Forensische academie
Vivienne de Vogel RINO 24 mei 2014
Inhoud • •
Forensische academie Risicotaxatie: enkele trainingen uitgelicht – – – –
Geweld algemeen Beschermende factoren Zeden Vrouwen geweld
Forensische academie •
• •
Reeds lange samenwerking Rinogroep en De Forensische Zorgspecialisten (Forum Educatief) Sinds 2013: Forensische academie ‘Voor en door professionals'
Forensische academie Aanbod • • • • • •
Diverse risicotaxatie-instrumenten: klinisch, ambulant, geweld, zeden, jeugd Psychopathie (PCL-R) Behandeling Motiverende gespreksvoering Post HBO opleiding Opleiding recherchepsycholoog Zie voor meer informatie: www.rinogroep.nl
Risicotaxatie: Take home
• •
• •
Risicotaxatie: geen eenvoudige opgave en biedt geen garanties Goede instrumenten bieden: – Inzicht in persoon / geweld – Richtlijnen voor risicomanagement Risico- en beschermende factoren belangrijk Meer aandacht voor subgroepen / diversiteit
Maatschappelijke / politieke druk
Maar wat is reëel?
Waarom doen we risicotaxaties? • Het voorkomen van ernstige recidive • Richtlijnen bieden voor risicomanagement (beveiligingsniveau en behandeling) • Structureren van discussie • Beschermen van rechten van persoon Een goede risicotaxatie leidt tot inzicht in het geweldsrisico van een persoon en levert richtlijnen voor behandeling gericht op het verminderen hiervan
Kanttekeningen bij risicotaxatie Risicotaxatie: nooit 100% garantie! • Risico is afhankelijk van de situatie waarin iemand zich bevindt • Kwaliteit van risicotaxatie is afhankelijk van: – Kwaliteit van informatie over persoon – Kwaliteit van de gebruikte instrumenten – Kwaliteit van codeur
Zie ook Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling, 2006
Risicotaxatie-instrumenten Ontwikkeld / vertaald - de Forensische Zorgspecialisten
Gestructueerd professioneel oordeel Structured Professional Judgment (SPJ)
• • • •
Brug tussen wetenschap en dagelijkse praktijk Te scoren door ervaren deskundigen Proces: interpreteren, combineren, wegen Dynamisch, voor specifieke periode
Hoe?
Het gaat niet alleen om welk instrument je gebruikt, maar ook om HOE je het gebruikt
Kwaliteit Zorgvuldigheid / kwaliteitswaarborg • • • • • • •
Training en bijscholing Gebruik van handleiding Betrouwbare informatie Consensusmodel / intervisie Regelmatige herhaling nodig Let op doel / context / type dader Risicotaxatie moet leiden tot concrete aanbevelingen voor – Benodigde beveiligingsniveau – Behandeling gericht op verminderen van risicofactoren en versterken van beschermende factoren
Nieuwe ontwikkelingen
1. Theoretische onderbouwing: Risk Need Responsivity 2. Revisies basistools HCR-20 en HKT-30 3. Balans: aandacht beschermende factoren 4. Verfijning: specifieke of aanvullende tools – – –
Delicttype: vb. STATIC / STABLE / ACUTE voor zeden Tijdspanne: vb. START voor korte termijn Subgroepen: vb. FAM voor vrouwen
HCR-20V3 Risico geweld
Eéndaagse training Evt. in combinatie met SAPROF Incompany mogelijk
Van HCR-20 naar HCR-20V3
Doel van revisie Verbeteren van de HCR-20 waardoor het nog beter bruikbaar is voor de praktijk / meer richtlijnen oplevert voor risicomanagement
Van risicotaxatie naar risicomanagement
Feiten in kaart brengen
Betekenis geven
Risicomanagement
HCR-20V3 Toepassingen • Volwassenen • Besluitvorming over bijv. opname, overplaatsing ander beveiligingsniveau, toezicht of ontslag • Prioriteit aanbrengen in casuïstiek: hoog risico casussen meer en intensievere behandeling • Meten van vooruitgang Bedoeld om het risico in te schatten wanneer dat vanuit wettelijk of klinisch oogpunt nodig is
HCR-20V3 Proces van scoren
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Informatie verzamelen Aanwezigheid risicofactoren Relevantie risicofactoren Risicoformulering: mogelijke oorzaken geweld? Scenarioplanning: aard, frequentie, snelheid, wie? Risicomanagement strategieën Eindoordelen
HCR-20V3 Historische factoren H1 Geweld a. Als kind b. Als adolescent c. Als volwassene H2 Overig antisociaal gedrag a. Als kind b. Als adolescent c. Als volwassene H3 Relaties a. Intieme relaties b. Niet-intieme relaties H4 Werk H5 Middelengebruik
H6 Ernstige psychische stoornis a. Psychotische stoornis b. Stemmingsstoornis c. Overig H7 Persoonlijkheidsstoornis a. Antisociaal / psychopatisch b. Andere persoonlijkheidsstoornis H8 Traumatische ervaringen a. Victimisatie / trauma b. Ongunstige opvoedingssituatie H9 Gewelddadige opvattingen H10 Respons op behandeling of toezicht - Verleden
HCR-20V3 Klinische factoren C1
C2 C3
C4
C5
Inzicht a. Stoornis b. Risico van gewelddadig gedrag c. Noodzaak van behandeling Gewelddadige denkbeelden of intenties Symptomen van ernstige psychische stoornis a. Psychotische stoornis b. Stemmingsstoornis c. Overig Instabiliteit a. Affectief b. Gedragsmatig c. Cognitief Respons op behandeling of toezicht - Heden a. Behandeltrouw b. Responsiviteit
HCR-20V3 Risicohanterings factoren
R1 R2 R3 R4
R5
Professionele ondersteuning en plannen Leefomstandigheden Persoonlijke steun Respons op behandeling of toezicht Toekomst a. Behandeltrouw b. Responsiviteit Stress / coping
Dominofactor
Cluster van factoren
HCR-20V3 Risicomanagement strategieën RNR model = basis • • •
Afstemmen op risiconiveau Behandelen van relevante risicofactoren Afstemmen op mogelijkheden individu
Beschermende factoren Eéndaagse training Evt. in combinatie met HCR-20V3 Incompany mogelijk
Belang meten van beschermende factoren
Rogers (2000): ‘Risk-only evaluations are inherently inaccurate’
• • • • •
Aanvulling op risico-instrumenten Meer balans in risicotaxatie Accuratere voorspelling van recidive Richtlijnen behandeling Motiverend voor patiënten en behandelaars
SAPROF • Positieve toevoeging risicotaxatie met HCR20V3 / HKT-30 • Uitgebracht in 2007: – Vertaald in 12 talen – Internationaal veel gebruikt – Jeugdversie in ontwikkeling • 17 factoren (15 dynamisch) Zie voor meer informatie: www.saprof.com
SAPROF items Interne factoren
Externe factoren
1. 2. 3. 4. 5.
13. Netwerk 14. Intieme relatie 15. Hulpverlening 16. Woonsituatie 17. Toezicht
Intelligentie Hechte band in de kindertijd Empathie Coping Zelfcontrole
Motivationele factoren
Veranderingen tijdens behandeling
6. Werk 7. Vrijetijdsbesteding 8. Financieel beheer 9. Motivatie voor behandeling 10. Houding tegenover autoriteit 11. Levensdoelen 12. Medicatie
Items 1-2 Items 3-14 Items 15-17
Start Eind behandeling behandeling
Risico én bescherming bepalen samen het Eindoordeel risico van geweld
Meerwaarde SAPROF Beschermende factoren
• Risicotaxatie Balans risico’s en sterkten Betere voorspelling van geweld • Klinische praktijk Positief en dynamisch Motivatie patiënten en behandelaars Concrete richtlijnen voor behandeling
Onderzoek SAPROF Samengevat • Tijdens behandeling, binnen 1 jaar na rtx: – Patiënten met Redelijk bescherming 2x kleinere kans op geweldsincident – Patiënten met Veel bescherming 6x kleinere kans op geweldsincident
• Na einde behandeling: – Patiënten met Redelijk/Veel bescherming 4x kleinere kans op recidive binnen 3 jaar – Patiënten met Redelijk/Veel bescherming 10x kleinere kans op recidive binnen 1 jaar
Onderzoek SAPROF Samengevat
• Risico en bescherming: – Combinatie HCR-SAPROF en SVR-SAPROF significant betere voorspelling dan HCR/SVR alleen – Eindoordeel Bescherming maakt verdere uitsplitsing mogelijk binnen risicogroepen – Resultaten goed voor diverse groepen
• Dynamisch - behandelevaluatie: – SAPROF factoren veranderen gedurende behandeling – Vooruitgang voorspellend recidive na behandeling
Behandelprogressie & recidive Einde mr. X Start mr. X
Maatschappij
Behandeling
Einde mr. Y Start mr. Y Behandeling
Hoe meer verbetering op beschermende factoren…
Maatschappij
...hoe minder kans op geweldsrecidive
Static / Stable / Acute Combinatietool voor zeden:
Static: Stable: Acute:
statische risicofactoren stabiel dynamische risicofactoren acute risicofactoren
• Veelbelovende resultaten in Noord-Amerika • Biedt aanknopingspunten voor behandeling • Te gebruiken in combinatie met SPJ
Static / Stable / Acute
Tweedaagse training Incompany mogelijk
Risicotaxatie van geweld bij vrouwen
Prevalentie geweld door vrouwen • Prevalentie neemt toe – Vrouwen in tbs: 7% (2010: 11% instroom tbs) – WODC: toename vrouwelijke daders 2002-2007 • 12-17 jr met 33% • 18-24 jr met 48% • Weinig verschillen mannen / vrouwen in prevalentie: – Geweldsincidenten in psychiatrische instellingen – Geweld binnen intieme relaties – Geweld naar kinderen
Adams, 2002; DJI, 2011; Graat et al., 2011; Lammers & De Vogel, 2013; Magdol et al., 1997; Nicholls et al., 2009; Van der Laan et al., 2010
Aard van geweld door vrouwen • Minder zichtbaar: huiselijk geweld, minder ernstige verwondingen • Andere uiting: minder seksueel, minder instrumenteel, meer reactief, in relationele context • Andere motieven: emotioneel, relationeel • Intergenerationele transfer
Fusco, 2011; Monahan et al., 2001; Nicholls et al., 2001
Is specifiek instrumentarium voor vrouwen nodig? • Risicotaxatie-instrumenten / PCL-R: ontwikkeling en onderzoek overwegend in mannelijke populaties • Ambigue onderzoeksresultaten • Wens vanuit de dagelijkse praktijk • Echter, ook veel overlap risicofactoren vrouwen en mannen Aanvullende richtlijnen bij een internationaal veelgebruikt risicotaxatie-instrument; HCR-20 / HCR-20V3 (of HKT-30)
FAM
Eéndaagse training Incompany mogelijk Masterclass: Geweld door vrouwen
Female Additional Manual (FAM)
Aanvullende richtlijnen bij de HCR / HKT voor het beoordelen van risico van geweld bij vrouwen • Aanpassingen enkele Historische items • Nieuwe items specifiek voor vrouwen • Naast eindoordeel Geweld naar anderen ook: − Zelfdestructief gedrag − Victimisatie − Niet-gewelddadig crimineel gedrag
FAM Aanvullende items vrouwen
Historisch • • •
• •
Prostitutie Problemen met opvoeden Zwangerschap op jonge leeftijd Suïcidaliteit / automutilatie Slachtofferschap na de kindertijd*
Klinisch • •
Heimelijk / manipulatief gedrag Laag zelfbeeld
Risicohanterings • •
Problemen omtrent zorg voor kinderen Problematische intieme relatie
*Dit item is bij gebruik met HCR-20V3 niet meer nodig
Meer informatie? www.rinogroep.nl www.hoevenkliniek.nl www.saprof.com www.gewelddadigevrouwen.nl
[email protected]
