eureka! IK ONDERNEEM
Eureka!
Ik ondErnEEm
Vak Project Algemene Vakken In samenwerking met Centrum voor Ondernemen
Huisstijlhandboek 06 Het Centrum voor Ondernemen heeft een eigen logo en kleur. Dit kleur is enkel van toepassing voor het Centrum voor Ondernemen.
project algemene vakken
CENTRUM VOOR ONDERNEMEN
Inhoudstafel Inleiding
Inleiding
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
In deze inleiding ga je achterhalen wat de begrippen ondernemen, ondernemende houding betekenen.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
Waar denk je aan bij de uitspraak “Eureka! Ik onderneem”?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34
Denk je aan het opstarten van een bedrijf? Misschien link je het wel aan geld en big business. Roept het bij jou beelden op van mannen in maatpakken? Geen probleem, natuurlijk kunnen we dit allemaal linken aan ondernemen. Maar we willen laten zien dat ondernemen veel meer is! Ondernemen brengt ons verrassend genoeg vrij snel bij vaardigheden, competenties, attitudes die noodzakelijk zijn voor de ontwikkeling van elke mens.
Eureka! Ik heb een idee
Eureka! Ik weet wat het betekent Eureka! Oefening baart… Eureka! Wat levert het op? Eureka! Eureka!
Symbolen individuele opdracht
oriëntatie
groepsopdracht
voorbereiding
Doel van de opdracht
“Een ondernemende houding helpt IEDEREEN in het dagelijkse leven, thuis en in de maatschappij, het helpt mensen zich bewust te worden van hun arbeidsomgeving en kansen te grijpen…” citaat uit de definitie van ondernemerschap van de Europese Commissie
klassikale opdracht
uitvoering
ICT-opdracht
reflectie
Geïnteresseerd? Nieuwsgierig? We lichten al een tipje van de sluier.
activiteit buiten de klas
2
3
lees deze 2 teksten en beantwoord de vragen
Playtime is over! Want zo meteen start het echte leven. En dan… gaan er deuren voor je open. Wat zeg ik? Alle deuren! Je kan alle kanten op, en de keuze is aan jou. Voor je ligt een braakliggend terrein, en jij mag ermee aan de slag. Hou je van rechte perkjes en nette paadjes? Begin maar te harken! Droom je al altijd van een bos? Planten maar! Of zie je graag rozen? Of tulpen? Orchideeën? Je kan er ook gewoon een fontein in zetten! Met verlichting! En een standbeeld! Met andere woorden: het is de ideale kans om jezelf te bewijzen. Toon dat je ambitieus bent, neem je eigen leven in handen, en maak er wat van. Want geloof me, het is nu of nooit. Hier plant je de zaden van je toekomst, en jij bepaalt in welke richting het zal groeien. Tijd om daarover na te denken, want nu is het aan jou om de wereld te kneden. Hier start één groot avontuur. Durf jij het aan?
Wat is het centrale thema in beide teksten?
Ga ervoor!
Waarom wil hij dat je dit doet?
Ja, het is crisis. En die zal morgen niet voorbij zijn. Het heeft geen zin om aan de kant te staan wachten tot zij voorbij is gewaaid. Nu mee op de kar springen, is de boodschap! En al weet je nog niet op welke kar je wil springen, laat je niet ontmoedigen. Dat je nog op zoek bent, wil niet zeggen dat je niet weet wat je wil. Blijf vechten tot je jouw kar hebt gevonden. Maar als je ze gevonden hebt, twijfel niet en spring er op. Laat jouw kar niet aan jouw neus voorbijgaan. Sta niet wezenloos te kijken hoe jouw kar de hoek omrijdt. Sta niet toe dat jouw de kar de horizon - de toekomst - tegemoet gaat en jij blijft staan waar je staat. En eens je op je kar zit, moet je blijven rijden. De teugels strak houden, niet van je weg afwijken en durven galopperen. Geen draf, maar galop. Je zal hindernissen tegenkomen en plassen water en balen stro. Maar niets of niemand zal jou uit jouw kar krijgen! Vergeet niet dat het uiteindelijk allemaal hier op neer komt: wat je ook kiest, wat je ook doet, ga er voor!
Wat wil de auteur dat je doet?
Wil je, kan je doen wat hij vraagt? Waarom wel/niet? Altijd? Soms?
Welke kernwoorden onthoud je?
tekstfragmenten uit het toneelstuk ‘Eureka! Ik onderneem’
4
5
Eureka! Ik heb een idee
STAP 1: WARMING UP – WE BRENGEN ONZE HERSENEN IN DE WAR
lees de onderstaande tekst hardop
Doel van de opdrachten Deze opdrachtenreeks leert je argumenteren en creatief zijn. De meeste opdrachten worden in groep gemaakt zodat in team kunnen werken heel centraal staat. Jullie gaan als groep een gemeenschappelijk doel trachten te realiseren. Een goede samenwerking betekent een planning opmaken en deadlines naleven. Je leert om belangrijke informatie goed te gebruiken en deze kritisch te beoordelen. Tot slot maak je kennis met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Er zijn verschillende reflectiemomenten voorzien.
INLEIDING
Vlgones een dsiute aan ene Elgsese unvirestiet mkaat het neit uit in wlke vlgrodoe de lttrees in een wrood satan, het eigne dat blangrijek is, is dat de ersete en de ltaatse ltteer op de gdoee palats satan.
Wat leer je uit deze opdracht?
Doe-opdracht
Bij ondernemen wordt vaak gedacht aan ideeën, aan creativiteit. Aan de hand van een aantal opdrachten komen jullie te weten hoe dat precies werkt. Er wordt natuurlijk verwacht dat jullie zelf creatief zijn, dat jullie de ondernemer in jullie wakker maken! Jullie gaan een goed idee omzetten in een schitterend product of dienst. Om er zeker van te zijn dat er een markt is voor jullie product of dienst, gaan jullie een aantal mensen bevragen. Het resultaat van al dat noeste werk tonen jullie aan de hand van een presentatie.
Til je rechtervoet een paar centimeter van de vloer op en draai het in de richting van de klok. Terwijl je dit aan het doen bent moet je met je vinger nummer 6 in de lucht tekenen. Je zal merken dat je voet automatisch anti-klokwaarts gaat en daar kan je niets tegen doen! Boodschap:
HET STAPPENPLAN: Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Stap 7 6
: : : : : : :
Warming up – we brengen onze hersenen in de war Probleemstelling – hoe eraan te beginnen? Brainstormen Ideeën selecteren Uitwerking van een idee Wat vinden anderen van ons idee? Presentatie 7
STAP 2: PROBLEEMSTELLING – HOE ERAAN TE BEGINNEN?
doel: tot een goed idee te komen
Maar wat voor een idee? Noteer hier de tips die je krijgt van je leerkracht:
Kijkopdracht Wat zie je? Deze tips gaan jullie gebruiken bij het verder uittekenen van jullie idee.
Boodschap:
Met een brainstorm gaan jullie veel ideeën verzamelen. Na de brainstorm gaan jullie het beste idee selecteren. Het is dan ook belangrijk om de evaluatiecriteria op voorhand vast te leggen. Noteer hieronder de selectiecriteria.
Besluit Wat is het voordeel om onze hersenen in de war te brengen?
Kun je creatief denken leren? Ja, door
8
9
STAP 3: BRAINSTORMEN
doel: zoveel mogelijk ideeën genereren
Kwantiteit is belangrijker dan kwaliteit. Elk idee telt! Evaluatie gebeurt pas achteraf! Elk idee dat voortkomt uit de brainstorm wordt genoteerd op een kaartje.
De techniek die jullie gaan gebruiken om te selecteren is het paarsgewijs vergelijken: er worden twee willekeurige ideeën vergeleken. Het beste idee wordt weerhouden. Er worden opnieuw twee willekeurige ideeën vergeleken en opnieuw volgt een selectie. Jullie gaan zo verder totdat alle ideeën de eerste selectieronde zijn gepasseerd. Jullie gaan verder met paarsgewijs vergelijken totdat er uiteindelijk vier ideeën overblijven. De overgebleven vier ideeën worden grondig gescreend op basis de evaluatiecriteria.
evaluatie & het beste idee doel: even terugblikken
- Hoe gemakkelijk/moeilijk ging het brainstormen jou af? - Hoe reageerden jouw groepsleden op jouw ideeën? - Wat heb je geleerd uit deze opdracht?
Je gaat nu elk idee per evaluatiecriteria evalueren aan de hand van volgende schaal: 4 (zeer goed), 3 (ruim voldoende), 2 (voldoende), 1 (onvoldoende) en 0 (ontbreekt volledig). De scores noteer je in de tabel en je berekent de totaalscore van elk idee afzonderlijk. Vervolgens worden alle individuele totaalscores opgeteld per idee om te weten te komen welk idee het beste idee is. Evaluatiecriteria
Idee 1
Idee 2
Idee 3
Idee 4
Omschrijving idee
Evaluatiecriterium 1
STAP 4: IDEEËN SELECTEREN
doel: de beste ideeën selecteren
Evaluatiecriterium 2
Evaluatiecriterium 3
Evaluatiecriterium 4 Nu gaan jullie over tot het selecteren van de beste ideeën. Dit betekent keuzes maken. Keuzes maken gebeurt aan de hand van de evaluatiecriteria die jullie eerder hebben genoteerd. Schik alle ideeën rond de evaluatiecriteria, genoteerd op de spelfiche. 10
Jouw totaalscore Totaalscore groep
11
STAP 5: UITWERKING VAN EEN IDEE
maatschappelijke verantwoord ondernemen?
!!! een onderzoeksrapport ...
Alle volgende taken worden opgenomen in jullie onderzoeksrapport. Dit onderzoeksrapport is een digitaal document waar jullie als groep gaan aan werken. De leerkracht bezorgt jullie het sjabloon van het onderzoeksrapport. Jullie gaan aan de slag met het geselecteerde idee. Het idee wordt verder uitgewerkt. Deze uitwerking bestaat uit verschillende opdrachten, die jullie als groep gaan uitvoeren.
c. Jullie idee, een voorbeeld van maatschappelijk verantwoord ondernemen? Maatschappelijk verantwoord ondernemen, misschien hebben jullie er al ooit van gehoord. Ga op zoek naar een goede beschrijving van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Jullie gebruiken hiervoor ten minste twee verschillende bronnen. Vergeet jullie bron niet te controleren en te noteren! Jullie stellen zelf een korte tekst op, geen knip- en plakwerk dus.
Er wordt een takenlijst, takenverdeling en werkschema opgesteld. Deze documenten worden als bijlage opgenomen in het onderzoeksrapport.
Op welke manier(en) kunnen jullie ervoor zorgen dat jullie idee een voorbeeld wordt van maatschappelijk verantwoord ondernemen? Doe minstens drie realistische voorstellen.
a. Maak het idee visueel!
d. Tijd voor reflectie
Als je een idee visueel voorstelt, maak je het veel sterker! Enkele mogelijkheden:
Bekijk opnieuw de selectiecriteria. De selectiecriteria vind je terug bij stap 2: Probleemstelling – hoe eraan te beginnen?.
# maak een schets # knutsel het idee in elkaar met allerlei kosteloos materiaal # maak foto’s # maak een filmpje #…
Voldoet jullie idee nog steeds aan de criteria? Welke wijzigingen stellen jullie voor? Hoe zou je de samenwerking binnen de groep op dit moment omschrijven? Kun je jezelf zijn? Doet iedereen zijn werk? Werd elke taak (tijdig) afgerond? Hoe kwam dit? Welke moeilijkheden hebben jullie ervaren? Hoe kunnen jullie die moeilijkheden de volgende keer vermijden?
Wees volledig in je voorstelling. Deze visuele voorstelling wordt ingediend, indien mogelijk in het onderzoeksrapport. b. Wie is jouw doelgroep? Maak een beschrijving van de toekomstige gebruikers: wie zal jouw product kopen? Wie zal van jouw dienst willen/kunnen gebruikmaken? 12
13
STAP 6: WAT VINDEN ANDEREN VAN ONS IDEE?
c. Opstellen besluit
Alle volgende taken worden opgenomen in jullie onderzoeksrapport. Ook de takenlijst, takenverdeling en werkschema worden toegevoegd aan het onderzoeksrapport. Centraal staat de onderzoeksvraag ‘Is er een markt voor ons product, onze dienst?’.
Jullie gaan het resultaat van de enquêtes vergelijken met het resultaat van de interviews op basis van volgende vragen: Wat leren de enquêtes jullie? Moet jullie idee bijgestuurd worden? Op welke manier? De resultaten van het onderzoek worden opgenomen in een onderzoeksrapport.
enquête...
STAP 7: PRESENTATIE
presentatie ... a. Bevragen van mogelijke klanten aan de hand van een enquête # Jullie trachten te achterhalen of mensen geïnteresseerd zijn in jullie product, dienst aan de hand van een enquête. Jullie stellen als groep een vragenlijst op. # Na goedkeuring van de leerkracht bevraagt elk groepslid minstens 2 potentiële klanten. # Vervolgens gaan jullie het resultaat van de enquêtes verwerken op basis van volgende vragen: Wat leren de enquêtes jullie? Moet jullie idee bijgestuurd worden? Op welke manier? De resultaten van het onderzoek worden opgenomen in een onderzoeksrapport.
De presentatie gebeurt aan de hand van een diavoorstelling. De presentatie bestaat uit volgende onderdelen: # Verwelkoming # Presentatie van product/dienst # Resultaat van de omgevingsbevraging (stap 6: wat vinden anderen van ons idee?) # Voorstellen tot bijsturen van product/dienst # Mogelijkheid tot vragen stellen
b. Bevragen van concurrenten aan de hand van een interview Deze opdracht maken jullie aan de hand van het OVUR-schema: # Een goed interview betekent in de eerste plaats een goede voorbereiding. Deze voorbereiding bestaat uit verschillende onderdelen: doelstellingen interview opstellen (wat willen we graag te weten komen?) en opstellen van vragen # Na goedkeuring van de leerkracht bevragen jullie 2 concurrenten. Jullie gaan dus op zoek naar geschikte concurrenten. Jullie maken afspraken wie welke concurrent gaat interviewen. # Vervolgens gaan jullie het resultaat van de interviews verwerken op basis van volgende vragen: Wat leren de interviews jullie? Moet jullie idee bijgestuurd worden? Op welke manier? De resultaten van het onderzoek worden opgenomen in een onderzoeksrapport.
14
# Wat moeten we doen? # Wat is het doel van de opdracht? # Welke info moeten we geven? # Welke info willen we geven?
# Gegevens verzamelen # Werkschema opstellen # Taakverdeling maken # De verschillende stappen opgeven # Checklist maken 15
Aandachtspunten zijn: # Woordkeuze # Zinsbouw # Tekstopbouw # Opbouw diavoorstelling
Op het product: Was de presentatie overtuigend, aantrekkelijk genoeg? Was de informatie overzichtelijk geordend? Was de lay-out overal dezelfde? Zaten er taalfouten in de diavoorstelling?
reflectie ...
Op het proces: Wat hebben we goed gedaan?
Waren we goed voorbereid?
Welke moeilijkheden hebben we ondervonden bij het uitvoeren?
Waar gaan we een volgende keer beter opletten?
16
17
Eureka! Ik weet wat het betekent Doel van de opdrachten Je leert verder nadenken over ondernemen. Je gaat nadenken over je vooroordelen rond ondernemers en ondernemend gedrag. Ondernemen en ondernemers roepen waarschijnlijk direct een aantal beelden en uitspraken bij je op. Maar ben je er zeker van dat deze ook kloppen met de realiteit? Check en dubbelcheck!
Beschrijving foto
Ondernemer? Argumentatie:
Beschrijving foto
wie is de ondernemer?
Bekijk volgende afbeeldingen. Noteer kort wat je ziet. Wie is volgens jou de ondernemer? Noteer kort je argumentatie.
18
Ondernemer?
JA / NEEN
JA / NEEN
Argumentatie:
19
zaterdag 17 november 2012 • DE MORGEN
nsen van vreemde origine ondernemersdroom waar te maken
en
ug
amelt oude compuop en stuurt ze naar choolkinderen. Een omputers zou dit jaar vertrekken naar olgend jaar is Congo
wil het ICT-bedrijfje als informaticadienst rganiseert het comen voor kansarmen het oude computers ht prijsje aan werkloic-Synergy viel deze jzen. “Er is echt nood en zoals Microstart. sen hebben geen toeet”, zegt Cissé. ureaten krijgen een 2.000 euro en kunnen xtra begeleiding bij nder meer chocolaarcolini en Nicolas van restaurantketen gen om hun expertise ng te stellen.
eerd
start vorig jaar in start ging, kende de 320 microkredieten en, die lopen via BNP , gaan van enkele duitot maximaal 10.000 gemiddeld krediet 00 euro. Belg zijn is arde om in aanmern, wel hebben kandin of familie nodig die n staan. rocent van ons cliensen van vreemde oria allemaal werkloos r de armoedegrens ben geen geld en hebenkele kans om een en bij een bank”, zegt ecteur Patrick Sapy rt. aten die Microstart r een krediet zijn zeer “Mensen mogen dan bben, ze hebben wel gie. En 95 procent van wordt probleemloos , aldus Sapy. n de microkredieten
Gekochte groei daarel sexy. En dus wore kandidaten zijn vaak concuret (te) goed doen, nemingen met een oor een goede prijs is koop en dus wordt useerd en overgenotorisch lage intrest eactiviteit, want ze nemingen toe aan s vooral niet te lang ng te laten staan. ord je nu toch niet
name geeft altijd de scenario. Na de ng van de ‘fusie’ – dat eter dan ‘overname’ nel gesneden in het estand. Het principe ardige partners’ is eeste banen verdwijbij de overgenomen ij de overnemer. En us een grotere orgaen die beter zou moent bestand tegen alle
20
Beschrijving foto
is overgewaaid uit Bangladesh. Om de armoede in zijn land te bestrijden, richtte Mohammed Yunus in 1976 de Grameen Bank op, die zich specialiseerde in kleine leningen. Zijn initiatief werd een groot succes. In 2006 werden Yunus en de Grameen Bank beloond met de Nobelprijs voor de Vrede. Microstart werd opgericht met steun van onder meer de Franse organisatie Association pour le Droit à l’Initiative Economique, die Yunus’ aanpak in Europa propageert.
Omdat de sociale situatie in Brussel nijpend is, opende Microstart zijn eerste twee kantoren in de hoofdstad, meer bepaald in Schaarbeek en in Sint-Gillis. Voor het einde van het jaar komen er ook kantoren in Luik en Gent. In 2014 wil Microstart ook voet aan wal zetten in Charleroi en Antwerpen. “Een eigen zaak opstarten is vaak de enige uitweg om een baan te vinden en uit de armoede te geraken. Mensen hebben vaak geen andere keuze, zelfs al hebben ze een diploma op zak. Een microkrediet
grillen van de economie, efficiënter, en kapitaalkrachtiger. Maar als dat zo is, waarom is de klantenservice bij grotere ondernemingen dan vaak veel slechter dan bij kleinere firma’s? Na 17 uur kun je er zelden
ken te voelen bij wat goed en fout gaat in de firma. Men heeft er toch geen vat op, het beslissingscentrum is te ver weg. De invloed op het beleid is daardoor klein of onbestaande, en dus dalen motivatie, inzet en trots. Er zullen ongetwijfeld nog wel schaalvoordelen zijn, maar daarmee zijn productiviteit, rendement en kwaliteit van een grote onderneming niet noodzakelijk beter dan die van een kleine of middelgrote onderneming. Is dat de reden waarom heel wat mensen er tegenwoordig bewust voor kiezen om bij een kleinere firma aan de slag te gaan, zelfs als het salaris wat lager is? Misschien is dat ook de reden waarom Bruno Segers, tot vorige maand CEO bij RealDolmen, zegt dat hij zeker geen multinational wil leiden, zelfs geen beursgenoteerde onderneming of een firma waar de vakbonden te sterk aanwezig zijn. Hij wil meer dan ooit ondernemer zijn. Het zoveelste plei-
Ondernemer?
Argumentatie:
Je kunt kleine ondernemingen zelden betrappen op ondermaatse kwaliteit. Dat komt doordat ze vaak opteren voor duurzame groei terecht. En als je voor 17 uur belt, zal men je graag een kwartier aan de lijn houden, waarna een antwoord volgt maar geen oplossing. Het personeel van een mastodont lijkt zich zelden betrok-
Christian Rousseaux: “Sommige mensen verklaarden me gek. Maar nu zegt niemand nog dat ik de verkeerde richting ingeslagen ben.” Tanguy Rousseaux: “We hebben zes, zeven jaar verlies geleden. Daarna was er een groei van 14 à 15 procent per jaar.” Immoweb richtte zich volledig op het internet, terwijl dichtste concurrent Vlan (Rossel/Roularta) zijn kracht verdeelde tussen print en online. Dankzij die focus werd Immoweb de onbetwiste heerser op het internet. De overname door Axel Springer is de kroon op het werk. Het was de internetdivisie van de Duitse mediagroep die het initiatief nam voor de deal. Elk mediabedrijf zou een gat in de lucht springen als een reus als Axel Springer, de uitgever van Bild en Die Welt, met miljoenen komt zwaaien. Maar bij Immoweb zijn ze één en ander gewoon. De Rousseaux’ weten ook al enkele jaren dat ze op een goudmijn zitten. Voor Christian Rousseaux is het duidelijk waarom de Duitsers zo geïnteresseerd zijn. “Omdat we de nummer één zijn in België. We zijn zo een interessante aanvulling op hun andere Europese vastgoedsites.” Dat Axel Springer geen Belgische maar een Duitse groep is, heeft geen rol gespeeld. “We appreciëren wel de duidelijkheid van de Duitsers”, zegt Tanguy Rousseaux. “Het is ja of nee. In Zuid-Europa is dat wel eens anders.” In de zomer van 2008 circuleerde al de prijs van 100 miljoen euro voor Immoweb. “Dat was fantasie”, zegt Tanguy. “Wijzelf hebben nooit een bedrag genoemd. Ik weet niet hoe dat bedrag in de markt gekomen is. Maar we beslisten om niet te verkopen. Eén week later crashte Fortis en barstte de
➜
Immoweb in cijfers ● 2,4 miljoen unieke
bezoekers per dag zoekertjes
● 1,8 miljoen foto’s ● 1.200 nieuwe panden per dag
● 17 procent van alle
verkeer via smartphone of tablet
● 55 personeelsleden ● 159 miljoen euro bedrijfswaarde
financiële crisis los.” Waarom toen nee en nu ja? “Om twee redenen”, antwoordt Christophe Rousseaux. “De prijs én de mogelijkheid om samen te werken met Axel Springer, de Europese nummer één in internetzoekertjes. Dat biedt kansen voor onze werknemers om bij te leren.” Tanguy Rousseaux: “De Belgische nummer twee is vijf tot zes keer kleiner. Het is niet van die concurrentie dat we zullen leren. Maar het Franse Se Loger of het Duitse Immonet, die ook tot Axel Springer behoren, zijn veel groter dan Immoweb.” De Rousseaux’ schrokken zich wel een hoedje toen Axel Springer het overnamebedrag van 127,5 miljoen euro bekendmaakte aan pers en beleggers. “Het was niet onze beslissing om de prijs te publiceren”, verklapt Tanguy Rousseaux. “In het Frans zeggen we: ‘Vivons cachés, vivons heureux.’”
Personeel gezocht Het grote geld zorgt wel vaker voor spanningen binnen zakenfamilies.
Crisis zet rem op startende ondernemingen is voor hen van wezenlijk belang”, zegt Sapy. Dat het gros van het clièntele van vreemde origine is, wil de directeur van Microstart niet linken aan discriminatie op de Belgische arbeidsmarkt. Ook de laureaten praten liever over de kansen op werk die ze krijgen, dan te klagen over racisme, al wordt daar wel indirect naar verwezen. “Ach, iedereen denkt dat mijn vleesproducten door Europeanen op de markt worden gebracht. Zo goed zijn ze”, knipoogt Panzu.
JA / NEEN
dooi voor ondernemerschap! Ondernemers vind je vandaag zelden in multinationals of in grote, beursgenoteerde ondernemingen. Ze laten ’s avonds vaak zelf de rolluiken van hun zaak neer en zetten ook zelf de vuilnisbak buiten. Keuterboeren. Maar onderschat ze niet. Het product van hun arbeid mag meestal gezien worden. Je kunt ze zelden betrappen op ondermaatse kwaliteit. Dat komt doordat ze vaak opteren voor duurzame groei. Dan gaat het allemaal wel wat trager, maar snelheid is geen prioriteit. Zelfs de meest succesvolle zelfstandige ondernemer start klein. Maar vaak creëert de nieuwe zaak al snel werk voor heel wat anderen. Voor de economische heropleving en de werkgelegenheid zouden we ons dan ook wat meer moeten focussen op kleinere ondernemingen, in plaats van ons blind te staren op onbetrouwbare en onvoorspelbare mastodonten.
In de eerste negen maanden van dit jaar werden in ons land 51.790 bedrijven opgestart. Dat zijn er 6,4 procent minder dan in dezelfde periode van 2011, zo blijkt uit gegevens van kmoorganisatie Unizo.
Brussel -
Immoweb. “De markt is nu eenmaal groter in Vlaanderen. De meeste panden en bezoekers komen uit Vlaanderen”, zegt hij. Bij Immoweb bevestigen ze dat het aantal transacties op de Belgische vastgoedmarkt afneemt. “Het aantal verkopen valt terug, omdat de banken strenger zijn geworden bij het toekennen van een krediet. We hebben nog nooit zoveel panden op de website gehad”, zegt Christophe Rousseaux. “Voor ons is het belangrijk dat er een goed evenwicht ontstaat tussen vraag en aanbod. Als er te veel panden op de site blijven staan, dan zijn er verkopers ontgoocheld. Als er te weinig panden aangeboden worden, zijn de kandidaat-kopers ontevreden.” De prioriteit voor de komende jaren wordt de verdere uitbouw van mobiele toepassingen, via smartphone en tablet. “We hebben vandaag al 40.000 bezoeken per dag via mobiel. Dat is 17 procent van alle bezoeken. Maar dat wordt nog belangrijker. Bij vergelijkbare Amerikaanse sites is er inmiddels 35 tot 40 procent mobiel verkeer.” Het is niet de bedoeling dat Axel Springer zich met de nieuwe applicaties gaat bemoeien. “We blijven autonoom”, klinkt het bij de Rousseaux’, die de onafhankelijkheid ook contractueel hebben gebetonneerd. “Dat was geen punt van discussie, omdat mede-investeerder General Atlantic de onafhankelijkheid van de verschillende internationale websites ook heel belangrijk vindt”, zegt Christophe Rousseaux. “De ontwikkeling gaan we dus zelf blijven doen. Maar we kunnen de goede ideeën van Axel Springer pikken als we dat wensen.” “Weet u, omgekeerd kan ook”, merkt vader Christian fijntjes op. “Bij Axel Springer vinden ze dat we niet slecht bezig zijn.”
check en dubbelcheck!
● circa 140.000
Interview Gilles Vandorpe (Unizo)
● André Panzu versnijdt vlees, dat hij verkoopt aan winkels met Afrikaanse specialiteiten. ‘Ik ben vleesversnijder, transporteur, marketeer en boekhouder. Ik doe momenteel alles alleen.’ © Tim Dirven
DOSSIER ONDERNEMEN • 27
DE MORGEN • zaterdag 17 november 2012
Hoe zit het nu precies met jullie vooroordelen? Je krijgt bijkomende informatie van de leerkracht. Welke zaken ga je onthouden?
● Immoweb was een ongezien succesverhaal voor de Rousseaux’. ‘We hebben zes, zeven jaar verlies geleden. Daarna was er een groei van 14 à 15 procent per jaar.’ © Tim Dirven
Maar daar hebben ze bij de Rousseaux’ geen last van. Christophe Rousseaux: “Mijn vader als adviseur, wat wil je nog meer?” Tanguy Rousseaux: “We zijn complementair. Ik ben een nul op tien op het vlak van IT en informatica. Mijn broer een tien op tien.” De taken zijn goed afgebakend. Christophe is de baas over Immoweb, terwijl zijn oudere broer Tanguy alle andere activiteiten leidt. Immoweb is goed voor een slordige 60 procent van de omzet, tegenover zowat 40 procent voor de magazines en aanverwante sites. Hoe zien ze bij Produpress de toekomst van de gedrukte media? Tanguy Rousseaux: “We zien dat onze automagazines al bij al goed standhouden. Er is een terugval met 1 procent in de verkoop. Maar daar kunnen we in deze crisistijden mee leven, te meer omdat onze autosites met 10 procent groeien qua bezoekers. Alleen de
‘Als er te veel panden op de site blijven staan, dan zijn de verkopers ontgoocheld. Als er te weinig panden aangeboden worden, zijn de kopers ontevreden’ Christophe rousseaux
advertenties vallen tegen. Maar dat geldt voor alle media in de wereld.” Waarom niet rentenieren of stoppen met werken? De drie Rousseaux’ wuiven die gedachte resoluut weg, want dat is niet eens bij hen opgekomen. Tanguy Rousseaux: “We zijn ondernemers, we gaan door. We zijn ook een van de weinige bedrijven die ook in 2013 willen aanwerven.” “Dat kan vreemd klinken in deze crisistijden, maar we vinden maar geen geschikt personeel”, zegt Christophe Rousseaux. “We zoeken minstens veertien mensen, maar wel met hoge specialisatie.” Internationale ambities zijn er niet. “Daar is het te laat voor. Elk land heeft intussen een website zoals Immoweb”, zegt Tanguy Rousseaux. “Immoweb.vl misschien. Dat komt er misschien ooit van”, grapt zijn broer Christophe. Er worden overigens meer Nederlandstalige dan Frans- of Engelstalige pagina’s aangeklikt op
iedereen ondernemer!
In bijlage vind je de tekst ‘Autisten zijn prima werknemers’. Waarover zal de tekst ‘Autisten zijn prima werknemers’ gaan?
overheid kan nog veel meer doen om het ondernemingsklimaat voor startende bedrijven te verbeteren. Op het vlak van financiering en vergunningen moet ze een tandje bijsteken.” hoe komt het dat de daling sterker is in Vlaanderen? “Vlaanderen is meer gevoelig voor de crisis. Het telt meer bedrijven die exporteren en bijgevolg meer bloot staan aan internationale concurrentie. Als de conjunctuur tegenzit, dan heeft dat een grotere impact in Vlaanderen.”
JA / NEEN
De daling is het meest uitgesproken in Vlaanderen. Van januari tot en met september werden 28.654 nieuwe bedrijven geopend, een daling met 7,7 procent. “De crisis doet zich fel gevoelen bij de starters”, zegt Gilles Vandorpe van de studiedienst van Unizo. In Wallonië en Brussel gingen de cijfers ook achteruit, maar was de daling minder uitgesproken. In Wallonië werden 14.367 bedrijven opgestart, een achteruitgang met 4 procent. In de hoofdstad zagen 6.978 bedrijven het levenslicht, een daling met 4,4 procent. hoe lang is het geleden dat we nog een daling hadden? Vandorpe: “We moeten teruggaan naar 2008 en 2009. In het begin van de crisis liep het aantal starters terug met respectievelijk 3,8 en 3,4 procent. De daling die we nu zien, is dus meer uitgesproken. Dat is het effect van de crisis. Zolang de economie groeit en consumenten en ondernemers vertrouwen hebben, is er een positief klimaat voor starters.” Moeten we ons zorgen maken over het verlies aan starters? “In de voorbije jaren was er een forse toename van het aantal starters. In België waren er in 2005 56.995 nieuwe bedrijven. Vorig jaar liep dat op tot 74.374. Als we het groeipotentieel van de economie ten volle willen benutten, kunnen we alle starters gebruiken. De
Wat weet je zelf al over dit onderwerp?
‘Door de toename van het aantal starters zijn er ook meer faillissementen’ Welke sectoren worden het hardst getroffen? “De bouwnijverheid en de sector van vervoer en logistiek. Zij gaan er in de eerste negen maanden respectievelijk met 11 procent en 19 procent op achteruit. Het zijn twee sectoren die ook in de faillissementscijfers sterk vertegenwoordigd zijn.”
Lees onderstaande opdrachten en vervolgens de tekst. Bespreek de titel ‘Autisten zijn prima werknemers’ op basis van de inhoud van het artikel.
is er een relatie tussen het aantal starters en het aantal faillissementen? “Door de toename van het aantal starters de voorbije jaren zijn er ook meer faillissementen. Niet alle nieuwe ondernemingen zijn financieel gezond. Tien à 15 procent zit op het randje. Zolang de economie in goede doen is, kunnen ze mee. Maar als het maar even tegenzit, moeten ze de rol lossen. Een daling van de omzet of een hogere inflatie, die via de automatische loonindex de loonkosten de hoogte in drijft, betekent vaak het einde.” (JCS)
Wat betekent ondernemend zijn binnen de context van autisme?
21
Eureka! Oefening baart … Doel van de opdrachten Deze opdrachtenreeks leert je je eigen sterktes en zwaktes te ontdekken. Je leert werken aan je zwaktes aan de hand van een aantal activiteiten. Vaardigheden en attitudes die centraal staan bij ondernemen worden aan de hand van groepsactiviteiten geoefend.
# element 1 # element 2 # element 3 # element 4
een videoreportage maken...
Zonder te beseffen ga je werken aan belangrijke vaardigheden aan de hand van een aantal actieve opdrachten. De leerkracht zal deze opdrachten evalueren en nadien bespreken. Op die manier weet je precies waar je staat!
Je maakt in groepjes een korte videoreportage rond het thema “ondernemen”. Mogelijke thema’s zijn: mijn jeugdbeweging, mijn gezin, mijn school, het buitenland, … De videoreportage bestaat uit volgende onderdelen:
je gaat je eigen vaardigheden in kaart brengen ...
Aan de hand van een digitaal document vul je een test in. Het resultaat van deze test noteer je hieronder. Je noteert de vier overgebleven vaardigheden. # vaardigheid 1 # vaardigheid 2 # vaardigheid 3 # vaardigheid 4
Na een klassikale bespreking noteer je hieronder vier elementen die je hebt onthouden uit de bespreking. 22
# Presentatie van het gekozen onderwerp # Eigenlijke reportage met achtergrondmuziek of tekst # Korte toelichting bij de reportage Jullie maken opnieuw gebruik van het OVUR-schema. # Wat zijn de kenmerken van een leuk Youtube filmpje? # De duur van het filmpje? # Wat mag? Wat kan? # Wie heeft ooit al een filmpje gemaakt? # Gebruik je kennis die je ondertussen al hebt rond ondernemen. # De keuze van het thema bepalen # De inhoud bepalen # De rolverdeling opstellen # De taakverdeling opstellen # Het werkschema opstellen # De bijkomende informatie verzamelen 23
# Het scenario uitschrijven # De videobeelden filmen # Het filmpje monteren # Het filmpje online plaatsen Productevaluatie # Wat zijn de pluspunten van onze videoreportage? # Wat is er minder geslaagd aan onze videoreportage?
tangram ...
Je krijgt een envelop met zeven puzzelstukjes. De bedoeling is om met deze puzzelstukjes een figuur te maken. De leerkracht toont om welke figuur het gaat. Je krijgt hiervoor slechts beperkte tijd. Welke vaardigheden/attitudes spelen hierbij een belangrijke rol?
Procesevaluatie # Welke problemen hebben we ondervonden bij het voorbereiden? # Welke problemen hebben we ondervonden bij het uitvoeren? # Waar moeten we onze aanpak verbeteren? # Op welke manier hebben jullie rekening gehouden met de eerdere reflecties? Als jullie filmpje online staat, kun je hier de link noteren:
ruimte-oefening ... Welke vaardigheden/attitudes spelen hierbij een belangrijke rol? Jullie behoren tot een groep van astronauten en je hebt de opdracht om in contact te komen met het moederschip op de zonverlichte maanoppervlakte. Wegens technische moeilijkheden moest jullie capsule op 300 km afstand van het moederschip landen. Tijdens de landing is veel van de uitrusting vernietigd. Jullie overleving hangt af van het te voet bereiken van het moederschip. Jullie mogen alleen het allernoodzakelijkste meenemen om deze afstand te kunnen overbruggen. Hieronder staat een lijst van 15 onbeschadigd gebleven voorwerpen. Het is jullie taak om voor elk voorwerp na te gaan hoe belangrijk het is dat de bemanning dit op zijn tocht meeneemt en om deze voorwerpen in volgorde van belangrijkheid te plaatsen. Geef het belangrijkste voorwerp nummer 1, het op één na belangrijkste voorwerp nummer 2, enzovoort, totdat jullie bij het nummer 15, het minst belangrijke voorwerp, zijn aangekomen.
24
25
Voorwerpen
Score klas
Oplossing
Eindscore
evaluatie ... 1 doosje lucifers 1 doos geconcentreerde levensmiddelen in blik 20 meter nylontouw
Was het moeilijk om in groep tot eenzelfde oplossing te komen?
30 m² parachutezijde 1 draagbaar kooktoestel 2 geweren 1 doos melkpoeder
Wie was/waren in jullie groep de trekker(s) van de discussie?
2 zuurstoftanks van 50 liter 1 sterrenkaart 1 rubberboot 1 magnetisch kompas
Wie waren de volgers?
20 liter water 1 doos vuurpijlen die ook in vacuüm kunnen branden 1 EHBO-koffer met injectienaalden
Wat was jouw rol tijdens de discussie?
1 FM-ontvanger en zender, die werkt op zonne-energie Jullie moeten in groep enkel de kolom met score klas invullen. De leerkracht bezorgt jullie de oplossing en de eindscore.
26
27
SWOT-analyse ...
Vragen aan jezelf
Vragen aan een ander
Sterkte
Wat kan ik van nature goed?
Wat waardeer jij in mij?
Wat vind ik vanzelfsprekend aan mezelf?
Wat vind jij typerend aan mij in positieve zin?
Zwakte
Welk gedrag vind ik niet erg bij anderen?
Wat zijn mijn tekorten?
Wat praat ik voor mezelf goed?
Wat verwijt jij mij wel eens?
Hoe jij jezelf ziet en benoemt is één ding. Hoe andere mensen je zien kan hetzelfde maar ook heel anders zijn. Soms kunnen mensen heel positief verrast zijn door het beeld dat andere mensen van hen hebben. Soms kun je ook punten van kritiek ontvangen over eigenschappen van jezelf waarvan je je niet bewust was. Jouw beeld over jezelf kan overeenstemmen met het beeld dat anderen van je hebben. In voorgaande oefeningen kwam je al veel te weten over jezelf, hoe ondernemend je zelf bent en de vaardigheden waarin je goed bent. Het is de bedoeling dat je de voorgaande resultaten meeneemt en verwerkt in deze SWOT-analyse. Je vult het schema in, met hulp van de besproken resultaten op de voorgaande opdrachten. Jullie gaan elkaar interviewen om op die manier de kolom met “vragen aan een ander” te kunnen invullen.
De antwoorden noteer je in het digitaal sjabloon. Werk bij voorkeur met kernwoorden. De gelijkenissen duid je aan in het groen, de verschillen in het rood. Op basis van de tabel maak je een analyse op waarin sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen aan bod komen. Uit deze analyse moet naar voor komen hoe ondernemend jezelf bent en hoe ondernemend anderen je vinden.
28
Welk gedrag van mezelf weiger ik volgens jou in te zien?
Kans
In welke situatie voel ik me als een vis in het water?
Welke werkomgeving past volgens jou bij mij?
Wat is mijn droombaan? En waarom?
Met welke soort mensen kan ik het volgens jou goed vinden?
Welke situaties vermijd ik actief?
Aan welke taken heb ik volgens jou een hekel?
Wat haat ik echt?
Aan welke situaties erger ik mij volgens jou?
Wat haalt volgens jou het slechtste in me naar boven?
Bedreiging
29
Eureka! Wat levert het op?
op weg naar werk ...
Doel van de opdrachten Na deze opdrachtenreeks kun je heel goed het belang van ondernemen in het dagelijkse leven inschatten. Je komt te weten welke belangrijke rol ondernemingszin speelt op de werkvloer. Je leert om belangrijke informatie goed te gebruiken en deze informatie kritisch te beoordelen. Je leert uit tabellen, grafieken en kaarten relevante informatie halen. Je komt meer te weten over solliciteren en het belang van een goede voorbereiding. Je leert het belang van levenslang leren inschatten.
Ondernemen, je weet ondertussen dat het veel meer is dan je aanvankelijk dacht. Je hebt je vaardigheden kunnen oefenen en bijsturen. Maar blijft natuurlijk nog altijd de hamvraag: waarom is ondernemen zo belangrijk?
op zoek naar inspiratie ...
Je krijgt een aantal inspirerende filmpjes te zien. Wat is de boodschap van deze filmpjes?
De kans is groot dat je binnenkort je eerste stappen in het professionele leven zal zetten. Dit betekent een grote verandering en een pak verantwoordelijkheid erbij! Een aantal aspecten van die verantwoordelijkheid ga je zelf onderzoeken. Het resultaat van je onderzoek komt in een digitaal rapport. Nadat je het onderzoek hebt afgerond, vul je het evaluatieschema in. Ga naar de site van de VDAB en zoek het antwoord op volgende vragen: a. Wat dien je te verstaan onder beroepsinschakeltijd? Hoe werkt het systeem precies? b. Waarom moet je je zo vlug mogelijk inschrijven bij de VDAB na het behalen van je diploma/getuigschrift? Ga naar Beroepeninfo op de site van de VDAB en kies een beroep waarvoor je in aanmerking komt om uit te oefenen na het behalen van je getuigschrift/ diploma. Bekijk de beroepenfiche aandachtig en beantwoord volgende vragen: c. Welke competenties en sleutelvaardigheden uit de beroepenfiche kun je koppelen aan ondernemen, ondernemingszin? d. Welke competenties zijn jou aangeleerd op school? e. Welke competenties heb je (nog) niet onder de knie? f. Bekijk de grafieken/tabellen onder het luik Arbeidsmarktinformatie over deze beroepencluster. Bespreek de verschillende grafische voorstellingen. Kies een beroep waarvoor je momenteel, op basis van getuigschrift/diploma, niet in aanmerking komt, maar graag zou willen uitoefenen. Maak een realistische keuze. Beantwoord volgende vragen:
Welke bedenkingen maak je bij deze filmpjes?
30
g. Over welke attesten/diploma’s moet je beschikken om deze job uit te oefenen? h. Hoe kun je deze attesten/diploma’s behalen? i. Welke competenties en sleutelvaardigheden uit de beroepenfiche kun je koppelen aan ondernemen, ondernemingszin? 31
Solliciteren wordt vaak onderschat door sollicitanten. Een goede voorbereiding is cruciaal in het vinden van een job. Tijdens het gesprek kan je bewijzen dat je de geschikte kandidaat bent. Zoek een werkaanbieding die aansluit bij jouw toekomstig getuigschrift/diploma. Bereid een gesprek voor door volgende vragen te beantwoorden. Maak hierbij gebruik van de werkaanbieding en de beroepenfiche. j. Wat zijn je sterke punten? k. Waarom kom je in aanmerking voor deze job?
1
2
3
4
Functionele taalvaardigheid Er zitten geen spellingsfouten in mijn rapport Ik gebruik hoofdletters en leestekens waar nodig Functionele rekenvaardigheid Ik kan grafische voorstellingen lezen en interpreteren Functionele informatieverwerving en -verwerking Ik kan relevante informatie selecteren
De opdrachten (of antwoorden op de vragen) stop je in een digitaal document. Dit digitaal document bestaat uit volgende onderdelen: # voorblad # de eigenlijke opdrachten # de werkaanbieding # ingevuld evaluatieschema
Ik kan gevonden informatie gebruiken in functie van een opdracht Ik kan gebruik maken van relevante ICT-technologie Maatschappelijk en ethisch bewustzijn Ik kan mij informeren over faciliteiten in functie van nascholing, bijscholing, omscholing Ik zie het belang in van het volgen van procedures
Bijkomende tips:
als werkzoekende
# werk verzorgd # wees volledig # zorg dat steeds duidelijk is om welke opdracht het precies gaat # vraag hulp indien iets niet duidelijk is
tips voor op de werkvloer ... Je gaat je eigen product evalueren aan de hand van onderstaand evaluatieschema. Evaluatieschema 1 = voorbeeldig 2 = bijna goed 3 = voor verbetering vatbaar 4 = onvoldoende
32
Je gaat tips uitwisselen met je groepsgenoten over de manier waarop je ondernemerskwaliteiten kunt toepassen op de werkvloer. De leerkracht bezorgt je een aantal ondernemerskwaliteiten. Elke kwaliteit wordt besproken met de ganse groep. Besteed aandacht aan volgende zaken: hoe kun je de ondernemerskwaliteit in je toekomstige job gebruiken, waar moet je op letten, wanneer heeft het toepassen van de kwaliteit het meeste effect?
33
Noteer hieronder de besproken ondernemerskwaliteiten en de bruikbare tips die zijn gegeven.
Is de inhoud van het artikel nog steeds actueel? Zijn Belgen nog steeds luie consumenten? Argumenteer je antwoord. Vermeld de bronnen die je gebruikt hebt voor je argumentatie.
Jij voldoet echter niet aan de omschrijving van luie consument. Zoek uit of jij niks kunt besparen. Maak de oefening voor minstens twee producten uit onderstaand rijtje:
draait het dan toch allemaal om de centen?
Ondernemingszin heeft te maken met keuzes, juiste beslissingen nemen, … Deze keuzes kunnen kleine of grote gevolgen hebben, kunnen goed of slecht zijn voor onze portemonnee.
# autoverzekering # bank (spaarrekening, kredietkaart, …) # mobiel telefoneren # internet # energie (gas, elektriciteit) Maak duidelijk of het gaat om maandelijkse of jaarlijkse bedragen.
Op vrijdag 13 april 2012 verscheen in De Morgen een artikel met volgende titel: “De Belg is een luie consument (maar kan er niks aan doen)” Welk verhaal zit volgens jou achter deze titel?
Controleer of je veronderstelling correct is. Welke oorzaken en gevolgen worden opgesomd in het artikel die de titel kunnen verklaren?
De nodige informatie kun je terugvinden op één van volgende sites: # www.vreg.be # www.aanbieders.be # www.testaankoop.be # www.vergelijk.be # www.bestetarief.be Noteer kort het resultaat van je onderzoek. Noteer eveneens je bron.
Oorzaken?
Gevolgen?
34
35
Eureka! Eureka! Doel van de opdrachten
Op basis van de verschillende evaluaties beantwoord je voor jezelf volgende vragen:
Waar moet ik nog in groeien?
Na deze opdrachtenreeks kom je te weten welke doelen je hebt bereikt. Je kunt voor jezelf aangeven wat je sterktes zijn.
Hoe ga ik dit doen? Terugblikken is belangrijk, dat weet je uiteraard. Deze opdrachtenreeks kun je als het begin van een nieuwe leerroute zien, niet enkel in functie van ondernemen.
het einde in zicht of toch niet helemaal?
Aan het begin van elk hoofdstuk vind je het doel van de opdrachten. Overloop die nog eens. Noteer minstens drie leerdoelen die je hebt bereikt tijdens dit project.
Omschrijf kort op welke manier je erin geslaagd bent om deze doelen te bereiken.
36
37
BIJLAGE Mensen met autisme op de werkvloer, het is geen evidentie. Een rinkelende telefoon of de nicotinegeur vaneen naaste collega kunnen stress veroorzaken. Maar sommige jobs zijn hen op het lijf geschreven en doen ze dubbel zo snel als ‘normale’ mensen. Nico De Cleen vanPasswerk, gespecialiseerd in IT-jobs voor autisten, gaat op de Wereldautismedag de strijd aan.
‘Autisten zijn prima werknemers’ Vlaanderen telt zo’n 37.000 autisten, van wie de helft normaal tot hoogbegaafd is. Autisten zijn vaak zeer gevoelig en nieuwe evoluties en onbekende factoren kunnen zware stress veroorzaken. Menig autist kan erg accuraat en zeer snel werken, met oog voor de kleinste details. Het Antwerpse bedrijf Passwerk leidt autisten op tot IT’ers voor onder meer de banksector. De inspiratie voor Passwerk komt van een Deense vader van een autistisch kind. Nike, Axa, Verizon, de Vlaamse en federale overheid. Alle doen ze een beroep op de medewerkers vanPasswerk, een Antwerps bedrijf dat mensen met autisme opleidt tot IT’ers.Met 32 zijn ze, de Passwerkers met allen dezelfde handicap: autismespectrumstoornis. De drempelvrees in het bedrijfsleven blijft groot. ‘Je zou verbaasd zijn hoeveel mensen autisme nog linken met Dustin Hoffman uit de film ‘Rain Man’. Bijna iedereen eigenlijk. Dat is jammer’, vertelt Nico De Cleen. Autisme heeft echter veel gezichten. Vlaanderen telt naar schatting 37.000 mensen met autisme, van wie de helft normaal tot hoogbegaafd is. Einstein en Darwin zouden een vorm van autisme gehad hebben. Net als de wiskundige die
38
voor het tv-programma ‘Basta’ na anderhalf jaar rekenwerk de code van de belspelletjes kraakte. En het hoofdpersonage uit het boek ‘The Big Short’ van Michael Lewis, die furore maakte op Wall Street. Uren, dagen, weken zat hij financiële informatie uit te pluizen om uiteindelijk miljarden te verdienen door te speculeren op een instorting van de Amerikaanse huizenmarkt. Contactgestoord maar geniaal, zou je kunnen zeggen. Uit onderzoek blijkt ook dat autisme vaker voorkomt op plaatsen zoals Silicon Valley en Cambridge, waar gegoocheld wordt met technologie en data. Nauwkeurig en uiterst grondig zijn ze. Geconcentreerdenmetoogvoor de kleinste details. Een onzichtbare handicap die je pas opmerkt als je begint te communiceren. ‘Sympathiek maar wat verlegen’ of juist het omgekeerde ‘wat een spraakwaterval’ luidt de volkse diagnose dan. Of ‘wat een arrogantie’ als de persoon in kwestie onverbloemd - wat typisch is - spreekt. Mensen met autisme leven soms in een andere wereld. Ze verwerken informatie op een heel andere manier en hebben weinig verbeelding. Zegswijzen gaan dan ook vaak aanhenvoorbij. Ze slaan alles op, stoppen alles in vakjes, heel gestructureerd. Ze zijn zeer gevoelig en onbekende elementen kunnen zware stress veroorzaken. Koning Een gesprek met een van de medewerkers laat De Cleen dan ook niet toe. ‘Een keer hebben we daar een uitzondering op gemaakt. Vorig jaar. Voor het bezoek van de koning. Die heeft een gesprek van 40 seconden gehadmeteen Passwerker. Dat had veel voeten in de aarde. Ik kan u verzekeren dat de voorbereiding meer dan 40 seconden heeft geduurd.’ IT-werk zoals softwaretesting is hen precies door hun ‘gebreken’ op het lijf geschreven. Banken bijvoorbeeld lanceren frequent updates voor internetbankieren. Om zeker te zijn
dat de nieuwe software foutloos is en blijft, zijn permanente controles en tests nodig. Repetitief werk. Saai voor sommigen, maar mensenmet autisme voelen zich daar heel goed bij. ‘Een computer zit zeer logisch in elkaar en ze denken een beetje als een computer’, legt De Cleen uit. Neurotypicals - zoals zij gewone mensen noemen - zijn dit soort werk vaak snel beu en willen coördinator of projectmanager worden. ‘Onze mensen weten dat dat niets voor hen is. Maar wat ze doen, doen ze goed. Zonder storende omgevingsfactoren werken ze gemiddeld twee keer sneller dan een ‘normale’ softwaretester’, maakt De Cleen reclame voor zijn mensen. ‘We werken met het neusje van de zalm’, zegt een jobcoach. Nee, niet iedereen krijgt een kans bij Passwerk. Velen bieden zich aan,maarvelen vallen tijdens het selectietraject af. De Passwerkers hebben een heel diverse achtergrond. Ingenieurs, magazijniers, IT-specialisten. En zelfs iemand met een doctoraat op zak. Een doctoraat schrijven ging die persoon nog goed af maar, hij is gekraakt in het bedrijfsleven en heeft nu zijn plaats bij Passwerk gevonden.
Denemarken Passwerk haalde zijn inspiratie in Denemarken, waar Thorkil Sonne, de vader van een kind met autisme, vijf jaar geleden pionierde met zijn bedrijf Specialisterne. Intussen zijn al gelijkaardige initiatieven opgestart in Ierland, IJsland, Israël en sinds 2008dusook in België. Vorig jaar haalde Passwerk, met onder andere de IT-bedrijven Cronos en Ordina als aandeelhouder, 1,1 miljoen euro omzet en 129.000 euro winst.
De Cleen. ‘Maar ze zijn broodnodig.’ De jobcoaches gaan onder andere ‘scouten’ bij de klant en kijken of de Passwerker goed zal aarden in zijn nieuwe werkomgeving. Is er een kopieermachine indebuurt vanzijn bureau? Is er veel passage? Mensen met autisme zijn zeer vatbaar voor prikkels, vandaar dat zulke details van belang zijn. ‘Een rinkelende telefoon kan al voldoende zijn om niet meer te presteren’, vertelt een jobcoach. ‘Als een van onze mensen in een landscape terechtkomt, vragen we soms om archiefkasten rond het bureau te plaatsen.’ Kleine maar cruciale aanpassingen. ‘Onlangs kon iemand amper werken door de nicotinegeur van een nieuwe collega. Iemand anders stoorde zich dan weer aan het feit dat een Waalse collega gebrekkig Engels praatte aan de telefoon.’ Maar voor alle duidelijkheid: slechts in 10 procent van de gevallen vraagt Passwerk aanpassingen. De jobcoaches brengen de naaste collega’s op de hoogte van wat autisme is en hoe daar concreet mee om te gaan. Toch zijn communicatieproblemen onvermijdbaar, zeker in het begin. Het zit soms in heel kleine details. Het volgende voorbeeld zegt veel. ‘Een van onze mensen werd gevraagd notities te nemen van alle bugs die ze opmerkte tijdens de softwarecontroles. Die had alles op een papiertje gekrabbeld en zo afgeleverd aan de chef. Zo nam ze vroeger ook notities op school. Niemand had haar verteld dat ze een overzicht in Excel moest oplijsten.’ ‘Maar goed. Onze medewerkers kunnen in principe veel aan. Het is het neusje van de zalm’, klinkt het. En ja, door hun snel werktempo verdienen ze ook meer dan het gemiddelde in de sector.‘ We gaan uit van hun kunnen en niet van hun gebreken’, benadrukt De Cleen. ‘It’s not a bug, it’s a feature.’
Archiefkasten ‘De grote kostenfactor zijn de jobcoaches. Die brengen geen geld in het laatje’, lacht
DE TIJD DINSDAG 3 APRIL 2012 11 © SERGE BAEKEN JAN DE SCHAMPHELAERE
39
40
