Fries burgerpanel
“Wij gaan er van uit dat we zo lang mogelijk in onze eigen woonomgeving kunnen blijven.”
Fryslân inzicht
“Wij gaan er van uit dat we zo lang mogelijk in onze eigen woonomgeving kunnen blijven.”
Fries burgerpanel over leefbaarheid in Fryslân
december 2014
896
Fries burgerpanel over leefbaarheid in Fryslân
PANELLEDEN
Leefbaarheid. Het is een breed begrip. Het gaat over alles wat te maken heeft met aangenaam leven en wonen in de eigen omgeving. Over voorzieningen, de buurt, de woning,
70%
enzovoort. En die eigen omgeving is óók een breed begrip. Voor de één is dat de eigen wijk
RESPONS
of het eigen dorp, voor de ander gaat het om enkele dorpen bij elkaar, de gemeente, of zelfs heel Fryslân. Leefbaarheid kan objectief en subjectief bekeken worden. Dat houdt in dat het aan de ene kant gaat over feiten: bijvoorbeeld de bereikbaarheid van voorzieningen, het aantal woningen, het onderhoud van de buurt, de hoeveelheid sportverenigingen in de omgeving (objectief). Aan de andere kant gaat het over de waardering voor bijvoorbeeld de bereikbaarheid, de woning, het onderhoud van de buurt en de sportverenging in de omgeving (subjectief). In deze publicatie komt de subjectieve, ervaren leefbaarheid in Fryslân aan bod.
49% 51%
De leden van het Fries burgerpanel zijn gevraagd hoe tevreden zij zijn over tal van aspecten die van invloed kunnen zijn op de ervaren leefbaarheid. Hoe tevreden zijn zij over dagelijkse voorzieningen? Over culturele voorzieningen? Over hun buurt, of over hun woning? En over de bereikbaarheid van voorzieningen? Ook hebben zij aangegeven hoe belangrijk zij elk van de hoofdaspecten van leefbaarheid vinden, in dit geval dagelijkse voorzieningen,
94%
van de panelleden geeft een 7 of hoger
7,9
is het gemiddelde cijfer dat panelleden
voor de leefbaarheid in zijn of haar omgeving
vrijetijdsvoorzieningen, woning, buurt en werk. Gezamenlijk geven de tevredenheid en de belangrijkheid een kijk op welke aspecten bijdragen aan een positief ervaren leefbaarheid in Fryslân.
geven voor de leefbaarheid aan hun omgeving
Verhouding leeftijd
18-34 jaar 35-49 jaar
12% 20%
50-64 jaar 65+
42% 26%
Fries burgerpanel is een initiatief van Partoer
Leefbaarheid in Fryslân
Leefbaarheid is een breed begrip. Waar denkt u aan bij het woord leefbaarheid?
‘Hoe fijn je woont.’
‘De mate waarin de omgeving waar ik in woon aantrekkelijk is om te wonen.’
‘Rêstich, feilich, foldwaande foarsjennings, noflike buert.’
‘Alle aspecten die het leven fijn en waardevol maken.’
‘Dat ik prettig kan leven in mijn huis en tuin. En daarbuiten. Dat ik alle voorzieningen die ik nodig heb, in de buurt heb. Ook waar ik mij veilig voel.’
‘Veiligheid van de buurt, groen, speelmogelijkheden en ruimte voor kinderen, aanwezigheid en bereikbaarheid van voorzieningen in de buurt.’
Fries burgerpanel is een initiatief van Partoer
Belangrijkheid van leefbaarheidsaspecten
Hoe belangrijk is elk aspect voor de panelleden als het gaat om leefbaarheid? De aspecten dagelijkse
Voor ruim 60% van de panelleden is de woning het belangrijkste aspect van leefbaarheid. Als tweede zien de panelleden de buurt als meest belangrijk aspect (17%). Slechts 1% vindt vrijetijdsvoorzieningen het meest belangrijke aspect voor aangenaam wonen in de omgeving.
Panelleden uit kleine dorpen vinden dagelijkse voorzieningen minder vaak het belangrijkst dan panelleden uit grote dorpen (7% versus 13%)
Panelleden van 65+ vinden de woning nog belangrijker dan panelleden jonger dan 65. 76% van de 65-plussers vindt de woning het belangrijkst.
Vrouwelijke panelleden vinden, vergeleken met mannen, werk belangrijker.
Ter vergelijking: gemiddeld vindt 62% van de panelleden de woning het belangrijkst.
voorzieningen, vrijetijdsvoorzieningen, werk, woning en buurt hebben zij in volgorde van belangrijkheid gesorteerd. Op de komende pagina’s ziet u de resultaten. Leefbaarheidsaspecten naar belangrijkheid % aangewezen als meest belangrijk
dagelijkse voorzieningen 8%
vrijetijdsvoorzieningen 1%
werk 12%
De woning is overduidelijk het meest belangrijk als het gaat om leefbaarheid. Opvallend is dat als de panelleden gevraagd
Wat wordt bedoeld met… …een klein dorp? Plaatsen kleiner dan 5.000 inwoners. …een groot dorp? Plaatsen tussen de 5.000 en 15.000 inwoners.
buurt 17%
woning 62%
wordt waar ze aan denken bij leefbaarheid, de woning niet of nauwelijks genoemd wordt (zie wordcloud vorige pagina).
…een stad? Plaatsen groter dan 15.000 inwoners
Fries burgerpanel is een initiatief van Partoer
Volgorde van belangrijkheid
Maar weinig mensen
De buurt is na de woning
vinden de woning (2%),
het meest belangrijk voor
buurt (5%) en dagelijkse
de ervaren leefbaarheid.
voorzieningen (5%) het minst belangrijk.
Hoe belangrijk vindt u de leefbaarheidsaspecten als het gaat om aangenaam wonen in Fryslân?
woning Waarbij nummer 1 het meest belangrijk en nummer 5 het minst belangrijk is.
Op de vorige pagina zagen we welke aspecten van leefbaarheid de panelleden het meest belang-
woning woning
62%
buurt
rijk vonden. De afbeelding hieronder laat niet alleen de
buurt buurt
17%
43%
maar ook de aspecten die de
werkwerk
12%
11%
14%
18%
vierde en vijfde van belang
dagelijkse voorzieningen dagelijkse voorzieningen
8%
17%
dagelijkse voorzieningen
45%
23%
panelleden als tweede, derde,
vrijetijdsvoorzieningen
46%
werk
meest belangrijke aspecten zien,
25%
7%
24%
4%
12%
5%
5%
2%
vinden voor de leefbaarheid. vrijetijdsvoorzieningen vrijetijdsvoorzieningen1% 3%
11%
43%
Belangrijkheid
42%
1
2
3
4
5
Belangrijkheid Belangrijkheid
Werk is met 12% het derde meest belangrijke aspect en dagelijkse voorzieningen met 8% het vierde meest
1 12 23 34 belangrijke aspect. Als echter gekeken wordt naar de belangrijkheid 1, 2 en 3 gezamenlijk, blijkt dat werk
45
5
op 37% uitkomt, en dagelijkse voorzieningen op 71%. Dan blijkt dus dat dagelijkse voorzieningen eigenlijk
Uitleg grafiek
veel belangrijker worden gevonden dan werk.Vooral werk (45%) en vrijetijdsvoorzieningen (42%) zijn
62% van de panelleden vindt de woning
toebedeeld met een 5, en worden dus gezien als het minst belangrijk voor de leefbaarheid.
het meest belangrijk als het gaat om leefbaarheid. 25% zet de woning op de tweede plaats, en 7% op de derde plaats. 4% vindt de woning het op één na onbelangrijkst als het gaat om de leefbaarheid. Van de genoemde aspecten, vindt 2% de woning het minst belangrijk.
Fries burgerpanel is een initiatief van Partoer
Tevredenheid
Werk is het enige aspect waarover men gemiddeld ontevreden is.
De panelleden zijn via verschillende stellingen bevraagd over de tevredenheid rondom zes hoofdaspecten van
Hoe ouder de panelleden, hoe tevredener zij zijn over de woning
leefbaarheid: de woning, de buurt, dagelijkse voorzieningen, vrijetijdsvoorzieningen, werk en vervoer. Op basis van de afzonderlijke stellingen kan een totaaloordeel over de tevredenheid over elk aspect vastgesteld worden. Bij de analyse van de afzonderlijke stellingen voor het aspect vervoer, bleek echter dat de antwoorden zo verschillend van
Er is geen verschil in tevredenheid tussen de Friese streken of gemeenten. Wellicht zit er wel verschil tussen de dorpen, maar het aantal respondenten per dorp is te klein om hier uitspraken over te kunnen doen.
elkaar zijn, dat er niet één totaaloordeel van berekend kan worden. Vervoer is daarom op deze pagina weggelaten, maar de tevredenheid over de afzonderlijke onderwerpen van vervoer komt verderop wel aan bod. heel tevreden
tevreden
neutraal
woning
buurt
werk
vrijetijdsvoorzieningen
dagelijkse voorzieningen
ontevreden
heel ontevreden
Belangrijkheid en tevredenheid woning De panelleden vinden de woning het meest belangrijk voor de leefbaarheid, en zijn van de verschillende aspecten ook over de woning het meest tevreden. De woning is daarmee veruit de belangrijkste factor die bijdraagt aan een positief ervaren leefbaarheid. Vooral panelleden met een eigen woning zijn tevredener dan panelleden zonder eigen woning.
Fries burgerpanel is een initiatief van Partoer
Tevredenheid over dagelijkse en vrijetijdsvoorzieningen Tevredenheid dagelijkse voorzieningen
Tevredenheid vrijetijdsvoorzieningen 84%
winkels voor dagelijkse boodschappen onderwijsvoorzieningen zorgvoorzieningen
Panelleden uit kleine dorpen zijn tevredener over ontmoetingsplekken dan panelleden uit de stad of grote dorpen. Ontmoetingsplekken zijn een buurthuis, wijkcentrum, café, jeugdsoos, enzovoort.
69% 63%
8% 8% 26% 28%
mogelijkheid tot buitenrecreatie
5%
sportvoorzieningen
9%
speelmogelijkheden voor kinderen
13% 5%
82%
22% 5%
73%
28%
64%
8%
tevreden neutraal
tevreden
neutraal
niet tevreden
Wat zeggen panelleden over dagelijkse voorzieningen?
‘Er is één supermarkt in het dorp. Dat is wel erg weinig keus, en het is niet de goedkoopste, maar anders ben je het aan benzine kwijt. Er zijn twee lagere scholen en een bejaardenhuis. De huisarts is nog in het dorp. We hoeven niet voor alles ergens anders heen, gelukkig.’
shopmogelijkheden
53%
ontmoetingsplekken
53%
culturele voorzieningen
50%
29% 35% 35%
18%
niet tevreden
12% 15%
Men is erg tevreden over dagelijkse voorzieningen, vooral over winkels voor dagelijkse boodschappen. Panelleden uit kleine dorpen zijn hier wel wat minder tevreden over dan panelleden uit grote dorpen of de stad (respectievelijk 74%, 95% en 94%).
Wat zeggen panelleden over vrijetijdsvoorzieningen?
‘Recreatiemogelijkheden zijn ruim voldoende, strandje, fietspaden en dergelijke.’
Vrouw, 54, klein dorp in Noordwest Fryslân
Man, 54, klein dorp in Zuidoost Fryslân
‘Ik woon in een plaats met 300 inwoners, dus ik begrijp dat deze voorzieningen niet in mijn woonplaats of die er direct omheen aanwezig zijn. Ze zijn echter wel op een acceptabele afstand aanwezig.’
‘Voor sommige activiteiten zoals culturele, reis ik net zo graag even naar een andere stad.’ Vrouw, 49, stad in Zuidwest Fryslân
Man, 25, klein dorp in Noordoost Fryslân
‘Weinig keus in de winkel en erg duur. Voor veel boodschappen moet je reizen. Dichtstbijzijnde winkel is op zeven kilometer afstand, maar ook die is van lage kwaliteit.’ Vrouw, 61, klein dorp in Zuidwest Fryslân
‘Voor veel sporten, behalve voetbal, moeten vaak heel grote afstanden worden overbrugd.’ Man, 61, klein dorp in Noordoost Fryslân
‘Ik vind het jammer dat er geen dorpshuis is.’ Vrouw, 29, klein dorp in Noordwest Fryslân
‘Het duurt gemiddeld anderhalf uur om bij een hbo-opleiding te komen. Dat is ALS je een goede aansluiting hebt.’
‘De speeltuinen in de wijk zijn beperkt en niet uitnodigend voor kinderen om te spelen.’
Man, 25, klein dorp in Noordoost Fryslân
Vrouw, 41, groot dorp in Zuidwest Fryslân
Fries burgerpanel is een initiatief van Partoer
Tevredenheid over de woning Tevredenheid woning de grootte van de woning de betaalbaarheid van de woning
92% 82%
5% 3% 11% 7%
Er is geen verschil in tevredenheid over de woning tussen panelleden uit de stad, een groot dorp of een klein dorp. Het enige is dat panelleden uit kleine dorpen minder tevreden zijn over de digitale voorzieningen van de woning.
tevreden de onderhoudsstaat van de woning
81%
10% 9%
neutraal niet tevreden
de aantrekkelijkheid van de woning digitale voorzieningen van de woning
86% 81%
10% 4% 10% 9%
Panelleden met een eigen woning zijn op alle punten meer tevreden over hun woning dan panelleden die een huurwoning hebben. Panelleden met een eigen woning wonen vooral in een vrijstaande woning (58%), een twee-ondereen-kapwoning (23%) of een rijtjeswoning (15%). Panelleden met een eigen rijtjeswoning zijn wel minder tevreden over hun woning. Daar komt nog bij dat panelleden ouder dan 50, en vooral ouder dan 65, nog tevredener zijn over hun woning dan panelleden jonger dan 50. Jongere panelleden wonen ook vaker in een huurwoning, een rijtjeswoning of in een flat/appartement. We kunnen concluderen dat vooral oudere panelleden met een eigen vrijstaande koopwoning het
Mate van tevredenheid over de aantrekkelijkheid van de woning naar type woning
Vrijstaande woning Twee-onder-een-kapwoning Flat/appartement Rijtjeswoning
92% 89% 74% 69%
meest tevreden zijn met hun woning.
Wat zeggen panelleden over de woning?
‘Glasvezel is in onze regio niet aangelegd, een misser.’ Vrouw, 48, eigen woning in klein dorp in Noordwest Fryslân
‘Ik woon in Leeuwarden met uitzicht op water en het platteland, een zeer aantrekkelijke plek. De huurprijs is prima te doen.’ Vrouw, 24, huurwoning
‘Wij zijn ouder, ons huis is te groot voor ons. We willen wel verkopen, maar dat gaat niet zo snel.’
‘Woon hier met plezier, het huis is van alle gemakken voorzien.’
Vrouw, 66, eigen woning in klein dorp in Zuidoost Fryslân
Vrouw, 46, eigen woning in stad in Zuidoost Fryslân
‘Huis is slecht onderhouden, overal scheuren in de muren en ik betaal in verhouding veel huur.’
‘Woning is van mezelf. Heb deze gemaakt zoals ik het graag wil.’ Man, 59, in klein dorp in Noordwest Fryslân
Vrouw, 52, huurwoning in klein dorp in Zuidwest Fryslân
Fries burgerpanel is een initiatief van Partoer
Tevredenheid over de buurt
Jongere panelleden (18-34 jaar) vinden hun buurt minder aantrekkelijk dan oudere panelleden (65+) (respectievelijk 77% en 91%).
Tevredenheid over de buurt de veiligheid in uw directe woonomgeving
84%
10% 6%
de aantrekkelijkheid van uw directe woonomgeving
84%
10% 6%
de netheid van uw directe woonomgeving
77%
12% 11%
Panelleden uit Noordwest Fryslân en Zuidwest Fryslân zijn minder tevreden over de hoeveelheid groen in hun directe omgeving dan panelleden uit de andere Friese streken.
Panelleden uit kleine dorpen zijn meer tevreden over de manier waarop bewoners met elkaar omgaan, de netheid- en de veiligheid van de directe omgeving dan panelleden uit de stad of een groot dorp.
tevreden neutraal
de hoeveelheid groen in uw directe woonomgeving
9% 7%
84%
de staat van onderhoud van uw directe woonomgeving
73%
14% 13%
de manier waarop bewoners in uw directe omgeving met elkaar omgaan
76%
16% 8%
niet tevreden
Wat zeggen panelleden over hun buurt?
‘Als je hulp nodig hebt dan wil de omgeving geen hulp aanbieden. Je moet het zelf maar doen.’
‘Wij wonen in dit kleine dorp in feite in de natuur. Rust, stilte, gelukkig weinig straatverlichting. Veel groen en vogels.’
Vrouw, 34, stad in Noordwest Fryslân
Man, 68, klein dorp in Zuidwest Fryslân
‘Er wordt veel te hard gereden in onze straat (30 kilometer zone). Meer openbaar groen zoals bomen. Staat van onderhoud kan ook beter.’
‘We wonen in de stad maar ons deel van de wijk heeft het uiterlijk en karakter van een dorp (heel gezellige en groene buurt!).’
Vrouw, 54, klein dorp in Zuidoost Fryslân
Vrouw, 48, in stad in Noordwest Fryslân
Mate van tevredenheid over hoe bewoners met elkaar omgaan
Mate van tevredenheid over de netheid van de directe omgeving
naar type woonplaats
naar type woonplaats 82%
klein dorp 75%
groot dorp stad
70%
81%
klein dorp 78%
groot dorp stad
71%
Fries burgerpanel is een initiatief van Partoer
Tevredenheid over werk en vervoer Tevredenheid over werk de hoogte van het loon/salaris baanzekerheid
Tevredenheid over vervoer 54%
28% 22%
48%
18% 30%
openbaar vervoer tevreden neutraal
de hoeveelheid beschikbaar werk voor u de hoeveelheid beschikbaar werk in het algemeen
Slechts de helft van de panelleden is tevreden over het openbaar vervoer.
23% 19%
47% 47%
30%
niet tevreden
34%
Een groot deel van de panelleden heeft ‘neutraal’ aangevinkt, aangezien werk voor hen
de kosten van openbaar vervoer
51% 19%
26% 44%
fietspaden
80%
autowegen
81%
de kosten van eigen vervoer
33%
23% 37% 11% 9% 14% 5%
43%
maar weinig tevreden over het aspect werk. Alleen over de hoogte van het loon/salaris
Panelleden uit Noordwest Fryslân zijn veel meer tevreden over
is men meer tevreden dan ontevreden. Voor de rest van de aspecten is dit andersom, en is
openbaar vervoer (62%) dan panelleden uit de andere Friese
men meer ontevreden dan tevreden. Panelleden uit Noordwest- en Noordoost Fryslân zijn
streken (45%) (de Wadden niet meegerekend). Dit zal vooral te
minder tevreden over de hoeveelheid beschikbaar werk in het algemeen dan panelleden uit
maken hebben met Leeuwarden, dat in de regio Noordwest ligt.
Wat zeggen panelleden over werk?
‘In de regio is helemaal geen goed betaald passend werk. Daarom zit ik door de week altijd in een hotel voor mijn werk ver van huis.’
neutraal niet tevreden
24%
niet relevant (meer) is (26% van de respondenten is 65+). Verder zijn de meeste panelleden
Zuidoost- en Zuidwest Fryslân.
tevreden
Over de infrastructuur zijn de panelleden wel tevreden.
Wat zeggen panelleden over vervoer?
‘Openbaar vervoer te weinig en te duur.’ Vrouw, 66, klein dorp in Noordwest Fryslân
Man, 43, groot dorp in Zuidwest Fryslân
‘Ik vind het echt schrikbarend hoe weinig bedrijven hier zitten ten opzichte van de rest van Nederland.’ Vrouw, 37, stad in Noordwest Fryslân
‘Ik heb een hbo-studie gevolgd en de hoogte van mijn salaris valt mij behoorlijk tegen.’ Vrouw, 30, stad in Zuidoost Fryslân
‘Ik werk in de ICT-sector en ben in dat opzicht niet gebonden aan locatie. Bovendien is er veel vraag naar goede ICT-specialisten. Zit dus in de goede sector.’ Man, 44, klein dorp in Noordoost Fryslân Fries burgerpanel is een initiatief van Partoer
Bereikbaarheid van voorzieningen
De panelleden vinden van veel voorzieningen dat de acceptabele afstand 1-5 kilometer is.
Tevredenheid over werk basisschool dorpshuis/buurthuis/wijkcentrum voorschoolse voorzieningen
Panelleden uit kleine dorpen of uit de stad vinden het meer acceptabel dat een sportvereniging of winkel voor dagelijkse boodschappen verder weg zit dan 5 kilometer dan panelleden uit grote dorpen.
bank/pinautomaat huisarts winkels dagelijkse boodschappen apotheek café
1-5 km
sportvereniging
verder dan 5 km
muziekvereniging tandarts middelbare school bibliotheek MBO HBO winkels om te 'shoppen' 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Tevredenheid over bereikbaarheid Naast de mening over de acceptabele afstand is ook gevraagd hoe tevreden men op het moment is over de bereikbaarheid van de genoemde voorzieningen. De meeste panelleden zijn hierover positief. Dit is opmerkelijk, want van veel voorzieningen vinden de panelleden dat de acceptabele afstand 1-5 kilometer is. En lang niet alle voorzieningen bevinden zich natuurlijk op 1-5 kilometer afstand van de plaats waar de panelleden wonen (denk maar aan kleine dorpen). Panelleden uit kleine dorpen zijn meer tevreden over de bereikbaarheid van het dorpshuis/buurthuis/wijkcentrum dan panelleden uit de stad of een groot dorp. Over de bereikbaarheid van winkels voor dagelijkse boodschappen en sportvoorzieningen zijn panelleden uit grote dorpen juist het meest tevreden.
Fries burgerpanel is een initiatief van Partoer
Afsluitend De leden van het Fries burgerpanel vinden hun omgeving aangenaam om
Naast de eigen woning heeft ook de buurt een belangrijke invloed op de
te wonen. De panelleden geven gemiddeld een 7,9 aan de leefbaarheid in
ervaren leefbaarheid.
hun omgeving. Vooral de woning blijkt de meeste invloed op de ervaren leefbaarheid te hebben. De panelleden vinden de woning het meest belangrijk
Dit onderzoek is gebaseerd op een Australisch onderzoek, waarin een
als het gaat om leefbaarheid, en zij zijn ook het meest tevreden over de
Leefbaarheidsindex vastgesteld wordt. De Leefbaarheidsindex geeft een cijfer
woning. Vooral oudere mensen (65+) met een eigen woning scoren hoog op de
voor de ervaren leefbaarheid in de eigen omgeving, waarbij de tevredenheid
ervaren leefbaarheid.
en de belangrijkheid van de verschillende leefbaarheidsaspecten gecombineerd worden. Ook voor Fryslân kan deze Leefbaarheidsindex berekend worden, aan
Het is opmerkelijk dat er weinig verschil zit tussen gemeenten en/of streken
de hand van de antwoorden van de panelleden op de vragen uit dit onderzoek.
als het gaat om ervaren leefbaarheid. Het is dus niet zo dat gebieden die met
U hoort hierover in de loop van 2015 meer van ons!
bevolkingskrimp of -stagnatie te maken hebben, hun omgeving als minder leefbaar ervaren. Als we het over leefbaarheid in Fryslân hebben, gaat het al snel over voorzieningen. Uit dit onderzoek blijkt dat de voorzieningen helemaal niet zoveel invloed hebben op de ervaren leefbaarheid in Fryslân. 8% van de panelleden vindt dat dagelijkse voorzieningen het meest belangrijk zijn voor een positieve ervaren leefbaarheid, en 1% vindt dat van vrijetijdsvoorzieningen.
Colofon ‘Fries burgerpanel over leefbaarheid in Fryslân’ is een uitgave van Partoer, december 2014 Deze uitgave is financieel mogelijk gemaakt door de provincie Fryslân.
Partoer Auteurs Inge de Vries Miranda Domenie Wilma de Vries
Westersingel 4 8913 CK Leeuwarden T (058) 234 85 00 www.partoer.nl
Eindredactie Sonja Toonstra Opmaak Jongens van de Jong
Fries burgerpanel is een initiatief van Partoer
www.friesburgerpanel.nl
