EUROPEES PARLEMENT 2004
2009
Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken
Brussel, 19 september 2005 Verslag van de delegatie van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken over het bezoek aan het tijdelijk opvangcentrum van Lampedusa (Italië) Rapporteur: Martine ROURE Verloop van het bezoek Een delegatie van 12 parlementsleden (zie de lijst in bijlage I) is naar Lampedusa gegaan om het tijdelijk opvangcentrum op dat eiland (ten zuiden van Sicilië) te bezoeken. Voorafgaand aan dit bezoek heeft de delegatie van het EP meer dan twee uur lang met de Italiaanse autoriteiten over het centrum gesproken. Namens de Italiaanse autoriteiten: de heer Gianpiero D'Alia, staatssecretaris, de heren Bruno Pezzuto, Michele, Lepri Gallerano en Nicola Prete, prefecten, de heer Nicola Zito, quaestor van Agrigento, de heer Bruno Siragusa, burgemeester van Lampedusa, alsmede andere overheidsdienaren. Daarna heeft de delegatie een bezoek van circa anderhalf uur aan het centrum gebracht en ten slotte een persconferentie gegeven. Het bezoek kreeg veel belangstelling van de media, met name van de televisie. Een geplande demonstratie van een reddings- en hulpactie door de schepen van de kustwacht ging niet door. Briefing met de Italiaanse autoriteiten Cijfers De Italiaanse autoriteiten wisten de parlementsleden te zeggen dat er zich die dag elf mensen in het opvangcentrum bevonden. De delegatie sprak haar verbazing hierover uit. Dit cijfer gaf niet de dagelijkse realiteit van het centrum van Lampedusa weer. De quaestor van Agrigento antwoordde hierop dat er de vorige dag 56 personen waren. Op de vraag hoeveel mensen er de afgelopen 96 uur in het centrum waren, antwoordden de autoriteiten met de aantallen mensen die per dag waren gearriveerd: 200 mensen op 21 augustus, 148 op 7 september en 29 op 11 september. Hieruit kan het totale aantal aanwezigen tijdens de dagen voorafgaand aan het bezoek van de parlementsleden niet worden afgeleid. De parlementsleden hebben het presentieregister met gearriveerde en vertrokken personen niet kunnen inzien omdat dit niet in het centrum lag maar in het kantoor van de prefectuur van Agrigento. Herhaaldelijk hebben de parlementsleden gevraagd inzage in deze gegevens te krijgen, maar tevergeefs. Ook de uitzettingsbesluiten, die zich eveneens op de prefectuur van Agrigento bevonden, waren niet beschikbaar. Externe vertaling PV\583448NL.doc
NL
PE 362.739v03-00
NL
De autoriteiten gaven wel andere cijfers: - De capaciteit van het tijdelijk opvangcentrum van Lampedusa bedraagt 186 plaatsen. - In 2004 zijn 10 497 mensen opgevangen, onder wie 412 minderjarigen en 309 vrouwen. - Tussen april en oktober waren er gemiddeld 350 à 400 mensen aanwezig. - In de zomer telde het centrum op bepaalde dagen meer dan duizend bezoekers. - De gemiddelde verblijftijd in het centrum bedraagt 4 à 5 dagen. De quaestor gaf toe dat het in de zomerperiode uitzonderlijk was dat er maar elf mensen aanwezig waren. Tussen oktober en maart is het centrum zo goed als leeg. In de resolutie van het Europees Parlement van 14 april 2005 merkt het EP op dat het “verontrust [is] over de collectieve uitzettingen van immigranten, die door de Italiaanse autoriteiten tussen oktober 2004 en maart 2005 vanaf het tot Italië behorende eiland Lampedusa werden ondernomen naar Libië”. In dit verband verstrekten de Italiaanse autoriteiten de volgende cijfers: - Van 29 september 2004 t/m 8 oktober 2004 zijn op Lampedusa 1787 mensen gearriveerd. 544 van hen gaven duidelijk te kennen dat zij asiel wilden aanvragen; zij zijn onmiddellijk naar het centrum van Crotone overgebracht. 181 van hen hebben een tijdelijke verblijfsvergunning gekregen en 140 mensen zijn weggelopen. 1153 mensen, waarschijnlijk allemaal Egyptenaren, zijn met elf chartervluchten naar Libië gevlogen. Over de 90 mensen die niet in een van beide categorieën vallen, is verder niet gerept. - Van 13 t/m 21 maart 2005 zijn 1235 mensen op het eiland aangekomen. 421 van hen gaven duidelijk te kennen dat zij asiel wilden aanvragen; zij zijn onmiddellijk naar het centrum van Crotone overgebracht. Deze personen zijn bij een gewelddadige confrontatie met de carabinieri allemaal dat laatste centrum weggelopen. Van de anderen zijn er 494 naar Libië teruggebracht en 126 naar Egypte gerepatrieerd. Bestuur van het centrum Het centrum wordt bestuurd door de NGO Misericordia die basishulp verleent (uitdelen van maaltijden, water en telefoonkaarten, eventuele eerstehulpverlening enz.). Het team van Misericordia telt negen personen. Zij lossen elkaar drie keer per dag af. Wij hebben geen informatie gekregen over de inhoud van de overeenkomst tussen Misericordia en het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Opvangprocedure De Italiaanse autoriteiten opvangprocedure.
hebben
een
gedetailleerd
overzicht
gegeven
van
de
Meestal worden schepen met illegale immigranten al voor de kust van Lampedusa onderschept; dergelijke schepen bereiken de kust zelden zelfstandig. Eerst worden de mensen in een ruimte bij de ingang van het centrum gefouilleerd en medisch onderzocht. Vervolgens krijgen zij kleren, sigaretten en een telefoonkaart. Om de drie dagen krijgen ze schone lakens. Tolken helpen aan de hand van een gesprek en op basis van de lichamelijke kenmerken bij het achterhalen van de nationaliteit. De autoriteiten beweerden dat de meesten van hen Egyptenaren zijn. Dat vrijwel alle immigranten uit Egypte komen, was voor de meerderheid van de parlementsleden een verrassing. Zij hebben ook hun twijfels uitgedrukt over de gehanteerde methode om in een gesprek van slechts enkele minuten en uitsluitend op grond Externe vertaling PE 362.739v03-00
NL
2/8
PV\583448NL.doc
van tongval en huidskleur iemands identiteit te bepalen. De parlementsleden reageerden uiterst verbaasd op de mededeling dat zo goed als alle immigranten Egyptenaren zouden zijn. Andere nationaliteiten, met name Iraki’s en Palestijnen, zouden in het centrum helemaal niet voorkomen. De mensen die in Lampedusa arriveren, hebben helemaal geen papieren of alleen valse papieren. In het centrum hebben de mensen recht op juridische bijstand en vertolking, waarbij hun religieuze overtuigingen worden gerespecteerd. In werkelijkheid krijgen zij een lijst met alle advocaten die in Agrigento zijn ingeschreven, maar op Sicilië wonen. In de slaapzaal van het centrum hebben wij een affiche gezien waarop in het Arabisch, het Frans en het Engels de rechten en de plichten van emigranten uiteen worden gezet. Er zijn tolken voor het Arabisch en Engels, maar niet voor het Frans. Van iedereen die in het opvangcentrum van Lampedusa arriveert, worden vingerafdrukken genomen. Deze worden digitaal, dus zonder inkt, gescand met een zeer geavanceerd systeem. De vingerafdrukken van de asielzoekers worden naar het Eurodac-systeem doorgestuurd; de rest blijft in het bezit van de Italiaanse autoriteiten. De gegevens over deze vingerafdrukken zijn niet in het centrum van Lampedusa beschikbaar. Het was niet mogelijk na te gaan wat de politie met deze afdrukken doet. Ter identificatie van kinderen wordt door een dokter van het centrum een röntgenfoto gemaakt. De Italiaanse autoriteiten hebben bevestigd dat het centrum van Lampedusa een tijdelijk opvangcentrum is. De gemiddelde verblijftijd in het centrum zou 4 à 5 dagen bedragen. De rechter kan beslissen dat een emigrant maximaal zestig dagen in het centrum wordt vastgehouden. Iedereen die asiel wil aanvragen, wordt in de praktijk naar het opvangcentrum van Crotone overgebracht. Op de anderen is de Italiaanse wet op het terugleiden naar de grenzen van toepassing. Iedereen heeft recht op een persoonlijk gesprek, maar degenen die geen asiel willen aanvragen, worden onmiddellijk naar Libië gezonden of naar hun thuisland gerepatrieerd. De Italiaanse autoriteiten hebben bevestigd dat er in het algemeen heel weinig asiel wordt aangevraagd en dat de meeste mensen die op Lampedusa aankomen, economische immigranten zijn. Het centrum op Lampedusa is niet bedoeld om na te gaan wie er al dan niet recht heeft op asiel; het is slechts een tijdelijk opvangcentrum. In sommige gevallen dient het als tijdelijk detentiecentrum voor ten hoogste zestig dagen (30 + 20 + 10) wanneer de rechter dat in het kader van een onderzoek (mensenhandel) nodig acht. De Italiaanse autoriteiten hebben uitgelegd dat volgens de Italiaanse immigratiewet (artikel 10 van wet 189/2002 uit juli 2002, de zogeheten Bossi-Fini-wet) de rechter geen toestemming hoeft te geven wanneer iemand naar de grenzen wordt teruggeleid (respingimento in het Italiaans, refusal of entry in het Engels). De persoon in kwestie wordt immers niet uitgezet, maar naar de grenzen teruggeleid en dit gebeurt op individuele basis. Wanneer de leiding van het centrum de mensen niet binnen drie of vier dagen kunnen repatriëren, moeten zij de rechter toestemming vragen om hen in het centrum te kunnen vasthouden. De quaestor is degene die over de “terugleiding” beslist. Herhaaldelijk hebben de Italiaanse autoriteiten het verschil tussen de “terugleiding” en de PV\583448NL.doc
3/8
PE 362.739v03-00
NL
“uitzetting” beklemtoond1. Een uitzetting vergt het bevel van een rechter en is tien jaar geldig. Een terugleiding is een administratieve maatregel, uitgevaardigd door de quaestor, die de immigrant niet belet om naar Italiaans grondgebied terug te keren. De Italiaanse autoriteiten hebben ontkend dat er collectieve repatriëringen plaatsvinden. Zij hebben opnieuw gezegd dat zij de internationale en Europese wetgeving over de bescherming van vluchtelingen en van de rechten van de mens eerbiedigen. Zij legden uit dat de terugleidingen naar Libië plaatsvinden, omdat de schepen uit dat land zouden komen. In 2004 bedroegen de kosten voor vliegtuigtickets en andere technische kosten 21,326 miljoen euro. De Italiaanse autoriteiten zijn op dit moment bezig om in een oude legerkazerne een nieuw en groter centrum in te richten, zodat zij de immigranten in betere omstandigheden kunnen opvangen. Bezoek aan het centrum De Europese parlementsleden hebben samen met de staf, de tolken en een begeleider per parlementslid het centrum bezocht. Onder de begeleiders waren veel journalisten. Bijna twee uur lang heeft de delegatie door het hele centrum gelopen en gesproken met de elf mensen die er die dag verbleven. Het opvangcomplex wordt door een omheining van metalen tralies en veel prikkeldraad omringd, zoals in militaire zones wel gebruikelijk is. Het centrum bevindt zich vlak naast de luchthaven van Lampedusa en beschikt over een eigen rechtstreekse toegang tot de landingsbaan. Het gebouw bestaat uit vier prefabcontainers, elk met veertig bedden (stapelbedden). De eerste container zag er schoon uit en was pas geschilderd; hier zag de delegatie de affiche van de rechten van migranten in het Frans, Engels en Arabisch. Volgens de parlementsleden was deze affiche pas recentelijk opgehangen. De stapelbedden waren van ijzer met nieuwe schuimrubberen matrassen. Er lagen lakens noch dekens op de bedden. Er zaten geen ruiten in de ramen. De verklaring luidde dat bij de talrijke vechtpartijen in het centrum de ruiten constant kapot worden geslagen. Er was één gemeenschappelijke ruimte die als badkamer dienst deed, voorzien van wastafels en van toiletten en douches zonder deur. Er was slechts een tiental toiletten voor het hele centrum. De douches en wastafels werkten op zeewater, zout water dus. Ook daar ontbraken de ruiten. De ziekenzaal was klein en bestond uit één bed, een bureau en een kleine wandkast. Er waren geen geneesmiddelen te zien. In een andere container waren ondergebracht: - de keuken, met een behoorlijke levensmiddelenvoorraad; - een aparte zaal voor vrouwen, kinderen en hele families; deze zaal mochten de parlementsleden niet bezoeken; - een lege ruimte die zou worden gebruikt voor de gesprekken met de advocaat, zonder bureau of stoelen, dus één ruimte voor het hele centrum. De parlementsleden verbaasden zich hierover: gezien het ruimtegebrek leek het onmogelijk om ieders situatie rustig en grondig te 1
Verwijzing naar de wet Bossi-Fini: artikel 10 over terugleiding en artikel 13 over uitzetting.
Externe vertaling PE 362.739v03-00
NL
4/8
PV\583448NL.doc
onderzoeken. In de loop van de vier dagen dat een verblijf gemiddeld duurt, lijkt het niet mogelijk om met iedereen een persoonlijk gesprek te houden, vooral in drukke periodes (tot duizend mensen); - een kantoor met het nodige materiaal voor het nemen van digitale vingerafdrukken en digitale foto’s. Gesprekken met de migranten Onder de elf aanwezigen bevonden zich Tunesische onderdanen, van wie sommigen ervan werden beschuldigd mensensmokkelaars te zijn en anderen het slachtoffer van dezelfde mensensmokkelaars zouden zijn. Zij zaten dus allemaal in hetzelfde centrum. Een van de Tunesiërs beweerde al vier maanden in het centrum te verblijven, terwijl de autoriteiten hadden verzekerd dat de wet slechts zestig dagen toelaat. Anderen zeiden dat zij nog nooit een advocaat hadden gesproken en dat zij niet wisten waarom zij in het centrum werden vastgehouden. De Italiaanse regering om opheldering vragen Toen de delegatie in Brussel was teruggekeerd, heeft zij besloten de Italiaanse regering officieel om nadere inlichtingen te vragen. Staatssecretaris Gianpiero D'Alia verklaarde zich bereid alle nodige documenten te verstrekken en om zo nodig op een eventuele hoorzitting van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken te verschijnen. De delegatie heeft om de volgende informatie gevraagd: - Preciezere en meer gedetailleerde cijfers over het aantal in het centrum aanwezige mensen teneinde de in- en uitstroom te kunnen controleren. - Een kopie van alle uitzettingsbesluiten, met name voor de periode waarop de resolutie van het EP van 14 april 2005 betrekking heeft. - Een kopie van de overeenkomst tussen Italië en Libië voor het naar Libië sturen van illegale immigranten. - Cijfers over de sinds 2004 naar Libië gestuurde mensen. Besluiten 1. De delegatie drukt haar bezorgdheid uit over de door de Italiaanse regering uitgevoerde uitzettingen van migranten naar Libië. 2. De levensomstandigheden in het centrum blijven zorgen baren en zijn absoluut ontoereikend voor de grote immigratiestroom naar Lampedusa. 3. De Italiaanse autoriteiten hebben zich onvoldoende bereidwillig getoond om toegang te geven tot documenten waaruit de juridische status van de in het centrum verblijvende mensen kan worden opgemaakt. De delegatie verwacht van de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken gegevens over de in het centrum aanwezige personen en over de uitzettingsbesluiten. 4. Namens de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken verzoekt de delegatie de Europese Commissie ten behoeve van aan het Europees Parlement een verslag op te stellen over de missie die de Commissie zelf onlangs in Libië heeft ondernomen om na te gaan in welke omstandigheden migranten in de detentiecentra aldaar moeten leven. PV\583448NL.doc
5/8
PE 362.739v03-00
NL
Opmerkingen van de rapporteur, Martine ROURE De parlementsleden hebben gemeld dat vele inwoners van Lampedusa de dagen vóór het bezoek van de delegatie uitzonderlijk druk luchtverkeer van militaire vliegtuigen hadden opgemerkt. Volgens externe bronnen zou het bedrag dat de organisatie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken ontvangt, zijn gestegen naar 85 euro per persoon per dag. Toen het gemeentebestuur voor het centrum verantwoordelijk was, was dit slechts 21 euro. Wat de opvangprocedure betreft hebben wij gemerkt dat de Italiaanse autoriteiten deze mensen gedurende ons hele bezoek als “illegale immigranten” omschreven en nooit als “vluchtelingen” of “asielzoekers”. In het centrum kunnen de mensen in theorie een beroep doen op juridische bijstand, staan er tolken tot hun beschikking en worden hun religieuze overtuigingen gerespecteerd. In werkelijkheid krijgen deze mensen een lijst met alle advocaten die in Agrigento zijn ingeschreven, maar op Sicilië wonen en met wie zij dus heel moeilijk in contact kunnen nemen. De Italiaanse autoriteiten beweerden dat er in het algemeen heel weinig asielaanvragen zijn. Dat wekte de verbazing van de meeste delegatieleden, die deze toestand heeft vergeleken met die in andere landen waar er wel veel asielzoekers zijn. In juni heeft een delegatie van een parlementaire fractie een bezoek aan Lampedusa gebracht en toen hing de affiche met de rechten er nog niet. De autoriteiten hadden toen gezegd dat de nodige informatie pas werd verstrekt wanneer daar uitdrukkelijk om werd verzocht. Tijdens een gesprek met een van de carabinieri heeft die ontkend dat er de laatste tijd nog vechtpartijen in het centrum waren geweest. De deuren van de toiletten en de ruiten waren dus waarschijnlijk al heel lang kapot. Dat wordt bevestigd in het verslag van een delegatie van een parlementaire fractie van een bezoek in oktober 2004. Uit de ervaringen van parlementsleden die de locatie in het verleden meerdere keren hebben bezocht, blijkt dat het centrum van Lampedusa zoals dat aan de Europese parlementsleden werd getoond, ver van de werkelijkheid af staat.
Externe vertaling PE 362.739v03-00
NL
6/8
PV\583448NL.doc
Ontwerpprogramma voor het bezoek van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken aan het opvangcentrum van Lampedusa op 15 en 16 september 2005 15 september 2005 5.00 uur
Vertrek vanuit het Parlement per bus naar de luchthaven
6.30 uur
Vertrek van de vlucht Brussel - Rome Fiumicino (SN 5015)
8.40 uur
Aankomst in Rome Fiumicino Ontvangst door staatssecretaris Giampiero D'Alia
10.20 uur
Vertrek van de vlucht Rome Fiumicino - Lampedusa (LH 2746)
11.40 uur
Aankomst in Lampedusa. Ontvangst door de prefect van Agrigento, de burgemeester van Lampedusa en vertegenwoordigers van de lokale politie
12.00 uur
Briefing in de vergaderzaal van de militaire luchtvaart en welkomstdrankje
13.00 uur
Transfer met de bus naar de hotels
14.30 uur
Transfer met de bus van de hotels naar het opvangcentrum
15.00 uur
Bezoek aan het tijdelijk opvang- en hulpcentrum van Lampedusa
17.00 uur
Demonstratie van een reddings- en hulpactie door de schepen van de kustwacht en de Guardia di Finanza (militair korps dat toezicht houdt op de naleving van de financiële reglementen van de staat)
18.00 uur
Transfer met de bus naar de hotels. Persconferentie in het hotel El Mosaico del Sol Resort, Via F. Riso.
21.00 uur
Diner namens het Ministerie van Binnenlandse Zaken
16 september 2005 11.00 uur
Transfer van het hotel naar de luchthaven
12.25 uur
Vertrek van de vlucht Lampedusa - Rome Fiumicino (LH 2747)
13.45 uur
Aankomst in Rome Fiumicino
15.15 uur
Vertrek van de vlucht Rome Fiumicino - Brussel (SN 5022)
17.30 uur
Aankomst in Brussel Transfer met de bus naar het Europees Parlement
PV\583448NL.doc
7/8
PE 362.739v03-00
NL
MISSIE NAAR LAMPEDUSA op 15 en 16 september 2005 DEELNEMERS Parlementsleden Stefano ZAPPALA, vice-voorzitter Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken, parlementslid (PPE/DE) Agustin DIAZ DE MERA, parlementslid (PPE/DE) Patrick GAUBERT, parlementslid (PPE/DE) Martine ROURE, parlementslid (PSE) Wolfgang KREISSL-DÖRFLER, parlementslid (PSE) Jeanine HENNIS-PLASSCHAERT, parlementslid (ALDE) Jean LAMBERT, parlementslid (Verts) Parlementsleden buiten quotum (betalen zelf de reis- en verblijfskosten) Giovanni Claudio FAVA, parlementslid (PSE) Giusto CATANIA, parlementslid (GUE) Mario BORGHEZIO, parlementslid (ID) Kathalijne BUITENWEG, parlementslid (Verts) Romano Maria LA RUSSA, parlementslid (UEN) Politieke fracties FABRIZIA PANZETTI, PSE Annie LEMARCHAL, PSE ANDERS RASMUSSEN, ALDE JEAN-LUC ROBERT, Verts Chiara TAMBURINI, GUE Secretariaat Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken Cristina CASTAGNOLI Lena VESTBERG Tolken IT, FR, EN, ES = 4 tolken: FR - Marie-Claude LAURENT (teamleider) IT - Simonetta DIOTALLEVI EN - Honor Mary DOLAN ES - Carmen ROMERO
Externe vertaling PE 362.739v03-00
NL
8/8
PV\583448NL.doc
