Evaluatie van het reductiepotentieel voor diverse polluentemissies naar het compartiment lucht voor de non-ferro industrie in Vlaanderen

Karl Van Biervliet, Kris Devoldere, Annick Van Hyfte, Anthony Callens, Geert Bogaert en Dirk Le Roy

In samenwerking met:

Enginee ring Jean-Hubert van Vyve

Evaluatie van het reductiepotentieel voor diverse polluentemissies naar het compartiment lucht voor de non-ferro industrie in Vlaanderen Publieke versie AMINAL-AMINABEL

01/05309 Eindrapport 12 maart 2003

AMINAL-AMINABEL-Sectie Lucht Koningsstraat 93 1000 Brussel

ECOLAS 01/05309 - Evaluatie reductiepotentieel luchtemissies non-ferro industrie

Inhoud

INHOUD Inhoud ........................................................................................................................................i Lijst met figuren ........................................................................................................................ v Lijst met tabellen ..................................................................................................................... vii Lijst met bijlagen ...................................................................................................................... xi Samenvatting............................................................................................................................. I Inleiding ......................................................................................................................................... I Afbakening en socio-economische doorlichting non-ferro sector ....................................................... IV Emissie 1990-2010 ..........................................................................................................................V Emissiereductiemaatregelen ......................................................................................................... VII Kostencurven en scenarioberekeningen .......................................................................................... IX 1

Inleiding..............................................................................................................................1 1.1 Situering .................................................................................................................................1 1.2 Opdracht.................................................................................................................................1

2

Methodiek ...........................................................................................................................3 2.1 Algemeen werkschema ............................................................................................................3 2.2 Socio-economisch onderzoek / basisscenario’s...........................................................................4 2.3 Kosteneffectiviteitscurven.........................................................................................................4

3

Sectorafbakening................................................................................................................7

4

Socio-economische doorlichting.......................................................................................11 4.1 Productie van non-ferro metalen.............................................................................................11 4.2 Prijzen op de markt voor non-ferro metalen ............................................................................ 14 4.3 Socio-economische kenmerken van de non-ferro sector in Vlaanderen ...................................... 16 4.3.1 Werkgelegenheid, aantal en omvang van de bedrijven ..................................................... 16 4.3.2 Omzet ........................................................................................................................... 17 4.3.3 Toegevoegde waarde ..................................................................................................... 18 4.3.4 Investeringen................................................................................................................. 19 4.3.5 Exportgerichtheid ........................................................................................................... 21 4.3.6 Importafhankelijkheid .....................................................................................................21 4.3.7 Concurrentie-analyse ......................................................................................................21 4.3.8 Conjunctuurverloop ........................................................................................................23 4.4 Evoluties en trends binnen de sector....................................................................................... 25 4.5 Conclusies ............................................................................................................................. 26

5

Gegevensinzameling.........................................................................................................29 5.1 De bedrijfsenquête ................................................................................................................ 29 5.1.1 Opzet ............................................................................................................................ 29 5.1.2 Respons......................................................................................................................... 29

6

Berekening van de sectoremissies ...................................................................................31 6.1 Emissiesituatie 2000 .............................................................................................................. 31 i


Inhoud

6.1.1 Geleide emissies............................................................................................................. 31 6.1.2 Emissies afkomstig van niet-geleide bronnen ................................................................... 34 6.1.2.1 Methodologie ............................................................................................................34 6.1.2.2 Nauwkeurigheid ........................................................................................................ 36 6.1.2.3 Resultaten ................................................................................................................ 38 6.1.2.4 Emissies van VOS afkomstig van de productie van halffabrikaten ................................. 38 6.2 Historische sectoremissies ...................................................................................................... 40 6.3 Toekomstige sectoremissies ................................................................................................... 42 6.3.1 Prognose productie 2010 ................................................................................................ 42 6.3.2 Uitwerking van de emissies 2010..................................................................................... 44 7

Emissiereductiemaatregelen ............................................................................................47 7.1 Historische emissiereductiemaatregelen .................................................................................. 47 7.2 Geplande emissiereductiemaatregelen .................................................................................... 47 7.3 Mogelijkheden tot bijkomende emissiereductiemaatregelen ...................................................... 47 7.3.1 Niet beschouwde maatregelen ........................................................................................ 53 7.3.1.1 Maatregelen met betrekking tot branders.................................................................... 53 7.3.1.2 Maatregelen met betrekking tot smeltovens ................................................................ 54 7.3.1.3 Maatregelen met betrekking tot H2so4 produktie.......................................................... 54 7.3.1.4 Maatregelen met betrekking tot procesemissies Stof en metalen .................................. 55 7.3.1.5 Maatregelen met betrekking tot procesemissies VOS ................................................... 57 7.3.1.6 Maatregelen met betrekking tot dioxines..................................................................... 57 7.3.2 Emissiereductiemaatregelen op stookemissies .................................................................. 59 7.3.2.1 Fuel switch................................................................................................................ 59 7.3.2.2 Laag NOx branders .................................................................................................... 60 7.3.2.3 Selectief katalytische en niet-katalytische reductie (SCR en SNCR) ............................... 61 7.3.3 Injectie van sorbentia ..................................................................................................... 65 7.3.4 Maatregelen ter hoogte van de zwavelzuurproductie (kontakt-eenheden) .......................... 70 7.3.5 Hoog efficiëntie filters..................................................................................................... 78 7.3.6 Maatregelen voor emissies afkomstig van diffuse bronnen ................................................ 82

8

Kostencurven en scenarioberekeningen ..........................................................................83 8.1 Modellering met MARKAL ....................................................................................................... 83 8.1.1 Wijze van modelleren ..................................................................................................... 83 8.1.2 Berekening van marginale en totale kosten ...................................................................... 83 8.1.3 Extrapolatie.................................................................................................................... 84 8.2 Basisscenario’s en beleidsscenario’s ........................................................................................85 8.2.1 Het onderscheid tussen basisscenario’s en beleidsscenario’s ............................................. 85 8.2.2 Definiëring basisscenario’s en beleidsscenario’s ................................................................ 86 8.2.2.1 Basisscenario’s .......................................................................................................... 86 8.2.2.2 Beleidsscenario’s .......................................................................................................87 8.3 Kostencurven ........................................................................................................................ 90 8.3.1 Kostencurven SO2 ........................................................................................................... 92 8.3.1.1 Kostencurve SO2 in het REF-scenario .......................................................................... 92 8.3.1.2 Kostencurve SO2 in het BAU-scenario.......................................................................... 95 8.3.1.3 Kostencurve SO2 in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%) ........................ 98 8.3.2 Kostencurven NOX ........................................................................................................ 100 8.3.2.1 Kostencurve NOX in het REF-scenario........................................................................ 100 8.3.2.2 Kostencurve NOX in het BAU-scenario ....................................................................... 103 8.3.2.3 Kostencurve NOX in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%) ...................... 106 8.3.3 Kostencurven Stof (geleide emissies)............................................................................. 108 ii


Inhoud

8.3.3.1 Kostencurve Stof (geleide emissies) in het REF-scenario ............................................ 108 8.3.3.2 Kostencurve Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario............................................ 111 8.3.3.3 Kostencurve Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%) 114 8.4 Doorrekening van de totale kosten voor de beleidsscenario's.................................................. 116 8.4.1 REF-scenario ................................................................................................................ 117 8.4.2 BAU-scenario ............................................................................................................... 120 8.4.3 BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%) .............................................................. 123 8.5 Vergelijking met nationale kostencurve IIASA ........................................................................ 125 8.5.1.1 Kostencurve SO2...................................................................................................... 127 8.5.1.2 Kostencurve NOx ..................................................................................................... 134 8.5.1.3 Kostencurve NMVOS ................................................................................................ 140 9

Economische haalbaarheid .............................................................................................145 9.1 Brongegevens...................................................................................................................... 145 9.2 Effect op de rentabiliteit ....................................................................................................... 145 9.3 Verhouding tot het gemiddeld jaarlijks investeringsniveau ...................................................... 146 9.4 Verhouding tot de toegevoegde waarde ................................................................................ 147 9.5 Effect op liquiditeit en solvabiliteit......................................................................................... 148

10 conclusies .......................................................................................................................149 10.1

Bespreking per polluent .................................................................................................... 149

10.2 Algemene conclusies ........................................................................................................ 151 10.2.1 Optimalisatie over verschillende polluenten .................................................................. 151 10.2.2 Vergelijking met de IIASA-kostencurve......................................................................... 151 10.2.3 Economische haalbaarheid .......................................................................................... 152 Literatuurlijst .........................................................................................................................155 Bijlagen ..................................................................................................................................157

iii


Lijst met figuren

LIJST MET FIGUREN Figuur 2-1: Werkschema non-ferro ......................................................................................................3 Figuur 2-2: Voorbeeld van een marginale kostencurve ..........................................................................6 Figuur 4-1: Productie non-ferro metalen in Vlaanderen, procentueel aandeel per metaal....................... 12 Figuur 4-2: Gemiddelde jaarlijkse metaalprijzen, 1993-2002 ................................................................ 15 Figuur 4-3: Investeringen in de in de Vlaamse non-ferro bedrijven, 1997-2000, in duizend EUR ............ 20 Figuur 4-4: Synthetische conjunctuurcurve van de non-ferro sector, periode 1995-2002 ....................... 23 Figuur 4-5: Synthetische conjunctuurcurve van de automobielsector, periode 1995-2002...................... 24 Figuur 4-6: Synthetische conjunctuurcurve van de ICT-sector, periode 1995-2002................................ 24 Figuur 4-7: Synthetische conjunctuurcurve van de sector ruwbouw van gebouwen, periode 1995-2002 . 25 Figuur 8-1: Onderscheid tussen beleids- en basisscenario’s ................................................................. 86 Figuur 8-2: Marginale en totale kostencurve SO2 in het REF-scenario ................................................... 92 Figuur 8-3: Invloed van SO2 emissiereductie op andere polluenten in het REF-scenario......................... 93 Figuur 8-4: Marginale en totale kostencurve SO2 in het BAU-scenario .................................................. 95 Figuur 8-5: Invloed van SO2 emissiereductie op andere polluenten in het BAU-scenario ........................ 96 Figuur 8-6: Marginale en totale kostencurve SO2 in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%) . 98 Figuur 8-7: Marginale en totale kostencurve NOX in het REF-scenario................................................. 100 Figuur 8-8: Invloed van NOX emissiereductie op andere polluenten in het REF-scenario ...................... 101 Figuur 8-9: Marginale en totale kostencurve NOX in het BAU-scenario ................................................ 103 Figuur 8-10: Invloed van NOX emissiereductie op andere polluenten in het BAU-scenario .................... 104 Figuur 8-11: Marginale en totale kostencurve NOX in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%) ............................................................................................................................................... 106 Figuur 8-12: Marginale en totale kostencurve Stof (geleide emissies) in het REF-scenario ................... 108 Figuur 8-13: Invloed van Stof emissiereductie (geleide emissies) op andere polluenten in het REFscenario .................................................................................................................................. 109 Figuur 8-14: Marginale en totale kostencurve Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario................... 111 Figuur 8-15: Invloed van Stof emissiereductie (geleide emissies) op andere polluenten in het BAUscenario .................................................................................................................................. 112

v


Lijst met figuren

Figuur 8-16: Marginale en totale kostencurve Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)..................................................................................................................... 114

vi


Lijst met tabellen

LIJST MET TABELLEN Tabel 3-1: Bedrijven meegenomen in deze sectorstudie ........................................................................7 Tabel 4-1: Productie van de voornaamste non-ferro metalen (in kton). ................................................ 12 Tabel 4-2: Recyclagegraad van de voornaamste non-ferro metalen (westerse landen), 1993................. 14 Tabel 4-3: Tewerkstelling in de Vlaamse non-ferro bedrijven per zetel, jaren 1995 en 2001 .................. 17 Tabel 4-4: Totale omzet van de bedrijven binnen de sectorstudie non-ferro, 1997-2000 (in duizend EUR) ................................................................................................................................................. 17 Tabel 4-5: Waarde van de leveringen van de voornaamste commodities door Vlaamse bedrijven, 2000 . 18 Tabel 4-6: Toegevoegde waarde in de Vlaamse non-ferro bedrijven (in duizend EUR)........................... 19 Tabel 4-7: Investeringen in de Vlaamse non-ferro bedrijven, 1997-2000, in duizend EUR...................... 20 Tabel 4-8: Procentueel aandeel export in de waarde van de leveringen van metalen door Vlaamse nonferro bedrijven, 2001.................................................................................................................. 21 Tabel 4-9: Voornaamste producerende landen van non-ferro metalen.................................................. 22 Tabel 5-1: Respons op de bedrijfsenquête, overzicht per bedrijfszetel.................................................. 29 Tabel 6-1: Overzicht van de basisgegevens voor de emissie-inventarisatie 2000 ................................... 31 Tabel 6-2: Gehanteerde emissiefactoren voor het bijschatten van de emissies als gevolg van het brandstofverbruik....................................................................................................................... 32 Tabel 6-3: Jaarvrachten van de sector voor 2000................................................................................ 32 Tabel 6-4: Inventariseerbaar brandstofverbruik voor de non-ferro sector (2000) .................................. 33 Tabel 6-5: Vergelijking van de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen met deze afkomstig van geleide bronnen ......................................................................................................................... 38 Tabel 6-6: Overzicht van de basisgegevens voor de emissie-inventarisaties 1990 en 1995..................... 40 Tabel 6-7: Jaarvrachten van de sector voor 1990, 1995 en 2000 samen met de reeds bereikte reducties voor de verschillende polluenten ................................................................................................. 41 Tabel 6-8: Overzicht groeivooruitzichten voor toegevoegde waarde, bedrijfsinvesteringen en Bruto Binnenlands product (BBP) ......................................................................................................... 43 Tabel 6-9: Productieprognose 2010 per non-ferro metaal.................................................................... 43 Tabel 6-10: Inschatting van de jaarvracht voor 2010 samen met de evolutie van deze jaarvracht over de periode 2000-2010 - geleide emissies.......................................................................................... 45 Tabel 7-1: Overzicht van mogelijke emissiereductiemaatregelen met betrekking tot de non-ferro industrie ................................................................................................................................................. 48

vii


Lijst met tabellen

Tabel 7-2: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op stookemissies in het REF-scenario .................... 63 Tabel 7-3: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op stookemissies in het BAU-scenario.................... 64 Tabel 7-4: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen injectie van sorbentia in het REF-scenario ............. 69 Tabel 7-5: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen injectie van sorbentia in het BAU-scenario ............. 69 Tabel 7-6: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op kontakteenheden in het REF-scenario............... 75 Tabel 7-7: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op kontakteenheden in het BAU-scenario .............. 77 Tabel 7-8: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op mouwenfilters in het REF-scenario.................... 80 Tabel 7-9: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op mouwenfilters in het BAU-scenario. .................. 81 Tabel 8-1: Emissiereductiedoelstellingen SO2, NOX en VOS in 2010 voor België, Vlaanderen en de NonFerro sector ............................................................................................................................... 87 Tabel 8-2: Emissiereductie SO2 in het REF-scenario ............................................................................ 94 Tabel 8-3: Emissiereductie SO2 in het BAU-scenario ............................................................................ 97 Tabel 8-4: Emissiereductie SO2 in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)........................... 99 Tabel 8-5: Emissiereductie NOX in het REF-scenario .......................................................................... 102 Tabel 8-6: Emissiereductie NOX in het BAU-scenario ......................................................................... 105 Tabel 8-7: Emissiereductie NOX in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%) ........................ 107 Tabel 8-8: Emissiereductie Stof (geleide emissies) in het REF-scenario............................................... 110 Tabel 8-9: Emissiereductie Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario .............................................. 113 Tabel 8-10: Emissiereductie Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%) ............................................................................................................................................... 115 Tabel 8-11: Diverse beleidsscenario’s voor de non-ferro sector in Vlaanderen..................................... 116 Tabel 8-12: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor de indicatieve NECdoelstellingen in het REF-scenario ............................................................................................. 118 Tabel 8-13: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor het behalen van de alternatieve doelstellingen (buigpunten) in het REF-scenario......................................................................... 119 Tabel 8-14: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor de indicatieve NECdoelstellingen in het BAU-scenario ............................................................................................ 121 Tabel 8-15: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor het behalen van de alternatieve doelstellingen (buigpunten) in het BAU-scenario ........................................................................ 122 Tabel 8-16: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor de indicatieve NECdoelstellingen in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%) ........................................... 124

viii


Lijst met tabellen

Tabel 8-17: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor het behalen van de alternatieve doelstellingen (buigpunten) in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%) ....................... 124 Tabel 8-18: Overzicht SOX reductietechnologieën in RAINS................................................................ 127 Tabel 8-19: Veronderstelde maatregelen in het ‘current legislation’ scenario ...................................... 128 Tabel 8-20: SO2 emissies 2010 voor België en maximaal haalbare emissiereductie.............................. 128 Tabel 8-21: SO2 emissies (in ton), non-ferro industrie 2010, vóór en na emissiereductie-maatregelen.. 128 Tabel 8-22: Emissiereductiemaatregelen m.b.t. IN_PR_NFME en IN_OC uit de RAINS curve voor SO2 .. 130 Tabel 8-23: Eenheidsreductiekosten SO2 voor diverse maatregelen.................................................... 131 Tabel 8-24: Vergelijking emissiereductiemaatregelen SO2 (procesemissies) RAINS versus sectorstudie Ecolas. .................................................................................................................................... 132 Tabel 8-25: Overzicht NOx reductietechnologieën in RAINS ............................................................... 134 Tabel 8-26: Veronderstelde maatregelen in het ‘current legislation’ scenario ...................................... 135 Tabel 8-27: NOx emissies 2010 voor België en maximaal haalbare emissiereductie ............................. 135 Tabel 8-28: NOx emissies (in ton), non-ferro industrie 2010, vóór en na emissiereductiemaatregelen... 135 Tabel 8-29: Emissiereductiemaatregelen m.b.t. IN_PR_NFME en IN_OC uit de RAINS curve voor NOx . 136 Tabel 8-30: Vergelijking emissiereductiemaatregelen NOX (stookemissies) RAINS versus sectorstudie Ecolas. .................................................................................................................................... 138 Tabel 8-31: Emissiereductiemaatregelen m.b.t. IND_OTH uit de RAINS curve voor VOS...................... 140 Tabel 8-32: VOS emissies 2010 voor België en maximaal haalbare emissiereductie. ............................ 141 Tabel 9-1: Netto rentabiliteit van het het totaal vermogen (in %) voor de non-ferro sector (1997-2000) ............................................................................................................................................... 145 Tabel 9-2: Invloed van emissiereductiekost onder verschillende scenario’s op de gewogen gemiddelde rentabiliteit .............................................................................................................................. 146 Tabel 9-3: Verhouding emissiereductiekost per scenario tot totale jaarlijkse investeringen (jaar 2000). 147 Tabel 9-4: Verhouding emissiereductiekost per scenario tot totale toegevoegde waarde (jaar 2000).... 148

ix


Lijst met bijlagen

LIJST MET BIJLAGEN Bijlage 1: Bedrijfsenquête ............................................................................................................... 159 Bijlage 2: Geanonimiseerd overzicht van de emissiesituatie per polluent............................................. 161 Bijlage 3: Overzicht van de historische emissiereductiemaatregelen ................................................... 207 Bijlage 4: Overzicht van de geplande emissiereductiemaatregelen ..................................................... 217 Bijlage 5: Technische fiches – uitgewerkte voorbeelden van emissiereductiemaatregelen voor emissies afkomstig van diffuse bronnen .................................................................................................. 223

xi


Samenvatting

SAMENVATTING INLEIDING SITUERING Het voorliggend rapport geeft een overzicht van de resultaten die werden bekomen en de werkzaamheden die werden uitgevoerd in het kader van de sectorstudie ‘Evaluatie van het reductiepotentieel voor diverse polluentemissies naar het compartiment lucht voor de non-ferro industrie in Vlaanderen’. Op dit ogenblik laat de Vlaamse milieu-administratie (AMINABEL, sectie Lucht) verschillende studies uitvoeren om na te gaan wat de meest kostenefficiënte manier is om emissies van VOS, NOX, SO2 en andere luchtpolluenten1 te verminderen. Dit gebeurt voor verschillende industriële sectoren of activiteiten met een belangrijke bijdrage tot de luchtverontreiniging. Deze sectorstudie spitst zich toe op de emissies van VOS, NOX, SO2, fijn stof (PM10 en PM2,5), POP's (waaronder dioxines en PAK's) en zware metalen in de non-ferro industrie in Vlaanderen. De uitvoering van de studie werd opgedragen aan het studiebureau ECOLAS nv in samenwerking met Umicore Engineering. Deze studie wordt uitgevoerd onder begeleiding van en met de expliciete steun van AGORIA. De bedoeling is: ·

een schatting maken van de totale hoeveelheid van de emissies die in Vlaanderen vrijkomen in de non-ferro sector;

·

nagaan welke maatregelen mogelijk zijn om deze emissies te verminderen;

·

voor elke maatregel bepalen hoeveel emissies vermeden worden en wat de kostprijs hiervan is;

·

aan de hand van voorgaande gegevens bepalen wat de meest kostenefficiënte manier is om deze emissies te reduceren.

De Vlaamse administratie zal de resultaten van deze studie gebruiken om goed geïnformeerd over de Vlaamse situatie verdere onderhandelingen te kunnen voeren in het kader van internationale akkoorden2 om emissies naar lucht te reduceren en om op een wetenschappelijk onderbouwde wijze de Vlaamse emissiereductiedoelstellingen naar lucht (cf. MINA-plan) te behalen.

1

Naast de polluenten waarvoor reeds nationale emissieplafonds bestaan in het kader van het Protocol van Göteborg of de NEC-richtlijn (SO2, NOX, NH3 en VOS) worden ook andere polluenten beschouwd in de verschillende sectorstudies, deze zijn Stof, POP’s en zware metalen. Voor deze polluenten kan op termijn nieuwe regelgeving vanuit Europa verwacht worden. Tevens zijn voor een aantal van deze polluenten reeds Vlaamse doelstellingen in het MINA-plan opgenomen.

2

Het gaat om de internationale aanpak van de grensoverschrijdende luchtverontreiniging in Europa (UNECE Protocol van het Verdrag over Grensoverschrijdende Luchtverontreiniging ter Bestrijding van Verzuring, Eutrofiering en Ozon in de omgevingslucht) en de Europese richtlijn ‘Nationale Emissieplafonds’. I


Samenvatting

OPDRACHT EN WERKMETHODIEK De hoofdopdracht van dit onderzoek is de opstelling van de kosteneffectiviteitscurven (KEC) voor de reductie van SO2-emissies, NOX-emissies en geleide Stof-emissies (voor een aantal andere polluenten worden afgeleide curven opgesteld) voor de non-ferro industrie in Vlaanderen. Het onderzoek gebeurt in verschillende stappen die een bepaalde werkmethodiek volgen. Dit wordt in onderstaand werkschema weergegeven. Sectorbeschrijving (BBT, BREF, …)

EJV, MER, VR,...

Databank bedrijven -bedrijven -werknemers -omzet -activiteiten -emissies

Sectoremissies 2000

Socioeconomische doorlichting

Toekomstperspectieven sector

Enquêtering

Databank emissiereductiemaatregelen -activiteiten -processen -kosten -reductiepotentieel

Basisscenario’s REF BAU

Kostencurven 2010 OPTIMALISATIE

Totale kosten beleidsscenario’s NEC & NEC+

(MARKAL)

Sectoremissies 2010

Economische haalbaarheid

Conclusies en beleidsaanbevelingen

De gegevens voor de studie werden uit verschillende bronnen betrokken. Ten eerste is er de publiek toegankelijke informatie zoals emissiejaarverslagen (EJV), veiligheidsrapporten en milieueffectenrapporten (VR en MER). In tweede instantie werd een beroep gedaan op de sector zelf via een vragenlijst (alle bedrijven). Ten derde is er de kennis en expertise van de projectuitvoerders. De respons op de vragenlijst was zeer hoog: veertien van de zestien bedrijfszetels antwoordden op de enquête (ofwel een responsgraad van 87%).

II


Samenvatting

KOSTENEFFECTIVITEITSCURVEN De hoofdopdracht van deze studie is de berekening van de kosteneffectiviteitscurven voor een aantal luchtpolluenten. Het is dan ook belangrijk een goed begrip te hebben van wat de kosteneffectiviteitscurve voorstelt. Twee begrippen staan daarin centraal: ‘marginale kost’ en ‘kostenefficiëntie’. De marginale kost wordt uitgedrukt als een eenheidskost, d.w.z. als een kost per kg (of ton) emissiereductie. De marginale kosten geven weer tegen welke kost per eenheid een bijkomende emissiereductie kan gerealiseerd worden bij toepassing van een bepaalde emissiereductie-techniek (of combinatie van emissiereductietechnieken). De naar marginale kost gesorteerde milieumaatregelen worden in een grafiek uitgezet; dat is een zogenaamde kosteneffecitiviteitscurve. Niet-efficiënte maatregelen worden door dit selectieproces niet in de curve opgenomen. Daarom dat men van een kosteneffectiviteitscurve spreekt, omdat elk punt op de curve de meest kostenefficiënte manier aanduidt om een bepaalde emissiereductie te realiseren. In deze curve kunnen zowel de (per maatregel gekende) totale kosten als de marginale kosten worden uitgezet tegenover de emissies of de vermeden emissies. Naarmate de emissies verminderen of de emissiereductie verhoogt, nemen de marginale kosten toe omdat steeds duurdere technieken moeten worden toegepast om nog verdere reductie te bekomen. Kosteneffectiviteitscurven geven ook veelal het maximale emissiereductiepotentieel weer. Dit is de maximale reductie die wordt bekomen door alle mogelijke technische reductiemaatregelen te implementeren, en dit ongeacht de soms zeer hoge kostprijs. Voor de berekening van de kosteneffectiviteitscurven gebruikt Ecolas de MARKAL-software. Markal is een optimaliseringsmodel dat de totale kosten minimaliseert voor gegeven reductiedoelstellingen (zelfs voor verschillende polluenten tegelijk), en hieruit een marginale kost afleidt. Bovendien bevat het de mogelijkheid om de berekeningen ook voor een bepaalde periode in de toekomst, bijvoorbeeld met intervallen van twee jaar, uit te voeren onder zich wijzigende omstandigheden, wat voordelen inhoudt m.b.t. de scenarioberekeningen die de opdrachtgever vraagt.

III


Samenvatting

AFBAKENING EN SOCIO-ECONOMISCHE DOORLICHTING NONFERRO SECTOR OMSCHRIJVING EN AFBAKENING Conform het bestek van de studieopdracht wordt de sector non-ferro beperkt tot de primaire en secundaire productie van non-ferro metalen, inclusief de productie van edele metalen en ijzerlegeringen. Ook de activiteiten walsen en trekken van non-ferrometalen maken onderdeel uit van de studie voor zover ze aansluiten op het winnen en zuiveren van de metalen. Gieterijen vallen buiten het kader van deze studie, tenzij ze geïntegreerd zijn in de primaire en secundaire productie van non-ferro metalen. Uiteindelijk werden 13 bedrijven geselecteerd, die in totaal 16 bedrijfszetels hebben in Vlaanderen. Naast enkele zeer grote spelers (Umicore, Corus Aluminium, Remi Claeys Aluminium) bestaat de sector in Vlaanderen voornamelijk uit middelgrote tot grote ondernemingen met 50 tot 200 werknemers. Daarnaast zijn er nog enkele kleinere bedrijven.

SOCIO-ECONOMISCHE DOORLICHTING Het belang van de non-ferro nijverheid voor de Vlaamse economie wordt in hoofdstuk 4 toegelicht. Dit belang vertoont een dalende trend als de tewerkstellingscijfers in de sector worden bekeken, en een stijgende trend op basis van de toegevoegde waarde creatie. Door de lage metaalprijzen voor commodities (= metalen die wereldwijd verhandeld worden, zoals koper, lood, zink, aluminium) verkeert de sector momenteel in een laagconjunctuur en staat de rentabiliteit in de sector onder druk. Daarbovenop is de energieprijs voor bepaalde bedrijven de voorbije jaren fors gestegen. De markt voor commodities is een wereldmarkt, wat betekent dat de Vlaamse non-ferro bedrijven op wereldvlak concurreren en exporteren. De exportgraad bedroeg 88% in 2000. Het grootste deel van de export gaat naar landen binnen de EU. De concurrentie wordt niet enkel gevoerd met andere bedrijven binnen de non-ferro sector, maar ook met andere sectoren zoals de ferro nijverheid (aanwendingen in de bouwsector) en met de chemische industrie (gebruik van kunststoffen in de automobiel sector). Non-ferro metalen lenen zich uitstekend tot recyclage. In Vlaanderen zijn secundaire grondstoffen goed voor ongeveer de helft van de ingezette grondstoffen bij de productie van non-ferro metalen. Recyclage van metalen heeft zowel voordelen op milieu- als op economisch vlak. De consolidatiebeweging binnen de sector die in de jaren 90 gestart is houdt nog steeds aan. Er worden, ook binnen Vlaanderen, nog steeds nieuwe overnames en samenwerkingsverbanden gezocht. Mede als een reactie op de huidige lage metaalprijzen gaan bedrijven zich meer en meer toeleggen op de productie van metalen en materialen met een hogere toegevoegde waarde (hogere functionaliteit van bepaalde metalen en materialen, zowel naar ruwe metalen als halffabrikaten, en de speciale metalen, o.m. germanium, kobalt). Ondanks de tegenvallende resultaten blijven er nichemarkten met goede vooruitzichten (bijvoorbeeld germanium in de markt voor elektro-optische materialen). De economische vooruitzichten voor de non-ferro sector blijven onzeker door de aanhoudend lage metaalprijzen en het onzeker internationaal politiek-economisch klimaat. De belangrijke afzetmarkten voor non-ferro metalen (bouw, automobiel, ICT) herstellen zich maar moeizaam van de sterke terugval in de tweede helft van 2001 en de eerste helft van 2002.

IV


Samenvatting

Deze doorlichting kan geen duiding bieden omtrent de algemene impact van loon- en leefmilieukosten tussen de verschillende lidstaten binnen Europa en op internationaal vlak. Er kan aangenomen worden dat hier reeds een concurrentieel nadeel aanwezig is. De economische haalbaarheid (zie hoofdstuk 9) van de verschillende beleidsdoelstellingen biedt extra informatie omtrent de impact van leefmilieukosten op de sector.

EMISSIE 1990-2010 In onderstaande tabel worden de geleide emissies weergegeven voor de non-ferro sector voor de jaren 1990, 1995 en 2000 en wordt een inschatting weergegeven voor de emissies 2010

Polluent

Geleide emissies 1990



Reductie

Evolutie

1990 – 2000 (%)


2000 – 2010 (%)

SO2

ton

14.852

6.481

4.099

72

3.020

-26

NOX

ton

1.425

962

668

53

738

+11

Stof

ton

846

449

92

89

93

+1

VOS

ton

201

194

153

24

190

+24

mg TEQ

68.300

67.300

3.055

96 874

-71

638

+11

158

+6

161

+29

PCDD/PCDF VMM Deze studie

22.690

3

PAK

kg

67

55

As

kg

23

1.712

573

Cd

kg

1.886

1.991

149

Co

kg

27

2.669

124

Cr

kg

40

32

6

85

8

+37

Cu

kg

2.760

6.210

1.621

41

2.124

+31

Ni

kg

1.121

1.812

409

64

282

-31

Pb

kg

22.072

23.046

5.712

74

7.464

+31

Sb

kg

1.622

859

3.068

3.555

+16

Se

kg

1

1.738

856

1.322

+54

V

kg

3.814

3.531

1.370

64

936

-32

Zn

kg

66.293

43.477

30.295

54

27.296

-10

92

De SO2-emissies zijn tussen 1990 en 2000 met 72% gedaald tot 4.099 ton. De inschatting van de emissies in 2010 bedraagt 3.020 ton wat een verdere daling betekent van 26% t.o.v. het jaar 2000. Net als de SO2-emissies kenden de NOX-emissies tussen 1990 en 2000 een belangrijke daling: een reductie van 53% tot een emissie van 668 ton. Een lichte stijging (van 11%) wordt verwacht naar het jaar 2010, tot 738 ton.

3

De historische emissies werden met behulp van de emissie-inventarisatie 2000 herberekend, rekening houdend met de historische emissie van één van de bedrijven die gedetailleerd in kaart werd gebracht en rekening houdend met reductiemaatregelen die reeds in 2000 werden toegepast. V


Samenvatting

Ook de geleide Stof-emissies kenden een belangrijke daling tussen 1990 en 2000: een reductie van 89% tot een emissie van 92,3 ton. Tussen 2000 en 2010 wordt geen relevante wijziging verwacht van de geleide Stof-emissies. Voor de niet-geleide Stof-emissies kon geen inschatting gemaakt worden omdat er onvoldoende gegevens beschikbaar zijn. De emissies van de andere polluenten (VOS, PCDD/PCDF, totaal metalen afkomstig van geleide bronnen) kenden ook een grote daling tussen 1990 en 2000. Een verdere daling wordt ingeschat tussen 2000 en 2010, met uitzondering van de VOS-emissies die verwacht worden te stijgen met 24%. In deze studie werd eveneens een inschatting gemaakt van de metaal-emissies afkomstig van nietgeleide bronnen voor het jaar 2000. Deze worden weergegeven in onderstaande tabel. De verhouding van de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen tot deze afkomstig van geleide bronnen bedraagt 1 tot 1,5 voor As en Zn, 2 tot 3 voor Cd, 3 tot 4 voor Pb en Sb en 15 voor Cu.

Emissies van geleide bronnen

Emissies van niet-geleide bronnen

Totaal sector (kg)

Aantal bedrijven

Vracht (kg)

Aantal bedrijven

Gemiddeld (kg)

Minimum (kg)

Maximum (kg)

As

572,9

2

371,8

3

534

518

554

Cd

148,8

4

133,0

6

350,8

268,7

426,8

Cu

1.621

3

287,1

4

4.272

3.838

4.828

Pb

5.714

4

4.640

6

17.534

13.447

21.004

Sb

3.068

2

2.416

2

7.385

2.197

12.638

Zn

30.295

4

29.413

6

32.534

28.533

36.497

Eveneens werd een inschatting gemaakt van de niet-geleide emissies van het walsen voor het jaar 2000. De totale walsemissies worden in deze studie ingeschat op 544,4 ton organische stoffen.

VI


Samenvatting

EMISSIEREDUCTIEMAATREGELEN In hoofdstuk 7 (en bijlagen) wordt een overzicht gegeven van de reeds geïmplementeerde maatregelen en de geplande maatregelen. Tevens worden een aantal nieuw te implementeren maatregelen uitgewerkt.

HISTORISCHE EMISSIEREDUCTIEMAATREGELEN De hoofdmoot van de emissiereductiemaatregelen in het verleden waren gericht op de reductie van Stof en metalen. Het betreft hier vooral: ·

Filterinstallaties op geleide procesemissies (in hoofdzaak mouwenfilters);

·

Maatregelen om de diffuse emissies van Stof en metalen te reduceren (open overslag in gebouwen, regelmatig borstelen van de wegen, vochtig houden van opgeslagen materiaal en opslagterreinen, aanbrengen van deklagen op uit dienst genomen opslagterreinen, afzuigen en zuiveren van hygiënegassen, …).

Uit het gebruik van fossiele brandstoffen is reeds gebleken dat de overschakeling naar laagzwavelige, gasvormige brandstoffen reeds in belangrijke mate is doorgevoerd. Toch heeft (extra) zware stookolie nog altijd een belangrijk aandeel in het verbruik van fossiele brandstoffen. De procesemissies van SO2 zijn reeds grotendeels gesaneerd, in hoofdzaak door zwavelzuurproductie. Voor sommige van deze zwavelzuureenheden werden reeds maatregelen genomen om het omzettingsrendement te verhogen. De sanering van de dioxine-emissies is eind jaren ’90, begin jaren ’00 doorgevoerd.

GEPLANDE EMISSIEREDUCTIEMAATREGELEN Een aantal maatregelen zijn gepland in de nabije toekomst (of zijn reeds uitgevoerd sinds 2000): ·

Maatregelen op procesemissies en kontakteenheden die SO2-emissies reduceren;

·

Maatregelen met betrekking tot dioxines;

·

Overschakelen van één van de stoomketels van extra zware stookolie op aardgas en installeren van Low-NOx branders.

MOGELIJK BIJKOMENDE EMISSIEREDUCTIEMAATREGELEN Voor volgende maatregelen werd een technische fiche uitgewerkt waarbij volgende aspecten aan bod komen: omschrijving, aard maatregel, toepasbaarheid, efficiëntie/rendement op verschillende polluenten, kostprijs (investeringskost en operationele kost) en levensduur. Voor elk van de maatregelen werd een eenheidsreductiekost berekend.

Maatregelen op stookemissies ·

Vervangen van vloeibare brandstoffen in fornuizen/boilers door (aard)gas (PI);

·

Vervangen van branders in fornuizen/boilers door gemengde Low-NOX branders (PI);

·

Reductie van NOX met behulp van reagentia over een katalysator (EP).

Maatregelen op proces SO2-emissies ·

Injectie van sorbens (kalk) in een SO2 bevattende gasstroom (EP);

·

Injectie van sorbens (natriumcarbonaat) in een SO2 bevattende gasstroom (EP). VII


Samenvatting

Maatregelen ter hoogte van de zwavelzuurproductie (kontakt-eenheden) ·

Enkel naar dubbel kontakt (PI);

·

Ca(OH)2 scrubber (EP);

·

ZnO scrubber (EP);

·

H2O2 srubber (EP).

Maatregelen op geleide Stof-emissies ·

Hoog efficiëntie stoffilters (EP).

Maatregelen op niet-geleide Stof- en metaalemissies Volgende maatregelen worden reeds toegepast binnen de non-ferro sector. De toepasbaarheidsgraad van deze maatregelen kan echter nog verhoogd worden. ·

Regelmatig borstelen van wegen en opslagterreinen;

·

Regelmatig besproeien van wegen en opslagterreinen;

·

Plaatsen van U-vormige keermuren (opslagboxen) voor opslag;

·

Overkappen van opslagboxen;

·

Overdekken van opslagplaatsen;

·

Opslag in big-bags die in een loods worden geladen en gelost;

·

Snelpoort aan de ingang van loodsen en proceshallen;

·

Lossen van vrachtwagens in een loods met afzuiging en (mouwen)filter;

·

Overdekken van transportbanden;

·

Pneumatisch transport met eindzuivering (mouwenfilter) van de transportlucht;

·

Afzuiging ter hoogte van ovenmonden gevolgd door zuivering;

·

Installatie van automatische snelopenende/snelsluitende laadopeningen van ovens.

VIII


Samenvatting

KOSTENCURVEN EN SCENARIOBEREKENINGEN BESPREKING PER POLLUENT SO2 De initiële SO2-emissies bedragen in het REF-scenario 4.099 ton en in het BAU-scenario 3.020 ton (26% lager). In het BAU-scenario kunnen de SO2-emissies met maximaal 2.200 ton (73%) gereduceerd worden tot een restemissie van 820 ton, de totale jaarlijkse kost bij deze reductie bedraagt 3,94 miljoen euro. Deze reductie wordt hoofdzakelijk gerealiseerd door end-of-pipe maatregelen (88%) op proces- en zwavelzuureenheden. De maatregelen op de stookemissies (overschakelen naar (aard)gas) komen als eerste voor in de curve met een reductiepotentieel van 5%.

Marginale kostencurve SO2-emissies (BAU-scenario, I = 10%) Marginale kostencurve

Totale kostencurve

6.000

6,00

NECindicatief

5.000

NEC+

5,00

4.000

4,00

3.000

3,00

2.000

2,00

1.000

1,00

0

TK (miljoen EUR)

MK (EUR/ton SO2)

NECevenredig

0,00 0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

Resterende SO2-emissies (ton)

Een wijziging in interestvoet (10% -> 5%) heeft slechts een beperkt effect op de SO2-kostencurve in het BAU-scenario. Dezelfde maatregelen worden geselecteerd in een licht gewijzigde volgorde. De totale kost bij maximale reductie bedraagt hier 3,54 miljoen euro. In het BAU-scenario worden de NEC-doelstellingen voor SO2 gehaald zonder het toepassen van extra reductiemaatregelen.

IX


Samenvatting

NOX De initiële NOX-emissies bedragen in het REF-scenario 668 ton en in het BAU-scenario 738 ton (11% hoger). In het BAU-scenario kunnen de NOX-emissies met maximaal 135 ton (18%) gereduceerd worden tot een restemissie van 603 ton, de totale jaarlijkse kost bij deze reductie bedraagt 1,79 miljoen euro. Deze reductie wordt grotendeels gerealiseerd door end-of-pipe maatregelen (64%). Alle gereduceerde emissies zijn stookemissies.

Marginale kostencurve NOX-emissies (BAU-scenario, I = 10%)

16.000

2,00

14.000

1,75

12.000 MK (EUR/ton NOX)

Totale kostencurve

NEC+

NECindicatief

NECevenredig

1,50

10.000

1,25

8.000

1,00

6.000

0,75

4.000

0,50

2.000

0,25

0 350

TK (miljoen EUR)

Marginale kostencurve

0,00 400

450

500

550

600

650

700

750

800

850

Resterende NOX-emissies (ton)

Een wijziging in interestvoet (10% -> 5%) heeft slechts een beperkt effect op de NOX-kostencurve in het BAU-scenario. Dezelfde maatregelen worden geselecteerd in een licht gewijzigde volgorde. De totale kost bij maximale reductie bedraagt hier 1,42 miljoen euro. De NEC+ doelstelling voor NOX kan niet gehaald worden in het BAU-scenario, de evenredige doelstelling wordt gehaald zonder het toepassen van extra reductiemaatregelen en de indicatieve NEC doelstelling wordt gehaald aan marginale kost van 15.210 euro/ton en aan een totale kost van 0,64 miljoen euro.

X


Samenvatting

Stof (geleide emissies) De initiële geleide Stof-emissies bedragen in het REF-scenario 92,3 ton en in het BAU-scenario 92,8 ton (1% hoger). In het BAU-scenario kunnen de geleide Stof-emissies met maximaal 59 ton (63%) gereduceerd worden tot een restemissie van 34 ton, de totale jaarlijkse kost bij deze reductie bedraagt 11,49 miljoen euro. Deze reductie wordt grotendeels gerealiseerd door end-of-pipe maatregelen (63%) op procesemissies. De maatregelen op de stookemissies (overschakelen naar (aard)gas) komen als eerste voor in de curve met een reductiepotentieel van 37%.

Marginale kostencurve geleide Stof-emissies (BAU-scenario, I = 10%) Totale kostencurve

1.200.000

12,00

1.000.000

10,00

800.000

8,00

600.000

6,00

400.000

4,00

200.000

2,00

0

TK (miljoen EUR)

MK (EUR/ton Stof)


0,00 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Resterende geleide Stof-emissies (ton)

Een wijziging in interestvoet (10% -> 5%) heeft geen effect op de keuze en de volgorde van de maatregelen in de Stof-kostencurve in het BAU-scenario. De totale kost bij maximale reductie bedraagt hier 9,98 miljoen euro. Voor Stof zijn er geen NEC-doelstellingen (voorlopig). Ook door Vlaanderen zijn op dit ogenblik nog geen doelstellingen vastgelegd.

XI


Samenvatting

ALGEMENE CONCLUSIES Optimalisatie over verschillende polluenten De optimalisatie over verschillende polluenten toont aan welke besparingen in emissiereductiekosten kunnen optreden ten opzichte van een optimalisatie per polluent. Uit de kostencurven kan afgeleid worden dat het secundair effect op andere polluenten bij de reductie van SO2, NOX en Stof beperkt is. Enkel bij stookemissies (overschakelen naar (aard)gas) en bij de stoffilters (op metalen) zijn er secundaire effecten. Gezien de secundaire effecten eerder klein zijn, is het kostenvoordeel bij optimalisatie over verschillende polluenten ook eerder klein. Dit wordt weergegeven in onderstaande tabel.

Totale jaarlijkse kost

Besparing door optimalisatie over verschillende polluenten (SO2 en NOX)

Scenario (miljoen EUR)

(miljoen EUR)

(%)

REF/NECindicatief

0,43

0,02

4%

REF/Buigpunten

5,67

0,33

6%

BAU10%/NECindicatief

0,64

0,00

0%

BAU10%/Buigpunten

4,48

0,11

2%

Vergelijking met de IIASA-kostencurve Het Oostenrijks onderzoeksinstituut IIASA heeft een model ontwikkeld (RAINS) dat bepaalt op welke plaats/sector (voor België en 35 andere Europese landen) er hoeveel emissiereducties van VOS, NOx, SO2 en/of NH3 dienen plaats te vinden om op de meest kosteneffectieve wijze vooropgestelde milieudoelstellingen (b.v. voor troposferisch ozon) te behalen. Het RAINS model werkt met dezelfde methodologie (kosteneffectiviteitscurven) als gehanteerd in deze sectorstudie. De vergelijking tussen de kostencurven gebeurde voor de polluenten NOX en SO2. Voor VOS werd de RAINS-kostencurve voor Vlaanderen beschreven, daaruit bleek de toepassing op de non-ferro industrie heel beperkt. In deze sectorstudie werd ook geen kostencurve voor VOS opgesteld. RAINS vertrekt van een veel hoger (6 maal hoger) initieel emissieniveau voor SO2 (in 2010). Diverse redenen kunnen verantwoordelijk zijn voor dit grote verschil: onderschatting van RAINS van de emissiereductie-inspanningen van de sector, de RAINS-curve is van toepassing op gans België, een verschillende sectorafbakening, … Het relatief maximaal reductiepotentieel wordt door RAINS wel een stuk lager ingeschat dan dat in deze sectorstudie (55% t.o.v. 73%). In RAINS zijn de eenheidsreductiekosten van de beschouwde maatregelen op procesemissies een stuk lager (max. 410 euro/ton) dan de eenheidsreductiekosten in deze sectorstudie (min. 1.118 euro/ton). Het verschil kan waarschijnlijk deels verklaard worden doordat RAINS de SO2-reductie van reeds geïmplementeerde maatregelen onderschat. Wat betreft de SO2 stookemissies kan geen vergelijking gemaakt worden tussen de maatregelen omdat RAINS andere maatregelen beschouwt dan in deze sectorstudie. Voor NOX liggen de initiele emissieniveau's (enkel stookemissies) heel dicht in elkaars buurt. Het maximaal reductiepotentieel ligt in deze studie (18%) wel een heel stuk lager dan dat van de RAINScurve (69%). Wat betreft de primaire maatregelen stellen we vast dat RAINS de overschakeling van vloeibare brandstoffen naar aardgas niet beschouwt. De eenheidsreductiekosten zijn vele malen hoger in de sectorstudie (min. 3.179 euro/ton) dan bij RAINS (max. 649 euro/ton). Het beperkte reductiepotentieel van de maatregelen in de sectorstudie geeft een gedeeltelijke verklaring voor de hoge XII


Samenvatting

eenheidsreductiekost in vergelijking met RAINS. Het technisch rendement van de maatregelen in de beide studies liggen in elkaars buurt. De toepasbaarheid van de in de sectorstudie beschouwde maatregelen ligt onder het niveau dat door RAINS ingeschat wordt. Het geheel kan erop wijzen dat RAINS de mogelijkheid tot een verdere invoering van de zogenaamde primaire maatregelen tegen 2010 overschat omdat heel wat maatregelen reeds zijn geïmplementeerd. Wat betreft de secundaire maatregelen stellen we vast dat de toepassing van SNCR in de sectorstudie niet als een emissiereducerende maatregel wordt beschouwd (op technische gronden). De eenheidsreductiekosten zijn opnieuw vele malen hoger in de sectorstudie (min. 15.208 euro/ton) dan bij RAINS (max. 3.141 euro/ton). Het reductiepotentieel van de maatregelen in de beide studies liggen in elkaars buurt. Het technisch rendement in beide studies is gelijk. De toepasbaarheid van de in de sectorstudie beschouwde maatregelen, zelfs als men de som maakt, ligt een heel eind onder het niveau dat door RAINS ingeschat wordt. Algemeen moet ook gesteld worden dat de verschillen in eenheidsreductiekosten voor vergelijkbare emissiereductiemaatregelen ook deels te wijten zijn aan verschillen in de gehanteerde afschrijvingstermijnen en de reële discontovoet. Tenslotte moet worden vermeld dat een internationaal inschattingsmodel zoals RAINS op het detailniveau van één bepaalde sector minder accuraat is dan eenzelfde regionale oefening, gezien RAINS meer assumpties dient te maken (top-down) die in een regionale sectorstudie worden onderbouwd door een bevraging (bottom-up). Dit wil niet zeggen dat RAINS op (inter)nationaal of Vlaams niveau geen waarde heeft, gezien het een gelijkwaardige vergelijkingsbasis biedt tussen sectoren en regio's.

Economische haalbaarheid Een uitspraak over de al of niet economische haalbaarheid van de verschillende beleidsscenario’s mag in het kader van deze studie niet verwacht worden gezien de complexiteit van een dergelijke oefening. Er werden berekeningen gemaakt op basis waarvan wat meer genuanceerde conclusies kunnen genomen worden. Indien de maatregelen voor het bereiken van de NEC-doelstellingen voor de verschillende polluenten in het jaar 2000 zouden ingevoerd worden, zou de gewogen gemiddelde rentabiliteit van de non-ferrosector, die in 2000 7,19%4 bedroeg, in het BAU-scenario minimaal met 0,02%-punt en maximaal met 0,15%-punt gedaald zijn. De jaarlijkse emissiereductiekost voor het behalen van de NEC-doelstellingen beloopt, onder het BAUscenario, 1% à 7% van de investeringen van de non-ferro-sector in het jaar 2000. Die investeringen daalden gedurende de periode 1997-2000 van 171 miljoen euro tot 59 miljoen euro. De verhouding tot de jaarlijkse milieu-investeringen (jaar 2000) bedraagt 10% tot 87%. De jaarlijkse emissiereductiekost voor het behalen van de NEC-doelstellingen beloopt, in het BAUscenario, 0,07% tot 0,61% van de toegevoegde waarde van de non-ferro-sector in het jaar 2000. De toegevoegde waarde dient met dit percentage toe te nemen om de gestegen kosten als gevolg van de bijkomende emissiereductie te compenseren. De totale financieringsbehoefte, voor het BAU-scenario, varieert tussen 8 en 67 miljoen euro. Op lange termijn gefinancierd met vreemde middelen zou dit de actuele gewogen gemiddelde solvabiliteitsratio in de Vlaamse non-ferro-sector met maximaal 1%-punt doen dalen (deze bedroeg in 2000 43,81%).

4

In 1997 en 1999 was de rentabiliteitsratio een stuk lager, respectievelijk 5,41% en 2,71%. In 1998 was de ratio zelfs negatief (-0,09%). XIII


Inleiding

1 INLEIDING 1.1

SITUERING

Op dit ogenblik laat de Vlaamse milieu-administratie (AMINABEL, sectie Lucht) verschillende studies uitvoeren om na te gaan wat de meest kostenefficiënte manier is om emissies van VOS, NOX, SO2 en andere luchtpolluenten5 te verminderen. Dit gebeurt voor verschillende industriële sectoren of activiteiten met een belangrijke bijdrage tot de luchtverontreiniging. Deze sectorstudie spitst zich toe op de emissies van VOS, NOX, SO2, fijn stof (PM10 en PM2,5), POP's (waaronder dioxines en PAK's) en zware metalen in de non-ferro industrie in Vlaanderen. De uitvoering van de studie werd opgedragen aan het studiebureau ECOLAS nv in samenwerking met Umicore Engineering. Deze studie wordt uitgevoerd onder begeleiding van en met de expliciete steun van AGORIA. De bedoeling is: ·

een schatting maken van de totale hoeveelheid van de emissies die in Vlaanderen vrijkomen in de non-ferro sector;

·

nagaan welke maatregelen mogelijk zijn om deze emissies te verminderen;

·

voor elke maatregel bepalen hoeveel emissies vermeden worden en wat de kostprijs hiervan is;

·

aan de hand van voorgaande gegevens bepalen wat de meest kostenefficiënte manier is om deze emissies te reduceren.

De Vlaamse administratie zal de resultaten van deze studie gebruiken om goed geïnformeerd over de Vlaamse situatie verdere onderhandelingen te kunnen voeren in het kader van internationale akkoorden6 om emissies naar lucht te reduceren en om op een wetenschappelijk onderbouwde wijze de Vlaamse emissiereductiedoelstellingen naar lucht (cf. MINA-plan) te behalen.

1.2

OPDRACHT

De hoofdopdracht van dit onderzoek is de opstelling van de kosteneffectiviteitscurven (KEC) voor de reductie van SO2-emissies, NOX-emissies en geleide Stof-emissies (voor een aantal andere polluenten worden afgeleide curven opgesteld) voor de non-ferro industrie in Vlaanderen. Het onderzoek gebeurt in verschillende stappen die een bepaalde werkmethodiek volgen. In grote lijnen gaat het om: 1. Een grondige sectorverkenning, met o.a. sectorafbakening, sectorindeling, socio-economische doorlichting. 2. De emissie-inventarisatie luchtpolluenten non-ferro. 3. Het opstellen van kosteneffectiviteitscurven voor emissiereductie per polluent: · Bepaling emissiereductiemaatregelen;

5

Naast de polluenten waarvoor reeds nationale emissieplafonds bestaan in het kader van het Protocol van Göteborg of de NEC-richtlijn (SO2, NOX, NH3 en VOS) worden ook andere polluenten beschouwd in de verschillende sectorstudies, deze zijn Stof, POP’s en zware metalen. Voor deze polluenten kan op termijn nieuwe regelgeving vanuit Europa verwacht worden. Tevens zijn voor een aantal van deze polluenten reeds Vlaamse doelstellingen in het MINA-plan opgenomen.

6

Het gaat om de internationale aanpak van de grensoverschrijdende luchtverontreiniging in Europa (UNECE Protocol van het Verdrag over Grensoverschrijdende Luchtverontreiniging ter Bestrijding van Verzuring, Eutrofiering en Ozon in de omgevingslucht) en de Europese richtlijn ‘Nationale Emissieplafonds’. 1


· Berekening van kosten en reductiepotentieel van emissiereductiemaatregelen; · Berekening en opstelling kosteneffectiviteitscurven voor 2010. 4. Analyse van de resultaten: · Kostenbepaling van diverse beleidsscenario’s voor 2010; · Afweging economische haalbaarheid. 5. Conclusies en beleidsaanbevelingen.

2

Inleiding


2

Methodiek

METHODIEK

2.1

ALGEMEEN WERKSCHEMA

Hieronder wordt het werkschema van de sectorstudie non-ferro weergegeven. Het is het kader waarbinnen de reeds uitgevoerde werkzaamheden kunnen gesitueerd worden en het geeft tevens een inzicht in de algemene methodiek van de studie. Sectorbeschrijving (BBT, BREF, …)

Socioeconomische doorlichting

EJV, MER, VR,...

Databank bedrijven -bedrijven -werknemers -omzet -activiteiten -emissies

Toekomstperspectieven sector

Enquêtering

Databank emissiereductiemaatregelen -activiteiten -processen -kosten -reductiepotentieel

Basisscenario’s REF BAU

Kostencurven 2010

Sectoremissies 2000

OPTIMALISATIE

Totale kosten beleidsscenario’s NEC & NEC+

(MARKAL)

Sectoremissies 2010


Conclusies en beleidsaanbevelingen

Figuur 2-1: Werkschema non-ferro De verschillende werkonderdelen zijn met elkaar op een logische wijze verbonden. Bepaalde werkonderdelen hangen samen en leiden tot een tussentijds resultaat dat op zijn beurt weer de basis is voor verdere werkzaamheden. In verticale zin gelezen, geeft het schema grosso modo weer welke de planning van de werkzaamheden in de tijd is. We onderscheiden 4 grote blokken: 1. De sectorbeschrijving en afbakening, databank van bedrijven en sectoremissies 2000; 2. Opstellen databank emissiereductiemaatregelen; 3. Het socio-economisch onderzoek, de opbouw van de basisscenario’s, sectoremissies 2010; 4. Berekening kosteneffectiviteitscurven, kosten beleidsscenario’s, economische haalbaarheid. We blijven in volgende paragrafen even stilstaan bij enkele aspecten.

3


2.2

Methodiek

SOCIO-ECONOMISCH ONDERZOEK / BASISSCENARIO’S

De algemene socio-economische doorlichting zal zich toespitsen op: ·

het belang van de non-ferro industrie voor de Vlaamse economie, uitgedrukt in kengetallen (b.v. werkgelegenheid, omzet, jaarlijkse investeringen, horizontale en verticale structuur van handelsrelaties,…);

·

de internationale verwevenheid en structuur (aangeven beslissingscentra,…);

·

de sterke en zwakke kanten van de non-ferro bedrijven.

De haalbaarheid van de maatregelen zal worden afgewogen a.h.v. bijvoorbeeld eenvoudige kosten-baten analyses, verhouding tot totale investeringen, enz... Er zal getracht worden de voorwaarden voor (een betere) economische haalbaarheid voor de invoering van te nemen emissiereductiemaatregelen te omschrijven. Tegelijkertijd zal de socio-economische doorlichting ook input leveren voor de opstelling van een aantal toekomstscenario’s voor 2010 die rekening houden met bepalende toekomstige ontwikkelingen op het vlak van de productie, de productietechnologie en de wetgeving.

2.3

KOSTENEFFECTIVITEITSCURVEN

De hoofdopdracht is de berekening van de kosteneffectiviteitscurven. Uit deze curven is tevens af te leiden binnen welk type installaties of productieprocessen op de meest kosteneffectieve manier emissies kunnen gereduceerd worden. Het begrip ‘marginale kost’ speelt een belangrijke rol in de methodiek die tot doel heeft de kosteneffectieve verdeling van emissiereducties te bepalen. De marginale kost wordt uitgedrukt als een eenheidskost, d.w.z. als een kost per kg (of ton) emissiereductie. De marginale kosten geven weer tegen welke kost per eenheid een bijkomende emissiereductie kan gerealiseerd worden bij toepassing van een bepaalde emissiereductie-techniek (of combinatie van emissiereductietechnieken). Milieumaatregelen kunnen aldus tegenover mekaar worden afgewogen en de goedkoopste maatregelen kunnen eerst worden ingezet om bijkomende reducties te realiseren. De naar marginale kost gesorteeerde milieumaatregelen kunnen in een grafiek worden uitgezet; dat is een zogenaamde kosteneffecitiviteitscurve. In deze curve kunnen zowel de (per maatregel gekende) totale kosten als de marginale kosten worden uitgezet tegenover de emissies of de vermeden emissies. Naarmate de emissies verminderen of de emissiereductie verhoogt, nemen de marginale kosten toe omdat steeds duurdere technieken moeten worden toegepast om nog verdere reductie te bekomen. Kosteneffectiviteitscurven geven ook veelal het maximale emissiereductiepotentieel weer. Dit is de maximale reductie die wordt bekomen door alle mogelijke technische reductiemaatregelen te implementeren, en dit ongeacht de soms zeer hoge kostprijs. Kosteneffectiviteitscurven kunnen opgesteld worden op verschillende niveau’s: op nationaal niveau, op sectorniveau, op bedrijfsniveau, … Ze worden opgesteld om te bepalen, in functie van vooropgestelde milieudoelstellingen, op welke plaats (land, sector, bedrijf,…) emissiereducties het meest kosteneffectief kunnen plaatsvinden. De marginale kostencurve stelt een reeks van emissiereductiemaatregelen of combinatie van emissiereductiemaatregelen voor die een bedrijf, sector of land kan toepassen om zijn emissies te reduceren. Elke maatregel of combinatie van maatregelen heeft een bepaalde kost en een bepaald reductiepotentieel of –rendement. De maatregel of combinatie van maatregelen met de laagste eenheidsreductiekost wordt als eerste punt van marginale kostencurve genomen. Daarna wordt de 4


Methodiek

marginale kost van de overblijvende technieken t.o.v. van dit eerste punt berekend. De maatregel met de goedkoopste marginale kost wordt het tweede punt op de grafiek, enz… Niet-effectieve maatregelen worden door dit selectieproces niet in de curve opgenomen (daarom dat men van een kosteneffectiviteitscurve spreekt). Speciale aandacht dient uit te gaan naar de keuze van het referentiepunt van de marginale kostencurve. Dit kan het punt zijn vóór de toepassing van enige emissiereductiemaatregel (dit is het punt van de potentiële emissies) of een ander referentiepunt (b.v. de huidige emissies). In het laatste geval zullen de bestaande reductiemaatregelen in beeld gebracht worden met een (doorgaans) negatieve marginale kost gezien de uitschakeling ervan een besparing oplevert7. Hieronder wordt een voorbeeld gegeven van een marginale kostencurve op sectorniveau (een groep van 6 bedrijven uit de grafische sector) (Ecolas, 2000). De marginale kostencurve is een momentopname; in het onderstaande voorbeeld is het referentiepunt 31/12/98. Links van dat punt werden alle emissiereductiemaatregelen weergegeven die bijkomend kunnen geïmplementeerd worden, gerangschikt naar marginale kost. Emissieplafonds zijn op dit soort grafieken eenvoudig weer te geven als verticale rechten. Het snijpunt van zo’n verticale rechte met de marginale kostencurve geeft aan welke technieken moeten ingezet worden om de vooropgestelde emissiedoelstelling op een kosteneffectieve manier te behalen. Rechts van het referentiepunt vinden we de reeds geïmplementeerde technieken. Hun belang is dubbel: enerzijds geven zij een beeld van de emissiereducties die in het (recente) verleden werden gerealiseerd, en anderzijds dient een kosteneffectieve strategie ook rekening te houden met de lopende kosten van de reeds geïmplementeerde maatregelen8. De bestaande emissiereductiemaatregelen worden voor deze studie echter niet in de marginale kostencurve verwerkt zodat alleen de curve links van het referentiepunt (in deze studie het jaar 2000) uitgewerkt wordt.

7

Bij de uitschakeling van bestaande emissiereductiemaatregelen kunnen enkel de exploitatiekosten bespaard worden. De investering (en de jaarlijkse kapitaalkost) wordt als een ‘sunk cost’ beschouwd, d.w.z. daarop kan niet meer bespaard worden (herverkoopwaarde uitgezonderd). 8

Bestaande maatregelen kunnen immers beter uitgeschakeld worden wanneer hun marginale (lopende) kost hoger is dan de marginale (lopende + kapitaal-) kost van een nieuwe maatregel. 5


Methodiek

Marginale kostencurve (gesommeerd voor 6 bedrijven) MK-curve 150,00

Emissiegrens 1998 Emissiegrens 2003

124,17 100,00

Marginale kost (BEF/kg VOS)

88,52 67,28 57,50

50,00 36,05 26,14

41,49 22,43 15,53 8,75 7,45

0,00 0

1.000.000

2.000.000

5,94 -4,60 3.000.000 -15,50

4.000.000

-3,20

5.000.000

21,25 13,52 5,24 -1,54 2,29 -1,14 6.000.000 7.000.000

-36,05 -50,00

-100,00

-88,52 Emissies (kg VOS)

Figuur 2-2: Voorbeeld van een marginale kostencurve Op dergelijke grafieken kunnen het marginaal of totaal kostenniveau van een bepaalde emissiereductiedoelstelling (zoals bijvoorbeeld bepaald in het NEC-beleidsscenario) afgelezen worden. Voor de berekening van de kosteneffectiviteitscurven gebruikt Ecolas de MARKAL-software. Markal is een optimaliseringsmodel dat de totale kosten minimaliseert voor gegeven reductiedoelstellingen (zelfs voor verschillende polluenten tegelijk), en hieruit een marginale kost afleidt. Bovendien bevat het de mogelijkheid om de berekeningen ook voor een bepaalde periode in de toekomst, bijvoorbeeld met intervallen van twee jaar, uit te voeren onder zich wijzigende omstandigheden, wat voordelen inhoudt m.b.t. de scenarioberekeningen die de opdrachtgever vraagt.

6


3

Sectorafbakening

SECTORAFBAKENING

Conform het bestek van de studieopdracht wordt de sector non-ferro beperkt tot de primaire en secundaire productie van non-ferro metalen, inclusief de productie van edele metalen en ijzerlegeringen. Ook de activiteiten walsen en trekken van non-ferrometalen maken onderdeel uit van de studie voor zover ze aansluiten op het winnen en zuiveren van de metalen. Gieterijen vallen buiten het kader van deze studie, tenzij ze geïntegreerd zijn in de primaire en secundaire productie van non-ferro metalen. Om deze reden werd Montefiore niet mee opgenomen in de studie. Ook Van Lerberghe, een bedrijf dat non-ferro metaalpoeders produceert uit gietelingen door vermalen en andere mechanische bewerkingen, valt buiten de sectorafbakening. In Tabel 3-1 worden de bedrijven die onder deze sectorstudie vallen opgelijst. Uiteindelijk werden 13 bedrijven geselecteerd, die in totaal 16 bedrijfszetels hebben in Vlaanderen. Naast enkele zeer grote spelers (Umicore, Corus Aluminium, Remi Claeys Aluminium) bestaat de sector in Vlaanderen voornamelijk uit middelgrote tot grote ondernemingen met 50 tot 200 werknemers. Daarnaast zijn er nog enkele kleinere bedrijven. Zie ook verder: paragraaf 4.3.1. Tabel 3-1: Bedrijven meegenomen in deze sectorstudie

Bedrijf

Vestiging

Umicore

Balen, Hoboken, Olen en Overpelt

Campine

Beerse

Métallo-Chimique

Beerse

Corus Aluminium

Duffel

Rezinal

Zolder

Affilips

Tienen

Remi Claeys Aluminium

Lichtervelde

Sadaci

Gent

De Craene/Cramet

Kruishoutem

Lamifil

Hemiksem

Stillemans

Zellik

Stoop

Vilvoorde

Umicore Oxyde

Heusden-Zolder

De activiteiten van de Vlaamse non-ferro bedrijven worden hieronder beschreven per bedrijfszetel. ·

Umicore

Umicore is met een omzet van 3,5 miljard euro en 9.000 personeelsleden wereldwijd een van de grootste producenten van non-ferro metalen en materialen. Het bedrijf heeft zijn hoofdzetel in België (Brussel). Umicore Balen produceert zink uit zinkconcentraten en recyclagemateriaal. Daarnaast zijn er aparte installaties voor het terugwinnen van zwavelzuur, voor het winnen van cadmium en thallium uit de cadmium/zinkoplossing en voor het gieten van loodanoden. De vestiging van Umicore te Hoboken bevat een kopersmelterij waar enerzijds ruw koper wordt geproduceerd en anderzijds ruw lood. In de loodraffinage wordt het ruw lood verder verwerkt tot zuiver 7


Sectorafbakening

lood. Verder worden er edele metalen gerecupereerd uit tussenproducten, afkomstig van Umicore zelf of van andere bedrijven. Deze edele metalen worden verder gescheiden en geraffineerd. Umicore Olen bevat een kobaltafdeling, een afdeling koper en een afdeling electro-optische materialen (waar o.m. germanium wordt gewonnen). De vestiging in Overpelt heeft als activiteiten zinkraffinage, productie van zinkpoeders en -pastillen voor batterijen en omvorming van zuiver lood tot gewalst lood. Umicore maakte in juni 2002 bekend dat de afdeling zinkpastillen zal worden gesloten. De afdeling thermische raffinage, waar zinkpoeders voor batterijen worden gemaakt, zal worden gereduceerd van 2 tot 1 productielijn. Naast deze Vlaamse vestigingen heeft Umicore ook zetels in Wallonië (Angleur) en in het buitenland. ·

Campine

Campine bestaat uit twee firma's: Campine NV en Campine Recycling NV. Bij Campine Recycling worden voornamelijk loodbatterijen en andere loodhoudende afvallen gerecycleerd. Het lood wordt verder geraffineerd en gelegeerd. Bij Campine NV worden antimoon en antimoonoxides gemaakt die kunnen uitgeleverd worden onder de vorm van poeders of gecompoundeerd in plastic korrels. ·

Métallo-Chimique

Métallo-Chimique recupereert voornamelijk koper, tin en lood uit restmateriaal. Het bedrijf heeft een gieterij, een tinafdeling en een elektrolyse-afdeling. ·

Corus Aluminium

Corus Aluminium is de belangrijkste speler in Vlaanderen op het vlak van aluminiumproductie. Het bedrijf produceert aluminiumproducten uit gietelingen en schroot. Corus beschikt over een gieterij, een greenmelt-oven, een walserij en een extrusie-afdeling. Het hoofdkantoor van Corus bevindt zich in Londen, wereldwijd bestaat de groep uit 20 business units. ·

Rezinal

Rezinal heeft als activiteit het recupereren (omsmelten) van zink uit zinkassen en oud zink. Recentelijk heeft Umicore een participatie van 50% genomen in Rezinal. ·

Affilips

Affilips produceert legeringen in koper, aluminium, nikkel en lood uit gietelingen en schroot. ·

Remi Claeys Aluminium

Remi Claeys Aluminium produceert aluminium buizen en profielen uit gietelingen en schroot. Het bedrijf heeft drie specialiteiten: gelaste buizen, extrusie-profielen en RC-system (productie van aluminiumsystemen voor de constructienijverheid). De Remi Claeys Groep heeft vestigingen verspreid over gans Europa. ·

Sadaci

Sadaci is actief in de productie van de ferrolegeringen ferrovanadium en ferromolybdeen, in het roosten van molybdeensulfide tot technisch molybeenoxide, in de productie van het metaalzout natriummolybdaat dihydraat, en in de verwerking van afgewerkte catalysatoren afkomstig uit de petrochemie. ·

De Craene/Cramet

De Craene/Cramet produceert zink en zinkoxide uit zinkschroot en zinkassen van galvanisatiebaden. ·

Lamifil

Lamifil vervaardigt halfafgewerkte koper- en aluminiumlegeringen (enkel draadproducten). De productie van koperdraad wordt op termijn volledig gedelocaliseerd naar Duitsland (waarschijnlijk vanaf 2003). 8


Sectorafbakening

Lamifil maakt deel uit van de groep Lamitref, die naast de vestiging in Hemiksem (Lamifil) ook vestigingen heeft in Chênée (Wallonië) en in Hettstedt (Duitsland). ·

Stillemans

Stillemans is actief op het gebied van smelten en legeren van lood en extrusie van sierlijstprofielen. ·

Stoop

Stoop is actief op het vlak van smelten, zuiveren, legeren en gieten van lood, tin en lood-tin legeringen. De nadruk komt meer en meer op de productie van tinlegeringen te liggen. ·

Umicore Oxyde

Umicore Oxyde produceert zinkoxide uit zinkassen van galvanisatiebaden.

9


4

Socio-economische doorlichting

SOCIO-ECONOMISCHE DOORLICHTING

Dit hoofdstuk heeft als doel de voornaamste socio-economische kenmerken van de non-ferro sector te analyseren om zodoende een beter zicht te krijgen op het belang van de sector voor de Vlaamse economie. Deze analyse zal gebeuren aan de hand van cijfers m.b.t. productie, omzet, tewerkstelling, toegevoegde waarde, investeringen, import en export en conjunctuurverloop van de non-ferro sector in Vlaanderen.

4.1

PRODUCTIE VAN NON-FERRO METALEN

De Belgische non-ferro industrie produceert en verwerkt een twintigtal metalen, die in drie groepen worden ingedeeld: 1. De basismetalen: aluminium, koper, tin, zink en lood; 2. De edele metalen: goud, zilver, platina, palladium, rhodium, iridium, ruthenium; 3. De speciale metalen: germanium, kobalt, seleen, cadmium, antimoon, indium, … De non-ferro bedrijven produceren zowel ruwe metalen als halffabrikaten (draad, buizen, profielen, enz.). De afnemers van de non-ferro industrie behoren tot een breed gamma van sectoren: de bouwsector, de autoassemblage, de electronica, de chemie, de optische sector, de staalnijverheid, en andere. (Agoria, 2002) De geproduceerde hoeveelheden in Vlaanderen van de voornaamste metalen en materialen, op basis van ProdCom gegevens, staan vermeld in Tabel 4-1. Deze tabel is exclusief de productiegegevens van De Craene en Sadaci (geen lid van Agoria) en Umicore Oxyde (doen niet mee aan ProdCom enquête). De totale productie aan non-ferro metalen in Vlaanderen steeg met 13% tussen 1995 en 2000, maar kende een terugval van 6% in 2001. Eventuele verschillen met de productiecijfers van Agoria zijn te wijten aan het feit dat binnen ProdCom met een andere indeling wordt gewerkt dan bij Agoria. Om het relatief belang van de Vlaamse productie aan non-ferro metalen af te meten worden ook de wereldproductiecijfers voor de voornaamste (ruwe) metalen vermeld. Het Vlaamse aandeel in de wereldproductie van non-ferro metalen bedraagt 0% voor primair (ruw) aluminium, 4,1% voor ruw koper, 4% voor ruw zink, en 1,9% voor ruw lood (cijfers voor 2001).

11



Tabel 4-1: Productie van de voornaamste non-ferro metalen (in kton).

Vlaanderen

Wereld

1995

2000

2001

2001

5,4

4,6

5,4

20.551

Aluminium halffabrikaten + eindproducten

295,8

313,8

305,9

Ruw koper

514,7

621,0

609,2

Koper halffabrikaten

293,8

266,8

248,5

Ruw zink

387,5

407,3

369,4

8,7

17,1

18,5

Ruw lood

36,9*

120,2

95,4

Lood halffabrikaten

36,6

39,3

31,0

Ruw tin + Tin halffabrikaten

7,1

9,0

9,3

Andere metalen

8,7

8,7

6,8

1.595,3

1.807,9

1.699,5

Ruw aluminium + Aluminiumoxyde

Zink halffabrikaten

Totaal alle metalen

14.785

9.207

5.083

Bron: ProdCom, 1995, 2000 en 2001; International Aluminium Institute, 2002; International Lead Zinc Study Group, 2002 en International Copper Study Group, 2002. * Hierbij moet opgemerkt worden dat de productie van één bedrijf in 1995 91,5 ton bedroeg (Bron: enquête Ecolas). Het verschil is waarschijnlijk te verklaren door een andere indeling bij ProdCom. Bij de ruwe metalen zijn ook de legeringen van ruwe metalen opgenomen. Bij aluminium werd de productie van eindproducten (buizen, pijpen en hulpstukken voor buizen) opgeteld bij de halffabrikaten. Voor de wereldproductiecijfers is de tabel opgesteld voor die metalen waarvoor de cijfers gekend zijn.

Dezelfde productiegegevens, maar in procenten uitgedrukt worden weergegeven in Figuur 4-1. 100%

Andere metalen

90% Ruw tin + Tin halffabrikaten 80% Lood halffabrikaten 70% Ruw lood 60% Zink halffabrikaten 50% Ruw zink 40% Koper halffabrikaten

30%

Ruw koper

20%

Aluminium halffabrikaten + eindproducten

10%


0% 1995

2000

2001

Bron: ProdCom, 1995, 2000 en 2001

Figuur 4-1: Productie non-ferro metalen in Vlaanderen, procentueel aandeel per metaal 12



Bij de productie van non-ferro metalen wordt een onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire productie van metalen. Onder primaire productie wordt verstaan het winnen van metaal uit ertsen die eerst voorbehandeld worden tot concentraten. Bij secundaire productie worden secundaire materialen verwerkt tot metalen. Een eigenschap van non-ferro metalen is dat ze steeds gerecycleerd en hergebruikt kunnen worden zonder verlies van hun eigenschappen. De primaire en secundaire productie vinden vaak geïntegreerd plaats binnen eenzelfde productieproces. De secundaire productie wint aan belang, zowel binnen de EU als in Vlaanderen. In Vlaanderen is het aandeel van secundaire productie gestegen van 34% in 1985 tot 46% in 1996. (bron: Vito, BBT non-ferronijverheid, 2001) Recyclage van metalen heeft verschillende voordelen op milieu- en economisch vlak: ·

Duurzamer beheer van de natuurlijke hulpbronnen;

·

Vermindering van de afvalstroom;

·

Vermindering van de hoeveelheid afval dat gestort of verbrand wordt (+ bijbehorend ruimtegebruik);

·

Vermindering van de energieconsumptie en bijbehorende emissies. De productie van non-ferro metalen op basis van gerecupereerde grondstoffen leidt tot aanzienlijke energiebesparingen in vergelijking met de primaire productie (op basis van ertsen). Deze energiebesparing bedraagt maximaal: -

95% voor aluminium

-

70% voor koper

-

80% voor lood

-

75% voor zink

·

Verminderde afhankelijkheid van geïmporteerde materialen9;

·

Recuperatie van de kostprijs van aangekochte grondstoffen.

(ICME, 1996; Coberec, 2002; Agoria - Metalen & Materialen) Zelfs al heeft recyclage deze voordelen, de recyclagegraad10 van een materiaal kan om verschillende redenen toch nooit 100% zijn. Een eerste belangrijke factor in het inzamelpercentage (recyclagegraad) is vooral de economische drijfveer van de recyclage vanuit de intrinsieke waarde van de grondstof waarbij uiteraard de bijkomende kosten die gemaakt worden om deze metalen effectief in te zamelen in rekening gebracht moeten worden. (Agoria - Metalen & Materialen) Ten tweede is de recuperatie van metalen afhankelijk van de levensduur van de producten waarin ze aangewend worden. Het metaal komt pas terug vrij na afloop van de levensduur van deze producten of toestellen. Zo blijft er constant nood aan nieuwe, primaire metalen. (Henstock, 1996) Ten derde zitten veel metalen en/of toepassingen nog in een groeimarkt waardoor de markt als het ware "gevoed" wordt met metalen die pas na 10, 20, 30 of meer jaren vrijkomen. Deze groeimarkt maakt dat er op dit moment nog steeds noodzaak is aan nieuwe primaire metalen. Bovendien is de investering in

9

Deze stelling is niet helemaal correct voor een kleine economie zoals België. Immers de beschikbaarheid van zogenaamde eigen "secundaire grondstoffen" in België is zeker niet voldoende om de geïnstalleerde capaciteit in te vullen. Een groot deel van de "secundaire grondstoffen" voor de sector wordt daarom eveneens ingevoerd. (Agoria Metalen & Materialen) 10

De recyclagegraad is het percentage gebruikte metalen dat ingezameld wordt om daarna gerecycleerd te worden. 13



recyclagecapaciteit dikwijls een strategische keuze en veelal gericht op het genereren van een hogere toegevoegde waarde. (Agoria - Metalen & Materialen) De recyclagegraad van aluminium, lood, koper, tin en zink in westerse landen wordt weergegeven in Tabel 4-2 (cijfers voor jaar 1993). Lood heeft de hoogste recyclagegraad, tin de laagste. In 1998 werd wereldwijd 7 miljoen ton aluminium gerecycleerd, wat overeenkomt met ongeveer 30% van de globale vraag. De aluminium industrie werkt samen met de autoconstructeurs om de ontmanteling van aluminium componenten van auto's te vergemakkelijken. (Aluminium Today, december 2000) Van de totale wereld-loodproductie (iets meer dan 5 miljoen ton in 2000) is momenteel 60% afkomstig van secundaire metalen. Hiermee heeft lood de hoogste recyclagegraad van alle non-ferro metalen. De secundaire productie van lood is in de jaren 90 steeds toegenomen, terwijl de primaire productie is blijven afnemen. Door de dalende metaalprijs en door de afname in de vraag naar primair lood wordt lood steeds meer ontgonnen als een bijproduct van zink. (International Lead and Zinc Study Group, 2002) Tabel 4-2: Recyclagegraad van de voornaamste non-ferro metalen (westerse landen), 1993

Metaal

Recyclagegraad

Aluminium

28,0%

Lood

53,3%

Koper

37,7%

Tin

12,6%

Zink

28,3%

Bron: ICME, 1996

4.2

PRIJZEN OP DE MARKT VOOR NON-FERRO METALEN

De markt voor non-ferro metalen is bij uitstek een wereldmarkt, zeker wat betreft de handel in commodities (de metalen die wereldwijd verhandeld worden: koper, zink, lood, aluminium). De metalen worden verhandeld op de London Metal Exchange (LME) en de New York Mercantile Exchange (Nymex). De LME is de belangrijkste non-ferro metaalmarkt ter wereld, met een jaarlijkse omzetwaarde van om en bij de 2.000 miljard dollar. De non-ferro metalen worden sinds 1993 op de LME verhandeld in US dollars. Op de LME worden momenteel 8 metalen verhandeld: aluminium, aluminium legeringen, koper, lood, nikkel, tin, zink en zilver. Een belangrijk aspect van de handel in metalen op de LME is dat traders zich kunnen indekken tegen prijsschommelingen door te 'hedgen'. Een koper van metalen op de LME kan kopen tegen 2 verschillende prijzen: enerzijds is er de 'spot price', die prijs voor onmiddellijke levering van het metaal, anderzijds is er de 'forward price', waarbij het metaal wordt geleverd op een toekomstig tijdstip. De betaling gebeurt dan op het moment van levering van het metaal tegen de forward prijs, die reeds vaststond, zodat de koper ingedekt is tegen eventuele prijsschommelingen. (Barry, mei 1994) De markt voor non-ferro metalen is typisch een markt met sterk volatiele prijzen, zodat hedgen een belangrijke rol speelt op deze markt. Op Figuur 4-2 wordt de gemiddelde jaarlijkse marktprijs weergegeven van 4 commodities die verhandeld worden op de London Metal Exchange, over de periode 1993-200211. Halverwege de jaren 90 kenden de metalen een hoge prijs. Vanaf 1997, mede onder

11

De prijs vermeld voor 2002 is de gemiddelde prijs over de eerste 5 maanden van het jaar. 14



invloed van de crisis in Zuid-Oost Azië en de afnemende vraag naar metalen die daarmee samenging, begonnen de metaalprijzen fors te dalen. Momenteel bevinden de metaalprijzen zich op een historisch dieptepunt waardoor de rentabiliteit van de producenten onder druk komt te staan. De Return On Capital Employed12 bij de Vlaamse non-ferro bedrijven is gedaald van 9,9% in 2000 tot 4,2% in 2001. (Casey, maart 2002; Agoria) De metaalprijzen zijn (op korte termijn) zeer gevoelig voor externe gebeurtenissen, zoals 11 september 2001, oorlogen of natuurrampen. Op middellange tot lange termijn speelt het (on)evenwicht tussen vraag en aanbod, en bijgevolg de grootte van de stocks een belangrijke rol. (McMillan en Speight, 2001) 3.500

3.000

prijs (US dollar/ton)

2.500 aluminium koper lood

2.000

zink 1.500

1.000

500

0 1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

jaar

Bron: Agoria, 2002

Figuur 4-2: Gemiddelde jaarlijkse metaalprijzen, 1993-2002

12

De Return on Capital Employed wordt berekend als volgt: Nettobedrijfsresultaat/(Eigen Middelen + Financiële schulden op LT + Financiële schulden op KT + schulden op meer dan 1 jaar die binnen het jaar vervallen + Voorzieningen voor risico’s en kosten – Geldbeleggingen – Liquide middelen). 15



4.3

SOCIO-ECONOMISCHE KENMERKEN VAN DE NON-FERRO SECTOR IN VLAANDEREN

4.3.1

Werkgelegenheid, aantal en omvang van de bedrijven

De werkgelegenheid in de non-ferro industrie in Vlaanderen wordt besproken aan de hand van de ProdCom gegevens die de werkgelegenheid per bedrijfszetel bevat. Een analyse op basis van RSZgegevens schept hier verwarring gezien de indeling van bedrijven in Nace-codes vaak niet overeenstemt met de werkelijke activiteiten van de onderneming. De RSZ-gegevens zullen bij deze bespreking dan ook niet gebruikt worden. In Tabel 4-3 kan de tewerkstelling worden afgelezen in de Vlaamse non-ferro bedrijven (enkel voor de non-ferro activiteiten!) voor de jaren 1995 en 2001, opgedeeld naar arbeiders en bedienden (op basis van ProdCom-gegevens). Bij deze tewerkstellingscijfers zijn zowel voltijds als deeltijds tewerkgestelden opgenomen (niet naar voltijds equivalenten omgerekend), maar geen interim-werknemers. Van Umicore Oxyde, Sadaci en De Craene waren geen gegevens uit de ProdCom statistieken beschikbaar13 en werd voor zowel 1995 als voor 2001 de tewerkstelling genomen zoals vermeld in de jaarrekening 2000. Van Stillemans waren geen gegevens beschikbaar voor 1995, hiervoor werd de tewerkstelling genomen uit ProdCom 2000. Campine en Stillemans tellen zowel werknemers in de non-ferro sector als in de chemische sector. In de tabel werd de volledige tewerkstelling vermeld14. De totale tewerkstelling in de Vlaamse non-ferro sector daalde van 7.513 werknemers in 1995 naar 6.805 werknemers in 2001. Deze daling situeert zich volledig bij de arbeiders, het aantal bedienden nam in deze periode zelfs lichtjes toe. De verhouding arbeiders/bedienden veranderde hierdoor van 2,7 arbeiders voor 1 bediende naar 2,1 arbeiders voor 1 bediende. Een belangrijke verschuiving in de tewerkstelling bij non-ferro bedrijven is de herstructurering bij alle zetels van Umicore vanaf 1996. Verder is er een sterke toename in het aantal personeelsleden bij Campine. De personeelstoename is een gevolg van het downstream integreren van non-ferro activiteiten (meer functionaliteit inbouwen voor de klant = stofvrij maken van antimoonoxide). Bij Lamifil is er een sterke afbouw van de productie van koperdraad in Hemiksem (op termijn volledige delocalisatie naar Duitsland). Bij Corus is de daling van het aantal arbeiders en de toename van het aantal bedienden te verklaren door een omschakeling van statuut bij een deel van de arbeiders naar een bediendenstatuut. Op basis van gegevens van het Paritair Comité voor de non-ferro industrie (op federaal niveau) blijkt het aandeel mannelijke werknemers 99% te bedragen. Het aantal voltijds tewerkgestelden bedraagt 94,5%, het aandeel deeltijds tewerkgestelden 5,5%. De Vlaamse non-ferro sector kent één opvallende uitschieter: Umicore, die wereldwijd een belangrijke speler is met 9.000 werknemers, waarvan 3.900 in Vlaamse vestigingen. Daarnaast zijn ook Corus Aluminium en Remi Claeys grote spelers op de markt. Het gros van de ondernemingen is middelgroot met ongeveer 50 tot 200 werknemers. Daarnaast zijn enkele kleine ondernemingen actief, met name Stoop en De Craene.

13

Sadaci en De Craene zijn geen leden van Agoria. Umicore Oxyde is wel lid maar neemt niet deel aan de Agoriaenquête.

14

Het aandeel tewerkstelling in non-ferro activiteiten bedraagt 70% bij Stillemans en 80% bij Campine. 16



Tabel 4-3: Tewerkstelling in de Vlaamse non-ferro bedrijven per zetel, jaren 1995 en 2001

1995 Bedrijf

2001

Arbeiders

Bedienden

Totaal

Arbeiders

Bedienden

Totaal

Affilips

67

36

103

79

43

122

Campine

44

72

116

129

57

186

Corus Aluminium

977

378

1.355

878

556

1.434

Lamifil

215

61

276

146

35

181

Metallo-Chimique

150

62

212

167

64

231

Remi Claeys

308

85

393

329

78

407

Rezinal

35

14

49

40

16

56

Stillemans

76

34

110

76

34

110

Stoop

9

6

15

11

3

14

Umicore Hoboken

1.334

551

1.885

849

488

1.337

Umicore Olen

1.180

409

1.589

999

473

1.472

Umicore Overpelt

346

128

474

307

91

398

Umicore Balen

606

140

746

492

175

667

Umicore Oxyde Sadaci

26 159

46

De Craene Totaal

205

26 120

38

10 5.506

2.022

7.564

158 10

4.622

2.151

6.809

Bron: ProdCom 1995 en 2001; jaarrekeningen 2000 Umicore Oxyde, Sadaci en De Craene

4.3.2

Omzet

In Tabel 4-4 kan het totale omzetcijfer worden afgelezen van de bedrijven die binnen de scope van deze sectorstudie vallen. Over de periode 1997-2000 is de totale omzet in deze bedrijven gestegen van 3.632.270 duizend euro tot 4.191.791 duizend euro. Voor 2000 betekent dit dat de Vlaamse non-ferro sector een aandeel had van 1% in de totale omzet van het Vlaamse bedrijfsleven (zijnde 440,7 miljard euro). (bron: Vlaamse overheid, Administratie Planning & Statistiek) Tabel 4-4: Totale omzet van de bedrijven binnen de sectorstudie non-ferro, 1997-2000 (in duizend EUR)

Omzet

1997

1998

1999

2000

3.632.270

3.338.667

3.409.264

4.191.791

Bron: resultatenrekeningen bedrijven, Bel-First, Bureau van Dijk

Op basis van de gegevens uit de enquête die in het kader van deze sectorstudie werd uitgevoerd wordt de omzet uit non-ferro activiteiten van de bedrijven binnen deze sectorstudie berekend op

17



3.617.252.000 euro (jaar 2000), hetzij 86% van de totale omzet van deze bedrijven15. Het verschil met Tabel 4-4 is dat hier enkel de omzet van de Vlaamse vestigingen werd genomen (dus geen groepsomzet) en enkel voor non-ferro activiteiten. Om een beeld te krijgen van de verdeling van de omzet per metaal wordt in Tabel 4-5 de waarde van de leveringen per metaal weergegeven voor de Vlaamse non-ferro bedrijven. Halffabrikaten in aluminium en koper zijn samen goed voor meer dan 40% van de leveringen in geldwaarde uitgedrukt. Deze verhouding zegt evenwel niks over het aandeel van de metalen in de gecreëerde toegevoegde waarde van de nonferro industrie (zie punt 4.3.3). De totale waarde van de leveringen van de Vlaamse non-ferro bedrijven bedraagt 2.707.451.000 euro (jaar 2000). Dit cijfer is exclusief de bedrijven Sadaci en De Craene (geen lid Agoria), Umicore Oxyde (neemt niet deel aan de ProdCom enquête) en Metallo Chimique (geen gegevens omtrent waarde van de leveringen). Een andere verklaring voor het verschil met de omzet berekend op basis van de enquête (3.617.252.000 euro), ligt in het feit dat een deel van deze laatste omzet niet met non-ferro activiteiten gerealiseerd wordt (zie voetnoot 15). Tabel 4-5: Waarde van de leveringen van de voornaamste commodities door Vlaamse bedrijven, 2000

Metaal

Waarde van de leveringen (in duizend EUR)


11.787

Aluminium halffabrikaten

565.467

Ruw koper

323.444


540.572

Ruw zink

395.578

Zink halffabrikaten

39.741

Ruw lood

57.799

Lood halffabrikaten

39.933


2.970

Andere metalen

730.160

Totaal alle metalen

2.707.451

Bron: ProdCom, 2000

4.3.3

Toegevoegde waarde

Een bespreking van de omzetcijfers die in de non-ferro sector wordt gerealiseerd geeft enigszins een vertekend beeld door de grote hoeveelheden metalen die aangekocht en na verwerking terug verkocht worden. De toegevoegde waarde geeft in dit opzicht een correcter beeld van het belang van de sector

15

Van een aantal bedrijven was geen omzetcijfer beschikbaar uit de enquête: dit werd opgelost door voor vier bedrijven (Stillemans, Stoop, Rezinal en Lamifil) het totale omzetcijfer te nemen (bron: resultatenrekening), van één productievestiging (Umicore Overpelt) werd de waarde van de leveringen als benaderend omzetcijfer gebruikt. 18



voor de Vlaamse economie. Voor commodities, die tegen zeer lage winstmarges verkocht worden, is de toegevoegde waarde creatie eerder gering16 . De totale toegevoegde waarde van de Vlaamse non-ferro bedrijven bedroeg in 2000 737 miljoen euro (Tabel 4-6). Dit is 0,3% van het bruto binnenlands product (BBP) van het Vlaamse Gewest17. (bron: VRIND, 2001) Het aandeel van de non-ferro sector in de Vlaamse toegevoegde waarde ligt dus zoals verwacht lager dan het aandeel in de omzet. De toegevoegde waarde van de non-ferro nijverheid is de voorbije jaren aanzienlijk gestegen, van 633,5 miljoen euro in 1997 naar 737,2 miljoen euro in 2000. De komende jaren zal deze trend worden aangehouden, doordat het aandeel van metalen met een hogere toegevoegde waarde waarschijnlijk zal toenemen. Tabel 4-6: Toegevoegde waarde in de Vlaamse non-ferro bedrijven (in duizend EUR)

Toegevoegde waarde Toegevoegde waarde/werknemer

1997

1998

1999

2000

633.524

496.877

572.448

737.246

82,5

67,9

80,9

105,4

Bron: resultatenrekeningen, Bel-First, Bureau van Dijk

4.3.4

Investeringen

Agoria voert een semestriële investeringsenquête uit bij de Vlaamse non-ferro bedrijven die lid zijn bij Agoria Metalen & Materialen. Deze enquête maakt deel uit van de conjunctuurenquête van de Nationale Bank van België. Aangezien bedrijven niet verplicht zijn te antwoorden op deze enquête kunnen de gegevens voor bepaalde jaren ontbreken. Ook is het mogelijk dat, door onvolledig ingevulde gegevens, het totaal bedrag aan investeringen groter is dan de som van vervangings-, uitbreidingsen milieuinvesteringen. In Tabel 4-7 worden de gegevens uit deze enquête gebundeld voor de jaren 1997 t.e.m. 2000. De meest volledige antwoorden werden verkregen voor het jaar 1997 (8 bedrijven op 10 die onder deze studie vallen en lid zijn van Agoria). Aangezien de investeringen van Umicore pas vanaf 1998 gekend zijn heeft het geen zin cijfers van eerdere jaren te geven. De daling in het investeringsniveau tussen 1997 en 2000 heeft te maken met het hoge investeringsniveau bij Umicore in 1997 en met het geringer aantal antwoorden in de meest recente jaren18 .

16

De toegevoegde waarde is afhankelijk van het type grondstof waarmee deze commodities geproduceerd werden. Vooral bij het gebruik van secundaire grondstoffen kan, afhankelijk van het type secundaire grondstof, de toegevoegde waarde net zeer groot zijn bij de productie van een commodity metaal. (Agoria - Metalen & Materialen) 17

Het BBP van het Vlaams Gewest bedroeg in 2000 239,6 miljard EUR. Het BBP is de som van de toegevoegde waarde, inclusief belastingen en met aftrek van subsidies. 18

De cijfers van 1997 zijn gebaseerd op 8 bedrijven, die van 1998 op 7 bedrijven, die van 1999 en 2000 telkens op 5 bedrijven De investeringen van 1997 hebben betrekking op Remi Claeys Aluminium, Corus Aluminium, Umicore, Stillemans, Lamifil, Affilips, Metallo-Chimique en Rezinal; voor 1998 gaat het om Remi Claeys Aluminium, Corus Aluminium, Umicore, Stillemans, Affilips, Metallo-Chimique en Rezinal; voor 1999 om Corus Aluminium, Umicore, Lamifil, Affilips en Metallo-Chimique; voor 2000 om Remi Claeys Aluminium, Umicore, Affilips, Metallo-Chimique en Rezinal. 19



Tabel 4-7: Investeringen in de Vlaamse non-ferro bedrijven, 1997-2000, in duizend EUR

1997

1998

1999

2000

Vervangingsinvesteringen

42.118

56.126

34.786

31.469

Uitbreidingsinvesteringen

43.845

21.518

10.523

19.434

Milieu-investeringen

3.815

5.711

4.061

5.125

171.336

119.112

50.143

59.094

Totale investeringen

Bron: Agoria, semestriële investeringsenquête

De cijfers van Umicore betreffen ook de vestiging te Angleur, de cijfers van Remi Claeys Aluminium betreffen enkel de vestiging te Lichtervelde Ter vergelijking worden in Figuur 4-3 het totaal bedrag aan uitbreidingsen milieu-investeringen gegeven uit de enquête die voor deze sectorstudie bij de Vlaamse non-ferro bedrijven werd uitgevoerd19. De milieu-investeringen worden in deze enquête uitgedrukt als een percentage van de totale uitbreidingsen milieu-investeringen. Het aandeel milieu-investeringen over de beschouwde jaren bedraagt gemiddeld 17,5%. De curve voor milieu-investeringen op deze figuur is derhalve niet cumulatief met de uitbreidingsen vervangingsinvesteringen. 160.000

140.000

120.000

duizend EUR

100.000 totale investeringen (uitbreidingsen vervangingsinvesteringen)

80.000

milieuinvesteringen 60.000

40.000

20.000

0 1997

1998

1999

2000

Jaar

Bron: Enquête Ecolas

Figuur 4-3: Investeringen in de in de Vlaamse non-ferro bedrijven, 1997-2000, in duizend EUR

19

De gegevens van Stoop, Stillemans en Lamifil ontbreken. 20


4.3.5


Exportgerichtheid

Het grootste deel van de Belgische productie van non-ferro metalen en halffabrikaten is bestemd voor uitvoer. De exportgraad (= aandeel buitenlandse leveringen in de totale leveringen) bedraagt 88% in 2000 en 83% in 2001 (bron: Agoria). De uitvoer vindt zijn bestemming in meer dan 100 landen, maar gaat toch voor 84% naar landen van de EU. (bron: Vito, BBT-studie non-ferro, 2001). Het procentueel aandeel van de export in de totale waarde van de leveringen door Vlaamse non-ferro bedrijven, opgesplitst per metaal, wordt weergegeven in Tabel 4-8. Hieruit blijkt dat het hoge aandeel van de export voor quasi alle metalen geldt, met uitzondering van lood halffabrikaten. Het aandeel export, uitgedrukt als waarde van de leveringen, bedraagt 90,9% voor alle metalen samen. Tabel 4-8: Procentueel aandeel export in de waarde van de leveringen van metalen door Vlaamse non-ferro bedrijven, 2001

Metaal

% export

Ruw aluminium + aluminiumoxyde

91,10%


89,16%

Ruw koper

87,25%


93,02%

Ruw zink

88,94%

Zink halffabrikaten

87,62%

Ruw lood

83,78%

Lood halffabrikaten

59,21%


85,81%

Totaal alle metalen

90,90%

Bron: ProdCom, 2001 Totaal alle metalen: omvat naast de metalen in de tabel vermeld ook het % export van de andere non-ferro metalen die in Vlaanderen worden geproduceerd.

4.3.6

Importafhankelijkheid

Aangezien in België geen ertsen worden ontgonnen moeten alle primaire grondstoffen worden ingevoerd. De secundaire grondstoffen, die in eigen land worden herwonnen, moeten uiteraard niet worden ingevoerd. Gezien de beperktheid van de toevoer van secundaire grondstoffen in België, is er een sterke importafhankelijkheid van de invoer van secundaire grondstoffen uit het buitenland.

4.3.7

Concurrentie-analyse

Interne concurrentie tussen marktspelers onderling De markt voor non-ferro metalen is een wereldmarkt, zeker wat de handel in commodities betreft. Dit leidt ertoe, dat de belangrijkste concurrenten voor de Vlaamse non-ferro bedrijven uit het buitenland komen. De voornaamste producerende landen van koper, zink, geraffineerd lood en primair aluminium worden in Tabel 4-9 opgesomd. 21



Tabel 4-9: Voornaamste producerende landen van non-ferro metalen

Metaal

Voornaamste producerende landen

Koper

Chili, VS, Japan

Zink

China, Canada, Japan

Lood

VS, China, Groot-Brittannië

Aluminium

China, Rusland, VS

Bron: Agoria, juni 2002

De concurrentie wordt niet enkel gevoerd binnen de non-ferro sector, maar ook met andere sectoren zoals de ferro nijverheid (bvb. Aluminium versus staal als toepassing in de automobiel sector) en met de chemische nijverheid (bvb. Aluminium versus kunststoffen voor aanwendingen in de bouwsector). Door de aanhoudend lage metaalprijzen staat de winstgevendheid binnen de sector onder druk. Bedrijven proberen hierop een oplossing te vinden door via overnames en fusies aan schaalvergroting te doen, waardoor de kosten kunnen gedrukt worden. Een andere strategie is de verdere downstream integratie van de sector en het zoeken van een hogere toegevoegde waarde voor de klant. Het gaat hier over de productie van dezelfde commodities maar met veel meer functionaliteiten en een specialisatie per klant. Dit vergt uiteraard de nodige flexibiliteit maar creëert ook een hogere toegevoegde waarde. Hiervan zijn er reeds verschillende voorbeelden in de bedrijven zoals o.a. het zoeken naar betere verwerkbaarheid van het non-ferrometaal in eindproduct, hogere geleidbaarheid, specifieke legeringen voor elke klant, ... Het basismetaal blijft hetzelfde maar de hogere toegevoegde waarde komt dus uit de grotere functionaliteit van het non-ferrometaal specifiek voor de klant. (Agoria - Metalen & Materialen) Daarnaast kunnen bedrijven zich meer gaan toeleggen op metalen met een hogere toegevoegde waarde en kleinere (wereld)productie (o.m. kobalt), waardoor één bedrijf toch een relatief groot aandeel kan hebben in de wereldproductie van dit metaal20.

Macht van leveranciers en afnemers Bij de leveranciers wordt een onderscheid gemaakt tussen leveranciers van primaire en van secundaire grondstoffen. Bij lage markt prijzen voor de commodities is de macht van de leveranciers van secundaire grondstoffen groot, omdat ze zullen proberen hun winstmarges hoog te houden door voorraad op te bouwen. Hierdoor geraken de producenten moeilijker aan grondstoffen. De producenten van metalen integreren zich meer en meer met de afnemers om individuele service en dienstverlening te kunnen leveren aan hun klanten.

Potentiële concurrentie Potentiële concurrentie voor de non-ferro metalen is er door de aanwezigheid van substituutproducten zoals kunststoffen. Het negatieve imago dat vaak aan metalen vastkleeft vergroot de dreiging vanuit deze hoek. (Vito, BBT-studie non-ferro, 2001)

20

Dit is echter niet evident voor en haalbaar voor alle bedrijven. Dit vergt immers een belangrijke investering, veelal greenfield. (Agoria - Metalen & Materialen). 22


4.3.8


Conjunctuurverloop

De Nationale Bank van België publiceert, op basis van een maandelijks conjunctuuronderzoek bij de verwerkende industrie, de bouwnijverheid, de handel en de diensten, de zogenaamde synthetische conjunctuurcurven. Dit zijn indexen die samengesteld worden op basis van een aantal seizoengezuiverde componenten, namelijk: verloop van de productie, beoordeling van de voorraden afgewerkte producten, verloop van de bestellingen op de binnenlandse markt, verloop van de bestellingen op de buitenlandse markt, beoordeling van de totale bestellingen, beoordeling van de bestellingen op de buitenlandse markt, vooruitzichten inzake werkgelegenheid en vooruitzichten inzake de vraag. Het maandelijks conjunctuuronderzoek bestaat uit een aantal kwalitatieve vragen betreffende deze componenten die bij de respectievelijke bedrijfstakken worden georganiseerd. Op Figuur 4-4 kan het verloop van de seizoengezuiverde synthetische curve (de afgevlakte waarden en de bruto waarden voor de meest recente maanden) voor de Belgische non-ferro nijverheid worden afgelezen over de periode 1995-2002. De conjunctuurcurve vertoont cycli van 3 jaar. Een dieptepunt werd bereikt eind 1998 na de inzinking van de Aziatische markten en de daling van de metaalprijzen. Ook in de tweede helft van 2001 noteerde de barometer op een dieptepunt. Het eerste kwartaal van 2002 zette een aarzelend herstel in, maar toch blijven de vooruitzichten zeer onzeker door de aanhoudend lage metaalprijzen.

Synthetische conjunctuurcurve voor de non-ferro sector 30

20

getalwaarden conjunctuurcurve

10

0

-10

afgevlakte curve bruto curve

-20

-30

-40

-50

jul/02

jan/02

apr/02

jul/01

okt/01

jan/01

apr/01

jul/00

okt/00

jan/00

apr/00

jul/99

okt/99

jan/99

apr/99

jul/98

okt/98

jan/98

apr/98

jul/97

okt/97

jan/97

apr/97

jul/96

okt/96

jan/96

apr/96

jul/95

okt/95

jan/95

apr/95

-60

Bron: NBB, 2002

Figuur 4-4: Synthetische conjunctuurcurve van de non-ferro sector, periode 1995-2002 De synthetische conjunctuurcurve voor een aantal belangrijke afzetmarkten voor de non-ferro metalen wordt in volgende figuren gegeven voor de sectoren automobiel, ICT en ruwbouw. Het betreft curven voor de Belgische industriesectoren. Gegeven de samenstelling van de synthetische curve (zie beschrijving hierboven) geven deze eveneens een beeld van de evolutie van de Europese afzetmarkten. Al deze sectoren bleken, na een goed jaar 2000, een diepe inzinking te kennen in 2001. De sector ICT geeft midden 2002 tekenen van herstel, maar zit nog ver onder het niveau van 2000. Ook de sector automobiel geeft de eerste tekenen van herstel. De bouwsector kent nog steeds een neerwaartse trend.

23



Synthetische conjunctuurcurve voor de sector automobiel 30

20


10

0

afgevlakte curve

-10

bruto curve

-20

-30

-40

jul/02

jan/02

apr/02

jul/01

okt/01

jan/01

apr/01

jul/00

okt/00

jan/00

apr/00

jul/99

okt/99

jan/99

apr/99

jul/98

okt/98

jan/98

apr/98

jul/97

okt/97

jan/97

apr/97

jul/96

okt/96

jan/96

apr/96

jul/95

okt/95

jan/95

apr/95

-50

Bron: NBB, 2002

Figuur 4-5: Synthetische conjunctuurcurve van de automobielsector, periode 1995-2002

Synthetische conjunctuurcurve voor de ICT sector 30 20


10 0 -10

afgevlakte curve -20

bruto curve

-30 -40 -50 -60

mei/02

aug/02

feb/02

nov/01

mei/01

aug/01

feb/01

nov/00

mei/00

aug/00

feb/00

nov/99

mei/99

aug/99

feb/99

nov/98

aug/98

mei/98

feb/98

nov/97

aug/97

mei/97

feb/97

nov/96

aug/96

feb/96

mei/96

nov/95

aug/95

feb/95

mei/95

-70

Bron: NBB, 2002

Figuur 4-6: Synthetische conjunctuurcurve van de ICT-sector, periode 1995-2002 24



Synthetische conjunctuurcurve voor de sector ruwbouw van gebouwen 10

getalwaarden van de conjunctuurcurve

5

0

afgevlakte curve -5

bruto curve

-10

-15

jul/02

jan/02

apr/02

jul/01

okt/01

jan/01

apr/01

jul/00

okt/00

jan/00

apr/00

jul/99

okt/99

jan/99

apr/99

jul/98

okt/98

jan/98

apr/98

jul/97

okt/97

jan/97

apr/97

jul/96

okt/96

jan/96

apr/96

jul/95

okt/95

jan/95

apr/95

-20

Bron: NBB, 2002

Figuur 4-7: Synthetische conjunctuurcurve van de sector ruwbouw van gebouwen, periode 1995-2002

4.4

EVOLUTIES EN TRENDS BINNEN DE SECTOR

De resultaten van de sector non-ferro worden in sterke mate bepaald door de prijs van de metalen (die wordt vastgesteld in US dollar) en door de dollarkoers. In 2001 bereikten de metaalprijzen historisch lage waarden, vooral voor koper, zink, tin, aluminium en zilver (zie Figuur 4-2). Daarnaast speelt ook de energieprijs in toenemende mate een belangrijke rol. De voorbije jaren is deze energieprijs voor bepaalde bedrijven fors gestegen. De evolutie van de energieprijs naar de toekomst toe is onzeker. Een te verwachten daling van de energieprijs door de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt kan teniet gedaan worden door de kostprijs van groene energie, uitschakeling van kernenergie en de gevolgen van Kyoto. De Belgische non-ferro industrie heeft een sterke positie verworven wat betreft de recyclage van nonferro metalen. De secundaire productie van non-ferro metalen heeft de voorbije jaren een toenemend aandeel verworven in de totale productie en is momenteel goed voor zowat de helft van de productie (m.a.w. de helft van de ingezette grondstoffen bij de productie van non-ferro metalen zijn secundaire grondstoffen). Dit hoge aandeel van de secundaire productie is een troef op het vlak van energieefficiëntie die een belangrijke rol speelt in het kader van de CO2-emissiereductieproblematiek. (bron: Agoria, metalen & materialen 2001-2002) De non-ferro sector heeft in de jaren 90 een consolidatiebeweging gekend. Grote aluminiumproducenten, zoals Alcoa (VS) en Norsk Hydro (Noorwegen) hebben belangrijke kostenbesparingen gerealiseerd door alle productiestappen te integreren: van het ontginnen van bauxiet tot de productie van afgewerkte aluminiumproducten (b.v. folies voor verpakkingen van voedingswaren). Eenzelfde trend deed zich voor 25



bij de producenten van koper (o.m. Codelco). Ook Umicore heeft de voorbije jaren een aantal overnames gerealiseerd, hierbij gebruik makend van de lage internationale zinkprijzen om een aantal producenten in de sector over te nemen (o.m. in Frankrijk en China). Volgens de meeste sectoranalysten zal de consolidatiebeweging ook in de komende jaren nog aanhouden. (Supply Management, maart 2002 en De Standaard, 9 juli 2002) Een andere trend is dat de Belgische non-ferro bedrijven zich in toenemende mate gaan toeleggen op de productie van metalen met een hoge toegevoegde waarde. Zo gaat Umicore zich, naast de metalen waarin het traditioneel sterk staat zoals zink en koper, onder meer toeleggen op de productie van kobalt. Deze evolutie wordt gestimuleerd door de lage marktprijzen voor commodities, waardoor de productie van deze commodities zeer hoog moet liggen vooraleer ze winstgevend wordt. De Belgische bedrijven hebben bovendien, vergeleken met bepaalde buitenlandse concurrenten (o.m. in Oost-Europa, Azië), een competitief nadeel door de hogere loonkost en strenge milieuwetgeving. De bezorgdheid voor het milieu heeft een impact gehad op bepaalde metalen. Dit was bijvoorbeeld het geval voor lood, waar de strengere milieuwetgeving de groeivooruitzichten voor dit metaal aan banden legt. Toch zijn we nog ver verwijderd van een strenge wetgeving die emissies en de impact op lokale gemeenschappen in grote delen van de wereld controleert. In de komende jaren zal de aandacht hiervoor hoogstwaarschijnlijk toenemen. (CASEY, maart 2002)

4.5

CONCLUSIES

Het belang van de non-ferro nijverheid voor de Vlaamse economie werd in dit hoofdstuk toegelicht. Dit belang vertoont een dalende trend als de tewerkstellingscijfers in de sector worden bekeken, en een stijgende trend op basis van de toegevoegde waarde creatie. Door de lage metaalprijzen voor commodities (= metalen die wereldwijd verhandeld worden, zoals koper, lood, zink, aluminium) verkeert de sector momenteel in een laagconjunctuur en staat de rentabiliteit in de sector onder druk. Daarbovenop is de energieprijs voor bepaalde bedrijven de voorbije jaren fors gestegen. De markt voor commodities is een wereldmarkt, wat betekent dat de Vlaamse non-ferro bedrijven op wereldvlak concurreren en exporteren. De exportgraad bedroeg 88% in 2000. Het grootste deel van de export gaat naar landen binnen de EU. De concurrentie wordt niet enkel gevoerd met andere bedrijven binnen de non-ferro sector, maar ook met andere sectoren zoals de ferro nijverheid (aanwendingen in de bouwsector) en met de chemische industrie (gebruik van kunststoffen in de automobiel sector). Non-ferro metalen lenen zich uitstekend tot recyclage. In Vlaanderen zijn secundaire grondstoffen goed voor ongeveer de helft van de ingezette grondstoffen bij de productie van non-ferro metalen. Recyclage van metalen heeft zowel voordelen op milieu- als op economisch vlak. De consolidatiebeweging binnen de sector die in de jaren 90 gestart is houdt nog steeds aan. Er worden, ook binnen Vlaanderen, nog steeds nieuwe overnames en samenwerkingsverbanden gezocht. Mede als een reactie op de huidige lage metaalprijzen gaan bedrijven zich meer en meer toeleggen op de productie van metalen en materialen met een hogere toegevoegde waarde (hogere functionaliteit van bepaalde metalen en materialen, zowel naar ruwe metalen als halffabrikaten, en de speciale metalen, o.m. germanium, kobalt). Ondanks de tegenvallende resultaten blijven er nichemarkten met goede vooruitzichten (bijvoorbeeld germanium in de markt voor elektro-optische materialen). De economische vooruitzichten voor de non-ferro sector blijven onzeker door de aanhoudend lage metaalprijzen en het onzeker internationaal politiek-economisch klimaat. De belangrijke afzetmarkten

26



voor non-ferro metalen (bouw, automobiel, ICT) herstellen zich maar moeizaam van de sterke terugval in de tweede helft van 2001 en de eerste helft van 2002. Deze doorlichting kan geen duiding bieden omtrent de algemene impact van loon- en leefmilieukosten tussen de verschillende lidstaten binnen Europa en op internationaal vlak. Er kan aangenomen worden dat hier reeds een concurrentieel nadeel aanwezig is. De economische haalbaarheid (zie hoofdstuk 9) van de verschillende beleidsdoelstellingen biedt extra informatie omtrent de impact van leefmilieukosten op de sector.

27


5

Gegevensinzameling

GEGEVENSINZAMELING

5.1

DE BEDRIJFSENQUÊTE

5.1.1 Opzet Een ontwerp van een algemene enquête werd in maart voorgelegd aan AMINAL, Agoria, de technische partner en de bedrijven (zowel aan algemeen management als aan milieucoördinatoren). Er werd getracht zoveel mogelijk rekening te houden met de reeds aanwezige informatie bij Agoria en de wensen/suggesties van alle partijen. Na deze uitgebreide consultatieronde en de aanpassingen die eruit voortvloeiden, werd de definitieve enquête op 24 mei 2002 naar de betrokken bedrijven verzonden. Een exemplaar van de enquête zit in een apart document als bijlage.

5.1.2 Respons In Tabel 5-1 wordt een overzicht gegeven van de respons op de bedrijfsenquête per bedrijfszetel. De enquête zelf bestaat uit 5 vragenlijsten: 1. Vragenlijst 1: Product- en productiegegevens 2. Vragenlijst 2: Procesinformatie 3. Vragenlijst 3: Historische emissies 4. Vragenlijst 4: Emissiereductiemaatregelen 5. Vragenlijst 5: Algemeen economische informatie De respons op de enquête was zeer hoog: veertien van de zestien bedrijfszetels antwoordden op de enquête (ofwel een responsgraad van 87%). Hierbij was wel 1 bedrijf dat geen economische informatie (vragenlijst 5) gaf. Tabel 5-1: Respons op de bedrijfsenquête, overzicht per bedrijfszetel.

Aantal bedrijven

Vragenlijst 1

vragenlijst 2

Vragenlijst 3

vragenlijst 4

vragenlijst 5

14

14

14

14

13

29


6

Berekening van de sectoremissies

BEREKENING VAN DE SECTOREMISSIES

6.1

EMISSIESITUATIE 2000

6.1.1 Geleide emissies Op basis van de beschikbare emissiejaarverslagen 2000 van de individuele bedrijven (Tabel 6-1) en gegevens uit de VMM databank werden de jaarvrachten van de sector voor 2000 bepaald. Tabel 6-1: Overzicht van de basisgegevens voor de emissie-inventarisatie 2000

Emissiejaarverslag

Databank VMM

Affilips

X

Campine

X

X

Corus

X

X

De Craene

X

Lamitref/Lamifil

X

Metallo-Chimique

X

Remi Claeys

X

Rezinal

X

Sadaci

X

X

X

Stillemans Stoop

X

Umicore Balen

X

X

Umicore Hoboken

X

X

Umicore Olen

X

X

Umicore Overpelt

X

X

Umicore Oxyde

X

Met betrekking tot de verbrandingsemissies werden bijschattingen uitgevoerd aan de hand van de in Tabel 6-2 opgenomen emissiefactoren voor die bedrijven of installaties waarvoor geen emissies als gevolg van het brandstofverbruik in het jaarverslag zijn opgenomen. Bepaalde bedrijven geven inderdaad voor bepaalde installaties (of voor het volledige bedrijf) een brandstofverbruik op, zonder dat de daaraan gekoppelde emissies worden gerapporteerd. Voor die bedrijven die wel emissies gekoppeld aan het brandstofverbruik rapporteren, wordt gebruik gemaakt van de gerapporteerde gegevens. Deze gerapporteerde gegevens zijn ofwel gebaseerd op meetresultaten ofwel ingeschat aan de hand van emissiefactoren. In deze sector wordt inderdaad nog vrij dikwijls gewerkt met emissiefactoren voor het berekenen van de emissies als gevolg van het brandstofverbruik.

31



Tabel 6-2: Gehanteerde emissiefactoren voor het bijschatten van de emissies als gevolg van het brandstofverbruik

Aardgas

Stookolie

(Extra) zware fuel

kg/Nm³

kg/ton

kg/ton

SO2

0,00003

4

20

NOX

0,0039

2,4

6,7

VOS

0,00006

0,55

0,35

0,25

0,50

Ni

0,0055

0,0176

V

0,0187

0,060

74,07

77,37

Stof

CO2 (kg/GJ) (IPCC)

56,10

De jaarvrachten van 2000, afgeleid uit de emissiejaarverslagen, worden vergeleken met de gegevens van VMM voor 2000 (Lozingen in de lucht 1980-2001) in Tabel 6-3. In Bijlage 2 wordt voor de voornaamste polluenten een geanonimiseerd overzicht gegeven van de volledige resultaten van de inventarisatie. Tabel 6-3: Jaarvrachten van de sector voor 2000

VMM (2002) Polluent

Deze studie

Individueel geregistreerd

Collectief geregistreerd

Totaal

SO2

ton

4.099,1

3.819

151

3.970

NOX

ton

667,5

477

359

836

Stof

ton

92,3

76

6

82

VOS

ton

153,4

113

44

157

PCDD/PCDF

mg TEQ

3.055

1.050

PAK

kg

As

kg

572,9

Cd

kg

Co

1.050 34

34

561

3

564

148,8

143

0,8

143,8

kg

124,3

123

9

132

Cr

kg

6

13

13

Cu

kg

1.620,5

1.485

9

1.494

Ni

kg

409,1

37

353

390

Pb

kg

5.711,6

5.201

11

5.222

Sb

kg

3.068,1*

3.107

0,4

3.107,4

Se

kg

855,7

849

0,2

849,2

V

kg

1.370,4

20

1.200

1.220

Zn

kg

30.295

28.000

28.000

* Het bedrijf dat verantwoordelijk is voor het grootste deel van de Sb-emissies geeft aan dat de geleide Sb-emissies in 2001 de helft bedroegen van deze in 2000 door een verbeterde filterbewaking.

32



Enkel voor dioxines is een belangrijk verschil merkbaar tussen de resultaten van deze sectorstudie en de inventarisatie van VMM. Op basis van de gegevens die van VMM werden ontvangen kan geconcludeerd worden dat voorlopig slechts van 2 bedrijven dioxine-emissies zijn opgenomen in de database. Op basis van de emissiejaarverslagen 1999-2001 konden in deze studie nog voor 5 bijkomende bedrijven inschattingen van de dioxine-uitstoot voor bepaalde installaties worden gemaakt. Voor nog 2 bedrijven werd deze inschatting gemaakt op basis van andere bronnen (MER, enquête, studies Ecolas naar potentieel reductie dioxine-emissie in deze bedrijven). De NOx-emissies van de individueel geregistreerde bedrijven bij VMM zijn lager dan deze die in deze sectorstudie werden geïnventariseerd omdat niet alle bedrijven onder de individueel geregistreerde ressorteren. De totale NOx-emissies bij VMM zijn hoger dan deze die in deze sectorstudie werden geïnventariseerd omdat de bijschatting voor de collectief geregistreerde bedrijven gebeurt op basis van de energiebalans Vlaanderen waar het aantal bedrijven dat tot de non-ferro sector wordt gerekend groter is dan deze die in deze sectorstudie werden beschouwd. Op basis van de inventariseerbare gegevens naar brandstofverbruik, wordt volgend totaal verbruik voor de sector voor 2000 bekomen (Tabel 6-4). Hieruit blijkt dat meer dan 85% van de energiebehoefte uit fossiele brandstoffen door aardgas wordt gedekt. Het aandeel van (extra) zware stookolie bedraagt echter ook nog meer dan 10%. Tabel 6-4: Inventariseerbaar brandstofverbruik voor de non-ferro sector (2000)

Aardgas

Stookolie

(Extra) zware fuel

133.902.606 Nm³

2.679,9 ton

21.889,2 ton

Calorische waarde

40 MJ/Nm³

45 MJ/kg

43 MJ/kg

Energie (GJ)

5.356.104

120.596

941.236

83,5

1,9

14,7

Verbruik

Aandeel (op energiebasis)

In het draft eindrapport voor emissie-inventarisatie van PM10 en PM2,5 (Vito, 2002) wordt een inschatting gemaakt van de stofemissies 2000 van de non-ferrosector uitgaande van het energieverbruik (Energiebalans Vlaanderen) en de productiehoeveelheden voor verschillende metalen (Pb, Cu, Zn, Al en andere) en emissiefactoren uit de literatuur voor verbranding en processen. Ten opzichte van de hier weergegeven resultaten worden volgende verschillen vastgesteld: ·

In de Vlaamse non-ferrosector is er, naast het gebruik van (zware) stookolie en aardgas, ook nog een verbruik van cokes ten belope van 662.000 GJ, die voor een stofuitstoot van 66,2 ton verantwoordelijk is.

·

De totaal berekende stofuitstoot aan de hand van deze methode bedraagt 1.103 ton, wat ongeveer een factor 10 hoger is dan de waarden bekomen in deze studie en uit de emissieinventaris Vlaanderen. Dit verschil wordt door de auteurs verklaard door te stellen dat de gehanteerde emissiefactoren voor procesemissies ‘hoogstwaarschijnlijk’ rekening houdt met een aandeel fugitieve emissies.

Hierbij dient echter wel rekening gehouden te worden met volgende bijkomende argumenten: ·

Zowel voor verbranding als voor processen worden emissiefactoren ‘low’ en ‘medium’ opgegeven. Voor de procesemissies worden de ‘low’ factoren gehanteerd om de reeds geleverde inspanningen naar emissiereductie voor Stof in rekening te kunnen brengen, terwijl voor de verbranding de ‘medium’ factoren worden gehanteerd. Cokes worden echter enkel ingezet in de hoogovens waar ze in hoofdzaak als reductans en in mindere mate als brandstof fungeren. De afgassen van de hoogovens worden in alle gevallen grondig gereinigd, zodat het gebruik van de ‘low’ factoren voor cokes meer aangewezen lijken. Het hanteren van deze ‘low’ factoren zou een stofemissie van 6,6 ton opleveren als gevolg van het cokesverbruik, waardoor de totale stofvracht tot 1.043,4 ton zou

33



terugvallen. Uit de inventarisatie in het kader van deze sectorstudie blijkt een stofvracht afkomstig van de hoogovens van 2,6 ton. ·

De aangenomen productiehoeveelheden voor 2000 in de Vito studie zijn verschillend van de waarden die in het kader van deze sectorstudie werden geïnventariseerd. Bovendien werd in de Vito studie de emissie voor Al doorgerekend aan de hand van de ‘medium’ emissiefactor, terwijl gesteld werd dat procesemissies aan de hand van de ‘low’ emissiefactor zouden worden ingeschat. Inschatting van de procesemissies op basis van de productiehoeveelheden, die in het kader van deze sectorstudie werden geïnventariseerd (Tabel 6-9), en de ‘low’ emissiefactoren uit het Vito rapport leveren een jaarvracht aan procesemissies van 894 ton Stof op in vergelijking met 992 ton in de Vito studie.

·

Er dient, indien mogelijk, nagegaan te worden welke emissies (geleide, geleide + fugitieve) in de gehanteerde emissiefactoren zijn begrepen, hoe deze emissiefactoren tot stand zijn gekomen en wat de onzekerheidsmarge erop is. Ter vergelijking werd een berekening van de emissiefactor (kg/ton metaal) aan de hand van de inventarisatie van de vrachten en de productiehoeveelheden in deze sectorstudie gemaakt. Hierbij werden de stofemissies van alle processtappen voor de productie van een bepaald metaal voor de verschillende bedrijven gesommeerd en daarna gedeeld door de productiehoeveelheid van dit bepaald metaal. Dit levert volgende resultaten op in vergelijking met de ‘low’ emissiefactoren uit de Vito-studie:

Emissiefactor (kg/ton metaal geproduceerd) Deze sectorstudie

Vito studie

Cu

0,025

0,5

Zn

0,054

0,2

Pb

0,11

0,12

Al

0,014

1

Andere

0,052

0,273

Opvallend hierbij is de uitstekende overeenkomst voor Pb, terwijl voor de andere metalen de emissiefactoren uit de Vito studie een factor 4-5 (Zn en andere), 20 (Cu) tot zelfs 70 (Al) hoger zijn dan afgeleid uit deze sectorstudie. Indien de aanname in het BREF-rapport, dat stofemissies afkomstig van niet-geleide bronnen een factor 2-3 hoger zijn dan deze afkomstig van de geleide bronnen, klopt, dan zijn de in het Vito rapport gehanteerde emissiefactoren voor Zn en Andere metalen ongeveer correct maar blijft een significante overschatting bestaan voor Cu en Al. De aanname in het BREF rapport blijkt wel ongeveer te kloppen voor de emissies afkomstig van nietgeleide bronnen voor metalen (zie Tabel 6-5). Zoals uit paragraaf 6.1.2 zal blijken, is het echter onmogelijk om een inschatting te maken van de stofemissies afkomstig van niet-geleide bronnen. De PAK-emissies worden door VMM ingeschat aan de hand van emissiefactoren en het brandstofverbruik. Binnen de sector zelf worden geen PAK emissies gerapporteerd, zodat het berekenen van een emissiefactor voor procesemissies per metaal of voor alle metalen samen niet mogelijk is. Gezien de onzekerheid die het gebruik van emissiefactoren uit de literatuur voor dergelijke inschattingen met zich mee brengt, werd er hier voor geopteerd om geen bijkomende inschatting voor de PAK emissies te maken.

6.1.2 Emissies afkomstig van niet-geleide bronnen 6.1.2.1

Methodologie

De schattingsmethode voor de emissies van metalen uit niet-geleide bronnen in de non-ferrosector maakt gebruik van de resultaten van de immissiemetingen in de omgeving van non-ferrobedrijven, die meestal worden bekomen aan de hand van neerslagkruiken. De gevolgde methode is deze die door één non34



ferrobedrijf wordt gehanteerd voor het berekenen van deze emissies en werd voldoende nauwkeurig bevonden om een inschatting van de emissies uit niet-geleide bronnen te bekomen. De methode gaat uit van volgende hypotheses: ·

Alle depositie binnen een straal van 750 m van het bedrijf is afkomstig van niet-geleide bronnen. Depositie op locaties die verder dan 750 m van de terreingrens zijn gelegen zijn toe te schrijven aan stofuitstoot door geleide bronnen. Deze hypothese is verdedigbaar, gezien in de meest nonferrobedrijven de geleide bronnen gekenmerkt worden door schouwen met een hoog afgasdebiet, wat maakt dat eventuele depositie slechts op grotere afstand van de bron zal plaatsvinden. Bovendien zijn de meeste geleide emissiepunten uitgerust met stoffilters, wat maakt dat de stofuitstoot vrijwel uitsluitend uit zwevend Stof bestaat.

·

Slechts 90% van de gemeten depositie in de neerslagkruiken wordt aan de huidige activiteiten van het bedrijf toegeschreven. De overige 10% is afkomstig van achtergronddepositie en depositie van heropwaaiend Stof.

De omgeving van het bedrijf wordt opgedeeld in drie zones: 0-250 m van de terreingrens, 250-500 m van de terreingrens en 500-750 m van de terreingrens. Van iedere zone wordt de totale oppervlakte berekend. De totale depositie binnen deze zone wordt berekend aan de hand van de meetresultaten van de meetkruiken die zich binnen iedere zone situeren, rekening houdend met de gemiddelde meteorologische condities (windrichting) voor het jaar 2000. Door vermenigvuldiging van de totale depositie binnen iedere zone met de oppervlakte van de respectievelijke zone, wordt een inschatting van de vracht afkomstig van niet-geleide bronnen voor deze zone bekomen. Indien zich meerdere neerslagkruiken binnen éénzelfde zone situeren, worden de vrachten berekend voor iedere meetkruik afzonderlijk, waarna een uitmiddeling volgt voor alle meetkruiken binnen éénzelfde zone. Sommering voor de drie zones levert een inschatting van de totale vracht aan metalen afkomstig van niet-geleide bronnen van het bedrijf. De berekening van de totale depositie binnen één zone op basis van de meetgegevens voor één neerslagkruik binnen deze zone, verloopt via de volgende formule:

Dzi ( j ) = 0,9 * C j * Waarbij:

100 365 * O zi * %Wind 1000000

Dzi(j)

depositie in zone i van component j (kg/jaar)

Cj

depositie in een neerslagkruik gesitueerd in zone i (mg/m²/dag)

%Wind % van de tijd dat de wind vanuit het bedrijf naar de neerslagkruik toewaait Ozi

oppervlakte van zone i (m²)

Voor iedere neerslagkruik wordt de ligging ten opzichte van het bedrijfsterrein bepaald. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een opdeling in acht sectoren volgens de windroos. Op basis van de meteogegevens van VMM uit 2000 (meteo-station Zwijndrecht), moet met volgende distributie voor de windrichtingen rekening worden gehouden: N

6,3%

Z

19,2%

NO

8,9%

ZW

25%

O

6,8%

W

15,8%

ZO

6,1%

NW

11,8%

35



De vrachten voor metalen afkomstig van niet-geleide bronnen, die aan de hand van de hierboven beschreven methode worden ingeschat, dienen als een benadering te worden aanzien. Om tot een correctere inschatting te komen dient ieder individueel bedrijf meer in detail worden bekeken, waarbij ondermeer rekening wordt gehouden met de specifieke situatie voor ieder bedrijf (bevoorradingswijze en aard van de grondstoffen, inschatting van de mogelijke bijdrage van de geleide bronnen tot de gemeten depositie door dispersiemodellering, inschatting van de bijdrage van andere bronnen in de omgeving, ligging van de geleide en niet-geleide bronnen t.o.v. de neerslagkruiken (zie ook 6.1.2.2), …). Hierbij dient voor de inschatting bij voorkeur gebruik gemaakt van de resultaten over verschillende jaren. Een werk van deze omvang kan niet in het kader van deze studie. Een benadering van de vrachten afkomstig van de niet-geleide bronnen was hier wel aan de orde om duidelijk aan te kunnen geven dat vooral deze bronnen, na de doorgevoerde sanering van de geleide bronnen, nog belangrijk zijn. De hierboven beschreven methodologie voor de inschatting van de emissies van metalen afkomstig van niet-geleide bronnen is niet toepasbaar voor een inschatting van de emissies van Stof afkomstig van nietgeleide bronnen. Terwijl voor metalen kan gesteld worden dat alle gemeten metalen in de neerslagkruiken afkomstig zijn van de huidige (90%) of historische (10% met metalen verontreinigd heropwaaiend stof) emissies van het bedrijf, is dit niet het geval voor de parameter neervallend stof. Neervallend stof kan namelijk ook door heel wat andere bronnen in de omgeving van het non-ferro bedrijf worden gegenereerd, zoals verkeer, landbouw, andere industriële activiteiten (steenbakkerijen, betoncentrales, zandopslag, …). Daarenboven zijn geen metingen van ‘achtergronddeposities van neervallend stof’ in Vlaanderen beschikbaar, waardoor het mogelijk zou worden om stofdepositiemetingen in de omgeving van het bedrijf te corrigeren met deze achtergrondwaarde. Een meetnet voor ‘achtergronddeposities van neervallend stof’ zou ten andere zeer uitgebreid dienen te zijn om met verschillende bepalende factoren in rekening te kunnen brengen: rurale gebieden (intensiteit akkerbouw, type bodem, …), industriegebieden (type industrie, cfr. supra), nabijheid van wegen en spoorwegen, … Bovenstaande stelling kan geïllustreerd worden aan de hand van een recent door Ecolas uitgevoerde actualisatienota voor een schrootverwerkend bedrijf gelegen in een landelijk gebied (Ecolas, 2002). Aan de hand van meetresultaten van vier meetkruiken op lijn (op respectievelijk 100, 250, 500 en 1000 m van de terreingrens) en dispersieberekeningen kon een inschatting gemaakt worden van zowel de achtergronddepositie als de vrachten (alle afkomstig van niet-geleide bronnen) afkomstig van het bedrijf. Hieruit bleek dat de emissies afkomstig van de niet-geleide bronnen voor metalen verantwoordelijk waren voor 50-60% (Cr, Ni en Zn) tot 80-90% (Cu, Pb, Fe) van de totale depositie in de omgeving van het bedrijf, terwijl dit aandeel voor Stof slechts 30% bedroeg. Rekening houdend met bovenstaande argumentering werd ervoor geopteerd om geen inschatting te maken van de stofvrachten afkomstig van niet-geleide bronnen voor de non-ferrosector. Het potentieel voor de emissie van dioxines afkomstig van niet-geleide bronnen wordt als minimaal ingeschat. Grondstoffen of toeslagstoffen, die potentieel met dioxines zijn belast, worden met extra omzichtigheid behandeld. Stuivende materialen, potentieel belast met dioxines, worden meestal in afgesloten bigbags geladen. Het transport ervan gebeurt met gesloten vrachtwagens en meestal worden ze ook in hallen opgeslagen.

6.1.2.2

Nauwkeurigheid

De nauwkeurigheid van de methode zelf is moeilijk na te gaan, precies omdat emissies uit niet-geleide bronnen niet meetbaar zijn. De nauwkeurigheid wordt in eerste instantie bepaald door de geldigheid van de gemaakte hypotheses voor iedere individuele situatie. Zoals reeds eerder vermeld worden de gemaakte hypotheses als zeer plausibel ingeschat. Een manier om de nauwkeurigheid van de berekening zelf in te schatten is een minimum-maximum benadering aan de hand van zones waarin zich meerdere neerslagkruiken situeren. In de methodologie werd toegelicht dat voor zones waarin zich meerdere neerslagkruiken situeren, de depositie in de zone 36



voor iedere individuele neerslagkruik wordt berekend waarna een uitmiddeling volgt over alle neerslagkruiken in een bepaalde zone rond het bedrijf. Indien nu in plaats van het gemiddelde gerekend wordt met het minimum of maximum van alle berekende kruiken in een bepaalde zone rond het bedrijf, wordt een ruwe inschatting bekomen van de grenzen waartussen de resultaten kunnen variëren. Deze variatie is ondermeer toe te schrijven aan: ·

Afstand van de individuele meetkruik t.o.v. de terreingrens

1 2 Delta 1 - 2 = 83 m 250 m

·

Afstand van de individuele meetkruik t.o.v. de bronnen van niet geleide emissie (o.a. opslagterreinen, wegen, …)

1 Delta 1 - 2 = 250 m 250 m

Bron 2

·

Schermwerking (o.a. door gebouwen) in bepaalde windrichtingen

1

250 m Bron 2

37

Gebouw


6.1.2.3


Resultaten

De beschikbare gegevens laten toe om voor 6 bedrijven een inschatting te maken van de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen. De bekomen resultaten worden samengevat in Tabel 6-5. Deze tabel bevat volgende gegevens: ·

Totale geleide emissies voor een bepaalde component van alle bedrijven die deel uitmaken van deze sectorstudie.

·

Totale geleide emissie voor een bepaalde component voor de 6 bedrijven waarvoor ook een inschatting van de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen werd gemaakt + aantal bedrijven binnen deze groep van 6 die een geleide emissie voor die bepaalde component specifiëren.

·

Gemiddelde, minimum en maximum ingeschatte emissie afkomstig van niet-geleide bronnen voor de 6 bedrijven + aantal bedrijven binnen deze groep van 6 die depositiegegevens voor die bepaalde component specifiëren. Tabel 6-5: Vergelijking van de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen met deze afkomstig van geleide bronnen

Emissies van geleide bronnen

Emissies van niet-geleide bronnen

Totaal sector (kg)

Aantal bedrijven*

Vracht (kg)

Aantal bedrijven

Gemiddeld (kg)

Minimum (kg)

Maximum (kg)

As

572,9

2

371,8

3

534

518

554

Cd

148,8

4

133,0

6

350,8

268,7

426,8

Cu

1.621

3

287,1

4

4.272

3.838

4.828

Pb

5.714

4

4.640

6

17.534

13.447

21.004

Sb

3.068

2

2.416

2

7.385

2.197

12.638

Zn

30.295

4

29.413

6

32.534

28.533

36.497

* In sommige bedrijven worden geen vrachten, afkomstig van geleide bronnen, gerapporteerd die lager zijn dan de drempelwaarde.

De bedrijven, waarvoor een inschatting van de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen kan worden gemaakt, vertegenwoordigen een belangrijk deel (> 80%) van de totale geleide emissies van de sector voor de metalen As, Cd, Pb, Sb en Zn. Hieruit kan besloten worden dat in de overige bedrijven deze metalen weinig of niet worden verwerkt en dat bijgevolg de bijdrage van de overige bedrijven tot de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen voor deze componenten klein zal zijn. De inschatting van de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen kan voor deze metalen m.a.w. als vrij representatief genomen worden voor de volledige sector van de non-ferro metallurgie. De ingeschatte, gemiddelde emissies afkomstig van niet-geleide bronnen, zijn voor de 6 bedrijven waarvoor deze inschatting kan worden gemaakt, steeds groter dan de emissies afkomstig van de geleide bronnen. De verhouding van de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen tot deze afkomstig van geleide bronnen bedraagt 1 tot 1,5 voor As en Zn, 2 tot 3 voor Cd, 3 tot 4 voor Pb en Sb en 15 voor Cu. Deze verhouding is vrij onafhankelijk van het aantal bedrijven dat emissies van geleide en/of niet-geleide emissies opgeeft voor een bepaalde parameter.

6.1.2.4

Emissies van VOS afkomstig van de productie van halffabrikaten

Het walsen tot halffabrikaten gebeurt meestal in natuurlijk geventileerde hallen, waarbij de emissie van zware paraffinische koolwaterstoffen, die als walsolie gebruikt worden, onder de emissies afkomstig van 38



niet-geleide bronnen kunnen worden gecatalogeerd. Deze zware paraffinische koolwaterstoffen vallen waarschijnlijk niet onder de definitie van vluchtige organische stoffen (dampspanning >10 kPA bij 20°C). Voor de volledigheid moet hier worden vermeld dat in de VOS emissies, opgenomen in Tabel 6-3, emissies van het walsen voor 1 bedrijf zijn opgenomen ten belope van 14,4 ton TOC (totaal organisch koolstof) afkomstig van het warmwalsen en 20,1 ton TOC afkomstig van het koudwalsen. De emissies zijn in dit geval geleid gemaakt en op de emissies afkomstig van het koudwalsen is reeds een emissiereductiemaatregel met een rendement van 90% toegepast. De hierboven vermelde gegevens rond emissies afkomstig van het walsen zullen worden gebruikt voor het inschatten van de walsemissies voor de non-ferro sector, waarbij wordt uitgegaan van volgende hypotheses: ·

Enkel de productie van Al, Cu en Zn halffabrikaat geeft aanleiding tot walsemissies.

·

Het verbruik aan walsolie en de daaruit volgende emissie van TOC als gevolg van het walsen is recht evenredig met de behandelde oppervlakte. Gezien deze niet beschikbaar is, wordt als benadering gebruik gemaakt van het volume dat op jaarbasis doorheen de walsen is gegaan.

·

In alle gevallen wordt een warmwalsen gevolgd door een koudwalsen toegepast.

·

In alle gevallen wordt gebruik gemaakt van zware paraffinische oliën bij het walsen, waardoor voor de omrekening van TOC naar organische stoffen (OS) een factor 1,17 kan worden gehanteerd.

·

In alle gevallen wordt dezelfde hoeveelheid walsolie per eenheid plaatoppervlakte gebruikt (emissiefactor afgeleid op basis van de gegevens van één bedrijf).

·

In de andere bedrijven worden geen emissiereductiemaatregelen toegepast.

Gezien het groot aantal hypotheses is de nauwkeurigheid van de gemaakte inschatting beperkt (D)21. Op basis van de beschikbare gegevens wordt een emissiefactor voor het warmwalsen van 180,6 g TOC/m³ bekomen. De emissiefactor voor het koudwalsen bedraagt 252,1 g TOC/m³ in aanwezigheid van een reductiemaatregel met een rendement van 90% of 2521,1 g TOC/m³ in afwezigheid van enige emissiereductiemaatregel. Het totale volume aan halffabrikaten bedroeg in 2000 239.155 m³, waarvan 79.727 m³ in het bedrijf waarvoor emissiegegevens beschikbaar zijn werden verwerkt. Dit leidt tot een bijkomende emissie als gevolg van het walsen van: ·

(239.155 - 79.727) * 180,6 = 28,8 ton TOC of 33,7 ton OS afkomstig van het warmwalsen

·

(239.155 - 79.727) * 2521,1 = 401,9 ton TOC of 470,3 ton OS afkomstig van het koudwalsen

De totale walsemissies belopen aldus 33,7 + 470,3 + (14,4 + 20,1) * 1,17 = 544,4 ton OS. Uit een enquête van Agoria bleek voor 1999 een verbruik aan walsolie van 638 ton. Dit betekent dat de hier ingeschatte waarde weliswaar realistisch maar aan de hoge kant is, vooral indien rekening wordt gehouden met het gegeven dat een belangrijk deel van de walsolie bij het warmwalsen gewoon wordt verbrand. Dit is ten andere de reden waarom de emissies afkomstig van het warmwalsen veel lager zijn dan deze afkomstig van het koudwalsen. Indien ervan wordt uitgegaan dat ook op de andere koudwalsen een emissiereductiemaatregel met een rendement van 90% implementeerbaar is, bedraagt het reductiepotentieel 360 ton TOC of 423 ton OS. Het is echter niet duidelijk of deze emissiereductiemaatregele op alle installaties toepasbaar is.

21

Voor de definiering van de onzekerheidsmarges zie paragraaf 7.3. 39


6.2


HISTORISCHE SECTOREMISSIES

De historische emissiesituatie van de sector werd in kaart gebracht aan de hand van de gegevens uit de VMM databank voor 1990 en 1995, aangevuld met de bijschattingen voor de collectief geregistreerde bedrijven. Tabel 6-6 geeft een overzicht van de bedrijven waarvoor gegevens in de databank voor de respectievelijke jaren beschikbaar zijn. Tabel 6-6: Overzicht van de basisgegevens voor de emissie-inventarisaties 1990 en 1995

Databank VMM 1990 Affilips

X

Campine

X

Corus

X

Databank VMM 1995

X

De Craene Lamitref/Lamifil

X

Metallo-Chimique

X

X

Remi Claeys Rezinal

X

Sadaci

X

X

Umicore Balen

X

X

Umicore Hoboken

X

X

Umicore Olen

X

X

Umicore Overpelt

X

Stillemans Stoop

Umicore Oxyde

Voor de polluenten SO2, NOx en Stof, waarvoor de gegevens het meest betrouwbaar in kaart zijn gebracht, werd reeds een aanzienlijke reductie bereikt. Normaal gesproken wordt verwacht dat de bereikte reducties voor de metalen in dezelfde lijn liggen als deze voor Stof, gezien de metaalemissies meestal sterk met de stofemissies zijn geassocieerd. Het gegeven dat voor sommige metalen een stijging van de uitstoot wordt vastgesteld, is hoogst waarschijnlijk toe te schrijven aan het feit dat voor deze metalen in het verleden geen metingen werden uitgevoerd. De resultaten voor de metalen Cd, Pb en Zn, die in het verleden ook reeds op regelmatige basis werden opgevolgd, liggen inderdaad in de lijn met deze van Stof. De inschatting van de historische dioxine-emissie lijkt eerder aan de hoge kant. Wanneer met behulp van de emissie-inventarisatie 2000 de historische emissies worden herberekend, rekening houdend met volgende gegevens en hypotheses: ·

De historische emissie van één van de bedrijven werd gedetailleerd in kaart gebracht naar aanleiding van een studie naar mogelijkheden van emissiereductie (Delagaye et al., 2001). Dit cijfer werd dan ook gebruikt voor de historische dioxine-emissie.

40


·


Voor sommige bedrijven werd injectie van bruinkoolcokes, actieve kool of een mengsel van bruinkoolcokes en kalk reeds toegepast in 2000. Gemiddeld gesproken heeft dergelijke maatregel wanneer hij goed functioneert een reductie met ongeveer 98% van de dioxine-emissie voor gevolg22. De historische emissies, voor het nemen van de maatregel, werden dan ook met een rendement van 98% voor de genomen maatregel verrekend, gezien de restemissies in 2000 in alle gevallen heel laag (concentraties £ 0,1 ng TEQ/Nm³) waren.

Rekening houdend met deze hypotheses wordt een totale historische dioxine-vracht van 22.690 mg TEQ bekomen, wat 3 maal lager is dan de waarde opgenomen in de inventarisatie van VMM, die deze waarde heeft ontleend aan het stofdossier van Vito. In bijlage wordt ook een overzicht gegeven van de reeds geïmplementeerde maatregelen binnen de sector (zie Bijlage 3). Tabel 6-7: Jaarvrachten van de sector voor 1990, 1995 en 2000 samen met de reeds bereikte reducties voor de verschillende polluenten

Reductie Polluent

1990

1995

2000

1990 – 2000 (%)

SO2

ton

14.851,9

6.481,0

4.099,1

72,4

NOX

ton

1.425,4

962,0

667,5

53,2

Stof

ton

845,7

449,3

92,3

89,1

VOS

ton

201,2

194,1

153,4

23,6

PCDD/PCDF

mg TEQ

VMM

68.300,0

67.300,0

3.055

95,5

Deze studie

22.690,0

PAK

kg

66,7

54,5

As

kg

23,0

1.712,3

572,9

Cd

kg

1.886,4

1.990,5

148,8

Co

kg

26,5

2.669,1

124,3

Cr

kg

40,0

32,3

6

85,0

Cu

kg

2.760,1

6.210,0

1.620,5

41,3

Ni

kg

1.121,2

1.811,8

409,1

63,5

Pb

kg

22.072,2

23.046,0

5.711,6

74,1

Sb

kg

1.621,8

859,1

3.068,1

Se

kg

0,8

1.737,6

855,7

V

kg

3.814,1

3.531,1

1.370,4

64,1

Zn

kg

66.292,7

43.476,8

30.295

54,3

22

92,1

In de non-ferro sector zijn eenheden bekend waar de injectie van bruinkoolcokes of actieve cokes een lagere reductie opleveren. Het gaat hier dan specifiek om zeer grote afgasdebieten met vrij hoge dioxineconcentraties waarbij slechts een reductie van 90-95% wordt gerealiseerd en waarbij de restconcentratie in de afgassen gemiddeld ongeveer 1 ng TEQ/Nm³ bedraagt. 41


6.3


TOEKOMSTIGE SECTOREMISSIES

Voor het berekenen van de toekomstige sectoremissies (2010) wordt in twee grote stappen gewerkt. In een eerste stap wordt een inschatting gemaakt van de productie 2010 per metaal. In een tweede stap worden de emissies 2010 berekend op basis van de productie 2010 per metaal waarbij nog rekening wordt gehouden met de impact van reeds geplande maatregelen, met het buiten dienst stellen van bepaalde eenheden en met een eventuele stijging van de energie-efficiëntie. Deze toekomstige sectoremissies komen overeen met het BAU-scenario (zie paragraaf 8.2.2.1).

6.3.1 Prognose productie 2010 Voor de berekening van de productiecijfers voor 2010 werd vertrokken vanuit de productiegegevens 2000 volgens de eigen enquête23. Om deze productiecijfers te extrapoleren naar 2010 werd per metaal een jaarlijks gemiddeld groeipercentage vastgesteld voor de periode 2001-2010. Dit groeipercentage werd per metaal vastgesteld, op basis van volgende informatiebronnen: 1. De gemiddelde jaarlijkse groeiverwachting van de productie van alle non-ferrometalen, dat in samenspraak met Agoria werd vastgesteld; 2. De verwachtingen van de non-ferro bedrijven zelf inzake de groei van hun productie voor de jaren 2001 en 2002 (bron: enquête bij non-ferro bedrijven); 3. Geplande uitbreidingsinvesteringen en eventuele desinvesteringen bij de Vlaamse non-ferro bedrijven (bron: enquête bij non-ferro bedrijven); 4. Vooruitzichten voor de voornaamste toepassingsgebieden voor de non-ferro metalen (bron: Agoria, jaarverslagen bedrijven, Nationale Bank); 5. De historische jaarlijkse groei van de productie van non-ferro metalen over de periode 1995-2001 (bron: Prodcom enquête). Het gemiddelde jaarlijkse groeipercentage van de productie van alle non-ferrometalen samen werd in overleg met de sectorfederatie Agoria vastgesteld op 1,5 à 2%. Dit komt overeen met de meest recente voorspellingen inzake groeivooruitzichten van toegevoegde waarde, bedrijfsinvesteringen en Bruto Binnenlands Product, zoals in Tabel 6-8 kan worden afgelezen. Het Federaal Planbureau24 voorspelt een jaarlijkse gemiddelde groei van 2% van de bruto toegevoegde waarde in de verwerkende nijverheid (sector intermediaire goederen) over de periode 2002-2007. De meest recente prognoses van de KBC25 gaan uit van een jaarlijkse gemiddelde groei van de bedrijfsinvesteringen van 1,85% over de periode 2001-2005. De jaarlijkse gemiddelde groei van het Bruto Binnenlands Product over dezelfde periode zou 1,74% bedragen.

23

De productiecijfers 2000 volgens de eigen enquête (zie Bijlage 1) kunnen voor bepaalde metalen sterk afwijken van de ProdCom gegevens zoals gepresenteerd in Tabel 4-1. De verschillen zijn in hoofdzaak te wijten aan de definitie van de non-ferro metalen, namelijk het verschil tussen ruwe metalen, halffabrikaten en poeders. De totalen per metaal (wanneer geen opsplitsing gemaakt wordt tussen ruwe metalen, halffabrikaten en poeders) komen wel in grote lijnen overeen. 24

Bron: Federaal Planbureau, Economische vooruitzichten 2002-2007, april 2002.

25

Bron: KBC, Vooruitzichten Belgische Economie 2001-2005, september 2002. 42



Tabel 6-8: Overzicht groeivooruitzichten voor toegevoegde waarde, bedrijfsinvesteringen en Bruto Binnenlands product (BBP)

Bron

Maatstaf

Periode

Bruto toegevoegde waarde Federaal Planbureau (verwerkende nijverheid, intermediaire goederen)

2002-2007

KBC

Bedrijfsinvesteringen

2001-2005

KBC

BBP

2001-2005

Voorspelde groei%

Jaarlijkse groei%

14,87%

2,00%

9,40%

1,82%

9,00%

1,74%

In Tabel 6-9 worden de geschatte productiecijfers 2010 weergegeven per metaal met het bijhorende jaarlijks groeipercentage. De productie 2010 voor het totaal van de non-ferro metalen wordt ingeschat op 2472 kton. Deze prognose impliceert een jaarlijks groeipercentage tussen 2000 en 2010 van 1,54%. De schatting van de productie 2010, met bijhorend jaarlijks groeipercentage, per non-ferro metaal wordt eveneens in onderstaande tabel weergegeven. Omwille van vertrouwelijkheid werden sommige metalen gegroepeerd (indeling vergelijkbaar met Tabel 4-1). Tabel 6-9: Productieprognose 2010 per non-ferro metaal

Jaarlijks groeipercentage 2000-2010

Productie 2000 (kton)

Prognose productie 2010 (kton)

2,50

0,00


339,69

456,52

3,00%

Ruw koper

208,90

242,44

1,50%


401,01

488,83

2,00%

Ruw zink

29,00

30,48

0,50%

Zink halffabrikaten + poeders + verbindingen

531,85

559,25

0,50%

Ruw lood

107,77

107,77

0,00%

Lood halffabrikaten + verbindingen

96,59

106,69

1,00%

Ruw tin + tin halffabrikaten + poeders + verbindingen

10,94

14,14

2,60%

Andere metalen

392,14

465,46

1,73%

2.120,39

2.471,58

1,54%

Metaal Ruw aluminium + verbindingen

Totaal

43



6.3.2 Uitwerking van de emissies 2010 Bij het berekenen van de emissiesituatie 2010 uitgaande van de emissiesituatie 2000, rekening houdend met de productiestijgingen van Tabel 6-9, werden volgende bijkomende gegevens en/of hypotheses in rekening gebracht: ·

De energie-efficiëntie binnen de sector wordt verondersteld niet te wijzigen. Dit betekent dat het brandstofverbruik en de daaraan gekoppelde emissies lineair toenemen met de productiehoeveelheid. Voor de utilities (stoomproductie) wordt uitgegaan van een stijging van het brandstofverbruik lineair met de gemiddelde productiestijging in het bedrijf.

·

De procesemissies worden verondersteld lineair toe te nemen met de productiehoeveelheid.

·

Emissies die het gevolg zijn van afzuiging van hallen en opslagplaatsen worden verondersteld niet te wijzigen.

·

Twee eenheden worden voor 2010 buiten dienst genomen. Het betreft hier een eenheid voor de productie van Zn halffabrikaten en voor de productie van Cd.

·

Twee eenheden worden voor 2010 opgestart. Het betreft hier een eenheid voor de verdere verwerking van Al tot halffabrikaat en een eenheid voor de loging en elektrowinning van Cu. Emissies van beide eenheden werden via de inschatting uit de respectievelijke MER’s in rekening gebracht.

·

De effecten van een aantal na 2000 genomen reductiemaatregelen of van in de recente toekomst geplande maatregelen worden in rekening gebracht26: -

Kalkinjectie voor de mouwenfilter van één van de hoogovens, waardoor de SO2-concentratie in de afgassen met 50% wordt gereduceerd.

-

Overschakelen van één van de stoomketels van extra zware stookolie op aardgas en installeren van Low-NOx branders.

-

Installeren van een ZnO-scrubber op de afgassen van één van de kontakt-eenheden waardoor de gemiddelde SO2-concentratie in het afgas tot 300 mg/Nm³ gereduceerd wordt.

-

Maatregel op één van de kontakteenheden waardoor de SO2-uitstoot op het huidige niveau blijft, ondanks een stijging van de productie.

-

Installeren van een scrubber op de afgassen van een calcineeroven waardoor de SO2concentratie tot 50 mg/Nm³ gereduceerd wordt.

-

Maatregelen met betrekking tot dioxines: 5 eenheden uitgerust met sorbens-injectie (al dan niet met bijkomende filter) en 2 eenheden uitgerust met katalytische dioxineverwijdering.

Het doorrekenen leidt tot volgende inschatting van de vrachten voor 2010 (Tabel 6-10). Voor de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen kan geen inschatting van de toekomstige emissies worden gemaakt. Voor dergelijke, vaak zeer bedrijfsspecifieke, maatregelen is het zeer moeilijk om een inschatting te maken van zowel de actuele implementatiegraad, als van de toepassingsgraad als van het reductiepotentieel. Zeker is wel dat kan verwacht worden dat deze emissies naar de toekomst toe verder zullen dalen, gezien de emissies afkomstig van de niet-geleide bronnen een aandachtspunt blijven binnen

26

Voor één bedrijf werden gegevens omtrent een recent geïnstalleerde emissiereductiemaatregel ontvangen nadat de emissies 2010 werden berekend. De maatregel omvat een vernieuwing van een gaszuivering wat volgende effect heeft op de geleide emissies 2010: -7.500 kg/jaar Stof-emissies, -50 kg/jaar As-emissies, -2.500 kg/jaar Pb-emissies en -700 kg/jaar Se-emissies. Dit heeft voor gevolg dat het startpunt voor de geleide Stof-kostencurve in het BAUscenario (zie par. 8.3.3.2 en 8.3.3.3) met 7,5 ton daalt, het startpunt van de afgeleide curve voor 'Totaal metalen' daalt met 3,25 ton. In deze kostencurve was op dit emissiepunt een reductiemaatregel meegenomen: 'Bestaande mouwenfilter vervangen door hoog efficiëntiefilter', concentratie tussen de 5 en 10 mg/Nm³. De maatregel is binnen de categorie verantwoordelijk voor een reductie van 4,6 ton Stof en 2,3 ton metalen. De totale jaarlijkse kost voor deze maatregel werd ingeschat op 1,2 miljoen euro/jaar. 44



de sector en vrijwel alle bedrijven naar de toekomst toe bijkomende maatregelen zullen nemen om deze verder in te perken. Tabel 6-10: Inschatting van de jaarvracht voor 2010 samen met de evolutie van deze jaarvracht over de periode 2000-2010 - geleide emissies

Polluent

2000

2010

Evolutie 2000 – 2010 (%)

SO2

ton

4.099,1

3.019,6

-26,3

NOX

ton

667,5

738,4

+10,6

Stof

ton

92,3

92,8

+0,5

VOS

ton

153,4

189,7

+23,7

PCDD/PCDF

mg TEQ

3.055

873,8

-71,4

As

kg

572,9

637,5

+11,3

Cd

kg

148,8

158,1

+6,3

Co

kg

124,3

160,8

+29,4

Cr

kg

6

8,2

+36,7

Cu

kg

1.620,5

2.124,0

+31,1

Ni

kg

409,1

282,0

-31,1

Pb

kg

5.711,6

7.464,0

+30,7

Sb

kg

3.068,1

3.554,5

+15,9

Se

kg

855,7

1.322,0

+54,4

V

kg

1.370,4

935,9

-31,7

Zn

kg

30.295

27.296

-9,9

Uit deze tabel blijkt duidelijk de positieve invloed van de reeds genomen en geplande maatregelen op de uitstoot van SO2 en dioxines. De fuel switch op één van de stoomketels ressorteert een gunstig effect op de uitstoot van Ni en V, terwijl het sluiten van een productie-eenheid van Zn-halffabrikaten een verlaging van de Zn-uitstoot tot doel heeft. Voor alle andere polluenten wordt een lichte stijging genoteerd, die vrijwel volledig het gevolg is van de gestegen productievolumes en het gegeven dat voor de meeste puntbronnen de emissies momenteel al minimaal zijn. Het gegeven dat de emissie van Pb toeneemt, terwijl voor dit metaal geen stijging van de productie wordt aangenomen, is toe te schrijven aan de stijgende vrachten bij de productie van andere metalen, waarvoor wel een productiestijging wordt in rekening gebracht. Op basis van de in 6.1.2.4 uitgewerkte methodologie en de productiehoeveelheden aan Al-, Cu- en Znhalffabrikaten, kan opnieuw een inschatting gemaakt worden van de toekomstige emissies afkomstig van het walsen, met name 556,0 ton TOC en 650,5 ton OS. Hiervan zijn reeds 46,4 ton TOC opgenomen bij de VOS emissies in Tabel 6-10. Rekening houdend met een reductiepotentieel van 90% op de nietgesaneerde emissies van het koudwalsen levert dit een emissiereductiepotentieel van 427,9 ton TOC of 500,6 ton OS op. Deze cijfers dienen opnieuw met de nodige omzichtigheid te worden gehanteerd, gezien het groot aantal hypotheses dat aan de berekening ervan ten grondslag ligt (zie paragraaf 6.1.2.4).

45


7

Emissiereductiemaatregelen

EMISSIEREDUCTIEMAATREGELEN

7.1

HISTORISCHE EMISSIEREDUCTIEMAATREGELEN

In bijlage 3 wordt een geanonimiseerd overzicht gegeven van de reeds geïmplementeerde emissiereductiemaatregelen binnen de non-ferro sector. Uit dit overzicht blijkt dat de hoofdmoot van de emissiereductiemaatregelen in het verleden waren gericht op de reductie van Stof en metalen op Stof. Het betreft hier vooral: ·

Filterinstallaties op geleide procesemissies (in hoofdzaak mouwenfilters);

·

Maatregelen om de diffuse emissies van Stof en metalen te reduceren (open overslag in gebouwen, regelmatig borstelen van de wegen, vochtig houden van opgeslagen materiaal en opslagterreinen, aanbrengen van deklagen op uit dienst genomen opslagterreinen, …).

Uit het gebruik van fossiele brandstoffen is reeds gebleken dat de overschakeling naar laagzwavelige, gasvormige brandstoffen reeds in belangrijke mate is doorgevoerd. Toch heeft (extra) zware stookolie nog altijd een belangrijk aandeel in het verbruik van fossiele brandstoffen. De procesemissies van SO2 zijn reeds grotendeels gesaneerd, in hoofdzaak door zwavelzuurproductie. Voor sommige van deze zwavelzuureenheden werden reeds maatregelen genomen om het omzettingsrendement te verhogen. De sanering van de dioxine-emissies is eind jaren ’90, begin jaren ’00 doorgevoerd.

7.2

GEPLANDE EMISSIEREDUCTIEMAATREGELEN

In Bijlage 4 wordt een geanonimiseerd overzicht gegeven van emissiereductiemaatregelen die nog gepland worden voor de toekomst.

7.3

MOGELIJKHEDEN TOT BIJKOMENDE EMISSIEREDUCTIEMAATREGELEN

In Tabel 7-1 wordt een overzicht gegeven van mogelijke emissiereductiemaatregelen met betrekking tot de non-ferro industrie.

47



Tabel 7-1: Overzicht van mogelijke emissiereductiemaatregelen met betrekking tot de non-ferro industrie

Maatregel Maatregelen met betrekking tot branders

Reeds geïmplementeerd

Overschakelen op vloeibare brandstof met lager zwavelgehalte

X

Opmerkingen Enkel toegepast waar geen end-of-pipe SO2 reducerende maatregel, zoals een zwavelzuur- eenheid, is voorzien.

Niet regeneratieve SOx scrubber / sorbensinjectie Regeneratieve SOx scrubber en SO2 naar H2SO4 productie Overschakelen op (aard)gas

Enkel waar H2SO4 productie voorhanden X

Oxy fueling

OK voor klassieke branders, wat met (reducerende) smelting

Low-NOx branders

X

OK voor klassieke branders, wat met (reducerende) smelters

Rookgasrecirculatie


Dual stage burning


DeNOx (SCR)

OK voor stookinstallaties, wat met smelters, convertoren, …

DeNOx (SNCR)

OK voor stookinstallaties, wat met smelters, convertoren, …

Maatregelen met betrekking tot smeltovens

Overschakelen naar inductief proces

X

Maatregelen met betrekking tot H2SO4 productie

Enkel contact met extra bed (Ce katalysator)

X

Enkel contact wordt dubbel contact

X

Enkel contact met niet regeneratieve scrubbing / sorbensinjectie

48



Maatregel


Opmerkingen

Enkel contact met regeneratieve scrubbing en front loading SO2 Enkel contact met extra bed (Ce katalysator) en niet regeneratieve scrubbing / sorbensinjectie Enkel contact met extra bed (Ce katalysator), regeneratieve scrubbing en front loading SO2 Dubbel contact met niet regeneratieve scrubbing / sorbensinjectie Dubbel contact met regeneratieve scrubbing en front loading SO2 Maatregelen met betrekking tot procesemissies SO2

Niet regeneratieve scrubbing / sorbensinjectie

X

Regeneratieve scrubbing en SO2 naar H2SO4 productie

Maatregelen met betrekking tot procesemissies Stof en metalen

H2SO4 productie (enkel contact, enkel contact met Ce katalysator, dubbel contact, combinatie met (niet) regeneratieve scrubber, WSA)

X

Keuze deels afhankelijk van SO2 concentratie in afgas en continuïteit/variabiliteit emissie

Cycloon

X

Meestal gebruikt als voorzuivering

(Natte) elektrofilter

X

Mouwenfilter

X

Absoluut filtratie (keramisch of metal mesh)

Enkel toepasbaar voor beperkte debieten

Geoptimaliseerde filtratie (hoog efficiënte filters met mouwen type Gore Tex)

X

Continue stofmeting en onmiddellijk ingrijpen bij incidenten Maatregelen met betrekking

Recuperatie (scrubber, condensor, actief kool adsorptie)

49

X



Maatregel


Opmerkingen

tot procesemissies VOS Vernietiging (naverbrander) Maatregelen met betrekking tot procesemissies dioxines

X

Strengere acceptatiecriteria grondstoffen

Emissie is moeilijk te correleren met grondstoffen-samenstelling

Katalytische naverbrander

X

Injectie van sorbens (actief kool, bruinkoolcokes, zeoliet, …)

X

Katalytisch actieve mouwenfilter

Niet voor alle processen toepasbaar, vergiftiging katalysator door bepaalde metalen

Maatregelen met betrekking tot fugitieve emissies Stof en metalen uit proceshallen

Natuurlijke trek naar geforceerde trek en indien nodig filtratie

Maatregelen met betrekking tot fugitieve emissies Stof en metalen van opslag buiten

Borstelen van wegen en opslagterreinen

X

Vochtig houden van opgeslagen materiaal (besproeien)

X

Plaatsen van U-vormige keermuren voor opslag

X

Overdekken van opslagterrein

Maatregelen met betrekking tot transport van stuivende materialen

Niet voor alle processen toepasbaar, vergiftiging katalysator door bepaalde metalen

Overkappen van opslagboxen

X

Binnen lossen van vrachtwagens onder afzuiging

X

Overdekken van transportbanden

X

Pneumatisch transport met eindzuivering transportlucht

X

50



In bijlagen 3 en 4 wordt een overzicht gegeven van respectievelijk de reeds geïmplementeerde en de geplande emissiereductiemaatregelen. In deze overzichten zijn een aantal zeer bedrijfsspecifieke maatregelen opgenomen, die in hoofdzaak gericht zijn op het reduceren van de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen (sanering ertsenterreinen, automatische vulsystemen voor ovens, voorzieningen ter hoogte van de laad- en losinstallaties). Deze maatregelen werden niet op sectorieel niveau uitgewerkt (en zijn derhalve niet in Tabel 7-1 opgenomen) omdat het voor dergelijke maatregelen zeer moeilijk is om zowel de toepassingsgraad als het reductiepotentieel in te schatten. Bovendien maakt het bedrijfsspecifieke karakter van deze maatregelen het ook zeer moeilijk om tot een correcte inschatting te komen. Uit het overzicht is wel gebleken dat vrijwel alle bedrijven dergelijke maatregelen reeds implementeren en/of naar de toekomst toe (bijkomende) maatregelen inplannen. Hetzelfde geldt voor enkele algemene maatregelen die in de BREF zijn opgenomen, zoals daar zijn procescontrole, afdichten van ovens, afzuiging van afgassen bij afdichtingen, milieuzorgsystemen (inclusief opleiding, training en motivatie), … Het gaat hier om ofwel zeer bedrijfsspecifieke maatregelen die moeilijk extrapoleerbaar zijn naar de volledige sector (implementatiegraad, toepasbaarheid, rendement en kost) ofwel om zeer algemene maatregelen, die reeds veelvuldig worden toegepast (procescontrole, milieuzorgsystemen) maar waaraan moeilijk een rendement en een kost kan worden gekoppeld. Zowel de bedrijfsspecifieke maatregelen, opgenomen in bijlagen 3 en 4, als de meer algemene maatregelen, opgenomen in de BREF, zijn dikwijls gericht op de reductie van emissies afkomstig van nietgeleide bronnen. De belangrijkste van deze niet-geleide bronnen zijn nog steeds gelinkt met het transport, laden en lossen, opslag van de grondstoffen. Hierbij dient te worden opgemerkt dat het uitwerken van bijkomende maatregelen voor de reductie van metalen in de gasfase niet relevant is voor de non-ferro industrie in Vlaanderen. Het enige metaal, dat nog in significante hoeveelheden in de gasfase zou kunnen voorkomen, is As. De enig mogelijke maatregel voor reductie, quenchen tot voldoende lage temperatuur (< 100°C) gevolgd door een stoffilter, wordt nu reeds op alle installaties, waar potentieel As in de gasfase kan voorkomen, toegepast. Voor klassieke mouwenfilters uit textiel, is zowiezo een werkingstemperatuur < 100°C vereist om het gevaar op mouwenbrand te voorkomen, zodat zich geen probleem stelt met metalen in de gasfase. De nieuwere types mouwen (type Gore Tex) laten wel hogere werkingstemperaturen toe. In wat volgt wordt de implementatie van verschillende mogelijk nog te nemen emissiereductiemaatregelen binnen de non-ferrosector toegelicht. Voor alle maatregelen werden één of meerder cases uitgewerkt. De maatregel kan meestal op verschillende eenheden worden toegepast. Extrapolatie van de investeringskost gebeurt in de meeste gevallen via de Lang-factor methode toegepast op de bepalende grootheid (meestal het debiet) voor deze investeringskost. De gehanteerde Lang-factor bedraagt 0,67. De investeringskost (Ij) voor een eenheid met bepalende grootheid Gj kan als volgt worden berekend uit deze van een andere eenheid met bepalende grootheid Gi en gekende investeringskost Ii:

æGj I j = I i çç è Gi

ö ÷÷ ø

0 , 67

Voor het berekenen van de werkingskosten worden de specifieke verbruiken/opbrengsten toegepast op de capaciteit van de plant waarvoor een inschatting van de werkingskost dient te gebeuren.

51



Voor alle gegevens betreffende kosten en rendement wordt de datakwaliteit weergegeven. De datakwaliteit wordt weergegeven door het toekennen van een rating (A tot E)27: A

Een schatting op basis van aanzienlijke hoeveelheid informatie, die volledig representatief is voor de situatie en waarvan alle assumpties gekend zijn.

B

Een schatting op basis van een significante hoeveelheid informatie, die in de meeste gevallen representatief is en waarvan de meeste assumpties gekend zijn.

C

Een schatting op basis van een beperkte hoeveelheid informatie, representatief in bepaalde gevallen en waarvan de gekende assumpties beperkt zijn.

D

Een schatting op basis van een technische berekening afgeleid van een zeer beperkte hoeveelheid informatie, representatief voor slechts één of twee gevallen en waarvan slechts enkele van de assumpties bekend zijn.

E

Een schatting op basis van een engineering oordeel dat enkel afgeleid is van assumpties

27

Bron: Costing methodology for BAT purposes (Vercaemst P., 2001). 52



7.3.1 Niet beschouwde maatregelen In deze paragraaf worden in het kort de verschillende maatregelen toegelicht die opgesomd staan in Tabel 7-1 maar die uiteindelijke niet werden gebruikt als input voor de kostencurven.

7.3.1.1

Maatregelen met betrekking tot branders

OXYFUELING Het principe van oxyfueling bestaat uit het vervangen van lucht als oxidans bij verbranding door met zuurstof aangerijkte lucht of zuivere zuurstof. Hierdoor verlaagt de concentratie aan N2 in de vlam, waardoor het potentieel voor vorming van thermische NOx wordt gereduceerd. Kostprijs van de maatregel bestaat voornamelijk uit de hogere kost van aangerijkte lucht of zuivere zuurstof in vergelijking met omgevingslucht. Daarnaast zijn vaak aanpassingen aan de branders noodzakelijk, waarvan de kost moeilijk is in te schatten. Toepasbaarheid van deze techniek op smeltovens is niet in te schatten. Sommige smeltprocessen in de non-ferro sector gebeuren in een reducerende atmosfeer, zodat deze techniek voor die specifieke toepassingen zeker niet toepasbaar is.

ROOKGASRECIRCULATIE Een gedeelte van de koudere rookgassen worden naar de branders gerecirculeerd en vervangen daar een gedeelte van de verbrandingslucht. Dit heeft voor gevolg dat (1) de zuurstofconcentratie in de vlam wordt verlaagd, waardoor de oxidatie van stabielere componenten (N2) wordt vertraagd, en (2) de koudere rookgassen hebben een koelend effect op de vlamtemperatuur, waardoor de vorming van thermisch NOx wordt verlaagd. Kostprijs van deze maatregel bestaat voornamelijk uit aanpassingen aan het rookgaskanaal van de ketel/oven en een extra ventilator om de rookgassen naar de branders te sturen, in combinatie met mogelijke aanpassingen aan de branders. Voornamelijk de aanpassingskosten aan het rookgaskanaal en de branders zijn moeilijk in te schatten. Toepasbaarheid van deze techniek op smeltovens is niet in te schatten. Sommige smeltprocessen in de non-ferro sector gebeuren in een oxiderende atmosfeer, zodat deze techniek voor die specifieke toepassingen zeker niet toepasbaar is. Daarnaast kan de aanwezigheid van stof- en metaaldeeltjes in de gerecirculeerde rookgassen aanleiding geven tot verstopping van de branders.

DUAL STAGE BURNING OF REBURNING Een gedeelte van de brandstof wordt geïnjecteerd buiten de warme primaire verbrandingszone. Hierdoor treedt een reductie op van de in de primaire zone gevormde NOx en gebeurt de verbranding van de toegevoegde brandstof op een lagere temperatuur (lagere zuurstofconcentratie als gevolg van zuurstofverbruik in de primaire zone), waardoor de vorming van thermische NOx wordt onderdrukt. Eventueel dient extra verbrandingslucht te worden toegevoegd in de zone boven het tweede injectiepunt van de brandstof om een volledige verbranding te garanderen. Deze maatregel vereist belangrijke aanpassingen op het niveau van de boilers/ovens. De meeste LowNOx branders werken volgens dit principe, zodat het meestal goedkoper uitvalt om de bestaande

53



branders te vervangen door Low-NOx branders, eerder dan de aanpassingen op het niveau van de boilers/ovens te gaan doorvoeren.

7.3.1.2

Maatregelen met betrekking tot smeltovens

OVERSCHAKELEN NAAR INDUCTIEF PROCES Het plaatsen van een inductieoven of het vervangen van een klassieke smeltoven door een inductieoven verminderd drastisch of herleid zelfs de stofemissie tot nul. Deze maatregel kan echter slechts toegepast worden op relatief kleine smelteenheden en voor producten met een relatief hoge toegevoegde waarde. Twee te onderscheiden types zijn in gebruik: de Kroes- en Kanaalinductieovens. De eerste worden meestal gebruikt voor het insmelten van iets of wat volumineuze stukken, terwijl de kanaalovens meestal gebruikt worden als 'Holding furnace'. De inductieovens worden meestal gebruikt voor metalen met een relatief hoog smeltpunt of voor het aanmaken van speciale legeringen, vooral wanneer het optimaal mengen een vereiste is. Als voornaamste voordelen kunnen wij de volgende aanhalen: ·

Inductieovens kunnen onder een nauwkeurig gecontroleerde atmosfeer (eventueel onder vacuüm) werken wat bijvoorbeeld de oxidatie tot quasi nul kan herleiden.

·

De gasbehandeling is zeer miniem of soms zelfs afwezig.

·

Inductieovens hebben een zeer goede mengvermogen en zijn ideaal voor het aanmaken van legeringen. Lay-out is meestal compacter dan bij klassieke ovens.

·

De globale investering is (voor kleine vermogens althans) vergelijkbaar met klassieke ovens.

·

Aangezien hun globaal hoger totaal rendement (van 60 tot 80 %), in vergelijking met klassieke smeltovens (40 tot 60 %), hebben zij een snellere reactietijd.

Aan het gebruik van inductieovens zijn echter enkele nadelen verbonden die hun gebruik tot op heden beperken: ·

De inductieovens worden, op enkele kanaalinductieovens na, in een Batch proces gebruikt.

·

Omwille van het hoog te installeren vermogen en nodige koelvermogen is de capaciteit van deze ovens meestal beperkt tot enkele tonnen metaalinhoud (30 ton is meestal een maximum).

·

Hoge KWh prijs is een remmende factor in vele landen.

7.3.1.3

Maatregelen met betrekking tot H2so4 produktie

ENKEL CONTACT MET EXTRA BED (CE KATALYSATOR) Een klassieke enkel contacteenheid bestaat uit 4 katalytische bedden. Indien voldoende ruimte binnen de contacteenheid voorhanden is, kan eventueel een vijfde katalytisch bed worden toegevoegd. Daarnaast is ook een bijkomende warmtewisselaar tussen het vierde en het vijfde bed noodzakelijk voor de koeling van de gassen afkomstig van het vierde bed. Deze warmtewisselaar wordt meestal buiten de contacteenheid worden opgesteld. Dit vijfde bed kan worden uitgerust met een actievere katalysator op basis van Ce. Deze techniek wordt beschreven in ESA/EFMA (2000) maar gegevens over rendement ten opzichte van een klassieke enkel contacteenheid ontbreken. Wel wordt aangegeven dat de actievere katalysator op basis van Ce ongeveer 3 maal zo veel kost dan de klassieke katalysator.

54



REGENERATIEVE SCRUBBING MET FRONT LOADING SO2 Het SO2-gehalte in de afgassen van een enkel kontakteenheid kunnen ook via een end-of-pipe techniek, meestal een SO2-scrubber, worden gereduceerd. Dit kan zowel via een regeneratieve of een nietregeneratieve techniek. Bij een regeneratieve techniek wordt gebruik gemaakt van een absorptiedesorptiecyclus met een solvent met een grote affiniteit voor SO2. De afgassen van de kontakteenheid worden in een scrubber met het solvent in kontakt gebracht, waardoor het SO2 uit het afgas wordt opgenomen. Het met SO2 beladen solvent wordt daarna in een desorber van SO2 ontdaan en terug naar de scrubber gerecirculeerd. Ter hoogte van de desorber ontstaat een vrijwel pure SO2-stroom die idealiter naar de ingang van de kontakteenheid wordt teruggevoerd (front loading). Met deze regeneratieve technieken zijn SO2-concentraties van < 500 mg/Nm³ aan de uitlaat van de scrubber haalbaar. Voorbeelden van deze regeneratieve technieken zijn het Wellmann-LordÒ procédé, het LabsorbÒ procédé en het CansolvÒ procédé, die zich van elkaar onderscheiden door de keuze van het solvent dat voor het absorberen van het SO2 wordt gebruikt. Voor alle regeneratieve technieken ontbreken gegevens rond investerings- en werkingskosten. Het Wellmann-LordÒ procédé is een relatief oud proces, dat momenteel nog weinig wordt toegepast. Het LabsorbÒ procédé en het CansolvÒ procédé zijn relatief nieuwe technologieën, waarvan in de meeste artikels geclaimd wordt dat ze economischer zijn dan het ombouwen van een enkel kontakteenheid naar een dubbel kontakteenheid. Concrete cijfergegevens ontbreken in alle gevallen. Navraag bij de leverancier leverde enkel op dat de investerings- en werkingskost zeer toepassingsspecifiek is en bijgevolg geen richtprijzen konden gegeven worden. Indien met een dubbel kontakteenheid de SO2 concentratie in de afgassen hoger uitvalt dan 500 mg/Nm³ kan ook hier nog het plaatsen van een regeneratieve scrubber overwogen worden. Deze regeneratieve scrubbing lijkt ook toepasbaar op de SO2-bevattende afgassen van boilers en/of ovens, waarbij het SO2 dan naar een bestaande kontakteenheid zou kunnen worden afgeleid. Voornamelijk met betrekking tot de toepasbaarheid op afgassen van ovens kunnen eventueel problemen rijzen met de gevoeligheid van het solvent voor vergiftiging door metalen. De meeste toepassingen van de nieuwere regeneratieve scrubbing technologieën (LabsorbÒ procédé en CansolvÒ procédé) situeren zich op toepassingen waar vrij zuivere afgasstromen dienen behandeld te worden (kontakteenheden waar zwavelzuur wordt gemaakt uit de verbranding van elementaire zwavel en Clauseenheden in de raffinaderijen en chemische industrie).

7.3.1.4

Maatregelen met betrekking tot procesemissies Stof en metalen

CYCLOON De cyclonen die gebruik maken van de centrifugaalkracht, voor het afscheiden van stofdeeltjes, worden quasi niet meer gebruikt als eindreductiemaatregel in de non-ferro industrie. Deze maatregel kan meestal de vooropgestelde normen niet halen. De cycloon of cyclonenbatterij wordt wel nog gebruikt als voorafscheider van een mouwen- of elektrofilter en zal deze ontlasten. Deze maatregel wordt voornamelijk efficiënt bij wisselende stofbelasting ter ontlasting van de filter. Een ander voordeel is dat “zwaardere” stofdeeltjes eenvoudiger kunnen gerecycleerd worden. Een bijkomende functie van een cycloon is dienst doen als “vlamafscheider” om te beletten dat gloeiende deeltjes tot in de mouwenfilters zouden komen.

55



ELEKTROSTATISCHE FILTERS Het plaatsen van een elektrofilter na een smelter laat toe op hoge temperaturen te filteren zodanig dat alleen metalen en Stof gefilterd worden. Deze kunnen dan rechtstreeks gerecycleerd worden. Condenseerbare metalen (bijvoorbeeld As en gassen (bijvoorbeeld SO2) worden in een verder stadium afgescheiden. Deze maatregel is toepasbaar op alle procesemissiepunten met een stofconcentratie hoger dan 500 mg/Nm3 waar een selectieve scheiding verantwoord is. De emissieconcentratie Stof (gemiddelde waarde) na implementatie van de maatregel bedraagt 150 à 200 mg/Nm3. Hogere rendementen tot 30 of zelfs 15 mg/Nm³ zijn haalbaar. De reductie van metalen die niet gecondenseerd zijn op de filtratietemperatuur wordt per emissiepunt proportioneel met de reductie van Stof verondersteld. Elektrostatische filters worden nog relatief intensief gebruikt in de non-ferro industrie en dit omwille van hun zeer specifieke eigenschappen en voordelen: ·

Hun brede werkingsgamma qua temperatuur, druk en stofbelasting;

·

Lage gevoeligheid aan korrelgrootte;

·

Kan zowel in droge als natte gassen werken.

Als voornaamste nadelen kan men vermelden: ·

Elektrostatische filters zijn zeer duur qua investering;

·

Het eindrendement is relatief laag en om aan de normen te voldoen is men dikwijls verplicht een bijkomende filtratie-eenheid te plaatsen.

Toepassingen: ·

Na een concentratensmeltoven (droge) om metallisch stof direct te kunnen recycleren;

·

Na een roostoven om metallisch stof te kunnen scheiden van condenseerbare metalen zoals Arseniek;

·

Tussen een oven en een zwavelzuurlijn.

Gezien de hoge investeringskosten zal men elektrostatische filters alleen maar installeren als het voordeel van een selectieve filtratie evident is.

GEWONE MOUWENFILTERS Een klassieke mouwenfilter wordt normaal gesproken bij een gemiddelde filtratiesnelheid van 1,4 m³gas/m²filteroppervlak/s bedreven. Rekening houdend met de in de sector gebruikelijke onderhoudsintervallen wordt een gemiddelde stofconcentratie in de afgassen van de filter van 5 mg/Nm³ bekomen. Een klassieke mouwenfilter is qua uitrusting niet fundamenteel verschillend van een hoge rendementsfilter. De totale filteroppervlakte is natuurlijk in verhouding met de filtratie snelheid d.w.z. quasi 50 % minder.

ABSOLUUT FILTERS Voor de zogenaamde absoluut filtratie gebruikt men meestal keramische en of 'metal mesh' filters. Deze filters kunnen zeer hoge rendementen bereiken en hebben tevens het voordeel dat ze aan een relatief breed gamma van temperaturen kunnen weerstaan. Een groot nadeel bij deze filters is dat drukverliezen relatief hoog zijn wat dus een zeer grote filteroppervlakte vereist. Keramische filters, in het bijzonder, worden onder invloed van temperatuur broos na verloop van tijd, wat problemen geeft bij het reinigen en tijdens onderhoud. Emissieconcentratie (gemiddelde waarde) na implementatie van de maatregel: 0,1 à 0,2 mg/Nm³ . 56



Absoluut filters worden voornamelijk gebruikt in volgende toepassingen: ·

Wanneer het gaat om zeer toxische metalen waarvoor zeer strenge emissienormen bestaan.

·

Bij ontluchting van pneumatisch transport en laadsystemen en dit voornamelijk met fijn Stof.

7.3.1.5

Maatregelen met betrekking tot procesemissies VOS

Emissies van VOS binnen de non-ferrosector komen enkel in belangrijke mate voor bij de verwerking tot halffabrikaten. Deze emissies worden momenteel slechts door 1 bedrijf in de sector in rekening gebracht. Het gaat hier meer specifiek om emissies van walsoliën (zwaardere paraffinische oliën) bij het koud- en warmwalsen. Mogelijks doen deze emissies zich ook binnen andere bedrijven voor. Voor de beperking van deze emissies bestaan volgende mogelijkheden: ·

Scrubber: Door wassen in tegenstroom van de met organische stoffen beladen gasstroom met een geschikte wasvloeistof, worden de organische stoffen in de wasvloeistof geabsorbeerd. De kolom waarin het wassen plaatsvindt kan al dan niet gevuld zijn met pakkingsmateriaal. Deze maatregel wordt in 1 bedrijf toegepast op de emissies bij het koudwalsen en heeft een rendement van 90%. De gerecupereerde walsolie kan hergebruikt worden.

·

Condensor: Door afkoelen van de met organische stoffen beladen gasstroom in een warmtewisselaar, gaan de organische stoffen condenseren. Na afscheiding (gas-vloeistofscheiding) kunnen de organische stoffen gerecupereerd worden. Het rendement van de maatregel is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de dampspanning van de organische stoffen, de temperatuur tot waar gekoeld wordt, de efficiëntie van de gas-vloeistofscheiding, …. Deze maatregel lijkt goed toepasbaar voor zwaardere organische stoffen.

·

Actief kool adsorptie: De met organische stoffen beladen gasstroom wordt in contact gebracht met een bed gevuld met actief kool. De organische moleculen worden aan het actief kool geadsorbeerd. Eens het actief koolbed verzadigd is met organische moleculen, zodat geen verdere adsorptie meer mogelijk is, bestaan 2 opties. Ofwel wordt het actief kool bed afgevoerd voor verdere verwerking (verbranding met energierecuperatie) ofwel wordt het geregenereerd. De regeneratie bestaat meestal uit het opwarmen of in contact brengen met warme lucht, waardoor de geadsorbeerde moleculen desorberen en als een meer geconcentreerde stroom het bed verlaten. De organische stoffen in deze meer geconcentreerde stroom kunnen ofwel in een condensor of scrubber gerecupereerd worden ofwel vernietigd worden in een naverbrander.

·

Naverbrander: De met organische stoffen in de gasstroom worden bij hoge temperatuur verbrand. Het gebruik van een specifieke naverbrander lijkt binnen de non-ferro sector minder aangewezen omdat de concentratie aan organische stoffen vrij laag is, waardoor het verbruik aan steunbrandstoffen (aardgas) hoog is. Een andere mogelijkheid is het inzetten van de met organische stoffen beladen gasstroom als verbrandingslucht in één of andere oven.

Enkel voor de scrubber waren kostengegevens en rendementen voorhanden, zodat enkel deze technologie werd geëxtrapoleerd naar de sector op basis van de gegevens van 1 bedrijf.

7.3.1.6

Maatregelen met betrekking tot dioxines

STRENGERE ACCEPTATIECRITERIA GRONDSTOFFEN De aanwezigheid van kunststoffen, oliën, … in secundaire grondstoffen voor de non-ferro industrie draagt mee bij tot de vorming van dioxines bij het insmelten en raffineren van de lading. Hier moet wel worden opgemerkt dat in de meeste gevallen geen éénduidig verband kan gelegd worden tussen de hoeveelheid verontreiniging in secundaire grondstoffen of de hoeveelheid secundaire grondstoffen in de lading en de dioxine-emissie, omdat ook factoren zoals de aard van de verontreiniging, de procesvoering bij het insmelten/raffineren, … een belangrijke bijdrage leveren tot de vorming van dioxines. Toch kan een

57



verder doorgedreven controle en scheiding van de in te zetten secundaire grondstoffen leiden tot een vermindering van de vorming van dioxines bij de verwerking. Gezien geen éénduidig verband bestaat tussen dioxine-vorming en hoeveelheid verontreiniging in de lading en de kosten van een verder doorgedreven controle en scheiding van de secundaire grondstoffen moeilijk in te schatten zijn, kan noch het reductiepotentieel noch de kosten geassocieerd met deze maatregel worden bepaald.

KATALYTISCHE NAVERBRANDER Bepaalde bedrijven (BASF, KWH, …) brengen katalysatoren op de markt die de afbraak van dioxines en furanen tot CO2, HCl en H2O versnellen. Deze afbraak gaat door in het temperatuursbereik 250-380°C in aanwezigheid van zuurstof. Toepasbaarheid van deze technologie op smelters, convertoren, … in de non-ferro sector wordt als zeer laag ingeschat. De katalysatoren zijn zeer gevoelig aan metalen, waardoor ze zeer snel gedesactiveerd worden. Er is slechts een installatie binnen de Vlaams non-ferro industrie bekend waar gebruik wordt gemaakt van een katalytische naverbrander voor de verwijdering van dioxines. Het gaat hierbij om de aanmaak van een product met een zeer hoge waarde, zodat een zeer ver doorgedreven ontstoffing reeds was voorzien. In alle andere gevallen is het toepassen van een katalytische naverbrander door de katalysatorleverancier negatief geadviseerd.

KATALYTISCH ACTIEVE FILTERMOUWEN De bestaande mouwenfilter kan uitgerust worden met katalytisch actieve filtermouwen. Deze filtermouwen zijn voorzien van een katalytisch actieve laag waarin dioxines en furanen worden geoxideerd tot CO2, HCl en H2O en zijn actief in het temperatuursbereik 180-250°C. Opnieuw stellen zich problemen met de vergiftiging van de katalytische actieve filtermouwen door metalen aanwezig in de gasstroom. Door de hoge werkingstemperatuur kunnen o.a. de metalen in de gasfase, zoals As, onvoldoende gecondenseerd en verwijderd worden en zijn verantwoordelijk voor de desactivering van de katalytische actieve bestanddelen. In alle gevallen in de Vlaamse non-ferro industrie is het toepassen van katalytisch actieve filtermouwen door de leverancier negatief geadviseerd.

58



7.3.2 Emissiereductiemaatregelen op stookemissies 7.3.2.1

Fuel switch

Binnen de non-ferro sector wordt reeds voor meer dan 80% aardgas als primaire energiebron voor verbrandingsprocessen ingezet. Het overige deel van de primaire energie voor verbrandingsprocessen wordt in hoofdzaak nog door (extra) zware fuel met een zwavelgehalte van ongeveer 1% geleverd. Een mogelijke reductiemaatregel is het overschakelen van de overgebleven eenheden die nog op (extra) zware fuel werken naar een laagzwavelige brandstof (stookolie of aardgas). In de meeste gevallen, behalve daar waar reeds combinatiebranders (gas/vloeistof) geïnstalleerd zijn, is hierbij een vervanging van de branders noodzakelijk. Indien een vervanging van de branders noodzakelijk is wordt binnen deze studie ervoor geopteerd om over te gaan op laag NOx combinatiebranders. De keuze voor laag NOx branders wordt gerechtvaardigd door het feit dat deze slechts weinig duurder zijn dan klassieke branders. De keuze voor combinatiebranders wordt gerechtvaardigd door het gegeven dat de meeste bedrijven geen garantie op ononderbroken levering van aardgas gedurende de winterperiode kunnen krijgen, zodat een overschakeling op een vloeibare brandstof om de continuïteit van de procesvoering te garanderen mogelijk blijft. In die gevallen waar de afgassen doorheen een end-of-pipe SO2 reducerende maatregel (zoals een zwavelzuur plant) worden gestuurd, wordt een fuel switch ook niet als maatregel in rekening gebracht.

Maatregel: Overschakelen naar (aard)gas Omschrijving:

Vervangen van vloeibare brandstoffen in fornuizen/boilers door (aard)gas.

Aard maatregel:

Procesgeïntegreerd.

Toepasbaar op:

Kan toegepast worden op fornuizen/boilers met combinatiebranders. Deze maatregel kan eveneens toegepast worden op fornuizen/boilers met oliebranders indien deze vervangen worden door Low-NOx combinatiebranders (combinatie met volgende maatregel).

Efficiëntie/ SO2 rendement NOX

In geval reeds combinatiebranders aanwezig zijn wordt de emissiesituatie voor het volledig overschakelen op aardgas gelijk genomen aan de waarden teruggevonden in de emissie-inventarisatie, die ofwel gemeten ofwel berekend zijn. De emissie na het overschakelen op aardgas wordt ingeschat door het aardgasverbruik te berekenen aan de hand van de calorische waarden van Tabel 6-4 en de emissiefactoren van Tabel 6-2. Indien deze methodologie voor sommige polluenten een licht negatieve reductie oplevert, wordt deze negatieve reductie gelijk gesteld aan nul.

Stof VOS Nikkel Vanadium Kostprijs

Investerings Geen investeringskost. -kost Operationele De operationale kost is het verschil in kost tussen de huidige brandstof die kost gebruikt wordt en de kostprijs van aardgas. Volgende kostprijsverschillen worden gebruikt in deze studie: ·

Zware fuel -> aardgas: 0,3 euro/GJ (C).

·

Stookolie -> aardgas: -1,94 euro/GJ (C).

Bron: sectorstudie raffinaderijen (Ecolas, 2002)

Economische levensduur

-

Effect op CO2-emissies

Er werd gebruik gemaakt van de emissiefactor in Tabel 6-2.

59


7.3.2.2


Laag NOx branders

Naast de keuze voor laag NOx combinatiebranders bij eenheden die nog op (extra) zware fuel worden gestookt, kunnen ook bepaalde van de aardgasgestookte eenheden worden uitgerust met laag NOx branders. Het betreft hier in hoofdzaak de stoomketels, die in de non-ferro sector echter minder voorkomen gezien de relatief lage behoefte aan stoom en het voorhanden zijn van hoge temperatuursprocessen die zich uitstekend lenen voor warmterecuperatie via stoomproductie (uitzonderingen niet te na gesproken). Met betrekking tot sommige van de direct gestookte smeltovens is het vrij onduidelijk of laag NOx branders kunnen worden toegepast. Zowel de Europese BREF als de Vlaamse BBT studie blijven hier uiterst vaag over en ook bij de leveranciers is hierover weinig of geen informatie te verkrijgen. Bovendien is het zeer moeilijk om gegevens rond de exacte NOx-concentratie in de afgassen van deze smeltovens te verkrijgen, omdat de NOx-uitstoot als gevolg van het verbranden van fossiele brandstoffen in smeltovens binnen de non-ferro sector meestal wordt geschat aan de hand van emissiefactoren en vrijwel nooit wordt gemeten. Gezien het feit dat bepaalde ovens reducerend en andere dan weer oxiderend worden gestookt, wordt hier toch een vrij sterke variatie van de NOx-concentratie in de afgassen verwacht. De inschatting van de NOx-uitstoot van bepaalde eenheden via emissiefactoren hypothekeert niet enkel de inschatting van de NOx-uitstoot voor de sector maar laat bovendien geen correcte inschatting van het reductiepotentieel voor NOx toe.

60



Maatregel: gemengde Low-NOx branders Omschrijving:

Vervangen van branders in fornuizen/boilers door gemengde Low-NOX branders.

Aard maatregel:

Procesgeïntegreerd.

Toepasbaar op:

Op fornuizen/boilers waar het technisch haalbaar is (ev. in combinatie met vorige maatregel).

Efficiëntie/ NOX rendement

De berekening van het reductiepotentieel voor de verschillende polluenten is analoog als bij de overgang op aardgas in het geval van combinatiebranders met uitzondering van de emissie-factor voor NOx, die voor laag NOx branders op 2 g/Nm³aardgas wordt vastgelegd. Dit komt overeen met een emissie van 200 mg NOx/Nm³, wat ook in andere sectorstudies als aanvaardbaar werd genomen bij omschakeling van bestaande eenheden op laag NOx branders.

Kostprijs

Investerings De kostprijs voor de omschakeling naar Low-NOx branders bestaat enerzijds -kost uit de kost van de brander en anderzijds uit de kostprijs voor installatie van de brander totdat de brander volledig operationeel is. De verhouding tussen beide wordt als volgt ingeschat28: ·

Eenheid < 10 branders: 4 (C)

·

Eenheid > 10 branders: 3,5 (C)

De kostprijs per brander is afhankelijk van de capaciteit. ·

2 MW brander: 12.250 euro (B)

·


·


Er wordt een extra kost gerekend van 25% boven op het investeringsbedrag voor fornuizen waar nog geen aardgasleidingen bestaan. Bron: Europem

Operationele Er wordt geen extra operationele kost verondersteld t.o.v. de operationele kost kost van de huidige branders (B). Economische levensduur

15 jaar


Zie hoger indien overschakeling van vloeibare naar gasvormige brandstof.

7.3.2.3

Selectief katalytische en niet-katalytische reductie (SCR en SNCR)

In beide processen worden reducerende componenten (NH3 of ureum) in de afgassen ingespoten waarna ze met NOx reageren onder vorming van N2. Bij de selectief niet-katalytische reductie (SNCR) gebeurt de injectie bij temperaturen >900°C en gebeurt de conversie van de NOx via een thermisch proces. Bij de selectief katalytische reductie (SCR) gebeurt de injectie bij temperaturen van 300 tot 400°C en gebeurt de conversie van de NOx over een katalysator. De injectie van reducerende componenten (NH3 of ureum), al dan niet in combinatie met een katalysator, lijkt zeker mogelijk voor de klassieke boilers die binnen de non-ferro sector operationeel zijn. Binnen deze studie wordt geopteerd voor het toepassen van SCR omdat het niet meteen duidelijk is of binnen de

28

Voorbeeld: een fornuis met vier 4 MW branders kost 4 * 4 * 13.130 euro = 210.080 euro. 61



bestaande boilers de hoge temperaturen, noodzakelijk voor het toepassen van SNCR haalbaar zijn. SNCR heeft ook een lager reductiepotentieel dan SCR. De toepasbaarheid van deze technologieën ter hoogte van de smeltovens is opnieuw niet duidelijk. Volgende bedenkingen moeten hierbij in het achterhoofd worden gehouden: Bij smeltovens waarbij het insmelten oxidatief dient te gebeuren, kan het introduceren van een reducerende component bij hoge temperatuur, zoals bij het SNCR procédé, de werking van de eenheid en de productkwaliteit negatief beïnvloeden. Bij smeltovens waarbij het insmelten reductief dient te gebeuren, levert het introduceren van een reducerende component bij hoge temperatuur geen probleem op. Gezien het reductieve karakter van het insmelten kan verwacht worden dat de NOx-concentratie bij dergelijke processen reeds vrij laag ligt en dat de maatregel weinig tot niet efficiënt is. De katalysatoren, die bij selectief katalytische reductie worden ingezet, zijn zeer gevoelig aan vergiftiging, o.a. door metalen. Het gebruik van SCR voor de behandeling van de afgassen van smeltovens lijkt omwille van deze problematiek niet aangewezen.

Maatregel: SCR Omschrijving:

Reductie van NOX met behulp van reagentia (NH3, ureum) over een katalysator.

Aard maatregel:

End-of-pipe.

Toepasbaar op:

Stoomketels waar technisch haalbaar (zie boven).

Efficiëntie/ NOX rendement

Rendement van 80% (C).

Kostprijs

120 MWth: 8,16 miljoen euro

Investeringskost

160 MWth: 9,92 miljoen euro 400 MWth: 19,2 miljoen euro 500 MWth:

24 miljoen euro

600 MWth:

24 miljoen euro

1500 MWth: 48 miljoen euro (B) Bron: Sector- en BBT-studie electriciteit.

Operationele kost

De werkingskost wordt berekend uit de reële nominale thermische productie (in MWhth) aan een gemiddelde kost van 0,1 euro /MWth. Bron: Sector- en BBT-studie electriciteit.


15 jaar


Nihil indien geen extra steunbranders noodzakelijk zijn om de afgassen op de correcte temperatuur te brengen. Er is wel een extra drukval over het katalysatorbed waardoor het energieverbruik van de ventilator hoger zal zijn.

In onderstaande tabellen wordt voor het REF- en het BAU-scenario de emissiereductiemaatregelen uitgewerkt.

62



Tabel 7-2: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op stookemissies in het REF-scenario

Reductie (in ton) Maatregel SO2

Aardgas + Low-NOx op oliegestookte fornuizen

NOX

145,71 50,92

Eenheidsreductiekost (EUR/ton)

Kost (EUR) Jaarlijkse InvesteringsOperationele investeringskost kost kost29

Stof

VOS

Ni

V

CO2

15,88

-2,70

0,15

0,51

8.273

1.550.126

203.801

SO2

NOX

69.776

1.878

5.373

Aardgas op gemengd gestookte fornuizen > 50 MWth

3,30

0,00

0,08

-0,05

0,003

0,010

151

0

0

2.129

646

###

Aardgas + SCR op gemengd gestookte fornuizen > 50 MWth

3,30

65,28

0,08

-0,05

0,003

0,010

151

5.791.161

761.386

221.026

###

15.049

Aardgas op gemengd gestookte fornuizen < 50 MWth

97,49

15,17

15,75

-2,24

0,13

0,45

7.110

0

0

58.761

603

3.874

Aardgas + Low-NOx op gemengd gestookte fornuizen < 50 MWth

97,49

36,68

15,75

-2,24

0,13

0,45

7.110

1.716.551

225.681

58.761

###

7.755

Low-NOx op gasgestookte fornuizen

0

10,86

0

0

0

0

0

266.475

35.035

0

###

3.225

SCR op gasgestookte fornuizen

0

20,44

0

0

0

0

0

2.972.420

390.795

97.330

###

23.884

29

De investeringskost wordt hier omgerekend naar een jaarlijkse investeringskost met de annuïteitenformule (interestvoet = 10%). Dit omdat de eenheidsreductiekost als volgt wordt berekend: (jaarlijkse investeringskost + operationele kost)/reductie.

63



Tabel 7-3: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op stookemissies in het BAU-scenario

Reductie (in ton)


Kost (EUR)

Maatregel

Jaarlijkse InvesteringsOperationele investeringskost kost kost

SO2

NOX

Stof

VOS

Ni

V

CO2

Aardgas + Low-NOx op oliegestookte fornuizen

35,73

12,35

6,09

-0,53

0,02

0,07

1.267

366.105

48.133

Aardgas op gemengd gestookte fornuizen > 50 MWth

4,02

0

0,08

-5,39

0,004

0,012

183

0

Aardgas + SCR op gemengd gestookte fornuizen > 50 MWth

4,02

65,28

0,08

-5,39

0,004

0,012

183

Aardgas op gemengd gestookte fornuizen < 50 MWth

97,72

15,17

15,75

-2,90

0,13

0,45

Aardgas + Low-NOx op gemengd gestookte fornuizen < 50 MWth

97,72

36,68

15,75

-2,90

0,13

Low-NOx op gasgestookte fornuizen

0

11,02

0

0

SCR op gasgestookte fornuizen

0

21,27

0

0

SO2

NOX

526

1.362

3.940

0

2.595

646

###

5.791.161

761.386

231.383

###

15.208

7.158

0

0

53.594

548

3.534

0,45

7.158

1.716.551

225.681

53.594

###

7.614

0

0

0

266.475

35.035

0

###

3.179

0

0

0

2.972.420

390.795

97.625

###

22.967

64


7.3.3


Injectie van sorbentia

Een relatief eenvoudige manier voor de verwijdering van bepaalde polluenten uit afgassen is het gebruik van droge sorbentia. Deze techniek is toepasbaar voor verschillende types polluenten mits de keuze van een geschikt sorbens en kent verschillende uitvoeringswijzen. Naar uitvoeringswijze toe kan in bepaalde gevallen gebruik gemaakt worden van de bestaande (mouwen)filter. Op voldoende grote afstand voor de filter wordt het sorbens in het afgas geïnjecteerd. De in het afgas aanwezige sorbeerbare componenten worden op het sorbens gecapteerd tussen het injectiepunt en de filter. Bovendien is steeds een dun laagje sorbens op de filterdoeken aanwezig, zodat ook bij de doorgang door de filterdoeken bijkomende adsorptie zich voordoet. In andere gevallen, waarin het in de afgassen aanwezige Stof een storende invloed heeft op de werking van het sorbens of afzonderlijk dient gecollecteerd te worden of bij onvoldoende capaciteit van de bestaande filter, dient een bijkomende filter te worden geplaatst. In de bestaande mouwenfilter wordt het in de afgassen aanwezige Stof gecapteerd. Na deze mouwenfilter wordt het sorbens geïnjecteerd. Het geïnjecteerde sorbens wordt verzadigd met polluent in een tweede mouwenfilter afgescheiden. Deze technologie wordt veelvuldig toegepast voor de captatie van zure polluenten, zoals SO2, HCl en/of HF, waarbij een alkalische materiaal als sorbens dienst doet.

65



Maatregel: Injectie van sorbens (kalk) in een SO2 bevattende gasstroom Omschrijving:

De injectie dient te gebeuren op voldoende hoge temperatuur (60-170°C) om de omzetting van het weinig reactieve CaCO3 tot het reactieve CaO om te zetten. Het gevormde CaO reageert dan bijvoorbeeld met SO2 met vorming van CaSO4. CaCO3 ® CaO + CO2 CaO + SO2 + ½ O2 ® CaSO4 Het gevormde CaSO4 dient ofwel te worden gestort of kan een afzet vinden in de cementnijverheid (wanneer het voldoende zuiver is). In de sector van de (non-) ferro metallurgie wordt veelvuldig van alkalische toeslagstoffen gebruik gemaakt als slakkenvormer, zodat binnen deze sectoren het CaSO4 binnen het eigen bedrijf of de eigen bedrijvengroep kan worden afgezet.

Aard maatregel:

End-of-pipe

Toepasbaar op:

Procesemissies bij voldoende hoge concentraties aan SO2 in de afgassen: vanaf 350 - 400 mg/Nm³ en hoger.

Efficiëntie/ rendement

SO2

Rendement van 50% (C).

Kostprijs

Investerings Investeringskost van 112.000 euro onafhankelijk van het afgasdebiet en de -kost SO2 concentratie in de afgassen (B).

Bron: Air pollution control technology handbook / Enquëtering in het kader van deze sectorstudie

Bron: Enquêtering in het kader van deze sectorstudie

Operationele Onderhoudskost: 3% van investeringskost (C). kost/ Personeelskost (onderhoud en inspectie): 1.500 uur/jaar aan een loonkost opbrengst van 55 euro/uur (B). Verbruik van sorbens (CaCO3): 6,25 ton CaCO3 per ton SO2 gereduceerd aan een kostprijs van 60 euro/ton. Er wordt gerekend met een stoechiometrische verhouding van 2 (op basis van het aanwezige SO2 in de gassen) voor een optimale werking. De hypothese wordt gemaakt dat het geproduceerde CaSO4 ofwel gratis in de cementindustrie kan worden afgezet ofwel binnen de eigen processen als slakkenvormer kan worden gebruikt*. Bron: Umicore Engineering / Air pollution control technology handbook


15 jaar


2,75 ton CO2 per ton SO2 gereduceerd Er wordt gerekend met een stoechiometrische verhouding van 2 (op basis van het aanwezige SO2 in de gassen) voor een optimale werking.

* Hierbij dient opgemerkt te worden dat de cementnijverheid meestal niet de neiging vertoont om CaSO4 gratis binnen te nemen en dat het gebruik als slakkenvormer binnen de eigen processen enkel kan indien binnen de normale voeding onvoldoende slakvormer aanwezig is. Het in rekening brengen van een extra afzetkost voor het CaSO4 heeft echter slechts een beperkte invloed op de eenheidsreductiekost/marginale kost van de maatregel.

Een ander veelgebruikt alkalisch sorbens voor de verwijdering van zure gassen is natriumbicarbonaat (NaHCO3) in het NeutrecÒ-procédé. Ten opzichte van kalk heeft het gebruik van natriumbicarbonaat als sorbens verschillende nadelen: ·

Het product is duurder dan kalk.

66


·


Het product is hard zodat een maler dient voorzien te worden, terwijl de kalk als poeder in bulk kan worden aangeleverd.

Daar staat tegenover dat: · Het gebruik van natriumbicarbonaat een hoger rendement, typisch 90 – 95%, oplevert. ·

Natriumbicarbonaat ook effectief blijft bij lagere SO2-concentraties (vanaf 150 – 200 mg/Nm³ en hoger) in het afgas.

·

Per ton SO2 gereduceerd minder CO2 wordt vrijgesteld als gevolg van de ontbinding van het sorbens: bij gebruik van natrium-bicarbonaat wordt 1,83 ton CO2 per ton SO2 gereduceerd vrijgesteld, terwijl dit in het geval van kalk 2,75 ton CO2 per ton SO2 gereduceerd bedraagt.

Maatregel: Injectie van sorbens (natriumbicarbonaat) in een SO2 bevattende gasstroom Omschrijving:

De injectie van het sorbens dient op voldoende hoge temperatuur (140300°C) te gebeuren om de ontbinding van het weinig reactive natriumbicarbonaat tot natriumhydroxide toe te laten. Het natriumhydroxide reageert daarna met bijvoorbeeld SO2 met vorming van Na2SO4. NaHCO3 ® NaOH + CO2 2 NaOH + SO2 + ½ O2 ® Na2SO4 + H2O

Aard maatregel:

End-of-pipe

Toepasbaar op:

Procesemissies bij volgende concentraties aan SO2 in de afgassen: vanaf 150 - 200 mg/Nm³ en hoger.


SO2

Rendement van 90-95% (C).

Kostprijs

Investerings De investering bevat bicarbonaatcontainer, maalinrichting en container voor -kost residu. De investeringskost wordt bepaald op basis van de vereiste bicarbonaatdosering (B):

Bron: Neutrec®

Dosering tot 50 kg/uur:

23.150 euro


45.400 euro


55.600 euro

Er wordt gerekend met een factor 1,8 om tot de 'total erected cost' te komen. Bron: Neutrec® / Umicore Engineering

Operationele Electriciteitskost: 0,027 GJ/uur aan een kostprijs van 13,7778 euro/GJ (A). kost/ Onderhoudskost: 3% van investeringskost (C). opbrengst Personeelskost (onderhoud en inspectie): 1.500 uur/jaar aan een loonkost van 55 euro/uur (B). Verbruik van sorbens (NaHCO3): 3,46 ton NaHCO3 per ton SO2 gereduceerd verkoopprijs van 205 euro/ton. Verwerken residu: 2,6 ton per ton SO2 gereduceerd aan een verwerkingsprijs van 125 euro/ton. Er wordt gerekend met een stoechiometrische verhouding van 1,2 (op basis van het aanwezige SO2 in de gassen) voor optimale werking. Bron: Neutrec® / Umicore Engineering


15 jaar


Electriciteitsverbruik: + 75,28 kg/GJ. 1,83 ton CO2 per ton SO2 gereduceerd door ontbinding sorbens.

67



Een ander frequent gebruikt sorbens is actieve kool of bruinkoolcokes voor de verwijdering van POP’s (voornamelijk dioxines) uit afgassen. Het uitvoeringsprincipe is gelijkaardig als bij kalk- of bicarbonaatinjectie, hoewel in dit geval de injectietemperatuur beperkt dient te blijven om ontbranding van het sorbens tegen te gaan. Net omwille van dit ontbrandings-gevaar wordt soms gebruik gemaakt van een mengsel van bruinkoolcokes en kalk (SorbalietÒ), waarbij een gecombineerde POP en SO2 verwijdering wordt bekomen. Het rendement van de techniek is variabel, maar dioxineconcentraties van minder dan 1 ng TEQ/Nm³ kunnen hier zeker mee gehaald worden. Het halen van de 0,1 ng TEQ/Nm³ is sterk installatie-afhankelijk. Een sterk bepalende factor voor het rendement van de techniek is de optimale werking van de nageschakelde mouwenfilter. Gezien vrijwel alle dioxines na injectie van een sorbens op het sorbens gecapteerd zijn, is de stofuitstoot na de filter rechtsreeks gecorreleerd met de dioxine-uitstoot. Het gecapteerde sorbens wordt in de (non-) ferro sector meestal in één of andere smeltoven onder de badlijn van het vloeibaar metaal geïnjecteerd, waarbij de actieve kool of bruinkoolcokes als brandstof fungeren en de dioxines bij hoge temperatuur worden vernietigd. In onderstaande tabellen wordt voor het REF- en het BAU-scenario de emissiereductiemaatregelen uitgewerkt.

68



Tabel 7-4: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen injectie van sorbentia in het REF-scenario

Reductie (in kg)


Kost (EUR)

Maatregel SO2

CO2

Investeringskost

Jaarlijkse investeringskost

Operationele kost

SO2

Kalkinjectie30, concentratie SO2 ³ 350 mg/Nm3

420.338

-1.155.930

336.000

44.175

415.207

1.093

Bicarbonaatinjectie30, concentratie SO2 ³ 350 mg/Nm3

756.608

-1.384.593

263.520

34.646

1.064.699

1.453

Bicarbonaatinjectie, concentratie SO2 < 350 mg/Nm3

416.863

-762.859

223.470

29.380

703.480

1.758

Tabel 7-5: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen injectie van sorbentia in het BAU-scenario

Reductie (in kg)


Kost (EUR)

Maatregel SO2

CO2

Investeringskost


Operationele kost

SO2

270.798

-744.695

224.000

29.450

273.269

1.118

Bicarbonaatinjectie , concentratie SO2 ³ 350 mg/Nm3

487.437

-892.010

181.800

23.902

690.434

1.465

Bicarbonaatinjectie, concentratie SO2 < 350 mg/Nm3

418.745

-766.303

223.470

29.380

705.427

1.755

Kalkinjectie30, concentratie SO2 ³ 350 mg/Nm3 30

30

Eén emissiepunt met een concentratie hoger dan 350 mg/Nm3 werd niet meegenomen in de analyse door het lage debiet wat resulteerde in een eenheidsreductiekost die 16 maal hoger lag dan de andere emissiepunten.

69



7.3.4 Maatregelen ter hoogte van de zwavelzuurproductie (kontakt-eenheden) Binnen de Vlaamse non-ferro industrie zijn een viertal zwavelzuur productie-eenheden of kontakteenheden operationeel, die voornamelijk de SO2-rijke afgassen van roostinstallaties van sulfidische ertsen behandelen. Een kontakteenheid is op zich dus al een emissiereducerende maatregel. Onder deze vier kontakteenheden tellen we: ·

twee enkel kontakteenheden met een gemiddeld rendement van 98,6%;

·

één dubbel kontakteenheid met een gemiddeld rendement van 99,7%;

·

één ‘wet sulfuric acid’-eenheid (WSA-eenheid) met een in de BBT geciteerd rendement van 9899%, die toelaat zwavelzuur te produceren uit afgassen met een relatief laag SO2-gehalte.

Gezien de hoge concentratie aan SO2 (verschillende %) aan de inlaat van de kontakteenheden, blijft, ondanks het hoge rendement van deze eenheden, nog een aanzienlijke hoeveelheid SO2 in de afgassen van de kontakteenheid aanwezig. Deze hoeveelheid is ondermeer afhankelijk van de initiële SO2 concentratie in de afgassen voor de kontakteenheid en het rendement van de kontakteenheid en bedraagt zo’n 800 tot 2.500 mg/Nm³ op uurbasis. Sinds 01/01/2003 is een norm van 1.700 mg/Nm³ op dagbasis van kracht, wat aanleiding geeft gegeven tot een aantal bijkomende investeringen in de sector. Afhankelijk van de gebruikte technologie in de kontakteenheid, bestaan verschillende mogelijkheden om de emissies ervan verder te reduceren. Een enkel kontakteenheid kan worden omgebouwd tot een dubbel kontakteenheid door het inbouwen van een tussentijdse absorptiestap een bijkomende katalysatorbedden na de eerste absorptie. Hierdoor verhoogt het rendement theoretisch van 98,6 tot 99,7%, wat een reductie van de SO2-emissie van de kontakteenheid met ongeveer 78,6% betekent.

70



Maatregel: Enkel naar dubbel kontakt Omschrijving:

Ombouwen van een enkel kontakteenheid naar een dubbel kontakteenheid door het inbouwen van een tussentijdse absorptiestap en bijkomende katalysatorbedden na de eerste absorptie.

Aard maatregel:

Procesgeïntegreerd

Toepasbaar op:

Alle enkel kontakt-eenheden, niet mogelijk voor de WSA-eenheid

Efficiëntie/ SO2 rendement

Het rendement van de eenheden verhoogt van 98,6% tot 99,7%, dit betekent een reductie van 78,6%. Bron: Umicore Engineering

Kostprijs

Investerings De investeringskost voor een debiet van 77.000 Nm3/uur bedraagt -kost 5,7 miljoen euro (B). Bron: Umicore Engineering via offerte constructeur + normale toegepast coëfficienten voor studie, bouwkunde, electriciteit,…

Operationele De operationele kost bestaat hier uit de extra kost t.o.v. de huidige kost/ installatie. opbrengst Electriciteitskost: 0,648 GJ/uur aan een kostprijs van 13,7778 euro/GJ (A). Waterverbruik: 23 m3/uur aan een kostprijs van 0,25 euro/m3 (A). Onderhoudskost: 2% van investeringskost (C). Personeelskost (onderhoud en inspectie): 2 man-uur/dag maakt 660 uur/jaar aan een loonkost van 55 euro/uur (B). Verkoop H2SO4 (opbrengst): 1,5313 ton H2SO4 per ton SO2 gereduceerd verkoopprijs van 3 euro/ton (rekening houdende met transportkosten ten laste van de producent). Bron: Umicore Engineering


15 jaar


Electriciteitsverbruik: + 75,28 kg/GJ.

Het SO2-gehalte in de afgassen van een enkel of dubbel kontakteenheid kunnen ook via een end-of-pipe techniek, meestal een SO2-scrubber, worden gereduceerd. Dit kan zowel via een regeneratieve of een niet-regeneratieve techniek. Bij een regeneratieve techniek wordt gebruik gemaakt van een absorptiedesorptiecyclus met een solvent met een grote affiniteit voor SO2. De afgassen van de kontakteenheid worden in een scrubber met het solvent in kontakt gebracht, waardoor het SO2 uit het afgas wordt opgenomen. Het met SO2 beladen solvent wordt daarna in een desorber van SO2 ontdaan en terug naar de scrubber gerecirculeerd. Ter hoogte van de desorber ontstaat een vrijwel pure SO2-stroom die idealiter naar de ingang van de kontakteenheid wordt teruggevoerd (front loading). Met deze regeneratieve technieken zijn SO2-concentraties van < 500 mg/Nm³ aan de uitlaat van de scrubber haalbaar. Voorbeelden van deze regeneratieve technieken zijn het Wellmann-LordÒ procédé, het LabsorbÒ procédé en het CansolvÒ procédé, die zich van elkaar onderscheiden door de keuze van het solvent dat voor het absorberen van het SO2 wordt gebruikt. Bij een niet-regeneratief systeem wordt vrijwel onmiddellijk gedacht aan de klassieke kalkmelk (Ca(OH)2) scrubber.

71



Maatregel: Ca(OH)2 scrubber op kontakt-eenheid Omschrijving:

Door het kontakt met het SO2-houdende afgas wordt een CaSO4-oplossing (gips) gevormd. Het scrubbereffluent wordt ingedikt en het gips dient ofwel te worden gestort of kan naar de cementindustrie worden afgevoerd voor verdere verwerking.

Aard maatregel:

End-of-pipe

Toepasbaar op:

Alle kontakt-eenheden.


Er wordt uitgegaan van een concentratie in de afgassen van de scrubber van 400 mg/Nm³ bij inlaatconcentraties hoger dan 1.500 mg/Nm³ en van 200 mg/Nm³ bij inlaatconcentraties lager dan 1.500 mg/Nm³ (A). Bron: Umicore Engineering

Kostprijs

Investerings De investeringskost voor een debiet van 55.000 Nm3/uur bedraagt -kost 2,1 miljoen euro (B). Extrapolatie naar andere eenheden gebeurt via de Lang-factor met het debiet als bepalende factor (zie eerder). Bron: Umicore Engineering

Operationele Electriciteitskost: 0,792 GJ/uur aan een kostprijs van 13,7778 euro/GJ (A). kost/ Waterverbruik: 84,8485 m3 per ton SO2 gereduceerd aan een kostprijs van opbrengst 0,25 euro/m3 (A). Onderhoudskost: 3% van investeringskost (C). Personeelskost (onderhoud en inspectie): 6 man-uur/dag maakt 1.980 uur/jaar aan een loonkost van 55 euro/uur (B). Aankoop reagens (Ca(OH)2): 1,6146 ton per ton SO2 gereduceerd aan een kostprijs van 30 euro/ton. Transport gips: 5,1801 ton per ton SO2 gereduceerd aan een kostprijs van 20 euro/ton. Bron: Umicore Engineering


15 jaar



72



Vrij recent werd binnen de sector een nieuwe end-of-pipe techniek ontwikkeld, waarbij voor het scrubben gebruik wordt gemaakt van een suspensie van zeer fijne ZnO deeltjes in water.

Maatregel: ZnO scrubber op kontakt-eenheid Omschrijving:

Door kontakt met het SO2-houdende afgas zet het vaste ZnO zich om in ZnSO4, dat in oplossing blijft. De gevormde ZnSO4-oplossing kan, na afscheiden van de ZnO-fraktie, in een Zn-elektrolyse als grondstof worden ingezet voor de productie van Zn.

Aard maatregel:

End-of-pipe

Toepasbaar op:



Er wordt uitgegaan van een concentratie in de afgassen van de scrubber van 300 mg/Nm³. Bron: Umicore Engineering

Kostprijs

Investerings De investeringskost voor een debiet van 55.000 Nm3/uur bedraagt -kost 1,9 miljoen euro (B). Extrapolatie naar andere eenheden gebeurt via de Lang-factor met het debiet als bepalende factor. Bron: Umicore Engineering

Operationele Electriciteitskost: 0,72 GJ/uur aan een kostprijs van 13,7778 euro/GJ (A). kost/ Waterverbruik: 97,9021 m3 per ton SO2 gereduceerd aan een kostprijs van opbrengst 0,25 euro/m3 (A). Onderhoudskost: 3% van investeringskost (C). Personeelskost (onderhoud en inspectie): 5 man-uur/dag maakt 1.650 uur/jaar aan een loonkost van 55 euro/uur (B). Aankoop reagens (ZnO): 1,6453 ton per ton SO2 gereduceerd aan een kostprijs van 680 euro/ton. Behandeling ZnSO4: 2,5157 ton per ton SO2 gereduceerd aan een kost van 250 euro/ton. Zn recuperatie (opbrengst): 1,0156 ton per ton SO2 gereduceerd aan een opbrengst van 760 euro/ton. Bron: Umicore Engineering


15 jaar



73



Een laatste ‘end-of-pipe’ techniek is het toevoegen van een peroxide (H2O2) scrubber. Voor deze techniek werd volledig beroep gedaan op literatuurgegevens. De non-ferrosector stelt zelf vragen bij zowel de toepasbaarheid van de maatregel als bij de gehanteerde kostprijzen. Ervaringen in andere sectoren geven aan dat zich met toepasbaarheid niet direct problemen zullen stellen. Het is echter wel zo dat de technologie meestal wordt toegepast binnen bedrijven die een eigen peroxideproductie hebben, zodat het item kostprijs misschien wel een rol speelt. De maatregel komt echter niet voor in de kostencurven gezien het reductiepotentieel hoogstens dit van goedkopere maatregelen evenaart.

Maatregel: H2O2 scrubber op kontakt-eenheid Omschrijving:

Door kontakt met de SO2-houdende afgassen wordt zwavelzuur gevormd. Het verdunde zwavelzuur (typisch 70%), dat in de peroxidescrubber wordt gevormd, kan in de absorptiestap van de kontakteenheid worden ingezet voor de productie van 98% zwavelzuur.

Aard maatregel:

End-of-pipe

Toepasbaar op:



Er wordt uitgegaan van een concentratie in de afgassen van de scrubber van 200 mg/Nm³.

SO2

Bron: ESA/EFMA – Best Available Techniques for Pollution Prevention and Control in the European Sulphuric Acid and Fertilizer Industries : Production of Sulphuric Acid

Kostprijs

Investerings De investeringskost voor een debiet van 55.000 Nm3/uur bedraagt -kost 3 miljoen euro (B). Extrapolatie naar andere eenheden gebeurt via de Langfactor met het debiet als bepalende factor. Bron: Bron: ESA/EFMA – Best Available Techniques for Pollution Prevention and Control in the European Sulphuric Acid and Fertilizer Industries: Production of Sulphuric Acid

Operationele Electriciteitskost: 1,08 GJ/uur aan een kostprijs van 13,7778 euro/GJ (A). kost/ Waterverbruik: 600 m3 per ton SO2 gereduceerd aan een kostprijs van 0,25 opbrengst euro/m3 (A). Onderhoudskost: 3% van investeringskost (C). Personeelskost (onderhoud en inspectie): 5 man-uur/dag maakt 1.650 uur/jaar aan een loonkost van 55 euro/uur (B). Aankoop reagens (H2O2): 0,485 ton per ton SO2 gereduceerd aan een kostprijs van 610 euro/ton. Verkoop H2SO4 (opbrengst): 1,5313 ton H2SO4 per ton SO2 gereduceerd verkoopprijs van 3 euro/ton (rekening houdende met transportkosten ten laste van de producent). Bron: Bron: ESA/EFMA – Best Available Techniques for Pollution Prevention and Control in the European Sulphuric Acid and Fertilizer Industries : Production of Sulphuric Acid


15 jaar




74



Tabel 7-6: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op kontakteenheden in het REF-scenario

Reductie (in kg)


Kost (EUR)

Maatregel SO2

CO2

Investeringskost


Operationele kost

SO2

Enkel kontakt, hoge SO2-concentratie, naar dubbel kontakt

1.017.718

-394.203

5.700.000

749.401

264.238

996

Enkel kontakt, lage SO2-concentratie, naar dubbel kontakt

233.546

-389.666

5.700.000

749.401

266.475

4.350

Ca(OH)2 scrubber op enkel kontakt, hoge SO2concentratie

1.074.180

-481.803

2.100.000

276.095

446.183

672

Ca(OH)2 scrubber op enkel kontakt, lage SO2concentratie

215.916

-476.259

2.100.000

276.095

296.473

2.652

Ca(OH)2 scrubber op dubbel kontakt

756.629

-928.728

4.752.198

624.789

661.429

1.700

Enkel kontakt, hoge SO2-concentratie, naar dubbel kontakt + Ca(OH)2 scrubber

1.155.095

-876.006

7.800.000

1.025.495

548.119

1.362

ZnO scrubber op enkel kontakt, hoge SO2concentratie

1.114.585

-438.003

1.900.000

249.800

1.342.867

1.429

ZnO scrubber op enkel kontakt, lage SO2concentratie

175.254

-432.962

1.900.000

249.800

402.302

3.721

ZnO scrubber op dubbel kontakt

661.694

-844.298

4.299.607

565.286

1.126.925

2.557

Enkel kontakt, hoge SO2-concentratie, naar dubbel kontakt + ZnO scrubber

1.114.690

-832.206

7.600.000

999.201

589.156

1.425

H2O2 scrubber op enkel kontakt, hoge SO2concentratie

1.154.990

-657.005

3.000.000

394.421

810.642

1.043

H2O2 scrubber op enkel kontakt, lage SO2concentratie

215.916

-649.444

3.000.000

394.421

394.486

3.656

H2O2 scrubber op dubbel kontakt

756.629

-1.266.447

6.788.854

892.556

950.818

2.436

75



Reductie (in kg) Maatregel

Enkel kontakt, hoge SO2-concentratie, naar dubbel kontakt + H2O2 scrubber


Kost (EUR)

SO2

CO2

Investeringskost


Operationele kost

SO2

1.155.095

-1.051.208

8.700.000

1.143.822

635.102

1.540

76



Tabel 7-7: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op kontakteenheden in het BAU-scenario

Reductie (in kg)


Kost (EUR)

Maatregel SO2

CO2

Investeringskost


Operationele kost

SO2

Enkel kontakt, lage SO2-concentratie, naar dubbel kontakt

233.546

-389.666

5.700.000

749.401

266.475

4.350

Ca(OH)2 scrubber op enkel kontakt, lage SO2concentratie

215.916

-476.259

2.100.000

276.095

296.473

2.652

Ca(OH)2 scrubber op dubbel kontakt

923.220

-950.959

5.364.254

705.259

712.722

1.536

ZnO scrubber op enkel kontakt, lage SO2concentratie

175.254

-432.962

1.900.000

249.800

402.302

3.721

ZnO scrubber op dubbel kontakt

807.923

-864.508

4.853.372

638.091

1.293.513

2.391

H2O2 scrubber op enkel kontakt, lage SO2concentratie

215.916

-649.444

2.100.000

276.095

278.899

2.570

H2O2 scrubber op dubbel kontakt

923.220

1.296.762

7.663.220

1.007.512

1.056.107

2.235

77



7.3.5 Hoog efficiëntie filters Een klassieke mouwenfilter wordt normaal gesproken bij een gemiddelde filtratiesnelheid van 1,4 m³gas/m²filteroppervlak/s bedreven. Rekening houdend met de in de sector gebruikelijke onderhoudsintervallen wordt een gemiddelde stofconcentratie in de afgassen van de filter van 5 mg/Nm³ bekomen. Door middel van een combinatie van volgende ingrepen kan de efficiëntie van de filter worden verhoogd: ·

verlagen van de gemiddelde filtratiesnelheid tot 0,7 m³gas/m²filteroppervlak/s, door vervangen van de bestaande filter door een nieuwe met groter filteroppervlak of door het bijplaatsen van een tweede, kleinere filter in parallel;

·

installeren van een on-line stofmeting aan de uitlaat van de mouwenfilter waarbij zo snel mogelijk wordt ingegrepen wanneer het stofgehalte in de afgassen te hoog oploopt als gevolg van bijvoorbeeld het scheuren van een mouw.

Een andere mogelijkheid om de efficiëntie van een klassieke mouwenfilter te verhogen is om een dikkere laagopbouw toe te laten (minder frequent reinigen van de mouwen). De dikkere laag zorgt in dit geval voor een betere captatie van het stof uit de gasstroom ten koste van een hogere drukval en dus energieverbruik. De haalbare emissieconcentratie van deze maatregel en de kostprijs ervan kan echter heel moeilijk worden ingeschat.

Maatregel: Hoog efficiëntie stoffilters Omschrijving:

Het plaatsen van een hoog efficiëntiefilter of het verhogen van de efficiëntie van een bestaande mouwenfilter door: Verlagen van de gemiddelde filtratiesnelheid tot 0,7 m³gas/m²filteroppervlak/s, door vervangen van de bestaande filter door een nieuwe met groter filteroppervlak of door het bijplaatsen van een tweede, kleinere filter in parallel; Installeren van een on-line stofmeting aan de uitlaat van de mouwenfilter waarbij zo snel mogelijk wordt ingegrepen wanneer het stofgehalte in de afgassen te hoog oploopt als gevolg van bijvoorbeeld het scheuren van een mouw.

Aard maatregel:

End-of-pipe

Toepasbaar op:

Alle proces emissiepunten met een Stof-concentratie hoger dan 3 mg/Nm3.


Emissie-concentratie (gemiddelde waarde) na implementatie van de maatregel: 3 mg/Nm3 (B).

Stof

Bron: Umicore Engineering

Metalen

De reductie van metalen wordt per emissiepunt proportioneel met de reductie van stof verondersteld (C). Bron: Expert judgement

78



Maatregel: Hoog efficiëntie stoffilters Kostprijs

Investerings De investeringskost voor een on-line stofmeting bedraagt 80.000 euro (B). -kost Bron: Umicore Engineering

De investeringskost voor mouwenfilters vertoont volgend verloop in functie van het debiet:

Investering (Miljoen €)

3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 0

10

20

30

Debiet (Nm³/s)

De waarden zijn gebaseerd op een groot aantal reële gevallen uit de sector, waarbij kan worden verondersteld dat deze op de standaardwaarde van 1,4 Nm³/m²/s werden ontworpen (B). Bron: Umicore Engineering

Operationele De onderhoudskost van een on-line stofmeting bedraagt 3% van het investeringsbedrag (C). kost Bron: Umicore Engineering

De onderhoudskost voor mouwenfilters wordt, omwille van de noodzakelijke regelmatige vervanging van de mouwen, op 12% van het investeringsbedrag ingeschat indien een bestaande filter vervangen wordt en 15%31 als in de referentiesituatie nog geen filter geïnstalleerd is (C). Bron: Umicore Engineering


15 jaar

Opmerking

Er worden twee uitvoeringswijzen voor het omschakelen van een bestaande mouwenfilter naar een hoog efficiëntiefilter naast elkaar bekeken: bestaande mouwenfilter vervangen door hoog efficiëntiefilter of bijkomende filter in parallel met bestaande. In realiteit zal zich een mix van mogelijkheden voordoen:


·

In sommige gevallen is de installatie van een hoog efficiëntiefilter onmogelijk;

·

In de gevallen waar de installatie van een hoog efficiëntiefilter wel mogelijk is zal ofwel worden geopteerd voor een vervanging van de bestaande filter ofwel worden geopteerd voor het bijplaatsen van een bijkomende filter in parallel. De eenheidsreductiekost zal in dit geval tussen de beide waarden in liggen.

Geen.


31

Het verschil van 3% wordt verklaard door het feit dat er bij bestaande filters reeds een operationele kost is, de hier gehanteerde 12% is dus een extra kost bovenop de bestaande operationele kost. 79



Tabel 7-8: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op mouwenfilters in het REF-scenario

Maatregel

Hoog efficiëntiefilter waar nog geen mouwenfilter

Bestaande mouwenfilter vervangen door hoog efficiëntiefilter

Bijkomende filter in parallel met bestaande mouwenfilter

Huidige concentratie

Reductie (in kg)

Kost (EUR)


Stof

Metalen

CO2

Investeringskost


Operationele kost

Stof

< 5 mg/Nm3

384

19

0

7.465.336

981.496

1.062.200

5.316.214

5-10 mg/Nm3

1.405

347

0

5.342.164

702.354

762.925

1.042.939

10-20 mg/Nm3

1.023

489

0

3.545.457

466.135

493.419

938.031

³ 20 mg/Nm3

22.082

4.548

0

4.532.889

595.956

651.133

56.475

< 5 mg/Nm3

161

183

0

4.210.346

553.550

490.842

6.503.790

5-10 mg/Nm3

5.572

2.243

0

11.616.240

1.527.231

1.350.749

516.504

10-20 mg/Nm3

10.826

7.459

0

9.918.428

1.304.013

1.161.411

227.740

< 5 mg/Nm3

161

183

0

3.260.273

428.640

376.833

5.015.962

5-10 mg/Nm3

5.572

2.243

0

9.273.420

1.219.212

1.069.610

410.769

10-20 mg/Nm3

10.826

7.459

0

8.815.614

1.159.022

1.029.074

202.122

80



Tabel 7-9: Uitgewerkte emissiereductiemaatregelen op mouwenfilters in het BAU-scenario.

Maatregel

Hoog efficiëntiefilter waar nog geen mouwenfilter

Bestaande mouwenfilter vervangen door hoog efficiëntiefilter

Bijkomende filter in parallel met bestaande mouwenfilter

Huidige concentratie

Reductie (in kg)

Kost (EUR)


Stof

Metalen

CO2

Investeringskost


Operationele kost

Stof

< 5 mg/Nm3

509

24

0

8.586.110

1.128.848

1.230.317

4.633.083

5-10 mg/Nm3

1.613

355

0

6.070.856

798.158

872.228

1.035.731

10-20 mg/Nm3

1.134

513

0

3.784.506

497.563

529.276

905.308

³ 20 mg/Nm3

13.912

0

0

3.115.282

409.578

457.692

62.341

< 5 mg/Nm3

172

193

0

4.554.925

598.853

532.191

6.564.095

5-10 mg/Nm3

7.772

3.268

0

13.274.800

1.745.288

1.549.776

423.982

10-20 mg/Nm3

11.499

7.916

0

10.071.834

1.324.182

1.179.820

217.753

< 5 mg/Nm3

172

193

0

4.205.662

552.934

490.279

6.054.366

5-10 mg/Nm3

7.772

3.268

0

10.102.700

1.328.240

1.169.124

321.341

10-20 mg/Nm3

11.499

7.916

0

8.892.317

1.169.106

1.038.278

191.959

81


7.3.6


Maatregelen voor emissies afkomstig van diffuse bronnen

Om het reductiepotentieel van maatregelen met betrekking tot diffuse emissies te kunnen bepalen zijn volgende drie inschattingen nodig: ·

Inschatting van de diffuse emissies;

·

Inschatting van de implementatiegraad;

·

Inschatting van het rendement.

De inschatting van de diffuse emissies is uitgewerkt in paragraaf 6.1.2. De betrouwbaarheid van deze emissie-inschatting is reeds veel lager dan voor niet-diffuse emissies. Gezien ook de volgende twee stappen een hoge onzekerheidsgraad met zich meedragen (of in bepaalde gevallen moeilijk tot niet in te schatten zijn), is het niet wenselijk een volledige uitwerking te maken van de emissiereductiemaatregelen voor de ganse non-ferro sector. Om toch de beschikbare informatie zoveel mogelijk op te nemen in dit rapport worden in bijlage 5 een 3tal maatregelen uitgewerkt. Zelfs voor deze maatregelen, die in concreto zijn toegepast, blijft het onmogelijk om een accurate inschatting te maken van het reductiepotentieel van deze maatregelen. Voor één bedrijf zijn voor de periode 1990-2000 inschattingen van de diffuse metaalemissies beschikbaar samen met de maatregelen (plus kosten) die geïmplementeerd zijn in dezelfde periode en die een effect hebben op diffuse metaalemissies. Daaruit kan een eenheidsreductiekost berekend worden. Die bedraagt 314.000 euro/ton metaal gereduceerd met een totale reductie van 872 kg metalen over de periode 19902000. Met betrekking tot de emissies van TOC of OS afkomstig van het koudwalsen werd in 1 bedrijf een emissiereductiemaatregel (geleid maken van de walsemissies, gevolgd door wassen met een zware olie en recuperatie van de walsolie door middel van vacuümdestillatie) geïmplementeerd. Op basis van de investeringskost en een onderhoudskost van 3% van het investeringsbedrag (andere werkingskosten (elektriciteitsverbruik, verbruik wasolie, …) zijn niet gekend), wordt tot een eenheidsreductiekost van 2.500 euro/ton TOC gekomen. Deze maatregel is toepasbaar op 362 ton TOC in het REF en 427,9 ton TOC in het BAU scenario. Gezien de grote onzekerheid op de inschatting van de emissies in beide gevallen, dient deze eenheidsreductiekost met de nodige omzichtigheid te worden benaderd en dient enkel als een indicatieve waarde te worden beschouwd. Voor de volledigheid wordt hier toch een overzicht gegeven van mogelijke maatregelen om de verspreiding van stof en metalen via niet-geleide bronnen te verminderen: ·

Regelmatig borstelen van wegen en opslagterreinen;

·

Regelmatig besproeien van wegen en opslagterreinen;

·

Plaatsen van U-vormige keermuren (opslagboxen) voor opslag;

·

Overkappen van opslagboxen;

·

Overdekken van opslagplaatsen;

·

Opslag in big-bags die in een loods worden geladen en gelost;

·

Snelpoort aan de ingang van loodsen en proceshallen;

·

Lossen van vrachtwagens in een loods met afzuiging en (mouwen)filter;

·

Overdekken van transportbanden;

·

Pneumatisch transport met eindzuivering (mouwenfilter) van de transportlucht;

·

Afzuiging ter hoogte van ovenmonden gevolgd door zuivering;

·

Installatie van automatische snelopenende/snelsluitende laadopeningen van ovens. 82


8

Kostencurven en scenarioberekeningen

KOSTENCURVEN EN SCENARIOBEREKENINGEN

8.1

MODELLERING MET MARKAL

8.1.1 Wijze van modelleren MARKAL is een dynamisch lineair programmeringsmodel met zowel een aanbod- als vraagzijde dat vooral gebruikt wordt voor de energiesector. In het kader van deze studie wordt MARKAL gebruikt voor het opstellen van marginale kostencurven. De mogelijkheid bestaat om met MARKAL een volledig bedrijfsproces te modelleren. Dit is echter niet nuttig in het kader van deze studie omdat veel gegevens nodig zijn die geen onmiddellijk effect hebben op de emissies. Daarom worden alleen die processen gemodelleerd die emissies met zich meebrengen. Alleen de kosten (of meerkost indien procesgeïntegreerd) van de emissiereductiemaatregelen worden opgenomen in de modellering, kosten van processen die geen onmiddellijk effect hebben op de emissies worden niet opgenomen. Hieronder worden de voor- en nadelen opgesomd om deelprocessen te modelleren. Voordelen: ·

Veel minder gegevens nodig (geen data, zoals kosten en doorzet, nodig voor processen die geen effect hebben op de emissies);

·

De complexe opbouw van bedrijfsprocessen moet niet gemodelleerd worden;

·

Er kan veel meer in detail gewerkt worden m.b.t. de emissiereductiemaatregelen die toegepast worden op de processen die emissies veroorzaaken;

·

Relatief eenvoudige extrapolatie.

Nadelen: ·

De eindvraag (naar de producten) wordt niet in het model opgenomen;

·

Het effect van een verandering in productspecificaties of een verandering in de eindvraag op de emissies wordt niet berekend via het model; dit wordt ‘exogeen’ in het model ingevoerd.

8.1.2 Berekening van marginale en totale kosten Vanaf het moment dat een emissiebeperking aan het model wordt opgelegd, kan MARKAL optimaliseren. MARKAL kiest de goedkoopste emissiereductiemaatregelen die beantwoorden aan het vooropgestelde doel en berekent daarvoor een marginale en totale kost. De marginale en totale kost worden uitgedrukt als een jaarlijkse kost waarbij de investeringskost wordt omgerekend naar een jaarlijkse investeringskost via de annuïteitenformule. De emissiedoelstelling wordt opgelegd voor het jaar 2010, maar kan ook voor de jaren vóór en na 2010 worden vastgelegd. De marginale kost wordt berekend voor elk jaar waarvoor een emissiedoelstelling werd ingesteld. Aangezien het hier gaat om een marginale kost wordt er geen rekening gehouden met de tijdswaarde van het geld. De totale kost daarentegen, houdt wel rekening met de tijdswaarde van het geld, d.w.z. dat MARKAL de toekomstige uitgaven en opbrengsten,

83



verbonden aan het bereiken van een emissiedoelstelling voor een bepaald jaar, verdisconteert aan een rentevoet van 10%32. De marginale kostencurven die op basis van deze berekeningen zullen worden geconstrueerd, zullen op de X-as de resterende emissies voor het jaar 2010 voorstellen en op de Y-as de marginale kosten in euro’s van 2000. De totale kostencurven die op basis van deze berekeningen zullen worden geconstrueerd, zullen op de Xas de resterende emissies voor het jaar 2010 voorstellen en op de Y-as de totale kosten in euro’s van 2000.

8.1.3 Extrapolatie Wat betreft de extrapolatie zal ook gebruik gemaakt worden van de mogelijkheden van MARKAL. Ieder emissieveroorzakend proces zal in een bepaalde categorie (volgens gelijke karakteristieken) ondergebracht worden. De opdeling in categorieën moet aan twee voorwaarden voldoen: ·

Binnen één categorie moeten dezelfde emissiereductiemaatregelen kunnen toegepast worden.

·

Deze emissiereductiemaatregelen moeten ook gelijkaardige kosten en rendement hebben binnen de categorie.

Alle emissieveroorzakende processen worden zo onderverdeeld in categorieën. Per categorie worden de mogelijke emissiereducerende maatregelen gemodelleerd. De eindvraag van één categorie is gelijk aan de som van de eindvragen (cf. supra) van alle processen die binnen deze categorie worden opgenomen.

32

Deze rentevoet werd overeengekomen in de sectorstudie-overkoepelende ‘werkgroep methodologie’. Een alternatieve berekening zal uitgaan van een rentevoet van 5%. 84


8.2


BASISSCENARIO’S EN BELEIDSSCENARIO’S

8.2.1 Het onderscheid tussen basisscenario’s en beleidsscenario’s Het is van belang het onderscheid tussen basisscenario’s en beleidsscenario’s te maken en de functie van beide te zien. Basisscenario’s geven (het verloop van) emissies in (tot) 2010 uitgaande van hypothesen over (het verloop van) de productie, over de al dan niet invoering van milieuwetgeving die niet (rechtstreeks) emissieregulerend is en over technologische evoluties. Beleidsscenario’s zijn emissiedoelstellingen die zullen gelden vanaf een bepaald jaar uitgaande van hypothesen over de invoering van milieuwetgeving die wel emissieregulerend is (bv. instellen emissieplafonds in NEC-richtlijn of in protocol Göteborg). Andere milieuwetgeving die eveneens emissieregulerend is, zoals de wijziging van emissiegrenswaarden in VLAREM of de wijziging van de EGrichtlijn ‘grote stookinstallaties’, moeten beschouwd worden als tussentijdse doelstellingen die zullen bijdragen tot het bereiken van de nationale emissieplafonds33. Het behoort niet tot onze opdracht daarvoor kosten te berekenen. Het bereiken van een bepaalde doelstelling (beleidsscenario) zal aanleiding geven tot verschillende kosten naargelang het basisscenario waarvan vertrokken wordt. Dit wordt hieronder geïllustreerd34.

33

Zie ook: Protocol van het verdrag over grensoverschrijdende luchtverontreiniging ter bestrijding van verzuring, eutrofiëring en ozon in de omgevingslucht en Europese richtlijn nationale emissiemaxima, AMINAL, Afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid, Sectie Lucht, juli 2001, p.11. 34

Het gaat hier om een fictief voorbeeld. 85



Emissies

Kost

1990

100

2000

120

2010 REF

120

2010 BAU

140

NEC = 50 eenheden emissies 1990 in 2010 Hypothese: kostencurves voor verschillende scenario’s zijn gelijk.

KostBAU KostREF 50

120

140

NEC

REF

BAU

Emissies 2010

Figuur 8-1: Onderscheid tussen beleids- en basisscenario’s

8.2.2 Definiëring basisscenario’s en beleidsscenario’s 8.2.2.1

Basisscenario’s

ONGEWIJZIGDE PRODUCTIE, ONGEWIJZIGDE WETGEVING (REF) Het referentiescenario (REF) gaat uit van een ongewijzigde productie en een ongewijzigde wetgeving in 2010 (productie in 2010 = productie 2000). Dit betekent dat de emissies in 2010 worden verondersteld gelijk te zijn aan de emissies in 2000. Dit referentiescenario laat toe abstractie te maken van reductiekosten die te wijten zijn aan toekomstige productieschommelingen.

GEWIJZIGDE PRODUCTIE, ZEKERE WETGEVING (BAU) Het ‘business as usual’ scenario (BAU) gaat uit van een hypothese omtrent de productie in 2010 en van de invoering van bepaalde wetgeving in 2010. De berekening van de emissies in 2010 ten gevolge van de in dit scenario aangenomen hypothesen zijn uitgewerkt in paragraaf 6.3. Het BAU-scenario laat toe een berekening te maken van de reductiekosten op basis van de meest aannemelijke hypothesen die rekening houden met veranderingen in productie ten gevolge van toekomstige economische en technologische ontwikkelingen en ten gevolge van de invoering van quasi met zekerheid vastliggende toekomstige milieuwetgeving. In het BAU-scenario wordt echter geen rekening gehouden met rechtstreeks emissieregulerende wetgeving.

86


8.2.2.2


Beleidsscenario’s

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de verschillende emissiereductiedoelstellingen voor SO2, NOX en VOS in 2010 voor België, Vlaanderen en de Non-Ferro sector. Tabel 8-1: Emissiereductiedoelstellingen SO2, NOX en VOS in 2010 voor België, Vlaanderen en de Non-Ferro sector

Referentiepunt

Protocol van Göteborg

Emissies 1990

Emissies 2010

Bron

NEC+ Emissies 2010

NEC

Bron

Emissies 2010

Bron

SO2 (ton/jaar) België

Geen data beschikbaar.

Vlaanderen (-Transport)

246.915


Non-Ferro

15.828


106.000 (-69%)

76.000

UN-ECE

(-77%)

RAINS/EC

59.460

RAINS/ AMINAL

4.250

RAINS/ AMINAL

(-76%)

(-73%)

99.000 (-71%)

65.800 (-73%)

3.450

(-78%)

EC ICL AMINAL

NOx (ton/jaar) België



98.886


Non-Ferro

1.377


181.000 (-48%)

UN-ECE

127.000 (-64%)

RAINS/EC

35.160

RAINS/ AMINAL

380

RAINS/ AMINAL

(-64%)

(-72%)

176.000 (-50%)

58.300 (-41%)

660

(-52%)

EC ICL AMINAL

VOS (ton/jaar) België



145.865

Non-Ferro

144.000 (-62%)

UN-ECE

102.000


(-73%)

49.215 (-66%)

RAINS/EC RAINS/ AMINAL

139.000 (-63%)

70.900 (-51%)

Geen afzonderlijke doelstelling voor de Non-Ferro sector

Bron: Aminal (2001). ICL: Interministeriële Conferentie Leefmilieu EC: Europese Commissie UN-ECE: Economische Commissie van de Verenigde Naties voor Europa

87

EC ICL



DOELSTELLINGEN VOOR BELGIË Protocol van Göteborg Op 1 december 1999 hebben de landen die deel uitmaken van de Economische Commissie van de Verenigde Naties voor Europa (UN-ECE), waaronder België, het Protocol van Göteborg ondertekend. Dat protocol heeft betrekking op de terugdringing van de emissies van verzurende stoffen en van stoffen die de vorming van ozon in de hand werken, namelijk SO2, NOX, NH3 en VOS. Elke lidstaat kreeg voor deze polluenten een emissieplafond opgelegd dat moet worden bereikt in 2010.

NEC+ Parallel aan de onderhandelingen over het Protocol van Göteborg formuleerde de Europese Commissie (EC) een voorstel tot Europese Richtlijn inzake nationale emissieplafonds. Dit voorstel hernam hetzelfde ambitieniveau als in het oorspronkelijk voorstel in het kader van het Protocol Göteborg. Deze nationale emissieplafonds werden uiteindelijk niet weerhouden (zie verder); ze worden de NEC+ doelstellingen genoemd. De NEC+ doelstellingen zijn afkomstig uit de RAINS-kostencurve (RAINS-model) ontwikkeld door IIASA (zie paragraaf 8.5) waarbij werd uitgegaan van een maximale reductie.

NEC Op 25 juni 2001 werd een akkoord bereikt tussen het Europees Parlement en de Raad over de nationale emissieplafonds. De nationale emissieplafonds uit het oorspronkelijk Commissievoorstel werden vervangen door minder strenge doelstellingen, die evenwel nog altijd strenger zijn dan die uit het Protocol van Göteborg. Ze worden de NEC doelstellingen genoemd.

DOELSTELLINGEN VOOR VLAANDEREN (- TRANSPORT) De waarden voor Vlaanderen (- Transport) in bovenstaande tabel, voor NEC zijn afkomstig uit een beslissing van de Interministeriële Conferentie Leefmilieu (ICL). De waarden voor NEC+ (49.215) zijn afkomstig uit een oefening gemaakt door AMINAL, gebaseerd op de RAINS-kostencurve.

DOELSTELLINGEN VOOR DE NON-FERRO SECTOR Voor het Protocol van Göteborg zijn geen data beschikbaar op sectorniveau. De waarden voor de Non-Ferro sector voor de NEC+ doelstellingen zijn afkomstig uit een oefening gemaakt door AMINAL, gebaseerd op de RAINS-kostencurve (zie eerder en paragraaf 8.5). De waarden voor Non-Ferro sector voor de NEC doelstellingen zijn indicatieve waarden die opgesteld zijn door AMINAL na consultatie van de verschillende sectoren. De doelstelling van de verschillende sectorstudies is om te komen tot beter onderbouwde plafonds die de huidige indicatieve plafonds voor de verschillende sectoren moeten vervangen. Voor de polluenten waar er (nog) geen internationale emissieplafonds zijn aangegeven, werden door Vlaanderen35 zelf reductiedoelstellingen vooropgesteld. Dit is het geval voor metalen (70% reductie in 2010 t.o.v. 1995) en dioxines (maximum emissie van 100 g TEQ in 2010, dit komt overeen met een

35

Bron: Milieubeleidsplan 2003-2007. 88



reductie van 10% in 2010 t.o.v. 1999)36. Deze Vlaamse doelstellingen zijn niet vertaald naar de verschillende sectoren. Voor de vertaling van deze reductiedoelstellingen naar de non-ferro sector wordt, in deze studie, van eenzelfde procentuele reductie uitgegaan. Voor Stof is er op dit ogenblik nog geen emissieplafond beschikbaar.

36

Een cijfer voor het jaar 1999 van 111 g TEQ werd opgemaakt in het kader van de Noordzeeconferentie (Bron: VMM). 89


8.3


KOSTENCURVEN

In deze paragraaf wordt de kern van dit rapport weergegeven. Voor de polluenten NOx, SO2 en Stof worden kostencurven afgeleid via Markal. Per afgeleide kostencurve wordt grafisch weergegeven wat het effect is op andere polluenten. Kostencurven per polluent worden afgeleid van twee verschillende sectormodellen, gebaseerd op twee verschillende basisscenario’s (REF en BAU). Deze kostencurven geven een bepaalde (steeds duurdere) kost voor een bepaalde emissiereductie tegen het jaar 2010. Voor het BAU-scenario wordt eveneens nagegaan wat het effect is op de kostencurven van een verlaagde interestvoet37. De kostencurven worden afgeleid via Markal (lineair optimaliseringsmodel) door telkens een strengere emissiereductiedoelstelling op te leggen aan het model waarbij Markal op zoek gaat naar de laagste totale kost om aan deze emissiereductiedoelstelling te voldoen. De marginale kost voor het reduceren van emissies wordt bepaald als de schaduwprijs van het model. Voor bijvoorbeeld SO2 laten we het model een optimale oplossing zoeken voor een steeds strengere emissielimiet waarbij gestart wordt bij de emissies zonder enige reductie en dan telkens 100 ton lager38 totdat het model geen oplossing meer vindt. Voor iedere afgeleide kostencurve wordt een grafiek weergegeven waarop de marginale kosten zijn af te lezen en een grafiek waar het effect op andere polluenten wordt weergegeven. Eveneens wordt in een tabel weergegeven wat de geselecteerde emissiereductiemaatregelen zijn met bijhorende totale jaarlijkse kost voor iedere berekende marginale kost (met bijhorend emissieniveau). De marginale kostencurven moeten van rechts naar links gelezen worden. Het eerste punt rechts op de curve geeft de emissies weer zonder emissiereductie (op de X-as staan de resterende emissies). Hoe meer naar links wordt opgeschoven hoe strenger de emissielimiet. De bijhorende marginale kost (de extra kost om een extra emissie-eenheid te reduceren) kan afgelezen worden op de Y-as. De grafiek waarin het effect van de reductie van een bepaalde polluent op andere polluenten wordt weergegeven moet eveneens van rechts naar links gelezen worden. Op de X-as staan de resterende emissies van de polluent waarvoor de marginale kostencurve is opgesteld. Voor de andere polluenten kan dan op de grafiek afgelezen worden hoe de emissies evolueren in functie van de polluent op de X-as. Op iedere grafiek worden ook 3 verticale lijnen aangebracht die de verschillende NEC-doelstellingen voorstellen: NECindicatief, NECevenredig39 en NEC+. Deze doelstellingen zijn uitgewerkt onder paragraaf 8.2.2.2 en 8.4. Voor ieder kostencurve wordt in een tabel per emissielimiet weergegeven welke reductiemaatregelen worden gekozen tegen een bepaalde marginale en totale jaarlijkse kost (jaarlijkse investeringskost + operationele kost). Bij deze tabel moeten drie belangrijke opmerkingen gemaakt worden:

37

Als basisinterestvoet wordt 10% genomen, er wordt nagegaan wat het effect is op de kostencurven indien met een interestvoet van 5% wordt gewerkt.

38

Voor NOX wordt met een interval van 10 ton gewerkt, voor Stof met een interval van 5 ton. Hoe kleiner het interval genomen wordt hoe langer de rekentijd om een kostencurve af te leiden. 39

Bij NECevenredig wordt verondersteld dat de doelstelling voor Vlaanderen (in % t.o.v. 1990) gelijk worden toegepast voor alle sectoren in Vlaanderen. 90



·

Voor iedere maatregel staat een plus- of een min-teken. Om een bepaalde emissielimiet te bereiken moeten één of meerdere emissiereductiemaatregelen worden toegepast. Op een bepaald moment kan het zijn dat het model om aan een bepaalde limiet te voldoen een bepaalde maatregel moet uitschakelen en vervangen door een maatregel die meer reduceert. Vandaar dat met + en - tekens wordt gewerkt. Om na te gaan welke maatregelen worden gekozen om een bepaalde emissielimiet te halen moet dus alle voorgaande maatregelen in de tabel worden opgeteld.

·

Voor één marginale kost worden soms meerdere emissiereductiemaatregelen weergegeven, toegepast op verschillende processen. Voor emissiereductiemaatregelen die minder reduceren dan het gekozen reductie-interval, wordt door het model geen marginale kost berekend. Maar het model duidt wel aan dat de maatregel moet gekozen worden om aan de emissielimiet te voldoen.

·

De maatregel die als laatste gerangschikt staat per marginale kost is die maatregel waarvoor het model de marginale kost berekent. In het merendeel van de gevallen kan door het implementeren van die maatregel iets meer gereduceerd worden dan de aangegeven emissielimiet.

91



8.3.1 Kostencurven SO2

Kostencurve SO2 in het REF-scenario

8.3.1.1

In het REF-scenario bedragen de initiële SO2-emissies (emissies zonder enige reductie) 4.099 ton. Uit de kostencurve (Figuur 8-2 en Tabel 8-2) valt af te lezen dat de emissies maximaal kunnen gereduceerd worden tot 534 ton (reductie van 87%). De marginale kost bij maximale reductie bedraagt 25.150 euro/ton40.

Marginale kostencurve SO2-emissies (REF-scenario, I = 10%) Marginale kostencurve

Totale kostencurve

6.000

6,00

NECindicatief

5.000

NEC+

5,00

4.000

4,00

3.000

3,00

2.000

2,00

1.000

1,00

0

TK (miljoen EUR)

MK (EUR/ton SO2)

NECevenredig

0,00 0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500


Figuur 8-2: Marginale en totale kostencurve SO2 in het REF-scenario In het REF-scenario wordt zowel de NEC+-doelstelling als de evenredige NEC-doelstelling reeds gehaald zonder het toepassen van extra reductiemaatregelen. De SO2-emissies kunnen gereduceerd worden tot 3.000 ton aan een marginale kost kleiner dan 1.000 euro/ton. Deze reductie wordt gerealiseerd door het overschakelen op (aard)gas in gemengd gestookte fornuizen en het plaatsen van een scrubber op een enkel kontakt installatie. Door het toepassen van deze maatregelen kan de indicatieve NEC-doelstelling behaald worden. Een verdere reductie tot 900 ton kan bekomen worden aan een marginale kost lager dan 2.000 euro/ton. Deze reductie wordt behaald door maatregelen op een aantal proceseenheden (injectie van sorbens), op een dubbel kontakteenheid (scrubber) en door het omschakelen op (aard)gas in een aantal oliegestookte fornuizen. Vanaf dit punt begint de marginale kostencurve feller te stijgen. Dit door maatregelen op kontakt- en proceseenheden die eerdere maatregelen in de curve vervangen (groter reductiepotentieel).

40

Deze laatste stap staat niet meer afgebeeld om de curve leesbaar te houden. 92



De totale jaarlijkse kost bij maximale reductie bedraagt 5,63 miljoen euro. Uit Figuur 8-3 valt af te lezen dat de SO2-emissiereductie enkel een significant effect heeft op Stof en NOX en dit wanneer er maatregelen zijn op stookemissies (brandstofsubstitutie).

Invloed van SO2 emissiereductie op andere polluenten (REF-scenario, I = 10%) 800

100

700

80

600 60

500

Stof (ton) CO2 (kton) 40 Metalen (ton)

400

NOX (ton) VOS (ton)

300

20

200 0

100 0

1. 10 0 1. 30 0 1. 50 0 1. 70 0 1. 90 0 2. 10 0 2. 30 0 2. 50 0 2. 70 0 2. 90 0 3. 10 0 3. 30 0 3. 50 0 3. 70 0 3. 90 0 4. 09 9

90 0

70 0

53 4

-20

SO2 (ton) NOX (ton)

VOS (ton)

CO2 (kton)

Metalen (ton)

Stof (ton)

Figuur 8-3: Invloed van SO2 emissiereductie op andere polluenten in het REF-scenario

93



Tabel 8-2: Emissiereductie SO2 in het REF-scenario

Proces

###

Resterende emissies (ton)

Maatregel

###

Gereduceerde Totale jaarlijkse Marginale kost emissies kost (EUR/ton) (ton) (Miljoen EUR)

4.099

0

0

0,00

Gemengd gestookte fornuizen < 50 MWth

+ Overschakelen op (aard)gas

Gemengd gestookte fornuizen > 50 MWth


4.000

99

650

0,06

Enkel kontakt, hoge SO2-concentratie

+ Ca(OH)2 scrubber

3.000

1.000

670

0,73

Proces concentratie SO2 >= 350 mG/Nm³

+ Injectie van sorbens (kalk)

2.600

400

1.090

1,13

Dubbel kontakt

+ Ca(OH)2 scrubber

1.800

800

1.700

2,42

Proces concentratie SO2 < 350 mG/Nm³

+ Injectie van sorbens (bicarbonaat)

1.400

400

1.760

3,11

Oliegestookte fornuizen

+ Overschakelen op (aard)gas + Low-NOx

1.200

200

1.880

3,48

900

300

1.900

4,04

700

200

2.650

4,53

600

100

5.970

4,90

534

66

25.150

5,63

Proces concentratie SO2 >= 350 mG/Nm³ Enkel kontakt, lage SO2-concentratie Enkel kontakt, hoge SO2-concentratie Enkel kontakt, lage SO2-concentratie

- Injectie van sorbens (kalk) + Injectie van sorbens (bicarbonaat) + Ca(OH)2 scrubber - Ca(OH)2 scrubber + H2O2 scrubber - Ca(OH)2 scrubber + Dubbel kontakt

94



Kostencurve SO2 in het BAU-scenario

8.3.1.2

In het BAU-scenario bedragen de initiële SO2-emissies (emissies zonder enige reductie) 3.020 ton. Uit de kostencurve (Figuur 8-4 en Tabel 8-3) valt af te lezen dat de emissies maximaal kunnen gereduceerd worden tot 820 ton (reductie van 73%). De marginale kost bij maximale reductie bedraagt 25.150 euro/ton41.


Totale kostencurve

6.000

6,00

NECindicatief

5.000

NEC+

5,00

4.000

4,00

3.000

3,00

2.000

2,00

1.000

1,00

0

TK (miljoen EUR)

MK (EUR/ton SO2)

NECevenredig

0,00 0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500


Figuur 8-4: Marginale en totale kostencurve SO2 in het BAU-scenario In het BAU-scenario wordt alle NEC doelstellingen (NEC+, evenredig en indicatief) gehaald zonder het toepassen van extra reductiemaatregelen. De SO2-emissies kunnen gereduceerd worden tot 2.700 ton aan een marginale kost van 1.120 euro/ton. Deze reductie wordt gerealiseerd door het volledig overschakelen op (aard)gas in gemengd gestookte fornuizen en injectie van sorbens (kalk) in een proceseenheid. Een verdere reductie tot 1.300 ton kan bekomen worden aan een marginale kost van 1.750 euro/ton. Deze reductie wordt behaald door een maatregel op een aantal proces-eenheden (injectie van sorbens), op een dubbel kontakteenheid (scrubber) en door het omschakelen op (aard)gas in een aantal oliegestookte fornuizen. Een verder reductie met 400 ton kan behaald worden door een eerdere injectie van kalk op een proceseenheid te vervangen door injectie van bicarbonaat (groter reductiepotentieel) en dit aan een marginale kost van 1.900 euro/ton.

41




Vanaf dit punt begint de marginale kostencurve fel te stijgen. Dit door maatregelen op de enkel kontakteenheid. De totale jaarlijkse kost bij maximale reductie bedraagt 3,94 miljoen euro. Uit Figuur 8-5 valt af te lezen dat de SO2-emissiereductie enkel een significant effect heeft op Stof en NOX en dit waneer er maatregelen zijn op stookemissies (brandstofsubstitutie).

Invloed van SO2 emissiereductie op andere polluenten (BAU-scenario, I = 10%) 800

100

700

80

600 60

500


400

NOX (ton) VOS (ton)

300

20

200 0

100 0

82 0 90 0 1. 00 0 1. 10 0 1. 20 0 1. 30 0 1. 40 0 1. 50 0 1. 60 0 1. 70 0 1. 80 0 1. 90 0 2. 00 0 2. 10 0 2. 20 0 2. 30 0 2. 40 0 2. 50 0 2. 60 0 2. 70 0 2. 80 0 2. 90 0 3. 00 0 3. 02 0

-20

SO2 (ton) NOX (ton)

VOS (ton)

CO2 (kton)

Metalen (ton)

Stof (ton)

Figuur 8-5: Invloed van SO2 emissiereductie op andere polluenten in het BAU-scenario

96



Tabel 8-3: Emissiereductie SO2 in het BAU-scenario

Proces

###


Maatregel

###









Dubbel kontakt

+ Ca(OH)2 scrubber



Proces concentratie SO2 >= 350 mG/Nm³ Enkel kontakt, lage SO2-concentratie Enkel kontakt, lage SO2-concentratie


3.020

0

0

0,00

3.000

20

550

0,01

2.700

300

1.120

0,30

1.700

1.000

1.540

1,80

1.300

400

1.750

2,49

1.100

200

1.900

2,86

900

200

2.650

3,35

820

80

25.150

3,94

- Injectie van sorbens (kalk) + Injectie van sorbens (bicarbonaat) + Ca(OH)2 scrubber - Ca(OH)2 scrubber + Dubbel kontakt

97



Kostencurve SO2 in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)

8.3.1.3

Een verlaagde interestvoet (5% i.p.v. 10%) heeft geen effect op de keuze van de maatregelen en slechts een klein effect op de volgorde van de maatregelen: het overschakelen op (aard)gas voor de oliegestookte fornuizen komt nu iets vroeger voor in de curve. De totale jaarlijkse kost bij maximale reductie bedraagt hier 3,54 miljoen euro. Dit is 0,50 miljoen euro lager in vergelijking met het BAU 10% interestvoet scenario.


Totale kostencurve

6.000

6,00

NECindicatief

5.000

NEC+

5,00

4.000

4,00

3.000

3,00

2.000

2,00

1.000

1,00

0

0,00 0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500


Figuur 8-6: Marginale en totale kostencurve SO2 in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)

98

TK (miljoen EUR)

MK (EUR/ton SO2)

NECevenredig



Tabel 8-4: Emissiereductie SO2 in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)

Proces

###


Maatregel

###


3.020

0

0

0,00

3.000

20

550

0,01





Olie gestookte fornuizen


2.900

100

1.000

0,07



2.700

200

1.090

0,29

Dubbel kontakt

+ Ca(OH)2 scrubber

1.700

1.000

1.330

1,59



1.300

400

1.740

2,28

1.100

200

1.910

2,65

900

200

2.310

3,10

820

80

17.970

3,54

Proces concentratie SO2 >= 350 mG/Nm³ Enkel kontakt, lage SO2-concentratie Enkel kontakt, lage SO2-concentratie

- Injectie van sorbens (kalk) + Injectie van sorbens (bicarbonaat) + Ca(OH)2 scrubber - Ca(OH)2 scrubber + Dubbel kontakt

99



8.3.2 Kostencurven NOX

Kostencurve NOX in het REF-scenario

8.3.2.1

In het REF-scenario bedragen de initiële NOX-emissies (emissies zonder enige reductie) 668 ton. Uit de kostencurve (Figuur 8-7 en Tabel 8-5) valt af te lezen dat de emissies maximaal kunnen gereduceerd worden tot 495 ton (reductie van 26%). De marginale kost bij maximale reductie bedraagt 47.310 euro/ton42.

Marginale kostencurve NOX-emissies (REF-scenario, I = 10%)

16.000

2,00

14.000

1,75


Totale kostencurve

NEC+

NECindicatief

NECevenredig

1,50

10.000

1,25

8.000

1,00

6.000

0,75

4.000

0,50

2.000

0,25

0 350

TK (miljoen EUR)


0,00 400

450

500

550

600

650

700

750

800

850


Figuur 8-7: Marginale en totale kostencurve NOX in het REF-scenario In het REF-scenario wordt de evenredige NEC-doelstelling reeds gehaald zonder het toepassen van extra reductiemaatregelen. De NOX-emissies kunnen gereduceerd worden tot 600 ton aan een marginale van 5.370 euro/ton. Deze reductie wordt gerealiseerd door maatregelen (aardgas en Low-NOx) op zowel gasgestookte, gemengd gestookte als oliegestookte fornuizen. De indicatieve NEC-doelstelling kan gehaald worden door het toepassen van de eerste maatregel aan een marginale kost van 3.230 euro/ton. Een verdere reductie tot 570 ton kan bekomen worden aan een marginale kost van 10.490 euro/ton. Deze reductie wordt behaald door het toepassen van Low-NOx op gemengd gestookte fornuizen < 50 MWth. Vanaf dit punt begint stijgt de marginale kost onmiddellijk tot een marginale kost van 15.050 euro/ton. De laatste maatregelen op de curve zijn telkens het toepassen van SCR.

42




De totale jaarlijkse kost bij maximale reductie bedraagt 1,97 miljoen euro. De NEC+ doelstelling kan niet gehaald worden. Uit Figuur 8-8 valt af te lezen dat de NOX-emissiereductie een significant effect heeft op Stof en SO2 en dit telkens door de maatregel brandstofsubstitutie.

Invloed van NOX emissiereductie op andere polluenten (REF-scenario, I = 10%) 4.500

100

4.000

80

3.500 60 3.000 Stof (ton) CO2 (kton) Metalen (ton)

40

2.500

20

SO2 (ton) 2.000 VOS (ton) 1.500

0 1.000 -20

500 0

0

8 66

66

0

0

0 65

64

0

0

0

0

63

62

61

60

0

59

58

0

0

0

0

0

57

56

55

54

53

0

0

0 52

51

50

49

5

-40

NOX (ton) VOS (ton)

SO2 (ton)

CO2 (kton)

Metalen (ton)

Stof (ton)

Figuur 8-8: Invloed van NOX emissiereductie op andere polluenten in het REF-scenario

101



Tabel 8-5: Emissiereductie NOX in het REF-scenario

Proces

###


Maatregel

###


668

0

0

0,00

Gasgestookte fornuizen

+ Low-NOx

660

8

3.230

0,02


+ Overschakelen naar (aard)gas

650

10

3.870

0,06


+ Overschakelen naar (aard)gas + Low-NOx

600

50

5.370

0,31


+ Low-NOx

570

30

10.490

0,58


+ Overschakelen naar (aard)gas + SCR

510

60

15.050

1,47

495

15

47.310

1,97


- Low-NOx + SCR

102



Kostencurve NOX in het BAU-scenario

8.3.2.2

In het BAU-scenario bedragen de initiële NOX-emissies (emissies zonder enige reductie) 738 ton. Uit de kostencurve (Figuur 8-9 en Tabel 8-6) valt af te lezen dat de emissies maximaal kunnen gereduceerd worden tot 603 ton (reductie van 18%). De marginale kost bij maximale reductie bedraagt 44.230 euro/ton43.


16.000

2,00

14.000

1,75


Totale kostencurve

NEC+

NECindicatief

NECevenredig

1,50

10.000

1,25

8.000

1,00

6.000

0,75

4.000

0,50

2.000

0,25

0 350

TK (miljoen EUR)


0,00 400

450

500

550

600

650

700

750

800

850


Figuur 8-9: Marginale en totale kostencurve NOX in het BAU-scenario In het BAU-scenario wordt de evenredige NEC-doelstelling reeds gehaald zonder het toepassen van extra reductiemaatregelen. De NOX-emissies kunnen gereduceerd worden tot 700 ton aan een marginale van 53.940 euro/ton. Deze reductie wordt gerealiseerd door maatregelen (aardgas en Low-NOx) op zowel gasgestookte, gemengd gestookte als oliegestookte fornuizen. Een verdere reductie tot 620 ton kan bekomen worden aan een marginale kost van 15.210 euro/ton. Deze reductie wordt behaald door het toepassen van Low-NOx op gemengd gestookte fornuizen < 50 MWth en SCR op op gemengd gestookte fornuizen > 50 MWth. De indicatieve NEC-doelstelling kan gehaald worden door het toepassen van de voorgaande maatregelen aan een marginale kost van 15.210 euro/ton. Vanaf dit punt begint de marginale kostencurve fel te stijgen doordat het toepassen van Low-NOx op gasgestookte fornuizen vervangen wordt door SCR (hoger reductiepotentieel).

43




De totale jaarlijkse kost bij maximale reductie bedraagt 1,79 miljoen euro. De NEC+ doelstelling kan niet gehaald worden. Uit Figuur 8-10 valt af te lezen dat de NOX-emissiereductie een significant effect heeft op Stof en SO2 en dit telkens door de maatregel brandstofsubstitutie.

Invloed van NOX emissiereductie op andere polluenten (BAU-scenario, I = 10%) 100

3.500

3.000

80

2.500 60 2.000


1.500

SO2 (ton) VOS (ton)

20 1.000 0

500

0

8 73

0 73

0 72

71

0

0 70

0 69

0 68

0 67

0 66

0 65

64

0

0 63

0 62

0 61

60

3

-20

NOX (ton) VOS (ton)

SO2 (ton)

CO2 (kton)

Metalen (ton)

Stof (ton)

Figuur 8-10: Invloed van NOX emissiereductie op andere polluenten in het BAU-scenario

104



Tabel 8-6: Emissiereductie NOX in het BAU-scenario

Proces

###


Maatregel

###


738

0

0

0,00


+ Low-NOx

730

8

3.180

0,03



720

10

3.530

0,06



700

20

3.940

0,14


+ Low-NOx

680

20

10.490

0,34



620

60

15.210

1,24

603

17

44.230

1,79


- Low-NOx + SCR

105



Kostencurve NOX in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)

8.3.2.3

Een verlaagde interestvoet (5% i.p.v. 10%) heeft geen effect op de keuze van de maatregelen en slechts een klein effect op de volgorde van de maatregelen: het overschakelen op (aard)gas voor de oliegestookte fornuizen komt nu iets vroeger voor in de curve. De totale jaarlijkse kost bij maximale reductie bedraagt hier 1,42 miljoen euro. Dit is 0,37 miljoen euro lager in vergelijking met het BAU 10% interestvoet scenario.


16.000

2,00

14.000

1,75


Totale kostencurve

NEC+

NECindicatief

NECevenredig

1,50

10.000

1,25

8.000

1,00

6.000

0,75

4.000

0,50

2.000

0,25

0 350

0,00 400

450

500

550

600

650

700

750

800

850


Figuur 8-11: Marginale en totale kostencurve NOX in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)

106

TK (miljoen EUR)




Tabel 8-7: Emissiereductie NOX in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)

Proces

###


Maatregel

###


738

0

0

0,00


+ Low-NOx

730

8

2.330

0,02



720

10

2.900

0,05



700

20

3.530

0,11


+ Low-NOx

680

20

7.690

0,27



620

60

12.090

0,98

603

17

34.960

1,42


- Low-NOx + SCR

107



8.3.3 Kostencurven Stof (geleide emissies)

Kostencurve Stof (geleide emissies) in het REF-scenario

8.3.3.1

In het REF-scenario bedragen de initiële geleide Stof-emissies (emissies zonder enige reductie) 92 ton. Uit de kostencurve (Figuur 8-12 en Tabel 8-8) valt af te lezen dat de emissies maximaal kunnen gereduceerd worden tot 19 ton (reductie van 79%). De marginale kost bij maximale reductie bedraagt 5.322.130 euro/ton44.

Marginale kostencurve geleide Stof-emissies (REF-scenario, I = 10%) Totale kostencurve

1.200.000

12,00

1.000.000

10,00

800.000

8,00

600.000

6,00

400.000

4,00

200.000

2,00

0

TK (miljoen EUR)

MK (EUR/ton Stof)


0,00 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Resterende Stof-emissies (ton)

Figuur 8-12: Marginale en totale kostencurve Stof (geleide emissies) in het REF-scenario Het eerst deel van de curve omvat het overschakelen naar (aard)gas voor olie- en gemengd gestookte fornuizen. Deze maatregel reduceert ongeveer 30 ton Stof. De volgende maatregelen zijn telkens het plaatsen van hoog efficiëntiefilters waarbij logischerwijze de marginale kost het laagst is bij hoge referentieconcentraties. In totaal wordt met deze filters nog meer dan 40 ton Stof gereduceerd aan een marginale kost die varieert tussen de 56.480 euro/ton (bij concentraties hoger 20 mg/Nm³) en de 5.322.130 euro/ton (bij concentraties lager dan 5 mg/Nm³). De totale jaarlijkse kost bij maximale reductie bedraagt 10,91 miljoen euro. Uit Figuur 8-13 valt af te lezen dat de Stof-emissiereductie enkel een significant effect heeft op metalen (filters) en SO2 (door brandstofsubstitutie).

44




Invloed van Stof emissiereductie (geleide emissies) op andere polluenten (REF-scenario, I = 10%) 4.500

50

4.000

40

3.500 30 3.000 20 CO2 (kton) Metalen (ton)

2.500 NOx (ton) SO2 (ton) 2.000 VOS (ton)

10

1.500 0 1.000 -10

500 0

92

90

85

80

75

70

65

60

55

50

45

40

35

30

25

20

19

-20 Stof (ton) VOS (ton)

SO2 (ton)

NOX (ton)

CO2 (kton)

Metalen (ton)

Figuur 8-13: Invloed van Stof emissiereductie (geleide emissies) op andere polluenten in het REF-scenario

109



Tabel 8-8: Emissiereductie Stof (geleide emissies) in het REF-scenario

Proces

###

Maatregel

###


Gereduceerde emissies (ton)

Marginale kost (EUR/ton)

Totale jaarlijkse kost (Miljoen EUR)

92

0

0

0,00



80

12

3.730

0,05



65

15

17.230

0,26



Proces zonder mouwenfilter, concentratie >= 20 mg/Nm³

+ Hoog efficiëntiefilter

40

25

56.480

1,48

Bestaande mouwenfilter, concentratie 10 - 20 mg/Nm³

+ Hoog efficiëntiefilter in parallel

30

10

202.110

3,27



25

5

410.770

4,83

20

5

1.042.900

8,08

19

1

5.322.130

10,91

Proces zonder mouwenfilter, concentratie 10 - 20 mg/Nm³ + Hoog efficiëntiefilter Proces zonder mouwenfilter, concentratie 5 - 10 mg/Nm³


Bestaande mouwenfilter, concentratie < 5 mg/Nm³


Proces zonder mouwenfilter, concentratie < 5 mg/Nm³


110



Kostencurve Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario

8.3.3.2

In het BAU-scenario bedragen de initiële geleide Stof-emissies (emissies zonder enige reductie) 93 ton. Uit de kostencurve (Figuur 8-14 en Tabel 8-9) valt af te lezen dat de emissies maximaal kunnen gereduceerd worden tot 34 ton (reductie van 63%). De marginale kost bij maximale reductie bedraagt 6.065.190 euro/ton45.


1.200.000

12,00

1.000.000

10,00

800.000

8,00

600.000

6,00

400.000

4,00

200.000

2,00

0

TK (miljoen EUR)

MK (EUR/ton Stof)


0,00 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Resterende geleide Stof-emissies (ton)

Figuur 8-14: Marginale en totale kostencurve Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario Het eerst deel van de curve omvat het overschakelen naar (aard)gas voor olie- en gemengd gestookte fornuizen. Deze maatregel reduceert ongeveer 20 ton Stof. De volgende maatregelen zijn telkens het plaatsen van hoog efficiëntiefilters waarbij logischerwijze de marginale kost het laagst is bij hoge referentieconcentraties. In totaal wordt met deze filters nog meer dan 35 ton Stof gereduceerd aan een marginale kost die varieert tussen de 62.340 euro/ton (bij concentraties hoger 20 mg/Nm³) en de 6.065.190 euro/ton (bij concentraties lager dan 5 mg/Nm³). De totale jaarlijkse kost bij maximale reductie bedraagt 11,49 miljoen euro. Uit Figuur 8-15 valt af te lezen dat de Stof-emissiereductie enkel een significant effect heeft op metalen (filters) en SO2 (door brandstofsubstitutie).

45




Invloed van Stof emissiereductie (geleide emissies) op andere polluenten (BAU-scenario, I = 10%) 3.500

40

3.000

30

2.500

20

2.000

10

1.500

0

1.000

NOx (ton) SO2 (ton) VOS (ton)

93

90

85

80

75

70

65

60

55

50

0

45

-20

40

500

35

-10

34

CO2 (kton) Metalen (ton)

50

Stof (ton) VOS (ton)

SO2 (ton)

NOX (ton)

CO2 (kton)

Metalen (ton)

Figuur 8-15: Invloed van Stof emissiereductie (geleide emissies) op andere polluenten in het BAU-scenario

112



Tabel 8-9: Emissiereductie Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario

Proces

###

Maatregel

###





93

0

0

0,00



80

13

3.400

0,04



75

5

7.990

0,07





60

15

62.340

0,78



50

10

191.960

2,29



40

10

321.330

4,9

35

5

1.035.580

8,25

34

1

6.065.190

11,49







113



Kostencurve Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)

8.3.3.3

Een verlaagde interestvoet (5% i.p.v. 10%) heeft geen effect op de keuze en de volgorde van de maatregelen. De totale jaarlijkse kost bij maximale reductie bedraagt hier 9,98 miljoen euro. Dit is 1,51 miljoen euro lager in vergelijking met het BAU 10% interestvoet scenario.


1.200.000

12,00

1.000.000

10,00

800.000

8,00

600.000

6,00

400.000

4,00

200.000

2,00

0

TK (miljoen EUR)

MK (EUR/ton Stof)


0,00 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Resterende Stof-emissies (ton)

Figuur 8-16: Marginale en totale kostencurve Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)

114



Tabel 8-10: Emissiereductie Stof (geleide emissies) in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)

Proces

###

Maatregel

###





93

0

0

0,00



80

13

3.400

0,04



75

5

5.880

0,07





60

15

54.470

0,68



50

10

164.790

1,99



40

10

275.660

4,23

35

5

903.350

7,16

34

1

5.206.130

9,98







115


8.4


DOORREKENING VAN DE TOTALE KOSTEN VOOR DE BELEIDSSCENARIO'S

In paragraaf 8.2.2.2 werden de verschillende beleidsscenario’s reeds omschreven. Voor de NEC en de NEC+ doelstellingen werd reeds een plafond vastgelegd voor Vlaanderen en ook een indicatief plafond voor de verschillende sectoren (waaronder de non-ferro sector). Er wordt eveneens nagegaan wat de totale kosten zijn bij een evenredige verdeling van de NEC doelstellingen over alle sectoren. Voor de polluenten waar geen NEC-doelstelling is vastgelegd, werden door Vlaanderen (Milieubeleidsplan 2003-2007) zelf doelstellingen vastgelegd. Dit voor zware metalen en dioxines (niet voor Stof). Voor deze polluenten zijn geen indicatieve verdelingen naar de verschillende sectoren vastgelegd. Om toch een doelstelling voor de sector te hebben werd, in deze studie, uitgegaan van een gelijke procentuele reductie over alle sectoren. De verschillende beleidsscenario’s worden samengevat in Tabel 8-11. Tabel 8-11: Diverse beleidsscenario’s voor de non-ferro sector in Vlaanderen

Emissiereductiedoelstellingen 2010 non-ferro sector SO2

NOx

Metalen

Dioxines

(ton)

(ton)

(kg)

(mg TEQ)

NECindicatief

3.450

660

NECevenredig

4.274

812

NEC+

4.250

380 26.123

2.750

Vlaamse doelstellingen

Voor de twee basisscenario’s (REF en BAU) wordt voor de NEC polluenten (SO2 en NOx) nagegaan wat de totale jaarlijkse kostprijs is om de doelstelling voor iedere polluent afzonderlijk te halen en wat de kostprijs is bij een gezamelijke optimalisatie. Dit wordt uitgewerkt voor de indicatieve NEC doelstellingen voor de non-ferro sector en voor de buigpunten46. Uit de kostencurven bleek reeds dat de evenredige en de NEC+ doelstellingen gehaald worden of niet kunnen gehaald worden. De doelstelling voor dioxines (2.750 mg TEQ) kan in het REF-scenario niet gehaald worden omdat geen extra emissiereductiemaatregelen in de modellering zijn opgenomen. In het BAU-scenario bedragen de dioxine-emissies 874 mg TEQ waardoor de doelstelling gehaald wordt zonder extra maatregelen. Reden hiervoor is dat tussen 2000 en 2010 zeven eenheden worden uitgerust met maatregelen die dioxines reduceren (zie paragraaf 6.3.2). De doelstelling voor metalen (26 ton) kan in zowel het REF als het BAU-scenario niet gehaald worden. De doelstelling wordt wel bijna gehaald door het toepassen van alle maatregelen die ook Stof reduceren (reductie wordt evenredig verondersteld). In het REF-scenario kunnen de geleide metaal-emissies tot maximaal 28 ton gereduceerd en in het BAU-scenario tot maximaal 31 ton gereduceerd worden Bij de berekende totale jaarlijkse kosten moet wel een opmerking gemaakt worden. Deze kosten zijn niet altijd de reële kosten om de doelstelling te behalen. Als in het model een reductiedoelstelling wordt

46

Bij iedere kostencurve is een buigpunt zichtbaar = punt waar de curve fel begint te stijgen. 116



ingevoerd, gaat het model altijd op zoek naar de minimale kost om deze doelstelling exact te behalen. Het model kiest dus soms om een maatregel maar voor een bepaald percentage te implementeren. Bij bepaalde maatregelen zoals brandstofsubstitutie is dat wel een reële mogelijkheid maar bij bijvoorbeeld end-of-pipe maatregelen is dat geen reële mogelijkheid. De totale jaarlijkse kosten liggen dus soms hoger om de doelstelling te behalen maar er worden dan ook meer emissies gereduceerd dan de vooropgestelde doelstelling.

8.4.1 REF-scenario In Tabel 8-12 worden de totale kosten, de restemissies en de emissiereductiemaatregelen weergegeven voor het behalen van de indicatieve NEC-doelstellingen in het REF-scenario. De totale jaarlijkse kost bij een afzonderlijke optimalisatie voor de indicatieve NOX doelstelling (660 ton) bedraagt 0,02 miljoen euro. De totale jaarlijkse kost om de indicatieve SO2 doelstelling (3.450 ton) te behalen bedraagt 0,43 miljoen euro daarbij wordt eveneens de doelstelling voor NOX behaald doordat bij brandstofsubstitutie eveneens NOX wordt gereduceerd. In Tabel 8-13 worden de totale kosten, de restemissies en de emissiereductiemaatregelen weergegeven wanneer geoptimaliseerd wordt in de buigpunten in het REF-scenario. De totale jaarlijkse kost bij een afzonderlijke optimalisatie voor NOX bedraagt in het buigpunt 1,47 miljoen euro. Voor SO2 bedraagt de totale jaarlijkse kost in het buigpunt 4,53 miljoen euro. Bij een gezamenlijk optimalisatie is er een kostenvoordeel van 0,33 miljoen euro doordat een aantal maatregelen op fornuizen zowel NOX als SO2 reduceren.

117



Tabel 8-12: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor de indicatieve NEC-doelstellingen in het REF-scenario

NECindicatief Emissielimiet


SO2 (ton)

3.450

NOX (ton)

660

REF-scenario

Gezamelijk

Emissie 2010 SO2 (ton)

NOX (ton)

Stof (ton)

Metalen (ton)

VOS (ton)

CO2 (kton)

0,43

3.450

652

76

44

156

-7

0,02

4.099

660

92

44

153

0

0,43

3.450

652

76

44

156

-7

Geselecteerde emissiereductiemaatregelen bij gezamelijke optimalisatie Proces

Maatregel


Overschakelen op (aard)gas

100%



100%


Ca(OH)2 scrubber

51%

118



Tabel 8-13: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor het behalen van de alternatieve doelstellingen (buigpunten) in het REF-scenario

Buigpunten Emissielimiet


SO2 (ton)

700

NOX (ton)

510

REF-scenario

Gezamelijk


NOX (ton)

Stof (ton)

Metalen (ton)

VOS (ton)

CO2 (kton)

4,53

700

601

61

43

158

-12

1,47

3.853

510

61

43

158

-16

5,67

700

510

61

43

158

-12

Geselecteerde emissiereductiemaatregelen bij gezamelijke optimalisatie Proces Gemengd gestookte fornuizen < 50 MWth

Maatregel Overschakelen op (aard)gas + Low-NOx

100%


100%

SCR

90%


Ca(OH)2 scrubber

100%

Dubbel kontakt

Ca(OH)2 scrubber

100%


Injectie van sorbens (bicarbonaat)

100%


Injectie van sorbens (bicarbonaat)

100%


Overschakelen op (aard)gas + Low-NOx

100%

Enkel kontakt, lage SO2-concentratie

Ca(OH)2 scrubber

69%


Low-NOx

100%


119



8.4.2 BAU-scenario In Tabel 8-14 worden de totale kosten, de restemissies en de emissiereductiemaatregelen weergegeven voor het behalen van de indicatieve NEC-doelstellingen in het BAU-scenario. De totale jaarlijkse kost bij een afzonderlijke optimalisatie voor de indicatieve NOX doelstelling (660 ton) bedraagt 0,64 miljoen euro. De indicatieve SO2 doelstelling wordt gehaald in het BAU-scenario zonder het toepassen van extra reductiemaatregelen, de totale jaarlijkse kost kan dus gelijk gesteld worden aan nul. Een gezamenlijk optimalisatie is niet nodig gezien er enkel voor NOX nog nieuwe maatregelen moeten geïmplementeerd worden om de doelstelling te behalen. In Tabel 8-15 worden de totale kosten, de restemissies en de emissiereductiemaatregelen weergegeven wanneer geoptimaliseerd wordt in de buigpunten in het BAU-scenario. De totale jaarlijkse kost bij een afzonderlijke optimalisatie voor NOX bedraagt in het buigpunt 1,24 miljoen euro. Voor SO2 bedraagt de totale jaarlijkse kost in het buigpunt 3,35 miljoen euro. Bij een gezamenlijk optimalisatie is er opnieuw een kostenvoordeel van 0,11 miljoen euro doordat een aantal maatregelen op fornuizen zowel NOX als SO2 reduceren.

120



Tabel 8-14: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor de indicatieve NEC-doelstellingen in het BAU-scenario



SO2 (ton)

3.450

NOX (ton)

660

BAU-scenario

Gezamelijk


NOX (ton)

Stof (ton)

Metalen (ton)

VOS (ton)

CO2 (kton)

0,00

3.020

738

89

44

190

0

0,64

2.885

660

71

43

195

-8

0,64

2.885

660

71

43

195

-8

Geselecteerde emissiereductiemaatregelen bij gezamelijke optimalisatie Proces

Maatregel


+ Low-NOx

100%



100%



100%


+ Overschakelen op (aard)gas + SCR

28%

121



Tabel 8-15: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor het behalen van de alternatieve doelstellingen (buigpunten) in het BAU-scenario



SO2 (ton)

900

NOX (ton)

620

BAU-scenario

Gezamelijk


NOX (ton)

Stof (ton)

Metalen (ton)

VOS (ton)

CO2 (kton)

3,35

900

711

71

43

199

-6

1,24

2.883

620

71

43

198

-9

4,48

900

620

71

43

199

-6

Geselecteerde emissiereductiemaatregelen bij gezamelijke optimalisatie Proces Gemengd gestookte fornuizen < 50 MWth

Maatregel + Overschakelen op (aard)gas + Low-NOx

100%


100%

+ SCR

89%



100%



100%

Dubbel kontakt

+ Ca(OH)2 scrubber

100%



100%

Enkel kontakt, lage SO2-concentratie

+ Ca(OH)2 scrubber

71%


+ Low-NOx

100%


122



8.4.3 BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%) Een verlaagde interestvoet (van 10% naar 5%) heeft geen invloed op de keuze van de emissiereductiemaatregelen en de gereduceerde emissies, enkel de totale jaarlijkse kost wijzigt. Om de indicatieve NEC doelstellingen en de alternatieve doelstellingen (buigpunten) te halen in het BAUscenario met een interestvoet van 5% zijn de totale jaarlijkse kosten respectievelijk 0,14 en 0,49 miljoen euro lager in vergelijking met een interestvoet van 10%.

123



Tabel 8-16: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor de indicatieve NEC-doelstellingen in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)



SO2 (ton)

3.450

NOX (ton)

660

BAU-scenario

Gezamelijk


NOX (ton)

Stof (ton)

Metalen (ton)

VOS (ton)

CO2 (kton)

0,00

3.020

738

89

44

190

0

0,50

2.885

660

71

43

195

-8

0,50

2.885

660

71

43

195

-8

Tabel 8-17: Totale kosten, emissies en emissiereductiemaatregelen voor het behalen van de alternatieve doelstellingen (buigpunten) in het BAU-scenario met verlaagde interestvoet (5%)



SO2 (ton)

900

NOX (ton)

620

BAU-scenario

Gezamelijk


NOX (ton)

Stof (ton)

Metalen (ton)

VOS (ton)

CO2 (kton)

3,10

900

711

71

43

199

-6

0,98

2.883

620

71

43

198

-9

3,99

900

620

71

43

199

-6

124


8.5


VERGELIJKING MET NATIONALE KOSTENCURVE IIASA

In een Europese strategie ter bestrijding van verzuring en troposferische ozon wordt het RAINS model (IIASA) gebruikt om te komen tot afspraken rond emissiereducties voor NH3, SO2, NOx en VOS. Het RAINS model bepaalt, in functie van vooropgestelde milieudoelstellingen, op welke plaats47 emissiereducties op de meest kosteneffectieve wijze moeten plaatsvinden. De methodologie met betrekking tot de marginale kostencurve, het gebruik van scenario’s en de tijdshorizon (2010) zijn dezelfde. De mate van detail is echter sterk verschillend. Bij RAINS spreken we van een ‘top-down’ model omdat aggregatie en extrapolatie op grote schaal (ruimtelijk, sectoren, maatregelen,…) gebeuren. In de sectorstudies spreken we eerder van een ‘bottom-up’ aanpak. Alhoewel er ook geaggregeerd en geëxtrapoleerd wordt in de sectorstudies, is de schaal waarop dat gebeurt veel beperkter in vergelijking met RAINS. Dat een vergelijking slechts zeer beperkt mogelijk is, zal verder blijken uit onderstaande paragrafen. De algemene verschilpunten zijn: ·

RAINS kostencurven werden afgeleid voor België en niet voor Vlaanderen;

·

RAINS kostencurven vertrekken van een ‘current legislation’ scenario, wat wil zeggen dat de kostencurve alle emissiereductiemaatregelen oplijst die nog kunnen ingezet worden bovenop de maatregelen die door de actuele wetgeving worden vereist. In de mate dat die actuele wetgeving toekomstige emissiegrenswaarden voorziet, waaraan vóór 2010 moet beantwoord worden, kunnen verschillen bestaan met de BAU-scenario’s uit de sectorstudies48.

·

Bij de berekening van de jaarlijkse kost worden de maatregelen voor SO2 en NOx in de non-ferrosector49 op 20 jaar afgeschreven (15 jaar in deze sectorstudie) en bedraagt de reële discontovoet voor de berekening van de jaarlijkse investeringskost 4% (10% in deze sectorstudie). De gehanteerde elektriciteitsprijs is wel ongeveer gelijk in beide studies (0,04 euro/kWh).

RAINS leidt vier verschillende kostencurven af, waarvan enkel die voor stationaire bronnen ons aanbelangt. In de kostencurve voor SO2 en NOx worden de diverse emissiebronnen geaggregeerd tot een aantal grote sectoren: ·

Gecentraliseerde electriciteits- en warmteproductie

·

Transformatie van brandstoffen

·

Huishoudelijk en commercieel gebruik en gebruik voor de landbouw

·

Transport

·

Industrie

·

Gebruik van brandstoffen voor niet-energie toepassingen

·

Andere

Deze sectoren worden in het RAINS model nog verder ingedeeld in subsectoren. De non-ferro industrie kan niet geheel apart uit deze indeling in sectoren gehaald worden.

47

RAINS berekent kostencurven voor 36 Europese landen.

48

In de BAU-scenario’s van de sectorstudies wordt uitgegaan van de actueel van toepassing zijnde milieuwetgeving. Toekomstige, rechtstreeks emissieregulerende milieuwetgeving wordt niet als vertrekpunt voor het BAU-scenario genomen omdat ze beschouwd wordt als tussenstap in het bereiken van de NEC-doelstelling.

49

De afschrijvingstermijn is niet vermeld in de IIASA documentatie voor VOS (15 jaar in deze sectorstudie). 125



De stookemissies van de non-ferro industrie zitten begrepen in de sector ‘Industrieel energie gebruik'. In deze sector wordt een opsplitsing gemaakt in 'Verbrandingsprocessen in industriële boilers voor de eigen productie van energie en warmte (IN_BO)' en 'Verbrandingsprocessen in andere industriële ovens (IN_OC)’. Deze sectoren omvatten de verbrandingsprocessen van alle industriële sectoren50, exclusief sectoren 'Transformatie van brandstoffen (CON)' en 'Electriciteitscentrales (PP)'. De procesemissies van de de non-ferro industrie zitten begrepen in de sector ‘Industrie’ (IN_PR) welke op zijn beurt nog onderverdeeld is in verschillende subsectoren waaronder de non-ferro metaalindustrie (IN_PR_NFME)51. Deze subsector komt echter in de Belgische NOx-curve niet apart voor (zie verder). De sectoren worden verder gediversifieerd naargelang het type brandstof/energie: steenkool, zware stookolie, lichte stookolie en diesel, lichte fracties (gasoline, kerosine, nafta, LPG), aardgas, stoom, elektriciteit,… dat gebruikt wordt. Voor de VOS kostencurve wordt van een andere indeling in sectoren uitgegaan (zie paragraaf 8.5.1.3). De verdere bespreking gebeurt per polluent.

50

Corinair SNAP97 code 03 (exclusief processen die behoren bij code 0303 maar die afzonderlijk behandeld worden als procesemissie) 51

Door IIASA wordt deze sector gedefineerd als de productie van primair zink, lood en koper. Dit geeft reeds een probleem in de vergelijking tussen de kostencurven omdat de afbakening in deze sector ruimer is (bijvoorbeeld ook productie van aluminium). 126


8.5.1.1


Kostencurve SO2

RAINS onderscheidt vijf groepen van SO2 emissiereductiemaatregelen: ·

Gebruik van laagzwavelige brandstoffen, inclusief ontzwaveling van brandstoffen;

·

Aanpassingen aan het verbrandingsproces;

·

Conventionele natte rookgasontzwaveling;

·

Geavanceerde, hoog efficiënte technieken om zwavel in afgas te reduceren;

·

Maatregelen om procesemissies te reduceren.

Onder de maatregelen i.v.m. procesemissies worden enkel drie categorieën onderscheiden die werden afgeleid uit verschillende concrete toepassingen in diverse industrieën. Alle maatregelen worden verder nog opgedeeld in 2 klassen: die met betrekking op de bestaande (vóór 2000) capaciteiten en die met betrekking tot de nieuwe capaciteiten (na 2000, tot 2010). Onderstaande tabel geeft een overzicht van de type maatregelen zoals we die in de RAINS kostencurve terugvinden. Tabel 8-18: Overzicht SOX reductietechnologieën in RAINS

Technologie

Toepasbaar in sector

Afkorting technologie

Reductiepotentieel (in %)

Laagzwavelige steenkool (0,6%S)

Alle sectoren

LSCO

*

Laagzwavelige cokes (0,6%S)

Alle sectoren

LSCK

*

Laagzwavelige zware stookolie (0,6%S)

Alle sectoren

LSHF

*

Ontzwaveling gasolie (0,2%S)

Alle sectoren

LSMD1

*


Alle sectoren

LSMD2

*


Alle sectoren

LSMD3

*

Industrie, elektriciteitscentrales

LINJ

60

Natte rookgasontzwaveling

Industrie

IWFGD

85

Natte rookgasontzwaveling (retrofit)

Elecktriciteitscentrales

PRWFGD

90


Elecktriciteitscentrales

PWFGD

95


Elecktriciteitscentrales, raffinaderijen

RFGD

98

Proces emissies –Stage 1 control

Processen

SO2PR1

50


Processen

SO2PR2

70


Processen

SO2PR3

80

Injectie van kalk

* De efficiëntie van deze maatregelen hangt af van de zwavelinhoud van de brandstof die wordt vervangen.

In het RAINS model werd brandstofsubstitutie met aardgas niet als optie opgenomen. Het scenario (Current Legislation) waarvan wordt vertrokken, gaat uit van de Europese richtlijn i.v.m. grote stookinstallaties, van de Europese richtlijnen i.v.m. de limieten voor zwavelgehalte voor zware stookolie en gasolie, van de verplichte clausules in de Conventie over grensoverschrijdende luchtvervuiling over lange afstand (LRTAP) en van nationale emissiegrenswaarden indien deze strenger zijn.

127



Voor België werden de voorgestelde assumpties in Tabel 8-19 i.v.m. de reeds toegepaste maatregelen aangenomen. Tabel 8-19: Veronderstelde maatregelen in het ‘current legislation’ scenario

Olie Nieuwe installaties

Oude installaties

Capaciteit 50-300MW

LSHF

LSHF

Capaciteit 300-500MW

FGD

FGD

Capaciteit >500MW

FGD

FGD

Industriële processen

Stage 1

In RAINS wordt aangenomen dat de zware stookolie in de sector 'Industrieel energiegebruik (IN_OC en IN_BO) een zwavelgehalte van 1% zou hebben in 2010 (85% met een zwavelgehalte van 0,6% en 15% met een zwavelgehalte van 3,5%) en dat de zogenaamde 'medium destillates' (diesel, lichte stookolie) een zwavelgehalte van 0,1% zouden hebben in 2010 (35,5% met een zwavelgehalte van 0,2% en 65,5% met een zwavelgehalte van 0,045%). Tevens wordt in RAINS aangenomen dat 50% van de 'stage 1 control'-maatregelen op procesemissies zou toegepast zijn. De onderstaande tabel (Tabel 8-20) geeft de emissies van SO2 voor België in 2010 ('current legislation scenario') en het emissieniveau na toepassing van alle technisch haalbare emissiereductiemaatregelen. Tabel 8-20: SO2 emissies 2010 voor België en maximaal haalbare emissiereductie

Totaal

Current legislation scenario (kton)

Emissieniveau na maatregelen (kton)

Maximaal reductiepercentage

192,7

75,2

61,0%

Bron: IIASA (1999).

Voor de non-ferro industrie geeft dit het volgende beeld: Tabel 8-21: SO2 emissies (in ton), non-ferro industrie 2010, vóór en na emissiereductiemaatregelen

RAINS

ECOLAS

CLE (*)

CLE-MFR

%-red.

BAU

BAU-MFR

%-red.

Procesemissies (PR_NFME)

20.400

9.250

55%

-

-

-

Stookemissies (IN_OC) (*)

1.250

390

69%

-

-

-

Totale emissies

21.650

9.640

55%

3.020

820

73%

(*) Aangezien geen specifieke berekening gemaakt werd voor de non-ferro industrie in RAINS, werd het aandeel van de non-ferro industrie in de totale industriële stookemissies ingeschat op basis van energieverbruik. Opm.: MFR staat voor ‘Maximum Feasable Reduction’. Voor Ecolas (BAU) werd geen opsplitsing gemaakt tussen stooken procesemissies omdat heel wat ovens direct gestookt zijn. Wat betreft RAINS valt niet uit te maken of onder de stookemissies ook de direct gestookte ovens vallen.

128



Tabel 8-21 toont dat procesemissies52 door de 'non-ferro industrie (PR_NFME)' op basis van het RAINS model voor 2010 kunnen ingeschat worden op 20.400 ton SO2 en op 9.250 ton SO2 na toepassing van alle mogelijke emissiereductiemaatregelen (MFR). Daar in de Belgische RAINS-curve voor SO2 de toegepaste reductiemaatregelen (SO2PR1 en SO2PR2) op de procesemissies (IN_PR) niet verder gedetailleerd zijn, wordt uitgegaan van de aanname dat alle mogelijke emissiereductiemaatregelen voor procesemissies (Tabel 8-22) evenredig worden geïmplementeerd in de verschillende industriële sectoren, waaronder de sector PR_NFME. Wat betreft 'verbrandingemissies' schat het RAINS model voor de sectoren IN_BO en IN-OC de SO2 emissies voor 2010 op 56.600 ton en op 17.700 ton SO2 na toepassing van alle emissiereductiemaatregelen53. Deze SO2-emissies vertegenwoordigen alle industriële verbrandingsprocessen. Uit de energiebalans van België (MEZ, 2002) kunnen we afleiden dat de nonferro industrie slechts een aandeel heeft van 2,2% in het totaal energiegebruik in de industriële sector. Het aandeel van de non-ferro industrie in de totale industriële stookemissies zou dus kunnen geschat worden op 2,2%, wat in Tabel 8-21 berekend werd als een stookemissie van 1.250 ton SO2 in het CLEscenario en 390 ton SO2 na implementatie van emissiereductiemaatregelen (MFR). Ten opzichte van het CLE-scenario uit RAINS, bekomen we een maximaal emissiereductiepercentage van ongeveer 69%. Zoals reeds vermeld bij Tabel 8-21 werd voor deze sectorstudie geen opsplitsing gemaakt tussen stooken procesemissies omwille van het moeilijk toewijzen van direct gestookte ovens. De inschatting van de SO2-emissies 2010 in de non-ferro sector door RAINS is zeer hoog (21.650 ton) ten opzichte van de inschatting in deze studie (3.020 ton). Er zijn verschillende redenen die dit verschil mogelijks kunnen verklaren: ·

Mogelijks zijn de inspanningen van de sector gedurende de laatste en komende jaren op het vlak van emissiereductie onderschat. RAINS werkt voor de procesemissies met een emissiefactor van 34*10-3 ton SO2/ton productie54 (met een ingeschatte productie van 0,8 miljoen ton). Als voor het BAU-scenario een dergelijke emissiefactor berekend wordt (proces + stook) dan komt men tot een veel lager getal: 1,22*10-3 ton SO2/ton productie55.

·

In RAINS-curve is van toepassing op gans België, in 2001 werden 86% van de non-ferro materialen in Vlaanderen geproduceerd (Bron: Agoria)56;

·

Een verschillende afbakening van de sector, de RAINS-sector IN_PR_NMFE is de som van primaire productie van koper, lood en zink, terwijl in deze studie de sector ruimer gedefinieerd is wat als gevolg zou moeten hebben dat de emissies in deze studie hoger zou moeten liggen dan de emissies in IIASA, wat hier helemaal het geval niet is;

52

RAINS vertrekt van een geschat activiteitsniveau in 2010 van 0,8 miljoen ton voor PR_NMFE en een emissiefactor van 34 kg per ton activiteit. Daarvan wordt de emissiereductie van de in 2010 reeds geïmplementeerde maatregelen afgetrokken voor de berekening van het CLE-scenario. 53

Deze emissies worden in RAINS eveneens berekend door een activiteitsniveau (verbruik van verschillende brandstoffen) te vermenigvuldigen met een emissiefactor (per type brandstof), waarna het emissiereductiepotentieel van de in 2010 reeds geïmplementeerd veronderstelde maatregelen afgetrokken wordt. Deze data werden overgenomen uit het '7th interim report to the European Commission, DG-XI, januari 1999'. 54

Proces emissiefactoren worden door Rains gedefinieerd als het verschil tussen: werkelijke emissies per ton productie en de de hypothetische emissie die zou ontstaan enkel door het verbruik van brandstoffen. 55

3.020 ton SO2 in 2010 gedeeld door de totale productie van 2.471.580 ton in 2010. Er kan in deze studie geen emissiefactor ingeschat worden enkel voor primair koper, lood en zink omdat de emissies enkel voor deze productie moeilijk of niet in te schatten is. 56

Die 86% is natuurlijk slechts een indicatie van de verdeling van de emissies tussen Vlaanderen en Wallonië. 129



Het maximaal reductiepercentage ligt in deze sectorstudie (73%) een stuk hoger in vergelijking met dat van de RAINS kostencurve (55%). In deze sectorstudie kunnen de emissies maximaal gereduceerd worden tot 820 ton, voor de RAINS-kostencurve is dat 9.640 ton. In Tabel 8-22 worden de maatregelen die (kunnen) betrekking hebben op de non-ferro industrie uit de Belgische RAINS-curve voor SO2 geplukt en opgelijst in tabelvorm. Tabel 8-22: Emissiereductiemaatregelen m.b.t. IN_PR_NFME en IN_OC uit de RAINS curve voor SO2

Brandstof

RAINS Sector

RAINS cat.

RAINS Eenheids tech-kost nologie ECU/tSO2

Mar(Extra) ginale reductiekost potentiee ECU/tSO2 l kton

(Extra) Brandstof Toepastotale verbruik baarheid kost Mio PJ % ECU

…**

IN_PR

Acl1

SO2PR1

350

350

24,9

8,7

99,6

50

…**

IN_PR

Acl1

SO2PR2

407

550

15,9

11,0

99,6

80

Zware stookolie

IN_OC

Bcl2

IWFGD

366

366

2,0

0,7

18,4

7

Zware stookolie

IN_OC

Bcl1

IWFGD

366

366

2,0

0,7

18,4

7

Steenkool

IN_OC

Acl2

LSCO

384

384

5,6

2,1

25,9

100

Steenkool

IN_OC

Acl1

LSCO

384

384

5,6

2,2

25,9

100

Zware stookolie

IN_OC

Acl1

LSHF

461

461

2,7

1,3

18,4

10

Zware stookolie

IN_OC

Acl2

LSHF

461

461

2,7

1,2

18,4

10

Bruinkool

IN_OC

Bcl1

LINJ

1.195

1.195

0,5

0,5

1,3

100

Bruinkool

IN_OC

Bcl2

LINJ

1.195

1.195

0,5

0,6

1,3

100

Bruinkool

IN_OC

Bcl2

IWFGD

1.272

1.456

0,2

0,3

1,3

90

Bruinkool

IN_OC

Bcl1

IWFGD

1.272

1.456

0,2

0,3

1,3

90

Steenkool

IN_OC

Bcl2

IWFGD

1.040

1.463

7,8

11,3

25,9

90

Steenkool

IN_OC

Bcl1

IWFGD

1.040

1.463

7,8

11,4

25,9

90

Steenkool

IN_OC

Bcl1

LINJ

1.044

2.345

0,4

1,0

25,9

10

Steenkool

IN_OC

Bcl2

LINJ

1.044

2.345

0,4

1,1

25,9

10

Medium fracties*

IN_OC

Acl1

LSMD2

2.429

4.335

0,61

7,4

23,5

35,5

Opm.: De afkortingen worden verduidelijkt in een lijst achteraan deze tekst. * Diesel, lichte stookolie. ** Procesemissies zijn niet afkomstig van de verbranding van brandstoffen.

Hierbij moet opgemerkt worden dat de reductiepotentiëlen, weergegeven in bovenstaande tabel, gelden voor de volledige sector 'Industrie', waarbij de verbrandingsemissies binnen de industrie verenigd worden in de sector 'IN_OC' en de procesemissies in de subsector 'IN_PR'. In de evaluatie van het RAINS model door Vito bleken er echter op het niveau van de RAINS (sub)sectoren belangrijke verschillen te bestaan m.b.t. inschatting van deze SO2. Voor de emissies door 'Industriële stookinstallaties' en 'Andere

130



industriële verbranding' schat Vito de SO2 emissies op 68.998 ton t.o.v. de 57.560 ton door RAINS57. Voor de 'Industriële procesemissies (IN_PR)' schat RAINS een SO2 emissie van 74.690 ton ten opzichte van 32.991 ton door Vito. Uit de RAINS gegevens kunnen de volgende eenheidsreductiekosten afgeleid worden: Tabel 8-23: Eenheidsreductiekosten SO2 voor diverse maatregelen

Type maatregel Laagzwavelige brandstof Ontzwaveling


Type brandstof/ vermogen verbrandingsinstallatie

Eenheidsreductiekost (in EUR/ton SO2)

Zware stookolie (0,6%S)

410

Gas/dieselolie (0,2%S)

1.440


4.330


14.200

Stookolie 1%S (20 MW)

1.500


1.310

Stookolie 1%S (50 0MW)

1.060


765


668


544


442


455


372

Bron: Vito (1999).

De vergelijking RAINS – sectorstudie op het niveau van de maatregelen wordt hieronder gemaakt voor een viertal parameters: ·

Eenheidsreductiekosten: de kost per vermeden kilogram emissie, ervan uitgaande dat er geen voorgaande maatregelen op hetzelfde proces werden toegepast;

·

Reductiepotentieel (in ton): reductiepotentieel van de maatregel op het niveau België of Vlaanderen, alnaargelang RAINS-cijfer of sectorstudie;

·

Technisch rendement: procentueel verschil tussen emissie vóór en na de maatregel;

·

Toepasbaarheid: aandeel van de emissies (vóór emissiereductie) waarop de maatregel van toepassing is t.o.v. het geheel van de emissies (vóór emissiereductie) – op het niveau België of Vlaanderen naargelang RAINS-cijfer of sectorstudie.

Hierbij nog volgende opmerkingen: ·

De eenheidsreductiekosten en het reductiepotentieel zijn van toepassing voor het BAU-scenario (dat het best vergelijkbaar is met het CLE-scenario bij RAINS).

·

Het reductiepotentieel van een maatregel is zowel bij RAINS als in de sectorstudie te interpreteren als een technisch maximaal reductiepotentieel, d.w.z. zonder dat er reeds een afweging heeft

57

Dit cijfer is de som van de SO2 emissies (in kton) voor 'industriële stookinstallaties' en 'andere industriële verbranding'. De data, waarmee Vito de vergelijking maakte, werden overgenomen uit het '6th interim report to the European Commission, DG-XI, oktober 1998'.

131


plaatsgehad op basis van de kosteneffectiviteit toepasbaarheidsgraad geldt dezelfde opmerking. ·


van

de

maatregelen.

Voor

de

Het technisch rendement zou in principe volledig vergelijkbaar moeten zijn in beide studies. Tabel 8-24: Vergelijking emissiereductiemaatregelen SO2 (procesemissies) RAINS versus sectorstudie Ecolas.

Eenheidsreductiekost (in EUR/ton SO2)

RAINS (CLE)

Sectorstudie Ecolas (BAU)

IN_PR/ SO2PR1 IN_PR/ SO2PR2

Pr_Conc ³ 350 mg/Nm³/ Kalkinjectie Pr_Conc ³ 350 mg/Nm³/ Bicarbonaatinjectie Pr_Conc < 350 mg/Nm³/ Bicarbonaatinjectie Dubbel kontakt/ Ca(OH)2 scrubber Enkel kontakt/ Ca(OH)2 scrubber Enkel kontakt/ Dubbel kontakt

350 407

1.118 1.465 1.755 1.536 2.652 4.350

6.800 4.352

271 487 418 923 216 234

50% 70%

50% 90% 90% 80% 73% 79%

100% 80%

18% 18% 15% 38% 10% 10%

Reductiepotentieel (in ton)

Technisch rendement (in %)

Toepasbaarheid (in %)*

* De toepasbaarheid van de maatregelen in deze sectorstudie wordt berekend t.o.v. de totale emissies omdat geen opsplitsing werd gemaakt tussen proces- en stookemissies (zie ook eerder).

In bovenstaande tabel worden de emissiereductiemaatregelen op de SO2 procesemissies in de RAINScurve vergeleken met de maatregelen uit de curve in deze sectorstudie. Het verschil in eenheidsreductiekosten heeft wellicht mede te maken met het feit dat RAINS de reeds geleverde SO2reductie van sector onderschat (onderschatting van het huidig aantal geïmplementeerde maatregelen en het reductiepotentieel van deze maatregelen), dit blijkt ook uit het verschil in de toepasbaarheidsgraad. Aangezien RAINS niet specifieert welke maatregelen in SO2PR1 en SO2PR2 gegroepeerd zitten, kunnen we enkel vaststellen dat de rendementen in deze sectorstudie in de buurt liggen van de rendementen in RAINS. De RAINS-maatregelen op SO2 stookemissies IN_OC/ LSHF (omschakelen naar laagzwavelige stookolie – 0,6%S) en IN_OC LSMD2 (ontzwaveling van gasolie - 0,045%S) werden in de sectorstudie niet toegepast. Omgekeerd werd in de sectorstudie de maatregel ‘overschakelen naar (aard)gas’ wel toegepast, wat niet het geval is bij RAINS. In RAINS wordt ook de maatregel natte rookgasontzwaveling 132



(IWFGD) bekeken wat niet het geval is in deze sectorstudie. Een vergelijking tussen de maatregelen is dus niet mogelijk.

133


8.5.1.2


Kostencurve NOx

RAINS onderscheidt vier brede groepen van NOx emissiereductiemaatregelen: ·

Primaire NOx maatregelen: aanpassingen aan het verbrandingsproces;

·

Secundaire maatregelen: behandeling van verbrandingsgassen;

·

Maatregelen ter controle van proces-emissies;

·

Maatregelen in de transportsector.

Onder de primaire maatregelen horen technieken thuis zoals: Low-NOx branders, brandstof-injectie, gebruik van zuurstof, … Onder de secundaire maatregelen horen technieken als SCR en SNCR thuis. Combinaties van primaire en secundaire maatregelen zijn ook mogelijk. Onder de maatregelen i.v.m. procesemissies worden enkel drie categorieën onderscheiden die werden afgeleid uit verschillende concrete toepassingen in diverse industrieën58. Alle maatregelen worden verder nog opgedeeld in 2 klassen: die met betrekking op de bestaande (vóór 2000) capaciteiten en die met betrekking tot de nieuwe capaciteiten (na 2000, tot 2010). Onderstaande tabel geeft een overzicht van de type maatregelen zoals we die in de RAINS kostencurve terugvinden. Tabel 8-25: Overzicht NOx reductietechnologieën in RAINS

RAINS sector/technologie

Afkorting technologie

Reductiepotentieel (in %)

Aanpassing verbrandingsproces (vaste brandstoffen)

ISFCM

50

Aanpassing verbrandingsproces (olie en gas)

IOGCM

50

Aanpassing verbrandingsproces + SCR (vaste brandstoffen)

ISFCSC

80

Aanpassing verbrandingsproces + SCR (olie en gas)

IOGCSC

80

Aanpassing verbrandingsproces + SNCR (vaste brandstoffen)

ISFCSN

70

Aanpassing verbrandingsproces + SNCR (olie en gas)

IOGCSN

70

Stage 1 control

PRNOX1

40

Stage 2 control

PRNOX2

60

Stage 3 control

PRNOX3

80

Industriële stoomketels en fornuizen:

Proces emissies:

Uit bovenstaande blijkt niet dat een maatregel zoals ‘omschakelen naar een andere brandstof’ is meegenomen in RAINS. Het scenario (Current Legislation) waarvan wordt vertrokken, gaat uit van de Europese richtlijn i.v.m. grote stookinstallaties en van nationale emissiegrenswaarden indien deze strenger zijn. Voor België worden de voorgestelde assumpties in Tabel 8-26 i.v.m. de reeds toegepaste maatregelen aangenomen.

58

Een concrete invulling van de begrippen ‘stage 1, 2, 3’ is er m.a.w. niet; het is een soort ‘gemiddelde’. 134



Tabel 8-26: Veronderstelde maatregelen in het ‘current legislation’ scenario

Nieuwe installaties Olie

Gas

Olie

Gas

CM

CM

CM

CM

Stage 1

Stage 1

Stage 1

Stage 1

Capaciteit > 50MW Industriële processen

Oude installaties

CM= ‘combustion modifications’ of aanpassingen aan het verbrandingsproces

De onderstaande tabel geeft de emissies van NOx voor België in 2010 (current legislation scenario) en het emissieniveau na toepassing van alle technisch haalbare emissiereductiemaatregelen. Tabel 8-27: NOx emissies 2010 voor België en maximaal haalbare emissiereductie




Stationaire bronnen

122,0

58,7

51,9%

Transport

68,6

65,4

5,7%

Totaal

190,6

124,1

34,9%

Bron: IIASA (1999).

Voor de non-ferro industrie geeft dit het beeld zoals voorgesteld in Tabel 8-28. Tabel 8-28: NOx emissies (in ton), non-ferro industrie 2010, vóór en na emissiereductiemaatregelen.

RAINS

ECOLAS

CLE

CLE-MFR

%-red.

BAU

BAU-MFR

%-red.

Procesemissies (PR_NFME)

0

0

-

-

-

-

Stookemissies (IN_OC) (*)

744

238

69%

-

-

-

Totale emissies

744

238

69%

738

603

18%

(*) Aangezien geen specifieke berekening gemaakt werd voor de non-ferro industrie, werd het aandeel van de nonferro industrie in de totale industriële stookemissies ingeschat op basis van energieverbruik. Opm.: MFR staat voor ‘Maximum Feasable Reduction’. Voor Ecolas (BAU) werd geen opsplitsing gemaakt tussen stooken procesemissies omdat heel wat ovens direct gestookt zijn. Toch kan er van uitgegaan worden dat het overgrote deel van de NOX emissies afkomstig zijn van stook.

Procesemissies door de 'non-ferro industrie (PR_NFME)' kunnen op basis van het RAINS model voor 2010 ingeschat worden op 0 ton NOx. Hierbij werd uitgegaan van een activiteitsniveau binnen de non-ferro industrie van 0,8x106 ton/jaar en een emissiefactor van 0 kg per ton activiteit. NOx emissies in de nonferro industrie zijn vooral afkomstig van verbrandingsprocessen, zodat het aandeel van de emissies van NOx in de totale NOx-emissies door industriële processen te klein, zoniet nihil, zal zijn om een vergelijking met deze sector als relevant te beschouwen in deze studie. Analoog aan de inschatting van de SO2-emissies moet ook hier opgemerkt worden dat, bij de berekening van de stookemissies, uitgegaan werd van de door RAINS voorgestelde emissies van 33.800 ton NOx bij

135



'current legislation' scenario en 10.800 ton NOx na toepassing van alle emissiereductiemaatregelen59, die alle industriële verbrandingsprocessen vertegenwoordigen. Dit totaal werd vermenigvuldigd met een aandeel van 2,2% van de non-ferro industrie in het totale energieverbruik in de industriële sector in België (MEZ, 2002). Hierdoor konden de stookemissies van de non-ferro industrie geschat worden op 744 ton NOx in het CLE-scenario en 238 ton NOx na implementatie van reductiemaatregelen (MFR). De initiele emissieniveau's in RAINS en deze studie liggen heel dicht in elkaars buurt (een verschil van 6 ton op een totaal van ongeveer 740 ton), dit in tegenstelling tot de initiële emissieniveau's van SO2 waar ook procesemissies aanwezig zijn. Het maximaal reductiepotentieel ligt in deze studie (18%) wel een heel stuk lager dan dat van de RAINS-curve (69%). Uit de reeds genoemde evaluatie van het RAINS model door Vito bleek dat het RAINS-uitgangspunt met betrekking tot de Belgische NOx emissies in 2010 een stuk verschilde met de naberekeningen door Vito60. Hieronder worden de maatregelen die (kunnen) betrekking hebben op de non-ferro industrie uit de Belgische RAINS-curve voor NOx geplukt en opgelijst in tabelvorm. Tabel 8-29: Emissiereductiemaatregelen m.b.t. IN_PR_NFME en IN_OC uit de RAINS curve voor NOx

Brandstof

RAINS Sector

…**

RAINS technologie

Eenheids -kost ECU/tNOx

(Extra) totale kost Mio ECU

Brandstof verbruik PJ

Toepasbaarheid %

IN_PR

PRNOX1

1.000

1.000

7,4

7,3

36,9

50

…**

IN_PR

PRNOX2

3.000

7.000

7,4

51,6

36,9

100

…**

IN_PR

PRNOX3

5.000

11.000

1,5

81,1

36,9

20

HC1

IN_OC

Acl2

ISFCM

216

216

3,0

0,6

25,9

100

HC1

IN_OC

Acl1

ISFCM

216

216

3,0

0,6

25,9

100

BC1

IN_OC

Acl1

ISFCM

248

248

0,1

0,0

1,3

100

BC1

IN_OC

Acl2

ISFCM

248

248

0,1

0,0

1,3

100

Zware stookolie

IN_OC

Acl2

IOGCM

263

263

1,4

0,4

18,4

86

Zware stookolie

IN_OC

Acl1

IOGCM

263

263

1,4

0,3

18,4

86

Andere vaste brandstof, lage S

IN_OC

Acl2

ISFCM

388

388

0,0

0,1

0,4

100

Andere vaste brandstof,

IN_OC

Acl1

ISFCM

388

388

0,0

0,1

0,4

100

59

RAINS cat.

Mar(Extra) ginale reductiekost potentiee ECU/tNOx l kton

Bron: IIASA (1999).

60

Bron: Vito (1999). Vito vertrok evenwel van de Corinair-gegevens van 1994 i.p.v. 1990 bij RAINS. Voor stationaire bronnen was het door Vito berekende uitgangspunt 155,6 kton NOx, en bedroeg de totale emissie van 220,3 kton NOx. De data, waarmee Vito de vergelijking maakte, werden overgenomen uit het '6th interim report to the European Commission, DG-XI, oktober 1998'. 136


Brandstof

RAINS Sector

RAINS cat.

RAINS technologie

Eenheids -kost ECU/tNOx

MD

IN_OC

Acl1

IOGCM

567

567

Lichte fracties*

IN_OC

Acl1

IOGCM

649

Lichte fracties*

IN_OC

Acl2

IOGCM

Gas

IN_OC

Acl1

Gas

IN_OC

HC1


Mar(Extra) ginale reductiekost potentiee ECU/tNOx l kton

(Extra) totale kost Mio ECU

Brandstof verbruik PJ

Toepasbaarheid %

0,9

0,5

23,5

100

649

0,1

0,1

1,7

100

649

649

0,1

0,0

1,7

100

IOGCM

649

649

2,7

1,7

96,2

79

Acl2

IOGCM

649

649

2,7

1,7

96,2

79

IN_OC

Bcl1

ISFCSN

738

2.043

1,2

2,4

25,9

100

HC1

IN_OC

Bcl2

ISFCSN

738

2.043

1,2

2,4

25,9

100

BC1

IN_OC

Bcl2

ISFCSN

834

2.298

0,1

0,2

1,3

100

BC1

IN_OC

Bcl1

ISFCSN

834

2.298

0,1

0,1

1,3

100

Zware stookolie

IN_OC

Bcl2

IOGCSC

1.296

3.623

0,3

1,7

18,4

80

Zware stookolie

IN_OC

Bcl1

IOGCSC

1.296

3.623

0,3

1,7

18,4

100

Zware stookolie

IN_OC

Bcl2

ISFCSN

964

2.717

0,6

1,7

18,4

100

Zware stookolie

IN_OC

Bcl1

ISFCSN

964

2.717

0,6

1,7

18,4

100

Gas

IN_OC

Bcl2

IOGCSN

1.879

4.954

1,1

6,7

96,2

100

Gas

IN_OC

Bcl1

IOGCSN

1.879

4.954

1,1

6,7

96,2

100

HC1

IN_OC

Bcl2

ISFCSN

1.446

6.404

0,5

3,0

25,9

80

HC1

IN_OC

Bcl1

ISFCSN

1.446

6.404

0,5

3,1

25,9

80

BC1

IN_OC

Bcl1

ISFCSC

1.741

8.089

0,0

0,2

1,3

80

BC1

IN_OC

Bcl2

ISFCSC

1.741

8.089

0,0

0,2

1,3

80

Gas

IN_OC

Bcl1

IOGCSC

3.141

11.976

0,5

6,4

96,2

80

Gas

IN_OC

Bcl2

IOGCSC

3.141

11.976

0,5

6,4

96,2

80

lage S

Opm.: De afkortingen worden verduidelijkt in een lijst achteraan deze tekst. * Gasoline, kerosine, nafta en LPG. ** Procesemissies zijn niet afkomstig van de verbranding van brandstoffen.

In de Belgische RAINS-curve voor NOx zijn de procesemissies (IN_PR) en de daarop toegepaste reductiemaatregelen (PRNOX1, ..2, ..3) niet verder gedetailleerd naar subsector, hoewel dit wel voorzien is in het RAINS-model (zie eerder). Het gaat dus om alle industriële procesemissies in België, vandaar het grote reductiepotentieel (7.400 ton NOx voor PRNOX1 en PRNOX2 en 1.500 ton voor PRNOX3) en de grote totale kost voor elk van de drie categorieën van maatregelen in Tabel 8-29. Dit is verder van geen belang voor de non-ferro sector gezien er enkel stookemissies beschouwd worden.

137



Tabel 8-30: Vergelijking emissiereductiemaatregelen NOX (stookemissies) RAINS versus sectorstudie Ecolas.

Eenheidsreductiekost (in EUR/ton NOx)

RAINS (CLE)

Sectorstudie Ecolas (BAU)

IN_OC/ IOGCM (GAS) IN_OC/ IOGCM (ZWARE STOOKOLIE)

Low-NOx (gas) (Aard)gas + Low-NOx (olie) (Aard)gas + Low-NOx (gemengd)

649 263

3.179 3.940 7.614

Reductiepotentieel (in ton)*

118,8 61,6

11,0 12,6 36,7


50% 50%

42% 80% 58%

Toepasbaarheid (in %)

79% 86%

4% 2% 9%

IN_OC/ IOGCSC (GAS) IN_OC/ IOGCSC (ZWARE STOOKOLIE)

SCR (gas) (Aard)gas + SCR (gemengd)

Eenheidsreductiekost (in euro/ton NOx)

3.141 1.296

22.967 15.208

Reductiepotentieel (in ton)*

22,0 74,8

21,3 65,3


80% 80%

80% 80%

Toepasbaarheid (in %)

80% 80%

4% 11%

* Het reductiepotentieel voor de sector IN_OC toegepast op de non-ferro sector wordt hier berekend door het reductiepotentieel van klasse 1 en 2 op te tellen en te vermenigvuldigen met het aandeel van de non-ferro industrie in het totaal industrieel energiegebruik (=2,2%).

De vergelijking is opgesplitst in ‘primaire’ en ‘secundaire’ maatregelen (RAINS-terminologie). Wat betreft de primaire maatregelen stellen we vast dat RAINS de overschakeling van vloeibare brandstoffen naar aardgas niet beschouwt. De eenheidsreductiekosten zijn vele malen hoger in de sectorstudie dan bij RAINS. Omwille van reeds hiervoor aangehaald redenen is de vergelijking tussen de studies onderling moeilijk te maken. Het beperkte reductiepotentieel van de maatregelen in de sectorstudie61 geeft een gedeeltelijke verklaring voor de hoge eenheidsreductiekost in vergelijking met RAINS. Het verschil in reductiepotentieel en toepasbaarheid kan verklaard worden doordat RAINS de omschakeling naar Low-NOx branders voor procesbranders in een reducerende omgeving beschouwt, wat niet het geval is in deze studie.

61

Het reductiepotentieel en de toepasbaarheidsgraad van eenzelfde maatregel, toegepast op verschillende types fornuizen mogen opgeteld worden omdat het volledig gescheiden categorieën zijn. 138



Het technisch rendement van de maatregelen in de beide studies liggen in elkaars buurt. De toepasbaarheid van de in de sectorstudie beschouwde maatregelen, zelfs als men de som maakt, ligt ook onder het niveau dat door RAINS ingeschat wordt. Het geheel kan erop wijzen dat de sectorstudie, uitgaande van de gegevens voor 2000, de mogelijkheden voor een verdere invoering van de zogenaamde primaire maatregelen tegen 2010 minder groot inschat omdat ze reeds grotendeels zijn ingevoerd. Wat betreft de secundaire maatregelen stellen we vast dat de toepassing van SNCR in de sectorstudie niet als een emissiereducerende maatregel wordt beschouwd (op technische gronden). De eenheidsreductiekosten zijn opnieuw vele malen hoger in de sectorstudie dan bij RAINS. Het reductiepotentieel van de maatregelen in de beide studies liggen in elkaars buurt. Het technisch rendement in beide studies is gelijk. De toepasbaarheid van de in de sectorstudie beschouwde maatregelen, zelfs als men de som maakt, ligt een heel eind onder het niveau dat door RAINS ingeschat wordt.

139


8.5.1.3


Kostencurve NMVOS

De indeling in sectoren voor VOS is in tegenstelling tot NOx en SO2 veel meer toegespitst op activiteiten dan op type emissies62. Het RAINS model onderscheidt 34 verschillende sectoren voor de stationaire emissiebronnen. De non-ferro industrie wordt echter niet als een aparte sector beschouwd. De procesemissies en verbrandingsemissies van de non-ferro industrie zitten bijgevolg inbegrepen in overkoepelende sectoren. De procesemissies zitten vervat in de sector 'Andere industriële activiteiten' (IND_OTH)63. Het grootste emissieaandeel van deze sector64 wordt echter veroorzaakt door 'Hout en papierpulpproductie' (~50%), 'IJzer- en staalindustrie' (~30%) en 'Asfaltproductie en -gebruik' (~20%), zodat de non-ferro slechts een minimaal aandeel heeft in deze sector. De emissies door verbrandingsprocessen worden, naar analogie met de RAINS structuur voor NOx en SO2, voor alle industriële sectoren samen beschreven in de sectoren 'Verbrandingsprocessen in industriële boilers voor de eigen productie van energie en warmte (IN_BO)' en 'Verbrandingsprocessen in andere industriële ovens (IN_OC)’. Het RAINS model beschouwt geen VOS-emissiereductiemaatregelen voor stationaire verbranding65, waaronder de sectoren IN_BO en IN_OC. Voor wat betreft de procesemissies door 'Andere industriële sectoren (IND_OTH) worden in de RAINS kostencurve voor België twee emissiereductiemaatregelen teruggevonden. Het betreft hier echter 'Omschakeling van cutback bitumen naar asfaltbitumenemulsie (BISUB)' en 'Good housekeeping in de staalindustrie en omschakeling naar asfaltbitumenemulsie (HSE+BISUB)', maatregelen die niet van toepassing zijn voor de non-ferro industrie. Deze emissiereductiemaatregelen worden opgelijst in Tabel 8-31. Tabel 8-31: Emissiereductiemaatregelen m.b.t. IND_OTH uit de RAINS curve voor VOS

RAINS technologie

Marginale kost

(Extra) totale kost

ECU/tVOS

(Extra) reductiepotentieel kton

Efficiëntie

Technische Toepasbaar efficiëntie -heid

Mio ECU

IND_OTH

BISUB

10

1,3

0,01

18

92

20

IND_OTH

HSE+BISUB

40

2,5

0,1

54

68

80

Bron: IIASA, RAINS model.

De onderstaande tabel geeft de emissies van VOS voor België in 2010 (current legislation scenario) en het emissieniveau na toepassing van alle technisch haalbare emissiereductiemaatregelen.

62

Enkel voor procesemissies. De indeling in sectoren voor verbrandingsprocessen is consistent met de structuur gebruikt in de RAINS modules voor NOx en SO2.

63

Alhoewel VOS emissies door de non-ferro industrie kunnen veroorzaakt worden door het gebruik van solventen, werd deze sector in RAINS niet opgenomen binnen de sector IND_OS 'Other industrial use of solvents' (Annex 1)

64

De aandelen van verschillende sectoren in de sector IN_OTH zijn door RAINS aangegeven als gemiddelde cijfers voor verschillende landen en kunnen dus van land tot land verschillende waarden aannemen. 65

Behalve voor huishoudelijke verbrandingsprocessen. 140



Tabel 8-32: VOS emissies 2010 voor België en maximaal haalbare emissiereductie.




171,3

80,1

-53,2%

IN_OC IND_OTH

5,57 6,81

5,57 3,01

0% 56%

Andere bronnen (verkeer)

22,04

22,04

0%

Totaal

193,93

102,1

-47,4%

Stationaire bronnen, waarvan:

Bron: IIASA (1999).

Zoals reeds eerder vermeld, en zoals weergegeven in Tabel 8-32 zijn, in de Belgische RAINS curve voor VOS emissies, de procesemissies en verbrandingsemissies voor de non-ferro industrie niet expliciet weergegeven. De procesemissies maken deel uit van de procesemissies binnen de sector IND_OTH, terwijl de emissies door verbrandingsprocessen binnen de sector IN_OC opgenomen worden. Uit de reeds genoemde evaluatie van het RAINS model door Vito bleek dat het RAINS-uitgangspunt met betrekking tot de Belgische VOS emissies voor stationaire bronnen in 2010 een stuk verschilde met de naberekeningen door Vito66. Voor stationaire bronnen was het door Vito berekende uitgangspunt 207 kton VOS in tegenstelling tot 171,3 kton in het RAINS model.

66

Vito (1999). Vito vertrok evenwel van de Corinair-gegevens van 1994 i.p.v. 1990 bij RAINS. De data, waarmee Vito de vergelijking maakte, werden overgenomen uit het '6th interim report to the European Commission, DG-XI, oktober 1998'.

141



LIJST VAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN 1 maatregel

Deze klasse verondersteld dat type B maatregelen reeds werden geïmplementeerd onder de huidige wetgeving en niet kunnen vervangen worden door andere maatregelen.

2 maatregel

Deze klasse verondersteld dat alle maatregelen kunnen worden geïmplementeerd.

A maatregel

Maatregelen die, eens geïnstalleerd niet kunnen vervangen worden door meer efficiënte maatregelen.

B maatregel

Maatregelen op elk moment kunnen vervangen worden door meer efficiënte maatregelen.

BC1

Brown coal/lignite, high grade

BISUB

Omschakeling van cutback bitumen naar asfaltbitumenemulsie

CON

Sector: Fuel production and conversion

FGD

Flue Gas Desulfurisation

HC1

Hard coal, high quality

HSE+BISUB

Good housekeeping in de staalindustrie en omschakeling naar asfaltbitumenemulsie

IN_BO

Industry - Combustion in boilers

IND_OTH

Andere industriële sectoren

IN_OC

Industry - Other combustion

IN_PR_NFME

Industry – Process emissions – Non ferrous met.

IOGCM

Industrial Boilers and Other Combustion in Industry - Oil and Gas - Combustion Modification. (CM)

IOGCSC

Industrial Boilers and Other Combustion in Industry - Oil and Gas - CM + Selected Catalytic Reduction (SCR)

IOGCSN

Industrial Boilers and Other Combustion in Industry - Oil and Gas - CM + Selected NonCatalytic Reduction (SNCR)

ISFCM

Industrial Boilers and Other Combustion in Industry - Solid Fuels Combustion Modification. (CM)

ISFCSC

Industrial Boilers and Other Combustion in Industry - Solid Fuels - CM + Selected Catalytic Reduction (SCR)

ISFCSN

Industrial Boilers and Other Combustion in Industry - Solid Fuels - CM + Selected NonCatalytic Reduction (SNCR)

IWFGD

Industry - Wet Flue Gas Desufurisation

LINJ

Limestone injection

LSCK

Low sulfur coke

LSCO

Low sulfur coal

LSHF

Low sulfur fuel oil

LSMD1

Low sulfur diesel oil - stage 1 (0,2% S)

LSMD2


LSMD3


LINJ

Limestone injection

MD

Medium distillates (diesel, light fuel oil)

NOC

No control

142



PP

Sector: Power Plants & distr. heat plants

PRNOX1

Process/technology emissions - Stage 1 control for NOX

PRNOX2


PRNOX3


RFGD

Regenerative FGD

SO2PR1

Process emissions - Stage 1 control for SO2

SO2PR2


SO2PR3


WFGD

Wet flue gas desulfurisation (FGD)

143


9 9.1


ECONOMISCHE HAALBAARHEID BRONGEGEVENS

De evaluatie van de economische haalbaarheid van de scenario’s voor emissiereductie maakt gebruik van informatie die werd verzameld in hoofdstuk 4 Socio-economische doorlichting, de jaarrekeningen van de bedrijven, de enquêteresultaten en de berekeningen van de totale kosten per scenario (zie hoofdstuk 8 Kostencurven en scenarioberekeningen). Bepaalde economische parameters zullen daarbij in verband worden gebracht met de berekende jaarlijkse kostprijs van de maatregelen die het mogelijk maken de in de diverse beleidsscenario’s vooropgestelde emissiereductiedoelstellingen te bereiken. De analyse betreft de totale jaarlijkse kosten voor het behalen van emissiereductiedoelstellingen 2010, voor de polluenten SO2 en NOx samen. De analyse houdt enkel rekening met de private kosten en eventuele baten van de voorgestelde maatregelen. De maatschappelijke kosten en baten worden niet in rekening gebracht. Ook wordt geen rekening gehouden met de invloed van een eventuele verandering in de risicopositie van de onderneming: bijvoorbeeld een verminderd risico op bodemvervuiling, gezondheidsrisico’s van werknemers, … Een verminderd risico kan een toekomstige baat voor de onderneming betekenen. De gegevens gebruikt in dit hoofdstuk zijn afkomstig van de jaarrekeningen met uitzondering van de investeringen die afkomstig zijn van de semesteriële investeringsenquête van Agoria.

9.2

EFFECT OP DE RENTABILITEIT

Een goede rentabiliteit is onontbeerlijk voor het voortbestaan van een onderneming op langere termijn. Vandaar dat de economische haalbaarheid van de diverse emissiereductiemaatregelen in de eerste plaats afgewogen wordt aan het effect op de rentabiliteit. In Tabel 9-2 worden de kosten van de berekende combinaties van basisscenario’s en beleidsscenario’s gerelateerd aan het totaal vermogen van de bedrijven binnen de sectorstudie. De netto rentabiliteit van het totaal vermogen kan immers worden berekend als:

netto resultaat na niet kaskosten, voor financiële kosten en voor belastingen totaal vermogen De netto rentabiliteit van het totaal vermogen voor de non-ferro sector wordt in de onderstaande tabel weergegeven voor de periode 1997-2000. Tabel 9-1: Netto rentabiliteit van het het totaal vermogen (in %) voor de non-ferro sector (1997-2000)

1997

1998

1999

2000

5,41

-0,09

2,71

7,19

Bron: jaarrekeningen, Bel First, Bureau van Dijk, 2002

Aangezien de emissiereductiemaatregelen een extra kost vertegenwoordigen kunnen zij beschouwd worden als een vermindering van het netto resultaat en bijgevolg van de gewogen gemiddelde rentabiliteit van de ondernemingen binnen de sectorstudie.

145



Zo blijkt dat de extra kost van de NEC-doelstellingen een daling van 0,01 tot 0,19 procentpunt uitoefent op de gewogen gemiddelde netto rentabiliteit van het totaal vermogen binnen het geheel van bedrijven binnen de sectorstudie. Dit is de kost van de te implementeren maatregelen, gewogen op het totaal vermogen van de bedrijven binnen de sectorstudie (2.924 miljoen euro in 2000). Aangezien het BAUscenario verondersteld wordt meer realistisch te zijn dan het REF-scenario, kan uitgegaan worden van een negatieve impact op de rentabiliteit van 0,02 tot 0,15 procentpunt. Tabel 9-2: Invloed van emissiereductiekost onder verschillende scenario’s op de gewogen gemiddelde rentabiliteit

Basisscenario

Beleidsscenario (sectordoelstelling)

Totale jaarlijkse kost (miljoen EUR)

Effect op netto rentabiliteit totaal vermogen (procentpunten)67

REF

NECindicatief

0,43

0,01%

REF

Buigpunten

5,67

0,19%

BAU/I10%

NECindicatief

0,64

0,02%

BAU/I10%

Buigpunten

4,48

0,15%

BAU/I5%

NECindicatief

0,50

0,02%

BAU/I5%

Buigpunten

3,99

0,14%

9.3

VERHOUDING TOT HET GEMIDDELD JAARLIJKS INVESTERINGSNIVEAU

De totale jaarlijkse kost van de voorgestelde maatregelen kan eveneens in verhouding gezien worden tot de totale jaarlijkse investeringen die de bedrijven binnen de sectorstudie uitvoeren. Investeringen kunnen ofwel rechtstreeks de rentabiliteit van een onderneming verbeteren (door een hogere productiviteit) ofwel onrechtstreeks (door een kwaliteitsverbetering) ofwel leveren ze geen enkele bijdrage aan de rentabiliteit. Milieuinvesteringen behoren meestal tot de laatste 2 categorieën: procesgeïntegreerde milieu-investeringen leveren vaak een beperkte bijdrage aan de rentabiliteit; end-ofpipe milieu-investeringen zijn meestal een loutere kostenfactor. Het totaal investeringsniveau voor alle bedrijven binnen de sectorstudie bedroeg 59 miljoen euro in 2000, de milieu-investeringen bedroegen 5 miljoen euro in 2000 (zie paragraaf 4.3.4). In Tabel 9-3 werd de kost van de verschillende scenario’s gerelateerd aan het totale jaarlijkse investeringsniveau en aan de jaarlijkse milieuinvesteringen.

67

Bron: Bel First, Bureau van Dijk, 2002 146



Tabel 9-3: Verhouding emissiereductiekost per scenario tot totale jaarlijkse investeringen (jaar 2000)

Basisscenario



Verhouding tot de investeringen (procent)

Verhouding tot de milieuinvesteringen (procent)

REF

NECindicatief

0,43

0,73%

8,39%

REF

Buigpunten

5,67

9,59%

110,63%

BAU/I10%

NECindicatief

0,64

1,08%

12,49%

BAU/I10%

Buigpunten

4,48

7,58%

87,41%

BAU/I5%

NECindicatief

0,50

0,85%

9,76%

BAU/I5%

Buigpunten

3,99

6,75%

77,85%

De jaarlijkse emissiereductiekost voor het behalen van de NEC-doelstelling maakt, afhankelijk van het gekozen scenario, 0,73% tot 9,59% uit van het totale investeringsniveau (jaar 2000). Aangezien het BAU-scenario verondersteld wordt meer realistisch te zijn, kan uitgegaan worden van een verhouding van 1% tot 7% t.o.v. het totale jaarlijkse investeringsniveau. De verhouding tot de jaarlijkse milieuinvesteringen onder het BAU-scenario bedraagt 10% tot 87%.

9.4

VERHOUDING TOT DE TOEGEVOEGDE WAARDE

De extra kost van de voorgestelde maatregelen voor het bereiken van de NEC-doelstellingen kan eveneens worden afgewogen aan de totale toegevoegde waarde gerealiseerd door de bedrijven die binnen de afbakening van deze sectorstudie vallen. De toegevoegde waarde is het verschil in waarde tussen de afgewerkte producten en de ingezette grondstoffen en intermediaire goederen, dus hetgeen overblijft voor vergoeding van personeelskosten en afschrijvingen. De totale toegevoegde waarde gerealiseerd door de bedrijven binnen deze sectorstudie bedroeg 737 miljoen euro in 2000. In Tabel 9-4 wordt de totale kost voor het behalen van de NEC-doelstellingen volgens verschillende basisscenario’s uitgedrukt als een percentage van de toegevoegde waarde. Het blijkt dat de jaarlijkse emissiereductiekost voor het behalen van de NEC-doelstellingen, 0,06% tot 0,77% uitmaakt van de totale toegevoegde waarde gerealiseerd door de bedrijven binnen de sectorstudie. Onder het meer realistische BAU-scenario bedraagt de verhouding tot de toegevoegde waarde 0,07% tot 0,61%. Men zou kunnen stellen dat de toegevoegde waarde met dit percentage dient toe te nemen om de gestegen kosten als gevolg van de bijkomende emissiereductie te compenseren.

147



Tabel 9-4: Verhouding emissiereductiekost per scenario tot totale toegevoegde waarde (jaar 2000)

Basisscenario



Verhouding tot de toegevoegde waarde (procent)

REF

NECindicatief

0,43

0,06%

REF

Buigpunten

5,67

0,77%

BAU/I10%

NECindicatief

0,64

0,09%

BAU/I10%

Buigpunten

4,48

0,61%

BAU/I5%

NECindicatief

0,50

0,07%

BAU/I5%

Buigpunten

3,99

0,54%

9.5

EFFECT OP LIQUIDITEIT EN SOLVABILITEIT

De extra kost van emissiereductiemaatregelen hebben enkel een effect op de liquiditeitspositie indien de financiering ervan gebeurt met korte termijn vreemde middelen. Gegeven de gemiddelde levensduur van de maatregelen (15 jaar) is dit een weinig realistische hypothese. Aan de andere kant is er een invloed op de solvabiliteit, zowel indien de financiering met vreemde middelen als indien ze met eigen middelen gebeurt. De totale financieringsbehoefte varieert voor het BAU-scenario, afhankelijk van de gekozen doelstelling, tussen 8 en 67 miljoen euro (zijnde de totale jaarlijkse kost vermenigvuldigd met een gemiddelde afschrijvingstermijn van 15 jaar). Dit betekent maximaal een daling van de solvabiliteitsratio van 1 procentpunt, onder de hypothese dat de volledige financiering met vreemde middelen gebeurt (enkel een invloed op de noemer van de ratio). De gewogen gemiddelde solvabiliteitsratio voor alle bedrijven binnen de scope van de studie bedraagt 43,81% (Bron: jaarrekeningen, Bel First, Bureau van Dijk, 2002).

148


Conclusies

10 CONCLUSIES 10.1

BESPREKING PER POLLUENT

De SO2-emissies zijn tussen 1990 en 2000 met 72% gedaald tot 4.099 ton. De inschatting van de emissies in 2010 bedraagt 3.020 ton wat een verdere daling betekent van 26% t.o.v. het jaar 2000.

SO2 (ton) Restemissie bij maximale reductie

Emissies 1990

2000 REF-scenario

Verschil 1990-2000

2010 BAU-scenario

Verschil 2000-2010

14.852

4.099

-72%

3.020

-26%

REF-scenario BAU-scenario 534

820

In het BAU-scenario kunnen de SO2-emissies met maximaal 2.200 ton (73%) gereduceerd worden tot een restemissie van 820 ton, de totale jaarlijkse kost bij deze reductie bedraagt 3,94 miljoen euro. Deze reductie wordt hoofdzakelijk gerealiseerd door end-of-pipe maatregelen (88%) op proces- en zwavelzuureenheden. De maatregelen op de stookemissies (overschakelen naar (aard)gas) komen als eerste voor in de curve met een reductiepotentieel van 5%. Een wijziging in interestvoet (10% -> 5%) heeft slechts een beperkt effect op de SO2-kostencurve in het BAU-scenario. Dezelfde maatregelen worden geselecteerd in een licht gewijzigde volgorde. De totale kost bij maximale reductie bedraagt hier 3,54 miljoen euro. In het BAU-scenario worden al de NEC-doelstellingen voor SO2 gehaald zonder het toepassen van extra reductiemaatregelen. Net als de SO2-emissies zijn de NOX-emissies tussen 1990 en 2000 serieus gedaald: een daling van 53% tot een emissie van 668 ton. Een lichte stijging (van 11%) wordt verwacht naar het jaar 2010, tot 738 ton.

NOX (ton) Restemissie bij maximale reductie

Emissies 1990

2000 REF-scenario

Verschil 1990-2000

2010 BAU-scenario

Verschil 2000-2010

1.425

668

-53%

738

+11%


603

In het BAU-scenario kunnen de NOX-emissies met maximaal 135 ton (18%) gereduceerd worden tot een restemissie van 603 ton, de totale jaarlijkse kost bij deze reductie bedraagt 1,79 miljoen euro. Deze reductie wordt grotendeels gerealiseerd door end-of-pipe maatregelen (64%). Alle gereduceerde emissies zij stookemissies. Een wijziging in interestvoet (10% -> 5%) heeft slechts een beperkt effect op de NOX-kostencurve in het BAU-scenario. Dezelfde maatregelen worden geselecteerd in een licht gewijzigde volgorde. De totale kost bij maximale reductie bedraagt hier 1,42 miljoen euro. De NEC+ doelstelling voor NOX kan niet gehaald worden in het BAU-scenario, de evenredige doelstelling wordt gehaald zonder het toepassen van extra reductiemaatregelen en de indicatieve NEC doelstelling wordt gehaald aan marginale kost van 15.210 euro/ton en aan een totale kost van 0,64 miljoen euro. Ook de geleide Stof-emissies zijn serieus gedaald tussen 1990 en 2000: een reductie van 89% tot een emissie van 92,3 ton. Een zeer lichte stijging wordt verwacht tussen 2000 en 2010 (1%).

149


Conclusies

Stof - geleide emissies (ton) Restemissie bij maximale reductie

Emissies 1990

2000 REF-scenario

Verschil 1990-2000

2010 BAU-scenario

Verschil 2000-2010

846

92

-89%

93

+1%


34

In het BAU-scenario kunnen de geleide Stof-emissies met maximaal 59 ton (63%) gereduceerd worden tot een restemissie van 34 ton, de totale jaarlijkse kost bij deze reductie bedraagt 11,49 miljoen euro. Deze reductie wordt grotendeels gerealiseerd door end-of-pipe maatregelen (63%) op procesemissies. De maatregelen op de stookemissies (overschakelen naar (aard)gas) komen als eerste voor in de curve met een reductiepotentieel van 37%. Een wijziging in interestvoet (10% -> 5%) heeft geen effect op de keuze en de volgorde van de maatregelen in de Stof-kostencurve in het BAU-scenario. De totale kost bij maximale reductie bedraagt hier 9,98 miljoen euro. Voor Stof zijn er geen NEC-doelstellingen (voorlopig). Ook door Vlaanderen zijn op dit ogenblik nog geen doelstellingen vastgelegd. Voor de niet-geleide Stof-emissies kon geen inschatting gemaakt worden omdat er onvoldoende gegevens beschikbaar zijn. De emissies van de andere polluenten (VOS, PCDD/PCDF, geleide metaal-emissies) worden weergegeven in de onderstaande tabel. Ook deze polluenten kenden een serieuze daling tussen 1990 en 2000. Een verdere daling wordt ingeschat tussen 2000 en 2010, met uitzondering van de VOS-emissies die verwacht worden te stijgen met 24%.

Polluent VOS

ton

PCDD/PCDF

mg TEQ

Metalen (geleid)

ton

1990

2000 REF-scenario

Verschil 1990-2000

2010 BAU-scenario

Verschil 2000-2010

201,2

153,4

-24%

189,7

+24%

22.690,0

3.055,0

-87%

873,8

-71%

99,7

44,2

-56%

43,9

-1%

Voor VOS zijn er geen afzonderlijke NEC-doelstellingen voor de non-ferro sector vastgelegd. Voor dioxines en metalen zijn er geen NEC-doelstellingen maar zijn er wel doelstellingen vastgelegd door Vlaanderen. Voor deze polluenten zijn geen indicatieve verdelingen naar de sectoren vastgelegd. Indien uitgegaan wordt van een gelijke procentuele reductie voor alle sectoren dan kan de doelstelling voor dioxines (2.750 mg TEQ) gehaald worden in het BAU-scenario zonder extra reductiemaatregelen en kan de doelstelling voor metalen (26 ton) in het BAU-scenario net niet gehaald worden. De metaal-emissies kunnen maximaal gereduceerd worden tot 31 ton. Voor de metaal-emissies afkomstig van niet-geleide bronnen werd een inschatting gemaakt. De verhouding van de emissies afkomstig van niet-geleide bronnen tot deze afkomstig van geleide bronnen bedraagt 1 tot 1,5 voor As en Zn, 2 tot 3 voor Cd, 3 tot 4 voor Pb en Sb en 15 voor Cu.

150


10.2

Conclusies

ALGEMENE CONCLUSIES

10.2.1 Optimalisatie over verschillende polluenten De optimalisatie over verschillende polluenten toont aan welke besparingen in emissiereductiekosten kunnen optreden ten opzichte van een optimalisatie per polluent. Uit de kostencurven kan afgeleid worden dat het secundair effect op andere polluenten bij de reductie van SO2, NOX en Stof beperkt is. Enkel bij stookemissies (overschakelen naar (aard)gas) en bij de stoffilters (op metalen) zijn er secundaire effecten. Gezien de secundaire effecten eerder klein zijn, is het kostenvoordeel bij optimalisatie over verschillende polluenten ook eerder klein. Dit wordt weergegeven in onderstaande tabel.

Totale jaarlijkse kost

Besparing door optimalisatie over verschillende polluenten (SO2 en NOX)

Scenario (miljoen EUR)

(miljoen EUR)

(%)

REF/NECindicatief

0,43

0,02

4%

REF/Buigpunten

5,67

0,33

6%

BAU10%/NECindicatief

0,64

0,00

0%

BAU10%/Buigpunten

4,48

0,11

2%

10.2.2 Vergelijking met de IIASA-kostencurve Het Oostenrijks onderzoeksinstituut IIASA heeft een model ontwikkeld (RAINS) dat bepaalt op welke plaats/sector (voor België en 35 andere Europese landen) er hoeveel emissiereducties van VOS, NOx, SO2 en/of NH3 dienen plaats te vinden om op de meest kosteneffectieve wijze vooropgestelde milieudoelstellingen (b.v. voor troposferisch ozon) te behalen. Het RAINS model werkt met dezelfde methodologie (kosteneffectiviteitscurven) als gehanteerd in deze sectorstudie. De vergelijking tussen de kostencurven gebeurde voor de polluenten NOX en SO2. Voor VOS werd de RAINS-kostencurve voor Vlaanderen beschreven, daaruit bleek de toepassing op de non-ferro industrie heel beperkt. In deze sectorstudie werd ook geen kostencurve voor VOS opgesteld. RAINS vertrekt van een veel hoger (6 maal hoger) initieel emissieniveau voor SO2 (in 2010). Diverse redenen kunnen verantwoordelijk zijn voor dit grote verschil: onderschatting van RAINS van de emissiereductie-inspanningen van de sector, de RAINS-curve is van toepassing op gans België, een verschillende sectorafbakening, … Het relatief maximaal reductiepotentieel wordt door RAINS wel een stuk lager ingeschat dan dat in deze sectorstudie (55% t.o.v. 73%). In RAINS zijn de eenheidsreductiekosten van de beschouwde maatregelen op procesemissies een stuk lager (max. 410 euro/ton) dan de eenheidsreductiekosten in deze sectorstudie (min. 1.118 euro/ton). Het verschil kan waarschijnlijk deels verklaard worden doordat RAINS de SO2-reductie van reeds geïmplementeerde maatregelen onderschat. Wat betreft de SO2 stookemissies kan geen vergelijking gemaakt worden tussen de maatregelen omdat RAINS andere maatregelen beschouwt dan in deze sectorstudie. Voor NOX liggen de initiele emissieniveau's (enkel stookemissies) heel dicht in elkaars buurt. Het maximaal reductiepotentieel ligt in deze studie (18%) wel een heel stuk lager dan dat van de RAINScurve (69%). Wat betreft de primaire maatregelen stellen we vast dat RAINS de overschakeling van vloeibare 151


Conclusies

brandstoffen naar aardgas niet beschouwt. De eenheidsreductiekosten zijn vele malen hoger in de sectorstudie (min. 3.179 euro/ton) dan bij RAINS (max. 649 euro/ton). Het beperkte reductiepotentieel van de maatregelen in de sectorstudie geeft een gedeeltelijke verklaring voor de hoge eenheidsreductiekost in vergelijking met RAINS. Het technisch rendement van de maatregelen in de beide studies ligt in elkaars buurt. De toepasbaarheid van de in de sectorstudie beschouwde maatregelen ligt onder het niveau dat door RAINS ingeschat wordt. Het geheel kan erop wijzen dat RAINS de mogelijkheid tot een verdere invoering van de zogenaamde primaire maatregelen tegen 2010 overschat omdat heel wat maatregelen reeds zijn geïmplementeerd. Wat betreft de secundaire maatregelen stellen we vast dat de toepassing van SNCR in de sectorstudie niet als een emissiereducerende maatregel wordt beschouwd (op technische gronden). De eenheidsreductiekosten zijn opnieuw vele malen hoger in de sectorstudie (min. 15.208 euro/ton) dan bij RAINS (max. 3.141 euro/ton). Het reductiepotentieel van de maatregelen in de beide studies ligt in elkaars buurt. Het technisch rendement in beide studies is gelijk. De toepasbaarheid van de in de sectorstudie beschouwde maatregelen, zelfs als men de som maakt, ligt een heel eind onder het niveau dat door RAINS ingeschat wordt. Algemeen moet ook gesteld worden dat de verschillen in eenheidsreductiekosten voor vergelijkbare emissiereductiemaatregelen ook deels te wijten zijn aan verschillen in de gehanteerde afschrijvingstermijnen en de reële discontovoet. Tenslotte moet worden vermeld dat een internationaal inschattingsmodel zoals RAINS op het detailniveau van één bepaalde sector minder accuraat is dan eenzelfde regionale oefening, gezien RAINS meer assumpties dient te maken (top-down) die in een regionale sectorstudie worden onderbouwd door een bevraging (bottom-up). Dit wil niet zeggen dat RAINS op (inter)nationaal of Vlaams niveau geen waarde heeft, gezien het een gelijkwaardige vergelijkingsbasis biedt tussen sectoren en regio's.

10.2.3 Economische haalbaarheid Een uitspraak over de al of niet economische haalbaarheid van de verschillende beleidsscenario’s mag in het kader van deze studie niet verwacht worden gezien de complexiteit van een dergelijke oefening. Er werden berekeningen gemaakt op basis waarvan wat meer genuanceerde conclusies kunnen genomen worden. Indien de maatregelen voor het bereiken van de NEC-doelstellingen voor de verschillende polluenten in het jaar 2000 zouden ingevoerd worden, zou de gewogen gemiddelde rentabiliteit van de non-ferrosector, die in 2000 7,19%68 bedroeg, in het BAU-scenario minimaal met 0,02%-punt en maximaal met 0,15%-punt gedaald zijn. De jaarlijkse emissiereductiekost voor het behalen van de NEC-doelstellingen beloopt, onder het BAUscenario, 1% à 7% van de investeringen van de non-ferro-sector in het jaar 2000. Die investeringen daalden gedurende de periode 1997-2000 van 171 miljoen euro tot 59 miljoen euro. De verhouding tot de jaarlijkse milieu-investeringen (jaar 2000) bedraagt 10% tot 87%. De jaarlijkse emissiereductiekost voor het behalen van de NEC-doelstellingen beloopt, in het BAUscenario, 0,07% tot 0,61% van de toegevoegde waarde van de non-ferro-sector in het jaar 2000. De toegevoegde waarde dient met dit percentage toe te nemen om de gestegen kosten als gevolg van de bijkomende emissiereductie te compenseren.

68

In 1997 en 1999 was de rentabiliteitsratio een stuk lager, respectievelijk 5,41% en 2,71%. In 1998 was de ratio zelfs negatief (-0,09%). 152


Conclusies

De totale financieringsbehoefte, voor het BAU-scenario, varieert tussen 8 en 67 miljoen euro. Op lange termijn gefinancierd met vreemde middelen zou dit de actuele gewogen gemiddelde solvabiliteitsratio in de Vlaamse non-ferro-sector met maximaal 1%-punt doen dalen (deze bedroeg in 2000 43,81%).

153


Literatuurlijst

LITERATUURLIJST Agoria (juni 2002). Conjunctuur in de Agoria sectoren 1ste kwartaal 2002. Agoria Metalen & Materialen (juni 2002). Evolutie van de productie, het verbruik, de prijzen en de voorraden van aluminium, koper, lood en zink. AMINAL, Sectie Lucht (2001). Protocol van het verdrag over grensoverschrijdende luchtverontreiniging ter bestrijding van verzuring, eutrofiëring en ozon in de omgevingslucht en Europese richtlijn nationale emssiemaxima. BARRY, Anthony (mei 1994) A ringside seat at the metal market; Purchasing & Supply Management. Bogaert, G., Callens, A., Devoldere, K., Van Biervliet, K., Le Roy, D., Reyniers, G. & Vereecke, F. (2002). Evaluatie van het reductiepotentieel voor diverse polluentemissies naar het compartiment lucht in een aantal homogene subsectoren van de chemische industrie in Vlaanderen. Eindrapport. Ecolas/Jacobsstudie in opdracht van AMINAL, 458 p. Bogaert, G., Van Biervliet, K., Aelbrecht, P., Lust, A., Vermeire, I., Bogaert, S., Konings, F., Le Roy, D. & Proost, S. (2000). Economische analyse van de emissiegrenswaarden voor luchtverontreiniging door VOS. Finaal rapport. Ecolas/CEM(KUL)- studie in opdracht van AMINAL, 358 p. CASEY, Simon (14 maart 2002). Today's metals, tomorrow's prices; Supply Management. CHASE, Robert (1 december 2000). The aluminium industry and the climate change challenges; Aluminium Today. Coberec (2002). website. Delagaye, L.; Sterckx, D. & De Ridder, D. (2001) Dioxin Reduction at Umicore in Olen; Bruges, 19-20 november 2001, Seminar “Dioxins in the air”, Poster Session Devoldere, K., Van Biervliet, K., Bogaert, G., Le Roy, D., Vandendriessche, N., Florin, P., Reyniers, G., Vereecke, F. & Strobbe, M. (2002). Evaluatie van het reductiepotentieel voor diverse polluentemissies naar het compartiment lucht in de sector van de petroleumraffinaderijen in Vlaanderen. Eindrapport. Ecolas/Europem/Jacobs-studie in opdracht van AMINAL, 289 p. + bijlagen. Emissiejaarverslagen en enquêtes van de individuele bedrijven. ESA/EFMA (2000). Best Available Techniques for Pollution Prevention and Control in the European Sulphuric Acid and Fertilizer Industries: Production of Sulphuric Acid. FIGUEROLA-FERRETTI, Isabel en GILBERT, Christopher L. (februari 2001). Price Variability and Marketing Method in the Non-Ferrous Metals Industry; Working Paper No.431; Queen Mary University of London. IIASA (1999). Cost-effective control of acidification and ground-level ozone. Seventh Interim Report to the European Commission, DG-XI. IIASA, International Institute for Applied System Analysis (2002). Rains (Regional Air Pollution Information and Simulation) online. Webpagina beschikbaar op 08/10/2002. http:// www.iiasa.ac.at/rains/Rains-online.html?sb=8 International Council on Metals and the Environment (ICME) (1996). The recycling of non-ferrous metals. 155


Literatuurlijst

International Lead and Zinc Study Group (2002). The market for Lead, Present and Future Drivers for Change. IPTS (2000). Reference Document on Best Available Techniques in the Non-Ferrous Metal Industries. MCMILLAN, David G. en SPEIGHT, Alan E. H. (november 2001). Non-ferrous metals price volatility: a component analysis; Resources Policy. MEZ, Ministerie van Economische Zaken (2002). Finaal energiegebruik, industrie 1979-2000. Webpagina beschikbaar op 19/06/2002. http://mineco.fgov.be/energy/energy-statistics/statistics_nl_016.htm Schnelle, K.B. en Brown, C.A. (2002). Air Pollution Control Technology Handbook. CRC Press, ISBN 084932-9588-7 STUNDZA, Tom (5 oktober 2000). Why prices won't rise … much; Purchasing, The Economist (9 september 2000). Ringing the Changes. Thijssen, M. (2002). Persoonlijke mededeling over het Neutrec® procédé. Umicore (2001). jaarverslag 2001. Vercaemst, P. (2001). Costing Methodology for BAT purposes. VITO (1999). Analyse van de reductiekosten voor NH3, SO2, NOx en VOS. Eindrapport. Studie uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer. Vito (2001). BBT-studie non-ferro. Vlaamse Gemeenschap (2002). Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007. Vlaamse Milieumaatschappij (2002). Lozingen in de lucht 1980 – 2001. Rapport D/2002/6871/025

156


BIJLAGEN

157

Bijlagen


Bijlage 1: Bedrijfsenquête

159

Bijlagen


Bijlagen

Bijlage 2: Geanonimiseerd overzicht van de emissiesituatie per polluent

161


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de SO2-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Brandstofverbruik

Conc

Vrachten (kg/jaar)

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

SOx

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

171.000

6.480

0,6

648

648

2,9

240

240

Emissiereductiemaatregel

Mouwenfilters Neu & Procedair / Pneumatisch gereinigd / AK dosering voor Neu / Zeoliet dosering voor Procedair

Werkings-

Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

1

Proces

2

Opslag Mouwenfilters Intensiv en BethIntensiv Mechanisch gereinigd

48.300

1.700

5

Proces

Mouwenfilter Intensiv - pneumatisch

69.000

7.800

808.094

694,9

374.000

374.000

7

Proces


63.000

7.800

341.489

3,3

1.600

1.600

10

Proces

Mouwenfilter Bethpuls - pneumatisch

9.960

2.832

233.174

7,1

200

200

13

Proces

Mouwenfilter Beth - pneumatisch

10.320

5.688

42.240

0,0

1

1

15

Proces


10.320

1.344

5.280

0,0

0

0

16

Proces


24.000

3.840

314.640

0,1

5

5

18

Proces


24.000

2.232

175.940

0,0

3

3

20

Proces


13.560

7.080

43.713

0,0

1

1

30

Proces

Naverbranding met warmterecuperatie / Kalk + AKdosering en stoffilter

14.502

4.874

5,0

353

353

31

Stook

18.700

6.852

633.628

5,0

641

641

32

Stook

16.600

6.756

611.321

5,0

561

561

33

Stook

3.640

6.408

334.148

5,0

117

117

34

Stook

5.904

561.100

5,0

35

Stook

6.090

7.596

851.576

5,0

231

231

36

Stook

15.600

7.596

781.479

5,0

593

593

162

17

17


Debiet ID

Type

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

SOx

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³


Vrachten (kg/jaar) Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

37

Stook

15.400

7.596

757.404

5,0

585

585

38

Stook

16.000

7.596

790.014

5,0

608

608

39

Stook

7.540

7.596

163.099

5,0

286

286

40

Stook

999.058

15

15

41

Stook

427.168

6

6

42

Stook

2.256.035

34

34

43

Stook

146.234

2

2

44

Stook

801.651

12

12

45

Stook

1.038.814

16

16

46

Stook

1.021.505

15

15

47

Stook

1.955.114

29

29

48

Stook

1.493.998

22

22

49

Stook

1.353.218

20

20

50

Stook

589.467

9

9

51

Stook

157.457

2

2

52

Stook

512.161

8

8

53

Stook

57.586

1

1

54

Stook

44.331

1

1

55

Stook

607.087

9

9

60

Proces

Mouwenfilter

8.187

80

80

61

Proces

Mouwenfilter

47.402

231

231

62

Proces

7,5

627

627

63

Proces

454,0

276.486

276.486

Koeling + mouwenfilter Lühr

12.100

6.912

70.000

8.700

947.169 163


Debiet ID

Type

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

SOx

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³



Bijschatting

Totaal

64

Proces


69.000

8.700

1.533.914

46

46

65

Proces


66.000

8.700

988.908

30

30

70

Proces

Naverbrander + mouwenfilter Mikro Pul adsorptiefilter

65.000

8.360

17.415

71

Proces

Mouwenfilter Lühr

22.500

5.800

506.019

15

15

72

Proces

Mouwenfilter Lühr

18.500

8.680

86.292

3

3

73

Proces

Mouwenfilter Lühr

89.000

8.400

1.759.699

53

53

74

Proces

Mouwenfilter Beth

35.000

8.700

600.250

18

18

76

Proces

Doekenfilter Intensiv

78.000

8.400

620.496

19

19

77

Stook

4.500

8.400

2.100.688

4,4

166

166

78

Proces

36.600

6.713

1.671.463

5,0

1.229

1.229

79

Proces

2.280

6.713

613.818

5,0

77

77

80

Proces

5.251

4.966

702.229

5,0

130

130

81

Stook

30

30

88

Proces

19,0

1.802

1.802

89

Proces

48,0

1.047

1.047

1.211,0

310.878

310.878

Mouwenfilter met additiefdosering

350,0

1.437.026

190.190

12.400

7.650

2.850

7.650

30.980

8.286

109 Stook

601

1.560

93.756

62,0

58

58

110 Stook

493

4.000

197.200

1,0

2

2

101 Proces

Kalkinjectie + mouwenfilter + AK filter

190.190

Droge EF + scrubber + 2 WESP + demister + WSA

273

113 Proces

(AK + kalk) injectie + mouwenfilterµ

120.113

3.816

10.606.038

159

159

114 Proces

Sorbaliet injectie + mouwenfilter

31.481

5.976

6.227.255

93

93

116 Proces


25.025

5.576

10.062.530

151

151

164


Debiet

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

SOx

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

119 Stook

55.694

7.296

40.469.470

120 Stook

622

7.296

ID

Type


Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

3.907

3.907

251.947

4

4

135 Stook

5.002.686

75

75

136 Stook

118.922

2

2

137 Stook

35.652

1

1

138 Proces

Mouwenfilter

139 Proces

Mouwenfilter

165

Vrachten (kg/jaar)

1.077 24.375

8.784

140 Proces

30.790

142 Proces 143 Proces

22

3.951

21.549

21.549

191,0

40.895

40.895

2.400

100,0

7.390

7.390

3.552

8.784

24,0

749

749

2.708

8.784

90,0

2.141

2.141

149 Proces

Mouwenfilter

7.071

8.000

6,0

339

339

150 Proces

Naverbranding + mouwenfilter

53.980

8.784

73,0

34.614

34.614

152 Hygiëne Mouwenfilter Intensiv

31.967

6.000

3,0

575

575

155 Stook

9.410

8.784

1.280,0

105.802

105.802

26.362

8.784

1,0

232

232

163 Proces

992

3.733

189,0

700

700

164 Proces

746

3.733

395,0

1.100

1.100

165 Proces

885

1.333

512,0

604

604

166 Proces

826

3.733

656,0

2.023

2.023

160 Proces

Mouwenfilter

172 Stook

17.200

7

28

28

173 Stook

585.075

421

1.701

1.701

177 Stook

171.500

5

5

178 Stook

517.450

16

16

165


Debiet ID

Type

Emissiereductiemaatregel Nm³/uur

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

SOx

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

717.050

229

180 Stook


Bijschatting

Totaal

936

936

184 Proces

Mouwenfilter op HG convertor en HG HO

178.416

8.086

23,2

33.441

33.441

185 Proces

Partiële naverbrander + mouwenfilter + naverbrander

60.768

8.086

63,6

31.271

31.271

186 Proces

Scrubber

26.352

8.760

0,4

102

102

187 Proces

Ex filtraat: scrubber / Ex oven: cycloon + venturiscrubber

27.504

8.760

0,3

60

60

188 Proces

WESP

18.036

3.631

1,8

121

121

7.560

3.631

2,1

56

56

189 Stook

68.471

190 Proces

Mouwenfilter

43.956

6.160

0,1

38

38

191 Proces

Mouwenfilter

22.068

5.727

1,0

128

128

195 Proces

Naverbrander + natte scrubber

2.088

1.614

0,6

2

2

9.720

8.544

1,5

126

126

200 Stook

6.458.864

369

201 Proces

Mouwenfilter

222.552

8.400

174,5

326.142

326.142

202 Proces

Mouwenfilter

2.916

181

0,9

1

1

209 Stook

Energierecuperatie

80.028

6.640

180,9

96.144

96.144

210 Hygiëne WESP + Mouwenfilter

121.860

8.784

31,0

33.226

33.226

216 Proces

50.904

7.988

731,0

297.240

297.240

1.080

7.988

0,5

4

4

4.410

7.200

399,0

12.669

12.669

3.331

3.331

Voor: scrubber + EF + demister / Enkel contact / Na: demister


Naverbrander + dubbele koeling + venturi scrubber + AK adsorptie + aerosolscrubber (gekoeld)

2.873.250

486.985

231 Proces

166

7.402

52


Debiet ID

Type


Enkel contact

Vrachten (kg/jaar)

Stookolie

Zware fuel

SOx

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

95.000

7.291

50.000

923,0(1)

8.081 2.000

242 Stook

1.730

243 Stook

Conc

Aardgas

240 Proces

(1)

Brandstofverbruik

uren


Dubbel contact

Werkings-

Bijlagen

3.059,0 1.128.000 624 5.295.000

Gebaseerd op een verdeling over beide bronnen.

167

(1)

Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

639.200

639.200

1.235.800

1.235.800

2

2

24

24

90

90


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de NOX-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Brandstofverbruik

Conc

Vrachten (kg/jaar)

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

NOX

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

171.000

6.480

2,0

2.229

2.229

2,0

168

168



Werkings-

Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

1

Proces

2

Opslag Mouwenfilters Intensiv en BethIntensiv - Mechanisch gereinigd

48.300

1.700

3

Stook

263.900

1

24.870

12,5

3

3

4

Stook

264.222

1

24.827

41,6

11

11

5

Proces


69.000

7.800

808.094

9,6

5.172

5.172

7

Proces


63.000

7.800

341.489

4,4

2.186

2.186

10

Proces


9.960

2.832

233.174

52,9

1.492

1.492

13

Proces


10.320

5.688

42.240

4,6

270

270

15

Proces


10.320

1.344

5.280

2,4

34

34

16

Proces


24.000

3.840

314.640

21,9

2.014

2.014

18

Proces


24.000

2.232

175.940

21,0

1.126

1.126

20

Proces


13.560

7.080

43.713

2,9

280

280

30

Proces


14.503

4.874

43,0

3.040

3.040

31

Stook

18.700

6.852

633.628

5,0

641

641

32

Stook

16.600

6.756

611.321

5,0

561

561

33

Stook

3.640

6.408

334.148

5,0

117

117

34

Stook

5.904

561.100

7,0

168

2.188

2.188


Debiet ID

Type

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

NOX

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³



Bijschatting

Totaal

35

Stook

6.090

7.596

851.576

5,0

231

231

36

Stook

15.600

7.596

781.479

26,0

3.081

3.081

37

Stook

15.400

7.596

757.404

17,0

1.989

1.989

38

Stook

16.000

7.596

790.014

14,0

1.702

1.702

39

Stook

7.540

7.596

163.099

13,0

745

745

40

Stook

999.058

2.797

2.797

41

Stook

427.168

1.196

1.196

42

Stook

2.256.035

6.317

6.317

43

Stook

146.234

410

410

44

Stook

801.651

2.245

2.245

45

Stook

1.038.814

2.909

2.909

46

Stook

1.021.505

2.860

2.860

47

Stook

1.955.114

5.474

5.474

48

Stook

1.493.998

4.183

4.183

49

Stook

1.353.218

3.789

3.789

50

Stook

589.467

1.651

1.651

51

Stook

157.457

441

441

52

Stook

512.161

1.434

1.434

53

Stook

57.586

161

161

54

Stook

44.331

124

124

55

Stook

607.087

1.700

1.700

60

Proces

Mouwenfilter

8.187

400

400

61

Proces

Mouwenfilter

47.402

693

693

169


Debiet ID

Type

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

NOX

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

12.100

6.912


Inventarisatie

Bijschatting

Proces

63

Proces


70.000

8.700

947.169

3.694

3.694

64

Proces


69.000

8.700

1.533.914

5.982

5.982

65

Proces


66.000

8.700

988.908

3.857

3.857

70

Proces


65.000

8.360

17.415

68

68

71

Proces

Mouwenfilter Lühr

22.500

5.800

506.019

1.974

1.974

72

Proces

Mouwenfilter Lühr

18.500

8.680

86.292

337

337

73

Proces

Mouwenfilter Lühr

89.000

8.400

1.759.699

6.863

6.863

74

Proces

Mouwenfilter Beth

35.000

8.700

600.250

2.341

2.341

76

Proces


78.000

8.400

620.496

2.420

2.420

77

Stook

4.500

8.400

2.100.688

140,0

5.292

5.292

78

Proces

36.600

6.713

1.671.463

12,0

2.948

2.948

79

Proces

2.280

6.713

613.818

36,0

551

551

80

Proces

5.251

4.966

702.229

24,5

639

639

81

Stook

3.589

3.589

87

Proces

Mouwenfilter - pneumatische ontstoffing

6.870

7.802

7,2

386

386

88

Proces


12.400

7.650

16,0

1.518

1.518

89

Proces

2.850

7.650

39,0

850

850

90

Hygiëne Afzuiging + filter

29.900

8.107

1,1

267

267

93

Proces


23.100

7.629

7,2

1.269

1.269

Droge EF + scrubber + 2 WESP +

30.980

8.286

19,6

5.031

5.031

101 Proces

1.437.026

273

170

424

Totaal

62


5,1

Vrachten (kg/jaar)

424


Debiet

Bijlagen

Werkings-

Brandstofverbruik

Conc

Vrachten (kg/jaar)

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

NOX

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

109 Stook

601

1.560

93.756

61,0

57

57

110 Stook

493

4.000

197.200

118,0

233

233

840

99

85,0

ID

Type


Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

demister + WSA

112 Stook

0

0

113 Proces


120.113

3.816

10.606.038

65.757

65.757

114 Proces


31.481

5.976

6.227.255

38.609

38.609

116 Proces


25.025

5.576

10.062.530

62.388

62.388

119 Stook

55.694

7.296

40.469.470

81.599

81.599

120 Stook

621

7.296

251.947

504

504

135 Stook

5.002.686

31.017

31.017

136 Stook

118.922

737

737

137 Stook

35.652

221

221

138 Proces

Mouwenfilter

139 Proces

Mouwenfilter

165

1.077 24.375

8.784

140 Proces

30.790


22

3.951

7.219

7.219

68,0

14.560

14.560

2.400

50,0

3.695

3.695

3.552

8.784

148,0

4.618

4.618

2.708

8.784

173,0

4.115

4.115

149 Proces

Mouwenfilter

7.071

8.000

2,0

113

113

150 Proces


53.980

8.784

31,0

14.699

14.699

9.410

8.784

640,0

52.901

52.901

155 Stook 159 Proces

Mouwenfilter

2.528

8.282

13,0

272

272

160 Proces

Mouwenfilter

26.362

8.784

2,0

463

463

992

3.733

249,0

922

922

163 Proces

171


Debiet

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

Vrachten (kg/jaar)

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

NOX

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

164 Proces

746

3.733

224,0

624

624

165 Proces

885

1.333

108,0

127

127

166 Proces

826

3.733

215,0

663

663

167 Proces

34.465

583

4,0

80

80

ID

Type


Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

172 Stook

17.200

7

83

83

173 Stook

585.075

421

3.292

3.292

177 Stook

171.500

669

669

178 Stook

517.450

2.018

2.018

180 Stook

717.050

3.345

3.345

229

184 Proces


178.416

8.086

3,0

4.314

4.314

185 Proces


60.768

8.086

66,2

32.524

32.524

187 Proces


27.504

8.760

1,6

376

376

7.560

3.631

189 Stook

68.471

2,2

267

267

190 Proces

Mouwenfilter

43.956

6.160

0,4

119

119

191 Proces

Mouwenfilter

22.068

5.727

1,1

142

142

195 Proces


2.088

1.614

108,1

364

364

197 Proces

Mouwenfilter

7.956

1.215

0,3

3

3

9.720

8.544

43,6

3.619

3.619

0,4

729

729

108,0

57.406

57.406

23,3

24.909

24.909


Mouwenfilter

222.552

8.400

209 Stook

Energierecuperatie

80.028

6.640

121.860

8.784


6.458.864

2.873.250

172

369

7.402


Debiet ID

Type

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

NOX

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³



Bijschatting

Totaal

214 Proces

2 mouwenfilters in serie

1.440

3.921

6,2

35

35

215 Proces


2.412

3.921

0,6

6

6

217 Proces

Voor: scrubber + EF + demister / Enkel contact / Na: demister

50.580

3.978

52,1

10.481

10.481

1.080

7.988

119,8

1.034

1.034

218 Proces

486.985

52

219 Proces

Scrubber

8.928

6.200

46,2

2.555

2.555

220 Proces

Scrubber

5.940

8.300

5,5

272

272

224 Proces

Scrubber

972

8.300

528,7

4.266

4.266

2.700

2.700

34

34

2.057

2.057

5.315

5.315


2.000

242 Stook

1.730

243 Stook

1.128.000 624 5.295.000

173


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de geleide Stof-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Brandstofverbruik

Conc

Vrachten (kg/jaar)

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

Stof

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

171.000

6.480

0,1

104

104

0,1

10

10



Werkings-

Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

1

Proces

2

Opslag Mouwenfilters Intensiv en BethIntensiv / Mechanisch gereinigd

48.300

1.700

5

Proces


69.000

7.800

808.094

899

899

7

Proces


63.000

7.800

341.489

393

393

10

Proces


9.960

2.832

233.174

63

63

12

Hygiëne Mouwenfilter Bethpuls - pneumatisch

38.460

2.832

509

509

13

Proces


10.320

5.688

42.240

358

358

15

Proces


10.320

1.344

5.280

85

85

16

Proces


24.000

3.840

314.640

94

94

18

Proces


24.000

2.232

175.940

6

6

20

Proces


13.560

7.080

43.713

1.536

1.536

22

Hygiëne Mouwenfilter Bethpuls - pneumatisch

18.000

8.160

50

50

24

Proces

18.520

7.627

1,0

141

141

25

Proces

68.145

6.295

2,0

858

858

26

Proces

21.251

5.878

2,0

250

250

27

Proces

76.363

6.387

1,5

732

732

28

Proces

63.405

7.727

3,5

1.715

1.715

29

Proces

16.493

7.727

3,5

446

446

30

Proces

14.502

4.874

1,5

106

106

Naverbranding met

174


Debiet ID

Type

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

Stof

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³



Bijschatting

Totaal

warmterecuperatie / Kalk + AKdosering en stoffilter 31

Stook

18.700

6.852

633.628

1,0

128

128

32

Stook

16.600

6.756

611.321

1,0

112

112

33

Stook

3.640

6.408

334.148

1,0

23

23

62

Proces

12.100

6.912

6,8

572

572

63

Proces


70.000

8.700

947.169

1,2

731

731

64

Proces


69.000

8.700

1.533.914

1,0

600

600

65

Proces


66.000

8.700

988.908

0,7

402

402

66

Hygiëne Mouwenfilter ITK

48.000

8.700

1,0

418

418

67

Hygiëne Mouwenfilter Lühr

52.000

8.700

0,7

317

317

68


75.800

8.700

0,6

396

396

69

Proces

Mouwenfilter Lühr

40.900

1.814

1,0

74

74

70

Proces


65.000

8.360

17.415

0,4

217

217

71

Proces

Mouwenfilter Lühr

22.500

5.800

506.019

2,1

274

274

72

Proces

Mouwenfilter Lühr

18.500

8.680

86.292

3,2

514

514

73

Proces

Mouwenfilter Lühr

89.000

8.400

1.759.699

0,6

449

449

74

Proces

Mouwenfilter Beth

35.000

8.700

600.250

1,2

365

365

75

Proces

Mouwenfilter Intensiv

58.000

5.800

2,6

875

875

76

Proces


78.000

8.400

620.496

1,3

852

852

78

Proces


36.600

6.713

1.671.463

1,0

246

246

79

Proces

2.280

6.713

613.818

1,0

15

15

175


Debiet ID

Type

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

Stof

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

702.229


80

Proces

5.251

4.966

82

Opslag Mouwenfilter - pneumatische ontstoffing

46.700

83

Proces


84

Proces

85


Bijschatting

Totaal

4,3

112

112

6.714

1,7

533

533

7.570

1.233

0,1

1

1


11.400

3.377

0,1

3

3

Proces


9.480

657

0,4

2

2

86

Proces


15.400

1.233

0,4

7

7

87

Proces


6.870

7.802

0,4

22

22

88

Proces


12.400

7.650

1,0

95

95

89

Proces

2.850

7.650

0,8

16

16

90


29.900

8.107

1,9

461

461

91

Proces


7.670

1.890

1,2

17

17

92

Proces


15.300

2.826

1,2

52

52

93

Proces


23.100

7.629

1,2

212

212

94

Proces

Multicycloon NEU + Mouwenfilter NEU

35.611

3.496

1,6

199

199

95

Proces

Mouwenfilter Air Industries

17.699

1.612

1,4

40

40

96

Proces

Mouwenfilter NEU

10.580

2.984

1,4

43

43

98

Opslag Mouwenfilter Pratt-Daniël

2.999

2.024

0,7

4

4

273

176


Debiet ID

99

Type

100 Proces


102 Proces

Brandstofverbruik

Conc

Vrachten (kg/jaar)

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

Stof

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

5.516

2.024

0,6

7

7

29.342

8.286

0,9

219

219

11.262

8.136

0,4

37

37

1.000

2.555

1,2

3

3

110.026

3.096

0,5

170

170


Opslag Mouwenfilter Dalamatic

Werkings-

Bijlagen

Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

103 Proces

Mouwenfilter Pergande

104 Proces

24 cyclonen + mouwenfilter NEU

105 Proces

Mouwenfilter NEU

9.500

1.032

2,5

25

25

106 Proces

Mouwenfilter Pratt-Daniël

19.480

1.032

0,5

11

11

107 Proces

Mouwenfilter Syprim - Air Industries

18.000

1.256

0,5

11

11

108 Proces

Mouwenfilter Jet Line

11.000

5.214

0,3

14

14

601

1.560

2,0

2

2

1,1

26

26

109 Stook

93.756

111 Proces

Mouwenfilter

28.320

840

113 Proces


120.113

3.816

10.606.038

7,1

3.250

3.250

114 Proces


31.481

5.976

6.227.255

7,1

1.343

1.343

15.910

2.240

18,8

670

670

25.025

5.576

10,9

1.516

1.516

117 Proces

13.050

2.316

0,1

3

3

118 Proces

4.162

7.192

0,5

16

16

119 Stook

55.694

7.296

121 Proces

8.292

4.150

3,8

129

129

122 Proces

3.077

664

0,5

1

1

125 Proces

6.451

6.782

2,5

109

109

126 Proces

3.495

1.150

6,3

25

25



10.062.530

40.469.470

177

165

83

83


Debiet

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

Vrachten (kg/jaar)

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

Stof

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

127 Proces

1.309

1.994

0,4

1

1

129 Proces

7.588

1.922

0,0

0

0

130 Proces

8.805

5.627

0,5

24

24

131 Proces

9.588

5.602

0,7

36

36

132 Opslag

413

8.760

0,1

0

0

133 Opslag

563

8.760

0,5

2

2

134 Opslag

1.029

4.408

1,8

8

8

ID

Type


138 Proces

Mouwenfilter

139 Proces

Mouwenfilter

Inventarisatie

1.077 24.375

8.784

140 Proces

30.790


22

3.951

Bijschatting

539

Totaal

539

3,6

771

771

2.400

0,6

44

44

3.552

8.784

10,0

312

312

2.708

8.784

11,0

262

262

149 Proces

Mouwenfilter

7.071

8.000

3,0

170

170

150 Proces


53.980

8.784

13,0

6.164

6.164

151 Proces

Mouwenfilter

43.327

5.976

16,0

4.143

4.143

152 Hygiëne Mouwenfilter Intensiv

31.967

6.000

0,5

96

96

155 Stook

9.410

8.784

34,0

2.810

2.810

159 Proces

Mouwenfilter

2.528

8.282

8,0

168

168

160 Proces

Mouwenfilter

26.362

8.784

10,0

2.316

2.316

163 Proces

992

3.733

184,0

681

681

164 Proces

746

3.733

559,0

1.557

1.557

165 Proces

885

1.333

1.414,0

1.668

1.668

166 Proces

826

3.733

998,0

3.077

3.077

178


Debiet ID

Type

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

Stof

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

34.465

583


167 Proces

Werkings-

Bijlagen

0,3


Bijschatting

6

Totaal 6

171 Stook

3.950.175

45

11

11

172 Stook

17.200

7

2

2

173 Stook

585.075

421

105

105

174 Stook

623.450

599

143

221

221

176 Stook

1.821.775

22

5.028

2.520

2.520

17

4.123

2.066

2.066

57

57

179 Stook 180 Stook

717.050

229

182 Proces

Wassing

4.536

6.000

0,8

21

21

183 Proces

Mouwenfilter

33.084

1.074

0,4

13

13

184 Proces


178.416

8.086

0,6

794

794

185 Proces


60.768

8.086

1,7

850

850

186 Proces

Scrubber

26.352

8.760

2,4

554

554

187 Proces


27.504

8.760

2,9

704

704

188 Proces

WESP

18.036

3.631

1,6

105

105

190 Proces

Mouwenfilter

43.956

6.160

0,1

33

33

191 Proces

Mouwenfilter

22.068

5.727

0,4

56

56

192 Proces

Mouwenfilter

21.276

5.543

0,3

40

40

193 Proces

Mouwenfilter

15.624

8.019

0,3

41

41

194 Proces

Mouwenfilter

4.608

8.019

0,6

21

21

195 Proces


2.088

1.614

18,2

61

61

179


Debiet ID

Type

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

Stof

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³



Bijschatting

Totaal

196 Proces

Mouwenfilter

1.476

550

1,0

1

1

197 Proces

Mouwenfilter

7.956

1.215

0,1

1

1

198 Proces

Cycloon + venturiscrubber

612

4.464

7,6

21

21

199 Proces

1.260

4.464

0,1

1

1

200 Stook

9.720

8.544

2,8

235

235

6.458.864

369

201 Proces

Mouwenfilter

222.552

8.400

1,2

2.150

2.150

202 Proces

Mouwenfilter

2.916

181

8,2

4

4

203 Proces

Mouwenfilter

12.528

8.400

0,6

64

64

204 Proces

Mouwenfilter

9.252

549

0,2

1

1

205 Proces

Scrubber

1.836

6.000

4,4

48

48

206 Proces

Scrubber

432

2.400

3,4

4

4

207 Proces

Scrubber

108

1.000

0,5

0

0

208 Proces

Partiële collectie + scrubber

62.028

6.640

5,6

2.294

2.294

209 Stook

Energierecuperatie

80.028

6.640

29,2

15.506

15.506


121.860

8.784

5,6

6.016

6.016

211 Proces

Mouwenfilter

18.324

3.562

2,2

143

143

212 Proces

Mouwenfilter

7.308

3.633

1,4

37

37

213 Proces

Mouwenfilter

2.124

1.503

5,1

16

16

214 Proces


1.440

3.921

1,0

6

6

215 Proces


2.412

3.921

2,7

25

25

1.080

7.988

1,4

12

12

218 Proces

2.873.250

486.985

7.402

52

221 Proces

Mouwenfilter

12.276

400

1,2

6

6

223 Proces

Mouwenfilter

16.416

8.300

0,8

115

115

180


Debiet

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

Vrachten (kg/jaar)

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

Stof

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

5.400

8.300

1,6

70

70

226 Opslag Mouwenfilter

7.505

8.400

1,0

63

63


10.095

8.400

1,0

85

85


8.075

8.400

0,1

7

7

230 Proces

Naverbrander + dubbele koeling + venturi scrubber + AK adsorptie + aerosolscrubber (gekoeld)

4.410

7.200

41,6

1.321

1.321

232 Proces

Dubbel contact

95.000

7.291

5,2

3.616

3.616

234 Proces

Enkel contact

50.000

8.081

4,0

1.616

1.616

2

2

186

186

72

72

ID

Type

225 Proces


Scrubber

240 Proces

2.000

242 Stook

1.730

243 Stook

1.128.000 624 5.295.000

181

Inventarisatie

Bijschatting

Totaal


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de VOS-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Werkings-

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

VOS

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³



Bijschatting

Totaal

3

Stook

263.900

1

24.870

15

15

4

Stook

264.222

1

24.827

15

15

5

Proces


69.000

7.800

808.094

242

242

7

Proces


63.000

7.800

341.489

102

102

10

Proces


9.960

2.832

233.174

70

70

13

Proces


10.320

5.688

42.240

13

13

15

Proces


10.320

1.344

5.280

2

2

16

Proces


24.000

3.840

314.640

94

94

18

Proces


24.000

2.232

175.940

53

53

20

Proces


13.560

7.080

43.713

13

13

24

Proces

18.520

7.627

3,5

494

494

25

Proces

68.146

6.295

17,0

7.293

7.293

26

Proces

21.252

5.878

10,0

1.249

1.249

27

Proces

76.363

6.387

2,0

976

976

28

Proces

63.405

7.727

14,5

7.104

7.104

29

Proces

16.493

7.727

3,0

382

382

30

Proces

14.502

4.874

5,8

410

410

31

Stook

18.700

6.852

633.628

380

380

32

Stook

16.600

6.756

611.321

367

367

33

Stook

3.640

6.408

334.148

201

201


182


Debiet ID

Type


Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

VOS

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

5.904

561.100


Bijschatting

Totaal

337

337

34

Stook

35

Stook

6.090

7.596

851.576

10,0

463

463

36

Stook

15.600

7.596

781.479

10,0

1.185

1.185

37

Stook

15.400

7.596

757.404

5,0

585

585

38

Stook

16.000

7.596

790.014

72,0

8.751

8.751

39

Stook

7.540

7.596

163.099

38,0

2.176

2.176

40

Stook

999.058

300

300

41

Stook

427.168

128

128

42

Stook

2.256.035

677

677

43

Stook

146.234

44

44

44

Stook

801.651

241

241

45

Stook

1.038.814

312

312

46

Stook

1.021.505

307

307

47

Stook

1.955.114

587

587

48

Stook

1.493.998

448

448

49

Stook

1.353.218

406

406

50

Stook

589.467

177

177

51

Stook

157.457

47

47

52

Stook

512.161

154

154

53

Stook

57.586

17

17

54

Stook

44.331

13

13

55

Stook

607.087

182

182

56

Proces

14.245

14.245

Gepakte waskolom

94.333

6.240

24,2 183


Debiet ID

Type

Brandstofverbruik

Conc

Vrachten (kg/jaar)

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

VOS

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

117.000

6.240

8,0

5.841

5.841


Gepakte waskolom

Werkings-

Bijlagen

Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

57

Proces

58

Proces

19.000

6.240

20,5

2.431

2.431

59

Proces

167.000

6.240

11,5

11.984

11.984

60

Proces

Mouwenfilter

8.187

125

125

61

Proces

Mouwenfilter

47.402

393

393

62

Proces

480

480

63

Proces

64

12.100

6.912


70.000

8.700

947.169

568

568

Proces


69.000

8.700

1.533.914

920

920

65

Proces


66.000

8.700

988.908

593

593

70

Proces


65.000

8.360

17.415

10

10

71

Proces

Mouwenfilter Lühr

22.500

5.800

506.019

304

304

72

Proces

Mouwenfilter Lühr

18.500

8.680

86.292

52

52

73

Proces

Mouwenfilter Lühr

89.000

8.400

1.759.699

1.056

1.056

74

Proces

Mouwenfilter Beth

35.000

8.700

600.250

360

360

76

Proces


78.000

8.400

620.496

372

372

77

Stook

4.500

8.400

2.100.688

1.260

1.260

78

Proces

36.600

6.713

1.671.463

2,0

491

491

79

Proces

2.280

6.713

613.818

2,0

31

31

80

Proces

5.251

4.966

702.229

4,5

117

117

81

Stook

897

897

82


40

40


5,7

1.437.026 46.700

6.714

0,1

184


Debiet ID

Type

Bijlagen

Werkings-

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

VOS

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³



Bijschatting

Totaal

83

Proces


7.570

1.233

0,0

0

0

84

Proces


11.400

3.377

0,0

2

2

85

Proces


9.480

657

0,5

3

3

86

Proces


15.400

1.233

0,6

11

11

87

Proces


6.870

7.802

0,8

40

40

88

Proces


12.400

7.650

87,2

8.271

8.271

89

Proces

2.850

7.650

0,0

0

0

90


29.900

8.107

0,0

7

7

91

Proces


7.670

1.890

0,0

1

1

92

Proces


15.300

2.826

0,0

1

1

93

Proces


23.100

7.629

0,2

40

40

109 Stook

601

1.560

93.756

56

56

110 Stook

493

4.000

197.200

118

118

840

99

0

0

112 Stook

273

113 Proces

(AK + kalk) injectie + mouwenfilter

120.113

3.816

10.606.038

6.364

6.364

114 Proces


31.481

5.976

6.227.255

3.736

3.736

116 Proces


25.025

5.576

10.062.530

6.038

6.038

55.694

7.296

40.469.470

24.339

24.339

119 Stook

185

165


Debiet ID

Type

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

VOS

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

622

7.296



Bijschatting

Totaal

251.947

151

151

135 Stook

5.002.686

3.002

3.002

136 Stook

118.922

71

71

137 Stook

35.652

21

21

1.077

377

377

3.951

1.395

1.395

120 Stook

138 Proces

Mouwenfilter

139 Proces

Mouwenfilter

24.375

8.784

22

171 Stook

3.950.175

45

2.395

2.395

172 Stook

17.200

7

14

14

173 Stook

585.075

421

583

583

174 Stook

623.450

599

754

754

175 Stook

1.578.500

947

947

176 Stook

1.821.775

2.865

2.865

177 Stook

171.500

103

103

178 Stook

517.450

311

311

1.452

1.452

556

556

41

41

4.078

4.078

4.315

4.315

321

321

179 Stook

17

180 Stook

717.050

189 Stook

7.560

3.631

68.471

200 Stook

9.720

8.544

6.458.864

80.028

6.640

2.873.250

1.080

7.988

486.985

240 Proces

2.000

1.128.000

242 Stook

1.730


243 Stook

22

Energierecuperatie

186

5.028

4.123

229

369 7.402 52

624 5.295.000

143

52

52

90

90

897

897


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de geleide Ni-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Brandstofverbruik

Conc

Vrachten (kg/jaar)

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

Ni

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

171.000

6.480

0,0008

0,842

0,842



Werkings-

Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

1

Proces

2


48.300

1.700

0,0011

0,090

0,090

62

Proces

12.100

6.912

0,0015

0,123

0,123

63

Proces


70.000

8.700

947.169

0,0005

0,305

0,305

64

Proces


69.000

8.700

1.533.914

0,0001

0,060

0,060

65

Proces


66.000

8.700

988.908

0,0001

0,057

0,057

66


48.000

8.700

0,0010

0,418

0,418

67

Hygiëne Mouwenfilter Lühr

52.000

8.700

0,0002

0,090

0,090

68


75.800

8.700

0,0003

0,198

0,198

69

Proces

Mouwenfilter Lühr

40.900

1.814

0,0001

0,007

0,007

71

Proces

Mouwenfilter Lühr

22.500

5.800

506.019

0,0018

0,235

0,235

72

Proces

Mouwenfilter Lühr

18.500

8.680

86.292

0,0025

0,401

0,401

73

Proces

Mouwenfilter Lühr

89.000

8.400

1.759.699

0,0001

0,075

0,075

74

Proces

Mouwenfilter Beth

35.000

8.700

600.250

0,0003

0,091

0,091

75

Proces


58.000

5.800

0,0016

0,538

0,538

76

Proces


78.000

8.400

0,0001

0,066

0,066

82


46.700

6.714

0,0005

0,157

0,157

83

Proces

7.570

1.233

0,0005

0,005

0,005


620.496

187


Debiet ID

Type

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

Ni

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³



Bijschatting

Totaal

84

Proces


11.400

3.377

0,0005

0,019

0,019

85

Proces


9.480

657

0,0005

0,003

0,003

86

Proces


15.400

1.233

0,0005

0,009

0,009

88

Proces


12.400

7.650

0,0005

0,047

0,047

89

Proces

2.850

7.650

90


29.900

8.107

0,0005

0,121

0,121

91

Proces


7.670

1.890

0,0005

0,007

0,007

92

Proces


15.300

2.826

0,0005

0,022

0,022

94

Proces


35.612

3.496

0,0020

0,249

0,249

100 Proces


29.343

8.286

0,0100

2,431

2,431

104 Proces


110.026

3.096

0,0010

0,341

0,341

108 Proces


11.000

5.214

0,0010

0,057

0,057

114 Proces


31.481

5.976

6.227.255

0,0130

2,500

2,500

55.694

7.296

40.469.470

2,400

2,400


Mouwenfilter

139 Proces

Mouwenfilter

24.375

273

8.784

0,000

165

22

1,502

1,502

1.077

18,963

18,963

3.951

69,652

69,652

171 Stook

3.950.175

45

0,248

0,248

172 Stook

17.200

7

0,037

0,037

173 Stook

585.075

421

2,314

2,314

188


Debiet

Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

Conc

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

Ni

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

174 Stook

623.450

599

176 Stook

1.821.775

ID

Type


179 Stook 180 Stook 200 Stook 209 Stook 218 Proces 242 Stook

Energierecuperatie

Totaal

143

5,813

5,813

22

5.028

88,614

88,614

17

4.123

72,658

72,658

1,258

1,258

0,000

2,028

2,028

0,000

130,279

130,279

0,000

0,286

0,286

3,434

3,434

229 369

8.544

6.458.864

80.028

6.640

2.873.250

1.080

7.988

486.985

1.730

7.402 52 624

189

Inventarisatie

Bijschatting

717.050 9.720

Vrachten (kg/jaar)


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de geleide V-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Brandstofverbruik

Conc

Vrachten (kg/jaar)

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

V

Nm³/uur

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

171.000

6.480

0,0006

0,616

0,616



Werkings-

Inventarisatie

Bijschatting

Totaal

1

Proces

2


48.300

1.700

0,0009

0,077

0,077

62

Proces

12.100

6.912

0,0019

0,156

0,156

89

Proces

2.850

7.650

5,121

5,121

94

Proces


35.612

3.496

0,0020

0,249

0,249

100 Proces


29.343

8.286

0,0010

0,243

0,243

104 Proces


110.026

3.096

0,0390

13,285

13,285

106 Proces

Mouwenfilter Pratt-Daniël

19.481

1.032

0,0100

0,201

0,201

107 Proces

Mouwenfilter Syprim - Air Industries

18.000

1.256

0,0020

0,045

0,045

108 Proces


11.000

5.214

0,0010

0,057

0,057

55.694

7.296

0,0047

1,900

1,900


Mouwenfilter

139 Proces

Mouwenfilter

24.375

273

40.469.470

8.784

165

22

1.077

64,646

64,646

3.951

237,448

237,448

171 Stook

3.950.175

45

0,842

0,842

172 Stook

17.200

7

0,127

0,127

173 Stook

585.075

421

7,868

7,868

174 Stook

623.450

599

143

19,786

19,786

176 Stook

1.821.775

22

5.028

302,093

302,093

190


Debiet ID

Type


Werkings-

Bijlagen

Brandstofverbruik

uren

Aardgas

Stookolie

Zware fuel

V

uur/jaar

Nm³/jaar

ton/jaar

ton/jaar

mg/Nm³

17

4.123

179 Stook 180 Stook 200 Stook 209 Stook 218 Proces 242 Stook

Energierecuperatie

Conc


Bijschatting

Totaal

247,698

247,698

717.050

229

4,276

4,276

369

6,896

6,896

444,134

444,134

52

0,973

0,973

624

11,675

11,675

9.720

8.544

6.458.864

80.028

6.640

2.873.250

1.080

7.988

486.985

1.730

191

7.402


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de dioxine-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Werkings-

Conc

uren

Dioxine

Nm³/uur

uur/jaar

ng/Nm³

mg/jaar


Vracht

1

Proces


171.000

6.480

0,036

40,000

5

Proces


69.000

7.800

0,037

19,913

7

Proces


63.000

7.800

0,000

0,123

13

Proces


10.320

5.688

0,001

0,059

15

Proces


10.320

1.344

0,001

0,014

16

Proces


24.000

3.840

0,001

0,092

18

Proces


24.000

2.232

0,001

0,054

20

Proces

Mouwenfilter Bethpuls pneumatisch

13.560

7.080

0,001

0,096

24

Proces

18.520

7.627

0,001

0,141

25

Proces

68.145

6.295

0,010

4,290

26

Proces

21.251

5.878

0,010

1,249

27

Proces

76.363

6.387

0,010

4,877

28

Proces

63.405

7.727

0,020

9,799

60

Proces

62

Proces

63

Proces

64

Mouwenfilter

8.187

1,748

12.100

6.912

0,000

0,017


70.000

8.700

1,400

852,600

Proces


69.000

8.700

0,100

60,030

65

Proces


66.000

8.700

0,060

34,452

70

Proces


65.000

8.360

1,800

978,120

76

Proces


78.000

8.400

0,010

6,552

78

Proces


36.600

6.713

0,050

12,285

87

Proces


6.870

7.802

0,007

0,375

88

Proces


12.400

7.650

0,004

0,379

113 Proces


120.113

3.816

0,759

347,889

114 Proces


31.481

5.976

0,030

5,569

116 Proces


25.025

5.576

4,000

558,158

123 Proces

AK dosering voor laatste scrubber

6.154

6.154

0,426

16,133

124 Proces

Katalytische dioxineverwijdering

6.204

6.204

0,466

17,936

139 Proces

Mouwenfilter

24.375

8.784

0,123

140 Proces

30.790

2.400

0,007

142 Proces

3.552

8.784

0,050

143 Proces

2.708

8.784

0,042

192


Debiet ID

Type

Bijlagen

Werkings-

Conc

uren

Dioxine

Nm³/uur

uur/jaar

ng/Nm³


Vracht mg/jaar

149 Proces

Mouwenfilter

7.071

8.000

0,015

150 Proces


53.980

8.784

0,555

151 Proces

Mouwenfilter

43.327

5.976

0,373

152 Hygiëne


31.967

6.000

0,015

159 Proces

Mouwenfilter

2.528

8.282

0,015

160 Proces

Mouwenfilter

26.362

8.784

0,208

163 Proces

992

3.733

0,061

164 Proces

746

3.733

0,140

165 Proces

885

1.333

0,150

166 Proces

826

3.733

0,277

167 Proces

34.465

583

0,001

181 Bedrijf

80,000

193


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de geleide As-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Werkings-

Conc

uren

As

Nm³/uur

uur/jaar

mg/Nm³

kg/jaar


Vracht

1

Proces


171.000

6.480

0,001

0,927

2

Opslag

Mouwenfilters Intensiv en BethIntensiv / Mechanisch gereinigd

48.300

1.700

0,001

0,077

60

Proces

Mouwenfilter

8.187

0,576

61

Proces

Mouwenfilter

47.402

1,663

62

Proces

63

Proces

64

12.100

6.912

0,008

0,669


70.000

8.700

0,002

1,218

Proces


69.000

8.700

0,001

0,600

65

Proces


66.000

8.700

0,001

0,574

66

Hygiëne

Mouwenfilter ITK

48.000

8.700

0,001

0,418

67

Hygiëne

Mouwenfilter Lühr

52.000

8.700

0,001

0,452

68

Hygiëne

Mouwenfilter ITK

75.800

8.700

0,001

0,659

70

Proces


65.000

8.360

0,001

0,543

71

Proces

Mouwenfilter Lühr

22.500

5.800

0,002

0,261

72

Proces

Mouwenfilter Lühr

18.500

8.680

0,004

0,642

73

Proces

Mouwenfilter Lühr

89.000

8.400

0,002

1,495

74

Proces

Mouwenfilter Beth

35.000

8.700

0,003

0,914

75

Proces


58.000

5.800

0,001

0,336

76

Proces


78.000

8.400

0,002

1,310


120.113

3.816

0,421

193,100

117 Proces

13.050

2.316

0,030

0,900

118 Proces

4.162

7.192

0,408

12,200

113 Proces

184 Proces


178.416

8.086

0,010

14,427

185 Proces


60.768

8.086

0,310

152,325

186 Proces

Scrubber

26.352

8.760

0,020

4,617

187 Proces


27.504

8.760

0,120

28,912

195 Proces


2.088

1.614

0,020

0,067

196 Proces

Mouwenfilter

1.476

550

0,010

0,008

201 Proces

Mouwenfilter

222.552

8.400

0,050

93,472

202 Proces

Mouwenfilter

2.916

181

0,440

0,232

208 Proces


62.028

6.640

0,040

16,475

210 Hygiëne

WESP + Mouwenfilter

121.860

8.784

0,040

42,817

194


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de geleide Cd-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Werkings-

Conc

uren

Cd

Nm³/uur

uur/jaar

mg/Nm³

kg/jaar


Vracht

1

Proces


171.000

6.480

0,001

0,927

2

Opslag


48.300

1.700

0,001

0,077

60

Proces

Mouwenfilter

8.187

0,168

61

Proces

Mouwenfilter

47.402

0,370

62

Proces

63

Proces

64

12.100

6.912

0,009

0,750


70.000

8.700

0,003

1,827

Proces


69.000

8.700

0,001

0,600

65

Proces


66.000

8.700

0,003

1,723

66

Hygiëne

Mouwenfilter ITK

48.000

8.700

0,001

0,418

67

Hygiëne

Mouwenfilter Lühr

52.000

8.700

0,001

0,452

71

Proces

Mouwenfilter Lühr

22.500

5.800

0,001

0,131

72

Proces

Mouwenfilter Lühr

18.500

8.680

0,003

0,482

73

Proces

Mouwenfilter Lühr

89.000

8.400

0,002

1,495

74

Proces

Mouwenfilter Beth

35.000

8.700

0,009

2,741

75

Proces


58.000

5.800

0,001

0,336

76

Proces


78.000

8.400

0,001

0,655

78

Proces


36.600

6.713

0,010

2,457

79

Proces

2.280

6.713

0,010

0,153

80

Proces

5.251

4.966

0,005

0,136

82

Opslag


46.700

6.714

0,001

0,157

83

Proces


7.570

1.233

0,001

0,005

84

Proces


11.400

3.377

0,001

0,019

85

Proces


9.480

657

0,001

0,003

86

Proces


15.400

1.233

0,001

0,009

87

Proces


6.870

7.802

0,001

0,027

88

Proces


12.400

7.650

0,001

0,047

90

Hygiëne

Afzuiging + filter

29.900

8.107

0,001

0,242

91

Proces


7.670

1.890

0,001

0,007

195


Debiet ID

Type

Bijlagen

Werkings-

Conc

uren

Cd

Nm³/uur

uur/jaar

mg/Nm³

kg/jaar


Vracht

92

Proces


15.300

2.826

0,001

0,022

93

Proces


23.100

7.629

0,001

0,088

113 Proces


120.113

3.816

0,065

29,800

185 Proces


60.768

8.086

0,030

14,741

186 Proces

Scrubber

26.352

8.760

0,010

2,308

187 Proces


27.504

8.760

0,010

2,409

191 Proces

Mouwenfilter

22.068

5.727

0,010

1,264

195 Proces


2.088

1.614

0,010

0,034

201 Proces

Mouwenfilter

222.552

8.400

0,040

74,777

202 Proces

Mouwenfilter

2.916

181

0,080

0,042

202 Proces

Mouwenfilter

2.916

181

0,080

0,042

203 Proces

Mouwenfilter

12.528

8.400

0,010

1,052

208 Proces


62.028

6.640

0,010

4,119

210 Hygiëne

WESP + Mouwenfilter

121.860

8.784

0,002

1,757

196


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de geleide Cu-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Werkings-

Conc

uren

Cu

Nm³/uur

uur/jaar

mg/Nm³

kg/jaar


Vracht

1

Proces


171.000

6.480

0,001

0,842

2

Opslag


48.300

1.700

0,000

0,039

60

Proces

Mouwenfilter

8.187

0,904

61

Proces

Mouwenfilter

47.402

1,432

62

Proces

63

Proces

66

12.100

6.912

0,001

0,086


70.000

8.700

0,050

30,450

Hygiëne

Mouwenfilter ITK

48.000

8.700

0,050

20,880

67

Hygiëne

Mouwenfilter Lühr

52.000

8.700

0,010

4,524

68

Hygiëne

Mouwenfilter ITK

75.800

8.700

0,010

6,595

69

Proces

Mouwenfilter Lühr

40.900

1.814

0,010

0,742

70

Proces


65.000

8.360

0,010

5,434

71

Proces

Mouwenfilter Lühr

22.500

5.800

0,150

19,575

72

Proces

Mouwenfilter Lühr

18.500

8.680

0,020

3,212

73

Proces

Mouwenfilter Lühr

89.000

8.400

0,020

14,952

74

Proces

Mouwenfilter Beth

35.000

8.700

0,010

3,045

75

Proces


58.000

5.800

0,010

3,364

78

Proces


36.600

6.713

0,010

2,457

79

Proces

2.280

6.713

0,010

0,153

80

Proces

5.251

4.966

0,008

0,220

82

Opslag


46.700

6.714

0,001

0,314

83

Proces


7.570

1.233

0,001

0,005

84

Proces


11.400

3.377

0,001

0,019

85

Proces


9.480

657

0,001

0,003

86

Proces


15.400

1.233

0,001

0,009

87

Proces


6.870

7.802

0,001

0,027

88

Proces


12.400

7.650

0,001

0,095

90

Hygiëne

Afzuiging + filter

29.900

8.107

0,001

0,242

91

Proces


7.670

1.890

0,001

0,014

197


Debiet ID

Type

Bijlagen

Werkings-

Conc

uren

Cu

Nm³/uur

uur/jaar

mg/Nm³

kg/jaar


Vracht

92

Proces


15.300

2.826

0,001

0,043

93

Proces


23.100

7.629

0,001

0,176

113 Proces


120.113

3.816

0,961

440,300

114 Proces


31.481

5.976

0,198

37,300

116 Proces


25.025

5.576

6,749

941,700

13.050

2.316

0,017

0,500


Mouwenfilter

33.084

1.074

0,010

0,355

184 Proces


178.416

8.086

0,002

3,234

186 Proces

Scrubber

26.352

8.760

0,010

2,308

187 Proces


27.504

8.760

0,004

0,876

191 Proces

Mouwenfilter

22.068

5.727

0,020

2,528

194 Proces

Mouwenfilter

4.608

8.019

0,010

0,370

195 Proces


2.088

1.614

0,530

1,786

196 Proces

Mouwenfilter

1.476

550

0,120

0,097

201 Proces

Mouwenfilter

222.552

8.400

0,020

37,389

202 Proces

Mouwenfilter

2.916

181

1,420

0,749

203 Proces

Mouwenfilter

12.528

8.400

0,030

3,157

204 Proces

Mouwenfilter

9.252

549

0,020

0,102

205 Proces

Scrubber

1.836

6.000

0,010

0,110

206 Proces

Scrubber

432

2.400

0,010

0,010

208 Proces


62.028

6.640

0,040

16,475

210 Hygiëne

WESP + Mouwenfilter

121.860

8.784

0,010

10,704

212 Proces

Mouwenfilter

7.308

3.633

0,010

0,265

213 Proces

Mouwenfilter

2.124

1.503

0,100

0,319

198


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de geleide Pb-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Werkings-

Conc

uren

Pb

Nm³/uur

uur/jaar

mg/Nm³

kg/jaar


Vracht

1

Proces


171.000

6.480

0,001

0,927

2

Opslag


48.300

1.700

0,001

0,077

5

Proces


69.000

7.800

6

Proces

7

Proces

8

Proces

7.800

0,031

240,500

9

Proces

7.800

0,026

204,750

10

Proces


9.960

2.832

3,500

12

Hygiëne


38.460

2.832

28,000

60

Proces

Mouwenfilter

8.187

0,800

61

Proces

Mouwenfilter

47.402

3,442

62

Proces

63

Proces

64

7.800 Mouwenfilter Intensiv - pneumatisch

63.000

431,000 0,031

7.800

243,750 90,000

12.100

6.912

0,011

0,914


70.000

8.700

0,057

34,713

Proces


69.000

8.700

0,016

9,605

65

Proces


66.000

8.700

0,066

37,897

66

Hygiëne

Mouwenfilter ITK

48.000

8.700

0,033

13,781

67

Hygiëne

Mouwenfilter Lühr

52.000

8.700

0,010

4,524

68

Hygiëne

Mouwenfilter ITK

75.800

8.700

0,049

32,314

69

Proces

Mouwenfilter Lühr

40.900

1.814

0,001

0,074

70

Proces


65.000

8.360

0,011

5,977

71

Proces

Mouwenfilter Lühr

22.500

5.800

0,026

3,393

72

Proces

Mouwenfilter Lühr

18.500

8.680

0,022

3,533

73

Proces

Mouwenfilter Lühr

89.000

8.400

0,029

21,680

74

Proces

Mouwenfilter Beth

35.000

8.700

0,478

145,551

75

Proces


58.000

5.800

0,033

11,101

76

Proces


78.000

8.400

0,019

12,449

82

Opslag


46.700

6.714

0,014

4,390

83

Proces


7.570

1.233

0,001

0,005

84

Proces


11.400

3.377

0,001

0,019

85

Proces

Mouwenfilter - pneumatische

9.480

657

0,002

0,012

199


Debiet ID

Type

Bijlagen

Werkings-

Conc

uren

Pb

Nm³/uur

uur/jaar

mg/Nm³

kg/jaar


Vracht

ontstoffing 86

Proces


15.400

1.233

0,002

0,038

87

Proces


6.870

7.802

0,002

0,107

88

Proces


12.400

7.650

0,006

0,569

90

Hygiëne

Afzuiging + filter

29.900

8.107

0,015

3,636

91

Proces


7.670

1.890

0,006

0,087

92

Proces


15.300

2.826

0,006

0,259

93

Proces


23.100

7.629

0,007

1,234

94

Proces


35.611

3.496

0,030

3,735

95

Proces

Mouwenfilter Air Industries

17.699

1.612

0,011

0,314

96

Proces

Mouwenfilter NEU

10.580

2.984

0,002

0,063

100 Proces


29.343

8.286

0,001

0,243

104 Proces


110.026

3.096

0,001

0,341

111 Proces

Mouwenfilter

28.320

840

0,195

4,639

113 Proces


120.113

3.816

0,872

399,600

117 Proces

13.050

2.316

0,033

1,000

121 Proces

8.292

4.150

0,831

28,600

183 Proces

Mouwenfilter

33.084

1.074

0,080

2,843

184 Proces


178.416

8.086

0,060

86,560

185 Proces


60.768

8.086

0,320

157,238

186 Proces

Scrubber

26.352

8.760

0,070

16,159

187 Proces


27.504

8.760

0,100

24,094

190 Proces

Mouwenfilter

43.956

6.160

0,010

2,708

191 Proces

Mouwenfilter

22.068

5.727

0,050

6,319

192 Proces

Mouwenfilter

21.276

5.543

0,020

2,359

193 Proces

Mouwenfilter

15.624

8.019

0,010

1,253

194 Proces

Mouwenfilter

4.608

8.019

0,060

2,217

195 Proces


2.088

1.614

3,070

10,346

196 Proces

Mouwenfilter

1.476

550

0,070

0,057

201 Proces

Mouwenfilter

222.552

8.400

0,270

504,748

202 Proces

Mouwenfilter

2.916

181

0,640

0,338

200


Debiet ID

Type

Bijlagen

Werkings-

Conc

uren

Pb

Nm³/uur

uur/jaar

mg/Nm³

kg/jaar


Vracht

203 Proces

Mouwenfilter

12.528

8.400

0,090

9,471

204 Proces

Mouwenfilter

9.252

549

0,050

0,254

205 Proces

Scrubber

1.836

6.000

0,100

1,102

206 Proces

Scrubber

432

2.400

0,060

0,062

207 Proces

Scrubber

108

1.000

0,090

0,010

208 Proces


62.028

6.640

0,990

407,747

210 Hygiëne

WESP + Mouwenfilter

121.860

8.784

2,120

2.269,287

211 Proces

Mouwenfilter

18.324

3.562

0,430

28,066

212 Proces

Mouwenfilter

7.308

3.633

0,120

3,186

213 Proces

Mouwenfilter

2.124

1.503

0,630

2,011

231 Proces

140,000

201


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de geleide Sb-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type

Werkings-

Conc

uren

Sb

Nm³/uur

uur/jaar

mg/Nm³

kg/jaar


Vracht

1

Proces


171.000

6.480

0,001

0,927

2

Opslag


48.300

1.700

0,001

0,077

6

Proces

7.800

0,026

204,750

10

Proces

11

Proces

12

Hygiëne


38.460

2.832

290,000

13

Proces


10.320

5.688

300,000

14

Proces

15

Proces


10.320

1.344

71,000

16

Proces


24.000

3.840

79,000

17

Proces

18

Proces

19

Proces

20

Proces

21

Proces

22

Hygiëne

23

Proces

62

Proces

63

Proces

64


9.960

2.832 2.832

5.688

3.840 Mouwenfilter Intensiv - pneumatisch

24.000

13.560

18.000

0,010

0,010

43,660

59,250

40,000 5,000

0,010

7.080 7.080


0,015

2.232 2.232


36,000

23,250 1.286,000

0,010

73,750 42,000

8.160 7.080

0,025

179,950

12.100

6.912

0,015

1,243


70.000

8.700

0,004

2,436

Proces


69.000

8.700

0,003

1,801

65

Proces


66.000

8.700

0,004

2,297

66

Hygiëne

Mouwenfilter ITK

48.000

8.700

0,002

0,835

67

Hygiëne

Mouwenfilter Lühr

52.000

8.700

0,002

0,905

68

Hygiëne

Mouwenfilter ITK

75.800

8.700

0,002

1,319

70

Proces


65.000

8.360

0,005

2,717

71

Proces

Mouwenfilter Lühr

22.500

5.800

0,002

0,261

72

Proces

Mouwenfilter Lühr

18.500

8.680

0,003

0,482

73

Proces

Mouwenfilter Lühr

89.000

8.400

0,011

8,224

74

Proces

Mouwenfilter Beth

35.000

8.700

0,002

0,609

202


Debiet ID

Type

Bijlagen

Werkings-

Conc

uren

Sb

Nm³/uur

uur/jaar

mg/Nm³

kg/jaar


Vracht

75

Proces


58.000

5.800

0,001

0,336

76

Proces


78.000

8.400

0,003

1,966

183 Proces

Mouwenfilter

33.084

1.074

0,010

0,355

186 Proces

Scrubber

26.352

8.760

0,020

4,617

187 Proces


27.504

8.760

0,080

19,275

191 Proces

Mouwenfilter

22.068

5.727

0,010

1,264

192 Proces

Mouwenfilter

21.276

5.543

0,005

0,554

195 Proces


2.088

1.614

0,050

0,169

196 Proces

Mouwenfilter

1.476

550

0,010

0,008

201 Proces

Mouwenfilter

222.552

8.400

0,010

18,694

202 Proces

Mouwenfilter

2.916

181

0,210

0,111

203 Proces

Mouwenfilter

12.528

8.400

0,008

0,840

204 Proces

Mouwenfilter

9.252

549

0,010

0,051

205 Proces

Scrubber

1.836

6.000

0,010

0,110

208 Proces


62.028

6.640

0,570

234,764

210 Hygiëne

WESP + Mouwenfilter

121.860

8.784

0,020

21,408

211 Proces

Mouwenfilter

18.324

3.562

0,010

0,653

212 Proces

Mouwenfilter

7.308

3.633

0,010

0,265

213 Proces

Mouwenfilter

2.124

1.503

0,010

0,032

214 Proces


1.440

3.921

0,320

1,807

215 Proces


2.412

3.921

0,330

3,121

203


Bijlagen

Tabel: Geanonimiseerd overzicht van de geleide Zn-emissies voor de non-ferro sector (2000)

Debiet ID

Type


Werkings-

Conc

uren

Zn

uur/jaar

mg/Nm³

Vracht kg/jaar

60

Proces

Mouwenfilter

8.187

24,000

61

Proces

Mouwenfilter

47.402

503,580

62

Proces

63

Proces

64

12.100

6.912

0,021

1,748


70.000

8.700

0,042

25,578

Proces


69.000

8.700

0,107

64,232

65

Proces


66.000

8.700

0,123

70,627

66

Hygiëne

Mouwenfilter ITK

48.000

8.700

0,033

13,781

67

Hygiëne

Mouwenfilter Lühr

52.000

8.700

0,048

21,715

68

Hygiëne

Mouwenfilter ITK

75.800

8.700

0,063

41,546

69

Proces

Mouwenfilter Lühr

40.900

1.814

0,046

3,413

70

Proces


65.000

8.360

0,059

32,061

71

Proces

Mouwenfilter Lühr

22.500

5.800

0,062

8,091

72

Proces

Mouwenfilter Lühr

18.500

8.680

0,085

13,649

73

Proces

Mouwenfilter Lühr

89.000

8.400

0,061

45,604

74

Proces

Mouwenfilter Beth

35.000

8.700

0,023

7,004

75

Proces


58.000

5.800

0,143

48,105

76

Proces


78.000

8.400

0,068

44,554

82

Opslag


46.700

6.714

0,880

275,919

83

Proces


7.570

1.233

0,040

0,373

84

Proces


11.400

3.377

0,040

1,540

85

Proces


9.480

657

0,160

0,997

86

Proces


15.400

1.233

0,160

3,038

87

Proces


6.870

7.802

0,038

2,037

88

Proces


12.400

7.650

0,140

13,280

90

Hygiëne

Afzuiging + filter

29.900

8.107

0,360

87,264

91

Proces


7.670

1.890

0,560

8,118

92

Proces


15.300

2.826

0,560

24,213

93

Proces


23.100

7.629

0,110

19,385

Mouwenfilter

24.375

8.784

5,000

1.070,550

139 Proces

204


Debiet

Bijlagen

Werkings-

Conc

uren

Zn

Nm³/uur

uur/jaar

mg/Nm³

kg/jaar

140 Proces

30.790

2.400

0,300

22,169

142 Proces

3.552

8.784

10,000

312,008

143 Proces

2.708

8.784

15,000

356,806

ID

Type


Vracht

149 Proces

Mouwenfilter

7.071

8.000

0,600

33,941

150 Proces


53.980

8.784

12,900

6.116,668

151 Proces

Mouwenfilter

43.327

5.976

6,000

1.553,533

159 Proces

Mouwenfilter

2.528

8.282

4,700

98,403

160 Proces

Mouwenfilter

26.362

8.784

5,000

1.157,819

163 Proces

992

3.733

106,000

392,532

164 Proces

746

3.733

282,000

785,319

165 Proces

885

1.333

1.064,000

1.255,206

166 Proces

826

3.733

694,000

2.139,920

167 Proces

34.465

583

1,030

20,696

184 Proces


178.416

8.086

0,010

14,427

185 Proces


60.768

8.086

0,060

29,482

186 Proces

Scrubber

26.352

8.760

0,004

0,876

187 Proces


27.504

8.760

0,030

7,228

191 Proces

Mouwenfilter

22.068

5.727

0,030

3,792

192 Proces

Mouwenfilter

21.276

5.543

0,040

4,717

195 Proces


2.088

1.614

0,160

0,539

201 Proces

Mouwenfilter

222.552

8.400

0,020

37,389

202 Proces

Mouwenfilter

2.916

181

0,110

0,058

203 Proces

Mouwenfilter

12.528

8.400

0,090

9,471

205 Proces

Scrubber

1.836

6.000

0,140

1,542

206 Proces

Scrubber

432

2.400

2,840

2,945

208 Proces


62.028

6.640

0,070

28,831

210 Hygiëne

WESP + Mouwenfilter

121.860

8.784

0,010

10,704

231 Proces

420,000

235 Proces

Mouwenfilter

23.000

6.660

8,173

1.252,000

236 Proces

Mouwenfilter

47.000

6.400

8,172

2.458,000

237 Proces

300.000

8.520

0,653

1.670,000

238 Proces

428.000

8.608

1,640

6.043,000

42.500

8.400

4,423

1.579,000

239 Proces

Mouwenfilter

205


Bijlage 3: Overzicht van de historische emissiereductiemaatregelen

207

Bijlagen



Jaar

naverbrander in het afzuigsysteem installatie van betere zakkenfilters op diverse processen en hygiënegassen; naverbranding

Bijlagen

Polluent

VOS/ PAK

1990-2000

VOS/ PAK

??

VOS

installatie nieuwe hoogoven met 3 parallelle stoffilterinstallaties en naverbrander op de rookgassen: hogere capaciteit, minder emissies

1992

Stof/ metalen/ VOS/

installatie nieuwe hoogoven met 3 parallelle stoffilterinstallaties en naverbrander op de rookgassen: hogere capaciteit, minder emissies

1992

naverbrandingsinstallatie en zakkenfilter hoogoven

1993

Stof/ metalen/ VOS/ PAK

?

Stof/ metalen/ dioxine

afreinigingsinstallaties op beide koudwalsen

mouwenfilter met additiefdosering

Kosten (EUR)

Voor

Na

ton/jaar

Investering

Werking

380

26

354,00

2.800.000

0,996

1,00

7.500.000

1.000.000

0,478

0,48

0,212

7,79

500.000

15.000

PAK/dioxines Stof/ metalen/ VOS/ PAK/dioxines

afzuiging van procesgassen

Stof/ metalen

filtratie van rookgassen

Stof/ metalen

koelen en ontstoffen van de rookgassen van de TBRC's en de secundaire gassen in doeken filters

Stof/ metalen

opvangen van het filterstof in een gesloten systeem en pneumatisch terug naar de smelter getransporteerd (in het vloeibare slakkenbad)

Reductie

VOS/ PAK/ dioxines 1993

naverbranding

Vracht (ton/jaar)

1990-1991

Stof/ metalen

aansluiten anodenoven D3 op de doekenfilter van slakkenoven 10t1

1992

Stof/ metalen

doekenfilter op oven 10t2 + volledige inkapseling

1993

Stof/ metalen

208

8



Jaar

nieuwe smelter met afzuiging, naverbrander en doekenfilter; de oven is volledig ingekapseld

Bijlagen

Polluent Stof/ metalen

doekenfilter op smeltovens van monsters

1994

Stof/ metalen

milieufilter droog-zeeginstallatie

1995

Stof/ metalen

snelpoort ingang voor wielladers of heftrucks thv de 70T1 oven

1995

Stof/ metalen

bevochtigen van filterstof bij laden

1995

Stof/ metalen

doekenfilter op uitklopstand gieterij

1995

Stof/ metalen

aanpassing afzuighot 70T1

1996

Stof/ metalen

verder dichten nok gieterij

1995

Stof/ metalen

2e doekenfilter voor andere bewerkingen monsters (drogen, breken, malen, ziften, enz,)

1997

Stof/ metalen

snelpoort ingang voor wielladers of heftrucks thv de 70T2 oven

1997

Stof/ metalen

vervangen 90t pot door 20 t pot onder constante afzuiging met doekenfilter + bijkomende afzuigingen voor andere lood-tin potten

1997

Stof/ metalen

afzuigkasten bemonstering voor grotere efficiëntie milieufilter

1998

Stof/ metalen

10 t1 oven op milieufilter geschakeld

1998

Stof/ metalen

inkapselen 70t2 oven

1999

Stof/ metalen

overdekte opslag

1990

Stof/ metalen

1990-1992

Stof/ metalen

sproeiinstallatie op grondstoffenplein en wegen

1994

Stof/ metalen

optimalisatie sproeisysteem

1995

Stof/ metalen

opslag in silo's

209

Vracht (ton/jaar) Voor

Na

Reductie ton/jaar

Kosten (EUR) Investering

Werking



Bijlagen

Jaar

Polluent

constant vegen van wegen met zuig- en veegwagen

1990

Stof/ metalen

aanpassing type filterbroeken lagere emissies

1997

Stof/ metalen

overdekte hal met sproeiinstallatie


Na

Reductie ton/jaar

Stof/ metalen


50.000

hoge druk veegwagen veegt dagelijks de verharde wegen en pleinen

1993

Stof/ metalen

sproeiinstallaties bij niet verdekte opslag van stuivende producten

1992

Stof/ metalen

1980-2000

Stof/ metalen

1995

Stof/ metalen

omschakeling van blaas naar zuigtransporten

1995-2000

Stof/ metalen

sanitaire filter voor diffuse emissies

voor 1990

Stof/ metalen

kuismachine (stofvrij maken productievloer); kuiskampagnes

1998

Stof/ metalen

sproeiinstallaties bij niet verdekte opslag van stuivende producten

1993

Stof/ metalen

dagelijks reinigen verharde wegen en hallen

1993

Stof/ metalen

1998+2000

Stof/ metalen

1997

Stof/ metalen

1990; 1998

Stof/ metalen

1.500.000

aansluiten verpakkingsmachines op silopark

Stof/ metalen

62.000

bijkomende verpakkingsmachines met aansluiting op silopark

Stof/ metalen

165.000

raffinage potten: eop stofreductie bijkomende convertor met nieuwe stoffilter

sanering historische storten bijkomende convertor met nieuwe stoffilter opslag in silo's met afzuiging en filter

gebouwen voor opslag met diverse droge filterinstallaties vervanging ontstoffingsinstallatie FeV

1990-2000

Stof/ metalen

1991

Stof/ metalen

210

Werking

29.901

0,03

0,03

538.000

751.000

154.000



Bijlagen

Vracht (ton/jaar)

Reductie

Kosten (EUR)

Jaar

Polluent

vervanging ontstoffingsinstallatie FeMo

1991

Stof/ metalen

stopzetten productie mangaanlegeringen

1998

Stof/ metalen

vervanging multicyclonen M0-roostoven

1990

Stof/ metalen

26.000

overdekte opslag slakken

1990

Stof/ metalen

823.000

zuig- en veegwagens

1992

Stof/ metalen

1995+1991

Stof/ metalen

overdekte opslag nonferro schroot met afzuiging en filter

1990

overdekte opslag metallische slakken met afzuiging en filter vegen van koer, wegen en bedirjfsgebouw

mouwenfilterinstallatie

Voor

Na

ton/jaar

Werking

676.749

150.000

0 4.582

1.115.000

160.000

Stof/ metalen

350.000

10.000

1990

Stof/ metalen

220.000

26.000

1989

Stof/ metalen

32.000

14.000

12.500.000

900.000

300.000

30.000

besproeiing vd wegen en opslagterreinen

Stof/ metalen

borstelen

Stof/ metalen

behandeling van zeer stoffige producten in bakken en in gesloten gebouwen

Stof/ metalen

opslag van sommige materialen in containers

Stof/ metalen

inrichting opslagterreinen met Uvormige betonnen boxen

Stof/ metalen

8

0,5

7,50

installatie van betere zakkenfilters op diverse processen en hygiënegassen; naverbranding

1993

Stof/ metalen

19,7

17,3

2,40

buiten gebruik stellen droger koperhal

1991

Stof/ metalen

0,4

0

0,40

verdere bouw betonnen opslagboxen, met besproeing

Stof/ metalen

ontruiming ertsenpark bovenfabriek, afdekken met laag gebroken steenpuin

Stof/ metalen

indienstname stoffilter voor 2 zinksmeltovens

Investering

1989

Stof/ metalen

211

30,00



Bijlagen

Jaar

Polluent

indienstname 2 stoffilters voor 2 zinklegeringsovens en 1 al smeltoven

1992

indienstneming zakkenfilter voor zuivering gassen van, wacht- en smeltovens (lühr))

Vracht (ton/jaar) Na

Kosten (EUR)

ton/jaar

Investering

Werking

Stof/ metalen

20,00

750.000

30.000

1991

Stof/ metalen

114,00

500.000

30.000

indienstneming zakkenfilter voor zuivering gassen van, wacht- en smeltovens (deichmann 2)

1999

Stof/ metalen

19,00

420.000

20.000

indienstneming filter LOK

1988

Stof/ metalen

20,00

40.000

15.000

indienstneming filter NEK

1990

Stof/ metalen

20,00

40.000

15.000

indienstneming filter refusoven

1996

Stof/ metalen

30,00

50.000

15.000

stockage fijne sec Zn-grondstoffen in overdekte opslag

?

Stof/ metalen

320.000

stockage Zn-legeringen in overdekte opslag

?

Stof/ metalen

520.000

1997

Stof/ metalen

300.000

grint op braakliggende terreinen en aanplanting bomen, tegen opwaaiing stof

Stof/ metalen

100.000

kuis, zuigwagens 2à3 keer per week

Stof/ metalen

ziftinstallatie in apart gebouw, met eigen afzuiging

Voor

Reductie

125.000

stilleggen oude anodegieterij en walserij; nieuwe andodegieterij met nieuwe zakkenfilters

1990-2000

Stof/ metalen

verbetering gaszuivering oven 1 en 2

1996-1997

Stof/ metalen

zinkomsmelting: stilleggen ovens 2 en 3

1990-2000

Stof/ metalen

zinkomsmelting: stilleggen oven 1

1990-2000

Stof/ metalen

overdekte opslag ertsplein

1990

Stof/ metalen

5.000.000

opslag in silo's met afzuiging en filter

1997

Stof/ metalen

500.000

pneumatisch transport zinkpoeder

Stof/ metalen

1.500.000

transportsystemen: overdekt

Stof/ metalen

212

100.000

70.000



Jaar

Bijlagen

Polluent


Na

Reductie ton/jaar


Werking 150.000

pneumatisch transport

Stof/ metalen

700.000

rode grint op braakliggende terreinen, aanplanting bomen

Stof/ metalen

50.000

kuis- en zuigwagens

Stof/ metalen

125.000

sproeien stort tegen stofvorming

Stof/ metalen

40.000

Nieuwe stoffilter op model NZ8

1997

Stof/ metalen

1

0

1,00

aanpassing filtersysteem op droger carton

1999

Stof/ metalen

1,5

0,01

1,49

aanpassing filtersysteem op droger carton

1999

Stof/ metalen

1,1

0,007

1,09

alle grondstoffen worden aangeleverd in vaten of bigbags en binnen gestockeerd; het grootste deel wordt direct vanuit de verpakking geladen in de oplostorens, zoniet worden ze overgeladen in grotere containers. Dit gebeurt meestal binnen, soms in open lucht. Ontstoppingsfilter Contirod ontstoppingsfilter verticale gietingen ontstoppingsfilter Contimelt ontstoffinginstallatie op alle procesgassen; de vuilvrachten zijn verwaarloosbaar klein stockage van grondstoffen te Antwerpen; aanvoer in gesloten citernes om via pneumatisch transport in een silo op te slaan indienstname van een performante mouwfilter, periodieke vernieuwing mouwen opslag in afgesloten vaten manipulaties van open naar half gesloten systeem

Stof/ metalen

1994

Stof/ metalen

10

0,8

9,20

1997 (1e filter)

Stof/ metalen

10

0,7

9,30

<1986

Stof/ metalen

?

Stof/ metalen

600.000

1996

Stof/ metalen

400.000

1994+2000

Stof/ metalen

1999

Stof/ metalen Stof/ metalen 213

100.000



Jaar

Bijlagen

Polluent

aankoop schrobmachines

Stof/ metalen

stock minimalisatie

Stof/ metalen


Na

Reductie ton/jaar


Werking

nieuwe mouwenfilter

1998

Stof/ metalen

180.000

19.000

overdekte opslag dakgoten

1985

Stof/ metalen

200.000

5.000

installatie aërosolscrubber

1990-2000

Stof

1995

SO2/ Stof/ metalen

Een gedeelte van de bevoorrading in blister gebeurt nu onder de vorm van granulen die een hydrometallurgische weg volgen, waardoor de omlooptijd van de edele metalen sterk ingekort wordt. De emissies in de Contimelt zijn hierdoor gedaald (minder werkingsuren)

1990-2000

SO2/ NOX/ Stof/ metalen /dioxines

nieuwe inductie-oven ter vervanging van oude stookolieovens

1992+1996

SO2/ NOX/ Stof/ metalen

1997 + 1999


19.600.000

2.100.000

stilleggen oude convertor en filterinstallatie

ingebruikname kopersmelter , stilleggen roosting, agglomeratie, hoogoven3, convertoren, elektrische oven, contact1; optimalistaie afzuiging granulatie kopersmelter overschakelen van fuel naar aardgas

2,59

36,19


stop activiteiten roosting-loging-emectrowinning zink, cadmium, hulzen

1992


Umicast 1: een nieuwe installatie voor het insmelten van koper in een elektrische oven en het trekken van zuurstofarme draad; deze installatie geeft geen emissies

1996

SO2/ NOX

1994-2000

SO2/ NOX

omschakeling branders van fuel naar gasgestookt

38,78

214

0

35.000


Bijlagen

Vracht (ton/jaar)

Reductie


Jaar

Polluent

omschakeing van sulfidische grondstoffen naar oxidische: nieuw type ovens en vervangen bestaande

1995-1998

SO2

ontzwavelingseenheid molybdeenroostoven

1991

SO2

11340

200

11.140,00

beperking zwavelgehalte vloeibare brandstof

1994

SO2

126

42

84,00

1990-2000

SO2

beperking zwavelgehalte vloeibare brandstof

1987

SO2

2300

850

1.450,00

gebruik aardgas

1977

SO2

?

SO2

zinkomsmelting: installatie oven 6 (elektrisch) en filterinstallatie: sterke vermindering zinkuitstoot: sterke vermindering stofuitstoot

1997

NOX / Stof/ metalen

aanpassingen in procesvoering: 30% efficiënter op gas en elektriciteit; 30% meer productie met zelfde emissies

1990

NOX / SO2/ Stof/ metalen

vervangen stoomketel (3T/u) door stroomgenerator (0,5T/u)

1991

NOX / SO2

Greenmelt met naverbrander en filterequipment

1997

NOX / SO2/ Stof/ metalen/ VOS/ PAK/ dioxines

zuurstofinjectie in de hoogoven

1992

NOX

1970+2000

NOX

SO2 katalyse - contact 11: Cs katalysator op laatste katalysebed

de met SO2 beladen procesgassen worden gescrubd; beperkte concentraties

omschakeling op aardgasbranders sluiten plant in Burcht; totale besparing aargasverbruik: 376.529 m³/jaar

NOX

nieuwe elektrische flashoven ter vervanging van oude

NOX

215

Voor

Na

ton/jaar


Werking

710.000 17.768.689

3.571.000

5.716 666.701

20

0,085

20,00

0,09

900.000

25.000

500.000

100.000

12.500.000

101.588 1.275.000

450.000



Bijlagen

Vracht (ton/jaar)

Reductie

Kosten (EUR)

Jaar

Polluent

installatie nieuwe branders ketelhuis

1999

NOX

Low-NOx branders

1998

NOX

83

70

13,00

75.000

satamin (injectie fuel)

1997

NOX

200

150

50,00

40.000

Low-NOx branders

1994-2000

NOX

Low-NOx branders

1985

NOX

41.000

0

rookgas-recirculatie met warmtewisselaar

1990

NOX

24.000

5.000

controle op de inhoud van de Cd-inhoud van de hoogovenlading

1994

metalen

plaatsen nieuwe atmosferische koeltoren aan logerij + vernieuwde zinkpoederinstallatie aan logerij

1990-2000

metalen

1.000.000

80.000

dosering van absorbens en bijkomende mouwenfilter

1997-2001

dioxines

0,0000005

0,00000004

679.000

148.000

1999

dioxines

0,00000025

<0,0000001

??

dioxines

0,00002

0,00000025

2.580.000

740.000

1990-2000

dioxine

Voor

Na

ton/jaar

Investering

Werking

oven

injectie van actief kool of gebruik van actieve kool kolommen in de 2 sproeiroostovens R2 en R3 toevoeging van kalkdosering met actieve kool in de drie smeltinstallaties (Contimelt; verticale gietingen en Contirod) actief kool

216

75.000

1,2

0,8

8.000

0,40

0,000020


Bijlagen

Bijlage 4: Overzicht van de geplande emissiereductiemaatregelen

217


Emissiereductiemaatregel nieuwe solvent extractie-eenheid (ontzinking) vervanging stoffilter om de dioxinecaptatie te verbeteren; zelfde type als end of pipe filter op de smeltoven S01

Jaar

Polluent

2002

VOS

Voor

Na

Stof/ metalen/ dioxines 2000-2001

Stof/ metalen

2000

Stof/ metalen

op het traject van stofhal naar installatie zijn bijkomende sproeiers geïnstalleerd

2000-2001

Stof/ metalen

afdekken van de stofbakken

2000-2001

Stof/ metalen

optimalisatie sproeisysteem

Vracht (ton/jaar)

tussen 2000 Stof/ metalen/ en 2010 dioxines

maatregelen voor behandeling voor dioxinehoudende grondstoffen end of pipe filter op smeltoven S01

Bijlagen

ontstoffingsfilter solduurpotten

Stof/ metalen

kopercement wordt onder een afdak gestockeerd

Stof/ metalen

sommige materialen die arseen of cadmium bevatten worden in een overdekte stofhal opgeslagen

2001

Stof/ metalen

verhogen invoerzone hoogoven

2000

Stof/ metalen

aanpassen type broekfilter

2001

Stof/ metalen

?

extra aftap gietblokken en afzuiging: verhogen koelcapaciteit gietblokken en verminderen diffuse emissies

tussen 2000 en 2010

Stof/ metalen

?

bijkomende stoffilterinstallatie: verlagen van secundaire emissies

tussen 2000 en 2010

Stof/ metalen

?

overdekken opslag gevaarlijke en stoffende producten: verlagen secundaire emissies

tussen 2000 en 2010

Stof/ metalen

?

vernieuwen stoffilterinstallatie loodraffinage: verlagen secundaire emissies

tussen 2000 en 2010

Stof/ metalen

?

218

Reductie ton/jaar


Werking



Bijlagen

Vracht (ton/jaar)

Reductie

Kosten (EUR)

Jaar

Polluent

automatisch vulsysteem loodhoogoven: verlagen secundaire emissies

tussen 2000 en 2010

Stof/ metalen

?

automatisering intern transport van bijproducten: verlagen secundaire emissies

tussen 2000 en 2010

Stof/ metalen

?

behandeling intermediare producten via tussen 2000 en 2010 kettingtransporten, zuigtransporten, mobiele gewogen opslagcontainers, silo opslag: verminderen van diffuse emissies en immissies

Stof/ metalen

?

opvang van eindproducten in silo, beperken van intern tussen 2000 en 2010 transport en automatisering via zuigtransporten: verminderen van de diffuse emissies en immissies

Stof/ metalen

?

uitbreiding en overdekking van opslagplaatsen goederen, nieuwe inpakzone en inpakvoorzieningen: verminderen van de diffuse emissies

tussen 2000 en 2010

Stof/ metalen

?

losinstallatie voor big bags

2002

Stof/ metalen

125.000

overdekt lossen vrachtwagens

2003

Stof/ metalen

150.000

transportsystemenen onder konstante afzuiging

2002

Stof/ metalen

75.000

2003-2006

Stof/ metalen

750.000

aankoop zuig-, veegmachine, industriële stofzuiger

tussen 2000 en 2010

Stof/ metalen

verlaging emissie vaste stof hoofdschouw

tussen 2000 en 2010

Stof/ metalen

wekelijks reinigen pleinen en wegen

2000

Stof/ metalen

25.000

dagelijks schoonspuiten pleinen en wegen

2000

Stof/ metalen

20.000

vervanging electrofilter molybdeen roostoven

2001

Stof/ metalen

lossen van vrachtwagens binnen het magazijn grondstoffen

2001

Stof/ metalen

inkapselen van andere delen installatie

219

Voor

Na

ton/jaar

Investering

Werking

375.000

36.000

913.000 ?

173.000



Jaar

Bijlagen

Polluent

verdere bouw van betonnen opslagboxen

Stof/ metalen

ventilatie (en mogelijk filtering) van de volledige productiehal van de loodraffinaderij

Stof/ metalen

installatie van een betere gaszuiveringsinstallatie op de edelmetaalvoorbewerking

Stof/ metalen

verder ontruimen van oude opslagterreinen en afdekken met een laag gebroken steenpuin

Stof/ metalen


Na

Reductie ton/jaar


mouwenfilter op de smeltovens van Pastillen opgestart

2000

Stof/ metalen

indienstneming zakkenfilter Delta Neu

2000

Stof/ metalen

stopzetten activiteiten pastillen

2003

Stof/ metalen

stopzetten activiteit al sulfaat

2001

Stof/ metalen

indienstname van een installatie voor het ledigen van big bags in de afdeling "hydro-verwerking secundaire grondstoffen"

2003

Stof/ metalen

reductie van stofontwikkeling door manutentie/overslag

2003

Stof/ metalen

2000-2001

Stof/ metalen

?

300.000

zakkenfilter en nieuwe branders op smeltovens

2000

Stof/ metalen

?

550.000

losinstallatie voor big bags

2003

Stof/ metalen

?

1.640.000

sluiting cadmiumproductie

2002

Stof/ metalen

de eerste verwerkingseenheid voor granulen zal in 2003 stilgelegd worden, de verwerking zal in Hoboken plaatsvinden

2003

Stof/ metalen

ontstoppingsfilter verticale gietingen, 2e filter

2001

Stof/ metalen

milieu- en gezondheidsinvesteringen en aanpassingen in de sectie Hg-houdende zinkpoeders

220

Werking

550.000

? 0

20.000

?



Bijlagen

Jaar

Polluent

molen oxide- aanpassing filtersysteem

2001

Stof/ metalen

overdekte opslag dakgoten

2000

Stof/ metalen

Overdekte opslag met afzuiging en filter

2003

Stof/ metalen

eind 2001

Stof

overschakelen stoomketelproductie op aardgas

2003

SO2/ NOX

ketelhuis: ketel 2 op aardgas ipv op extra zware fuel (reserveketel 3 blijft op extra zware fuel, ca 5% van de tijd)

2003

SO2/ NOX

kalkinjectie in de rookgassen + continue meting SO2: verminderen SO2 emissies

2002

SO2

De-SOX hoogoven

2002

SO2

tussen 2000 en 2010

SO2

plaatsen van een natte SO2scrubber op contact 11 in de roosterij

2002

SO2

Cs catalyse of alternatief om bij verhoogde productiecapaciteit SO2 uitstoot op het huidig niveau te houden

tussen 2000 en 2010

SO2

vernieuwing branders raffineeroven: lagere emissies, betere verbranding en bescherming van de stoffilters

tussen 2000 en 2010

NOX/ Stof/ metalen

2000

NOX

stileggen verticale oven voor productie kobalt-metaal pastillen

SO2 scrubbing met zuiver ZnO en H202

extra opslagcapaciteit vloeibaar metaal: minder smeltenergie nodig nieuwe branders loodpotten: minder gasverbruik


Na

?

?

74

Reductie ton/jaar


Werking

495.000

10.000

75.000

10.000

4

70

175.000

5.000

372

372

112.000

65.000

730

370

360

112.000

13.000

<500 mg/Nm³

<50 mg/Nm³ 2.000.000

250.000

150.000

-45.000

?

NOX

Low-NOx branders

tussen 2000 en 2010

NOX

zuurstofinjectie in oven

tussen 2000

NOX 221

5067

4000

1067



Jaar

Bijlagen

Polluent


Na

Reductie ton/jaar


Werking

metalen

?

?

472.000

en 2010 aanpassingen in procesvoering: 10% efficiënter op gas- en elektriciteitsverbruik

2002

NOX

afkoelen van de rookgassen waardoor een betere captatie ontstaat

2000-2001

metalen

aanpassen hoogoven met een extra rookgaskoeler

2000

metalen

zinkelektrolyse: aanpassing aan de separators van de atmosferische koelers extra quencher op de rookgassen en verhogen van de hoogoven

2000

dioxines

installatie van een koolstoffilter op een proces in de edelmetaalraffinage

2002

dioxines

sproeiroostoven R4 ter vervanging van oven R2; deze oven is uitgerust met een katalysator

2001

dioxines

<0,00000001

katalysator op R3

2000

dioxines

<0,00000001

222

19 mgTEQ

50.000

1.000


Bijlagen

Bijlage 5: Technische fiches – uitgewerkte voorbeelden van emissiereductiemaatregelen voor emissies afkomstig van diffuse bronnen 1. Algemeen Proces: Afzuiging gebouw 350.000 Capaciteit:

Eenheid:

Nm³/h

Naam emissiereductiemaatregel: van diffuse stofemissie naar geleide stofemissie Omschrijving emissiereductiemaatregel: De natuurlijke ventilatie van een bestaand gebouw, ombouwen naar een dynamische ventilatie. Gebouw van 20*1OO*25 wordt uitgerust met aanzuigventielen in de zijwand en collectoren op het dak voor een gelijkmatige afzuiging

Type maatregel (O, PW, PI of EP): Toepasbaarheidsgraad: Ontwerpcapaciteit maatregel: Combinatie met andere maatregel(en) mogelijk:

PI Gebaseerd op: Eenheid: Nm³/h Indien ja, welke maatregel(en): KOPPELEN MET EEN FILTRATIE-EENHEID NA VENTILATOR

350.000 x

Opmerkingen: Na deze installatie kan men d.m.v metingen zien naar welk systeem van filtratie men moet overgaan.

2. Rendement Polluent


Stof

Emmisie-concentratie (in mg/Nm3)

Emissie (in ton/jaar)

Datakwaliteit (A-B-C-D-E) met zonder met zonder emissiereductie- emissiereductie- emissiereductie- emissiereductiemaatregel maatregel maatregel maatregel

Bron

Opmerkingen:

3. Investeringen en bijkomende éénmalige kosten Datakwaliteit (A-B-C-D-E) Implementatieduur maatregel (in maanden):

15

Operationele levensduur maatregel (in jaren):

20

Aanschafwaarde investering (in €):

Bron

2.000.000

Opmerkingen: Hierin is de aanschafwaarde van de installatie in gerekend voor 1 500 000 en de aanpassing aan het gebouw (wanden en dak) voor 500 000.

223


Bijlagen

4. Jaarlijkse kosten (Operationele kosten) Verbruik (in GJ/jaar) 11.405

Energie - Elektriciteit: vermogen in kW

Eenheidskost (in €/GJ) 11

Totale kost (in €) 126.593

Datakwaliteit (A-B-C-D-E)

Bron

400

Totale energiekost (in €):

126.593

Personeelskosten


Bron


Bron

Bruto loonkost per uur (in €/uur): * Tijdsbesteding (uren/jaar): = Totale loonkost (€)

0

Overige operationele kosten Onderhoudskost (in €): Verzekeringskost (in €): Overige operationele kosten (in €):

30.000

Totaal overige operationele kosten (in €):

30.000

Beschrijving overige operationele kosten:

Opmerkingen:

Totaal operationele kosten (in €):

156.593

5. Jaarlijkse opbrengsten Datakwaliteit (A-B-C-D-E) Jaarlijkse opbrengsten (in €): Beschrijving jaarlijkse opbrengsten:

0

Opmerkingen:

224

Bron


Bijlagen

1. Algemeen Proces: Plaatsen van een sproeiinstallatie op een bestaande stockeerplein 10.000 Eenheid: ton Residu Capaciteit: Naam emissiereductiemaatregel: Sproeien van water Omschrijving emissiereductiemaatregel: Voor een stockeerplein van 5.000 m² voorziet men een centraal sproeiinstallatie. Het plein is reeds voorzien van een rioleringsnet. Een 70 tal Sproeiers wordt geïnstalleerd

Type maatregel (O, PW, PI of EP): Toepasbaarheidsgraad: Ontwerpcapaciteit maatregel: Combinatie met andere maatregel(en) mogelijk:

O Gebaseerd op: Eenheid: Indien ja, welke maatregel(en):

Opmerkingen:


Stof





Bron

meer dan 90 %

Opmerkingen: Aangezien metingen zeer moeilijk zijn op locale diffuse emissie, zijn de cijfers rond concentratie moeilijk te geven. Het rendement op stofemissie na besproeiing licht zeer hoog . Bij efficiënt sproeien is een rendement van meer dan 90 % zeker haalbaar.


12


15


425.000

Bron

C

Opmerkingen: GEBASEERD OP EEN RECENTE UITVOERING. Aangezien ieder geval verschillend is en de investering sterk afhankelijk is van de bestaande infrastructuur, is het gevaarlijk hiervoor een extrapollatie te doen.

225


Bijlagen

4. Jaarlijkse kosten (Operationele kosten) Verbruik (in GJ/jaar)

Energie

Eenheidskost (in €/GJ)

Totale kost (in €)


Bron

0 0 0 0 0 0 0 0 Totale energiekost (in €):

0 Datakwaliteit (A-B-C-D-E)

Personeelskosten Bruto loonkost per uur (in €/uur): * Tijdsbesteding (uren/jaar): = Totale loonkost (€)

55 600

Bron

C

33.000

Overige operationele kosten 8.500

Onderhoudskost (in €): Verzekeringskost (in €): Waterverbruik

10.000

Totaal overige operationele kosten (in €):

18.500

Datakwaliteit (A-B-C-D-E) C

Bron

Beschrijving overige operationele kosten: Dagelijkse toezicht en onderhoud is hier noodzakelijk om spoeiers operationeel te houden

Opmerkingen:


51.500

5. Jaarlijkse opbrengsten Datakwaliteit (A-B-C-D-E) Jaarlijkse opbrengsten (in €): Beschrijving jaarlijkse opbrengsten:

Opmerkingen:

226

Bron


Bijlagen

1. Algemeen Proces: Stockeerplein 8.000 Capaciteit:

Eenheid:

ton

Naam emissiereductiemaatregel: Overdekken stockeerplein Omschrijving emissiereductiemaatregel: Een stockeerplein samengesteld uit boxen met een totale stockeeroppervlakte van 1.750 m² wordt overdekt. De boxen zijn open langs voor en hebben wanden van 2,5 m hoog. Per box stockeert men ca 750 ton. De boxen worden uitgerust met een lichte staalconstructie die zowel voor wanden als dak bekleed wordt met golfplaten. De constructie is zodanig, dat een hoogte van 6,4 m onder het dak beschikbaar blijft. Type maatregel (O, PW, PI of EP): Toepasbaarheidsgraad: Ontwerpcapaciteit maatregel: Combinatie met andere maatregel(en) mogelijk:

O Gebaseerd op: Eenheid: Indien ja, welke maatregel(en):

Opmerkingen: Deze hangaar wordt met TL lampen verlichting voorzien; Een dakbespoeing is niet voorzien.






Stof

Opmerkingen: Aangezien hier een wand open blijft is de efficiëntie niet zo groot als bij besproeiing.


12


15


56.000

Bron

UBA Oostenrijk (1999)

Opmerkingen: Bij berekening in het artikel wordt uitgegaan van een afschrijftermijn van 15 jaar en een intrestvoet van 6%

227

Bron


Bijlagen

4. Jaarlijkse kosten (Operationele kosten) Verbruik (in GJ/jaar) 648,65

Energie - Elektriciteit: verlichting in W/m² tot vermogen inkW

Eenheidskost (in €/GJ) 11

Totale kost (in €) 7.200

Datakwaliteit (A-B-C-D-E) b

Bron

13 22,75

Totale energiekost (in €):

7.200

Personeelskosten


Bron


Bron

Bruto loonkost per uur (in €/uur): * Tijdsbesteding (uren/jaar): = Totale loonkost (€)

0

Overige operationele kosten Onderhoudskost (in €): Verzekeringskost (in €): Overige operationele kosten (in €): Totaal overige operationele kosten (in €):

1.680

1.680

Beschrijving overige operationele kosten:

Opmerkingen:


8.880

5. Jaarlijkse opbrengsten Jaarlijkse opbrengsten (in €): Beschrijving jaarlijkse opbrengsten:

0


Opmerkingen:

228

Bron

Evaluatie van het reductiepotentieel voor diverse polluentemissies naar het compartiment lucht voor de non-ferro industrie in Vlaanderen

Recommend Documents