EEN ONGEWOON TIJDSCHRIFT
Auteurs en illustratoren kwamen uit verschillende landen, onder hen filosofen, dichters, schilders, filmmakers, klompenmakerS, kinderen …
Van het tijdschrift Cobra zijn tien nummers verschenen. Hoe zou jij nummer elf aanpakken? Zet je verbeelding aan het werk! Misschien kun je de cobraslang of de letters van het woord Cobra gebruiken voor de kaft. Bekijk de afgebeelde voorpagina’s, zij zullen je zeker op weg helpen:
VREEMDE VORMEN
Abstracte schilderijen bestaan uit lijnen, vormen en kleuren. Zij tonen geen beeld van een landschap, een bloem, een gelaat... Een Cobraschilder wilde niet te veel nadenken wanneer hij voor zijn lege schilderdoek stond. Hij stortte zich het liefst spontaan op het werk en liet het schilderij dat uit de verftubes te voorschijn kwam, voor zich spreken. De verf mocht vloeien, kleven,
Karel APPEL, ‘De stierige kat’, 1951 Tekst: V.V. (Educateam)
v Tekst: M.P. (Educateam)
Jij bent zelf kunstenaar en je wil een nieuw soort schilderij maken: uitproberen is de boodschap, vergeet de regels, volg je gevoel. Ook jij bent bevriend met andere kunstenaars. Jullie besluiten een groep te vormen. Welke naam kies je? Je schrijft samen met de anderen een tekst, jullie werken samen aan één tekening. Hoe voelt het om gezamelijk één werk te maken? Je wil nog verder gaan? In deze folder vind je veel tips om je spontaniteit de vrije loop te laten.
Je weet nu al dat Cobra een kunstenaarsgroep was die dezelfde ideeën verdedigde. Maar hoe konden de artiesten hun opvattingen bekendmaken en andere kunstenaars met dezelfde ideeën aantrekken? De beste manier om hun gedichten, hun schilderijen, hun ideeën over kunst, film, muziek en vele andere onderwerpen te verspreiden, was het oprichten van een eigen tijdschrift. En dat deden ze dan ook. Het tijdschrift kreeg dezelfde naam als de groep. De Belgische dichter Christian Dotremont werd hoofdredacteur.
3 covers van het tijdschrift ‘Cobra’ Tekst: G.B. (Educateam)
Zestig jaar geleden ontdekten schilders en schrijvers uit meerdere steden dat ze dezelfde ideeën deelden. Ze besloten elkaar te ontmoeten. Al snel kreeg de groep een naam: Cobra. Waarom kozen de kunstenaars voor de naam van een slang? Misschien weten je mama of grote broer het. Om hun ideeën kracht bij te zetten, schreven de kunstenaars teksten. Samen werkten ze aan een tekening of een schilderij waarin ook woorden verwerkt werden.
Foto Christian Dotremont.
ER WAS EENS ...
spatten, zich onverwachts vermengen en dik opgelegd of dun uitgestreken zijn. De verf doet niet altijd wat wij willen, de kleur valt soms anders uit. Dat heb je vast zelf al ondervonden. Je kunt experimenteren door andere materialen met je gouache te vermengen, zout, zand of zeep bijvoorbeeld. Er ontstaan dan toevallige vormen en ophopingen die niets bepaald voorstellen.
Als je op die manier een schilderij van je kat, een vogel, een menselijke figuur maakt, is het mogelijk dat de verf opeens vreemde vormen doet ontstaan. Er kunnen voorwerpen en wezens opdoemen waaraan je nooit had gedacht. Wat vertellen zij je? Zaten ze in je hoofd voordat je begon te schilderen?
A
E D S N AN O
! D I E VRIJH
En jij, denk jij dat een tekening de wereld een klein beetje kan veranderen?
!!!
AV O! BR
VERTELLINGEN EN SPROOKJES
Carl-Henning PEDERSEN, ‘Vogels en sterren’, 1948 Tekst: J.P.T. (Educateam)
CONSTANT, ‘Twee dieren’, 1948. Tekst: I.R. (Educateam)
En jij, zou jij nog een dier kunnen tekenen zoals je dat deed toen je een kleuter was? Probeer het eens – je zult ondervinden dat het niet zo gemakkelijk is om alles wat je de voorbije jaren hebt geleerd eventjes te vergeten!
Carl-Henning PEDERSEN, Wandschildering, Bregneröd (Denemarken) tijdschrift ‘Cobra’ Nr 7, 1951. Tekst: J.P.T. (Educateam)
... zouden de Cobrakunstenaars enthousiast uitroepen als ze jouw tekeningen zagen. Je merkt op het afgebeelde werk dat zij zich op een volkomen spontane manier probeerden uit te drukken, zoals kinderen doen of gekken en primitieven.
Leve de vrijheid! Wij kunnen het de strijdkreet van de Cobrakunstenaars noemen. En zij zetten dit ideaal van vrijheid ook in daden om. Zo verbleef een groep Cobraleden, sommigen met vrouw en kinderen, een zomer in een villa bij Kopenhagen (Denemarken) waar zij de muren, deuren en plafonds mochten beschilderen. Iedereen hielp mee, ook de kinderen! Als één grote familie samen ‘werken en ontspannen’, dat was pas echte groepskunst: door iedereen en voor iedereen. Het leven en de wereld worden een stuk interessanter als de kunst er spontaan deel van uitmaakt.
Nu is het aan jou om het grote verhaal van Cobra over vrijheid, spontaniteit en fantasie voort te vertellen en de mythe van Cobra te laten doorleven!
Cobrakunstenaars schilderden, fantaseerden, vertelden wat in het oergeheugen van het heelal opgeslagen zit. Er was eens… de wereld. Heel lang geleden… toen de dieren nog spraken, de vogels sterren legden, dromen knetterden aan de hemel, de aarde opzwol en fabelwezens voortbracht: de Cobrachiosaurus en de Cobrachycephalus, de Cobrachycera en de Cobrachyurus!
De schilder maakte dit kunstwerk op een heel vrije en spontane manier: hij werkte snel, met losse bewegingen, zonder nadenken, als het ware automatisch. Daarbij gebruikte hij niet alleen zijn hand en zijn arm. Zijn hele lichaam kwam tijdens het schilderen in beweging.
Ook jij kan zo’n spontaan schilderij maken! Leg een blad papier op de grond. Blijf rechtop staan en breng de verf zonder nadenken op het blad aan. Hoe sneller je werkt, des te spontaner zal je schilderij zijn.
WIE IS WIE? Ziehier enkele Cobrakunstenaars. Lees de informatie en ga op zoek naar het werk dat bij elk van deze kunstenaars hoort!
Naam: Shinkichi Tajiri Nationaliteit: Amerikaan, Japanse ouders Beroep: Beeldhouwer Kenmerken: Werkte graag met metaal, smeedde stukken ijzer aaneen tot bizarre fantasiewezens.
NAAM: Henry Heerup Nationaliteit: Deen Beroep: Beeldhouwer Kenmerken: Hield van harde, ruwe en primitieve stenen die doen denken aan koppen en maskers uit de oertijd.
NAAM: Christian Dotremont Nationaliteit: Belg Beroep: Schrijver en dichter Kenmerken: Uitvinder van de naam Cobra. Hij schreef graag op de schilderijen van zijn vrienden-kunstenaars
NAAM: Carl-Henning Pedersen Nationaliteit: Deen. Beroep: Schilder Kenmerken: Hij maakte liefst kleurige en lichte schilderijen waarin mythen, fabels en oude volksverhalen een belangrijke rol spelen.
NAAM: Constant Nieuwenhuys alias Constant Nationaliteit: Nederlander Beroep: Schilder Kenmerken: Schilderde bij voorkeur fabeldieren, kinderlijke figuren, dromen en soms ook een wrede en harde wereld.
Shinkishi TAJIRI, ‘Schildwacht’, 1951 | Henry HEERUP, ‘Masker’, 1950 | CONSTANT, ‘De Oorlog’, 1950 | Pierre ALECHINSKY / Christian DOTREMONT / Asger JORN, ‘Le grand PUM’, 1961 | Carl-Henning PEDERSEN, ‘Droomslot’, 1949 | Asger JORN, ‘Automolok’, 1948 | Details van foto van Høst, tijdschrift ‘Cobra’ Nr 1, 1949 Tekst: R.M. (Educateam)
VRIJ EN SPONTAAN SCHILDEREN
CORNEILLE, ‘Kinderspelen’, 1950. Tekst: I.R. (Educateam)
... VERVOLG
Naam: Asger Jorn Nationaliteit: Deen Beroep: Schilder Kenmerken: Een revolutionaire geest. Hij streed voor de vrijheid en de ongebonden creativiteit, en schilderde onder andere monsterlijke zelfportretten.
... ...
...
...
...
...
Christian DOTREMONT / Jean-Michel ATLAN, ‘Les Transformes’ (facsimile), 1950 Tekst: G.B. (Educateam)
Bekijk het eerste blad van de bundel ‘Les Transformes’ van de dichter Christian Dotremont en de schilder Jean-Michel Atlan. Welk verschil is er tussen het handschrift en het schilderij? Bijna geen, als je erover nadenkt. Net als het handschrift bestaat het schilderij uit lijnen en vormen die iets uitdrukken.
OVERGAVE AAN DE MATERIE
Als wij een vreemd geschrift onder ogen krijgen, zeggen we: ‘Ik begrijp er niets van. Het is Chinees voor mij!’ Wanneer een Chinees ons geschrift ziet, zal hij zeggen: ‘Dit betekent niets. Het is Nederlands!’ Afhankelijk van hoe je het bekijkt, verandert (‘transformeert’) schriftuur in schilderij en kan het schilderij soms als schriftuur worden gezien.
Een hand en een werktuig, maar vooral een blok steen, een stuk hout, een wit doek of enkele kleurvlekken… zijn de ingrediënten van een Cobrakunstwerk. Of hij nu schilder was of beeldhouwer, een Cobrakunstenaar koos zorgvuldig het materiaal waaruit zijn werk moest ontstaan. Hij liet de materie ‘spreken’, bekeek het materiaal van alle kanten, raakte het aan, streelde het, snoof de geur ervan op, proefde vluchtig de smaak ervan…
Maak zelf ‘transformen’ zoals Atlan en Dotremont. Laat je daarbij inspireren door de tekening van Atlan. Waaraan denk je als je naar de vormen en letters in de tekening kijkt? Schrijf daarover een woord of een gedicht.
Wat hij ontdekte was verrassend: ... een barst werd maan ... een vlek bracht het oog van een kat te voorschijn ... een steen veranderde in een vogel
Henry HEERUP, ‘Grote vogel’, 1951. Tekst: J.S. (Educateam)
‘LES TRANSFORMES’
Als jij nu ook eens van een bepaalde materie zou vertrekken? Wat zou jij ontdekken in een steen, een stuk hout of een dikke kleurvlek? Wat komt er volgens jou uit te voorschijn? Probeer het een keer!
Direction scientifique Coordination générale Coordination éditoriale Graphisme Textes Traductions
Anne Adriaens-Pannier Isabelle Vanhoonacker Raffaela Palanga Géraldine Barbery Piet Bodyn Brigitte de Patoul Piet Bodyn Géraldine Barbery Rosemarie Michel Marleen Piryns Isabelle Rombeau Julie Stouffs Jean-Philippe Theyskens Véronique Vandamme Irene Smets Adrienne Fontainas
Images
©SABAM Belgium 2008 ©Karel Appel Foundation 2008 ©MUSIDOR ©CORBIS
Un projet réalisé avec le soutien de Bridgestone.
Editeur responsable : Michel Draguet, rue du Musée 9, B-1000, Belgique
© 2008 Aucun extrait de ces publications ne peut être reproduit sans l’autorisation préalable de l’éditeur.
