Fax

VERVOERSMANAQ

s . . + r . i r " i i . . r l . . l . l i . . i . . I *

Ministerie van Verkeer en Waterstaat Informatie en Documentatie P05tbUS 20901 2503 Ei( Den Haag Tel, 070-3517086 / Fax. 070-3516430

oductie eid van economische centra en de kwaliteit van ons milieu staan ruk van een sterk groeiend autoverkeer. Dit is niet alleen een zorg van eid. Ook het bedrijfsleven wordt daarmee geconfronteerd. Om de tiek binnen aanvaardbare grenzen te houden is veel inspanning van verheid als bedrijven en instellingen nodig. Voor bedrijven en is met name een rol weggelegd in een beperken van het autogewoonwerkverkeer. Dit gebeurt onder de nadm vervoersmanagement,

n bedrijven vormen samen met het ministerie van Verkeer en at de Commissie van Aanbeveling Vervoersmanagement. Deze com-

missie wil de toepassing van vervoersmanagement stimuleren. De commissie daarbij vooral op het op de agenda krijgen van het onderwerp bij gement van bedrijven en instellingen. Bedrijven kunnen zelf de uitvoering verzorgen waarbij zij desgewenst gebruik kunnen maken van de hulp eidsvertegenwoordigers, regionale vervoerscoordinatiecentra of aus. De commissie wordt bij haar werkzaamheden ondersteund oersmflnagementService$. Deze facilitaire organisatie biedt onder andere een nationale helpdesk voor alle vervoersmanagement-onderwerpen

aan. missie constateert de behoefte aan een beknopte heldere beschrijving concrete aanpak van vervoersmanagement binnen bedrijven. Het blijkt dat een dergelijk handvest al is gemaakt door provincie Overijssel in samenwerking met Rijkswaterstaat directie Oost-Nederland. Deze uitgave bevat een voorwoord van de voorzitter van het VNO-NCW de heer dr, A.H.G. Rinnooy Kan. De commissie is blij met de toestemming van alle betrokkenen voor een landelijke uitgave van dit handvest. Het bevat zeer che aanwijzingen hoe u binnen uw bedrijf of instelling niet vervoersement aan de slag- kunt. Graag doe ik een appel op u om die uitdaging aan te gaan.

&"-Drs. J.H.J. Zegering Hadden Voorzitter Commissie van Aanbeveling Vervoersmanagement Directeu-eAlgemene Zaken ING-Groep

Voorwoord Verkeer en vervoer is in beweging en dat behoort zo te blijven. Maar de economische groei in ons land heeft als onvermijdelijk gevolg een toenemende mobiliteit, die zich voornamelijk vertaalt in een stijgend autogebruik (meer auto’s en meer kilometers). Om deze mobiliteitsgroei en de daarmee gepaard gaande problemen van verkeersdrukte zoveel mogelijk te beperken of te voorkomen, moet de overheid voor een kwalitatief goede infrastructuur van voldoende omvang zorgen (selectieve uitbreiding van het wegennet). Daarnaast moet geprobeerd worden om de negatieve gevolgen van de toename van het autogebruik zoveel mogelijk te beperken door het vermijdbare autogebruik terug te dringen. Bij dit laatste is niet alleen de inzet van de overheid gewenst, maar ook van bedrijven en instellingen. Ook binnen uw organisatie is het mogelijk carpoolen, fietsen en gebruik van het openbaar vervoer of andere vormen van collectief vervoer (bedrijfsvervoer) te stimuleren zodat het autogebruik afneemt. Rijkswaterstaat directie Oost i.o. en de Provincies Overijssel en Gelderland hebben het initiatief genomen organisaties te stimuleren om vervoerplannen op te stellen. ‘Vervoersmanagement, een nieuwe uitdaging in de bedrijfsvoering’ dat nu voor u ligt, is daarbij een hulpmiddel. In de afgelopen jaren zijn reeds vele organisaties u voorgegaan in het stimuleren van alternatieve vervoerswijzen. De kennis en ervaring die daarbij is opgedaan, zijn verwerkt in dit handboek. Het is dan ook in de eerste plaats een praktisch handboek, met name bedoeld voor organisaties buiten de Randstad. Het staat vol tips en mogelijkheden waarmee uw organisatie direct aan de slag kan. Het Verbond van Nederlandse Ondernemingen in Gelderland en Overijssel, het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond (inmiddels opgegaan in de Werkgeversvereniging Midden Nederland) en de Kamer van Koophandel in Salland hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming van het handboek door de conceptteksten te lezen en van commentaar te voorzien. Ik ben ervan overtuigd dat dit handboek u behulpzaam kan zijn bij het opstellen van een vervoerplan c.q. bij het nemen van maatregelen om ‘onnodig’ autoverkeer zoveel mogelijk te vermijden, met name in het woon-werkverkeer. Daardoor levert uw organisatie een belangrijke bijdrage aan het behoud van de bereikbaarheid, terwijl ook het milieu daarbij gebaat is. Ik wens u veel succes!

i’

Dr. A.H.G. Rinnooy Kan voorzitter Vereniging VNO-NCW

il

blz 6

8

12 12 13

16 16

17

22 23 23 25

28 28 28

32 32 33 33 34 35 36

Geraadpleegde bronnen

37

Telefoonnummers

38

Provincies Regionale directies Rijkswaterstaat BIJLAGEN

1 2 3 4

Fiscale aspecten woon-werkverkeer Voorbeeldenquête woon-werkverkeer Voorbeeldartikel personeelsblad Voorbeeld begeleidende brief bij de enquête

De Commissie van Aanbeveling Vervoersmanagement

40 41 45 46

47

Behalve maatregelen per alternatief is er nog een aantal maatregelen dat effectief kan zijn bij het reduceren van vermijdbaar autogebruik: parkeerheffingen voor autosolisten (alleenrijders); bevorderen telewerken; reduceren woon-werkafstand door een gedifferentieerde verhuiskostenregeling; instellen aanspreekpunt voor het vervoerplan; flexibilisering werkweek. Voor een plan van aanpak tot invoering van maatregelen is geen blauwdruk te geven. Er zijn wel factoren aan te geven die het succes van vervoersmanagement bij bedrijven of instellingen beïnvloeden: de mate waarin draagvlak aanwezig is bij het management van het bedrijf of de instelling om via maatregelen eventuele problemen op te lossen en een bijdrage te leveren aan behoud van bereikbaarheid en een schoon milieu; de mate waarin draagvlak aanwezig is onder de werknemers van het bedrijf of de instelling voor maatregelen die alternatieve vervoerwijzen stimuleren; de mate waarin door communicatie, voorlichting en concrete maatregelen wordt ingespeeld op de behoeften en wensen van de medewerkers, zodat het draagvlak wordt vergroot voor stimulerende maatregelen voor carpool, fiets- en openbaar vervoer; de mate waarin vervoersmanagement kan bijdragen aan de oplossing van reële parkeer- of bereikbaarheidsproblemen bij de organisatie.

Verder kan vervoersmanagement leiden tot besparingen op de reiskosten voor u en voor uw medewerkers. Tenslotte denkt u met vervoersmanagement om ons milieu. Goede bereikbaarheid en leefbaarheid zijn steeds belangrijker wordende vestigingsplaatsfactoren. Het is wenselijk voor een gezond economisch bedrijfsklimaat en een duurzame economische ontwikkeling om deze factoren optimaal te ontwikkelen. Het stimuleren van het carpoolen, openbaar vervoer en fietsen kan hieraan bijdragen. Zeker in grotere organisaties zijn voldoende mogelijkheden aanwezig om succesvol carpoolen, fietsen en trein- en busgebruik te stimuleren. In kleinere organisaties zijn de mogelijkheden beperkter omdat het draagvlak (aantal personen) voor bepaalde maatregelen vaak kleiner is. In dat geval is het mogelijk toch voldoende draagvlak te creëren door op het gebied van vervoersmanagement samenwerking te zoeken met buurbedrijven. Inspanningen om de alternatieve vervoerwijzen te stimuleren komen het best tot hun recht als ze planmatig worden ingezet, aan de hand van een vervoerplan. Een dergelijk plan kan voordelen opleveren voor de organisatie en de medewerkers zelf, maar 7 ook voor de bedrijfs- en 6.5 leefomgeving. Een bij uw organisatie 6 passend vervoerplan is een belangrijke voor5.5 waarde om het gebruik 5 van alternatief vervoer te stimuleren: welke 4,5 vervoerwijze(n) wilt u 4 stimuleren en hoe gaat u dat aanpakken? Allerlei mogelijkheden en prakti3.51 34 sche tips krijgt u in dit handboek aangereikt. In het handboek komen achtereenvolgens de vervoeralternatieven aan de orde: carpoolen, fietsen en openbaar vervoer.

4 0.5

I

periode 1971.1975

bron: VNO

1976.1980

I

de voordelen en argumcnten ter overweging, het die u tot uw beschikking heeft om het alternars te stimuleren. Maatregelen die niet specifiek an de alternatieve vervoerwijzen, maar die u wel organisatie komen aan de orde bij de ‘overige ofdstuk licht toe hoe u aan het werk kunt gaan crvoerplan. In de bijlagen vindt u onder andere kunt gebruiken voor uw organisatie.

nieuwe uitdaging in de hedrijfwoeriiig

. .

.

. ..

MAATREGELEN

U kunt het carpoolen in uw organisatie stimuleren met enkele simpele maatregelen. Het uitwerken en invoeren van maatregelen hoeft niet veel tijd en geld te kosten. Bij de regionale directies van Rijkswaterstaat of via de provincies kunt u (gratis) hulpmiddelen krijgen om die maatregelen gestalte te geven. Veel maatregelen vragen een eenmalige inspanning van u, zodat de investering in tijd in elk geval beperkt blijft.

Carpoolregister

Om carpoolteams te ku nen vormen moeten collega’s van elkaar weten dat ze willen carpoolen. Een gemakkelijke methode om potentiële carpoolers bij elkaar te brengen is het carpoolregister: de kaartenbak of het prikbord (eventueel op het computernetwerk). Een carpoolregister brengt vraag en antwoord bij elkaar. Mensen die een zitplaats in de auto aanbieden kunnen een ‘advertentie’ plaatsen, evenals mensen die een zitplaats in een auto zoeken om mee te rijden. U kunt de behoefte aan een carpoolregister in uw organisatie achterhalen door in een enquête expliciet te vragen of iemand opgenomen wil worden in het carpoolregister. Er zijn ook speciaal ontwikkelde carpool-computerprogramma’s die met behulp van postcodes uit het personeelsadressenbestand mogelijke carpoolers bij elkaar brengen. Bij uw regionale directie van Rijkswaterstaat kunt u een (gratis) carpoolprogramma op diskette verkrijgen. Zijn de carpoolmogelijkheden in uw organisatie niet zo groot (kleine organisatie) dan kunt u overwegen met een of meer buurbedrijven een gezamenlijk carpoolregister op te zetten. De werkwijze blijft in principe gelijk. Informatie

Het is belangrijk potentiële carpoolers te informeren over de mogelijkheden en onmogelijkheden van het carpoolen en eventueel over het carpoolregister. Dat kan bijvoorbeeld in het personeelsblad (zie bijlage 3 ) . Omdat een carpoolteam goede afspraken moet maken, kunt u carpoolers in spe daarin bijstaan door hen van informatie te voorzien. U kunt informatie verkrijgen bij: - de provincie en regionale directie Rijkswaterstaat verstrekken diverse -

brochures; de ANWB geeft een carpoolbrochure uit; u kunt bellen met de landelijke ‘Carpool-infolijn’ van de ANWB: 06 - 9772.

n carpoolvignet

lers op ccn prominente plaats (zo dicht mogeouw) is een prima stimulans. eeft ook nog eens een voorbeeldwerking voor nog-

t een bord 'carpool' te markeren. Onjuist gebruik

aken. Dit kan door een carpoolsticker of -vignet

ler graag onafhankelijk van zijn carpoolteam len van overwerk of andere noodsituaties is het openbaar vervoer of het vergoeden van taxialleen bij noodgevallen. Ook kunt u kortein bruikleen geven. ief vervoer in noodgevallen blijkt belangrijk te de drempel te helpen. In de praktijk maken caran, en daarom zullen de kosten beperkt blijven.

carpoolen is uiteraard ook mogelijk. Sommige premies van f 250,-. Mocht u een dergelijke

gcn soms fiscale gevolgen hebben. U kunt met de overleggen over de gevolgen van een premiew carpoolers een carpoolovereenkomst aangaan: t carpoolteam dan een kilometeivergoeding van lastingjaar 1995), dat is een hogere vergoeding

eer1 riieuwe uitdaging in de bedrijfsvoering

alternatief voor de auto, vooral op woon-werkezond, goed voor de conditie, goedkoop en tsen vooral aan het natte pak dat ze regelmatig recht te zijn. Het KNMI heeft uitgerekend s 6,594~van de tijd regent. De kans op een nat pak medewerker die 220 werkdagen per jaar werkt 4 keer per jaar zijn regenpak aan te trekken.

ken aangelegd en worden verkeerilichtinstallaminder lang hoeven te wachten. gebieden aan het optimaliseren van en, waardoor fietsers ‘snelle’ routes tot hun

goede zaak wanneer een (groot) aantal medewerij meer fietsgebruik zijn minder parkeer-

n werkdruk en

n is het fietsen voor medeweikers aantrekkelijk te t-fietsers gaan fietsen, af-en-toe-fietsers vaker gaan

nt, eeii iiieuwe uitdnyirig in

tie hrrlrijfhvvoeririg

MAATREGELEN

De maatregelen om het fietsen te stimuleren zijn het aanbieden van goede fietsvoorzieningen en het informeren en stimuleren van de medewerkers om gebruik te maken van deze voorzieningen. U kunt kiezen uit diverse mogelijke maatregelen om het fietsen te stimuleren en om voor korte-afstand-autosolisten de overstap naar de fiets aantrekkelijk te maken. Fietsenstalling

Een goede fietsenstalling is noodzakelijk: veilig, overdekt en niet beschadigend voor de fietsen. De aanleg van een fietsenstalling is veel goedkoper dan de aanleg van parkeerplaatsen. De kosten voor één autoparkeerplaats variëren van f 3.000,- tot f 30.000,-. Parkeerplaatsen in parkeergarages zijn nog kostbaarder. Een overdekte fietsenstalling kost f 150,- tot f 1500,-per fiets. Het laatste bedrag betreft een luxe afsluitbare fietskluis. Misschien kunt u bij de aanleg van een fietsenstalling rekening houden met de vele soorten fietsen die er zijn, door te kiezen voor een stalling waarin een fiets aan het stuur in een klem wordt gehangen. De fiets kan dan niet beschadigen. Douche- en kleedruimte

Er zijn fietsers die een grote woon-werkafstand per fiets overbruggen. Deze mensen zullen een douche- en kleedruimte zeer op prijs stellen. U moet wel bedenken dat de aanleg van deze ruimte kostbaar kan zijn, in relatie tot het aantal mensen dat er gebruik van gaat maken. Reparat ie-voorzieningen

Fietsers zullen het handig vinden op het werk kleine reparaties aan de fiets te kunnen verrichten. Een gereedschapsset met steeksleutels, schroevendraaiers, tangetjes en een bandenplakset is dan een uitkomst. De portier of de facilitaire dienst kan de gereedschapsset beheren. Een goede gereedschapsset kost tussen de f’ 50,- en de f 100,- . Onderhoud

Hoewel moderne fietsen niet erg onderhoudsgevoelig zijn is periodiek onderhoud wel aan te bevelen. Misschien kunt u met een rijwielhandel in de nabije omgeving van uw organisatie afspraken maken voor onderhoud en reparatie van eventuele bedrijfsfietsen en fietsen van medewerkers die voor het woon-werkverkeer worden gebruikt.

die hun werknemers een vergoeding verstrekken voor

aan hun fiets tot een maximum bedrag van f 100,-, te besteden rmee afspraken zijn gemaakt. In de praktijk blijkt dat 0,- zelden of nooit geheel wordt besteed. verstrehken van ‘fiets-voordeelcoupons’, waarmee fietsers en op fietsartikelen kunnen krijgen. Ook hiervoor kunt maken met de fietsenmaker in de buurt. Het verdient tregel met de belastinginspecteur te overleggen.

het fietsgebruik stimuleren door een (collectieve) fietsedewerkers af te sluiten. Als u de verzekeringskosten t a a n uw medeweikers, hoeft het u nicts te kosten en profiteren kwantumkorting.

asen is alom bekend,

fietsen leasen wat minder. Toch bieden enkele Nederlandse fietsmerken aantrekkelijke leaseprogramma’s aan. Deze worden interessanter naarmate het aantal geleaste fietsen ever cen leasecontract af voor cen bepaald aantal fiettussenpersoon tuisen leasebedrijf en medewerker. Voor van f 18,- tot f 50,- per maand kan de medewerker een iets leasen. Deze prijs is inclusief verzekerings- en onderleaseperiode van drie of vijf jaar kan de medewerker de , vaak voor f 100,-of minder. Fictslease heeft geen uenties voor de werknemer. Het is inmiddels bij vereen groot succes. De leasekosten zijn voor de medevan de serviceverlening en de eventuele kortingen bij

lease kunt u verkrugen by:

s . m . I5M bank: 05130 - 38999

vanaf 10-10-1995: 0313 - 42991 030 - 252481 1 0513 - 638999

Naast fietslease blijkt het beschikbaar stellen van een bedrijfsfiets (eventueel als voor- of natransport) eveneens een succesvolle wijze om het autogebruik in het woon-werkverkeer te verminderen.

Thuiskomvoorziening Het fietsen kunt u ook stimuleren met een thuiskomvoorziening. U kunt in noodgevallen een OV-vervoerbewijs of een bedrijfsfiets beschikbaar stellen. Het beschikbaar zijn van vervoer in geval van nood kan mensen over de drempel helpen. In de praktijk maken weinig fietsers er gebruik van, zodat de kosten laag blijven.

riieuwe uitdaging in d e beldrijfs voering

d O

ak een goedkoper, comfortabeler en sneller alterer is goedkoper dan per auto. Uitgaand van emiddeld f 0,22 per kilometer. De bus kost nog guliere tarieven. Bij gebruik van een reductieprijs van het openbaar vervoer nog eens 25% tot houden met de benzinekosten is het openbaar . Maar als ook de overige variabele kosten en nderhoud) worden meegerekend dan

ik van het openbaar vervoer in het woon-werk-

n voorkomen of zelfs oplossen. name op de iets langere trajecten concurreren ft overigens aangetoond dat de meeste automobiAutomobilisten overschatten de reistijd van het 30%, en onderschatten de reistijd met de auto de zwijgende meerderheid, ministerie van

biedt het openbaar vervoer goede mogelijkde reiziger rustig een vergadering voorbereiden het algemeen een auto-kilometer0,59. De kilometervergoeding op basis van openelijks de helft hiervan.

11

rzicuwe uitdaging iri clc) bed1 ijfsvoeriny

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat niet in alle gevallen het openbaar vervoer een uitstekend alternatief is voor de auto. Vooral kleinere plaatsen in minder verstedelijkte gebieden zijn vaak niet zo goed ontsloten door het openbaar vervoer. Om het huidige niveau van het openbaar vervoer te behouden of te verhogen zijn forse investeringen noodzakelijk, waarvoor de middelen helaas niet altijd voorhanden te zijn.

Het diBel van stimulerende maatregeleii is het bev gebruik van het openbaar vervoer.

Er zijn verschillende maatregelen mogelijk waarmee u het gebruik van het openbaar vervoer kunt stimuleren. Ook hier weer geldt dat goede informatie belangrijk is. Informatie

Het aanschaffen en beschikbaar stellen van dienstregelingen van bus en trein is simpel maar effectief. Het kost bovendien nagenoeg niets. De NS-reisplanner kan op iedere personal computer worden geïnstalleerd. Bellen met het OV-nummer levert ook informatie op: 06 - 9292 (f 0,SO per minuut). Uiteraard is het belangrijk dat uw medewerkers op de hoogte zijn van mogelijke trein- en busabonnementen en kortingskaarten. Informatie daarover kunt u verkrijgen bij de NS en de vervoerbedrijven in uw regio. OV- premi e

Het verstrekken van een stimuleringspremie is een succesvol middel om het gebruik van het openbaar vervoer te bevorderen. Deze premie kan uiteraard ook een tegemoetkoming in de reiskosten zijn.

I

is van openbaar vervoerprijzen is fiscaal onbeect van meer dan 30 km is reizen per openbaar ordeliger dan reizen per auto. Aan medewerkers n wonen kunt u namelijk een hogere (belasting-

eding verstrekt, kan de openbaar vervoerreiziger asting aftrekken (zie bijlage 1).

m, voor zover dat nog niet het geval is, werktijden - of bustijden en werktijden bcter op elkaar aan-

nisatie met de NS en/of de (bus)vervoerbedrijven e sluiten. Met zo’n contract kunt u met korvoor woon-werkverkeer en zakelijk verkeer verke besparingen opleveren. elijk van dc hoeveelheid abonnementen die u p openbaar vervoerreizigers, hoe hoger de ies kan samenwerking met buurbedrijven

iger van de NS verstrekt Inlichtingen over een trale afdeling Grootgebruik kunt u adres en onale steunpunten

een kilometterprljs Y van ultfgaan dat de wordt gebrulkt. Als wordt afgelegd is

11

nieuwe uitduyii7y in d c bed1 ijfwoering

De volgende maatregelen kunt u nemen om het zakelijk verkeer per openbaar vervoer te bevorderen. Vergoeding

U kunt overwegen zakelijke reiskosten (wanneer mogelijk) te vergoeden op basis van openbaar vervoer. Het niet noodzakelijk gebruik van de auto tijdens zakelijke reizen kunt u zo ontmoedigen. Een dergelijke maatregel kan alleen toegepast worden op zakelijke reizen naar bestemmingen die goed per openbaar vervoer bereikbaar zijn. Veel (plattelands-)bestemmingen zijn minder goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Bovendien is het openbaar vervoer niet altijd het meest efficiënte vervoermiddel als een medewerker meerdere afspraken per dag heeft. Dus, voor zover mogelijk, levert een dergelijke OV-regeling zeker een besparing op. De kilometervergoeding voor het openbaar vervoer is ongeveer f 0,22 en voor de auto meestal f 0,59. Ticketprinter

Sinds kort heeft de NS een ticketprinter voor organisaties waarvan medewerkers regelmatig met de trein reizen. De organisatie kan met de ticketprinter zelf treinkaartjes verstrekken voor gewenste trajecten van zakelijke reizen. Medewerkers verliezen zo geen tijd door het wachten aan het loket bij het station. Een ander voordeel is dat de reiziger de reiskosten niet meer hoeft voor te schieten. Bovendien wordt de administratie van dienstreizen veel gemakkelijker, omdat de NS een keer per maand een gespecificeerde rekening stuurt. Veel grotere organisaties werken met succes met de ticket-printer.

nter kunt u verkrogen bij de Nederlandse Img Grootgebruik:

openbaar vervoergebruik te stimuleren is de -jaarkaart. Deze kaart geldt voor trein, bus, tram e organisatie en kan door de medewerkers worerkeer. Eij efficient gebruik kan de kaart een aart kost f 7785,-. Maar bij bijvoorbeeld negen maand is de kaart al rendabel. Het omslagpunt ar vervoer is er vaak sprake van voor- en natransn brengt de treintaxi u niet alleen vanaf het station toe voor f 6,- per rit.

I

nieuwe uitdaging in de bedrijfsvoering

A 0

Verhuizen

Hoe dichter medewerkers bij het werk wonen, hoe minder autogebruik. In dit kader is het zinvol medewerkers te stimuleren dicht bij hun werk gaan wonen. Een gedifferentieerde verhuiskostenvergoeding kan hiervoor een goede methode zijn. In de tabel ziet u hoe dat in z’n werk gaat. Organisaties als het ministerie van VROM, de provincie Overijssel, Rijkswaterstaat en sommige gemeenten kennen al een gedifferentieerde verhuiskostenvergoeding.

Teiewerken/thuicwerken

Het bevorderen van telewerken of thuiswerken is ook een voorbeeld van het terugdringen van het woon-werkverkeer. De medewerker heeft thuis zijn werkplek en is bij telewerk zelfs via de computer met het werk verbonden. De medewerker kan één of meerdere dagen per week thuis werken. Thuiswerken /telewerken blijkt een positieve invloed te hebben op de arbeidsproduktiviteit en bovendien kunnen op de langere duur de overheadkosten van een werkplek omlaag. Aan telewerken zijn ook enkele nadelen verbonden. Werken op een gezamenlijke werkplek heeft een belangrijk sociaal aspect voor werkenden. Met telewerken verdwijnt dit gedeeltelijk. Bovendien leent niet elke functie zich voor telewerken. Invoering van telewerken brengt met zich mee de aanschafkosten van een computer en randapparatuur (inclusief modem). Flexibilisering werkweek

U kunt denken aan het aanpassen van de werktijden, zodat de vervoerbehoefte wordt gereduceerd. Een werkweek van 4 dagen van elk 9 of 9,5 uren geeft per deelnemende werknemer in één klap een kilometerreductie van 20%. U moet er wel aan denken dat deze maatregel op het CAO-vlak ligt. Hier geldt dat niet elke functie zich leent voor een dergelijke maatregel.

aanpak van maatregelen om het vermijdbare autolan) kan per organisatie verschillen. Elke orgalijkheden en kansen. temd worden op de wensen en mogelijkheden aarom niet mogelijk een . Het is wel mogelijk tips en mogelijkheden te van autokilometer-reducerende maatregelen in

een vervoerplan is dat het onderwerp bij de direcagenda komt te staan. Vervolgens moet de direcgoedkeuren. Tevens moet er voor eventuele zijn en/of gecreëerd worden. ctie om vervoersmanagement op de agenda te nemend vervoer- of bereikardoor bijvoorbeeld extra parkeerplaatsen aangeilieuvriendelijk imago opbouwen of versterken; bedrijfs intern milieuzorg systeem (BIMS) verbreîng richting het personeel (faciliteiten bieden om nbaar vervoer en carpoolen te stimuleren zodat de rt een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan tot hct opstellen van een vervocrplan. Het ministerstaat overweegt een wettelijke verplichting voor et streven is vooralsnog nd laten komen van vervoer-

eeii riieuwe iiitdaging in de bcririjfsvoering

INSPRAAK

Op het moment dat de directie van een organisatie heeft besloten maatregelen te treffen om vermijdbaar autogebruik te reduceren, volgt een nieuwe afweging: welke maatregelen? In dit stadium is het belangrijk uw medewerkers mee te laten denken. Mogelijk kan de ondernemingsraad hierbij een rol vervullen. Het tijdig betrekken van de werknemers vergroot het draagvlak voor eventuele maatregelen.

ENQUÊT~REN

Om de keuze van de maatregelen op een verantwoorde manier te kunnen maken, wordt meestal een inventariserende enquête gehouden onder de medewerkers. Op deze manier komt u te weten welke maatregelen succesvol kunnen zijn. Ook kunt u direct een aantal maatregelen die carpoolen, fietsen en openbaar vervoergebruik stimuleren, Selecteren en aanbieden aan de medewerkers. Het voordeel van het direct selecteren en aanbieden van maatregelen is dat u geen tijd en geld hoeft te besteden aan een inventariserende enquête. Het nadeel kan zijn dat de aangeboden maatregelen minder goed aansluiten bij de wensen en de mogelijkheden van de medewerkers. Met een enquête krijgt u dit inzicht wel (bijlage 2). Bovendien is het mogelijk om aan de hand van de enquêteresultaten en een latere nameting het effect van het vervoerplan te bepalen. Respons

U kunt het aantal ingevulde enquêtes positief beïnvloeden door een toelichtende brief bij de enquête te voegen en door vooraf uw medewerkers te informeren omtrent het hoe en waarom van een vervoerplan (bijlagen 3 en 4). Gebleken is dat een combinatie van een enquête met een prijsvraag of verloting de respons positief beïnvloedt.

N

PROMOTIE

et vervoerplan zijn gebaat bij voortdurende informatie atieven, geboden stimuleringsmaatregelen, voordelen dzakelijk om vervoersmanagement succesvol te maken. orbeeld gericht zijn op het wegnemen van onterechte

van het draagvlak voor eventuele maatregelen.

om vervoersmanagement eenzijdig te introduceren, e verwijzen naar allerlei milieuproblemen. U kunt om de mogelijke voordelen voor de medewerkers

atie te belichten. ‘What’s in it for me?’ is een belangrijmogelijk moet proberen te beantwoorden.

n en aanleidingen in het traject van vervoersmanageandacht voor vervoersmanagement

enquête-uitkomsten orbeeld over al carpoolende medewerkers

kheid voor bepaalde maatregelen (bijvoorbeeld fietsQX het

vervoerplan

lingen (bijvoorbeeld nieuwe of veranderde openbaar

E; eeii

iiisiiwe

rritrlayiiig in d e hetli ijfjvoeririg

Kanalen

U heeft verschillende kanalen tot uw beschikking om uw vervoerboodschap aan uw medewerkers mee te delen: personeelsblad nieuwsbrief posters (vaak beschikbaar bij Rijkswaterstaat en/of provincie) prikbord mailing computernetwerk folders/brochures (vaak beschikbaar bij Rijkswaterstaat en/of provincie) informatiebijeenkomsten vergaderingen

In organisaties hebben de managers, afdelingshoofden en projectleiders een voorbeeldfunctie voor andere medewerkers. Als deze personen in woord en daad meedoen aan het terugdringen van vermijdbaar autogebruik, is dit stimulerend voor andere medewerkers in de organisatie.

Nadat de enquête is gehouden, geanalyseerd en gerapporteerd moet de directie potentiële maatregelen bekrachtigen. Het vervoerplan is nu in feite op papier gereed. Zoals ook aangegeven bij de ‘overige maatregelen’ is het zinvol dat een aanspreekpunt voor het vervoerplan wordt geïnstalleerd. Taken van dit aanspreekpunt zijn bijvoorbeeld: ervoor zorgen dat gereserveerde carpoolparkeerplaatsen worden gemarkeerd inventarisatie van geïnteresseerde carpoolers en opzetten van een carpoolregister vraagbaak voor de werknemers overleg met fietsfabrikanten over fietsleaseplan overleg met vervoerbedrijven over ticketprinter en mogelijke contracten schrijven van artikelen voor het personeelsblad en eventueel lokale pers mutaties bijhouden medewerkers op de hoogte brengen van nieuwe ontwikkelingen nieuw personeel wijzen op de vervoermogelijkheden

rt na verloop van tijd eventueel de evaluatie van de ingevoerspreckpunt. Op basis an bepaald worden of maatregelen Linvol zijn geweest, nuering gewenst is. Op basis van deze een ‘functie’ die behoorlijk veel tijd veigt. Dit is echter bij de start van de activiteiten zal er $pralCe zijn van een nsprcckpunt en organicties. Afhankelijk van de grootte van de organisatie

iseerd maar is een langocrplan is gerealiseerd tdurende communicatie cn vooilichting nodig. Hct is et enige regelmaat nieuws over het vervoerplan te brenreiking van bijvoorbeeld een ‘kilometerreductie-award’ e te behouden en te vergroten. dat waar nodig en mogelijk het vervoer-

ast wordt aan de omstandigheden en nieuwe wensen van medeslotte i s onderhoud van het vervoerplan ook nodig vanwege de s. Door komende en vertrekkende medewerkers olteams wijzigen. Registratie van dergelijke mutaehoort bij het onderhoud en behoud van het Vervoerplan. reikt in 1995 een prijs

uit aan die onderneming dic of-: U ais onderdeel in het sociaal jaarverslag, of lfstandig document (mobiliteitsrapportage)

te overzicht van de resultaten op het gebied van vervoersmanagement lef doelstellingen voor 1996) publiceert.

Gera a d p 1eegd e bronnen ActieRadius, vewoermanagement in de praktijk, Hands, Maarssen, diverse edities Conrad, C .

Strategic Organizational Communication, an integrated perspective, Holt, Rinehart and Winston inc., Orlando, 1989 Gemeente Tilburg

Kilometerreductieplan, Tilburg, 1992 Goudsbloem, F.

Meer fietsen bij bedrijven; waar, hoeveel en wat kost. het?, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 1991 Korteweg, P.J. en Weesep, J. van Ruimtelijk Onderzoek, Leidraad voor opzet, uitvoering en verwerking, Unieboek, Houten. 1987 Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Tweede Structuurschema Verkeer en Vervoer, Den Haag, 1990 Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Hoofdafdeling Infrastructuur en Verkeer Werken met de fiets, uitgave in het kader van het masterplan Fiets en het Structuurschema Verkeer en Vervoer, Den Haag, 1992 Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Communicatieteam

stem van de zwijgende meerderheid, hoe staan Nederlanders erkeer en Waterstaat,

ijden, Den Haag, 1993 hting, Documentatie en Bibliotheek

Masterplan Fiets, Den Haag, 199 1 Verbond van Nederlandse On

Veivoermanagement in 1993

ogelijkheden, Zwolle,

n u mrn ers

PR O VINCIES EN REGIONALE DIRECTIES RIJKSWATERSTAAT Frieshnd Groningen Drenthe Overijssel Plevaland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland d Brabant Limburg

058 - 925862 050 - 164057 05920 - 65313 038 - 251576 03200 - 72644 085 - 599660 O30 - 583461 023 - 145278 070 - 4416250 O1180 - 31700 073 - 812361 043 - 897578

per 10-10-1995 058 - 2925862 O50 - 3164911 0592 - 365313 038 - 4251576 0320 - 272644 026 - 3599660 030 - 2583461 023 - 5145278 070 - 4416250 0118 - 631700 073 - 6812361 043 - 3897578

RiJkswaterstaat Noord-Nederland Oost-Nederland Flevoland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg

058 - 344131 085 - 688408 03200 - 97016 03402 - 79633 023 - 301301 010 - 4026153 01180 - 86426 073 - 817864 043 - 294509

058 - 2344131 026 - 3688408 0320 - 297016 030 - 6079633 023 - 5301301 010 - 4026153 0118 - 686426 073 - 6817064 043 - 3294509

huidige nummer

Voor nadere informatie over vervoersmanagement kunt u ook contact opnemen met Vervoersrnanagemenf Services; mevrouw drs. A.E. Sticmer of de heer drs. EJ. Ram (tel. 030 - (2)316689).

LE ASPECTEN

Aftrekbedrag

880

890

IS10

2110

1250

1280

2390

2630

2060

3810

3200

$600

2080

4270

3200

6060

2050

4440

3200

6300

2030

4520

3200

6400

* afstand in kilometers en bedragen in guldens **bil tenminste vier werkdagen per week De werknemer die een aftrek claimt op basis van het forfait voor openbaar vervoer dient In het bezlt te zijn van een openbaar vervoervsrklarlng.

40

De hierna volgende voorbeeldenquête kunt u niet zomaar in uw organisatie gebruiken omdat bijvoorbeeld afdelingen in uw organisatie een andere naam hebben en/of er meer afdelingen zijn. U kunt de enquête toelichten in een begeleidende brief (bijlage 4). De vragen 7 t/m 9 van de enquête geven belangrijke informatie over de maatregelen waaraan behoefte is en over de randvoorwaarden waaraan bepaalde maatregelen moeten voldoen. De vragen 1 t/m 4 zijn van belang om een beeld te krijgen van de uitgangssituatie, die mede bepalend is voor de mogelijkheden en het draagvlak voor maatregelen. Vraag 6 kunt u weglaten als u zelf de woon-werkafstanden wilt inventariseren aan de hand van het werkadres en het verkregen woonadres. Voordeel hiervan is dat u geen onnodige vragen stelt aan de respondenten, maar het nadeel is dat het u veel tijd kost. Met de antwoorden op de vragen 10 en 11 hebt u alle informatie om meteen een carpoolregister op te zetten. Dat geeft meteen een praktische uitwerking van het vervoerplan. Op verzoek kunt u voor het verwerken van de enquêtes een diskette in bruikleen krijgen. De diskette bevat een menu-gestuurd verwerkingsprogramma waarmee u op eenvoudige wijze de belangrijkste analyses kunt uitvoeren. U kunt de diskette aanvragen bij:

Veervoersrnar?a~emeiIt Services Postbus 448 3500 AK UTRECHT

tel. 030 - (2)316689 fax 030 - (2)341505

Op de volgende twee bladzijden volgt een aantal vragen omtrent de manIer waarop u van huis naar het werk reist en omgekeerd. De meeste vragen kunt u beantwoorden door het blokje bij Ben van de gegeven mogelijkhedenaan te krulsen, Wij verzoeken u vrtendeluk alle vragen te beantwoorden. Lees alstublieft de klein

gedrukte aanwijzingen bij de vragen.

In vraag 9 wordt gesproken over een carpoolregister. Dl1 is een instrument om mensen dle samen zouden kunnen en willen ruden bil elkaar te brengen. W t u alstublieft in blokletters sohruven.

Uw gegevens zullen vertrouweluk worden behandeld.

6 Hoe groot is u w woon-werkafstand (enkele reis)? 10 O - 5 kilometer 2Q 6 - 10 kilometer 3 Q 11 - 15 kilometer 4 0 16 - 25 kilometer 5Q 2 26 kilometer

Vraag 7 t / m 9 graag invullen ongeacht uw huidige vervoerwijze

7 W a t is voor u mogelijk een doorslaggevend bezwaar tegen het gebruik van de

(brom) fiets? (één antwoord aankruisen S.V.P.) er zijn voor mij geen bezwaren er zijn geen of slechts beperkte stallingsmogelijkheden douche- en kleedruimten zijn niet aanwezig op de werkplek er zijn geen mogelijkheden voor kleine reparaties op het werk 5 Q fietsen is niet comfortabel 6 Q mijn woon-werkafstand is te groot om te fietsen 1Q 2Q 3Q 40

7 IJ anders, nl.:

8

W a t is voor ii mogelijk een doorslaggevend bezwaar tegen het gebruik van het openbaar vervoer? (één antwoord aankruisen S.V.P.) 1 2 iJ 3 iJ 4 iJ 5Q

er zijn voor mij geen bezwaren openbaar vervoer is te duur met het openbaar vervoer ben ik te lang onderweg mijn werktijden sluiten slecht aan op het openbaar vervoer het openbaar vervoer is niet comfortabel

6 Q anders, nl.:

9 W a t is voor u mogelijk een doorslaggevend bezwaar tegen carpoolen?

(één antwoord aankruisen S.V.P.) 1 Q er zijn voor mij geen bezwaren 2 Q ik~kangeen carpoolpartners vinden 3 Q carpoolen kost me teveel tijd 4 Q carpoolen kost me teveel privacy 5 Q auto nodig voor het werk 6 Q carpoolen beperkt mijn flexibiliteit 7 Q anders, nl.:

worden it7 het carpoolregister?

g l t atlean beantwoorden als u al , Zou u

carpoolt

uw carpoolteurn willen uitbreiden?

u ‘ja’ hebt ingevuld wilt 11 dan hieronder naarri en íelefoonriummer invului iiw

uirpooltearn?

leiding van rlexe enquPte nog oprnerkirigeti?

Dank voor uw medewerking!

44

Bijlage 3

VOORBEELDARTIKEL PERSONEELSBLAD

E E L D BE G E L E I D E N D E ENQUÊ ' T E

ds poR$monnee schelen. Bovendien kunnen we, door gebru ~ ~ t e ~ n a t ~esn v e nbijdrage , leveren aan een beter milieu. En dat begint toch bij onszelf? Tenslotte kunnen we, door meer te carpo#ien, te fi6tsen of van het ope vervoer gebruik te maken, mogelijke tgekomstige parkeerprobl men. Het is dus goed samen eens na te gaan of we in ons woon-werkverkeer m gebruik kunnen maken van de a l t e ~ n a t ~ s v ~ n , In dit kader vragen wij u de bijgevoegde kQReenquete in te vullen. De enqu heeft tot doel uw behoeften, met betrekking bot het woon-werkverkeer, In be te brengen. We stellen het zeer op prijs als u de enquste invult en voor ...........,,f99., inlevert bij de afdeling ........................................ Alleen op die manier kunnen we een volledig beeld krijgen van uw beho van de mogelijkheden voor het gebruik van altematieven voor de auto, Qnd de inzenders zal een aardige prijs worden verloot. Het project wordt uitgevoerd in samenwerking mst

.................................

De gegevens die u verstrekt zullen vertrouwelijk worden behandeld en alieen

voor het vervoerplan worden gebruikt. Uiteraard is meedoen aan de enquste geheel vrijwillig.

Met vriendelijhe groet,

[ondertekenmg door de directie]

at, eet? iiieuwe uitriaging iii de hetirijfsvoeririg

De Commissie van Aanbeveling

Vervoers ma nagemen t Op initiatief van negen grote ondernemingen en in samenwerking met het ministerie van Verkeer en Waterstaat, is op 27 april 1994 de Commissie van Aanbeveling Vervoersmanagement ingesteld. Deze commissie wil door het promoten van vervoersmanagement een bijdrage ieveren aan bereikbaar houden (maken) van Nederland. Bedrijven die dit initiatief ondersteunen nemen deel in het Netwerk Vervoersmanagement Nederland. Het doel is bedrijven van elkaar te laten leren en door regionale samenwerking massa te vormen om zodoende mede de verantwoordelijkheid te nemen voor het oplossen van de problematiek. De Commissie van Aanbeveling Vervoersmanagement bestaat uit de volgende leden: De heer mr. G.J. Boeles Directeur Personeel & Sociale Zaken Shell Nederland Raffinaderij B.V. De heer mr. dr. R.J. de Folter Lid Raad van Bestuur Academisch Ziekenhuis Utrecht De heer H.J. Hielkema Lid Raad van Bestuur Fortis AMEV De heer J. Hofstra Directeur Mars Benelux De heer dr. J.F. Kleibeuker Directeur Milieu Campina Melkunie B.V. De heer R.W.P.A.M. de Leij Directeur Akzo Nobel Nederland De heer drs. K.C.E. Rooijrnans Algemeen Directeur CSU Total Care B.V. De heer drs. J. Schaatsbergen Sr. Vice President Facility Services KLM De heer ir. B. Westerduin Directeur-Generaal, Directoraat-Generaal voor het Vervoer ministerie van Verkeer en Waterstaat De heer drs. J.H.J. Zegering Hadders (voorzitter) Directeur Algemene Zaken ING-Groep De Commissie van Aanbeveling wordt ondersteund door Vewoersrnanagernent Services. Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met mevrouw drs. A.E. Stiemer of de heer drs. E.J. Ram (tel. 030 - (2)316689).

Vervoersmanagement wint de laatste jaren sterk aan populariteit. Steeds meer bedrijven, instellingen en gemeenten dringen het ‘vermijdbare autogebruik’ terug en bevorderen carpoolen, fietsen en het gebruik van het openbaar vervoer. Waarom? Bijvoorbeeld om de regio bereikbaar te houden, om te besparen op de reiskosten, als service aan werknemers of om het milieuvriendelijke imago te versterken. Ook uw organisatie kan voordelen behalen met vervoersmanagement. Hoe? Dat leest u in dit praktisch handboek Vervoersmanagement. Het laat zien dat vervoersmanagernent niet ingewikkeld en kostbaar hoeft te zijn en dat met eenvoudige maatregelen al veel te bereiken is. Het staat vol nuttige informatie waarmee u direct aan de slag kunt.