HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
A8
Foutloos leren bij Goal Management Training Kan het opnieuw aanleren van alledaagse taken na hersenletsel beter?
Dirk Bertens
1
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
•
Dirk Bertens, MSc
• • •
Prof. Luciano Fasotti Prof. Roy Kessels Dr. Danielle Boelen
2
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Inhoud
Filmfragmenten revalidant • • • •
Executieve functies Goal Management Training Foutloos leren Foutloos leren bij Goal Management Training
3
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Over leven met... Fragment 1
4
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
5
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Over leven met... Fragment 2
6
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Cognitieve functies
•
Geheugen
•
•
Executieve functies
•
•
Taal
Motoriek
Aandacht & Concentratie
7
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Executieve functies
8
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Superviserend AandachtsSysteem (SAS)
•
Norman & Shallice (1980)
9
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Executieve aspecten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Inzicht in capaciteiten Realistische doelen stellen Planning (stappen naar doel) Initiatiefname Zelfbeoordeling & evaluatie van uitvoering Inhibitie Flexibiliteit Strategisch gedrag
•
Ylvisaker (1998)
10
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
•
Burgess, In: Halligan, Kischka, & Marshall (2003)
11
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Neuropsychologische test
• • •
Executieve test BADS Actie-plan taak
12
HersenletselCongres 2013 – 5 november
•
Hersenletsel
A8 – Dirk Bertens
•
Executieve stoornissen
•
Uitvoering IADL taken
13
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Over leven met... Fragment 3
14
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Goal Management Training (GMT)
•
• • • •
Robertson (1996)
Goal neglect IADL taken (her)leren Strategie Mental blackboard
15
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
16
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
17
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Over leven met... Fragment 4
18
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Voorbeeld
Het zetten van een kopje koffie met het Senseo-apparaat
Pak een kopje uit het keukenkastje
Zet het kopje op het rooster van het Senseo-apparaat
Pak een ‘koffie-pad’
19
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Foutloos leren
•
Het voorkomen van fouten tijdens het leren
•
Terrace (1963)
20
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Geheugenprestatie
Foutloos leren Baddeley & Wilson (1994) ‘Woord-afmaak taak’ 2 condities:
**
• Trial & Error: “vijf-letter woord begint met QU… kun je raden wat het is?”
• Foutloos leren: “vijf-letter woord begint met QU… en het woord is QUOTE.”
21
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
•
Het aanleren van vaardigheden in de klinische praktijk
22
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Trial & error leren (deels) nieuwe IADL taak: • Start met task • Er treden fouten op • Detectie fouten • Correctie fouten • Doorgaan met taak • Herhalen tot voltooing taak •… • Terughalen van ‘leren’: Herinnering fouten belangrijk voor correcte uitvoering taak
23
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Foutloos leren technieken
• Feedforward instructies • Cues (cue kaartjes) • Modeling • Fading • Voorkomen fouten • Stapsgewijs oefenen
24
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
www.foutloosleren.nl
Instructievideo
25
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Foutloos leren bij Goal Management Training
Kan het opnieuw aanleren van alledaagse taken na hersenletsel beter door Goal Management Training te combineren met Foutloos leren?
26
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Foutloos leren bij Goal Management Training
•
Foutloos aanleren van GMT-strategie
•
Foutloos aanleren van de stappen
•
Foutloos uitvoeren van de stappen
27
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Inclusie criteria •
Niet-progressief verworven hersenletsel
•
Chronische en poliklinische fase van revalidatie (≥ 3mnd na letsel)
• •
Leeftijd: 18-70 jaar Executieve problemen* * Executieve stoornissen worden m.b.v. NPO vastgesteld
28
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Inclusie (NPO)
GMT Sessie 1 & 2 T0
2 individuele doelen (IADL taken) kiezen
Evaluatie uitvoering IADL taken
Randomisatie 32 patiënten
32 patiënten
GMT Foutloos leren
GMT ‘Active Learning’
Sessies 3 - 8
Sessies 3 - 8 Aanleren uitvoering IADL taken
Aanleren uitvoering IADL taken
T1
Evaluatie uitvoering IADL taken
29
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Behandeldoelen • • • • • • • •
Garage/studeerkamer opruimen Administratie Internetbankieren Bijenkast-formulieren invullen Digitaal fotoalbum maken Heg snoeien Boodschappenlijstje Plattegrond maken van nieuwe inrichting woongedeelte paardentrailer
•
…
30
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
www.gezond24.nl/tv-uitzending/NPS_1224115/Over-leven-met...-Hersenaandoeningen-2
Over leven met... Fragment 5
31
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
CueCue-kaartjes
32
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
33
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Protocollen
GMT Foutloos leren
GMT ‘Active Learning’
Sessies 3 - 8
Sessies 3 - 8
• Sessies 3 & 4: • •
Invullen “Stappenplan-werkbladen” Sessies 5 & 6: Uitvoering stappen Sesses 7 & 8: Invullen “GMT-werkbladen” Uitvoering IADL-taken
• Sessies 3: • • •
Uitleg GMT-strategie Sessies 4 & 5: Invullen “GMT-werkbladen” Sessies 6 & 7: Uitvoering IADL-taken Sessie 8 Oefenen/verbeteren uitvoering
34
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Inclusie (NPO)
GMT Sessie 1 & 2 T0
Uitvoering IADL taken Gestandaardiseerde schaal
Randomisatie 32 patiënten
32 patiënten
GMT Foutloos leren
GMT ‘Active Learning’
Sessies 3 - 8
Sessies 3 - 8
T1
Uitvoering IADL taken Gestandaardiseerde schaal
35
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Het meten van taaktaakprestatie
• Gestandaardiseerde schaal: • Taak-uitvoering: Correcte stap = 2 punten Inefficiente stap = 1 punt Afwezige stap = 0 punten
%-score 0% Foute uitvoering
100% Perfecte uitvoering
36
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Boodschappenlijstje
Voor GMT
Na GMT
Correcte stappen
2
4 pt
9
18 pt
Inefficiente stappen
4
4 pt
3
3 pt
Ontbrekende stappen
6
0 pt
0
0 pt
%-score
33%
88%
37
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Voorlopige resultaten
Foutloos leren; Trial & Error leren
N=16 8 Foutloos leren; 8 Trial & Error leren
Interactie effect F (1,14)=12.6; p=.003)
38
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Conclusie Op basis van de voorlopige resultaten:
Het aanleren van alledaagse complexe taken na hersenletsel gaat beter als Goal Management Training wordt gecombineerd met Foutloos Leren
39
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
www.neuropsychologischebehandeling.nl
40
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
ICFICF-model
41
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
42
HersenletselCongres 2013 – 5 november
A8 – Dirk Bertens
Over leven met... Fragment 6
43
HersenletselCongres 2013 – 5 november
•
A8 – Dirk Bertens
[email protected]
44
