Extra dak Gemeentemuseum

Thema Asta wordt casino

}<(l(tp$=adbcb <

Een échte Haagse krant

Vrijdag 5 april 2013

jaargang 7 nummer 308

Cultuur Het jaar van Huygens

Actueel Rode Olifant leeft weer

3

€ 1,95

5

14

Extra dak Gemeentemuseum >'Nieuwe ontmoetingsplek'>Kosten 5 miljoen >Beeld Sol LeWitt verhuist

De grote binnentuin van het Gemeentemuseum krijgt een overkapping als het aan directeur Benno Tempel ligt. Het is een vorm van uitbreiding die in de jaren tachtig voor het eerst in het gerestaureerde Louvre (rechts) in Parijs werd toegepast door de Amerikaans/Chinese architect I. Pei. Links de binnenplaats van het door Berlage ontworpen Gemeentemuseum. Het sculptuur van de Amerikaan Sol LeWitt gaat verhuizen. > Zie pagina 3

Ingezonden mededeling

2>varia

Den Haag Centraal > Vrijdag 5 april 2013

Den Haag had meer dan honderd bioscopen

Loet C. Barnstijn, ster in de lokale filmgeschiedenis Dag van de Haagse Geschiedenis Voor de dag van de Haagse geschiedenis zaterdag is een uitgebreid programma opgesteld dat vrijwel geen uithoek van de Haagse historie onbelicht laat. Zie daarvoor www.dagvandehaagsegeschiedenis.nl. Op deze pagina aandacht voor twee onderwerpen die daarin aan de orde komen. De Haagse Filmgeschiedenis wordt door het Haags Film Atelier belicht in een programma waarin aandacht wordt besteed aan oude bioscopen en plekken waar films zijn opgenomen. Aanvang: 12.00, 13.30 en 15.00 uur. Het programma duurt steeds 1 uur. Plaats van handeling is Film Atelier Den Haag, Korte Koediefstraat 3a, Den Haag. Kaartverkoop: via de stand van het Haags Gemeentearchief op het Plein. Ook op het Plein de stand van Stichting Haags Industrieel Erfgoed, waar een route verkrijgbaar is die voert langs historische winkels in de binnenstad.

Door Casper Postmaa

De historie van de Haagse film is breder dan menig Hagenaar vermoedt. Wie in Den Haag kent nog de joodse ondernemer Loet C. Barnstijn (1880-1953), volgens kenners de enige filmtycoon die Nederland heeft gehad? Dankzij hem was ons land in de jaren dertig even, samen met Groot-Brittannië, koploper in de wereld op het gebied van de geluidsfilm. Barnstijn had samen met Philips een eigen systeem ontwikkeld, de Loetafoon. De Centrale Bioscoop (later Rex) aan de Lange Poten had voor Den Haag de primeur. Barnstijn die in de Boekhorststraat onder meer de Japansche Bioscoop, de Haagsche Bioscoop en Thalia bezat, dankte zijn commerciële succes aan de exclusieve rechten die hij voor Nederland had op films van sterren als Chaplin en Douglas Fairbanks. Maar hét initiatief dat hem een plaats in de filmgeschiedenis bezorgde, was de bouw van Loet Barnstijn’s Filmstad, het Nederlandse Hollywood. Het lag net buiten de Haagse grenzen op het landgoed Oosterbeek.

Het project dat uit twee studio’s en een aantal bijgebouwen bestond, functioneerde slechts een kleine tien jaar. Toen Barnstijn het landgoed in 1935 kocht, was de economische crisis in volle gang. Hij produceerde er nog wel een reeks films, ‘Merijntje Gijzen’s jeugd’ naar de romancyclus van A.M. de Jong, maar een echt succes is Filmstad niet. De Tweede Wereldoorlog is de genadeklap voor het project. De Duitsers degraderen het tot een soort filiaal van de Duitse filmmaatschappij UFA voor de productie van propagandafilms, maar als de bezetter in Oosterbeek V2raketten gaat lanceren is het einde nabij. De Engelsen bombarderen Filmstad en er is daarna nooit meer iets opgenomen. Loet C. Barnstijn ontliep het concentratiekamp omdat hij tijdens het uitbreken van de oorlog in de VS verbleef waar hij in 1953 in New York overleed. Helemaal verdwenen is Filmstad nog niet, er staan in Oosterbeek nog een paar stenen gebouwtjes die bij het complex hoorden. Eén ervan werd in de jaren vijftig gedeeld door de padvinders van de Gouden Pijl en de beeldhouwer

Seinpost in Scheveningen, van de ooit gevierde architect H. Wesstra, was bioscoop tot de sluiting in 1976. >Foto: collectie Dick Gilijamse

Theo van der Nahmer, die er begin jaren vijftig zijn beroemde beeld van Eline Vere maakte. De pavinders groeven op de ruimte die tussen de loods en de Tankgracht lag nog wel eens een kuil om een kampvuur te stoken en dan gebeurde het geregeld dat er stroken films of zelfs hele blikken boven kwamen als een laatste herinnering aan Barnstijn’s droomfabriek. Keizerstraat Als we teruggaan naar Den Haag ligt ook daar de filmgeschiedenis voor het oprapen. Vooral de laatste jaren was de stad dankzij het stimuleringsbeleid van de toenmalige wethouder Frits

Huffnagel het decor van veel films, denk aan Zwartboek, Soldaat van Oranje, Sonny Boy en Ocean’s Twelve. Maar het verst gaat de Haagse filmgeschiedenis terug als we de bioscopen de revue laten passeren. Den Haag had meer dan honderd zalen waar op commerciële basis films werden vertoond. Het is aan de Amsterdamse filmhistoricus dr. Karel Dibbets te danken (zie cinemacontext.nl) dat de Nederlandse filmgeschiedenis, en ook die van Den Haag, minutieus in kaart is gebracht. Van elk theater vermeldt hij wie de directie voerde en welke films er werden gedraaid. Wie bijvoorbeeld dacht dat het Pathé-concern pas in de jaren negentig Nederland veroverde heeft het

mis. De Keizerstraat in Scheveningen had tussen 1912 en 1919 op nummer 38 een Cinéma Pathé. Op hetzelfde adres zaten later Empire en Scala. Andere opmerkelijke bioscopen die door het geheugen van de meeste Hagenaars zijn gezakt, zijn bijvoorbeeld de Haagse Kunstkring op de Herengracht, Monopole, de Witte Bioscoop en Rembrandt op de Hoefkade, het Lorentzplein Theater, later Rembrandt op het Lorentzplein, en ook heel mooi waren Palais Lumineux en Vitascope op de plek waar later de Passagebioscoop met zijn roemruchte, akelig steile achterbalkon zijn deuren opende. Kortom, wie langs de Haagse filmgeschiedenis wil wandelen heeft aan één dag niet genoeg.

Gevels tonen winkelhistorie

‘Mensen kijken te weinig omhoog’ tig gevel met strenge lijnen is inderdaad imposant. In de Hoogstraat ligt volgens Havelaar de oorsprong van Den Haag als winkelstad, waarmee de stad nog steeds toeristen trekt. Dames en heren van stand doen hier in 1900 al hun inkopen. Als kroon op de straat, wordt Maison de Bonneterie geopend, nu precies een eeuw geleden. Havelaar vindt het een bijzonder gebouw: “Het ademt nog de allure van vroeger, toen men de merken uit de kleding knipte en er een label van de Bonneterie innaaide. De glazen koepel, waarvan een soortgelijke ooit in de Bijenkorf te zien was, is daarvoor bepalend”.

Dat Den Haag al vroeg een winkelstad van formaat was, bewijzen de vele historische gevels in de binnenstad. Er prijken namen op van middenstanders uit vervlogen tijden. ‘F. Spiekerman Speciale parapluie’ staat te lezen op een met glas in lood versierde art-deco gevel van een damesmodezaak in de Venestraat. Door Jasper Gramsma

In de binnenstad zweeft de geschiedenis boven de hoofden van het winkelende publiek. De ondernemers die de zaken runden zijn al lang geleden vertrokken, hun namen zijn waarschijnlijk vergeten – Van Kempen & Begeer, Gerzon, Brul –, maar op de gevels hebben zij hun handtekening achtergelaten, uitgehouwen in steen. Vertoon van ondernemersgeest waar niemand nog enig benul van heeft. “Mensen kijken te weinig omhoog”, zegt Koos Havelaar, terwijl hij halt houdt bij de anonieme, zwartstenen pui van ICI Paris XL op de Hoogstraat. Havelaar houdt zich als voorzitter van de Stichting Haags Industrieel Erfgoed (SHIE) bezig met de economische invloed op het historische landschap van de Hofstad. Hij is een gids door de ge-

Venestraat: detail in de gevel van het voormalige warenhuis Gerzon.>Archieffoto's

schiedenis van het residentiële winkelen. “Dit pand is tachtig jaar geleden gebouwd voor de modezaak Brul. Boven zijn daar nog prachtige elementen van te zien. De winkelpuien zijn in de jaren zestig en zeventig in groten getale neergehaald zonder tegenwicht van de gemeente”. De typische hoekige jaren der-

Bijenkorf De Dagelijkse Groenmarkt, waaraan de Bonneterie grenst, is één van de oudste plekken om te winkelen. Havelaar: “In de Middeleeuwen was dit al een plaats waar ambachtslieden hun spullen verkochten. Het was een belangrijk knooppunt op de verbindingsweg tussen Rijswijk en Scheveningen. De oudste winkel van Den Haag grenst ook aan dit plein: drogisterij Van der Gaag. Helaas zie je nu nauwelijks meer winkels van deze kleine schaal in het centrum”. Even verderop, in de Grote Markstraat is goed te zien wat schaalvergroting doet

Spuistraat rond de eeuwwisseling.

met het winkelhart: “In de jaren twintig werd een doorbraak gemaakt door de middeleeuwse stadsstructuur. Geen andere stad heeft dat ooit gedaan, daardoor heeft Den Haag altijd voorop gelopen met het winkelaanbod”, vertelt Havelaar. “De Bijenkorf was in 1926 het eerste ‘schip’ dat hier kwam te staan. Een ware attractie, want het was het eerste openbare gebouw met een roltrap. Aan de opening moest de politie te pas komen”. Winkelen wordt sindsdien steeds meer als een uitje gezien: “Peek & Cloppenburg had een zes meter breed aquarium op de kinderafdeling. Het werd een fenomeen”. Inmiddels is van de grootschaligheid ook weer afgezien. In 1964 opende V&D aan de Grote Marktstraat nog het groot-

ste warenhuis van Europa, maar in de decennia daarna verdwenen de meeste grote warenhuizen. Het voormalige modemagazijn Gerzon in de Venestraat biedt nu bijvoorbeeld plek aan meerdere kleinere winkels. Desondanks zijn het de grootwinkelbedrijven die het straatbeeld domineren. “Voor zover ze levensvatbaar waren, zijn de kleine zelfstandigen in de afgelopen decennia naar de wijken verhuisd. Er wordt nu wel weer kleiner gebouwd, zoals in de Haagse Bluf, maar daar zitten ook de bekende ketens”. Havelaar verwacht dat ook de hedendaagse bebouwing in het centrum steeds meer gewaardeerd zal worden: “Men ziet nu al de schoonheid van de panden uit de vijftiger en zestiger jaren, zoals in het geval van de moderne rijksmonumenten”.

3

actueel<

Vrijdag 5 april 2013 > Den Haag Centraal

In navolging van het Louvre en het Scheepvaartmuseum

Gemeentemuseum wil glazen overkapping binnentuin Door Egbert van Faassen en Annerieke Simeone

De overkapping van het Scheepvaartmuseum noemt Tempel als voorbeeld. > Foto: PR

Als het aan museumdirecteur Benno Tempel ligt, krijgt de binnentuin van het Gemeentemuseum binnen een jaar een glazen overkapping. Door de tuin bij de zalen te betrekken moet de routing, het traject dat de bezoeker binnen het museum aflegt, veel helderder worden voor het publiek. Daarnaast zou de overkapte ruimte als ontmoetingsplek kunnen dienen, want zo vindt Tempel ‘een museum van de 21e eeuw heeft nu eenmaal een goede publieksruimte nodig’. Tempel die zag hoe goed het dak boven de binnenplaats van het Amsterdamse Scheepvaartmuseum werkte, denkt dat de nieuwe ruimte van zo’n 800m2 niet alleen een aanwinst is voor het museum zelf, maar ook voor de stad. “In Den Haag is er geen enkele plek waar je grote walking dinners kunt geven in zo’n mooie omgeving. En met onze modecollectie kunnen we daar prachtige modeshows houden. Onze hal leent zich daar qua ruimte en akoestiek niet voor”. Volgens Tempel heeft Hendrik Petrus Berlage, de ontwerper van het ge-

Benno Tempel, directeur van het Gemeentemuseum. > Foto: PR

bouw, de binnentuin altijd al als ontmoetingsplek gezien. “Maar door de strengere museale eisen, kun je niet

zomaar de deuren open laten staan. Dan gaat het hele klimaatsysteem door de war”. Architectenbureau Braaksma & Roos, die eerder een grondige renovatie voor het museum uitvoerde, is gevraagd een ontwerp te maken, rekeninghoudend met historische pand. “Het wordt een zwevend dak, we gaan niet boren. Acht zuilen dragen als pergola’s het dak. In stijl van Berlage, die heeft eerder al acht van dit soort pergola’s gebruikt in het gebouw, zoals bijvoorbeeld bij de entreehal. Zo’n constructie is de meest logische en goedkope oplossing”. De kosten bedragen volgens Tempel zo’n drie à vijf miljoen euro. Het museum gaat zelf op zoek naar financierders. Met de overkapping schat Tempel zo’n 150.000 euro per jaar terug te verdienen. Wat er gebeurt met het grote beeld ‘Rose and tower’, ontworpen door Sol Lewitt, dat nu in de tuin staat, is nog onduidelijk. Het beeld van Sol LeWitt zou een andere plek moeten krijgen. Het zal in ieder geval niet verdwijnen, zo benadrukt Tempel. “Mijn gevoel zegt dat het in de tuin van het Fotomuseum, bij tijdsgenoot Donald Judd goed zou passen”.

Asta: bioscoop, disco, nu casino Door Annerieke Simeone

In nog geen maand krijgt ‘de’ Asta een nieuwe bestemming: het Rijswijkse concern Sir Winston Leisure Center opent op donderdag 2 mei een gloednieuw casino aan het Spui. Het bedrijf, gerund door drie families, ruilt het voormalige Swiss Casino aan de overkant in voor Asta. Wat er met Casino Spui gebeurt, weet de oprichter

van Sir Winston Leisure Center, Harry Ballemaker, nog niet. Wel is hij verheugd dat hij kan verhuizen. “De Asta is een prachtig gebouw”, aldus Ballemaker. . Dat zullen veel Hagenaren met hem eens zijn. Het gebouw, vernoemd naar de Deense artieste Asta Nielsen, werd in 1921 geopend als theater. Niet alleen de omvang, ook ontwerp en inrichting van de hand van architect J. van der

De jackpot winnen kan binnenkort bij Asta. > Foto: PR

Weele en kunstenaar Chris Lebeau waren prestigieus. Later deed Asta dienst als bioscoop en als discotheek. Voor Haagse begrippen was het met zijn 1200 zitplaatsen een kolossale bioscoop. Beroemde dj’s als Armin van Buuren, DJ Tiësto, Carl Cox en Sander Kleinenberg traden er op. De uitstraling van het nieuwe casino wordt luxueus met veel marmer en goud. De Lammertink-groep die het ontwerp gemaakt heeft, mag van Sir Winston Leisure Center nog geen beeldmateriaal leveren aan de pers, maar op een voorlopig ontwerp dat op de site staat van het bouwbedrijf, is te zien dat er voornamelijk gokkasten geplaatst zullen worden en geen speeltafels. De organisatie, die nog een beetje geheimzinnig doet over het project, kan wel vertellen dat dit onderkomen breder en dieper wordt dan het Casino Spui. Ook denkt zij meer mensen te trekken dan voorheen. “Nu trekken we vooral hardcore spelers, Asta moet toegankelijk worden voor iedereen. Van zakenmannen die even stoom afblazen na een drukke werkdag tot de Chinezen uit Chinatown. Maar ook oude vrouwtjes die een potje bingo willen spelen met een kop koffie en een gebakje erbij zijn welkom, aldus een woordvoerder. De drankjes en hapjes hoeven de spelers niet zelf te betalen, die krijgen ze van de zaak, net als nu al het geval is. Aan een horecagelegenheid wordt nu nog niet gedacht. “We zijn geen Holland Casino. Misschien dat er af en toe een optreden is, maar dat is niet onze core business, bij ons draait het echt om het spelen”. Hoeveel speelautomaten er in het nieuwe casino komen te staan, zegt Ballenmaker nog niet te weten. “Dat bepalen we pas als zo alles netjes is opgeleverd”.

Asta Casino, opening 2 mei, dagelijks geopend van 09.00 tot 01.30 uur.

Wethouder Baldewsingh speelt het spelletje goed mee. > Foto: PR

Leefstijlcentrum in Schilderswijk PvdA-wethouder Rabin Baldewsingh, zichtbaar enkele kilo’s afgevallen, opende vorige week een leefstijlcentrum in de Schilderswijk. Het centrum is bedoeld om jongeren op een ongedwongen wijze kennis te laten maken met een andere manier van bewegen. Het centrum is gevestigd in het sportcomplex aan de Rubensstraat. De gemeente betaalde er aan mee. Maar daar bleef het niet bij. Het centrum kreeg ook alle steun van bijvoorbeeld fysiotherapeut Eric-Jan van Daatselaar met een praktijk aan de

Frankenslag en de Amsterdamse Veerkade. Ook de GGD hielp. Realisering werd daarnaast mogelijk door de Haagse Hogeschool, waar het voormalig PvdA-Kamerlid en huisarts Rob Oudkerk sinds vijf jaar lector Leefstijlverandering Jongeren is. “Zo’n centrum wilde ik vijf jaar geleden al”, aldus Oudkerk. Hij waarschuwde dat wanneer jongeren niet voldoende bewegen, het overgewicht een steeds groter probleem wordt. “Het centrum zit op een goede plek want hier woont veel ongezonde jeugd die te weinig beweegt”, stelde Oudkerk.

4>varia

Den Haag Centraal > Vrijdag 5 april 2013

stadsmens

Kunstenaars pakken na jaren als bluesduo muziek weer op De naam was er meteen: ‘Mannish Boy’. De titel van dit nummer van bluesgigant Muddy Waters past bij hen, vinden zanger Rudy Martina en pianist Cees Post. “Het is slang voor ‘mannen met jongensachtige trekken’. Goed gekozen dus”, grinnikt het bluesduo. In de jaren zestig vormden beiden met Chris en Peter van Dijk ‘This Side Up’, de formatie die volgens insiders tot de betere Rythm & Bluesgroepen van Den Haag behoorden. Zo’n tien jaar later speelden Martina en Post opnieuw met elkaar, toen met vier anderen in ‘Headline’. Ze stopten in 1977. Na een try-out in 2010 op een festival in Bruinisse besloten ze, gesteund door de reacties van het publiek, als duo te beginnen. Inmiddels zijn er optredens geweest in onder meer Muzee Scheveningen en in ‘De Maatschappij’, een muziekcafé in de Keizerstraat. De stichting Art & Jazz gaf de twee een zetje met deze optredens. “Nu moeten we zelf aan de weg gaan timmeren”, weten ze. En Martina: “We spelen voornamelijk eigen nummers en een paar bluesklassiekers, zoals ‘Sitting on the top of the world’ en ‘It hurts me too’. Maar ook die gaan we vervangen door eigen muziek en tekst”. Daarin haakt Rudy Martina vaak in op de actua-

den. Ik gebruikte die als stemtraining. Er traden veel bekende Haagse bands op. Ook Anouk zong er vaak; ze was toen zo’n zestien, zeventien jaar”. Beiden combineren soms de wereld van de beeldende kunst met muziek. Toen Rudy Martina een jubileumtentoonstelling in Oosterbeek had, vroeg de galeriehoudster hem ook op te treden. “Cees en ik hebben wat jazzklassiekers gebracht, waaronder ‘All of me’”, zegt hij. De kunst van Martina omvat ‘organisch abstracte schilderijen’, vertelt hij. De grafisch constructivistische sieraadobjecten die Post ontwerpt, worden door ingewijden omschreven als ‘beeldende kunst op de vierkante millimeter’. In een boek over hem staan afbeeldingen van onder meer bijzondere broches en ringen. “In mijn werk gaat het om minimalisatie; om alles zo klein mogelijk te houden”, zegt Post. “Dat geldt nu ook in mijn muziek. De toeters en bellen zijn er vanaf. De vorm waarvoor we gekozen hebben is alleen zang en piano”. Martina valt bij: “En voor bluesachtige muziek. Je kunt daarin echte emoties uiten. De blues komt van binnenuit en is tijdloos”.

van Curaçao, volgde in diezelfde periode de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Tussen 1976 en 2008 maakte hij in en om Den Haag diverse muurschilderingen. Martina en Post halen met genoegen herinneringen op aan de beginperiode van ‘This Side Up’, halverwege de jaren zestig. Post: “We hebben zelfs nog een opname van onze allereerste repetitie”. Martina vult aan: “Peter speelde bas, Chris drums en Cees piano, trompet en mondharmonica. We hadden geen leadgitaar en waren eigenlijk de eerste Nederlandse Rythm & Bluesgroep met een donkere zanger”.

Pianist Cees Post en zanger Rudy Martina spelen voornamelijk eigen nummers. >Foto: Mylène Siegers

liteit. ‘Riots in the streets’ bijvoorbeeld, dat Cees Post op muziek zette, gaat over de economische crisis in Spanje. “Ze waren arm, werden rijk en zijn nu weer arm. De Spanjaarden dachten dat zij het paradijs hadden, maar gaandeweg zijn ze erin verdwaald”, licht hij zijn tekst toe. Hun vriendschap is stevig en met de

broers Van Dijk, die sinds vele jaren in Frankrijk wonen en werken, is er nog altijd contact. Behalve in muziek vonden ze elkaar ook in de beeldende kunst. Sieraadkunstenaar Cees Post zat in de jaren zestig op de Vrije Academie, evenals Peter van Dijk. Grafisch ontwerper en illustrator Rudy Martina, afkomstig

Trouwen In 1970 hield de bluesformatie op te bestaan. Post ging trouwen en verhuisde naar Tilburg. Onder de naam ‘Solitaire Musicman’ zong en speelde hij daar piano, orgel, blokfluit en drums op onder meer popfestivals. Tussen 1974 en 1977 waren ze weer verenigd in ‘Headline’. Daarna zong Martina bij diverse bands, zoals Dizzy Daisy en ‘Kolonial Fruit’, funk en rock. Om in vorm te blijven was hij ook geregeld te vinden in muziekcafé De Pater in de Papestraat. “Daar werden op woensdagavond bluessessies gehou-

Joke Korving

Ingezonden mededeling

bus 22

tram 1

aat instr

Du

Helmstraat

53

Doornstraat

tram 11

za. 6 en zo. 7 april 2013 van 11.00 tot 17.00 uur

bus 21 r

n Va

Deelnemers:

Do

at tra ps

52

Do

en str aa t

an

Fr an k

ikla

or

ois

lag

ens

n

Fra nk

laa

nç Fra

ten Sta

P Marins urit sp

Fra nk

lein

ens

tra

at

We std uin

an

Do

tla

el ev

Fre de

n ar

rik

nb

de

He

Ol

ndr

n va

n

we g

g we

n ha

tra at

se

Jo

a sla Prins Maurit

ns

ing

or

ns tra at

n ve he Sc

g sla (op alfabetische volgorde) Johan en nk van Fra Oldenbarneveltla 52 Carin Anderson an 47 46 45 39 51 50 49 48 10 Els van Asten 38 46 Nicolette Bénard 44 37 53 Sylvia de Boer 43 t bus 22 33 Olga van Buul 40 straa g 36 a n l t s e aa en 30 Maria Cardelli rss 35 31 imstr 42 rank Ae e n F rH Va 41 28 Els Carlier e 34 d an Prins Mauritslaa n 2 Catherine Clar 33 V 30 29 at tram 17 22 Iefke Cochius tra s iijs 32 t a u a 20 Annick Craanen tr sB ns ulu vie Pa Vi 25 Greta Cune at tra es t 39 Anne-Mie Devolder ov aa str nH tram 1 ek Te 12 Sandra Didden be at rn 27 P o tram 17 tra rin 28 Ho 25 23 37 Irene van der Does de Bye jks sM n wi s au Va i 26 B en le 22 rit n 24 42 Carola van Drunen Littel tin sla nB laa Va ck an er Va nW w str 21 ho 10 ee aa 26 Inge Duin 11 en de t Eis va nD 32 Georgie van Gendt ijk ve Va 20 lds nB 50 Hans Hagendoorn 15 13 12 tra 17 eu at nin 51 Björn van Hamel ge 14 Sta ns 16 te tra nla 38 Jantien Hoogendoorn at 18 an 40 Maarten van der Hout 16 Hetty Huveneers World Forum Centre 29 Dorine Kleinloog An 19 to 31 Petra Knötschke nie Du yc 35 Marjolein Knottenbelt ks tra at 7 Marjan Kuivenhoven 9 Statenplein 9 8 49 Wolf Lange Cat sheuvel 8 Nelleke Lettinga Willem de Zwijgerlaan 41 Lydia Lindo-T. v. B. GEM 14 Nicole Lousberg 1 9 Inez van Maanen Gemeente43 Elizabeth Mink museum 7 t Omniversum 45 Natascha Morsink aa 4 str 6 ius 27 Agada Oosterbaan ins 5 He ie n Museon t 18 Ingrid van Polen a o a t elstr Frederik An Bore 48 Ingrid Rekers Hendrikplein Ae r tv an 15 Anneke Roeleveld 3 de rG o 23 Violet Roest t t aa an raa str t s yla o 19 Margot Rood Lo ius n ed s a n in nn tla Va e it He K 2 t 34 Maarten Ruijters eW nie en to sd eli An sid rn 47 Roeline Ruules Pre Co 17 Yvon Scharis bus 21 11 Jenny van der Scheer 44 Resie Schlooz 3 Danielle Stabel 24 Veronica Terlingen bus 24 bus 24 36 Sandra Thie tram 11 4 Sylvia de Tombe 6 Wim Verbakel 5 Queenie Visser Het Statenkwartier is bereikbaar met : 21 Nies de Vuijst tram 1, 11 en 17 13 Joyce Weber bus 21, 22 en 24 NB. Er kan op de expositielocaties niet gepind worden. at

Joha

Jac ob

raat

raat

an ersla oud

h Stad

uwst

an

at

nstra

rikla end

ckst Duy

n Pa

nie Anto

rik H

e ynd en E

a Adra

d Van

e Fred

ra gkst

laan

aat dtstr

in evern

elan

Sling Van

er etzela

B Van

Van Bo

at

Ontwerp: Martine van Wamelen

n de

Wittl

aan

how erla

Eise n

raa t

Ho pst

Slin g

Van

Van

an

ijks traa t

Ble isw

Van

Fre de

ela

Bev ern

ndt

ing

kst

stra

at

raa t

Fra nke

rik

nsla

He

g

nd rikla

an

Van Aer s

sen stra

aat str

on els

Van Boetzelaerlaan

Ma

es

t aa st r

t traa

less

b Gil

Jaco

5

actueel<

Vrijdag 5 april 2013 > Den Haag Centraal

‘Rode Olifant’ met flair Het Amsterdamse bedrijf ‘Spaces’ heeft kantoor de Rode Olifant in gebruik genomen. Dankzij zorgvuldig herstel is het atrium weer één van de mooiste ruimten van de stad. Voor 175 euro per maand kun je werken met een espresso onder handbereik. Door Casper Postmaa

De Haagse onroerendgoedmarkt zucht, net als die van heel Nederland, onder de leegstand, maar het Benoordenhout heeft nog een extra probleem want daar staan al jaren enkele hoogwaardige rijksmonumenten leeg. Want monumenten zijn mooi, maar in tijden van crisis onverhuurbaar. Zie het Berlage-kantoor aan de Groenhovenstraat, Jan Wils op de hoek van de Bronovolaan en ook de Rode Olifant zou zo in dit rijtje passen. Zoù, want het markante Petrolea, zoals het kantoor oorspronkelijk heette, toen nog van The American Petroleum Company (later Esso), heeft weer voor twintig jaar een huurder.

PvdA-wethouder Henk Kool gaat in mei voor vier dagen op werkbezoek naar China. Hij reist samen met een delegatie van de WFIA (WestHolland Foreign Investment Agency, een samenwerkingsverband tussen een aantal gemeenten zoals Delft en Den Haag dat Chinese bedrijven moet aantrekken). Doel van de reis is het verstevigen van bestaande relaties. Sinds de PvdA-wethouder drie jaar geleden aantrad, is dit zijn achtste dienstreis naar China. Deze keer hoopt hij onder meer dat de Chinese vliegtuigmaatschappij Hainan Airline zich meer gaat richten op vluchten naar Rotterdam-The Hague Airport. Het gaat dan om overstapvluchten, bijvoorbeeld vanaf een Duits vliegveld waar grote vliegtuigen vanuit China landen. Vanuit Duitsland moet dan met een kleiner toestel koers gezet worden richting Rotterdam-The Hague Airport.

Minister opent nieuwe boulevard Minister Melanie Schultz van Haegen (infrastructuur en milieu) opent zaterdag de nieuwe boulevard. Vanaf eind 2009 is aan de Haagse boulevard gewerkt. Hoewel het werk aan het zuidelijk deel nog niet helemaal klaar is, wordt de opening met enig feestgedruis gevierd. Verwacht wordt dat het werk voor de zomer geheel geklaard kan worden. De vernieuwing van de boulevard was noodzakelijk, omdat de veiligheid door het gestegen zeeniveau onvoldoende was geworden. De gemeente wilde van die werkzaamheden gebruik maken om de boulevard ook economisch aantrekkelijker te maken. De inmiddels overleden Spaanse architect Manuel De Solà-Morales heeft het ontwerp voor de nieuwe boulevard gemaakt. De opening vindt plaats in tegenwoordigheid van onder anderen de Haagse burgemeester Van Aartsen en wethouder Norder. Na de openingsplechtigheid in het Museum Beelden aan Zee is er een feestelijk programma buiten op de boulevard. De openingshandeling is gepland rond 11 uur.

Het probleem leek hetzelfde als in de andere monumentale kantoren: de fraaie architectuur leverde een flinke meerwaarde op, maar dat voordeel werd teniet gedaan door de buitensporig royale indeling, die niet bij een moderne bedrijfsvoering past. Een groot deel van de inhoud was er slechts voor de sier, zoals het atrium en de 5-meter hoge plafonds in de kamers. Kortom, veel ruimte, weinig vierkante meters en een prijs die voor de meeste huurders te hoog was. Maar in tegenstelling tot de panden van Wils en Berlage kon Petrolea wel worden gered, al keken nogal wat Hagenaars met scepsis (‘het zal wel antikraak zijn’) naar de nieuwe huurder. Spaces is een Amsterdamse onderneming die onder het motto ‘working can be fun’ zzp’ers en kleine huurders aan zich wil binden. Nu Spaces voor het eerst de deuren aan de Zuid-Hollandlaan heeft opengezet, blijkt de scepsis onterecht: in de Rode Olifant, een naam uit de tijd dat advocatenkantoor De Brauw Blacksone in het pand zat, is de luister uit de beginjaren hersteld. Het is zelfs niet gewaagd te veronderstellen dat het interieur van het door De Roos & Overeijnder (19211924) ontworpen gebouw er nu nog stralender bijstaat dan in jaren dat de ingenieurs van Esso er probeerden de oliewereld te controleren. Blondbruin Pronkstuk van het vernieuwde kantoor is het atrium dat in de tijd van De Brauw was volgestopt met boeken. Nu is de hal dankzij de verticale stroken blondbruin marmer en de hoge lichtinval opnieuw één van de mooiste architectonische ruimten in de stad. Dat past goed bij het concept van Spaces, dat inzet op een swingende stijl van ondernemen waarmee al succes is geboekt op de Amsterdamse Herengracht en de Zuidas. Een aansprekende ontmoetingsplek is daarin essentieel omdat Spaces voor € 175,– per maand abonnementen aanbiedt aan de zogeheten members: zzp’ers die het atrium met strakke koffiebar, als domein hebben. Groepsgewijs staan zit/ werkmeubels, ook in de zijzalen, die zijn aangepast aan de single-werkzaamheden van de kleine ondernemers. Huurders die een eigen kantoor willen huren, worden verwezen naar de hoger gelegen etages. Ook daar is de ontmoeting tussen het klassiek-modern uit de jaren twintig en ingehouden eigentijds design een feest. Overal is het verleden opgepoetst, dat geldt met name voor de art-deco lampen die verwijzen naar het industriële verleden van het pand. De overtreffende

Henk Kool weer eens naar China

Stanley A. in beroep Stanley A., de man die een einde maakte aan het leven van de 15-jarige Ximena Pieterse uit Nootdorp, gaat in hoger beroep, meldt RTV West. De man, die sterk verminderd toerekeningsvatbaar is, werd veroordeeld tot zeven jaar cel en dwangverpleging. A. doodde Ximena, die bij de Haagse Rugby Club speelde, vorig jaar februari met twintig messteken.

Prijsvechter easyHotel opent filiaal Het atrium van de Rode Olifant is weer een van de mooiste ruimten van de stad. >Foto's: Bart van Hoek

trap zijn de luxueuze vergaderkamers waar de aandeelhouders bijeenkwamen. Fraaie, door de Amsterdamse School geïnspireerde wandbetimmeringen, en weer die geheimzinnig geelstralende lampen. Zelfs onder de kap gaat het spektakel door, zaalachtige vertrekken met grote glaspartijen, als ware het een zolder in Parijs. Nog te huur! Wellicht is het de toekomstige gebruikers toegestaan om ook de toren, de slurf van de olifant, te betreden. Het verhaal gaat dat het torentje er slechts is gekomen omdat Esso de collega’s van Shell, die verderop hun hoofdkantoor hadden en hebben, de loef af te steken, want Petrolea werd daardoor enkele meters hoger dan dat van de Shell-jongens. Het lef en de flair uit die dagen is teruggekeerd in de Rode Olifant. Dankzij Spaces.

Eén van de fraai betimmerde vergaderzalen.

Na Amsterdam opent easyHotel een tweede vestiging en wel in Den Haag aan de Parkstraat. Net als easyJet richt easyHotel zich op het ontvlechten van diensten. Zo is er geen ontbijt mogelijk. Daardoor kunnen alle 109 kamers goedkoop blijven en zorgt het hotel voor een economische impact in de vestigingsplaats. Dat er een tekort is aan kwalitatief goede budgethotels in Den Haag, is volgens de directie te merken. Nu al krijgt de keten reacties binnen van bedrijven in de omgeving. Voor een tweepersoonskamer van twaalf m betaalt men vanaf € 49,– per nacht. Om de prijs laag te houden ontbreken zaken als roomservice, minibar, ontbijt, kledingkast en een wake-up call service. Wereldwijd heeft easyHotel twintig vestigingen in de grote steden van Europa en het Midden-Oosten. Vorig jaar opende het eerste hotel in Afrika, in Johannesburg, haar deuren. Het budgethotel wordt op 27 mei feestelijk geopend. Voor meer informatie: www.easyhotel.com.

6>Varia terugblik

Den Haag Centraal > Vrijdag 5 april 2013

foto’s uit het haags gemeentearchief

Proud Existence De Haagse heavy metal band Proud Existence werd in 1980 opgericht en bestond uit vocalist Alex Roest, het gitaristenduo Coen Petri en Ben Bijl aangevuld met de ritmesectie Ron van Dijk, basgitaar en René Vletter, drums. In 1983 bracht het kwintet in eigen beheer de eerste en enige on-

‘Superb power metal everyone should know about’ getitelde demo uit. Deze demo was overtuigend genoeg voor het Paladyn label om de Haagse groep een contract aan te bieden. De platenmaatschappij Paladyn bestond maar kort en bracht slechts drie platen op dit label uit, waar ‘The Trial’ van Proud Existence uit 1984 er één van was. Drie van de nummers van de demo kwamen op deze langspeelplaat terecht, aangevuld met enkele nieuwe tracks. Onder vinylverzamelaars over de hele wereld geniet deze LP vandaag de dag een ware cultstatus. Op veilingsites als e-Bay of Marktplaats wordt

soms grif geboden op een origineel exemplaar. Er zijn gevallen bekend dat er elpees rond de $ 65 van eigenaar wisselden. Er is in 1993 ook een illegale bootleg CD van ‘The Trial’ op de markt gekomen. Deze CD is tegenwoordig haast onvindbaar. Het één na laatste wapenfeit van Proud Existence dateert van 1985, toen via het Iceman label de single ‘Metal Power V’ verscheen, met tracks van vier verschillende groepen. De bijdrage hieraan van Proud Existence bestond uit het nummer ‘Blind Folded’. Dat was het vierde nummer van de originele demo dat niet op ‘The Trial’ terecht was gekomen. De ‘Metal Power’ serie werd in een kleine oplage uitgebracht. Dat betekent dat tegenwoordig diep in de buidel getast moet worden voor een gaaf exemplaar. In 1988 verscheen van Proud Existence het nummer ‘Castles In Black’ op de verzamelelpee ‘Teutonic Invasion Part 2’ die via het destijds toonaangevende en internationaal opererende platenlabel Roadrunner Records verscheen. Velen dachten dat de doorbraak voor de Haagse band nabij was. De groep hield echter op te bestaan. Bassist Ron van Dijk verkaste naar de Haagse thrash metal groep De-

Proud Existence vlak voor een optreden op 6 maart 1987 in het Paard van Troje. >Foto: Coen Dijkhuizen

mentia, die in 1995 de overtuigende CD ‘Watching The Dawn’ uitbracht. Coen Petri verruilde zijn gitaar voor een basgitaar en sloot zich aan bij de Haagse AC/DC tribute band Rosie. Van de overige leden is momenteel onbekend waar of hoe zij hun muzikale carrière vervolgden. Er is zeer weinig informatie over Proud Existence vastgelegd tijdens

het bestaan van de groep. Het lijkt er dan ook op dat de geschiedenis van de Haagse groep het van de mondelinge overlevering moet hebben. De reacties op de muziek van Proud Existence zijn anno nu echter nog steeds louter positief, getuige uitspraken op diverse websites als ‘superb power metal everyone should know about’, ‘classic heavy metal’, ‘great band!’,

‘another great piece of Dutch heavy metal!’ of ‘awesome heavy metal from the Netherlands that needs to be experienced’. Alles overziend was Proud Existence een prachtige bloem die in de knop bleef en nooit tot volle bloei kwam. Koen Bakker

Ingezonden mededeling

Belastingadvies in het hart van Den Haag Smit en de Wolf is hèt accountants- en belastingadvies-

de Wolf de kwaliteitsslag kunnen maken die heden ten

kantoor in Den Haag. Van starter tot middelgroot

dage van een accountantskantoor mag worden verwacht.

MKB-ondernemer bent u voor accountancydiensten, administratieve werkzaamheden of gedegen belasting-

Bent u benieuwd hoe Smit en de Wolf ook u of uw

advies bij Smit en de Wolf aan het juiste adres.

onderneming kan bijstaan in uitdagende tijden? Neem gerust contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek.

Smit en de Wolf is door haar meer dan 35-jarige historie een betrouwbare en deskundige partner van ondernemend

Met een gerust hart ondernemen begint hier.

Den Haag en omstreken gebleken. Door investeringen in jonge en ondernemende specialisten met ervaring bij verscheidene grotere accountantskantoren, heeft Smit en

Scheveningseweg 10 • 2517 KT Den Haag 070 356 07 95 • [email protected]

www.smitwolf.nl

7

regio<

Vrijdag 5 april 2013 > Den Haag Centraal

Geen vertraging voor Rotterdamsebaan

‘Friemelen’ in dichtbevolkt gebied je moet toch ook nog onder de Vliet door’. Boren is een relatief dure techniek, dus je kiest er alleen voor wanneer het niet anders kan. Helemaal zonder overlast zal het niet gaan. Volgens Janssen merk je van het boren niet veel, maar daar waar je begint met boren is veel bedrijvigheid. Janssen: “Wij weten nog niet aan welke kant van de tunnel de aannemer zal beginnen, maar we vermoeden dat dat in de Vlietzone is”. Daar verrijst te zijner tijd het logistieke bouwcentrum. Op de plek tussen pretpark Drievliet en Golfbaan Leeuwenbergh, daar waar

Door Gilles Boeuf

De Rotterdamsebaan, de nieuwe verbindingsweg tussen knooppunt Ypenburg en de Binckhorst, gaat door zoals gepland. De bezuinigingen op verkeersprojecten van het ministerie van Infrastructuur en Milieu hebben geen gevolgen voor de planning. De presentatie van het project aan aannemers, installateurs en ingenieursbureaus heeft inmiddels plaatsgevonden. Projectdirecteur Paul Janssen, specialist in geboorde tunnels, blikt vooruit op zijn derde tunnelproject. Het deel van de Rotterdamsebaan dat door een boortunnel vanuit de Vlietzone onder Voorburg-West doorgaat, heeft veel voeten in de aarde gehad. In het voorjaar van 2012 is tussen de gemeenten Den Haag, Rijswijk en Leidschendam-Voorburg overeenstemming bereikt over de precieze plaatsing van de tunnel. Een eerdere variant stuitte op veel verzet van bewoners uit Park Leeuwenbergh in Leidschendam-Voorburg. De in- en uitgang van de tunnel in de Vlietzone zou te dicht bij de huizen zijn gepland. Uiteindelijk werd er geld gevonden voor een nieuwe variant waarbij de tunnel driehonderd meter verderop uitkomt: de zogenaamde variant ‘+ 300’. Nu de planning geen vertraging oploopt en de interesse van bouwbedrijven is gewekt, zal in 2014 het boren beginnen. Paul Janssen: “Op topsnelheid boren wij 15 meter per dag met een boorkop die een diameter van 10 meter heeft”. Overlast De man die ook projectleider was van de aanleg van de Haagse Hubertustunnel en de Noord-Zuid lijn in Amsterdam, snapt wel waarom geboorde tunnels vaker voorkomen. “We zitten steeds meer in een dichtbevolkt gebied te friemelen waarbij het vermijden van overlast steeds belangrijker wordt”. Zo kun je volgens hem natuurlijk ‘niet half Voorburg platgooien en

Paul Janssen start aan zijn derde tunnelproject. >Foto: gemeente Den Haag

de ingang van de tunnel wordt geplaatst. Van de golfbaan worden drie holes verlegd en voor Drievliet wordt een nieuw parkeerterrein aangelegd omdat het boren dwars door de huidige parkeerplaats gaat. De boorkop dringt op 24 meter diepte door het zand. Dat is de meest draagkrachtige laag. Daar bestaat de bodem uit zand en dat blijkt het meest stabiel. De werkzaamheden aan de Rotterdamsebaan zullen wanneer alles loopt als gepland in 2019 worden afgerond. De groene stippellijn midden op de foto geeft de tunnel weer. >Foto: gemeente Den Haag

Voor meer informatie: www.denhaag.nl/rotterdamsebaan

Bezuinigingen gaan niet door

De gemeenteraad van Rijswijk gaf het college van B en W een moeilijke opdracht. Met € 200.000 bezuinigingen op het programma moest het college tevens nieuwe richtlijnen ontwerpen

voor het subsidiestelsel. Instellingen op het gebied van cultuur, zorg en welzijn vreesden voor hun financiering en inderdaad, de regels werden aangescherpt. De gemeente Rijswijk verstrekt ongeveer 9,7 miljoen euro per jaar aan subsidies. Op de begroting van de gemeente is dat 6,7 %. Het college inventariseerde alle subsidies en toetste vervolgens de subsidies aan de nieuwe regels. De leidende vraag daarbij was: “Kan het gesubsidieerde veld anders of beter georganiseerd worden?” Kortom: Hoe noodzakelijk is de subsidie? Voorgestelde regels waren bijvoorbeeld of het geld wel aan puur Rijs-

wijkse instellingen ten goede zou komen en ook of een instelling geen mogelijkheid had commercieel meer geld te genereren. Opgelucht Trias, het centrum voor de kunsten, zou een korting krijgen van 78.000 euro. De directeur van Trias, Patty Jacobs, maakte zich veel zorgen over de verschraling van het aanbod van culturele activiteiten voor met name de jeugd. Veel vrijwilligersorganisaties zouden 10 procent moeten inleveren en de scouting en het ouderenwerk zelfs 25 procent. Voor scoutinggroep Meeuwen Watergeuzen zou de subsi-

die zelfs in z’n geheel stoppen. De instellingen kunnen nu opgelucht adem halen. De Rijswijkse scouting voerde veel actie tegen de korting op de subsidie en organiseerde zelfs een ludieke actie voorafgaand aan de vergadering van de gemeenteraad. De bezuiniging op juist de scouting, maar ook op de ouderenzorg, werd door alle partijen te zwaar bevonden. In het coalitieakkoord van het huidige college staat bovendien dat Rijswijk het huidige voorzieningenniveau zoveel mogelijk intact wil houden. Dat maakt het lastig om rigoureuze keuzes te maken en flinke bezuinigingen door te voeren.

Bouw RijswijkBuiten begint deze week Rijswijk – Deze week wordt de eerste paal geslagen van de nieuwe Rijswijkse woonwijk RijswijkBuiten. Het eerste gedeelte dat gebouwd wordt, krijgt de naam ‘De tuinen van Sion’. De woningen van ‘De tuinen van Sion’ gingen afgelopen september al in de verkoop en tachtig procent is inmiddels

Comeback kid

Onze Lieve Heer zal nu wel snel op aarde terugkeren. Natuurlijk, we hebben wel vaker types gehad die hem claimden te zijn. Maar de misverstanden in het ondermaanse beginnen zodanige vormen aan te nemen, dat het hoog tijd wordt voor ‘The Real One’ om één en ander recht te zetten. De Bijbelse woorden zijn inmiddels niet veel meer dan een ‘template’ (blauwdruk, ik zeg het er maar even bij) voor menig driest televisieconcept.

Raad wijst herijking subsidies af

Rijswijk – De Rijswijkse gemeenteraad heeft deze week het nieuwe subsidiestelsel afgewezen. Partijen bleken het oneens over de invulling van de nieuwe regels die het college voorstelde. De bezuinigingsopdracht van € 200.000 komt daardoor te vervallen. De instellingen die gekort zouden worden, krijgen voor deze begrotingsperiode dezelfde subsidie als voorheen.

verreck

verkocht. Woningen in de wijk die volgens de gemeente Rijswijk de duurzaamste wijk van Nederland moet worden. Die duurzaamheid bestaat uit een combinatie van energiezuinige maatregelen die in één wijk samenkomen. Maatrege-

len die op zich al bekend zijn maar nog niet gecombineerd zijn toegepast. Voorbeelden van die duurzame maatregelen zijn: een warmtepomp die warmte uit de bodem haalt waarbij water vanuit de bodem via een gesloten circuit naar het huis wordt gebracht. Een ventilatiesysteem dat reageert op de aanwezigheid

van mensen in een ruimte. Een douche die warmte uit het wegspoelende water haalt en huizen met zonnepanelen die in hun eigen energiebehoefte voorzien. De totale wijk Rijswijkbuiten zal in 2023 gereed zijn. Er zullen dan 3.500 nieuwe duurzaam gebouwde woningen staan.

Dat volkszanger Wolter Kroes (‘Viva Hollandia!’, ‘Ik heb de hele nacht...’) een aria uit de Mattheus Passion aan het kruis spijkerde, kunnen we nog wel een eigentijdse variant op het lijdensverhaal noemen. En ook de verwikkelingen in de heftige EO-show ‘De pelgrimscode’ zullen het Opperwezen met gepaste deernis vervullen. Nooit gezien? Het gebruikelijke groepje aselect opgetrommelde Half Bekende Nederlanders houdt in een Ethiopisch dorpje een hectisch wedstrijdje. De dorpskinderen worden daarbij tot een westers tempo opgejaagd, zoniet vertrapt, wat gezien hun non-obese verschijningsvorm nog bijna een prestatie is. De winnende berg hijgend welvaartsvlees krijgt van spelleider Bert van Leeuwen een gouden staaf. Die wordt aan het eind van deze uitgerekte pelgrimage vast omgesmolten tot Gouden Kalf. Zodat de Eredienst voor Televisus, god der kijkcijfers, op uitbundige wijze zal kunnen worden gevierd. Tot zover kan ik mij nog voorstellen dat God zijn Hand over Zijn Hart strijkt en Zijn Zoon nog maar liever even bij Zich houdt. Maar ja, dan is er The Passion. En nog wel in onze mooie stad achter de duinen. Met evangelisten als Xander de Buisonjé, Bløf (geen Haagse) en Marco Borsato’s discipel John Ewbank, die laatst nog een op alles lijkend afleggertje als ‘koningslied’ wist te slijten. Het zag er gelikt uit, met name de scène dat Jezus werd opgepakt op het strand. Al kwam de dreiging voor mijn gevoel minder van de musical-Judas dan van de levensgevaarlijk positie waarin de Heiland zich bevond: onder de krakkemikkige Pier. Uiteindelijk stond deze Jezus te zingen op de Hofvijver, hetgeen bij de heersende temperaturen minder miraculeus leek dan je zou denken. En dan die nieuwe paus, te belazerd om ons in het Nederlands te bedanken voor onze promo-bloemetjes. Eén en al transparantie, hoe hij over het Sint-Pietersplein rondkarde en af en toe een kind aflikte. Dus: Stuurt God zijn Zoon? Of overwint zijn grote gevoel voor humor? Dat hij ontegenzeggelijk bezit. Hij heeft tenslotte deze wereld geschapen. Marcel Verreck www.marcelverreck.nl

8>opinie

Den Haag Centraal > Vrijdag 5 april 2013

Haagse skyline staat voor twee miljard schuld Door René Strijland

Vol trots meldde burgemeester Jozias van Aartsen onlangs dat de skyline van Den Haag er het afgelopen decennium goed op vooruit is gegaan. Dat moge zo zijn maar komende vanaf Zoetermeer over de Utrechtse Baan zie je wel de torens maar niet de bijbehorende tekorten. Laten we die mooie dynamische torens eens op een rijtje zetten en de bijbehorende plantekorten in beeld brengen. Op links staat daar de zwarte woontoren van Vestia op het Rijswijkse Plein: de hoogste woontoren van Nederland en op de raarste plek. Ontwikkeld door de inmiddels ‘household-name’ Vestia directeur Eric Staal onder begeleiding van zijn Vestia President Commissaris Peter Noordanus. Als een team ontwikkelde dit tweetal begin vorig decennium deze toren met een overmoed die de voorbode zou worden voor het grootste financiële schandaal tot nu toe in deze eeuw. De toren zelf is nooit volledig verhuurd geweest: het was ook een beetje dom om appartementen voor 1500 euro per maand zonder parkeermogelijkheden te ontwikkelen. En dat op het Rijswijkseplein: dat wil geen huurder. Later is het aanpalende kantoorgebouw gekocht en gesloopt om toch maar die parkeerplekken te gaan bouwen: dat planonderdeel is meegesleept in de Vestia bouwstop en komt er nooit meer. De plantekorten van de toren zelf zijn peanuts vergeleken bij de derivaten2-miljard : alle huurders van Nederland mogen deze tekorten gaan betalen.

>Foto: Leo Oorschot

Vervolgens doemen daar de drie torens op op de plek van de gesloopte Zwarte Madonna: twee ministeries en een woontoren. Eén miljard euro kostte het geheel en dat komt dus keurig bij de staatsschuld. En dat niet alleen: de nieuwe ministeries trekken op grote schaal bestaande ministeries leeg: die kunnen dus afgeboekt worden tot 1 euro of misschien zelfs wel negatief na aftrek van de herbestemmings- of sloopkosten. Ziet het er dan niet goed uit zal van Aartsen roepen. Ja, voor 1 miljard zou het raar zijn als dat niet het geval zou zijn. De grap is dat eenieder de bestaande ministerietorens van Justitie en Binnenlandse Zaken esthetisch haatte. Maar als je nu oude en nieuwe architectuur naast elkaar zet dan groeit de waardering voor die goeie ouwe betonbouw. Initiatiefnemer van dit plan was ook weer voormeldde Peter Noordanus,

dit keer in zijn rol als wethouder. Onthou die naam. Noordanus werd bij zijn aftreden tot ereburger van Den Haag benoemd en afgaande op de tekorten die hij achterlaat is dat in ‘hindsight’ redelijk uniek te noemen. IJdelheid Vervolgens de überslanke Ministerievan-Onderwijs-toren: ook weer een initiatief van wethouder Noordanus, maar hier is het de ijdelheid van ING Real Estate gevoegd bij het amateurisme van Brabantse aannemer Heijmans die de rekening hebben betaald: een erkend hoofdpijndossier in ING kringen en één van de ‘bleeders’ van Heijmans: zie daarvoor ook de beurskoers terzake. Tot slot de twee torens boven op Babylon: inmiddels eigendom van alle Nederlandse burgers door de overname van SNS. In zijn laatste vergadering als wethou-

der loodste Noordanus dit plan plus die mislukte villawijk in het Westland, Vroonendaal, door de Raadscommissie. Toen al kon je voorzien dat beide plannen buiten alle proporties waren en elke grond voor sluitende exploitatie misten. De euforische stemming in het land duurde nog even voort maar uiteindelijk is die zeepbel dus ook gebarsten. Grofweg heeft die dynamische skyline van Den Haag een schuld van 2 miljard opgeleverd, te voldoen door huurders en belastingbetalers uit de rest van Nederland. Plus een groot aantal lege gebouwen en troosteloze bouwkavels. Tweedeling In de geschiedenis van de stadsontwikkeling van Den Haag valt de afgelopen 40 jaar een tweedeling te kenschetsen: het was de jonge politicus Adri Duivesteijn die Den Haag medio jaren zeventig wakker kuste met een

ongekend dynamische stadsontwikkelingspolitiek. Na heel veel woningbouw in en rond het centrum resulteerde dat uiteindelijk in de Stadhuisoperatie en de aanzet tot de Resident: zondermeer de top van Nederlandse stadsontwikkeling en misschien zelfs wel internationaal. Wethouder Peter Noordanus nam, onder overigens nog steeds niet geheel opgeloste Machiavelli-achtige wijze, het stokje van Adri Duivesteijn over. Noordanus wilde en kon niet in de schaduw van Duivesteijn staan en begon, nadat hij keurig de Duivesteijnplannen had afgerond, zijn eigen politiek: ‘Stadsreparatur’ noemde Noordanus dat, maar het leek meer op een jaloers broertje dat de blokkendoos van zijn veel talentvollere voorganger omtrapte: zie ook de Zwarte Madonna-affaire. Tot op de dag van vandaag kun je Noordanus op Haagse recepties zien rondscharrelen. Nog steeds bezig om zijn laatste ‘Stadsreparatur’ , de overbodige bouw van een nieuw muziekcentrum, er door heen te ritselen: ook weer een leuk tekort. Ereburger Noordanus heeft Den Haag 7 torens nagelaten met een schuld van 2 miljard, te betalen door de Nederlandse burger. En dan hebben we het nog niet over de tekorten van plannen die Noordanus in zijn rol als directeur BAM-AM her en der in het land heeft nagelaten. Maar, Van Aartsen heeft gelijk: het ziet er wel dynamisch uit! René Strijland is architect, projectontwikkelaar en oud-stedenbouwkundige van Den Haag

Spuiforum, de ‘pepernoten’ en het misbruik Door Peter Drijver

In augustus moet het voorlopige ontwerp van het Spuiforum klaar zijn. De gemeenteraad heeft daar heel stoer voorwaarden aan verbonden: een politiek debat over cultuur in deze stad eindigt veel te vaak in gekissebiss over geld. Het gebouw mag van de raad niet meer kosten dan 181 miljoen euro en dat moet ‘bewezen’ worden met een onafhankelijke kostendeskundige. Het is vreemd dat inmiddels alle adviesopdrachten openbaar zijn aanbesteed behàlve juist dat onafhankelijke kostenadvies. Toeval?

Hoe kan het college intussen zorgen dat het officieel niet duurder wordt dan ‘maar’ 181 miljoen euro? Dat doet ze door er virtuele pepernoten bij te verzinnen die witgewassen kunnen worden tot budget voor dat vermaledijde Spuiforum. Want we zeiden het eerder: het gebouw kost veel méér: de tekeningen zijn groter dan de vierkante-meter-staatjes suggereren en de vierkante meterpijzen zijn te laag. Let op. Als het Koninklijk Conservatorium naar het Spuiforum zou gaan dan neemt de gemeente het gebouw voor 5,5 miljoen euro over. Voor een leeg onderwijsgebouw is dat heel veel geld. Daarom maakt het college een nieuw

uw mening

bestemmingsplan waarin ze naar haar goeddunken hier gemengde functies mag realiseren: 70 meter hoog, 50.000 m2 oppervlak ten behoeve van kantoren en dienstverlening. Daarmee heeft ze aan haar eigen grond een waarde toegevoegd van 50.000 x 1250 euro = 62,5 miljoen euro waar de aankoopsom van het conservatorium nog moet worden afgetrokken. Die 57 miljoen ‘pepernoten’ kan de gemeente alleen verdienen als er een belegger of gebruiker komt die daar wil gaan bouwen. En dat kan nog heel lang duren. Ook al worden er naast nu ook nieuwe kantoren gebouwd, terwijl ze 100 meter verder al weer leegstaan.

Haagse Harry

Huisvuilvervuiling dat steeds meer mensen het niet meer zo nauw namen met het scheiden van huisvuil. Ik kan me niet voorstellen dat de ophalers dat uit eigen beweging doen, dus ik neem aan dat er bij de gemeente iemand is die zoiets roept als: ‘Heb je geen tijd dan flikker je de hele boel maar bij elkaar’. Foei! T. Sprong Den Haag Centraal verwelkomt ingezonden brieven van maximaal 200 woorden. De redactie behoudt zich het recht voor deze te redigeren. Vermeld altijd uw adres (en liefst ook uw telefoonnummer), ook wanneer u e-mailt.

© Marnix Rueb

In mijn omgeving (Benoordenhout), maar ook van mensen uit andere wijken hoor ik steeds meer klachten over het ophalen van gescheiden huisvuil. In Nederland zijn we in vergelijking met veel andere landen nog niet echt ver met scheiden van huishoudelijk afval. Maar ‘ons in Den Haag’ is al wel sinds vele jaren opgedragen in ieder geval het organische afval van de rest van het afval te scheiden. De voordelen daarvan worden geregeld breed uitgemeten. Niettemin komt het veelvuldig voor dat de vuilophalers de inhoud van de meestal lichtgroene bak met keukenafval in dezelfde ruimte legen als waar de grote kliko in wordt gedeponeerd. Dat is behoorlijk fustrerend en zal er uiteindelijk toe leiden

Reken er dus maar op dat het college deze 57 miljoen pepernoten zichtbaar of onzichtbaar gaat ‘toevoegen’ aan het budget voor het Spuiforum. En ze doet het nog een keertje bij het voorontwerp bestemmingsplan Spuiplein. Daar is de beoogde locatie van het Spuiforum ingetekend: 70 meter hoog, dat is net zo hoog als de oude ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken (!), ‘gemengde functies’ (dus niet alleen ‘cultuur’ of ‘maatschappelijk’, kantoor mag óók) en voorzien van een wijzigingsvrijheid om naar eigen goeddunken een congres/vergader-functie aan het hotel toe te voegen. Daarmee wil ze het ho-

tel afkopen en zichzelf bevoordelen. Deze vastgoedhandel kan alleen wanneer een overheid misbruik maakt van de wettelijk aan haar exclusief toevertrouwde middelen en zeggenschap. Dit college gebruikt deze publiekrechtelijke bevoegdheid te pas en te onpas om haar eigen vastgoedpositie te verbeteren. Ze deed het bij het Nationaal Historisch Museum aan de Kalvermarkt, ze deed het bij Eurojust en ze doet het bij Spuiforum.

Peter Drijver is architect in Den Haag

9

economie<

Vrijdag 5 april 2013 > Den Haag Centraal

‘Bij ons zit de artistieke kant van de stad’

Revival van een stadsplein

Markt waren erg verloederd. Naast de Promenade bar was ‘Daantje’ het enige café. Het was een typisch jaren 70 plein, verdeeld in niveaus, afgezet met bielzen. In het midden stond een aantal vage kiosken. De Boterwaag was al jaren dichtgetimmerd en de dichtstbijzijnde uitgaansgelegenheden waren op de Denneweg”. Tijdens het verbouwen ontdekt het horecaduo de his-

Al een kwart eeuw zijn Maarten Hinloopen en zijn compagnon Jense van Steijn de drijvende krachten achter ‘horecaplein’ de Grote Markt. In april 1988 openden zij er het stadscafé De Zwarte Ruiter. Daarmee luidden de ondernemers een nieuw tijdperk in voor het plein, waarvan inmiddels min of meer toevallig alle horeca tot hun eigendom behoort. Reden voor een feestje.

‘Het lag er vol met perzische tapijten en er zat rozenbehang op de muur’

Door Jasper Gramsma

Het leven komt bijtijds op gang op de Grote Markt, die vriendelijk oogt in de aprilzon. Sommigen vergaderen wat in de cafés, anderen lezen de krant bij een kop koffie of roken een sigaret op één van de verwarmde terrassen. Aan de tafels in de open lucht is het vrij zitten, ongeacht aan welke bar men iets bestelt. De ogenschijnlijk verschillende etablissementen zijn van één horecaduo. Misschien is het daarom dat er vrijwel altijd dezelfde gemoedelijkheid heerst. Ook als het plein ’s avonds zijn tweede gezicht laat zien en er live muziek klinkt van bandjes met wisselende kwaliteit. En dat zonder een vooraf uitgewerkt plan. “De sfeer is niet bedacht, maar ontstond vanzelf”, vertelt Hinloopen. “Als je iets doet wat je leuk vindt, dan weet je hoe je het enthousiasme moet overbrengen. Met de eerste mensen die we aannamen, hebben we de toon gezet. De mentaliteit van toen herken ik na 25 jaar nog steeds”. Ook met nieuwe projecten gaan de ondernemers intuïtief te werk: “We hebben geen expansiedrift. Er moet toevallig iets voorbijkomen, zo is het altijd gegaan. Als we snel rijk hadden willen worden, waren we wel in het vastgoed gegaan. Je hebt in de horeca een langere adem nodig”. Een monopoliepositie heeft Hinloopen nooit geambieerd: “We kochten de panden vaak na lange leegstand, omdat niemand anders er iets mee wilde”. Beatstad Dat muziek een factor van succes is op de Grote Markt is aan de persoonlijke interesse van de horeca-ondernemer te danken: “Tijdens mijn studie was ik al bezig met livemuziek, daarom heeft De Zwarte Ruiter vanaf het begin een mooi podium en een goede geluidsinstallatie. Sindsdien is de Grote Markt uitgegroeid tot de plek waar je moet zijn voor de muziek. Hier wordt de beatstad voortgezet, hier worden

’s Avonds verandert het rustige café-restaurant De Zwarte Ruiter in een ruig poppodium. > Foto: Sacha Grootjans

bands gemaakt en gebroken”. Nog altijd probeert Hinloopen met de programmering boven op de laatste ontwikkelingen in de muziek te zitten. Hij geeft naar eigen zeggen geen geld uit aan promotie, maar gebruikt het voor de programmering: “Dat is mijn promotie. Onze programmeur peilt onder de jongeren wat er leeft, zodat we nieuwe mensen een kans kunnen geven”. In de Supermarkt, het poppodium van de Grote Markt, is twee keer per maand ‘de Versafdeling’. Dit evenement biedt plaats aan jonge muzikanten rond de vijftien jaar. “Er zit veel puin tussen, dat is van alle tijden, maar ook hele leuke dingen. Doordat we meerdere podia hebben, is er bij ons talent te zien van tussen de schuifdeuren tot bijvoorbeeld Di-rect”, legt Hinloopen uit. Het toevallig ontstane horecaconglomeraat trekt volgens Hinloopen een

typisch publiek dat zich het beste laat omschrijven als creatief, vrij en jong. “Op het Plein zitten de ambtenaren: jasje, dasje, je kent het wel. Bij ons zit de artistieke kant van de stad, de mensen met vrije beroepen”, legt hij uit. Samen vormen de horeca het paraplumerk Grote Markt Den Haag, maar elk van de zes gelegenheden op het voormalige marktplein heeft een eigen concept. Zo is er een grand café in de Boterwaag, een cocktailbar, genaamd Vavoom, en het kleurrijke café Zèta. De panden waarin de horeca gevestigd zijn, bepalen de sfeer. “De Boterwaag was onder de vorige eigenaar een tent voor feesten en partijen, met een marmeren bar en koperen kroonluchters. Toen wij het kochten, hebben we het juist helemaal leeggehaald om het pand tot zijn recht te laten komen. De sfeer die dat oproept, trekt een bepaald publiek. Zèta heette eerst de En-

gel, een moeilijk nieuwbouwpand waarvan we niet goed wisten wat we er mee moesten. Door de aankleding trekt het veel jonge mensen. De bediening en de producten zijn overal hetzelfde, de panden maken het verschil”, aldus een trotse Hinloopen, die zelf nog altijd graag op het plein komt. Penoze Hoewel het van oudsher een plek is van samenkomst, heeft de Grote Markt ook minder gezellige tijden gekend. Hinloopen en Van Steijn kopen De Zwarte Ruiter als die nog ‘Promenade bar’ heet. “Dat was een begrip in Den Haag, elke dag tot vier uur open. Voorin de zaak zat de penoze, achterin de punkers. Het lag er vol met Perzische tapijten en er zat rozenbehang op de muur”, vertelt Hinloopen beeldend. “De bar stond al een hele tijd te koop en zowel de bar als de Grote

torie van het pand. Het gaat om een voormalig bestelkantoor van Rutten’s Bierbrouwerij De Zwarte Ruiter uit 1906. Het kantoor deed tegelijkertijd dienst als groothandel en café. In Rotterdam staat een identiek exemplaar, waarin het poppodium ‘Rotown’ is gevestigd. “We hebben het pand in de oude staat teruggebracht met de authentieke elementen”, vertelt Hinloopen, die daarmee de retrotrend ver vooruit was. “Tegenwoordig zie je pubs in nieuwe winkelcentra die oud zijn gemaakt, maar dit is echt en dat voel je”. Voor het behoud één van de eyecatchers, de glas in lood-koepel, was het te laat: “Vlak voordat wij erin kwamen heeft de vorige eigenaar hem dichtgetimmerd. We hebben nooit kunnen achterhalen hoe die er precies uit heeft gezien”. De opknapbeurt van De Zwarte Ruiter betekende het begin van een voortdurende aanpak van de Grote Markt. Er zijn al geruime tijd ideeën voor de uitbreiding van het plein met een poppodium, maar de plannen met de gemeente krijgen nog geen vaste vorm. “Het geld is een probleem, ook al komt er wel een Spuiforum. In de politiek wil men liever scoren met iets nieuws dan met iets wat zichzelf al heeft bewezen”. Toch ziet Hinloopen de toekomst positief in en laat hij de verjaardag van De Zwarte Ruiter niet ongemerkt voorbijgaan. Vanaf komend weekend staat de maand april in het teken van het jubileum, dat wordt gevierd met – hoe kan het ook anders – heel veel muziek. Voor het volledige programma: www.gmdh.nl

Ingezonden mededeling

Een krant waar muziek in zit Neem nu een jaarabonnement op Den Haag Centraal en ontvang een restaurantcheque van € 35,of een kunstwaardebon van € 100,Ga naar onze website www.denhaagcentraal.net of bel onze abonneeservice: 0172 476085

ZA. 13 APRIL

HANS VERMEULEN & THE REST ZO. 14 APRIL

LAURA JANSEN VR. 19 APRIL

DOUGLAS FIRS ZA. 4 MEI

STEVIE ANN PRINSEGRACHT 12 DEN HAAG

WWW.PAARD.NL

10>interview Vilan

Klushuis xxxxx

Wanneer u deze woorden leest, is Vilankeuken van de Loo gesloopt. De mijn volledig badkamer ook. Daar hoefde ik gelukkig niet bij te zijn, alleen zeiden de mannen van het groot onderhoud, dat ik alles eventjes moest leegruimen. Met een meerdagenplan lukte het. Over twee weken zet ik de inventaris weer terug, dan zijn ze klaar met tegelen en stukadoren en al die dingen meer. Nu zijn dit maar twee kleine vertrekjes, en daar doen ze twee volle weken over. In onze stad zijn er mensen die een heel klushuis kopen. Vinden ze leuk. Kunnen ze wat opbouwen. Vermoedelijk gaat het hier om een meerjaren-plan voor een grote vriendengroep die geheel anders in het leven staat dan ik. Zij houden van boren en zagen. Ik lees liever, bij voorkeur in een stille kamer waarin het permanent schemert. Als de poes miauwt, dan schrik ik, en hij daarna van mij. Inmiddels is er wat vooruitgang tussen de mannen van het groot onderhoud en mij. Enkelen van hen zijn in de huiskamer geweest en stelden de klassieke vraag: “Heb je die boeken nou allemaal gelezen?” Op mijn beurt kwam ik aanzetten met vragen over stukadoren die zij al duizend keer gehoord hadden. Zo blijmoedig als ik antwoord gaf, deden zij het ook. De loodgieter probeert me zelfs niet meer aan het schrikken te maken, al was mijn laatste reactie misschien wat fel. Ze werken een stuk prettiger sinds ik nergens bij kom bij staan te kijken met een overspannen gezicht. En toen ik laatst de voorman bedreigde met een schop, vonden we dat allemaal grappig. Dus we leren elkaar een beetje te verstaan, al gaat het langzaam. Maar een klushuis? Dat nooit. Tien klushuizen vlogen weg het afgelopen weekend, net als een kleine tweehonderd kavels waarop niet eens een klushuis stond. In De Telegraaf stond een actiefoto van wethouder Marnix Norder die met megafoon de klussers toesprak. De kopers krijgen carte blanche, als ze zich houden aan een A4-tje met basisinstructies. De krant meldde ook, dat de klushuizen middenin de stad staan. Ik dacht aan de buren van een klushuis. Arme mensen, die meemaken wat ik beleef, maar dan honderd keer erger. De wereld draait om klussen en bouwen, overal waar ik kom in Nederland, zie ik mannen staan te boren. Over drie weken mag ik uit deze wisselwoning terug naar huis. Dan komen de schilders voor de buitenwerkzaamheden. Inmiddels kan ik me niet meer voorstellen dat het groot onderhoud ooit stopt. Ik woon in een klushuis, maar niemand zegt het hardop. Vilan van de Loo

Den Haag Centraal > Vrijdag 5 april 2013

Huisarts Hedwig Vos onderscheiden

‘Vooral meisjes zijn doelwit van de tabaksindustrie’

Hedwig Vos (40), vanaf 2004 huisarts in Den Haag, is vorige maand onderscheiden met de Corrie Hermannprijs van de Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen (VNVA). Vos is bewust parttime huisarts in een duopraktijk aan de Dierenselaan. ‘Niet omdat ik lui ben’, maar om zich daarnaast te kunnen wijden aan haar promotieonderzoek en divers bestuurs- en vrijwilligerswerk. Zij is onder meer voorzitter van het Haagse participatiecentrum stichting Yasmin en vóór de komst van haar tweede kind was zij van 2006 tot 2010 PvdA-gemeenteraadslid met de portefeuille volksgezondheid.

Door Vera de Jonckheere De Corrie Hermannprijs wordt toegekend aan vrouwelijke artsen die zich maatschappelijk en wetenschappelijk onderscheiden en een bijdrage leveren aan de versterking van de positie van de vrouwelijke arts in de medische professie. De bij de prijs behorende sculptuur staat in de vensterbank van het bovenhuis in de wijk Bohemen waar zij met echtgenoot en hun twee jongens van 2 en 4 woont. Hedwig Vos is vereerd met de prijs die veelal aan gepromoveerde specialisten wordt toegekend. Zij ziet het als een aanmoediging. Het juryrapport roemt haar veelzijdige activiteiten en onvermoeibare inzet ten aanzien van preventie in de eerste lijn bij vrouwen. ‘Door aandacht te schenken aan risicofactoren en risicogedrag bij vrouwen beoogt zij hun gezondheid te verbeteren. De resultaten van haar wetenschappelijk onderzoek weet zij te vertalen naar de dagelijkse praktijk waar ze een deskundige is geworden op het terrein van de gezondheidszorg aan (migranten)vrouwen. In al haar activiteiten staan ondersteuning en empowerment van vrouwen in minder gunstige posities centraal’. Haar ouders waren 20 en 21 toen Hedwig als oudste van vier kinderen werd geboren. “We woonden vanaf mijn vijfde in Den Haag in achtereenvolgens Leyenburg en Houtwijk. Op mijn studietijd in Leiden na heb ik altijd aan deze kant van de stad gewoond. Ik heb twee broers en een zus. Mijn ouders zijn net vorig jaar gepensioneerd. We vormen een warm, hecht gezin en zien elkaar vaak”. Bètatalent Na haar middelbare schooltijd op de inmiddels verdwenen Groen van Prinstererschool, studeerde ze aanvankelijk Slavische talen maar haar

bètatalent kwam daarin niet tot zijn recht. Ze switchte naar geneeskunde, waarin ze zich direct thuis voelde. Alleen ontdekte zij – gezegend als zij is met een goede gezondheid, stevige afweer en een berg aan energie – tijdens haar coschappen dat er specialismen zijn die ook haar te zwaar vallen. “Ik werkte in een ziekenhuis met vijf arts-assistenten met wie je alle dagen en alle nachten moest afdekken. Dat komt neer op voortdurende verandering van leefpatroon: dan weer overdag, dan weer ’s nachts, lange weekenddiensten. Ik kreeg er hoofdpijn van. Een chirurg en gynaecoloog houden hun leven lang zware diensten naast hun reguliere werkdag, dat bleek voor mij niet weggelegd”. Zij is huisarts geworden omdat ze ‘in veel dingen goed is, maar in niets briljant’. “Dan is het logisch om je voor veel dingen in te zetten: van de afwisseling krijg ik energie”. Zij werkt net als collega Nicoline Veenstra tweeënhalve dag per week in hun Rustenburg-Oostbroek praktijk. Dat komt neer op dertig uur per week. Vos twittert (ruim 1500 volgers) en houdt op verzoek een blog bij over haar bestaan als huisarts,

‘Ik merk dat mensen vertrouwen aan het verliezen zijn in zo ongeveer alles en iedereen’

op weg naar het doctor-schap. Zij is daarin zeer open over heikele zaken als medische missers en euthanasie. “Ik merk dat mensen vertrouwen aan het verliezen zijn in zo ongeveer alles en iedereen. Door inzicht te bieden, hoop ik bij te kunnen dragen aan het herstel van vertrouwen. Geen enkele arts is erop uit fouten te maken, want die neem je namelijk wel mee naar huis, langdurig, weet ik door een ervaring uit mijn begintijd. Er zijn gebeurtenissen die hard aankomen en als arts krijg je bovendien soms heftige dingen te horen waarmee je vanwege je beroepsgeheim niet veel kunt doen. Net als de onderwijzer vormt de huisarts een verzamelpunt voor alle maatschappelijke problemen waarvoor de maatschappij zelf geen oplossing biedt of verantwoordelijkheid kan of wil dragen. Ons vak is zeer intensief. Ik lijd er niet onder, lig er niet vaak wakker van, maar vijf dagen per week zou misschien wel te veel zijn. Als ik echt moe ben, na een dag hard werken, of een nacht slecht slapen, als één van de kinderen ziek is, verzucht ik inderdaad wel eens dat artsen ook mensen zijn”. Feminisering Als lid van de werkgroep Vrouwen en Huisartsengeneeskunde van het Nederlands Huisartsen Genootschap nam zij deel aan een onderzoek naar de invloed van feminisering in huisartsgeneeskunde op het vak. En wat mensen ervan vinden. Bijna de helft van de huisartsen is vrouw: intussen doen meer vrouwen dan mannen artsexamen. “Parttime werken wordt op zich als een bedreiging gezien, maar dat is niet specifiek voor vrouwen; ook onder mannelijke huisartsen zie je steeds minder fulltimers. De conclusie van het onderzoek luidt dat patiënten eigenlijk geen voorkeur hebben, maar áls er een voorkeur be-

>Foto: Piet Gispen

staat, gaat die uit naar een vrouw als arts. Dat heeft te maken met factoren als empathie en tijd en aandacht voor een gesprek”. De eigenschap die haar het meest bijstaat is inlevingsvermogen. Het bezoek aan een arts betekent voor velen nog altijd het nemen van een drempel, realiseert zij zich. En arts ben je 24 uur per dag, mensen spreken haar er vaak op aan, ook familie en vrienden in privésfeer. Zij krijgt ‘het volledige plaatje’ van iemand die op haar spreekuur komt door aandacht en interesse. Van een bevriend arts die een tijdje met haar meeliep alvorens ook hij besloot huisarts te worden, kreeg ze bewonderend te horen dat ze veel meer kletst dan de mannelijke artsen die hij kent en toch niet uitloopt in tijd. “Dat is overigens niet helemáál het geval, maar ik doe mijn best om redelijk bij te lopen. Tien minuten per patiënt is niet veel”. Wie haar uitgebreide curriculum vitae beziet, ontwaart twee pijlers: idealisme en solidariteit. “Ik ben idealistisch, maar ook in hoge mate realistisch. Ieder mens kijkt vanuit zijn eigen waarheid. Zinloos om te zeggen: je hebt ongelijk. Het is meer zinvol om te kijken hoe iemand die bij voorbeeld weigert te werken daartoe is gekomen. Ik probeer het gehele

11

interview<

Vrijdag 5 april 2013 > Den Haag Centraal

‘Vrouwen die roken, komen nog vaker bij de huisarts dan hun niet-rokende seksegenoten’

staat?”. Naarmate de leeftijd vordert, neemt het verschil tussen mannen en vrouwen qua huisartsbezoek af. Het bezoek aan hun huisarts vertoont voor oudere mannen en vrouwen een gelijk patroon, maar ook hier blijft wel een verschil tussen rokende mannen en vrouwen.

beeld te krijgen, de nuance, inclusief omgeving en achtergronden. Om mij heen zie ik vele mensen die niet de vrijheid hebben het leven te leiden dat ze wensen. Ook bij ‘slechte’ mensen die gewoon een voordeur bij iemand intrappen om een huis leeg te roven, zoals onlangs bij een buurvrouw van mij, is er meestal een achterliggend verhaal. Ook al kan ik er trouwens wel heel boos om worden”. De dader die zich met een kwetsuur vervolgens tot haar zou wenden, verzorgt zij, conform de eed die zij heeft afgelegd. Promotie “Geneeskunde is weliswaar een wetenschappelijke opleiding, maar toch ook zeer praktijkgericht. Ik wil graag promoveren. Met de hoogleraar seksespecifieke geneeskunde Toine Lagro-Janssen – vrouwenstudies medische wetenschappen – aan de Radboud Universiteit besprak ik de onderzoekmogelijkheden. Tijdens ons overleg kwamen we uit bij preventie en huisartsgeneeskunde”. Preventie wordt vaak gezien als een overheidstaak – het is niet vanzelfsprekend dat huisartsen zich hierin actief opstellen. Vos is echter van meet af aan gegrepen door de vraag op welke wijze, wáár en voor wie een

huisarts concreet aan preventie kan doen. Vos onderscheidt voor haar onderzoek drie leeftijdsgroepen. Jonge vrouwen van 18 tot 22 jaar, vrouwen van 45 tot 49 jaar en van 70 tot 74 jaar. Zij bestudeert risicogedrag – roken, overgewicht, alcoholgebruik – bij jonge vrouwen in relatie tot het ervaren van hun gezondheid, de relatie tussen sociaal-economische status en risicofactoren bij de tweede groep en multimorbiditeit (het tijdens een bepaalde periode optreden van meer dan één chronische ziekte) bij de groep oudere vrouwen. De resultaten van het onderzoek geven richting aan wat de huisarts concreet kan doen voor vrouwen op het gebied van preventie. Jongeren zien vaak het gevaar niet in van risicogedrag: het gebruik van sigaretten en alcohol en een gebrek aan beweging wordt niet als probleem gezien. “Je ziet ze nauwelijks op het spreekuur met klachten als gevolg van hun risicogedrag. Dus hoe vind je dan als arts een aangrijpingspunt wanneer ze zich slecht voelen?”. Vos is op zoek naar de link tussen specifiek gedrag en huisartsbezoek. Bij luchtwegklachten ligt de vraag naar rookgedrag voor de hand, maar voor overige kwesties blijft de vraag wanneer je als huisarts het rookpatroon

aan de orde kunt stellen. “Vrouwen die zich vóór de overgangsfase bevinden, lopen nog geen extra risico op hart- en vaatziekten. Dat risico neemt enorm toe zodra de oestrogeenproductie in de overgang naar beneden gaat. Deze groep vrouwen komt regelmatig bij de huisarts; zij zijn aan te spreken op in het verschiet liggend risico.” Uit haar onderzoek blijkt dat vrouwen met een lagere economische status meer gezondheidsklachten ervaren en het spreekuur vaker bezoeken. “Maar uiteindelijk zie je ze allen, ook de hogeropgeleiden. Het is altijd goed om te stoppen met roken en meer te gaan bewegen, maar om risico’s daadwerkelijk te verminderen is het verstandig om dergelijke stappen nog vóór de overgang te zetten”. Bij vrouwen boven de 70 kijkt Vos naar combinaties van ziekten die invloed hebben op het ervaren van gezondheid. “Niet-dodelijke aandoeningen, zoals ernstige hoofd- en rugpijn zijn bij hen meer van invloed op het welbevinden dan echte risicoaandoeningen zoals hoge bloeddruk. Om te bereiken dat deze groep vrouwen zich beter voelt, is het aanpakken van pijnklachten doeltreffender”. Roken Vos kan zich vele initiatieven voor-

stellen om mensen actief te betrekken bij hun eigen gezondheid, maar: “Het is een tijdrovend, duur proces. Zorgverzekeraars zijn verre van happig om bij te dragen aan wat concrete preventie zoal impliceert. Analyse, screenen en uitdraaien van lijsten van cliënten, het vaststellen van de frequentie waarin ze hun huisarts bezoeken”. Verschillen tussen mannen en vrouwen, als je kijkt naar de relatie tussen risicogedrag en huisartsenbezoek, openbaren zich alleen op het rokersgedrag. “Vrouwen bezoeken de huisarts vaker dan mannen. En vrouwen die roken, komen nog vaker bij de huisarts dan hun niet-rokende seksegenoten. Bij mannen is dat precies andersom: mannen komen al minder bij de huisarts en dat neemt alleen nog maar af als ze roken”. Een mogelijk complicerende factor bij het huisartsbezoek van vrouwen is dat ze veelal binnenstappen met meer dan één klacht zonder dat daarbij de echte klacht wordt aangestipt. “Een plekje hier of een pijntje daar, terwijl de echte klacht, bij voorbeeld pijn op de borst, wordt weggewuifd met de constatering: ‘Ik moet het een beetje rustiger aan doen’. Als arts moet ik de essentie eruit zien te pikken. Waar gaan we het allereerst over hebben in de beperkte tijd die ons ter beschikking

Overheid Op het VNVA-symposium ‘Preventie bij Vrouwen: Dat moet beter!’ ter gelegenheid van de overhandiging van de Corrie Hermannprijs aan Hedwig Vos sprak ook longarts Wanda de Kanter. Met een spraakmakende website maken zij en haar collega Pauline Dekker duidelijk hoe belangrijk preventie is en hoe het rookbeleid in Nederland op geraffineerde wijze vorm krijgt. “Ik kan me de actie goed voorstellen. Zeer moedig: ze krijgen een zee van kritiek over zich heen. Gedrag veranderen is hard werken, ze zijn al jaren bezig maar vorig jaar is het percentage rokers weer toegenomen. Dan maar een schepje erbovenop. Vooral meisjes zijn het doelwit van de tabaksindustrie. Via hippe pakjes sigaretten met roze bloemen erop, en antihoestmiddelen, suiker, aroma’s en middelen die nicotine sneller doen opnemen erin, zijn de strategieën nog succesvol ook. Vorig jaar is het percentage rokers, vooral onder meisjes, weer toegenomen”. Een neuroloog vestigde tijdens het symposium de aandacht op het onrustbarende alcoholgebruik. Tachtig procent van de ambulanceritten in het weekend is alcohol gerelateerd. “Zij is hele weekenden bezig met jongeren die vanwege alcohol allerlei trauma’s oplopen. Voor bijna alle problemen geldt dat je voor de oplossing bij het begin moet beginnen. Bij de overheid. Wij vissen als artsen wel de drenkeling uit het water, maar de overheid moet de brug repareren”.

Zaterdag 6 april 2013 11:00 - 17:00 uur Plein, Den Haag

komt dat zien! komt dat zien! Een nostalgische dag met vele gratis activiteiten voor jong en oud Dit jaar staat de Dag van De Haagse Geschiedenis in het teken van Haagsch vermaeck van alle tijden! Tijdens dit gezellige evenement kom je van alles te weten over de verschillende vormen van vertier die de inwoners van Den Haag door de eeuwen heen vermaakt hebben. Op deze pagina’s vind je alvast een voorproefje. Nieuwsgierig geworden? Kom dan op 6 april vanaf 11.00 uur naar het Plein!

welkom op het Plein!

Op de Dag van de Haagse Geschiedenis is het Plein het middelpunt van alle activiteiten. Het festivalterrein is vanaf 11.00 uur gratis toegankelijk voor iedereen. Bezoek hier de informatiemarkt, ga op de foto met Herman de worstelaar of mensen uit de Steentijd, maak een ritje in het reuzenrad, of ontdek het ware verhaal achter de Kop van Jut! Hoe werkt het? Wil je aan een activiteit van een van de deelnemende organisaties meedoen? Haal dan eerst een toegangskaartje bij het kraampje van de betreffende organisatie. De meeste van deze activiteiten zijn ook gratis; voor sommige betaal je een kleine bijdrage. Stel met behulp van het tijdschema op deze pagina’s je eigen dagprogramma samen. Meer informatie over de activiteiten vind je op www.dagvandehaagsegeschiedenis.nl

Circus

Op de foto is te zien hoe door het echtpaar ‘The Violets’ levensgevaarlijke toeren worden uitgehaald op de rand van de daktuin van de Bijenkorf in de Grote Marktstraat van Den Haag. Met deze ludieke act probeerde het circus zo veel mogelijk mensen naar hun voorstelling te laten komen. Het circus in Den Haag heeft een rijk verleden. Al in 1904 had Den Haag een eigen circustheater, dat aanvankelijk Circus Strassburger heette en tegenwoordig bekend staat als het Fortis Circustheater. Ook reizende circussen zijn nog altijd te zien op het Malieveld.

Theater

Tot die tijd was het spelen en bekijken van theaterspel iets wat voornamelijk door welgestelden werd gedaan. Bijvoorbeeld in de Pikeurschuur aan het Buitenhof. Deze behoorde toe aan de Oranjes. Ook gebeurde het bij rijke particulieren thuis. Buiten de deur naar theater gaan, werd niet zo chique gevonden. Op Nederlandstalig toneel werd door de elite ook een beetje neergekeken. Men bezocht liever een Franstalige voorstelling in het Theatre Francais. Ondanks dat heeft de heer Van Fornenbergh het vrij ver weten te schoppen met zijn toneelgezelschap. Hij was zelfs zo succesvol dat hij in 1658 een pand kon kopen aan de toenmalige Denneweg (nu Kazernestraat). Zo kreeg Den Haag zijn eerste vaste theater, De Haegsche Schouwburg.

In 1648 sluit Jan Baptist van Fornenbergh met zijn troep, De Nederduitsche Commedianten, een huurcontract af voor een simpele schuur op de Prinsegracht. Een vaste plek om met een gezelschap te repeteren en op te treden was in die tijd niet gebruikelijk.

Film

Gratis programma op het Plein (10:00 - 17:00)

Muziek

• Informatiemarkt met ruim 30 culturele, historische en museale organisaties • Nostalgische kinderkermis met zweefmolen, draaimolen, reuzenrad en de Kop van Jut. • Boetseer je eigen speelgoed • Op de foto met de steentijdfamilie en Herman de worstelaar • Haagse Hopjes maken • Poffertjes / suikerspinnen

In de jaren vijftig van de vorige eeuw is Den Haag uitgegroeid tot een van Nederlands echte bioscoopsteden, met niet alleen grote bioscopen met premièrefilms, maar ook vele buurttheaters. De stad telde destijds zo’n 25 bioscopen. Halverwege de jaren zestig is Den Haag uitgegroeid tot een van de belangrijkste muzieksteden van Nederland. De bekendste bands uit Den Haag waren de Q65, Golden Earring(s), The Haigs en The Motions. Zo rond het midden van de jaren zestig telde Den Haag zo’n tweeduizend popbands. De muzikanten verzamelden zich in Servaas op de Riviervismarkt, één van de eerste muziekwinkels die elektrische apparatuur uit Amerika importeerde.

‘het is nu Haegsche kermis. O, dat men nu soo, gelijck een vogel door de lucht, eens konde overvliegen! Ick gaff er wel hondert duysent gulden om. Jae, ick gaff er wel tweehondert duysent om!’ Koning-stadhouder Willem III tijdens zijn verblijf in Londen, 1689. Ondanks dat Londen op cultureel gebied vast veel meer te bieden had, verlangde hij toch naar de kermis in Den Haag

11:00

11:30

12:00

12:30

13:00

13:30

14:00

14:30

15:00

15:30

16:00

16:30

17:00

Programma Oud-Hollandse bordspelen Bibliotheek Den Haag Duistere wandeling

Duister Den Haag (30 min) Start elk kwartier

Presentatie ‘Film in Den Haag’ Filmatelier Den Haag (45 min) Wandeling ‘Dieren op het Binnenhof’ Gemeente Den Haag, afd. Archeologie (30 min) Levende geschiedenis: Steentijdfiguren Gemeente Den Haag, afd. Archeologie

Dierentuin

Jolijt en Vriendschap in de Vereeniging Gemeente Den Haag, afd. Monumentenzorg (45 min)

Vanaf 1863 kon de Hagenaar voor haar vermaak terecht in de Haagse Dierentuin. Een grote publiekstrekker van de dierentuin was olifant Betsy. Er zijn in de loop der jaren vier verschillende Betsy’s geweest. De eerste Betsy kwam als jong olifantje in 1875 naar de dierentuin. Het publiek was dol op haar en liet zich graag amuseren door haar uitgebreide repertoire aan kunstjes, zoals domino spelen en haar leeftijd tellen met een stok. De laatste, Betsy IV, arriveerde in 1937. De Haagse dierentuin stond op de hoek van de Benoordenhoutseweg, de plaats waar nu het Provinciehuis staat. Na de oorlog lag het terrein grotendeels braak, alleen het hoofdgebouw is nog lange tijd gebruikt voor congressen en feesten. Dit gebouw bleef in de volksmond bekend als “de Dierentuin”.

Rondleiding Oude Stadhuis Geschiedkundige Vereniging Die Haghe (60 min)

Kermis

Vliegtuigjes maken met kinderen Historische Vereniging Buitenplaats Ypenburg

Vanaf de veertiende eeuw was er regelmatig jaarmarkt in Den Haag. Dit was een soort kruising tussen een kermis en een vrijmarkt waar allerlei uitheemse producten verkocht werden. In 1887 werd de kermis echter door het gemeentebestuur (onder druk van de kerk) verboden, waarna het pas in het begin van de 20e eeuw terugkeerde. Tegenwoordig vind je de kermis onder andere op het Lange Voorhout en op het Malieveld. Een ontmoetingsplek voor jong en oud.

Stadswandeling GILDE Den Haag (60 min) Spannende speurtocht voor kinderen Haags Gemeentearchief (30 min) Historische Kroegentocht Haags Gemeentearchief ISM afd. Monumentenzorg (45 min) De Kop van Jut, het ware verhaal… Haags Gemeentearchief Workshop Haagse Hopjes maken Haags Gemeentearchief (45 min) Rondleiding ‘Typisch Haags Vermaak’ Haags Historisch Museum (60 min) Speel mee! Haags Historisch Museum Torenbeklimming o.l.v. stadsbeiaardier Haagse Toren (Grote Kerk) (70 min) Maak je eigen speelgoed Historisch Den Haag (HIP Ypenburg) Filmpjes in mobiele bioscoop Historische Vereniging Buitenplaats Ypenburg

Lezing ‘De Gouden Eeuw’

Landelijke Vereniging Vrienden van De Witt (60 min)

Wandeling 17e eeuwse Hofkwartier Literaire wandeling ‘Couperus’

Landelijke Vereniging Vrienden van De Witt (45 min)

Louis Couperus Genootschap (60 min)

Ontmoet Eline Vere! Louis Couperus Museum Lezing ‘Wreed Vermaak’ (v.a. 12 jr.) Museum de Gevangenpoort (60 min) Rondleiding ‘Hobby’s van een baron’ Museum Meermanno (30 min) Rondleiding ‘Drank van toen...’ Museum van Kleef (40 min) Lezing door Marie-Charlotte Le Bailly Nationaal Archief (20 min) Signeren door Marie-Charlotte Le Bailly Nationaal Archief Wandel/vaartocht 1

De Ooievaart, Haagse Rondvaart (80 min)

Wandel/vaartocht 2

De Ooievaart, Haagse Rondvaart (75 min)

Flitsrondleiding pulchri

Pulchri Studio (7 min)

Wint u een privé-rondvaart? Salonboot Rondvaart Den Haag

Wist je dat…

• je als voortvluchtige boef tot 1545 gewoon naar de vrijmarkt kon gaan en daar niet opgepakt kon worden? • er al in de 17e en 18e eeuw grote vuurwerkspektakels werden vertoond in Den Haag? • op 9 mei 1758 de Haagse Kermis werd getroffen door een verwoestende brand? • er vroeger in de Hofvijver een steekspel gedaan werd, waarbij je je tegenstander met een afgestompte lans in het water moest duwen? • Den Haag als eerste in Nederland een manege voor burgers kreeg? • er in de jaren ’50 van de twintigste eeuw wel 25 bioscopen waren in Den Haag? • er in Den Haag al in de 14e eeuw jaarmarkten (de kermissen van toen) georganiseerd werden?

Openstelling Commandobunker Stichting Atlantikwall Museum Scheveningen Wandeling Plein en Binnenhof Stichting Atlantikwall Museum Scheveningen (30 min) Wandeling ‘Historisch Winkelen’ Stichting Haags Industrieel Erfgoed – SHIE (75 min) Kaarten winnen met Kermisspelletjes! Stichting Haagse Willemsvaart (12 min) Historische Binnenhofwandeling Stichting Vrienden van de Hofvijver (75 min) van Oldebarnevelt-wandeling en lezing Stichting Vrienden van de Hofvijver (75 min) Wandeling ‘Haags-Indische letteren’ Tong Tong Fair (60 min) Amusante voordracht met lichtbeelden Vereniging Vrienden van Den Haag (50 min) 11:00

11:30

12:00

12:30

13:00

13:30

14:00

14:30

15:00

15:30

16:00

16:30

17:00

14>cultuur

Den Haag Centraal > Vrijdag 5 april 2013

Kroonjuweel op tentoonstelling van Constantijn en Christiaan Huygens

Een digitaal meesterwerk: Oranjezaal in Grote Kerk

Constantijn Huygens.

Christiaan Huygens.

Door Jan Paul Bresser

ontdekken. En met alle middelen van nu in beeld brengen. Om hier, vandaag, door de levens van vader en zoon heen kunnen lopen. Toegankelijk, voor een breed publiek. Het idee voor de tentoonstelling werd enthousiast opgepikt, in eerste instantie samen met de Koninklijke Bibliotheek en het Huygensmuseum Hofwijck. En daarna onder het dak van de Stichting Huygens Tentoonstelling. Voordat iedereen eind april het illustere tweetal zelf kan ontmoeten, is het goed om de twee Hagenaars voor te stellen. Ze woonden in een huis op het Plein dat Constantijn liet bouwen. Schuin tegenover het huidige Mauritshuis. Voor zijn vrouw Suzanna van Baerle en hun vier zonen en een dochter. Ze komen langs in de Grote Kerk: slimme kinderen waren het in een vrolijk, veelzijdig en open gezin. Christiaan was de oogappel van zijn vader. Constantijn Huygens zelf was voor alles een dichter. Daarnaast schilder, componist en musicus. Hij kende zijn talen en verkende het Europa van zijn tijd. Hij was diplomaat en bestuurder. Een ‘spindoctor’. Hij liet een weg naar zee – de huidige Scheveningseweg – aanleggen en de eerste grote stadstuinen. Hij ontwierp zijn eigen huis, was ‘ontdekker’ van Rembrandt en bevriend met Spinoza. Kortom, een homo universalis, een wereldhagenaar. Christiaan Huygens was de grote wetenschapper van zijn tijd. Naast baanbrekend astronoom was hij uitvinder van het slingeruurwerk, het principe van de stoommachine en een buskruitmotor. Eén van de in het oog springende uitvindingen van zijn zoon Christiaan, een telescoop, staat – vertelt Michiel de Ligt – straks boven in de kerk opgesteld: “Dus als de hemel helder is, wordt de nacht van 27 april 2013 bijzonder: dan zijn de Ringen van Saturnus zo dichtbij, dat ze te zien zijn door een sterrenkijker, waarmee Christiaan ontdekte dat de planeet omgeven is door zeven ringen”. Vanaf 25 april in de Grote Kerk.

Goede Vrijdagmorgen, de avond nadat een hedendaagse Jezus in The Passion met een popsong verrees uit de Hofvijver, werd er in de Grote Kerk even verderop met liefde gewerkt aan de herrijzenis van een aardsere passie: die van een twaalftal die in de Gouden Eeuw samen een meesterwerk hebben verricht, dat voor de meesten onder ons nooit zichtbaar is geweest. Maar vanaf 25 april wel. Dan is de Oranjezaal van 1651 letterlijk opgetild uit Huis ten Bosch en in het hart van de Grote Kerk neergedaald. Hoe dat kan? Zoiets als een hedendaags godswonder. Ik zie het als ik er binnenkom: de herschepping is nog niet helemaal af, maar hij staat er al en – als hij er nog was – zou Constantijn Huygens zijn ogen niet geloven. De Haagse trendsetter van de Gouden Eeuw, dichter en kunstkenner, zou verbluft zijn. Oog in oog met een ongekend staaltje digitale techniek. Vrijdagmorgen wordt er nog met man en macht gewerkt aan de voltooiing van een waarheidsgetrouwe replica van het gigantische origineel: een panorama van maar liefst 31 schilderijen op ware grootte. Als een binnenmuseum (met koninklijke toestemming) midden in de Grote Kerk. Met directeur Michiel de Ligt neem ik alvast een kijkje. Bijna alles om ons heen weerspiegelt al de eenheid in verscheidenheid. “Het is bijna alsof je de olieverf nog ruikt”, zegt hij lachend en wijst op de meesterlijke details van de schilderijen, die als een allegorie om ons heen hangen. Alles ter meerdere eer en glorie van de veldheer en stedenbedwinger in de Tachtigjarige Oorlog, de prins-stadhouder Frederik Hendrik. We bekijken de blikvanger in het midden. Daar zit hij in vol ornaat op een gouden troon als rijtuig voortgedreven door vier witte paarden en omringd door zinnebeelden en heldendaden. “Kijk daar staat het, je ziet

Met toewijding wordt er vrijdagmorgen in de Grote Kerk zorgvuldig gewerkt aan de uitlichting en de belichting van een multimediaal dubbelportret van twee trendsetters van de Gouden Eeuw. Tot op de dag van vandaag. >Foto: Jurriaan Brobbel

het niet meteen, de voorletters van zijn naam: F H”. Eerbetoon Ze waren bijna klaar met de bouw van hun woonpaleis Huis ten Bosch, toen de prins in maart 1647 stierf. Zijn vrouw Amalia van Solms liet toen de Oranjezaal bouwen, als eerbetoon aan haar overleden echtgenoot. Constantijn Huygens kreeg als bevriend kunstkenner de opdracht. Samen met de architect en schilder Jacob van Campen (bouwer van Paleis Noordeinde). Zij selecteerden de groep schilders uit het puikje van de Gouden Eeuw. “Alles werd

door Huygens voorbereid, het contact met de schilders, de exacte maten en de aard van de opdracht en zelfs de afrekeningen. Het moest allemaal precies passen en kloppen”. Tussen 1648 tot 1651 werd de collectieve meesterproef geklaard: een staalkaart van de schilderkunst uit de zeventiende eeuw. Als kroonjuweel in de vorm van een enorme lauwerkrans. Even later staan we achter de bijna herrezen Oranjezaal op het graf van Constantijn Huygens en zijn zoon Christiaan. Althans op dat van Paul Chovart, de grafsteen van een Franse ambassadeur, die hier in 1607 begraven werd. Daaron-

der ligt het graf van de twee grote Hagenaars. Michiel de Ligt vertelt dat het idee werd geboren, toen in 2007 bij herstelwerkzaamheden van de grafzerken in de Grote Kerk het graf van vader en zoon Huygens werd teruggevonden. Rijkdom De twee werden herontdekt als inspiratiebron, als voorbeeld van hun tijd en uiteindelijk ook van die van ons. Dat unieke verhaal in beeld brengen, dat was volgens Michiel de Ligt de uitdaging en het uitgangspunt: het was zoiets als een goudschat vinden en delven. De enorme rijkdom van twee levens her-

Koningin zelf bij opening Oranjezaal Het wordt waarschijnlijk één van de spannendste momenten op de middag van 24 april in de Grote Kerk. Een week voor de troonsafstand. Koningin Beatrix oog in oog met een dagelijks, vertrouwd beeld: de Oranjezaal van haar eigen paleis Huis ten Bosch. Als één van de eersten zal zij zien of de digitale herschepping van het origineel haar koninklijke goedkeuring verdient. Zij zal alles om haar heen in ieder geval direct herkennen en haar gevolg laten zien hoe Amalia van Solms haar overleden echtgenoot herdacht met een collectief meesterwerk van topschilders uit de Gouden Eeuw. Een nog steeds imposante lauwerkrans als eerbetoon voor één van de helden van haar familie, prinsstadhouder Frederik Hendrik van Oranje. Constantijn Huygens was als kunstkenner (en secretaris van de prins) de promotor van de realisatie van de Oranjezaal. Aan hem en zijn zoon Christiaan is de tentoonstelling gewijd, die de koningin in een ook voor haar bekende plek

in de stad opent. Het is waarschijnlijk haar laatste publieke optreden en dan ook nog van historische betekenis. Rond de Grote Kerk waait komende tijd een Huygenswind door stad en land. Tentoonstellingen, lezingen, concerten en poëziewandelingen. Te beginnen om de hoek rond de Hofvijver. Daar presenteren het Haags Historisch Museum en Museum Bredius de band van Constantijn Huygens met Den Haag. In het Historisch aandacht voor Huygens’ liefde voor zijn geboortestad, zijn betrokkenheid bij Haagse bouwprojecten en zijn contacten met de Oranjes. In het nabijgelegen Bredius de persoonlijke smaak van Huygens als kunstkenner aan de hand van schilderijen van zeventiende-eeuwse meesters als Rembrandt, Jan Lievens, van Goyen en Honthorst. Twee van de schilderijen komen trouwens uit de collectieHuygens. Want bij alles was Constantijn dat ook, kunstverzamelaar.

Ingezonden mededeling

j.s. bach En het leven overwint

| f. ma r tin | j . pachelb el

Barbara Kozelj – alt Hugo Oliveira – bas

re sid entie k amerko o r re sid entie b acho rke s t Jos Vermunt – dirigent

zaterdag

16.00 uur

20 april

Kloosterkerk Den Haag

2013

toegangsprijzen rang 1 € 30,– | rang 2 € 25,– jongeren tot 25 jaar € 10,– kaarten www.bachensembles.nl

35 jaar 50 jaar

Residentie Kamerkoor Residentie Bachorkest

140 jaar

Residentie Bachkoor

15

cultuur<

Vrijdag 5 april 2013 > Den Haag Centraal

Eigenzinnig werk van Douglas Wright

Dans vol uit het hart Slechts één keer eerder waren werken van de Nieuw-Zeelandse choreograaf Douglas Wright in ons land te zien: ‘A Far Cry’ en ‘Gloria’ in het Holland Dance Festival van 1991. Spijt heeft Wright nu van die programmakeuze. “Ik was een paar jaar daarvoor als danser bij de Paul Taylor Company in New York gestopt en die choreografieën waren nog te zeer door zijn invloed getekend. Er zat te weinig van mijzelf in”. Met het heftig eigenzinnige ‘rapt’ – volgende week exclusief te zien in Den Haag – wil Wright het alsnog met ons goedmaken. Door Astrid van Leeuwen

Hij noemt het opnieuw werken aan ‘rapt’, na de eerste serie voorstellingen in 2011, een groot cadeau. “Elke dag ben ik in de studio om de choreografie verder aan te scherpen en te verdiepen. De nieuwe ideeën komen als rijp fruit van de boom vallen. De productie wordt nu nog meer zoals zij moet zijn”. Douglas Wright (56) had al een aantal jaar geen choreografieën meer gemaakt toen hij ‘rapt’ twee jaar geleden uitbracht. Sinds zijn voorlaatste stuk, ‘Black Milk’, had de Nieuw-Zeelander zich vooral gewijd aan het schrijven – zijn tweede talent. “Ik was het harde werken een beetje moe. Een avondvullende choreografie maken is net zo intensief als een boek schrijven, het kost je minstens twee jaar. Maar de tourneemogelijkheden in deze regio – Nieuw-Zeeland en Australië – bleken steeds heel beperkt. Na een voorstelling of tien was het avontuur alweer voorbij. Een boek is een stuk minder vluchtig”. Maar de ideeën voor een nieuwe dansproductie bleven zich aandienen. “En aanvankelijk bleef ik ze van mij af duwen, totdat twee vrouwen – ik noem ze mijn engelen”, zegt hij lachend – “mij over de streep trokken. Een studente, die vond dat mijn werk op dvd niet tot zijn volle recht komt, en producer Jessica Smith, die net terugkwam uit Europa en zich enorm inspande om mij ervan te overtuigen dat mijn werk nog steeds een heel eigen plek in de internationale dans inneemt”. En omdat voor Wright beweging toch nog altijd op de eerste plaats komt – ‘en daarna pas het woord’ – besloot hij een collage van de ideeën die hem in de jaren daarvoor hadden bestookt samen te brengen in ‘rapt’. “Mijn eerste inspiratie was de mythe van de Griekse god

De Nieuw-Zeelandse choreograaf Douglas Wright keert na 22 jaar terug in Den Haag.> Foto's: John Savage

Zeus, vaak vergeleken met een adelaar, die verliefd werd op de herdersjongen Ganymedes en hem meevoerde naar de Olympus om daar de liefde met hem te bedrijven. Ook wilde ik het idee van overweldigd worden, zoals je dat bij wilde, ongecontroleerde liefde kunt ervaren, voor het voetlicht brengen. En ik wilde iets doen met verschillende vormen van extase, of die nu uit plezier, drugs, verkrachting, gekte, yoga, meditatie, werkelijkheid of onwerkelijkheid voortkomt”. Wie Wright’s productie ziet, zal echter niet altijd meteen een duidelijke link met de inspiratiebronnen van de choreograaf kunnen leggen. ‘rapt’ is een voorstelling met veel verschillende lagen en veel symboliek, die je eerder over je heen moet laten komen, dan dat je moet proberen alles te begrijpen. “Je geeft het publiek een landkaart, maar zíj rijden. Ze moeten, mede gevoed door hun eigen levensverhaal, zelf de weg vinden”, zegt Wright daar zelf over.

ook ten aanzien van deze vogelman, net als dat voor de hele productie geldt: “Er is geen sprake van verhalende logica, eerder van droomlogica”. Net als in zijn eerdere producties wisselt Wright de scènes vol symboliek af met fragmenten van pure, vaak explosieve dansscènes die het ooit zo grote danstalent van de choreograaf – bij wie 23 jaar geleden hiv geconstateerd werd – in herinnering brengen. “Want ‘als we niet dansen, overleven we niet’ ”, citeert hij de in 2009 overleden Duitse choreografe Pina Bausch. Wright: “Ik ben niet goed op de hoogte van de huidige dansmode in Europa, maar ik ben hoe dan ook géén minimalist. Mijn dansers dansen met alles wat ze in zich hebben. Ik houd van dans die vol uit je hart en vol uit je bloed komt”.

Vogelman Een belangrijke rol in de productie is weggelegd voor een ‘vogelman’, een man in pak, met ‘matching’ geel overhemd en gele schoenen en een grote vogelkop op zijn hoofd. We zien hem in tal van rollen, van brute minnaar (Zeus?) tot therapeut, en aan het eind zien we hem liggend in een ziekenhuisbed – het contact met de mens heeft hem ziekgemaakt. Toch geldt

Wright zelf ziet zijn nieuwe productie als een ‘wedergeboorte’ – en hoewel de choreografie hier en daar behoorlijk sinister is, schijnt ‘rapt’ inderdaad een stuk optimistischer en lichter te zijn dan eerdere stukken van de NieuwZeelander. “Er is nog hoop”, zegt hij. “Ik heb mijn leven ten volle geleefd, ik heb de dood regelmatig in de ogen gezien, en nog: toen ik hiv kreeg, waren de aidsmedicijnen nog niet zo geavanceerd en doorontwikkeld – de schade die daardoor is aangericht, is niet meer terug te draaien. Ik kan elk moment doodgaan. Juist daarom kan ik niet in complete duisternis leven. Heb ik hoop nodig. Al is het maar een sprankje”.

Douglas Wright Dance Company met ‘rapt’: donderdag 11 en vrijdag 12 april in het Lucent Danstheater. Donderdag is er na afloop een ‘dansdate’, waarbij choreograaf Rinus Sprong

de Nieuw-Zeelandse dansers ontmoet, vrijdag is er voorafgaand aan de voorstelling een inleiding. Voor verdere info: www.ldt.nl

iets met Nederland nadat ze ooit door Paul Acket persoonlijk was gebeld of ze op zijn festival wilde zingen. Ze nam hier cd’s op (met het Metropole Orkest en pianist Rob van Bavel) die later in New York hoog in de luisterlijsten belandden. Deze week is ze er weer. In de Regentenkamer. Met de big band van Frits Bayens op vrijdag 12 april. Geen idee wat ze er spelen, maar van mij mogen het de arrangementen zijn van de befaamde orkest-

leider Manny Albam die Miss Marano destijds ook vertolkte. De Regentenkamer pakt flink uit deze week, maar in april bestaat het jazz- en kunsthonk van Thea van Loon dan ook 23 jaar. Vandaar nog een zangeres die je hier niet dagelijks hoort: Greetje Kauffeld. Op 6 april, begeleid door Peter Nieuwerf (gitaar) en Jan Menu (saxen) met wie ze al sinds 1986 samenspeelt. Ze was – na Rita Reys – in mijn jongere jaren lange tijd de enige Nederlandse populaire zangeres die ook geschikt werd gevonden om jazz te zingen. Ik zie haar nog voor me, op de zwart-wit tv van toen, voor het Skymasters orkest, met dat verleidelijke, licht-hese stemmetje. ‘Devil may care’ heette de laatste cd die ik hoorde van de als Greetje Kloet geboren zangeres (uit 2002, Cees Slinger aan de piano) en ze zingt dus nog.

Chapeau. Jazz-zangeressen genoeg inmiddels. Op 5 april meldt zich een nieuweling, Jula Aimée. In Theater in de Steeg, heel lang geleden de plek waar Wim van Woerkens zijn Jazz in Den Haag begon. Stichting Pro Jazz presenteert daar nu die nieuwkoomster met haar band en haar eerste cd ‘We were here’. Geproduceerd met geld dat ze via ‘crowdfunding’ bij Voor de Kunst ophaalde (7000 euro). Uit het rijke aanbod deze week twee ‘highlights’. In Studio 3 (vrijdagavond 5 april) het kwartet van saxofonist Jasper Blom dat tot de absolute Nederlandse top behoort. Met Jesse van Ruller (gitaar), Frans van der Hoeven (bas) en Martijn Vink (drums). Ze presenteren er hun derde cd, ‘Gravity’. En in Chizone (Lourdeskerk, Scheveningen) programmeert Prospero Jazz de leukste buitenbeen-

tjes van de week: de kersverse Boy Edgarprijs-winnaar Oene van Geel (viool), Anton Goudsmit (gitaar), Mete Erker (sax) en Jeroen van Vliet (piano) die hun vaste plekken in het Zapp String Quartet, de Ploctones, het Artvark Quartet en Gatecrash even hebben verlaten voor dit nieuwe Estafest. Hier geen drum, geen bas, maar ‘een bassende sax, een drummende viool en een zingende piano’ is de omschrijving van dit stel geboren improvisatoren. Kamerjazz met de slagzin: ‘Mingus meets Schoenberg meets Bach meets Radiohead’. Lijkt me duidelijk.

Douglas Wrights ‘rapt’ is een voorstelling die je eerder over je heen moet laten komen, dan dat je moet proberen alles te begrijpen.

jazz

Bassende sax en drummende viool Zanger en pianist Nat ‘King’Cole had altijd kaartjes met de teksten van zijn songs op zak. Was het ergens even stil, dan pakte hij die, sprak de teksten uit zoals een acteur. Om de natuurlijke frasering ervan te pakken te krijgen. Dan pas ging hij ze zingen. Of het waar is? Ik heb het verhaal van zangeres Nancy Marano, die concludeerde: “Daarom klonken bij hem teksten altijd of hij ze zelf bedacht had”. De Amerikaanse Marano kreeg

Bert Jansma

16>sport Hans

1 april

De geschiedenis herhaalt zich; soms. Een enkele keer alleen maar in gedachten. En dan niet eens kloppend. Dit lijkt onzin, maar niets is minder waar. Zo bleek mij op Tweede Paasdag. Ik wandelde het, op dat moment vrij rustige, complex van HVV op voor een interview. Genietend van de omgeving die ik maar al te goed kende, nam ik plaats en wachtte op mijn gesprekspartner. Er werd geen grap met me uitgehaald, maar ineens besefte ik dat het 1 april was. Een bijzondere datum, daar waar het de relatie tussen deze Koninklijke club en mij betreft. Als klein ventje voetbalde ik hele dagen op straat. Helemaal gek was ik op het beroeren van de plastic bal. Niet dat ik er erg goed in was, maar ik vond het prachtig. Tot zover niets bijzonders. Vanaf mijn zesde had ik met mijn school jaarlijks een sportdag op de Diepput, het terrein van HVV aan de Van Hogenhoucklaan. Mijn breintje combineerde er op een dag lustig op los en ineens ontstond bij mij het verlangen om bij HVV te voetballen. Mijn ouders waren tegen, want sport werd gevaarlijk bevonden. Vanaf mijn achttiende ben ik gaan ijshockeyen, maar dat is een ander verhaal. Na een paar jaar regelmatig vragen, kwam er een brief bij ons in de bus. Aan mij gericht en namens HVV. Men had gehoord dat ik zo graag bij ze wilde voetballen en wilde die wens wel inwilligen. Oh ja, of ik het niet vervelend vond, dat ik dan samen met andere jongens moest douchen. Welnee! Ik was zo blij, zo ongelooflijk blij, dat dit me totaal niet interesseerde. Daar had mijn vader niet op gerekend. Ik was immers redelijk preuts op die leeftijd. Met veel wroeging moest hij me uitleggen, dat de brief niet echt was. Het betrof een grap, 1 april. Wat volgde was een lang en diep jongetjesverdriet. Voetballen bij HVV is er nooit van gekomen, maar ik kom er nog steeds graag. Zo’n mooie Haagse vereniging, waar ik me altijd thuis voel. Prettige mensen, een groot en sociaal bewogen hart en van die geweldige tradities. Clubs als HVV zorgen er altijd voor dat ik me trots voel als Hagenees. Niet alleen vanwege het goede toeven daar. Tweede Paasdag liep er een jongetje met de bal aan de voet over het toegangspad van HVV. Hij keek er serieus bij. Voor hem was voetballen op deze plek geen grap. Ik keek er een paar tellen naar, vervolgde mijn weg richting auto en deelde zijn geluk. Hans Willink

Den Haag Centraal > Vrijdag 5 april 2013

Zaterdag wedstrijd tegen Lucky Ajax

HVV pakt uit voor drie jubilea Meestal wordt er flink uitgepakt, als een vereniging jubileert. Bij de Koninklijke Haagsche Cricket en Voetbal Vereniging is dat ook zo. Maar als je in een jaar drie jubileum viert, is dat wel heel speciaal en wordt dat buitengewoon groots gevierd. Door Hans Willink

De Haagsche Cricket Club (HCC) bestaat 135 jaar, de Haagsche Voetbal Vereniging (HVV) is 130 jaar geleden opgericht en de eerste editie van het cluborgaan De Diepput Echo zag 100 jaar geleden het levenslicht. Drie prachtige mijlpalen, die natuurlijk gevierd worden. Vooral de laatste is imposant. “Voor zover ik heb kunnen nagaan, is er nog geen enkel ander clubblad in Nederland dat 100 jaar oud is”, zegt Stan Adam, de voorzitter van de jubileumcommissie. Onderweg naar de bestuurskamer waar, gezeten op het rode pluche, het gesprek plaatsvindt, zijn we langs vitrines vol memorabilia gekomen. Het is duidelijk: de Koninklijke is trots op de geschiedenis. Aanstaande zaterdag wordt er om 16.00 uur weer een hoofdstukje aan die geschiedenis toegevoegd. Dan komt Lucky Ajax, het team van oud-spelers, op bezoek om te voetballen tegen de hoofdmacht van HVV. “Het is leuk dat Lucky Ajax met grote namen komt”, weet Adam. “Fred Grim, Aron Winter, Frank de Boer, Rob Witschge, Richard Witschge, Wim Jonk, Danny Muller, Bryan Roy, Dick Schoenaker, Sjaak Swart, Wamberto, Michel Kreek en Kiki Musampa staan

Stan Adan toont een stukje historie met op de achtergrond het veld, waarop Lucky Ajax zaterdag de tegenstander is. >Foto: Creative Images

op de voorlopige spelerslijst. Aansprekende namen voor diverse generaties voetballiefhebbers. Dat past mooi in de wijze waarop we de drie jubilea vieren. We hebben voor zowel de cricketals de voetbaltak drie evenementen die gericht zijn op de verschillende leeftijdscategorieën. Daarnaast organiseren we dingen die voor de hele

club bedoeld zijn, zoals bijvoorbeeld het Heerendiner op 19 april. Dan dineert 250 man op het hoofdveld”. Belangeloos Maar de Koninklijke HC en VV zou nooit zo oud zijn geworden zonder enorm veel clubliefde en een warm sociaal hart. Bij dit jubileum zijn ook een

paar activiteiten die belangeloos voor anderen worden georganiseerd. Adam: “Het mag duidelijk zijn dat wij het hier op HVV wel goed hebben. Tot en met 8 juni is het hier één groot feest, met mooie sportevenementen. We vonden het belangrijk om ook los van de Diepput, ons complex, naar anderen te kijken. Op 12 april organiseren wij in samenwerking met Stichting Leeuwenhart, die zich binnen onze vereniging richt op dit soort initiatieven, een sportdag voor de Bernardusschool. Dat is een school in onze wijk, voor zeer moeilijk lerende kinderen. Spelers van HVV1, HCC1 en andere vrijwilligers begeleiden 115 kinderen en bieden ze een heerlijke sportieve dag. We vinden dit belangrijk. Net als het wijkconcert dat wij op twee juni geven. Voorafgaand aan het altijd boeiende cricketduel tussen HCC en Quick, nodigen wij de ouderen in onze buurt uit om te luisteren naar het Amstel Quartet. Ze kunnen met een kopje koffie langs het veld een leuke ochtend beleven met geweldige muziek”. Andere hoogtepunten van het jubileum zijn: de HVV 24-uurs voetbalmarathon op 18 en 19 mei, een Beach Cricket Toernooi op 24 mei, de All Star Cricketwedstrijd op 1 juni en het slotfeest op 8 juni. Maar eerst zaterdag de wedstrijd tegen Lucky Ajax. De Amsterdamse club heeft twee sterren – per tien landstitels mag een ster worden toegevoegd – meer op het shirt dan die ene van HVV, maar de Hagenaars dragen het kroontje van het predicaat Koninklijk en dat ontberen de bezoekers. Het zet de zaken enigszins op scherp. Maar niet meer dan dat.

AdoLakers bouwt verder op eigen jeugd

wege de kou. Tot nu toe hebben we nog geen mogelijkheid om oefenwedstrijden te spelen. Simpelweg omdat het te koud was en bovendien was het veld nog niet speelklaar gemaakt door de gemeente” (eigenaar van het terrein, red.).

Twee dagen na het Hudson John Toernooi staat de honkbalselectie van AdoLakers weer op het trainingsveld. De eerste krachtmeting met hoofdklasseteams is geweest, maar heel veel duidelijkheid over wat er komend seizoen van Haagse kant te verwachten valt, kan nog niet worden gegeven. Door Michel Streur

Ten opzichte van afgelopen seizoen is een aantal bepalende spelers vertrokken. Het vertrek van Rudy van Heydoorn (DOOR Neptunus) en Phil Ortez (Vaessen Pioniers) wordt, mede door het vertrek van de hoofdsponsor, vooral opgevangen door spelers uit het rookiesteam, waarvan een aantal vorig seizoen al aan het eerste team mocht proeven. Terwijl de spelers nog aan het trainen zijn geeft Bas Contant, sinds vorig seizoen voorzitter van AdoLakers, uitleg over de visie van het bestuur: “Wij hebben samen met de leden besloten om uit te gaan van een beleid waarin breedte- en topsport elkaar aanvullen. Dat geldt voor het honkbal maar ook voor het softbal waarbij de opleidingsteams van de Tsunamis (honkbal) en Blue Angels (softbal) de toekomstige selectie moeten aanvullen. We streven ook naar een samenwerking met die andere traditieclub in Den Haag, Storks. We hebben een unicum in Nederland dat Niels de Lugt fulltime jeugdsport coördinator is voor beide clubs”. Krachtsverschil Na afloop van de training stromen de spelers het clubhuis binnen. Aan een tafel zitten naast elkaar hoofdcoach Dave Daniels, coach Win Bonifacio en werpers coach Bart Volkerijk. “Gezien

De honkballers van AdoLakers eindigen op het eigen toernooi als tweede. >Foto: Creative Images

de spelers en middelen waar wij over beschikken verwacht ik dat we meedoen om plaats vijf tot en met acht”, opent laatstgenoemde het gesprek. “Al jaren is er een tweedeling in de hoofdklasse honkbal waarbij de financieel daadkrachtigere clubs als Neptu-

‘Alleen de rijkere clubs kunnen nog buitenlanders aan zich binden’ nus, L&D Amsterdam Pirates, Corendon Kinheim en Pioniers om het landskampioenschap strijden. Wij

maken samen met UVV, Mr Cocker HCAW en nieuwkomer Mampaey The Hawks uit wie uiteindelijk promotie/ degradatie wedstrijden tegen de kampioen van de overgangsklasse moet gaan spelen. Het gelijkspel tegen DOOR Neptunus op het Hudson John Toernooi is ook geen graadmeter aangezien het daadwerkelijke krachtsverschil pas in de tweede helft van een wedstrijd blijkt. Daar was nu met een aantal halve wedstrijden geen sprake van”. Toch hoeft AdoLakers niet direct het ergste te vrezen voor komend seizoen. “We mogen best tevreden zijn met de vooruitgang die we maken met onze spelers”, zegt Daniels. Bonifacio vult hem aan: “We zijn in de uitzonderlijke omstandigheden geweest dat we pas drie keer hebben kunnen trainen van-

Amerikanen Wat betreft de selectie is Bonifacio erg duidelijk: “Het afgelopen Hudson John Toernooi heeft wel weer duidelijk gemaakt dat we in ieder geval nog een aantal spelers nodig hebben voor zowel het binnen- als buitenveld”. Daniels: “We zijn op dit moment in gesprek met een drietal spelers maar wie dat zijn moet ik uiteraard nog even geheim houden”. Oud-werper Volkerijk: “Een versterking van de werperstaf is ook noodzakelijk aangezien wij op dit moment de jongste groep in de Hoofdklasse hebben”. Amerikanen Opvallend is dat er dit jaar geen enkele speler met een buitenlands paspoort in de selectie van AdoLakers voorkomt. Volkerijk: “Jarenlang was het normaal dat Amerikanen als een soort van verlengde vakantie in de Nederlandse honkbalcompetitie speelden. Met de verscherping van de weten regelgeving op het gebied van een verblijf in Nederland wordt het voor clubs als AdoLakers buitengewoon moeilijk om op die basis de papieren rond te krijgen voor spelers van buiten de Europese Unie. Alleen de rijkere Nederlandse clubs krijgen dat nog voor elkaar”. Op 11 april start AdoLakers de competitie met een thuiswedstrijd tegen L&D Amsterdam Pirates, de kampioen van afgelopen seizoen. Daarna volgt er nog een uit- en een thuiswedstrijd om de serie van drie vol te maken.

17

sport<

Vrijdag 5 april 2013 > Den Haag Centraal

Geen speelsters ADO Den Haag in Nederlands elftal :

‘Niet vreemd, wel jammer’ Het vrouwenvoetbal in de Verenigde Staten is van het allerhoogste niveau. Het Nederlandse vrouwenvoetbal is wel bezig aan een opmars. In de ontwikkeling van het Nederlands vrouwenvoetbal speelt ADO Den Haag een grote rol. De Haagsen behoren al jaren tot de top van Nederland. Vorig jaar lukte het coach Sarina Wiegman en haar vrouwen zelfs om ‘de dubbel’ te pakken.

Geen enkele speelster van landskampioen ADO Den Haag zal in het Kyocera stadion ons land op dinsdag 9 april vertegenwoordigen in de oefeninterland tegen de Verenigde Staten. Paola van der Veen is de enige Haagse die dicht tegen het grote Oranje aan zit en al met de selectie van bondscoach Roger Reijners meetraint. Zij probeert zich diezelfde week met het Nederlands team onder 19 te plaatsen voor het EK. “Ik houd me niet bezig met Nederland tegen de Verenigde Staten. Ik wil met onder 19 het EK halen”.

Door Alex ’t Lam

“Ik zou het niet vreemd willen noemen, maar jammer”, antwoordt ADO Den Haag coach Sarina Wiegman. “We hebben twee speelsters die zichzelf niet beschikbaar hebben gesteld. Renate Jansen wilde eerst haar school afmaken en zich richten op ADO Den Haag. Sylvia Nooij had moeite om alles te combineren. Beiden hebben bij het Nederlands elftal gezeten en kunnen het niveau aan. Bovendien hebben we nu een hele jonge groep waar drie speelsters in Nederland onder 17 jaar spelen en drie in onder 19 jaar”. ADO Den Haag behoort al jaren tot de nationale top. Vijf jaar lang eindigden de Haagsen op de tweede plek in de eredivisie. Vorig seizoen werd het harde werken van Sarina Wiegman en heel ADO Den Haag beloond en pakten de vrouwen de dubbel. “Ik wist halverwege vorig seizoen dat een aantal speelsters zou vertrekken. Na vijf tweede plaatsen was het toen dus ‘nu of nooit’. Daarom ben ik zo ongelooflijk blij dat we de titel en de beker hebben gepakt. Iedereen heeft daar alles voor gedaan en voor gelaten. Dat proces was zo mooi. Tuurlijk is het dan even slikken als je weer opnieuw moet gaan bouwen om een representatief team op de been te brengen. Ik had niet verwacht dat er zoveel meiden zouden vertrekken. Met een groepje mensen hebben we ons uit de naad gewerkt om de selectie weer op orde te krijgen. Een aantal speelsters bleef, zodat de ADO cultuur in stand gehouden werd. We kregen er onder andere drie Amerikaanse speelsters voor terug, waarvan er overigens alweer twee vertrokken zijn. We moesten dus ook veel jonge speelsters inpassen. Eigenlijk iets te vroeg naar mijn zin, maar zij hebben zich razendsnel ontwikkeld”. Moeizamer “We hebben dit jaar een heel goede eerste seizoenshelft gedraaid. Je merkt nu dat het wat moeizamer gaat, maar dat is logisch met zo’n jong team. Het zou beter zijn geweest als die jonge speelsters de tijd hadden gekregen om zich te ontwikkelen en niet noodgedwongen voor de leeuwen geworpen

Ingezonden mededeling

Paola van der Veen mikt met Nederland onder 19 op kwalificatie EK

Door Alex ’t Lam

Sarina Wiegman is dit jaar aan de slag gegaan met een jonge groep. >Foto: Creative Images

werden. Sommige mensen vergelijken die situatie met het Feyenoord van een paar jaar geleden, toen ook noodgedwongen veel jeugdspelers in het eerste speelden. Die vergelijking gaat niet op, omdat die jongens al een topsport-opleiding hadden genoten vanaf de jeugd. Die meiden van ons hadden een goed niveau toen ze bij ons kwamen, maar kenden nog geen topsportcultuur”, aldus de 43-jarige coach. In de BeNe League lijkt ADO Den Haag na het verlies van het vorige weekeinde tegen Standard Luik uitgeschakeld voor een plek bij de eerste twee. Wiegman spreekt desondanks niet van een verloren seizoen: “In de competitie staan we vierde. Stiekem hoop ik op plek drie. Dat zou echt een topprestatie zijn. Daarnaast zitten we nog in de beker. Daarin kan echt van alles ge-

beuren. Wat zou het mooi zijn als we onze prestatie van vorig jaar in de beker zouden kunnen herhalen”. Wiegman is met de Stichting ADO Den Haag Vrouwen alweer bezig met het volgend seizoen, maar ook zeer nadrukkelijk met de langere termijn. Daarover laat de oud-lerares lichamelijke oefening niet het achterste van haar tong zien: “We zijn heel druk bezig iets op te zetten voor de jeugd. Volgend jaar gaan we starten met talententrainingen in verschillende leeftijdscategorieën. We zitten nu in de fase dat we dat concreet aan het maken zijn. Daar kan ik nu nog niet veel over zeggen. We gaan in ieder geval de jeugd zelf opleiden om zodoende het meidenvoetbal in de regio een boost te geven. Dat is namelijk de volgende stap in de ontwikkeling van het Nederlands vrouwenvoetbal”.

Paola van der Veen is net als haar tweelingzus Yvette met 19 jaar één van de ‘veteranen’ in het Nederlands elftal onder 19. De speelster uit Leidschendam-Voorburg is een vaste waarde bij ADO Den Haag en in het team van bondscoach Aart Korenhoff. “Wij willen ons plaatsen voor het EK in Wales in augustus. We nemen met minder geen genoegen”, zo verwoordt de aanvoerster de ambities van haar team. Om dat doel te bereiken, moet men komende week afrekenen met drie tegenstanders. Op 4 april wordt in ’s Gravenzande gestart tegen Zweden. Twee dagen later komt het team in Delft uit tegen Ierland en op 9 april wordt in ’s Gravenzande afgesloten met de ontmoeting met Italië. “We kennen ze nog niet erg goed. Zweden hebben we laatst in Spanje zien spelen. Ierland kennen we nog van onder -17, maar dat is te lang geleden om er een goed oordeel over te vellen. En Italië, ja dat is Italië. Die zijn altijd gevaarlijk. Maar ik heb de afgelopen jaren nog niet zo’n hecht team meegemaakt als nu. Dit is echt een goed team en ik ben er heilig van overtuigd dat we het EK gaan halen”. Het had niet veel gescheeld of Paola van der Veen had het kwalificatietoernooi helemaal aan zich voorbij moeten laten gaan. In een oefenwedstrijd met het Nederlands team begin deze maand liep de centrum verdedigster een hersenschud-

ding op. “Nu gaat het weer helemaal goed met me. Na de hersenschudding heb ik een tijdje niks gedaan. Daarna ben ik aan mijn herstel gaan werken en zodoende ben ik op tijd fit. Ik ben weer volledig in training en heb afgelopen wedstrijd van ADO tegen Standard Luik ook gewoon kunnen spelen. Ik heb er totaal geen last meer van”. A-team Met het grote Oranje is voormalig speelster van RKAVV en Voorschoten nog niet veel bezig: “Ik richt me nu volledig op onder 19. Wat betreft mijn kansen voor het A-team; als die komen, dan komen die. Toen ik mocht meetrainen met het Ateam feliciteerde iedereen me en heeft teamgenoot Sylvia Nooij me er ook wel wat over verteld. Maar voor de rest hebben we het er niet over. Het is nu toch niet van toepassing. Tuurlijk droomt iedereen van spelen in Oranje, maar dan hoef je het er verder toch niet over te hebben”, aldus de nuchtere Haagse. Helaas voor de familie Van der Veen werd tweelingzus Yvette niet uitgenodigd om mee te trainen. “Natuurlijk vind ik het jammer dat zij niet geselecteerd is. Als het aan mij zou liggen, zou ik haar wel selecteren, maar daar ben ik niet voor, de bondscoach beslist. Ik ben blij dat ik mee mag trainen”. Op 9 april om 17.00 uur komt Nederland onder 19 in ’s Gravenzande voor de laatste poulewedstrijd in actie tegen Italië. Direct na die wedstrijd is duidelijk of het Paola en haar teamgenoten gelukt is om het EK te halen. Juist op dat moment start enkele kilometers verderop Nederland tegen de Verenigde Staten. Op de vraag of ze nog gaat kijken hoe haar toekomstig team het er tegen de Olympisch kampioen vanaf gaat brengen, antwoordt de verdedigster: “Ik zou misschien de tweede helft kunnen zien. Maar zoals ik al zei, ik ben er van overtuigd dat we het EK gaan halen. En in dat geval ga ik niet naar die wedstrijd kijken, want dan heb ik het veel te druk met het vieren van ons eigen feestje”.

Doelpunten vier je samen met tweelingzus Yvette. >Foto: Creative Images

ALLEEN MET MELK WAS HET TOCH? Welkom terug bij ABN AMRO. Grote kans dat we in het verleden al eens eerder zaken met elkaar hebben gedaan. En hopelijk heeft u daar net zulke positieve herinneringen aan als wij. We willen dan ook niets liever dan weer opnieuw met u in gesprek gaan. Onze relatiemanagers begrijpen wat er in uw sector speelt. En dat is ook niet gek, want geen bank heeft zoveel sectorkennis als ABN AMRO. Kennis die we graag met u willen delen en voor u willen laten werken. Bijvoorbeeld door de beslissingsbevoegdheid terug te brengen waar die hoort: bij onze relatiemanagers, bij u aan tafel. Loop gerust bij ons binnen of bel voor een afspraak. De koffie staat klaar.

Stef Bahlmann Directeur Bedrijven Den Haag op 06 5332 5521

19

varia<

Vrijdag 5 april 2013 > Den Haag Centraal

Huisartsenpost bij Bronovo definitief gesloten Door Jan van der Ven

De huisartsenpost bij het ziekenhuis Bronovo is deze week definitief gesloten. De aanpalende apotheek gaat in juli dicht. Vanaf deze week telt Den Haag nog drie huisartsenposten: die bij het Leyenburg Ziekenhuis, bij het Westeinde Ziekenhuis en bij Antoniushove in Leidschendam. De huisartsenposten vangen patiënten op buiten kantooruren en in het weekeinde. Het gaat dan om patiënten met aandoeningen en klachten die niet thuishoren op een spoedeisende hulp. In de onderhandelingen over de sluiting van de huisartsenpost van Bronovo speelden de zorgverzekeraars een cruciale rol. Het ging hierbij om CZ en Menzis, waar het van oorsprong Haagse ziekenfonds Azivo onderdeel van is. De zorgverzekeraars vinden dat op dit moment in Den Haag volstaan kan worden met drie huisartsenposten. Voorzitter Tjeerd Nijenhuis van Smash, de organisatie die de huisartsenposten al sinds jaar en dag regelt, zegt in een reactie dat de zorgverzekeraars niet langer wilden dat de huisartsenpost van het ziekenhuis Bronovo bleef bestaan. “De zorgverzekeraars gaven de voorkeur aan de recent geopende huisartsenpost op het terrein van het Westeinde Ziekenhuis”, aldus Nijenhuis. Het voortbestaan van de huisartsenpost in Leidschendam hangt voor een belangrijk deel af van diezelfde zorgverzekeraars. Die moeten oordelen of deze post van belang is voor de huisartsenzorg buiten de kantooruren in het noordelijke deel van Den Haag en de omliggende gemeenten. Een andere belemmering voor het voortbestaan van de huisartsenpost bij het ziekenhuis Bronovo vormde de bereidheid van huisartsen om ’s avonds diensten te draaien in een huisartsenpost. Er bleken niet altijd voldoende huisartsen beschikbaar te zijn voor het bemannen van vier huisartsenposten. Ogen Het ziekenhuis Bronovo ziet de sluiting van de huisartsenpost met lede ogen aan, ook al vormt de post geen officieel onderdeel van het ziekenhuis. Een huisartsenpost staat garant voor een aantal patiënten dat doorstroomt naar het ziekenhuis. Dat zijn dan patiënten die worden doorverwezen

naar het ziekenhuis na onderzoek door de huisarts van de huisartsenpost. Ze worden vervolgens in het ziekenhuis behandeld. Zodoende genereert een huisartsenpost omzet voor het

stadsgroen

Ent de bomen!

Nu we de Haagse ‘guerrilla gardeners’ hebben omarmd en volledig ‘ja!’ hebben gezegd tegen hun vermetele vergroeningsactiviteiten gaan we nog een stapje verder. We gaan ‘guerrilla graften’! Inmiddels is het tuinieren op braakliggende stukjes land, in stadsparken, op parkeerplaatsen en op daken van ministeries, grote winkelketens en hotels een bekend fenomeen. Guerrilla graften is een nieuwe loot aan de boom van ongehoorzaamheid. Graften is het enten van bomen door kleine vruchtboomtwijgjes te inplanteren, waardoor de bomen fruit gaan dragen. En dat is meer dan welkom, nu

Guerrilla graften is een nieuwe loot aan de boom van ongehoorzaamheid

nabijgelegen ziekenhuis. Omdat zieken huizen sinds kort financieel risico lopen en zelfs failliet kunnen gaan, is het draaien van omzet steeds noodzakelijker. Het ziekenhuis Bronovo wil de patiënten die op eigen houtje besluiten naar een huisartsenpost te gaan (zelfverwijzers in vakjargon) niet in de kou laten staan. Daarom heeft het ziekenhuis besloten dat deze patiënten geholpen kunnen worden op de afdeling spoedeisende hulp van het ziekenhuis. Zij betalen hier het tarief voor hulp door een huisarts. Bronovo gaat zich toeleggen op de hulp buiten kantooruren aan de oudere patiënt met meerdere aandoeningen en de patiënt met monoletsel, zoals een gebroken heup of pols.

>Foto: PR

Leiding Eind vorig jaar leek er nog niets aan de hand met het voortbestaan van de huisartsenpost bij Bronovo. In het blad van het ziekenhuis verklaarde Carla de Wit, die de medische leiding heeft van de afdeling spoedeisende hulp van het ziekenhuis Bronovo, dat de huisartsen-

post onderdeel wordt van de nieuw te bouwen spoedeisende hulp. Er is in de bouwplannen voldoende ruimte gereserveerd voor een huisartsenpost in de nieuwe spoedeisende hulp. In de kelder van de nieuwe afdeling zou dan de apotheek gevestigd worden. Niet veel later werd bekend dat de huisartsenpost na twaalf uur ’s avonds gesloten werd. En deze week ging de huisartsenpost helemaal dicht. En in juli volgt de apotheek. Het ziekenhuis Bronovo spreekt de verwachting uit dat later, als de nieuwbouw van de spoedeisende hulp klaar is, de huisartsenpost terugkeert. De voorzitter van de Raad van Bestuur van het ziekenhuis, Joop Hendriks, zegt in een verklaring: “We respecteren én betreuren de sluiting van de huisartsenpost en hopen dat zij binnen enkele jaren weer terugkeert in de nieuwe Spoedeisende Hulp”.

17.40: kind met oorpijn krijgt neusdruppels. 18.00 kop koffie. 18.05 man met enkelproblemen had geen breuk, drukverband aangelegd en met instructies naar huis. 18.30: kind 11 jaar met pijn aan elleboog, niet gevallen. Zij bleek in het verleden ook ontstekingen aan gewrichten te hebben gehad, na overleg doorgestuurd naar de kinderarts. 18.45: man 23 jaar met een verkoudheid. 19.05: man 70 jaar bang voor hoge bloeddruk en wat atypische pijn op de borst. Na onderzoek vooralsnog gerustgesteld.

1935: kindje van 8 maanden met koorts. Gerustgesteld. 1945: kindje 6 maanden met koorts en hoesten. Gerustgesteld. 20.00: vrouw 30 jaar met buikpijn . Mogelijk problemen eierstokken naar gynaecoloog gestuurd. 20.10:kindje 1 jaar met braken. Gerustgesteld. 20.25: kind van 6 jaar met oorpijn. Thuis nog geen medicatie gegeven. Instructies. 20.50: jongen 6 jaar pijn aan zijn piemeltje. Zalf smeren. 21.10: kindje 2 jaar met koorts. 21.20: vrouw 25 jaar 8 maanden zwanger met hoesten: Instructies. 21.30: vrouw 28 jaar heeft last van veel hoofdpijn. 21.45: kopje koffie 22.00: man van 30 jaar met waarschijnlijk maagklachten, met maagtabletten naar huis en naar huisarts 22.10: mevrouw van bijna 60 met benauwdheid bij longproblemen in een andere kamer gezet en laten vernevelen

de crisis van geen ophouden weet. Fast food is in overvloed verkrijgbaar en is heel goedkoop bovendien, gezonde verse groenten en fruit daarentegen zijn voor sommigen bijna onbetaalbaar. We hebben dit guerrilla graften te danken aan de Amerikaanse dame Tara Hui. Toen de gemeente San Francisco geen fruitbomen in haar wijk wilde aanplanten omdat de rijpe vruchten een bron van overlast zouden zijn, liet ze het daar niet bij zitten. Ze entte in

het holst van de nacht honderden appel-, peren- en pruimenboomtwijgjes op de stadse bomen. En inmiddels zijn die allemaal vrucht gaan dragen! De hoeveelheid ‘do-it-yourself-graftenbewegingen’ aan de andere kant van de oceaan groeit razendsnel. Ze vragen aan mensen uit de buurt om de geënte bomen te gaan verzorgen. En waar de gemiddelde stadsbewoner voorheen niet uit zijn leunstoel was te branden, ‘liever lui dan moe’, nu staat-ie ervoor in de rij. Snoeien? Schoffelen? ja graag! Het zit ‘m in het fruit, dat geeft niet alleen een meerwaarde op ecologisch en economisch gebied, maar ook op het emotionele vlak. Een mens schijnt blijer te worden van een bloeiende appelboom dan van een perkje suffe gemeenteheesters. Onze stad staat nog ouderwets vol met makkelijk te beheren, steriele prunussen. Met wat handigheid toveren we ze allemaal om tot heuse fruitbomen. Guerrilla grafting kan ook in Nederland! Het enten is een trucje dat je even door moet krijgen, je moet een sneetje in een tak van een prunus, sleedoorn of sorbus te maken en daar het fruitboomtwijgje in steken. Bindt er dan een stukje tape omheen en klaar. Op internet en in tuinboeken zijn handige handleidingen te vinden. Bekijk eens zo’n filmpje, lees eens zo’n boek, ga aan de slag pluk er volgend jaar de vruchten van. Wendy Hendriksen >Meer columns en een boek op www.wendyhendriksen.nl

Instructiefilmpje enten in drie talen http://www.youtube.com/watch?v=l5s-eAm_QlQ Workshop: 5 april 2013 http://www.permacultuur.nu/index.php/home/enten-van-fruitbomen

medisch

Dienst

Bij deze een overzicht van de dienst van 17.00-24.00 op zondagavond 24 maart locatie Leyweg. 17.00: voorrangsconsult voor een mevrouw van ongeveer 70 jaar met bloedverlies bij de ontlasting. Na onderzoek en een gesprek met mevrouw en dochter besloten om haar toch naar huis te laten gaan met instructies als het erger zou worden. 17.30: man 23 jaar gevallen met korfbal, op enkel. Foto laten maken. 17.35: overleg met de verpleegkundig specialist over een vrouw die zij ziet en die bang is voor hersenletsel.

door assistente van de post. 22.15: 2 kindjes die allebei braken. Gerustgesteld. 22.30: kindje met koorts, ouders niet tevreden over eigen huisarts. Voor nu adviezen en eventueel naar andere huisarts gaan. Gebeld naar de kinderarts over kind met elleboogproblemen. Op de foto geen afwijkingen. Ze kreeg pijnstilling en moest terugkomen bij kinderarts. Bij de mevrouw met buikpijn voor de gynaecoloog was er nog geen duidelijkheid. Ook de chirurg wordt gevraagd om naar haar te kijken.

Het vernevelen bij de mevrouw met hoesten geeft nog geen verlichting

22.45: Het vernevelen bij de mevrouw met hoesten geeft nog geen verlichting. Nog een keer. 23.00: mevrouw met een niersteenkoliek die helemaal niet stil kan staan/zitten krijgt een prik voor de pijn. Na een half uur gaat het gelukkig beter met haar. 23.15: nog een kindje met koorts en mogelijk keelpijn. Kind is ziek en gaat met een recept voor antibiotica weg. 23.30 mevrouw met vernevelen gaat nog steeds niet beter. Ik besluit haar naar de eerste hulp te brengen (die er naast is) voor aanvullend onderzoek zoals een longfoto. 23.50: overdracht aan de collega’s voor de nacht. Om 24.00 uur is de dienst afgelopen en stap ik op de fiets naar huis. Het was een rustige dienst. 00.20: thuis, even zappen en wat drinken , naar bed om 1.00 uur. Emilie Bolsius Huisarts

20>society

Den Haag Centraal > Vrijdag 5 april 2013



vilan, renate & de residentie

De man zonder kappershoofd

Enfin, een paar uur later toen de champagne op was…

Als haar haar maar goed zit.

Noteert u dat even? Het is dus: Barbera. Typisch een naam waarmee veel spellingsvariaties ontstaan. U kunt ook gewoon ‘Bar’ zeggen en dat deden zowat alle gasten die bij de Haagsche Kopjes waren, de kapperszaak aan de Vondelstraat. De pijpenla stond stampvol. Niet alleen vierde Bar de dag dat ze twintig jaar bestond, maar ook (of juist daarom) verscheen die dag het boek ‘Geen kappershoofd’, met bijdragen van maar liefst 61 auteurs en dan waren er nóg inzendingen afgewezen. Want Bar zei, dat die een beetje te veel ‘Bar’ waren geweest, dus die inzendingen hingen boven haar bed. Toen we dat hoorden, was de middag al aardig gevorderd. Iedereen had gedronken en gegeten, gelachen en gehuild. En niet zomaar. We waren krap vijf minuten binnen en bestudeerden nog het vintage interieur (veel jaren 70 oranje), toen de Haagse nachtburgemeester naar binnen rende: “Wie heeft er muntjes?”. Mijnheer Bom moest dringend parkeren. Hij droeg een zonnebril, want wat voor de één de middag is, dat is voor de ander een vroege ochtend. Burgemeester Bom zou dan ook zijn donkere zonnebril ophouden, wat elke mogelijke ontroering natuurlijk treffend verborg. Onze nachtburgemeester was de presentator van de middag. Terwijl we in afwachting waren van wethouder Kool, die het eerste exemplaar in ontvangst zou nemen, keken we vol belangstelling naar de gasten. Iedereen kende elkaar, het was voortdurend kussen en knuffelen om ons heen. Aan de grote bar hingen wat eenlingen te hunkeren naar hun eigen momentje met de alom aanwezige Bar. Zij vertrouwde ons toe dat de zaak door haar was begonnen en dat ze ook een stich-

Haagse koppies.

Vrij naar Brel, de ‘Nuttelozen van de nacht’ Nachtburgemeester René Bom geknipt voor u.

ting met kunst had. Twintig jaar onderneemster. Dat waren niet zozeer jaren geweest van grof geld cashen maar eerder van het grote ‘erbij horen’. Want ja, als je bij de Haagsche Kopjes kwam, dan wás je ook een Kopje, deel van de grote familie. Wethouder Kool zou die middag ingelijfd worden in de familie door middel van een cadeaubon. We vonden dat een prikkelend idee. Vooral toen we even later vlak achter hem stonden en zagen hoe zijn weinige haar over de kraag van het kraakwitte overhemd kroesde. Wat Bar daarmee zou doen? De speeches maakten emotie op emotie los. Kool bekende dat hij ‘geen kappershoofd’ had en zelfs vroeger

een hekel aan kappers had gehad: “Dat waren slagers in witte jassen”. Iedereen loeide vol afschuw. Maar hij vertelde dat ‘mijn geliefde’ altijd bij de Haagsche Kopjes kwam. Iedereen deed ‘ahhhh’. Het boek van Bar had hij helemaal gelezen, en al had hij wat foutjes ontdekt (die hij nog noemde ook, zo tactloos), hij vond het toch geweldig wat Bar allemaal deed, ook en vooral haar verwenmiddagen voor dakloze vrouwen. En de exposities. En het omgaan met het personeel. En de zorgen die ze had. En dit alles ondanks de crisis. “En daarvoor vraag ik een applaus”. De gehele familie Kopjes klapte de handen zowat stuk. De wet-

houder werd lyrisch over Bar, droeg een gedicht voor met veel tongue twisters erin van knippen en kappen, en begon trefwoorden op te sommen (‘inspirerend, knap, lief...’), waarmee de Kopjes stuk voor stuk instemden. De stemming werd week, er dreigde een groepsorgie van sentimenten te ontstaan. Bar stapte op het kleine kistje achter een microfoon en begon een dankwoord. Dat was natuurlijk erg uitgebreid, temeer daar ze bij elke naam zowat een biografie cadeau gaf. Niet iedereen was daarop voorbereid. We zagen timmerman Fred (‘Je bent de beste’) schrikken en wegduiken. En

toen kwam ‘mijn lieve vriend Herman’ die Bar op de eerste rij uitvoerig en uitgebreid gekust had, met een techniek waar de meeste mannen veel van zouden kunnen leren. Wij tippen: mannen, hou evenwicht tussen inzet (hartstocht) en techniek (afwisseling en trefzekerheid). Herman keek vol verrukking naar zijn Bar, naar haar boek, naar de Kopjes en begon zielsgelukkig aan zijn toespraak. De tranen kwamen los. Het was te veel, te lief, te mooi, we konden er niet meer tegen. Zelfs de cake was zacht en zoet, niet eens klef. Vilan van de Loo