Figuur 1: het oude logo van Tonido
Tonido 1954 - 2014 Tonido bestaat dit jaar 60 jaar. Dat is een mooi moment om eens in de oude schoenendoos te kijken naar wat er allemaal bekend is van een club die in Valkenswaard maar ook daarbuiten een goede naam heeft. Het is nu zondagmiddag en ik heb weer eens tijd en zin om te kijken wat Tonido nu eigenlijk allemaal is (geweest). Of dit korte verslag aanleiding is van meerdere verhalen is nog niet duidelijk. Het is in elk geval een leuke aanzet om onze geschiedenis niet verloren te laten gaan.
Figuur 2: gewijzigde Tonido-logo
Op 4 juli 1954 heeft een groep Valkenswaardse inwoners het startsein gegeven van Tonido. Een bestuur werd geformeerd, een vereniging gesticht en diverse gymzalen werden in Valkenswaard gehuurd. Tonido: Tot Ons Nut Is Deze Opgericht! Wat weinig mensen weten is dat vóór de oprichting van Tonido gymnastiek louter een aangelegenheid was voor jongens en mannen. Zo niet bij Tonido. Het werd een vereniging voor mannen én vrouwen. De nieuwe vereniging kwam tegenmoet aan de wensen die leefden onder velen in Valkenswaard.
In de loop der jaren veranderde niet alleen de sport, maar ook Tonido. In de eerste 25 jaar werd regelmatig een ledenbestand geteld van 900 tot 1000 leden. En dat zonder computer. Er was een groot schrift, je kent dat wel. Vroeger in gebruik voor de boekhouding van bedrijven. Daarin werden de namen van de leden en de data van lidmaatschap genoteerd. En na elke afzegging bestond het deleten uit een pennenstreek door de naam. De laatste 15 jaar blijft het ledenaantal schommelen tussen 300 en 250 leden. Gelukkig zijn er nu computers. Anders was er geen vrijwilliger te vinden die ons bestand in de gaten wilde houden. Het ledenaantal is geslonken, omdat er door de jaren heen nu eenmaal meer sportaanbod voor de mensen is gekomen die veelal financieel ook bereikbaar is. Wel is al heel vaak geconstateerd dat erg veel meisjes en vrouwen uit Valkenswaard wel ‘even’ lid zijn geweest van Tonido. Voor de club heeft van begin af aan voorop gestaan dat de leden plezier aan hun activiteit beleven. De rest – wat dat ook mag zijn – komt dan vanzelf wel. Leuk is het om te lezen wat volgens onze statuten het doel van de club is: “ De vereniging stelt zich ten doel, geïnspireerd vanuit de katholieke levensbeschouwing, de sportieve belangen van haar leden te behartigen en de sportbeoefening, in het bijzonder de beoefening van de gymnastiek- en turnsport, te propageren.”
De kroon m.b.t. het lidmaatschap van Tonido wordt gespannen door Bertha Kuijlaars-Sprengers. Zij is lid geworden bij de oprichting in 1954 en is dat altijd gebleven. Nog steeds verzorgt zij lessen voor seniorendames. Een groep dames die niet alleen het bewegen zelf belangrijk vindt, maar ook de onderlinge band hoog in het vaandel hebben. Veel van deze dames zijn gezamenlijk ook actief op de fiets. Bertha is een belangrijke spin in het web van deze groepen. Bertha was samen met echtgenoot Piet ook betrokken bij het eerste Zomerkamp van Tonido in 1985. Een activiteit van de club die altijd in ere is gehouden, en waarvan Bertha er geen enkele meer heeft gemist. Bijna 30 jaar lang heeft zij het kamp fysiek ondersteund Figuur 3: Bertha Kuijlaarsals vast lid van de ‘keukenploeg’. Bertha heeft voor haar activiteiten een Sprengers koninklijke onderscheiding ontvangen. De gemeente heeft haar eerder een vrijwilligerspenning uitgereikt. Tonido heeft door de jaren heen twee leden benoemd tot erelid. Bertha Kuijlaars en Fien van der Horst – overigens ook al 58 lid van Tonido – kregen deze eer vanwege hun niet aflatende inzet voor de vereniging. Dit als trainster, voor hun activiteiten tijdens het zomerkamp, ondersteuning bij wedstrijden en (Fien) als jurylid. Naast deze ereleden zijn René Mentjox en Fred Emmerik door het bestuur van de vereniging benoemd als Lid van verdienste. Beide hebben als bestuurslid (respectievelijk 15 en 13 jaar), vrijwilliger tijdens evenementen en het zomerkamp ook hun steentje voor de club bijgedragen.
Figuur 4: Bertha en Fien op 16 december 2012 nadat Fien was gehuldigd als erelid
Eerdere jubilea Tonido Tonido heeft twee maal eerder een jubileum gevierd. In 1979 werd zeer uitgebreid stilgestaan bij het 25-jarig jubileum. Zoals het een Rooms Katholieke vereniging in die tijd betaamde, werd in 1979 het ‘jaarfeest’ begonnen met een Heilige Mis in de Nicolaaskerk geleidt door (toen nog) pastoor Jan van Genugten. Een mooi gebaar van het bestuur van die tijd was het doel van de collecte tijdens de dienst. Deze werd Figuur 5: Het bestuur van Tonido tijdens de receptie voor het gehouden ten bate van de Valkenswaardse 25-jarig jubileum (zouden onze leden later ook zeggen dat wij al op leeftijd waren?) vereniging voor het gehandicapte kind (mede
omdat 1979 het jaar van het kind was). Daarna werden een receptie, Open Dag, een Turninterland, een kleutermiddag, een oriëntatietocht en disco-avond, een spelavond en een feestavond georganiseerd. De receptie had nog een aparte gebeurtenis. De voorzitter van toen nog de NKGB (later opgegaan in de KNGU) feliciteerde de penningmeester, Jack van Gerven, penningmeester van Tonido. Jack van Gerven werd onderscheiden vanwege 25 jaar leiderschap, bestuurslid en medeoprichter van de club. Jack is in Valkenswaard nog altijd bekend als valkenier. Wat velen niet weten van de club – en ik ook pas 10 minuten – is dat Tonido een eigen clublokaal had: de voormalige zaal aan de Antoniusstraat. Tijdens de receptie van het 25-jarig jubileum werd daarvoor een prijzenkast overhandigd. Waar die is gebleven? Ook in 2004 werd het 50-jarig jubileum goed gevierd. Een receptie, een feestavond en de Nederlandse Kampioenschappen werden georganiseerd. Een voor ons memorabele NK waar enkele turnsters zich nog konden kwalificeren voor de Olympische spelen van 2004 in Athene. De voorzitter van 1979, Fons Schoenmakers, voormalig voorzitter van Tonido, was één van de aanwezigen op de receptie in 2004. Hij was zeer verheugd over het feit dat de vereniging (of zei hij misschien ‘zijn’ vereniging?) nog altijd bestond en actief was. De heer Schoenmakers was overigens voor velen in Valkenswaard beter bekend als huisarts. En die medische functie had hij soms ook binnen de club. Een oud ‘recept’ van hem herinnert ons daar nog aan. Dokter Schoenmakers geeft in 1982 aan dat een voormalig lid van onze club geen ziekten of gebreken heeft, die deelname aan gymnastiekwedstrijden beletten.
Figuur 6: de professionele mening van de voorzitter annex dokter
De heer Schoenmakers is op 7 januari 2014 op 90-jarige leeftijd overleden. Tonido is meer dan turnen en gymnastiek Andere sporten Tonido heeft in haar verleden laten zien dat er meer bestaat dan alleen maar gymnastiek en turnen. Al direct na de oprichting in juli 1954 werd een sportdag georganiseerd voor Valkenswaardse sportverenigingen. De verenigingen konden zich aanmelden voor diverse sportonderdelen, waaronder 100 m sprint, 4 x 100 m estafette in verschillende leeftijdsgroepen en 3000 m voor 16 jaar en ouderen. In 1954 werd de “Tonido-wisselbeker” ook meteen ingezet. De eerste winnaar van die bokaal was voetbalvereniging De Valk. Helaas kennen we geen uitslagen meer over de gehouden sportieve krachtmetingen. Door de jaren hebben leden van Tonido ook deelgenomen aan de 50+ dagen van de bond. Maar wat te denken van fietstochten van de groepen van Bertha en de Rabobank fietstocht, die al enkele jaren wordt aangeboden door de lokale Rabobank.
Zomerkamp Zoals hiervoor al aangegeven startte de club in 1985 met het eerste Zomerkamp. Someren werd als eerste gemeente aangedaan voor een evenement dat jarenlang voor zowel de kinderen als de leiding als de organisatie zeer veel plezier zou brengen. Een activiteit die vanaf 1985 ook nooit meer is gestopt. Jaarlijks gaan tussen 95 en 110 kinderen mee naar een accommodatie in de omgeving. Het transport vond soms plaats met paard en wagen (naar Bergeijk) maar meestal met de bus. Naast de kinderen is ook altijd een groep van ongeveer 30 vrijwilligers aanwezig. Zij worden ingezet als leiding van een groep, in de keuken, manusjevan-alles of als organisator van de verschillende onderdelen. Met ritselen en regelen en later ook met het aanschaffen van eigen materialen werd het kamp een steeds mooiere activiteit, waar met veel plezier naar werd uitgekeken en later op teruggekeken. Wie van de kinderen kent niet de speurtochten op vrijdagavond, die al zo’n beetje vanaf de eerste keer werd opgezet door Wim Figuur 8: Een uitnodiging aan collega verenigingen voor het sportevenement van Tonido op 18 september 1954
Figuur 7: fragment uit het evaluatieverslag van het eerste zomerkamp in 1985
Janssen (ja, de vader van onze kapster Linda). En wat te denken van de zeskampen, spellenmiddagen, disco’s, levend kwartetten, spooktochten, decor schilderen, de optredens e.d.. Optredens die op zondagmiddag voor de ouders / verzorgers plaatsvonden. Daarin heeft wel een ommezwaai plaatsgevonden. Vroeger was het de leiding die de ‘playback-artiesten’ speelden. Nu zijn dat de kinderen die verkleed, dansend en acterend het podium gebruiken alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Show Tonido heeft een heel groot voordeel. De club bestaat uit veel meiden en dames. Dat levert altijd wel groepen of groepjes op die zich willen inzetten om onze club te promoten tijdens andere activiteiten buiten de club om. Diverse jaren hebben we met vrijwilligers een kraam bemand Figuur 9: één van de activiteiten in jarenlang Tonido tijdens de Postiljonrit in Borkel en Schaft. De Zomerkampen verkoop van loten (enveloppen) leverde voor ons een leuk inkomen op. Achter ons op het veld werden diverse demonstraties gegeven. Dans en acrobatiek. De club stond weer positief in het daglicht.
Figuur 10: Alegria door Kelly Gielen, Linda bakermans en Michèlle de Kok
Sinterklaas Jaarlijks kent de club ook een Sinterklaasviering. Kinderen en zwarte Pieten rossen door de zaal. En er wordt gezonden voor Sinterklaas. Alle kinderen ontvangen een aandenken. Eenmaal heeft Sinterklaas een groep seniorendames tot nadenken gezet. Dat wil ik je niet onthouden.
Natuurlijk is er veel meer te vertellen van de club. Ik ga weer naar de zolder en zoek naar uitslagen, bijzondere momenten, foto’s, krantenknipsels en wie weet wat er nog uit die stoffige schoenendoos komt. Tot een volgende keer.
