigenaar van Paint Shop Pro, biedt een gratis programma om uw foto's mee op te lappen en op een leuke manier te presenteren. Dat programma heet Snapfire en in deze workshop leest en leert u hoe u bijvoorbeeld een diashow, collage of kalender maakt.
,E
ersthaaitu hetprol%ramma op. Surfdaarvoornaar sonkccmebg Chaoseyourcoun~yvoor Netherlands enklikop6 0 . T y p i n h e t ~ r e c h t s b o v e n
Sna~enlrlikopZoelr.Klikindedta~stopProductPSnapñreenkieJinhetwlgendevenstervoorGratisSnapfIre. K1ZkopdehopNuals&ratisddoadenvulde~~~ matieiaI0ilropnieirwopdedawnl~openslahetcirta lanceerden 1áMBgmtebestandop in eenmapnaarkeuze,bijvmrbeeid op de Russen uw Bureaublad.Ganaardelocatiewaaruhetbestandhebtopge als eerste slaeen,dubbdkiikophetbestand(SnapfirelZû~COREi.msi) omhetprogrammate~enp~@de~aies. De-mindit artikeihebben betrekkhgopSnap6re 11O~enoienerdaudoor~enietsandersuitdanuw gedownloadewrsk.WaarnodigisdetekstStart Snapfire.Hetprogmmazalnuautomatischdebekenl d efotolocatiesdoo&(MtjnMdjngen en Gedeelde Afkeidingen)enuk@gt~inhet~rechtsbown eenverl;leindeversieteden.Hebtu foto's d opandaelocati~,klikdanophettabbladStartopMeermap pen tomqen en selecteer daar de daneerstaiieende
een kunstmaan, de Spoetnik. Hoeveel jaar geleden is dat, dlt Jaar? (zie pag. 28/29)
mgeselecteerde map, maqmet een klikopAüe foto's keertuwterug naarhet totaalover zicht 1.
muis~perstulcofShift+muis~~reenbl~,hintu vanafhettabbladStart sneleendiishawlaten~metwille lawrigeompqem DatdaetudoorbijHerzienop Snelover 8hmt8t~Ookhintuvanuitdittabbladfoto'ssnelrote
u het correctiepmeszeifindehand houden. klikdan 4Wilt ,voorkeuropEa0-e. Met behulpvanvijfschuif-
rcnofbaverIreninPaintShopRo~eerudatpmgnmma hebt uiteraard). SmpnreBeátookeenpa~r+~appen. DezelRndtuophettaMladVerbetwa.Wanneeru een foto 3 selecteerLdanhintumeteenkiikopSneUeamectieinéén
b e e r h e k h b i d , c o n m e n k l ~ c oOpmerkelijk ~. daarbijisweidatSnapfireeenbtonooitpexfkxtvindt;eeneenmaalgeoptimalide fbtowordtbg eenwigendemuisidik
opnieuwonderhandenapnomen.
uistvmqp(naariinig). Totsurtkuntu ophet tabbladVerbeterearodeogencorri5 geren.~eenhenklikopRodeogen~rrigeren. PasdegrootberandeM~anopdegrootbevanhetoogdoor e e n w i k e w r e n o f d o o r h e t&-eonderhet
~inbe&Klikm~ophetrodeoog.Snapfirrw
wijdertrodeogendoordekleu~venadiging helemaal teverwijderen(zodatdus eenzwart-witbeeld ontstaat),dus de échte oogkieurkrijgtuer niet mee terug.Voor de nauwkeurigheidkunt u het bestflink inzoomenopdefotomet deschuifregelaar rechtsboven.
Bent u helemaal
Op het tabblad Piesentatiemaakt u handma-geen diashowvanuw foto's. 6 Klikop het tabblad en bij hetvensterrechtsonder opAlleFoto's. Sleepuituwvenamelingde foto's die u in dediashowwiltheb bennaar het daarbovengelegen storyboard.Met Ctrl+muisklikof Shift+ muisklikkunt u ooknu meerdere foto's tegelijk selecteren.NU klikt u opdeeerstefoto& vervolgens linksop Presentatie-instellingenweergeven.Hier kunt u owrgangseffectenkiezenvoor elkefotoen een muziekje voor deheleofvooreen deelvan de presentatie. Ugeeft foto's een bijschriftdoor te rechtsklikkenopdefotok het .Storyboard en te kiezenvoorFoteinfoweergewn. Daar kuntuvrijmoediginvullenwatuwilt. Wanneer u danbij de PresentatieinsteliiigenInclusiefbijschriftenaanvinkt,wor den de iníb tijdens de diashowgetoond.
dezemanier kiest kuntuuwwerklater nog aanpassen,wat uitwaard aitijd zin-
m!
Het aardigsteonderdeelvanSnapfhisongetwijfeldde col7 l a g e . Dezevindtu op het tabblad Maken.& u hierop kiikt
1
~ l b u m ~ a ~ i n(meerdere a's foto's af&-ukkenop66n~4'tje), Wenskaarten en Kalenders. KlikopCollage. Ukunt kiezen uitverschillendesoortencoUages.Zevari& 8 ren qua indeling.maar helaasbestaan ze aiiemaaluit rechthoeken.Een gegevenpaard ...Klikop Selecteerlay-out om eenontwerpte kiezen.Inditgevalwordt hetdeMondnaan-
I
nadegevallenpersoonteverwijderen).Ukuntuwcollageechter ookalsNieuweafbeeldingopslaan.NaBestand, Opslaan als moet u dan bij het opslaanals bestandstypekiezenvoorjpeg. Ukunthet bestand danin anderefotobewerkingsprogramma's
II I I
te lijf, ofhet gebruikenintekstdocumenten of op uwwebsite. Uiteraard kunt u ookrechtstreeksvanuitSnapfireafdrukken.
Kliknu rechtsonderopAlle foto's enselecteerdeeerstefoto die u inuw collagewiltopnemen.Vervolgens sleeptu de 9 foto met ingedruktelinkermuisknopnaar hetmoet komen te staan. Standaardtoont Snapfîrede fotozogoed mogelijkinzijngeheelinhet vakje (frameïmaardeuitsnede (welkdeelte zienis)kuntu helemaal naar uw hand zetten. Klik op hetge&chapZoomenomdemvaneenfoto dichterbij tehalen,dwr tekiiinmetdeiinkermuiskno~.Hebtutever ingezoomd.dandoet u met eenklikop derech&rmuisknop een stapjeterug.Nu mllener delen buiten het framevallen. Klikve&lgekop het gereedschap Pannen. De aanwijzerverandert ineen handje en met ingedruktelinkermuiskc beweegtu de foto om zo precies aan te gevenwelkdeelin het framete zien is. Op dezelfde manier als bij stap 9 u devolgendefoto's toe,tot dat alleframesgevuldzijn.Met degereedschappenZoomenen Pannenbepaalt u voor elk framewelkdeelvan de foto daarin te zien moet zijn. Hebt u een fotobij nader inzien tenonrechtegeplaatst,dankiiktu erop. enverwijderthem met de Del-toets.
l&
Delaatste mogelijkheiddiewe bekijken is het makenvan eenkalender. Klikop het tabblad Makenen kies Kalender. ~ i eeen s maand enjaar&arvoor u het kalenderbladwiltgaan maken. Kiikop Selecteereenlay-out.Wij kiezenvoorv-lb(met Januari als startmaand enV-lbalsIndelingmaakt u eenjaarkalender).Nukunt u rechtsonderweer kiezenvoorAlleFoto's envervolgensdegewensteafbeeldingnaar het fotovakvan de kalender slepen.Net als bij collagekuntu met zoomen en pannenweerbepalenwelkdeelvandefotozichtbaar is. W
l1
[A - . ... . .
..... .. ...... ....... ..-d-..
Win!
r u w tv, pc en internetgroeien naar elkaar tokïkbeeiden kunt u bekijken op uw pc via de kabel of ether. Een externe harde schijf koppelt u aan de t v en u bekijkt zijn digitale inhoud. Bekijk de prijzen, varbrras u over de mogaiijkheden en waag een kans!
3
ultnromppcseusb2.Munaworadoge mdigitrlrtvvia de ether@vrc'I) met b ~ ~ ~ ~ n i n g s t a a b & n n e . ~ d e ~ ~ PinaaclenCmmmsQ~hintu iivetvkijtrn.pnizaenenindinncfrw-
e
n
~IIcpPkeamme
1-.u-
Dat HP Wotolmart C71WaiMme ,-atschinmndefoto'svanrW ~tciten~entenvandm~teit Uw SDso'i print u dim3zonder pc,met
functiekan dez aii-ixwnewt memiere@inuikm prrtrlnUIOSdC11inetll~loo3nctwrrk.
mnLilmrk:cm-
ZO DOET U MEE Bel vóór Z juli 2007 de el & win-lijn van ~ o m ~ u t e a Idee: 0909 - 5050539 (C 0,60 per gesprek). Toets uw telefoonnummer in en de code van het door u gewenste cadeau. U ontvangt dan automatisch een persoonlijk geluksnummer. De computer vergelijkt het aan u toegekende getal met de vooraf getrokken, winnende nummers. U hoort direct of u gewonnen hebt. U kunt zovaak meedoen als u wilt; elke keer ontvangt u een nieuw geluksnummer. Houd deze pagina's bij de hand om de prijscode op te geven. Winnaars krijgen hun prijs na half juli toegestuurd.
au^^^
Mmm
DtEmrrCMarieC u b c i s e e n ~ c h i d t harde schgfplusn n d n y b u c k l d ageluidbmxmetmpcg(ifrpeelfunctk. Het is heel u n d g : P i a a t r al uw multim e d i a ~ e n ( m u z i e kWs,video's) , vanuwpcvbdeurb-kabclnaardeEmtec
MovieCukenspctlzcafopuwtv. inciusiefafrtandsbediening. WlnL.lmirrdw u 1%~
~
~
Ir&nabd.crm lm K U u l t b d h rturobau2oa 7
- --
Cbde
! 08
De ScnnhcirerPC 161 multimedia rterroheathctbcrchiktomallekwalitlitm dieeenbeetjefanatiek gebrut
A
4m~!EarIborSl?rC HetrnooicvanPBrïWBoaFon51Z2 Iadrtuaeeninterncten kkfoonnrbhding op kuntssntluitm Het isdusmogeiijkom dradl~W&,&
b@uorbnldslQp.
1
C
rience.Dcmicroównisdraaibaarvoor murimul@ruiks~mzowtl rechtsals links tedragen.Bovrndim kunt u dehoofdbandaanpamenvoor
Samen
Ongestoord gamen~ -
Elke gamer wil het spelen van een pc-spel liefst zo soepel mogelijk laten verlopen. Maar de veiligheid van uw systeem en uw software is ook belangrijk. Steel Security tracht de ogenschijnlijketegenstelling te verenigen.
ensendiegraaggamesopde pc spelen. moeten flinkinvesteren. Om de allernieuwstespeltitelste kunnen draaien,is moderne techniekverreist. ComputergameskeMen tegenwoordig bijna allemaalhoogwaardige3Dgraphics endatvraagt nu eenmaalgenoegintern geheugen,eensneiiehardeschijfeneen dikkevideokaart. En zelfsalbentu hele maal goed uitgerust,dan nog kan er tijdens het spelenvaneenspelvertraging optreden. Programma's dieop de achter grond bezig zijn, zoalsvirusscannersof een firewall,kunnende boelovhouden. ~ n n i e tiss zo irritant als eenlGpperendeupdateboodschapvooriTunesdie in hetheetstvandestriidvaneenvirtuele oorlogopeensin beeld springt. Met SteelSecurityisdatrisicoverleden tijd. Dit programma zorgt e m r d a t alle werkende programma's indeachtergrond wordenafgeslotenwanneer u een spelopstart.Bovendien wordendownl&is&geplande scans uitgesteldof tijdeïijkstopgezet.Tegelijkertijdbewaakt ditzelfde SteelSecurity uw pc. Zoals altijdwanneeruonlinebent,iserookals u een game speelt een zeker risicodat kwaadwillenden uw pc belagen. Om dit gevaarin te d a m e n is het pakket uitge rust meteen firewall.
L1 w
pii.l.rirll&
dmnommr De in SteelSecurityopgenomenfirewall is zeer oplettend. Bij allespelhandelingendieintemetto&ng&isen,mgt hij de gebruikerom toestemming.U kunt profielenaanmakenvandebekend. ste spellen.maaru kunt ookzelfprofie lenvan games aanmakenofbestaande profielen aanpassen.U steltbijvoorbeeld indat alle dawnloadsmoetenstoppen als u Unreal Tournament 2004speelt.maar uw chatprogrammablijft open zodat u desgavenstwelkuntchatten.Hetwisse lentussenprofielenkost overigens behoorlijkwat tijd.Handigeris het dan omspelen SteelSecuritybeideaftesluiten en opnieuw op te startenvooreen ses sie met eenander profiel.
Devirusmeris erggrondigmaar nietdesnehscannero~demkt. iiijscantgemiddeldeen~uizendtal files perminuut.Datisopzichoké,maar
hebtumeerderegamesopuwcomputer
Spadilter &ë baakup Naast de firewallen devirusscanner, huisvest SteelSecurityeen spamfílteren een backupfunctie. Despamfilterwerkt via Outlookenlaatu berichtendie toch door de filter heen zijngeslopen, m a r k ren enuploadennaarde databasevande Bevriendebedrijwnen personen kunt u toewegen aaneen hitlijst,een lijst met e mail-adressendieu altijd vertrouwt. Bovendienkrijgtu 1gigabytevirtuele opslagruimte.Handigom (oude)'savegames'op te slaan. een badnip te maken enwat niet meer.
Canalruii SteelSecuritylevertgoedwerk,al zullen veelgebnllkers aleenvirusscanneren/of s-erhebben draaien. Uiteraardkunnen dieprima bestaan naast SteelSecurity,maar het programma istekortgetestomvastteWenofditmnflictenoplevertWevermoedenvanniet, want na het gamenhersteltStee1Security hun bestaandeinskbgen. Ookalssolitairpmgrammastaat SteelSecurityzijn mannetje.AUe onderdelendoen naar behorenhunw&í,alisdevinisscanner eentikjeaandelangzamekant..
a : -
t#$c"Y*' ._ . . . ' ,&; ; ,
.L
-
Deze opname laat heel f r a a i e rnnding van de maan zien.
'.
.
:
'
',
,;'\
. .. .., - , i,, . . . . .. . 1. ;.- .. .,4;. -. * .':'A -+. +:_ . r ,k?,3
.
, - '
,.,
.. .
L
,
; ;,. !,:
"8
-
..,s .r
,.)L
.
.
:p,
d. ' . a
8
i. t
U hoeft geen liefhebber van science fiction t e zijn om met regelmaat een blik i n het heelal t e werpen. Met een beetje telescoop komt u al een heel eind. Amateur Astronoom Rian van der Weiden legt u uit hoe u daarna met behulp van een simpele webcam prachtige foto's en filmpjes van verre planeten kunt maken. 1
'
- '--
,
,, - 4.
'
,-
.
L-, 8
'i
$:L ; ,
-
L
,
'
-
heel
9teruAsli mijken & filmen met eert w e ~ c r q<.) :;:,; +,; .,'.>:[ ?& * lg, h . * . 3-",,-322 s
ris'zovee't*tezïen.Kijk bij heldere nacht omhoog. danziejemet hetblotemg een heleshowbovenje
E
voltrekken.Deoneindighridvanhetheelal,dat
t
fascineert me niateloos." We z i t t ~ m deettafel e bij Rianvan derweiden (36)uit tulon~.t"o~rhemligteenwirwarvan kabels en elektronica Delaptop snortgeduldig,wachtend opdeopdrachtenvan zijngebruiker.Tochis hetnietdegezeíüge chaos op tafel die de aandacht trel
v-
-
uiterst serieus. Gelukkigkan hij er ook bijzonder boeiend oververtellen. "Meteen telescooplwnje alles wat meer in perspectief plaatsen. Daii pas ontdekje hoenietigonsbestaan op aarde is. Nieuwesterreii zal iker niet ineeoiitdekkei, maar ikziebijvoorbeeldwel regelmatig kometenvoorbijkomen.Je Iiebtnatuurlijkredelijkwatme ~ i c professioiieelastronoom h mogen no&en, maai r, zijnool~gigantischveelhobbyisteii die m z'n alleii heelveelbereiken. Er zijn er bijvoorbeeld&,ie continu zoeken iianrnie hnatigon tdekken " *
4
-kA--
8
Yr
4
4 2 L k
I
De webcam
automatischenerzitzeIfsGPSin.ikkan
is op de oculair
van de telescoop bevestigd.
' Rian van der Weiden monteert een verloopstukje op zijn webcam.
In ~s tuin Rianvan derWeiden is lidvanMetius (wwwmetiussl),eenvereniginguitAlkmaar die zich met sterrenkundebezighoudt. "Echt uniekvoor Nederland is dat we in AllanaarNoord eenABThebben staan,eenopafstandbestuurbaretele scoopdie door iederlidviainternetkan worden bediend. Natuurlijkkaner maar &persoon perkeermee aandeslag,maar je kuntwelaltijd meekijkenentussendoor chatten met elkaar.We hebben onder anderedeheleMessidatabase(een indexvanheme1objecten)opgeslagenen iedereendie ietsbijzonders ziet. kan zijn eigen coördinatenenervaringenaan de databasetoevoegen.Bovendien kunje op deze manier,via internet,op afstand helsnel fraaiehto's maken." UiteraardisRianregelmatigopdeABTingelogd, maarnoglievergaathij zelfvanuit zijn tuinaande slag: "Zo'n zesjaar g e ledenbeslootikeindelijkmaareens een telescoop te kopen. Ikben begonnenmet een eenvoudigelenzentelescoop,maar toen ikde smaakeenmaalte pakken had, zag ikin Amerika een geschiktupgrade mode17een8inchCelestron telescoop. Deze isvrijprijzig,ongeveer(inNederland) drieduizendeuro,maarerzijnookgoedkopere modellenwaarmeedegemiddelde amateurprimauit dewetenkan."
/
I
'm aanzetten, eenkopkoffiehalenen y fminuten later staathij helemaal ingesteld,Maar om mijnobjectenlijstje voor deavond af tewerken.Wel moet ik 'meerst kalibrerenop tweebekendester ren.vanuit die tweebekende punten bouwt hij daneenvirtueelmodelvande hemel op dat moment. Met de nieuwste softwarehoevenhet niet eens meervoor afbekendesterren te zijn.Zolangze helder genoegzijn, herkent de telescoop ze vanzelf.Verderkan ikdegewensteCOOP dinatenintikkenviadehandcontroller ofviaeen aangeslotenpc, zodat deinge bouwde computervan de telescoop zichzelfnaardegewenstelocatiestuurt.Je leert hier nietwelvan, dus gebruikik nog regeimatigdetraditionelemethode voor het vindenvanbepaaldeobjecten (starhopping).TochiszoU>nautomatische
veel mogeiijkgelduittegeven.Hoeduurderde telescoop,des tebeterdekwaliteit. Kijkdusvooralnaar het beschikbare budget.Je kunt beter 89eurobij de Lid1 uitgeven,dan bijvoorbeeld40 eurobij de V&D.Toevallighad deLid1kort geleden een aanbiedingvooreen Meadetele scoopvan600euro.Danhebjebestwel eengoedproduct.Voordehobbyist zijn Meade(wmv.meade.mm)en Celestron (www.ceiestronxrom)de tweepopulairstemerken inde markt. De telescown wordenverkochtvia sommige sterrenwachtenwaaronderEcliptica(www. ediptica.org). maar tevensviagespeciabeerde (web)winkeisals Ganymedes ' (wmv.ganymedessl)of ClairedeLune (www.Munesl)."
11Ir
starhoppirig
Waar moetjepreciesop lettenbijde aanschafvaneentelescoop? 'De lenzen,hetoptischesysteemende coating.In telescopenvan bijvoorbeeld vijftigeurozittenaileenmaar lenzenen geenspiegels,mals bij de duurdere modeilen.Verderge1dt dealgemene regel:hoe groter de lensopening, des te meer licht kanwordenopvangen. en hoe meer detailjeziet. Bij deaanschafvan een telescoopkomenooknogonder delenalsoculairs en filters.Goedeoculairs. zoalsdeüïtimaserievan Celestron Dm driiiirta kostenalgauw100europer stuk. Aisje echtetopkwaliteitwilt,benjem400 tot GanietnaareenKarweiofV&D,want daarwidjegeentelescopenwaarjegoe- 1000eu&xtrakwijt." de resultaten mee kuntbehalen.weet 'Mijntelescoop," zoveivolgtRian, 'heeft Rian.'Mijnadvies is simpel:probeer z e I veelextra opties. Hijricht zich helemaal
Dit programma bedient zelfs de telescoop
I
&I getal
heeft de J
I I
~
de L~~~~op de site h& walburg College, in het
m -' lokaal
,
iichtendetelescoo~eenuitkomst, hele maal in het lichtvekuilde~ederland."
In-ioihrrn Ai zijn we bij ComputerIdee zeker &inte resseerd in spannendehobby's, maarnu hetwoord'pc' isgevailen,gaan we hele maalovereind zitten.Rianontpoptzich ookopditvlakalsexpert."ikgebruik w 1interessantesoftwarealsRedshift (www.maris.~0m/~0ntent/index.php37i d=20)enStarryNighth(www.~tarry night.com). Ze leverenmijveel achter grondinformatieenmet StarryNight kanikzelfsmijn telescoopbedienen.Als hetbuitennoglichtis.kanikmetStarry Nightbepalenwelke objecten ikwilgaan bekijkenendezeviaditprogrammain een lijstje zetten.Eenmaalbuiten.stuurt de pcmijngegevensdoor naar de tele
-T
(zie pag 28,2
Wikisky brengt het heelal in kaam
blijkt het voor debeginnabest lastigom ' ietgekozenobjectdaadwerklijkin -1 uitproberen.Het heeft mij drie avoniengeduurdvoordatikiets zagwaar ik trots op kon zijn. Dat is meteen ookhet -1itdagendeaandezehobby. Saturnusis chtmijn favoriet.SamenmetJupiter,
Mars,demaanendezon.ûverigenskun jeniet zomaarmet een telescoopinde zoneken. Alleen met eengoed zonnefilter of meteenzonnetelescoop.Zovoor 'mmjeserieuzeschade aanjeoog."
II
II
In hoog tempo vervolgt hij zijn adviezen: 'Zodra ikeen filmpjeheb opgenomen. ga
scoop.houdtbij wanneer ikwat heb bekeken, en tevens is er ruimtevoor miin aan-in een logboek." 'Steeds sta ikweerversteldvandemooie dingendieikzie,endusvindikhet prachtig om dit tedelen met anderenen dus ookvastte leggen.Hobbyisten heb ben heel langde 'nattte' klassiekeastm fotografietoegepast. Gewoon met een ouderwetsecameraopeen telescoopen met filmrolletjesdieje moestontwikke 1en.Voordeepskyfotografiewasdat redelijkgoed toepasbaar, maar bij plane ten leverdedit doorgaansslechteresulta-
tenop.Nadeintroductievandewebcam is dit veranderd. Meadeen Celestronheb ben hun eigen,relatief dure webcame ra's opdemarktgebracht, maar zelfs met eeneenvoudigestandaardwebcam
Uit de bakmet snoerenen apparatuur vist Rianeenwebcamdie veelwegheeft van een ei. 'Ikgebruik een Philips ~ o ~ c Pro. a m&ar in het met alle recente modellendie over een
levert.voor 15 tot 20 europerstukligt-ie bijje inde bus. maardezeadapters%n ooktebestelienbij StichtingDe Koepel
Meer filmpjes
Bent u onder de indruk.geInteresseerd of gewoon isnietbeslistnoodzakelijk.Viadeusb nieuwsgierig? Surf dan naar kabel staat dewebcam incontact met de onze vernieuwde computerenkunjebeginnen met het opnemenvanavi-filmpjes.H i e m r heb W e b s M ~ r ikooithet sharewareprogrammaAMCap phfide.nl/heel (noeld.~om/programsasp7cat=video) al. Daar vindt u een aantalvan de gedownload.Vervolgenskunje gaan filmpjes die zijn experimenteren met deoptimalesetti& als helderheid, c o n k t , witbalans, gemaakt.en kunt u zeli beoordelen sluitertijd,signaalversterkingenhet aantalbeelden perseconde.Zo'naviof u het ook aanbestandbestaatin feite uit duizenden durft om het buitenaardsete vanplaatjes achterelkaar. Dezecamera maakt standaarddertigbeeldenper gen met uw webseconde,maar somszijn tien ofvijfopna- cam. mes perseconde ai genoeg. Opinternet wordtflinkgediscussieerdoverdeoptiZelf aan de slag maleinstellingen "
'Dieadapter plaatsje opdewebcamen daarna opde telescoop.Jekunt er eventueel nog een filter tussenzetten,maardat
1
I I 1
SatPnrzutawrsffiC Rian bladert ondertussendoorzijnvena-
dan het dopjevandelensaf.indeze camera zit een infraroodfilter.dus die mes niet telangmaken,want dan zieje dus opdeoculairvande telescoopziente rotatie.Hemellichamenstaannatuurïijk bew&gen. ~aarhebjeeenada'rtje nietstil.~e~lanetendraaien,zoalsdatvoor nodig.Debetere telescopen hebben bijJupiterheel duidelijktezienis. allemaaistandaardmaten(1,25of 2 Bovendien moetje beschikkenover een inch),aileen bij de goedkoperemodellen telescoopdiem&beweegt,dus rekening houdtmet de draaiingvande aarde. wijkt dediametervanhet oculairwel eens af. Handigemensen kunnenzo'n andersmoetje hetobject handmatigvolverloopstukje zelfmaken,maar ze zijn gen of nog brtere ñlmpjes opnemen." ooktebesteiien.Zo zit er biivoorbeeld Inmiddelslaatonzeastronoomeenñaai iemand in~ustralii!,ene & e n e e r ~ o ~ ~ñlmpjevan Saturnuszien. waarop de (webcaddy.com.au),die opbestelling planeet metringen zekery fcentirneter deze adapters inverschiilendeformaten groot inbeeldverschijnt. "inde praktijk
haalikerookuit.Watoverblijftmoetje
I
bestanden kijktvervolgens naar de kwaliteitvan allelosseplaatjes.Je selecteert hetobjectwaaromhetgaatenvervolgens wordt er door het programmaeen kwaliteitsindeiiigemaakt. Alleen de goede opnamesworden geselecteerden komen via 'stacking' baren op elkaar te liggen. Desgewenstzijn ookaileafionderlijke 1agennogtebewerken.Zokunjedekwa hteitvande filmbehoorliikverbeteren." ~ninderdaad.de getoondeavi's zien er. n zeker na een fikseoppoetsbeurtin RegiStax,spectaculairuit.Rian toont zijn belangrijkste'trofeeën' envertelt hoe hij ze met vrienden en collega hobbyisten uitwisselt. Tijdenshet afscheidbegint hetbuitenal te schemeren.Er is slechts é6n heldere 'ster'tezien.*Ah,depoolster,"probeert uwverslaggwertevergeefs."'Nee, hoor," lachtRian. *Datis nou de planeetvenus. Die is opdit momenterg helderen met hetblote ooggoed te zien."
nzelfrniopnurutenukrn nhak~hcbtuhet~nodig: Weixam meteenhtsocnlijkcrrd~hip Tciescuop.waarbijvldt hocduurder hoc beter,maar d, dc ippuamruicuiwUCntla. Adaptmomdcmbumopdeocuhirviade~tc
kmtigen (webcaddymmau).
i Voor NOP
Gezocht Kent u gmtls softwam dle wo baslld maeten noemen? Stuur een malltJemet de m m van het programma en het Internetmire8waar we hei kunnendawnloaden m r redaetle@computerid.~nl. Vergeet nlet uw m m en adres, mlsSCIIIM -I UW tlp U een prijs op!
Terwijl de varkenslapjes garen op de barbecue kunt u op uw laptop lekker t v kijken, muziek luisteren, racen
1h l l P h p r
I
~eliPlayeris de zoveelsteaudiospelerdiegratis vaninternet iste halenAs eralzoveelzijn, waarom zoudenwe dezetipvanhb Smitdan nogbespreken?OmdatDeliPlayer eenwel heel veelzijdigbaasjeis.Wat dacht uvan ondeateuningvoormaar liefst 230 audieformatenl) Iedereen die eenonbekend geluidsbestandvan eenantiekecomputer zoalsAtari,Arnigaof
Sumatra PDF
...
Commodore64 heeft, kan het met dit programmaafspelen. Uiteraard staat DeliPlayer ook zijn mannetjebij alleactueleformaten. Oja,enu kunt er ookstreamingaudio mee opnemen, en het programma biedt een tag-editor. ORtr dp203b.exe Wwww.deliplayer.com Hoa prooc: 3907 kB
Wanneerueenkijkjeneemtindemapwaar
installatie.zodathij ookvanafusb-stickwerkt. Kijk,daar houden wevan.
Adobe Reader 7isgeiïnstalleerd(velenvanuheb ben zo'n map)dan ziet u dat dezezwarejongen ruim100MBm t is. Dat kan eenstukcom~acter,dachtookRaymondde~aat,endus tipihij ons m r Sumatra.Deze pdf-readerdoet precies watuervanmagverwachten:pdfjeslezen.Hij is echterkleiner dan l MB enhijbehoeftgeen
Wak SumatraPDF-O.6.zip Wblog.kowalczyk.info/software/ sumatrapdf &N VU& 896 kB
a Xxcbn9 Backuppenis eennoodzakelijkkwaadom te zor gendatu-inhetgevalvaneencomputercrash-
[email protected] vinden backupsoftware echter maar ingewikkeld.Zo niet XxClone.Deze tipvan(nogmaals) Arjovan Drielmaaktsneleen backupvaneen complete harde schijf,bijvoorbeeld op een externe usb-schijf.Ukuntde backup zelfs bootable
IWhDkStat Ruimteproblemenopuwharde schijf? Waarschijnlijkvoldoetookdeuweaandevuistregeldat 20 procentvan de bestanden80 p r e centvan de ruimte opslokt.Welke bestanden dat zijn. achterhaalt u h e e l s n e l m e t W d i t a t , een tipvan onze inmiddels onmisbarecorrespondent uithetHogeNoorden(B4Kruize.d~~). Het programma toont bovendienopzeer over-
maken,zodatunogbij uwgegevenskuntals Wmdowsniet meerwilstarten. De betaalversie
biedtextra's.zoalsincrementelebaclnips,maar rechttoe rechtaansimpel is. Ph(:xxclone.zip
Oh.n www.xxclone.com Eiom gootr U78 kB
zichtelijkewijzewelke soortenbestanden(rar, avi,pdf, enzovoort)zoveel ruimte inbeslag nemen.Vanuithet programma kliktudesge wenst direct naar dejuistemap inverkenner. waaru eventueelruimtevreters kunt opruimen. Wmt~~indirstatl~1~2~setup.exe Vhu:windintat.info Hom m: 627 kB
D nLite ma'senwindows-updates toevoegen.vanafdie Mocht u zaken als Internet Explorer en Media nieuweschijfinstalleert u vervolgensWindows Player 10kwijtwillen, dan heeft Robert Hulsie de opnieuw.Let op:dit is softwarevoorgewrderperfecte tip. Hij tipte ons over nlite, een p r e denen zevereist.NETZ.O. m m m a dat uw bestaandeWindows installatiecd omtoverttoteenafgeslankteveaie(voor~ista Wit: nLite-1.3.5.installer.exe is ervlite opwww.vlite.net). Bovendien kunt u Wwww.nliteos.com aan de n i e u w e i n s t a l l a t i e s c h i j f s t ~ u ~ ~ kgroots 2092 kB
-
1 ¤ AtomTime Pro
T imffigs T
i
Local PC
l
1
m
e
s
e
r
v
e
r
17 I
I
Status:
tweemaal eenuurwerdverzet; éénkeerdoorXP
Sharewareis indeze rubriekalsvloekeninde
ennogeenkeerdoorVista.AtomTimesyn-
krkBovendien is AtomTime stokoud.Dereden omutochmrdezetipvanHqHulstijntewr teilen. is dat het programmafraaiillustreert dat het automatischgelijkttenvandeklokin Windowsvemvanperfect is.Dat ondervonden wezeifaandenlijvekdeklokvanonsdualboottestsvsteembii het innaanvandezomertiid
niseert uw klakmet een atoomklokopinternet. Zobentutenminsteechtbijdetijd.
PW#i atpro3ld.exe K.nwww.atomtirne.com Ih.bodr 564 kB
D JLC Internet TV VOOR NO In de volgende Voor Nop hernoemen we bestanden. versnellen we de pc en spe-
SchotelbePtterskunnen@etenvanduizenden tv-zenders,maarwiekabel heeft moet het doen met slechtszo'ndertigkanalen.Maar goed,je kuntnatuurlijkookaltijd tvkijkenvia internet.Datvind ookArjovanDrie1. die ons
geordend opgenreinu kunt selecterenper land. Ookkunt ude langelijst op trefwoord d o o m ken.K o r t ~ m : o ~altijd ~ ~ ~wat i sleuks te zien
PRhJLCs-lnternetrnTVTVSetup.exe tiptemr~in~etTV.Ditkleineprogramma Wemmjlc-sofhnmre.com/index.php?
biedt ~ & ~ a n ~ t o t r u i m d u i z einndk e t s t a tions.Eenzeerlrleindeeldaarvanbestaat uit
page=internettv.html
Hom m l 0 6 kB
H i g h w q Rirsuit
fles.eenmkmakereneen*twerper omuw Ukntvastdejournaaibeeldenvanwildepolitie vijandenmee te lijf te gaan.Pas welop datugeen
,
a c h t e m w n o p Amenkaansesnelwegen.in HighwayPursuit-eenleuk tipvanbbert
burgerslachtoffersmaakt. want dat kost punten. Hoe langhoudt u dit onderhoudende spelvol?
Hulsie-bestuurtudevluchtwagen.Uwauto wordtbelaagddoorvers~endeachtemigeïs, waaronder zelfseen helikopter. Gelukkigis uw wagen uitgerust met een machinegaveer en kuntu onderwegwordenvoonienvaneenolie
TOP TIP
isoribus - -- - -- ---r ---- --eedievoor uligthebben heelwat mensengewerkt. Auteursleverenkaletekstenen losse plaatjesaan, eindredacteuren con troleren deze en passen zeeventueelaan, en dan gaat ailes naar de tovenaarsvan de afdelingvormgeving. Daar zitten degrafici die met hun Photoshop.Illustratoren ulÏmgeavanceerdedtpsoftware uw lijfblad zijn definitieve aanzien geven.Met name die dtpprogrammatuur zorg! ervoordat ieder nummerdezelfde stijl heeft. DankzijTopTipperJeroen Paans kunt u nu uw eigen tijdschrift gaan maken. Hij tipte ons namelijkover Scribus. een zeer krachtig dtppre gramma waarmeeu moeiteloos professioneeldrukwerkvervaardigt. Scribuswerkt op basisvan sjablonen. In zo'n sjabloongeeft u aanwaar teksten,koppen,afbeeldingen en dergelijkeop de moeten komen.Deinhoudvandezevakkenhaalt uvervolgensvanuwharde schijfindevormvan plaatjes en tekstbestanden.Daarna kan het p r e gramma zeifeen inhoudsopgavegenereren en kunt u uwwerk afdrukken. Scribus maakt hoogwaardigepdf-en PostScriptdocumentenaan. Voor dat laatste - en om sowiesogoed te werken met Scribus -hebt u GhostScnptnodig. Zievoor instructies onderstaandewebsite.
' l ompute r Koerier
Online rekenen
Maak van het nadeel
Google is al lang niet meer alleen een zoekmachine: kijk maar 1 naar de populariteitvan bijvoorbeeld Google Earth en Gmail. Maar wist u dat u op Google ook documenten en rekenbladen kunt bewaren? Laten we eens kijken wat Google Spreadsheets allemaal kan in vergelijking met krachtpatser Excel.
Dat de functies in het Engels zijn, kan ook van pas komen.Wilt u het Engelseequivalent van een functie weten, zet die dan in een Nederlands Excel-blad, plaats dat op Google Spreadsheetsen u heM de vertaling.
een voordeel
wit i8M Met het gratis Google Docs & Spreadsheetsbewaart u tekstdocumenten en spreadsheetsonline.Zo kunt u met collega's over heel dewereld aan hetzelfde rekenblad sleutelen.
Uw eigen aaaount
A 1.We klikkenop'meer' en kiezenDocs & Spreadsheets.
--w
.v
I
Ganaar Googlezoals u gewendbent.via www.googienienklikdezekeer op 'meer'.gevolgddoor Docs & Spreadsheets(afbeeldingl).Deeerste keer moet u een zogehetenaccountaanmaken:dat isgratis.Kiikhiervoorop Een n i e u w e ~ o o ~ ~ ~ c cmaken.ug&ft ount uw e-mailadresop.venint een wachtwoord, tikt uw naam in, typt een paar controlelettersmrenMikt op degrijze knop onderin beeld.Zodrau een e-mail vanGoogle hebt ontvangen,klikdanop delinkindatbericht omuwaccountte bevestigen.Als u nu weer teruggaat naar de openingspagina.hebt uvoortaan rechtsboven in beeld de IinkAanmelden i (afbeiding2).Klikdaarop,vuluw 1 emaiiadres plus wachtwoord in, dn&
nogmaalsopmmelden,vervolgensop Mijnaccount,gevolgddoor Docs & Spreadsheets.TiNieuwespreadsheet aanen ...h&hkhet feestkanbeginnen.
Bestaand werkblad o n h e zetten
I
Wenemende proefopde som met een adressenlijstdieweoorspronkelijkin Excel hebbengemaaktendie alleen uit tekst bestaat. Hiervoor klikkenwe op Nieuwe spreadsheet,Bestand, Importeren en op Bladeren(afbeelding3).We zoeken de adressenlijstop onzeharde schijfenna de melding dat het bestand wordtgeïmporteerd klikkenwe opNu openen. Gelukt,daar staat dehele adressenlijst(afbeeldingHoewe1,de hele lijst...Eénonderdeel ontbreekt.we hadden boven iederekolom knopjes gemaaktommet mam's de lijsttesorte ren. Helaas kent Googie Spreadsheets zulke keuzeknopjesnieten kan het ook geen mam's uitvoeren. Dat is nou zonde.
A 2. Na aanmelden komt u op uw plekje bij Google.
Na*
I
A 3. We halen een Excd-bestandvan ona
ite schijf.
Wat hebt W Google Spreadsh
kW-
Datwiloverigensniet zeggen datCoogle Spreadsheetshelemaalniet kansor teren.Kijkmaarnaar het middelste tab b1ad:inderdaad. Sorteren.Kïikomte öegbenop hettabblad.ûmdebovenste W i n t a c t te houden, kiest u onder Rijkoppenvastzetten~ordeoptielRij vastzetten(afbeelding5).Als u de lijstbijvoorbeeld op_achternamenwiitsorteren, selecteerdande desbetref&ndehlom enkükop A->Z.WiltudeibiUeDe
-
Leeuwvemlgensooknogopvoornamen wen?~e&,ve.in&iternietin.
1
A 4 A k h r n d m p p e b w a t 8 1 : ~ a d r e s l l ~ u i t ~ l l * A& Gmgìeheettdetomiuies~~~-
-ld
taald in het Engels.
naar Googie.
Ook het filterenvanbijmorbeeld alle mensen dieJansenheten gaata4nmin.
A&mmnaNa&ujme Iets eenvoudigersd a n ~ w e w i l l e n d e lijst uitbreiden met nieuweregels.Dat is geenprobleem: klunin h r k e n op Invoegen,Rij onder(afbeelding6).U A 5. Zo zet u Lachtemamen (in kolomC) op alfakunt hieruwrookmetderechtemuisvdeorde. knopklikkenopeenregelnummerenuit het snelmenuOnderinvoegenkiezen.
I
~.F.ihnrpop.snur
Wiltu dewerkmap met uw adressenlijst bewmklikdanrechtsbownop Opslaanen sluiten. ofopBestand. Sluiten.Uwwerkmapwordt bewaard in de onlineupslagruimtevanCoogle Docs &Spreadsheets.
I
.........
I
i ........................
:
,
j ...j , ,F
A 6. Op het tabblad Bewerkenvoegt u met Invoegennieuwe
r6gelstoe'.
~ o e dwe , gaan demoeilijkheidsgraád iets opweren. Hoegaat w e Spreadsheetsbijvoorbeeld om met formules?Hieruwrleggenwijonskasboek op demtbank Weklikken rechtsüoven
~nderaanwoniendebek~en o&&ld. In Excelstond bijvoorbeeldinG21de for mule=Sû~GZE20)-diezietu hier rechts onderinbeeld.Ukuntookkiikkm ophet tabblad Formules,d a n v e w n t de denwijze in de lichtblauwebalk bovenaan.kalsu ziet,zijnde formules
l I A 9. Formulesmoetengecorrigee~Iwden om beide rijtjes kloppendte krijgen. in hetfingelsvertaald:SûMisSumgemr-
el f&
denenSûMAisisSumif(afbeelding8). Maar niet allesisevengoedovergezet
S~A
Wij haddeninkelaancelJ5 de formule =SûMAWB:RJ5DïDlm-n; die
m*a-
c4lmhdu
gemaakt;.~etdatgmtegetalisopzich ookniksmis,want een helekolomheeft A7. E e n a n d e r e m a ~ o m e e n ~ w e r k r n a p o p t e inderdaad65536regels. Maar dezelfde halen. formulein kolommetjeLlmrt aiiemaal nullenop.Bi de autostaatbijvoorbeeld =S~$l:ESl;I(3;G$l:G$I). Wemaken W e Ercel-functiesin het Engels! -
.- -
I
Gebruikt u functies. dan moet u de Engelseversie weten. U ziet er alvast een paar in afbeelding17(zie pag. 57)En we hebben voor u een kant en klare lijst met alle functies van Excel in het Nederlandsen Engels naast elkaar. Surft u even naar www.vanduurenmed&.nI en klik achtereenvolgens op Support Plaza. Downloads, websites bij boeken en onder het kopjeVBAop Extra: Overzicht Excel-functiesEngels/Nederlands. Dit Excel-werkbladkunt u sorteren met de rondjes bovende kolommen. Deze lijst heeft de schrijver vorigjaar opgesteld toen hij een boek over VBA maakte. Nu plukt u daar mooi de vruchtenvan!
daarvan=SumiqE$la$zo;IC3:G$lES20) en kopi6ren die cel omlaag.Na dezecor-
rectiewordt de zaakmeteenopnieuw berekend (afbeel-9).
Opmuk Ookqua opmaakmerkenwedatcoogle Spreadsheetsietsminder geavancemlis, hoewel deverschUennounietbepaald
schokkendzijn.inExcelkunnenwede kolommen breder en smallermaken doordescheidingtussentweekolomlet-
terste~~s1epen.DatluktinGoogleook maarautomatisch&reden
doordub
bel te klikkenwerkt bijvoorbeeld niet. We hadden in Exceldedatumszonder streepjesopgemaakt. met eencodevia Aangepast. Die opmaakiswelovergene men,maar is inGoogleniet beschikbaar. Onderindelingophet tabblad Bewerken hebbenwe slechtstweemogelijkheden (afbeeiding10).Welkunnenweonze eigenopmaakkopiëren.~likheencel die al de idealeopmaak heeft op Kopiëren,ga naar het tabblad Bewerken en doePlakken,Alieen indelingplakken (atbeelding11). Om debedragenvanhet eurotekente m n i e n , gaat u naar Bewerken. indeling en kiest uvoor devalutamet euroteken entweedecimalen(aíbeeidiqg12).De ¤ zit hierpalaan het getalvast,Excel zet die mooi onderelkaar langs de linkerkant.
I=-lm8=
Ziet u ophettabblad Bewerken,Indeling niet direct het euroteken. depuntvoor het duizendtalendekomma als decimaalteken7Datkomt danwaarschijnlijk omdat uondereenAmerikaanselandeninstellingwerkt.Ga in dat geval naar Bestand, Spreadsheetinstellingenenver
I
I
1 Sndtoetsen j
Knippen, kopiBrenen plakkengaat het handigst met de bekende sneltoetsen. Om een cel te knippen. klik erin, druk op Ctrl + X en wrvolgens in de doekel op Ctrl + V (plakken door op Enter te drukken werkt hier niet). Met CM + C kunt u kopiëren. Wik u een bestaandecel omi laag kopiëren. selecteerdeze dan met een serie cellen eronder en druk op Ctrl + D. Devolgendesneltoetsen van Excelwerken ook in Google. Ctri + Home = naar cel A l Ctrl + End = naar de cel rechtsonderin het werkgebied 1 Ctrl + pijltoets = naar de randvan een serie cellen 1 Ctrl + PageUp = naar vorige werkblad 1 Ctrl + PageDown= naar volgend werkblad Ctrl + F = woord of getal zoeken 1 Alt +Tab = Schakelen tussen geopende bestanden Shift + pijkoets = cellen selecteren I Ctrl + spatiebalk = hele kolom selecteren
1 1 /
1 i
I
Shift + &atiebalk = hele regel selecteren Ctrl + Shift + spatiebalk = helewerkblad selecteren Ctrl + Z = bewerklngongedaan maken Ctrl + Y = laatste handelingherhalen F2 = formule of tekst in de cel wijzigen I Ctrl + B = letters vet maken + l=cursief J Ctrl Ctrl + U = onderstrepen I
ander in hetvenster delocatievan VerenigdeStateninNederland(afbee1ding13).Dankrijgtuonderdeknop Indelingde opmaakoptiesin de l Nederlandseschrijfwijze. Dezekeuzeis ookbelangrijkbij datums. Diewordenstandaard op de Amerikaansewijzeweergegeven: maand, dagenjaar.Als ude datum 7 maart 2007 i n m r t als 3-7-2007,wordt diegelezenals3juli! Kiest u in dit venster Nederland,danis 3-7-2007gewoon7 maart. Ennuudaartochbentvoer danmeteen onder'ïijdzonevoor(GMT+l:OO) Amsterdamin.Dankrijgtunietde Californischemaar Nederlandse tijd te zienals u in de spreadsheetde formule -NOW()invoegt.Let op: u moet deze instellingenvooriederbestand afkonderlijk aanpassen.
opxettmn Ukuntop Googlenatuurlijkookmeteen versespreadsheetbeginnenendaarin hrmules plaatsen - op de overzichtpagina kliktu opde functie Nieuwe Spreadsheet,in een reecisgeopendwerkblad op Bestand,Nieuw.Zodraugegevens intikt, ziet u onderinbeeldeenvensteropduiken(ameelding14).Klikop Automatischopslaan startenenverzin eennaamwaaronderu despreadsheet wilt opslaan.
ki ebouwàe functiea %ruiken
ge
-
10. Meer opties om getallenop te makenzijn er niet.
Formulesvoertu op devan Excelbekendemanier in: typ bijvoorbeeld=T8en na eendrukopEnterzietu 56.Wiltufunctiesgebniiken, danmoetdatwelinhet Engels.in het tabblad Formules ziet u rechtsboven demeestgebruiktefuncties
A ll. Het kopiorenvan opmaak heet Indelingplakken.
A 12. Zo voorziet u de bedragen van het euroteken. met of zonder decimalen.
Ir U.Met deze keuzes krijgt u'onze'opmaak en tijd.
optete~en,tikSumaan,sleepwerde reeks celienendnikmigms opEnter (afbe&hglS).Klurtuopdelettervan eenblom, dan wordenailegetallenin die kolom opgeteld.Opdezelfdemanier maaktu fórmulesmet & anderefunc ties.Counttelthetaantalgeialieninde reeks cellen, h ingeeftde Lgstewaarde, Maxde hoogste. Productvermenigvuldigt degetallenenAverage geeft het gemidde1de:laatu=Average(Il:IlO)losop degetallenvanafbeeldingl5,danzietu 5,5.
A l4.Zodra u iets typt in een nieuw werkblad, wil Googie het opslaan.
A 15. Het makenvan de optelfwmule is een één-twaadrletje.
ll
Klikkenweop 'meer=', dan ontvouwt zicheenvenstermetnogeenseengroot aantal ingebouwdefun&es.vande bijna 350 functiesvanExce1heeft Googleer zo'ndriekwart. Linkskiestu eengroep enrechtseenfunctieuitdiegroep.Let op:typeerst=ineencelenki&d&pasde functie.Met bijvoorbeeld PI uit degroep Wiskundekrijgtu(naeendrukopEnter) het getal pi: ongeveer 3,1415926.
u
p
-
Leeuw
.
Y-
.
p:
- --
4 16. In een opmerking ('Feetiback') &kt u een aantekening.
2007 15: 1558
Ukunt ookeenopmerkingaanhetwerkblad toevoegen middels defunctie Invoegen,Feedbackophet tabblad ~ewe~ken(afbeeld.&6).Ofklikmet de rechtermuisknop en kies in het snelmenu Opmerkinginvoegen.Hebt u uw zegjegedaan,dan verstoptdeze zichin de cel. Omde toelichtingweertelezen, houdt u de muisaanwijzereven op decel -net alsin Excel dus (afbeeldingl@.
A 17. Om in Google Spreadsheets met functies tewerken. moet u de Engelseaanduidingenkennen. ûit zijn er aivast een paar. ' -Filterenvangegarens -Validerenom het invoerenvan gegevens ieen Excel -Reeksaanvullen met devulgreep te beperken neer nodig. -Kolommendichtklappen en openvou-Knoppen maken als Keuzerondje, r 31helemaal ~ w n Selectievakje.Kringveld enschuifbalk [ratis! -Afdrukoptiesinstellen -Vormentekenen. laat staanvullen met kleureffectof een patroon -Datumsopmakennaar eigensmaak -Voorwaardelijkeopmaakomeencelte -Macro's uitvoeren verkleuren,afhankelijkvanhet getal dat -Bestaande@ekenuit Excelkopiëren erinstaat (nieuwegrafiekmakenis een ramp) -Functiesmoetenin het Engels
opnieuwmet uwrekenblad aan de slag, gadan naarwww.google.nl,meldt u aan enganaarviaDocs& Spreadsheetsvoor eenwenichtvan uwwerkmappen.
m -OmdatuwspreadsheetsmetGoogle +
Docs 81Spreadsheetsonlineworden opgeslagen,kuntu erbijvanafelke computer ter wereld. +Mochtuwvasteschijfvastlopen,dan raaktu dewerkmappenniet kwijt +Ukunt eenwerkblad onlinedelen.Zo kuntu ermet meer mensen tegelijkaan werken eniemand latenmeekijkenals u eenprobleemhebtmet uw rekenblad.In Excel kunt u een werkmap ookdelen, maar dat gaat langniet zo eenvoudig.
I
Indeling betekent opmaak
I
-Erontbreekteengrootaantal functies. DitkanCoogleSpreadsheets niet:
~
b -Formuleswordennietaitijdgoedgeconverteerd, ceiwrwijzingenveranderen onvoorspelbaar
Bij indelingdenkt u misschienaan de opstellingvan de tabel. zoals kopjes boven de kolommen en aanduidingen links. bijGoogle Spreadsheetswordt met InAls ugeenal te hoge eisenstelten onder delingde opmaak bedoeld. Op het tabblad Bewerken weg aaneen rekenbladwiitwerken ofdat kiest u via de knop Indelingde opmaak van de getallen. met anderenwiitdelen, danis Coogle Daarnaast vindt u knoppen voor de letters (vet, kleur, Spreadsheetsbeslistbruikbaar. Door het lettertype) en om de cellen van rand enlof kleur te grote aantal functiesligtdenadrukduivoorzien. De knop Indelingwissen (de cursieveT met delijkop het rekenwerkWie echter een het rode kruisje) haalt deaangebrachte opmaak weg rekenprogrammazoektwaarmeehij en verbouwt dus uw werkblad niet echtdediepte inkan, kan nog altijd niet DI om Excel heen.
aar
ONDER ANDERE NAAM Ooit was er een dakdekker die zijn - bedrijf niet voerde onder zijn eigen R~~~~ ~ ~ Ook onder artiesten zijn er veel 'Rampen!
I1
Zo doet
u meel
D.praril:zet de gevraagde woorZoalsu Computerldee's FAQpan niet in pseudoniemenvindt u een uitgebreide den of namen liistvanoenonendie hun familie l m het eeboortereeisterzult vinden als zonder soaties of h&qman.&zijnerwelmeerBekende &enden.zo zijniadewijkden~en~stof leestekek in het ~ederlandersen ~uitenlanders die hun ~ i i b e rvan t ~iepenbr&k~een namen bijbehorende bal keigen1ijkenaamnietgebruiken.Bijde waarachterjedictatorialemacht in je in het diagram. douanekunnenzebij ~ i hetopenenvande ~ radiolandverwacht,totjezekoppeltaan ~ h ~ Vakjes met eenpaspoorten steevast rekenen opverbaas- LexHardingenWesselvan Diepen.En zelfde cijfer krijgen letter. de blikken.~enkaan~olanthkabauvan warenra&oompjes 5 0 ~ e n t e n ~ r . ~ r dezelfde e KasbergenlWievenint dit?! Na correct invullen net zovergekomenals CurtisJackson en 0pnLwikipedia.orgWjst-vanAndreRomelYoung? verschijnt in de gele vakjes van boven naar beneden het oplossingswoord. L Stuur uw oplossing in via WWW. computeridee. nl/prijspuzzel. Dan opent een nieuw venster waarin u het juiste antwoord kunt ingeven. 2 Stuur uw oplossing op een voldoende gefrankeerde briefkaart naar
I
1
I
CoinputwId.. Prbouzd
g
A Welkepoiiticuswordt ookwel 'Mozart'genoemd?
B WatisdeachternaamvanAnouk?
8
C DeborahHarrywerdookvaakaangesproken met de
E
D Hoe 1aatJokeDammanzich noemen? E Wie(742- 814)waskoningderFranken,keizervan het
2
naamvan haarband. Hoeluiddedie?
3
C
- F g
Westen.heiligverkiaardindetwaalfdeeeuwenzou circa twee meter lang geweestzijn? Wie heeft ais bijnaam'DeNachtburgerneestervan Rotterdam'?
G Wiestondtijdenszijnloopbaanbekendals
H Wie is 'DeVader desVaderlandsrWijzoekenhierniet zijnnaammetdiekieurerin,maareenanderebijnaam die hij had. 1 Wie is 'De Beervan Lemmer'? J AdrianusMarinus Kyvon(1947)speeldein speelfilms, had muziekhits,wasveelte zienin theaters enis nog steedsvaakoptv.Wat is zijn artiestennaam? K Wie(voornaam)s~fdchvoordeElfstedentochtv;in 1986inonderdenaamW.AvanBuren? L Wie(l94ó-199l)werdinZanzibargeborenals
~eDunkingDutchman'? b
Dit kunt u w....ien! Als u de vraag goed beantwoordt en naar ons opstuurt, maakt u kansop de Nlntendo Wii Spo& Pack & Conboller t.w.v. e 259.99. De NintendoWil is de spelconsole met intuïtievebesturingvoor iadereen. Vla draadlom Muetooth-technokgie kunt u tot vier Wii-afstandsbedieningen scinslulten. Het draadloze signaalIsadie# bkineneen straalvan tien meter rond het systeem. Zawd de Wil-afstandst~~Ile~lng als da Nunchuk-contdier bevatteneen drieassige bewegingssmm. De -h bevat tevens een lulcispreker, trilfunctie en ultbreldlngsriuislultiiig Het WH sports Pack Is een oompilatievan wrscheidene sporten op Mn Wil-dvd, die alle c o m p d h l zijn met de nieuwe Wli-afstandbedlenlng. Meer Info vindt u opwwwsiritsndosl
Oplossen? www.computeridee.nl/priJspuuel
I
m/&
m l = &
#KUBAH.Wknr Uw oplossing moet binnen zijn voor 9juli200~...,..
Met niet meer dan een browser kunt u nu al televisie kijken, bellen, spelletjes spelen, e-mailen, agenda's beheren en bestanden laden en opslaan. Hebben we eigenlijk nogwel een computer met eigen software nodig nu een snelgroeiend aantal diensten naar internet verschuift? teedsmeer apparaten functie neren-bijna-alseenwlwaardigepc. Denkbijvoorbeeld aan mobieletelefoons,pda's en spelcomputers.~egeiijkertijd is ereen verschuivinggaandevantraditionelepcsoftware naarwebapplicaties. Zo is er -voore-mailgeen programma meer noodzakelijk, maar kunt u alvelejarencommunicerenvia webmail.Tekstenschrijven,notitiesbewarenenspreadsheets ontwikkelenkan ookal zonder Officesoftware.Zelfs fotobewerking .is tegenwoordigalonline mogelijk, zowelvan relatiefonbekendemakerstot marktleiderAdobe.Dit isaliemaalmogelijkdankzij technologie alsJava,JavaScript, Flash enXML,diesamenooksymboolstaan voor 'web Z.û'(zie kader AJAX). Dankzij dezetechnologie is het mogelijkdatweb dienstenen-applicaties steedsmeer traditionelesoftware op individuelepc's vernagen. ~ epmg&mastaat t dan dus op eenserverop internet en niet meerlokaalopdepc.
S
Netwerkcomputar eenszijndatwewereenpaarjaargeen pc metbesturingssysteemmeernodig hebben. Eenwebbrowseris immersvoidoendewor vrijwel ailebasistaken.Het is zelfs aannemelijkdateeneigen harde schijfindetoekomstnietmeernodigis.
Web 2.0 AJAX
,
,s
,$!;,i:-,:,
I1
I
-
Als deze trend zich doomt, kan hetwel
Breedbandverbindingenwordensteeds snelierenzijnop een gegeven moment rap genoegom aile data eldersonder te brengen. Het handigedaarvanis dat de geg&ns overal t o e b l i j kzijn en 0neindiguitbreidbaar.Indezakelijke Imarkt wordthier algebruikvangemaakt (incombinatiemet &$aweze~veri,indingen).Watdusaverblijftiseenmonitor(of A John Gage, tv)),intern (flash)geheugen,toetsenbord en een moederbord met processor, mede-oprichter van Sun werd geluidshartenushansluitingen.De beroemdmet zijn kostenvaneendergelijkapparaatzullen uitspraak'The een fractiezijnvandievande huidige Network is the pc's. Bovendien zou defunctie die de pc Computer: vandaagdedagnogheeftookmrgene worden door mobieleappamen k-en raten,die draadloosin contact staan met het internet.Ookmoderne spelcomputers zoudendierolop zich kunnen nemen, zoalszedatvandaagdedagal gedeeltelijkdoen.
Netwerk-pc nog.... : .-., ,. . > :."' niet 'af'
1
I1
I
-:t..
'L!
Henk van Ess, internet trainer en consulent (en bekendvan ma. voelspriet.nl): "Op mijn nieuwe NintendoWII,ja een s&lletjescomputer, lees i k elke ochtend eerst het wereldnieuwsvia het ingebouwdeNews Channel en als iktijd heb. kijk ik ook even naar mijn persoonlijke nieuws in de elektronische knipselkrant die 's nachts is gevuld met nieuwtjes die alleen mij interesseren(RSS). Mijn telefoon kan hetzelfde en ook filmen, navigeren, mailen en oh ja. bellen. Steed! kleinereapparaatjes doen ieder afiondertijk taken die een pc allemaal kan doen. De huidigegenera tie netwerkcomputersis nog niet mver. Goedkoop en niet mobiel is vooral reuze handigvoor bedrijIven. De netwerkcomputerkrijgt volgens mij pas vleugels als hij niet meer aan een touwtie zit. Een apparaatjedat het tien uur lang doet. mee naar het strand kan. niet duur is en direct Impulsen '--redi#, dat zie ik wel zitten."
1l
'The Natwurk L the
computer' t
A In dejaren negentigverschenen de eerste netwerkcomputem, zoals de Javastation (gebaseerd op de Javataai). ,. rd
.
I
De term 'AJAX' staat voor AsynchronousJavaScript and XML Het is een techniek voor interactievewebapplicaties. Het is geen op zichzelf staande technologie. maar juist een combinatie van technieken. Het kenmerkendeaan sites die AJAX-technologiegebruiken is dat ze dynamisch (oftewel asynchroon) gegevens kunnen verwerken en genereren, zonder dat degehele pagina opnieuw moet worden ingeladen. Hierdoor lijken webapplicatiessteeds meer op zelfstandige software. Het bunwoord 'web 2.0' slaat op sites die gebruik makenvan deze technologie.
Het ideevaneen netwerkcomputer is niet nieuw. in1984sprakJohnGage, medeoprichtervanSunMicrosyJtems, de laterberoemd gewordenwoorden'the networkis thecomputer'.Hij bedoelde hiermeedat niet de individuelecomputer, maar het netwerksteedsmeercentraal zou staan.De uitspraakwerdin de jaren negentigopnieuwlmningeblazendoor Scott McNealy(eveneensvan Sun)en LarryEllison(Chacle).Samen met IBMen Netscape probeerden zijvorm te geven aan de eerstenetwerkcomputers (ookwel'NC'genoemd).Kleinekastjes, wals Sun'sJavastation, met beperkte hardwareen zondersofhvare,werden via eennetwerkaangeslotenop eencentrale servermet data enapplicaties.De vier bedrijvenvormdensameneenfront tegenso&aremaker Mimsoft envoor speldendathetniet langmeerzou duren voordat eenbestwhgsysteemaís Windows overbodigwerd.Helemaal gelijkkregen zeniet.Na dedotmmcrisis
werd het evenstilrond de netwerkcomputer, hoewel de opmars naar bedrijven enscho1endoonette.Maardankzijweb Z.(tinitiatieven als Flickr,Del.iao.us, Coogle Earth.YouTube. WikiPedia en Joost,zoudenweweleens aan dewor avond kunnenstaanvan grotevemnde ringen.Nuwe hetwebmorveelmeer gebruikendanalleenpassief informatie verzamelen (ofwelhet vroegere 'surfen'), lijkt de netwerkcomputerookrijpvoor deconsument.
h Mocht de netwerkcomputer opgrote schaal realiteitworden,dan kandit de huidigeK-wereldcompleetop z'nkop zetten.Dat zoueenbedreigingvormen voor klassiekeïï-bedrijven als Microsoft en intel. dievandaagdedagrespectieve lijk het soft-enhardwarematigehart van de modernepcvenorgen.Eennetwerkcomputerheeft geenbesturingssysteem nodig, met uitzonderingvaneenvolwaardigeinternetbrowser.Zeifs een
in zicht
W.C.WmC.n
VCFQ.IUCFC.I
&Q.I~~QCIInL
Vincent Everts, ICT- en intemetevangelist"Er is absoluut eentrend gaande waarbijopslag en applicaties steeds meer verschuhren naar het internet. Ikgebtuik zeM Google Docs81Spreadsheets in plaatsvan Microsoft Office2007. Gewoon. omdat het vlot werkt en om&t mijn documenten online worden opgeslagenen ik ze dus owalter wereld kan opvragen. De documenten zijn bovendien deelbaar met anderen. wat goed aansluit op het feit dat samenwerkensteeds belangrijkerwordt. Je kunt tegenwoordigzoveel met een webbmwser dat het mindervan belangis welk besturingssysteemje gebrnikt zij het Windows, Mac OS of LinunTochverwacht ik dat het nog wel ewn zal duren v d a t iedereen met onlineapplicatieswerkt. De techniekgaatsnel, maar mensenveranderen hund r a s ! maar la&aam." -
-
(
maarperkeer(ofopbasisvaneenabonnement),waarbijwe eon ti nu^ overdemeestrccenevemie (opgestart vanafhetinternet)).Hetgrootstevoordel vandenetwalm>mpu&isdeprijs. Omdathet netwerkdebasismmt, hoe ven decomponentenniet al te duur te ziinenhetziinermkbeduidendminder
l&ht - nual-ookonlinetevierkrijgen
(via'distributedcomputing').Ustvurt eenopdracht,zoalshet berekmenvan
I
ligthetmeestmorde hand dat decomputerzoalswijdienukennenindetoe komstzaimrdengeiutegmdin andere
tersdiehet antwoordbinneneen mum
I
blauweiasempelen ab Blu-rayenhddvd
versiteitmgebniikeadezemethodemr lenofinternetkn. hunondemeken).Zoalseerderb e d r e venkaneenn~kcomputerookzon- C 0 d d derhardeschijf;opslagkanprima ûntwikM@m zoalsAjax-technologie extemDezeanderiewerlnvyzezalookde qnnogmaardeeerstestap.Deopvo+,
~
1
'Comet' ofookwelstreaming-Ajax genaamd,staat al klaar. Dezegaatuit van eenconstanteverbindingtussen client en server,wat vooral tengoedekomt aan de snelheidvanonlineapplicaties.voor steedsmeer handelingenis een internetbrowservoldoende.tll depopulariteit vanwebapplicatiesverdergroeit. de mogelijkheden toenemenen de kinder ziektenovemnnen zijn, is dewereld echt klaarvoor denetwerkcomputer..
krachtigedual-ofquadeoreptocemr is manierwaaropwesoftwaregebruiken n i e t n ~ j t h n ~ m p u dniti
-
on netverkcomuter van binnen. Je zien alleen en processor. eheugen en aanluitpoorten; een arde schijf ntbreekt.
I A
Scott McNealy (Sun)gaf samen met IBM. Oracle en Netscape in de jaren negentigvorm aan de netwerkcomputer. Die hier getoonde SunRay 170 is een moderne netwerkcomputer die in het bedrijfsleven al volop wordt gebruikt.
www.cornputeridee.nl l4( 2007 61
