FNT Frente nacional de Trabajadores CTPP Confederación de Trabajadores por Cuenta Propia Nicaragua
PROJECT “FINANCIERING AAN VROUWEN DIE ETEN VERKOPEN IN DE OMGEVING VAN HET GEMEENTEHUIS VAN MANAGUA”
VERSLAG
Maart 2008
1
1. Inleiding FOS heeft in Nicaragua ervaring opgebouwd met het verlenen van krediet aan zwakke sectoren, waaronder de informele sector. Deze sector is sterk toegenomen als gevolg van de structurele aanpassingsprogramma’s die de formele tewerkstelling negatief heeft beïnvloed. De privé-banken vinden kredietverlening aan de informele sector te risicovol; microfinanciers heffen te hoge interest om toegankelijk te zijn. Een tweede terrein waarop FOS na 12 jaar ervaring successen kan voorleggen is de organisatie van sociale zekerheidssystemen binnen kleine gemeenschappen, waar duizenden Nicaraguanen bij aangesloten zijn. CTCP had positieve ervaringen opgedaan in een project, uitgevoerd met de verkoopsters van de markt Israel Lewitte in Managua, waar kredietverlening gekoppeld werd aan de vorming van kleine mutualiteitsgroepen. Wat volgt is een korte beschrijving van de behaalde resultaten en enkele suggesties voor de toekomst. 2. Projectbeschrijving Dit project dat vrouwen steunt die voedsel verkopen in de omtrek van het Gemeentehuis van Managua en op het marktje San Judas, is ontstaan en de maand januari 2007, naar aanleiding van een vraag naar samenwerking aan FOS vanwege de Confedartie van Arbeid(st)ers voor Eigen Rekening (CTCP), aangesloten bij de nationale vakbondskoepel FNT. De verkoopsters daar zijn georganiseerd in de sectoriële vakbond “verschillende beroepen”, onderdeel van de CTCP. 99 % van deze vrouwen zijn alleenstaande gezindshoofden. De begunstigden van het project werken allemaal op één of andere manier in de bereiding en verkoop van voedingsmiddelen en verkopen hun waren op volksmarkten. Kenmerkend voor deze dagelijkse verkoopsactiviteiten is dat geld even vlug wordt uitgegeven als dat het binnenkomt. De verkoopsters bevoorraden zich ook bij kleine handelaars op de volksmarkten en verkopen er ook hun waren aan. Dat maakt kredietverlening aan een beperkte groep, gezien het dichte en dynamische netwerk van de commerciële relaties op de markt, een stimulerend effect heeft op heel dit netwerk. Dit project van kredietverlening, volgens de principes van een rollend fonds, heeft een bijkomende meerwaarde, doordat het gekoppeld wordt aan de uitbreiding van het stedelijke mutualiteitssysteem. CTCP was 5 jaar geleden reeds begonnen met het opstarten van een mutualiteit onder de verkopers van de markt Israel Lewitte in Managua, waar meer dan 500 werknemers uit de informele sector zich hebben aangesloten. Uitgangspunt is dat alle personen die een krediet verkrijgen, zich ook aansluiten bij de mutua, zodat niet alleen hun werk wordt verzekerd, maar ook hun gezondheid.
2
3. Algemene doelstelling De levens- en werkomstandigheden van de verkoopsters van voedselwaren op straat die aan het hoofd staan van een gezin en deel uitmaken van de informele economie verbeteren door middel van financiële en technische steun, vorming en het genereren van arbeidsomstandigheden die hen moeten helpen om uit de informaliteit te geraken. 4. Specifieke doelstellingen 1) Financiële steun zodat deze 15 personen winsten bekomen en een beter inkomen hebben om aan hun basisnoden te voldoen 2) Tegemoetkomen aan de wensen van de klanten, door een betere service aan te bieden op vlak van hygiëne en kwaliteit van het voedsel 3) Op langere termijn grotere winsten bekomen zodat het bedrijfje kan groeien 4) Kredietverlening wordt gekoppeld aan de oprichting van een mutualiteitssysteem
5. Beoogde resultaten 1) De levenskwaliteit van 15 personen en hun familie (75 personen) is verbeterd. 2) De arbeid/sters hebben winsten waarmee nieuwe werkposten kunnen opgezet worden 3) De arbeid/sters werken in goede omstandigheden 4) De klanten zijn tevreden over de aangeboden diensten 5) Certificatie door het Ministerie van Gezondheid 6. Uitvoerende organisaties Het project werd uitgevoerd door de Confederación de Trabajadores por cuenta Propia (CTCP) en de Asociación Martín Luter King (MLK). CTCP stond in voor de selectie en opvolging van de begunstigde personen. De Asociación Martín Luter King beheerde de door FOS toegekende budgetten en verleende kleine kredieten aan de verkoopsters voor eigen rekening. MLK was verantwoordelijk voor het transparant beheer van deze kredieten. 6.1. CTCP Een democratische en participatieve vakbondsorganisatie ontwikkelen, waardoor de arbeiders en arbeidsters van verschillende stielen hun bekwaamheden van zelfbeheer, bestuur en beleidsbeïnvloeding ten aanstaan van de lokale en nationale besturen en de internationale organisaties kunnen versterken en de levensomstandigheden van hun families helpen te verbeteren, door middel van toegang tot financiering, technische steun, gezondheidsdiensten en sociale zekerheid. De belangrijkste doelstelling van CTCP is de organisatie van werkers zonder formele of stabiele arbeidsovereenkomst. De leden werken zowel in de stad als op het platteland, zij werken voor eigen rekening, en oefenen hun beroep thuis of op straat uit, al dan niet samen met andere personen in kleine werkplaatsen of commerciële activiteiten. De aard van de werkterreinen zijn zeer verschillend:
3
Verkoop van tortillas, frisdranken, voeding, etc. Eigenaars of werknemers in kleine werkplaatsen: autoherstelling, ijzerbewerking, schrijnwerkerijen, lasplaatsen, schoonheidssalons, electronica, informatica, enz. Kleermakers, naaiwerk, kappers, ambulante verkopers, enz. Klusjes aan huis: electriciens, schrijnwerkers, loodgieters, enz.
CTCP heeft deze arbeiders georganiseerd in 83 nationale syndicaten, gegroepeerd in 5 federaties, met in totaal meer dan 28.000 leden. Belangrijke problemen die de arbeiders voor eigen rekening kennen, zijn: het ontbreken van kredieten voor hun economische activiteiten, en het ontbreken van sociale zekerheid of ziekteverzekering.
6.2. Asociación Martín Luter King De Asociación Martín Luter King verleent, als één van haar activiteiten, krediet voor een sociale doeleinden aan de economisch zwakkere of kwetsbare bevolkingsgroepen. Tijdens het project stonden zij in voor het efficiênt beheer van de budgetten. 7.- Besteding van de fondsen MLK ontving een totaalbedrag van $US8,831.98, waarvan 2 keer 500 USD werd afgehouden voor de beheerskosten van CTCP en MLK, zodat nog US$7,831.98 in de kredietverlening kon geïnvesteerd worden. 7.1 Kredietverlening Zoals gezegd, stond CTCP in voor de selectie van de personen aan wie een krediet werd verleend, en dit op basis van door beide organisaties vooraf bepaalde criteria (zie 7.2.). Op 29 02 08 hadden in totaal 25 vrouwen een krediet ontvangen, zij het in twee fases. In een eerste fase werden 15 vrouwen geselecteerd, zoals voorzien in het project. Maar gezien de hoge graad van terugbetaling reeds na 3 maanden, was het mogelijk om 10 vrouwen extra een krediet te geven, wat een belangrijk pluspunt is voor het project. De fondsen werden uitgekeerd tussen september en december 2007. Gemiddeld ontvingen de begunstigden tussen 200 en 500 USD, verdeeld over volgende activiteiten: 16 eetstands, 2 tortillaverkoopsters, 7 drankstands. Onder deze 25 begunstigden waren er 18 vrouwen.
7.2 Criteria voor de toekenning van kredieten o o o o o
Aangesloten zijn bij de vakbond van het 3de district van Managua Aangesloten zijn bij de stedelijke mutualiteit of bereid zijn om zich aan te sluiten Een permanente economische activiteit uitoefenen Een investeringsplan voorleggen Een garantie voor de terugbetaling van het krediet kunnen voorleggen.
4
Begunstigden in de 1ste fase:
Item Naam 01 NOEL ERNESTO AGUILAR 02 BERTHA DANELIA MENDEZ HERNANDEZ 03 MARIA ELENA ALEMAN 04 ALEYDA ELIZABETH PARRALES CASTILLO 05 JOSEFA DOMINGUEZ ESPINOZA 06 JUANA CELIA PEREZ MERCADO 07 ESTEBANA RAYO BALAMCEDA 08 FRANCISCO RAMON RAUDEZ JARQUIN 09 MARIA ISABEL PEREZ VALLE 10 SANDRA MARIA HERNANDEZ PRADO 11 MARIA VERONICA GARCIA RIOS 12 MARIA LEONOR CASTILLO 13 VICTORINA GONZALEZ SOZA 14 LUIS ALBERTO MUÑOZ 15 FRANCISCO VIDAL RODRIGUEZ TOTAL C$ Tegenwaarde in U$
Krediet C$ 9.000,00 C$ 4.000,00 C$ 7.000,00 C$ 6.000,00 C$ 7.000,00 C$ 8.000,00 C$ 8.000,00 C$ 7.200,00 C$ 3.000,00 C$ 9.500,00 C$ 4.000,00 C$ 6.000,00 C$ 9.500,00 C$ 9.500,00 C$ 7.500,00 105,200.00 5,634.67
Begunstigden in de 2de fase: Item 01 02 03 04 05 06
Naam DAYSI MERCEDES ESPINOZA PABLO ANTONIO MORALES RUIZ BLANCA ESTELA BARRIOS LEONARDO JOSE SILVA ROMERO JOSE OMAR CASTRO ADELA ESTHER MARENCO DUARTE MARITZA DEL CARMEN SILVA 07 FLORES 08 INGRID MARIA MAIRENA GUTIERREZ 09 AILSA BERTHA CASTRILLO RUGAMA 10 MAXIMINA RAMONA DURAN GARCIA TOTAAL C$ Tegenwaarde in U$
krediet C$ 6.000,00 C$ 6.000,00 C$ 3.500,00 C$ 7.000,00 C$ 9.500,00 C$ 6.000,00 C$ 8.000,00 C$ 9.500,00 C$ 6.000,00 C$ 3.500,00 65,000.00 3,438.24
7.3 Opvolging
MLK en CTCP volgden de uitvoering van het project op de voet. MLK stelde promotoren aan, die nagingen of de begunstigden de kredieten gebruikten voor de doeleinden waarvoor ze bedoeld waren, nl: uitbreiding en/of verbetering van hun handel, verbetering van de werkbenodigdheden, verbetering van de infrastructuur. De resultaten waren positief.
5
Ook positief is dat op het ogenblik van verslaggeving slechts 3,65 % laattijdige betalingen genoteerd staan. Een belangrijke opmerking : in het algemeen lijdt de kleinhandel aan de gevolgen van de verhoging van de benzine-prijzen, wat heeft geleid tot een verminderde verkoop. 7.4 Toetreding tot de mutua en de ledenbijdrage Positief is dat alle begunstigden zich hebben aangesloten bij de stadsmutualiteit en hun bijdrage betalen, wat hen meteen toegang geeft tot een voordelige toegang tot de gezondheidszorg voor henzelf en hun familie. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de bijdragen die MLK heeft overgedragen aan de stedelijke mutua. Hieruit blijkt dat de beoogde doelstelling, nl. aansluiting bij de mutua, behaald werd.
Item 1
Check No. 24041
2 24074 3 24180 Totaal
Datum
Wat
januari
ledenbijdrage oktober, november Ledenbijdrage december Ledenbijdrage januari - februari
januari februari
Waarde in Cordoba/ C$ september, 1,890.00 630.00 1,050.00 C$ 3,570.00
8.- Resultaten van het project -
-
-
-
-
De selectieprocedure leidde tot de selectie van 25 begunstigden die aan de gestelde criteria voldoen. Het gekozen kanaal voor de selectie, m.n. de vakbond van district 3, heeft gewerkt en de beoogde doelgroep op de markt Roger Deshon in de wijk San Judas bereikt. Het project gaf prioriteit aan alleenstaande vrouwen met gezinslast: onder de begunstigden waren er 18 vrouwen en 7 mannen. De aansluiting bij de mutualiteit als selectiecriterium voor kredietverlening heeft gewerkt. Het kredietfonds begunstigde 25 werknemers die voor eigen rekening werken, verdeeld over volgende activiteiten: 16 eetstands, 2 tortillaverkoopsters, 7 drankstands. Het krediet heeft de begunstigden in staat gesteld om hun kleine handelszaak gezonder te maken en heeft hun onafhankelijkheid van de microfinanciers, die hoge interesten vragen verhoogd, zodat zij in staat waren om hun handelskapitaal te verbeteren. Ook positief is de manier waarop CTCP en MLK bijstand en opvolging hebben verleend aan de begunstigden. De klemtoon van het monitoringsysteem lag op het gebruik van het krediet in de vooropgestelde verbetering van de zaak, op goed beheer en de tijdige terugbetaling van het krediet. Het is nog te vroeg om te beoordelen of de begunstigden ook in staat zijn geweest om met dit krediet de infrastructuur of de uitrusting van hun handel te verbeteren. De sector van de informele economie komt nu stilaan uit een langdurige crisis, ondermeer ten gevolge van het ontbreken van gunstige en aangepaste financieringsmechanismes. Om meer impact te hebben is het aangewezen om aan de betrokkenen nog een tweede of derde krediet toe te kennen. Maar alles wijst erop dat de werknemers die voor eigen rekening
6
-
-
werken, met deze vorm van kredietverlening hun levensniveau kunnen verbeteren. De werknemers die voor eigen rekening werken, waarderen de aanpak van het project ten zeerste, omdat de grote banken hen als niet kredietwaardig aanzien, en omdat de micro-financiers al te hoge interesten aanrekenen. Bijgevolg konden zij nooit hun kleine handel uitbreiden. Belangrijk is ook dat de begunstigden die etenswaren verkopen, hun dienstverlening aan hun klanten kwalitatief hebben kunnen verbeteren door een verbeterde hygiëne. In de maand april 2008 wordt ism het ministerie van gezondheidszorg een vorming georganiseerd over normen ivm hygiëne en voedselverwerking.
. 9.- Conclusies en aanbevelingen 9.1. Conclusies -
-
De vooropgestelde doelstellingen van het project werden gerealiseerd. De leiding van de CTCP is van mening dat dit project de vakbond op verschillende vlakken heeft versterkt: o Het project heeft de solidariteit en verantwoordelijkheidszin, waarden die aan de basis liggen van een mutualiteit, van de begunstigden versterkt. o De mutualiteit komt tegemoet aan één van de grote noden onder de mensen uit de informele sector. o Het verlenen van kredieten, op maat van hun leden, heeft de beheerscapaciteit van de vakbond vergroot. o Het project heeft het vertrouwen van de leden in de vakbeweging versterkt; de vakbond, samen met bevriende organisaties, is in staat gebleken om een oplossing voor reële problemen aan te bieden en te beheren. Alle 25 begunstigden hebben zich aangesloten bij de mutuatiteit, met een totale lidmaatschapsbijdrage van C$3,570 córdobas.
9.2. Aanbevelingen Vanuit deze positieve ervaringen, formuleert de CTCP volgende aanbevelingen :
-
-
-
In een volgende fase van het project verkiest de vakbond om verder samen te werken met de Associación Martin Luther King voor het beheer van de fondsen. Voor CTCP is deze samenwerking een leerschool wat betreft kredietverlening, en dit vanaf de selectie van de begunstigden tot en met de terugbetaling van de kredieten. De CTCP ziet dit als onderdeel van hun proces van capaciteitsopbouw. De kleine kredieten hebben een positief effect en monden uit in een verbeterde dienstverlening door de begunstigde verkopers en het creëren van werkplaatsen in de familie. Daarom verzoekt de CTCP om de samenwerking verder te zetten, zodat nog meer leden uit de informele sector via een aangepast krediet hun levenskwaliteit kunnen verbeteren, zodat ook de aansluiting bij de mutualiteit haalbaarder wordt. CTCP stelt voor om met een aantal bepalingen van het project soepeler om te springen, meer bepaald bepleit CTCP om de doelgroep niet uitsluitend te
7
-
beperken tot vrouwen, maar een verhouding van 70 % vrouwen en 30 % mannen na te streven. Vrouwen werken ook in andere sectoren dan deze van de voeding. In een volgende etappe worden best ook werknemers uit deze andere sectoren betrokken.
8
Bijlagen -
Kredietverloop per maand Lijst van begunstigden & aard van activiteit Kredietpolitiek van Asociación Martin Luther King Foto’s
Bijlage 1 : Kredietverloop per maand Asociación Martín Luther King Beheer van het fonds “Apoyo y fortalecimiento de la Salud Mutual” Samenvatting van de uitkeringen van het rollend fonds tot 29 02 08
Item Datum
Verrichting
Debet
1
Saldo Inicial en U$
7,831.98
Uitkering 2
Septiembre de 2007
Octubre de 2007
Noviembre de 2007
17.85
3,946.56
Terugbetaling Krediet
58.28
4,004.84 1,333.63 2,671.21
Intereses del mes
78.34
2,749.55
Recuperacion de Principal
316.58
3,066.13 0.00
Diciembre de 2007
58.82
3,124.95
Recuperacion de Principal
241.09
3,366.04 2,835.29 530.75
Intereses del mes
85.41
616.16
Recuperacion de Principal
376.42
992.58
Desembolso del mes 6
Enero de 2008
500.83
Febrero de 2008
491.75
Intereses del mes
104.10
595.85
Recuperacion de Principal
510.01
1,105.86
Desembolso del mes 7
3,066.13
Intereses del mes Desembolso del mes 5
7,831.98
Interest
Desembolso del mes 4
Beschikbaar
3,903.27 3,928.71
Desembolso del mes 3
Credit
499.89
605.97
Intereses del mes
88.97
694.94
Recuperacion de Principal
621.69
1,316.63
Initiëel Fonds Interesten Fonds op 29 februrari 2008 U$
7,831.98 433.49
Uitgekeerde kredieten op 29 februari 2008 Rotatie van het fonds op 29 februari 2008
8,265.47 9,072.91 1.16 maal
9
Bijlage 2: Lijst van begunstigden & aard van activiteit RESUMEN DE INFORME SOBRE PROYECTO Administracion del fondo de Apoyo y fortalecimiento de la Salud Mutual Lista de Beneficiarios del fondo revolvente al 29 de febrero 2008 Entrega No. 13318 13319 13320 13307 13310 13311 13308 13317 13309 13352 13353 13446 13470
Usuario 101727 101728 101729 101720 101723 101724 101721 101726 101722 101733 101734 101758 101769
13471 14111 14112
101770 LUIS ALBERTO MUÑOZ 101834 FRANCISCO VIDAL RODRIGUEZ 101835 DAYSI MERCEDES ESPINOZA
14138 14139 14140
101843 PABLO ANTONIO MORALES RUIZ 101844 BLANCA ESTELA BARRIOS 101845 LEONARDO JOSE SILVA ROMERO
14141
101846 JOSE OMAR CASTRO
14142
101847 ADELA ESTHER MARENCO DUARTE
14158 14239
101856 MARITZA DEL CARMEN SILVA FLORES 101883 INGRID MARIA MAIRENA GUTIERREZ
14259
101283 AILSA BERTHA CASTRILLO RUGAMA
14261
101897 MAXIMINA RAMONA DURAN GARCIA 14 2 2 7 25
Nombres y Apellidos NOEL ERNESTO AGUILAR BERTHA DANELIA MENDEZ HERNANDEZ MARIA ELENA ALEMAN ALEYDA ELIZABETH PARRALES CASTILLO JOSEFA DOMINGUEZ ESPINOZA JUANA CELIA PEREZ MERCADO ESTEBANA RAYO BALAMCEDA FRANCISCO RAMON RAUDEZ JARQUIN MARIA ISABEL PEREZ VALLE SANDRA MARIA HERNANDEZ PRADO MARIA VERONICA GARCIA RIOS MARIA LEONOR CASTILLO VICTORINA GONZALEZ SOZA
Actividad Economica Pulperia/Comideria Tortilleria Comideria Comideria Comideria Comideria Comideria Comideria Tortilleria Comideria Comideria Comideria Comideria Refresqueria y Comidería Comideria Comideria Refresqueria y Comidería Comideria Panaderia. Refresqueria y Comidería Refresqueria y Comidería Refresqueria y Comidería Pulperia. Refresqueria y Comidería Refresqueria y Comidería
Comideria Pulperia/Comideria Tortilleria Refresqueria y Comidería Totales
10
Bijlage 3: Kredietpolitiek van Asociación Martin Luther King ASOCIACION MARTIN LUTHER KING
CRITERIA VOOR KREDIETVERLENING 1. Lid zijn van de vakbond 2. Ouder dan 21 jaar, en alle burgerrechten bezitten. 3. Een stabiele handel bezitten, met minstens 2 jaar activiteit. 4. Beheerscapaciteiten bezitten (kennis en ervaring met de uitgevoerde activiteit) 5.
Persoonlijke en handelsreferenties kunnen opgeven.
6. Openheid over schuld aan derden. AARD EN BESTEMMING VAN HET KREDIET Krediet wordt verleend voor het ontplooien van rendabele commerciële activiteiten in het 3de District van Managua. Bedrag van het toegekende krediet: Een individueel krediet kan variëren tussen C$2,500.00 (USD$135.00) en C$9,500.00 (USD$510.00). INTERESTEN EN COMMISSIE a. In het kredietcontract wordt een rente van 12% op jaarbasis vastgelegd. b. Voor beheerskosten wordt 2% commissiegeld op het toegekende krediet aangerekend. TERMIJN 1. De duur van het krediet wordt bepaald op basis van het bedrag en de mogelijkheden tot afbetaling van de begunstigde. 2. Bovendien kan één of twee maanden extra overeengekomen worden met de begunstigde.
BEREKENINGSWIJZE VAN TERUGBETALINGEN a. Het afbetalingsschema houdt rekening met een wisselkoersschommeling van 0,5 Cordoba per USD per maand. b. Afbetaling gebeurt ofwel maandelijks ofwel veertiendaags.
11
c. Enkel begunstigden, aangesloten bij de mutualiteit, en wanneer vooraf in het contract bepaald, kunnen tot 2 maanden uitstel van betaling krijgen. BORGSTELLING Voor borgstelling komen in aanmerking: a. Het commerciëel pand b. Een persoonlijke borgstelling. a. Deze persoon wordt beschouwd als mede-kredietontvanger, en moet als dusdanig over voldoende middelen bezitten om de schuld te dekken. b. In geval dat de borgsteller een loontrekker is, engageert deze zich om 30% van zijn loon in te brengen, wanneer de hoofd-kredietnemer de eerste twee afbetalingen niet heeft volbracht. c. De borgsteller-loontrekker moet minstens gedurende 12 maanden aan het werk zijn. c. De borg moet minstens 2 maal het waarde van het krediet bedragen. d. Kredietnemers die huisraad als borg inbrengen, en die geen aankoopfacturen kunnen voorleggen, moeten onder ede verklaren dat deze goederen hun eigendom zijn. MUTUALITEITSBIJDRAGE Leden van de vakbond betalen C$60.00 per maand als bijdrage voor de mutualiteit. Deze bijdrage wordt in hun maandelijks afbetaling meeverrekend. De Associación Martin Luther King stort deze bijdragen op de 5de dag van elke maand door naar de mutualiteit. Deze bijdrage wordt niet gestort voor de maanden van uitstel van betaling.
12
