Februari 2014, jaargang 5, nummer 16
v
oorjaar? Nou, zo voelt het haast wel! Misschien dat het anders is, wanneer jullie dit Blaadje lezen, maar wanneer ik dit schrijf is het dus begin februari en de zon schijnt, de vogels fluiten, de knoppen aan de bomen beginnen gewoon al groen te worden en het is buiten 10 °C! En dat terwijl er ook al lammetjes geboren zijn op de boerderij, de lentekriebels beginnen weer te komen... Daarom staat dit Blaadje dan ook in het teken van het jonge leven op de boerderij. Rond 1 april verwachten we dat de eerste lammetjes geboren zullen worden. Althans de schapenlammetjes, want de eerste geitenlammetjes zijn al een aantal weken terug geboren. Allemaal weer jong spul op de boerderij. En, nieuw leven past natuurlijk ook helemaal bij wat er binnenkort bij ons in het gezin staat te gebeuren, de geboorte van ons eigen jongste kindje. Deze verwachten we halverwege maart, net voor de drukte van de lammerij in de stal (Boerin wil niet tegelijk met de schapen bevallen, )
Wist je trouwens dat kalfjes het hele jaar door geboren worden! Deze vraag is al in een eerder Blaadje aan bod gekomen. Veel mensen denken dat kalfjes alleen in het voorjaar geboren worden. Maar dat is dus niet waar. Eigenlijk wordt er elke week wel een kalfje geboren op de boerderij. Dit jaar gelukkig wel…! In de laatste week van januari werden ze geboren, Emma en Tina, twee geitenlammetjes van onze zwarte geit Sjoukje. Dit jaar gelukkig twee vrouwtjes, vorig jaar kreeg ze namelijk twee boklammeren.
Omdat bokken erg gaan stinken als ze geslachtsrijp zijn en om inteelt binnen de geitenkoppel te voorkomen, worden er nooit boklammeren aangehouden op onze boerderij. Dit jaar dus gelukkig weer twee lammetjes die we wel kunnen houden en ze zijn een welkome aanvulling op onze inmiddels uitgedunde geitenkoppel.
vanwege koud en nattigheid. Hierdoor zullen de kosten stijgen, omdat de dieren dan in de schuur gevoerd moeten worden en er meer stro gebruikt moet worden voor het schoonhouden van de hokken. Uitzonderingen zijn er natuurlijk altijd. Er is een aantal schapenrassen die 3 keer in twee jaar kunnen aflammeren. Vaak interessant voor een veehouder die qua inkomsten alleen afhankelijk is schapen. Deze schapen zijn zo gefokt dat ze het hele jaar door vruchtbaar zijn. Vraag van de bezoeker:
“Waarom liggen die kleine kalfjes zo alleen in die kleine hokjes?”
Nu nog afwachten wat Jantsje in haar buik zal hebben…
Afgelopen maand werd er vaak gevraagd of het niet te vroeg was, dat er eind januari al lammetjes geboren werden. Nee. Men associeert lammetjes vaak alleen met de lente, maar het is afhankelijk van wanneer de ram of bok bij de schapen en geiten komt. Een schaap/geit is doorgaans vruchtbaar zolang de “R” in de maand zit. Laat je de ram dus al vanaf begin september tussen de vrouwelijke dieren lopen, dan kun je in januari al lammeren verwachten (de draagtijd is 5 maanden). Een ram en een bok dekken altijd wel. Vaak is dit alleen niet wenselijk, omdat het dan langer duurt voordat de moeders met lammeren naar buiten kunnen
Deze vraag wordt eigenlijk het meest gesteld op onze boerderij. Hoe gaat het bij ons op het bedrijf nadat er een kalfje geboren is? In tegenstelling tot de meeste boerderijen laten wij het kalfje eerst een dag bij de moederkoe lopen. Dit doen we uit arbeidsbesparing, omdat het kalfje zo zelf de melk bij de moeder uit het uier kan drinken. Op andere melkveebedrijven halen ze vaak standaard het kalfje meteen bij de moeder weg. Dit is eigenlijk ook het advies van de Gezondheidsdienst voor
dieren. De kalfjes komen dan meteen na de geboorte in de schone omgeving. Wij laten de natuur iets meer zijn eigen gang gaan. Daarna liggen de jongste kalfjes inderdaad de eerste twee weken van hun leven alleen in een eigen strohokje. Op deze manier kunnen de kalfjes goed in de gaten gehouden worden. Drinken ze voldoende, poepen ze normaal, zijn ze wel actief…? Vooral de eerste twee weken zijn ze gevoeliger voor ziektes als diarree en longontsteking. Vergelijk het maar met pasgeboren baby’s die je ook apart in een wiegje legt in plaats van in een box met drie andere baby’s.
De jongste kalfjes worden apart gehuisvest en krijgen melk uit de emmer
Na twee weken individuele huisvesting komen de vrouwelijke kalfjes (zij worden vaarskalfjes genoemd) in groepjes van 2 tot 4 in een groot strohok in de oude schuur. Hier krijgen ze dagelijks twee keer per dag een emmer melk, ieder kalfje krijgt haar eigen emmer. De mannelijke kalfjes, oftewel de stierkalfjes, verlaten na
twee weken het bedrijf. Zij worden naar een andere boerderij gebracht waar alleen vleesstieren lopen. Immers, een stierkalfje kan in de toekomst geen melk geven en is dus voor ons melkveebedrijf geen inkomstenbron (in NL is er een specialisatie in melkveebedrijven en vleesveebedrijven). Nieuw in deze groep kalveren is dat sinds twee maanden het melk verstrekken aan de kalfjes weer met de hand door Folkert wordt gedaan. We hadden bij deze groep een drinkautomaat staan, waardoor de kalfjes de hele dag zelf hun melk konden ophalen (uiteraard computer gestuurd, omdat te veel melk drinken niet goed is voor een kalverbuik). Dit beviel ons echter al sinds een aantal jaar niet meer. De kalfjes groeiden niet goed genoeg. Waarschijnlijk kwam dit, omdat het spoelwater van de drinkautomaat niet voldoende weg kon komen. Hierdoor was het strohok vaak te nat en een natte ondergrond is funest voor een jong kalfje. Dit was ook niet op te lossen in de oude schuur, dus hebben we twee maanden geleden besloten om de drinkautomaat weg te doen. De kalfjes zien er sindsdien een stuk gezonder uit. Een wijze beslissing! Wel weer iets meer werk, maar een gezonde koppel kalveren geeft alleen maar een hoop plezier… Als de kalfjes twee maanden oud zijn, wordt de melkgift verminderd, waardoor ze op drie maanden leeftijd volledig van de melk af kunnen. De groep verhuist dan naar een ander
strohok, in de kapschuur (dit is de open schuur die het laatst gebouwd is op ons erf). Deze kalveren krijgen dan hooi en brokjes te eten.
Nieuwe waterbakken Bij de koeien zijn nieuwe waterbakken geplaatst deze winter. Een aantal drinkbakken was zo doorgerot dat ze gingen lekken. Klinkt als heel gewoon, maar het is toch best een grote investering voor een bedrijf. Wist je trouwens dat een koe gemiddeld wel 100 liter water op één dag drinkt? Daarom is het van belang dat er een goede watervoorziening voor de koe is. Het bijzondere aan de nieuwe waterbakken is, is dat ze snel leeg kunnen lopen en daardoor makkelijk te reinigen zijn.
De groep kalveren van 3 tot 6 maanden
Als ze een half jaar oud zijn, worden ze weer verhuisd. Ze gaan dan naar de grote stal waar ook de koeien lopen. Hier komen ze samen met alle andere oudere (tot 1 jaar oud) kalveren in een apart hok op roosters met ligboxjes te lopen. Ze krijgen dan hetzelfde te eten als de volwassen koeien.
Landerijen nu definitief De weilanden aan de, vanaf onze boerderij gezien, rechterkant van de Bouwedijk, tussen Snakkerburen en Lekkum, hoort nu definitief voor de helft bij onze boerderij. Samen met de broer van Folkert hebben zij het stuk grond dat 10 ha. bedraagt gekocht van de gemeente. Het haalde zelfs de Leeuwarden Courant! Onzin natuurlijk, want er wordt wel vaker land gekocht door boeren. Maar blijkbaar is het dorp er erg blij mee, we krijgen dan ook leuke reacties. Op deze manier is namelijk de “groene zone” tussen Leeuwarden en Lekkum in vele ogen gered.
Waarschijnlijk komen in het voorjaar de pinken (dit zijn de oudere kalveren) daar te lopen. En in de zomer wellicht de schapen… Nog even afwachten dus. Eerst moeten er nog goede landhekken aangeschaft worden en waarschijnlijk moet er in de toekomst ook nog wat aan landverbetering gedaan worden. Februari mestmaand Binnenkort is het weer zo ver…. De mest mag weer uitgereden worden. Vanaf 15 februari is dit weer toegestaan. Zodra het weer het toelaat en het weiland niet te nat is (ter voorkoming van trekkersporen in het land) rijdt de grote mesttank weer door het weiland om de mest in de grond te injecteren.
Mest wordt om uitspoeling te voorkomen in de grond gebracht ipv er boven op wat velen denken
Hiermee bereiden we ons weer voor op een nieuw groei- en weideseizoen. Daarna zullen de koeien vanaf april weer in het gras kunnen lopen. Dit laatste gaan we uiteraard weer “vieren” met jullie. Te zijner tijd
Koeiendans 2013 ontvangen alle Vrienden van de Burmania Boerderij weer een uitnodiging om bij de inmiddels voor velen bekende Koeiendans aanwezig te zijn. Nieuws vanuit de Vogelwacht:
Opvetten Weidevogels overwinteren in het zuiden. Kievieten trekken vaak met de vorstgrens mee en komen minder ver dan bijvoorbeeld de grutto. Wat ze gemeen hebben is dat een trekvogel in goede conditie moet zijn en over voldoende vetreserves moet beschikken. Ook onderweg is hij aangewezen op gebieden waar afdoende kan worden gefoerageerd. Na overwintering wordt de terugreis weer aanvaard en ook dan zal de trekvogel over een goede conditie moeten beschikken. Zwaluwen bijvoorbeeld, kunnen ongeveer op 1 gram vet 500 kilometer vliegen. Bij hun oversteek van Afrika over de Middellandse zee komen zij aan in Italië en moeten dan eten. Als het dan slecht weer is en er geen insecten zijn, vindt een ware slachting plaats en bereikt slechts een deel hun eindbestemming.
Als onze weidevogels in het voorjaar weer arriveren zijn hun vetreserves vrijwel opgesoupeerd. Het is zaak dat zij snel weer `opvetten’. Bovendien hebben ze extra voedsel nodig om hun legsel te kunnen produceren om voor een goed nageslacht te zorgen. Juist daar kan het soms mis gaan en komt een vogel niet aan broeden toe. Afgelopen voorjaar was zo’n kritisch moment. Koud en super droog. Het noodzakelijke voedsel zat diep en was niet voor de vogels te bereiken. In de aaisikerstiid was er amper een kievietsei te vinden (in geheel Friesland in totaliteit 17 stuks). Nu was dat niet zo´n punt maar hoe komt het daarna. Menig fjildman heeft zich daar zorgen over gemaakt. Gelukkig bleken de broedresultaten toch nog wel mee te vallen. Het probleem van `opvetten’ wordt door diverse organisaties, natuurbeschermers en boeren onderkend. Bij ons in Wyns zijn er enkele boeren die in het voorjaar de waterstand in enkele sloten omhoog brengen. Het water komt hierdoor gedeeltelijk op het land te staan en er ontstaan voedselrijke walkanten. Enkele jaren geleden deed het begrip plas-dras zijn intrede. Meestal wordt hiervoor op een laag gelegen stuk land een klein dijkje aangelegd, waar water op wordt gepompt of verzameld. De waterdiepte ligt tussen de 0 tot 15 centimeters. Dit eventueel in combinatie met het opbrengen van ` ‘ruige dong’, mozaikbeheer en uitgesteld maaien in het naastgelegen gebied, trekt onmiddellijk vogels aan. In de directe omgeving zal dit tot een
toename leiden, maar de vogelstand in zijn geheel zal niet direct toenemen. Door de optimale omstandigheden voor de broedtijd en daarna, is het lange termijn effect positief. Het is bijzonder verheugend dat in mijn nazorggebied bij Miedum, het land van Folkert en Karin Visser, een plas-drasgebied van circa 50 bij 200 meter is aangelegd. De tijd zal het leren wat de resultaten hiervan zijn.
Ik ben al even wezen kijken en dat dit gebied niet alleen functioneel is voor weidevogels bleek; er stonden twee zilverreigers te foerageren. Bezitters van een smartphone wil ik nog even een tip geven. Er is een app verkrijgbaar “Vogels in Nederland” welke een zeer compleet beeld geeft met algemene kenmerken, beschrijving, leefgebied en voedsel, broeden, herkenning, verspreiding en geluid. Top, en bovendien gratis. Vogelwacht Lekkum-Miedum Voorzitter Jan Wind
Hoe maakt een kip een ei? Een vraag die onlangs gesteld werd door onze nieuwe stagiaire Jessica. Een leuke vraag vond ik het en later bedacht ik dat dit misschien ook een leuk onderwerp zou zijn voor het Burmania Blaadje. Dus bij deze de uitleg aan de stagiaire…
Het begint met de aanleg van de eidooier. In het lichaam van een kip zitten van nature al heel veel eidooiers. De eidooiers zijn eigenlijk de eicellen van een kip en alle eidooiers samen, groot en klein worden dus gemaakt in de eierstok. De kip heeft één grote eierstok (niet zoals dus bij de mens, wij bezitten er twee), en het ziet er ook echt uit als één grote klont gele balletjes, als je een kip opensnijdt. Daarna komt de eidooier in de eileider. De eileider van de kip is een soort lopende band waar het eiwit en de schaal om het dooier aangelegd worden, eerst het eiwit en daarna de schaal. Een lopende band, want als het ene ei gelegd wordt zijn er al twee
nieuwe eieren in de maak. Een kip legt immers elke dag een ei en het hele proces van eicel tot volledig ei duurt in totaal 25 – 26 uur. De voorkant van het ei wordt dus puntig door de weg door de eileider, de achterkant blijft stomp. Zo krijgt een ei haar ovale vorm. Als laatste komt het ei, dat inmiddels volledig is, in de cloaca, klaar om gelegd te worden. De cloaca is de anus en de vagina van de kip tegelijkertijd. Je zult een kip ook nooit zien plassen, omdat de mest en de urine van een kip samen naar buiten komt.
De lammetjes voor ’t eerst naar buiten, nadat ze uitgebroken waren uit het hok. Ze roken de lente, .
Even een kritische noot… Al jaren ergeren wij ons aan diverse uitlatingen van Stichting Wakker Dier. denk bijvoorbeeld aan de campagne over de plofkip. Een term we regelmatig op ons bedrijf horen vallen door bezoekers. En dan met name bij kinderen, het lijkt erop dat sinds de reclamecampagne van Stichting Wakker Dier alle kippen op een boerderij “plofkippen” zijn. Een term die in onze ogen een totaal verkeerde beeld schetst over de hele Nederlandse pluimveehouderij!. Zo kwam er in december ook een onderwerp ter sprake in de pers over de melkveehouderij, namelijk over de veeverlosser, oftewel de geboortekrik zoals het in de volksmond genoemd wordt. De veeverlosser is een apparaat waarmee je een kalf kunt helpen om geboren te worden. Soms gaat het kalven bij een koe (zeg maar de bevalling) erg zwaar. Zeker als de koe voor het eerst moet kalven of als het kalf in de buik wat aan de grote kant is. Vergelijk het maar eens bij de mens. Ook bij de mens zijn er dan allerlei hulpmiddelen om de geboorte van het kind toch via de natuurlijk weg voor elkaar te krijgen. Denk
bijvoorbeeld aan de vacuümpomp, geen prettig hulpmiddel, maar dankzij dit apparaat worden diverse kinderlevens gered. Op veel bedrijven werkt de boer alleen en worden er wekelijks kalfjes geboren. Over het algemeen gaan deze geboortes op natuurlijke wijze en redt de moederkoe zich alleen. Soms gaat het wat zwaarder en dan zal de boer moeten helpen met het aantrekken van het kalf. En heel soms, slecht in gemiddeld hooguit 10% van de gevallen is het voor de boer alleen te zwaar en zal is de hulp van een veeverlosapparaat de redding. Het klopt dat de veeverlosser volgens de wet verboden is, maar dat is eigenlijk een achterhaalde wetgeving. Vroeger zat er op zo’n apparaat nog geen krachtmeting, waardoor door te hard te trekken een kalfje doodgetrokken kon worden Tegenwoordig zijn de “kriks” beschermd tegen te hard trekken door een krachtmeter, die los schiet als de kracht te hoog wordt. Een ware discussie laaide in Nederland op onder de veehouders die hier natuurlijk massaal tegen in verzet kwamen, het bereikte zelfs het TVprogramma Paul en Witteman. Gelukkig heeft de Staatssecretaris van Landbouw Sharon Dijksma het standpunt van Wakker Dier niet overgenomen en wil zij de omstreden geboortekrik binnenkort accepteren. Op zich is de discussie terecht gevoerd ware het niet dat Wakker Dier in zijn beargumentering nog verder gaat dan alleen de krik ter discussie stellen. Dat namelijk ook nog de integriteit van de
veehouder ter discussie wordt gesteld, gaat ons echt te ver. Ze stelden namelijk in het hele betoog over de geboortekrik daarbij dat het kalf niks waard zou zijn voor een veehouder. Dit is natuurlijk complete onzin. Elk kalf en koe heeft zijn waarde, zowel emotioneel als financieel, juist voor de veehouder die 7 dagen per week, 365 dagen per jaar voor zijn dieren zorgt! Wakker Dier zou eens vaker “de boer op” moeten, om zo eens een reëel beeld van de Nederlandse veehouderij te krijgen! Ik nodig ze hierbij graag uit…
Engelen in de schuur Op 23 december kwamen er wel hele vreemde bezoekers op de boerderij; heuse herders, fladderende engelen en er lag zelfs een echte baby in een kribbe…
Ook dit jaar was er weer een kerstverhaal op de boerderij. Kwam twee jaar terug de basisschool uit Lekkum het kerstverhaal op de boerderij vieren, dit jaar vroeg de kerk uit Lekkum op zij foto’s in de schuur mochten maken voor het uitbeelden van hun verhaal voor in de kerstdienst.
Natuurlijk hartstikke leuk… zo liepen er allemaal engelen tussen de geiten in het hok!
Kukelende haan Meldden we de vorige keer dat Ping haar eerste ei gelegd had, nu hebben we nieuws over Pong: hij kukelt! Het begon eerst heel voorzichtig met een geluid van een schorre papegaai (hij kreeg duidelijk de “baard in de keel”, ) maar nu kraait hij er elke dag volop op los als een echte robuuste haan! Weet je trouwens waarom een haan kraait? Hij bakent daarmee zijn territorium af. Meestal kraait hij één tot enkele keren, maar mochten er meerdere hanen in de buurt zijn, dan kan hij de hele dag door kraaien om ze te laten horen dat hij de baas is. Vandaar de uitdrukking ‘haantjesgedrag’. Het heeft niet zozeer met het opkomen van de zon te maken, maar meer met de biologische klok van het mannetje, dat hij wakker wordt zodra het licht wordt.
Nieuwe bewoner op de boerderij
scharrelkonijn dus… Na de storm in oktober was namelijk het buitenhok opengewaaid. Alle konijnen waren toen ontsnapt, gelukkig kregen we ze wel weer te pakken met uitzondering van dit nieuwe konijntje, dit overigens door onze dochter de zeer toepasselijke naam Witje heeft gekregen. Witje was toen nog jong en heeeeeel erg snel….. Inmiddels loopt hij nu al sinds een paar weken in het grote konijnenknuffelhok, waar heel wat afgeknuffeld wordt door veel kinderen.
Kris stelt ons nieuw konijn voor: Witje We hebben weer een nieuw konijn gekregen. Dit keer een ram of een rammelaar, zoals een mannetjeskonijn ook wel genoemd wordt. Deze ram mag straks onze Flappie gaan vervangen, die al vier jaar voor jonge konijntjes zorgt op onze boerderij. (nee, dit is niet dé Flappie van Youp van het Hek!!!!). Flappie is al oud, namelijk 8 jaar, gemiddeld wordt een konijn 7 jaar. Het nieuwe konijn heeft eerst twee maanden lekker los rondom de boerderij rond gehupst. Een echt
ACTIVITEITEN - Voorjaar Helaas kunnen we, nee dat is niet het goede woord…. Door, hopelijk, blije omstandigheden zijn er dit voorjaar geen activiteiten op de Beleefboerderij. Van 14 februari tot 1 juni zijn we gesloten ivm het zwangerschapsverlof van de boerin. Ook hebben we daarom besloten even een jaartje de Lammetjesdag of Lentefeest zoals het al sinds twee jaar heet, over te slaan. Even stil staan bij ons eigen “Lentefeest”….
Kinderpagina Lente! Straks weer tijd om de groentetuin klaar te maken. Daarom voor deze keer een puzzel met allerlei groentes. Kun jij ze vinden?
Puzzel
Alle onderstaande woorden zitten horizontaal, verticaal of diagonaal verstopt in onderstaande puzzel. Streep ze door en maak van de overgebleven letters het puzzelwoord.
DE RAADSELS VAN LIEKE Wat is groen en plakt? Antwoord : Kermit de sticker! Het is groen en heeft een gewei? Antwoord: Een dophertje! Hoe kun je het best een konijn vangen? Antwoord: Ga achter een boom staan en doe het geluid van een wortel na. Het is geel en lacht keihard? Antwoord: Maya de blij!
biet bloemkool boerenkool boon bosui
champignon peen sla ui koolrabi prei spinazie witlof knoflook rettich spruit knol schorseneren tauge paprika sjalot tuinkers
Oplossing
(Oeps, toch weer een aantal pagina ’s te veel geworden.., )
