ENKA Deelgebied C1 Ede 12 november awg architecten ism Lodewijk Baljon landschapsarchitecten

ENKA | Deelgebied C1 Ede

12 november 2014

awg architecten ism Lodewijk Baljon landschapsarchitecten

392. ENKA.Ede

00 Voorwoord..................................................................................................... pg05 01 Inleiding..........................................................................................................

pg05

02 Stedenbouwkundige verankering.......................................................

pg 07

03 Het plein........................................................................................................

pg 09

04 Ontsluitingsstructuur en parkeren......................................................

pg11

05 Programma en parkeerbalans..............................................................

pg21

06 Themakaarten.................................................................... ......................

pg23

07 Regels voor de beeldkwaliteit..............................................................

pg24

07.1 Algemene beeldkwaliteitsregels.................................... 07.1.1 Voorgevel/Zijgevel 07.1.2 Stedenbouwkundige verbijzonderingen 07.1.3 Dakkapellen en erkers 07.1.4 Materiaal en detail 07.1.5 Ritme

pg 24

07.2 De ENKA-laan.......................................................................

pg28

07.3 De Boslaan.............................................................................

pg29

07.4 Het schoorsteeenplein......................................................

pg30

07.5 De voet van de schoorsteen............................................

pg31

08 Het ontwerpproces..................................................................................

pg33

09 Colofon........................................................................................................

pg35

awg architecten ism Lodewijk Baljon Landschapsarchitecten

4

392. ENKA. Ede

00 Voorwoord Voor het beeldkwaliteitsplan zijn een paar motieven te benoemen als inspiratiebron. Deze motieven zullen als criteria gebruikt worden bij de beoordeling van de toekomstige ontwikkelingen: - gevoel voor de kunst van de ‘nevenschikking’; - het tonen van de sporen van de tijd (‘patina’ niet wegpoetsen, materialen toepassen die mooi verouderen); - spelen met (on)regelmaat en (im)perfectie; - ‘sprezzatura’, een uniek Italiaans begrip dat ‘bestudeerde zorgeloosheid’ betekent: het spelen met formele en informele kenmerken; - ruimte bieden aan spontaan en alledaags gebruik; - de grote schaal en stoerheid niet schuwen.

01 Inleiding Het verkavelingsplan en beeldkwaliteitsplan voor de woningen rondom de grote schoorsteen (deelgebied C1) geven richting aan de realisatie voor een nieuw deelgebied van het ENKA terrein te Ede. Het verkavelingsplan en beeldkwaliteitsplan vormt een uitwerking op het stedenbouwkundig plan voor het gehele ENKA terrein. Dit stedenbouwkundig plan is op zijn beurt een uitwerking van het masterplan Spoorzone, Ede-Oost, ontworpen door Palmbout Urban Landscapes. Zodoende is het deelgebied ontwikkeld van grof naar fijn en vormt het verkavelingsplan een uitwerking van de gestelde ambities in het masterplan, dan wel stedenbouwkundig plan. Beide documenten dienen dan ook als bijlage bij het verkavelingsplan bestudeerd te worden om te komen tot een afweging voor wat betreft de beoordeling van bouwplannen. Het ‘Beeldkwaliteitsplan deelgebied E, ENKA-terrein’ wordt toegevoegd aan het ‘Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteitvisie ENKA’ van 25 juni 2009.

Het verkavelingsplan en beeldkwaliteitsplan zijn kaderstellend aan architecten die binnen het plan willen opereren. De doelstelling van het verkavelingsplan en beeldkwaliteitsplan is een toetsingskader te stellen voor de uitwerking tot bouwplannen van het stedenbouwkundig plan voor het ENKA terrein. De beoordeling van de architectonische compositie van de afzonderlijke bouwplannen is een verantwoordelijkheid die ligt bij de supervisor. Voor het ENKA terrein is gekozen een supervisor aan te stellen vanuit het stedenbouwkundig plan en een supervisor voor het masterplan Ede-Oost. Op deze wijze worden de bouwplannen onder supervisie van de opsteller van het stedenbouwkundig plan geplaatst en het stedenbouwkundig plan onder supervisie van de opsteller van het masterplan. Na goedkeuring van beide supervisoren wordt het reguliere vergunningentraject opgestart.

Een geheel binnen het geheel De woningen in deelplan C1 zijn specifiek qua ligging gezien de dominantie van de grote schoorsteen en specifiek gezien het karakter van de plek. Op de plek is de historische ENKA-sfeer goed voelbaar aanwezig. Dit betekent dat voor de uitwerking van het deelgebied een evenwicht dient gezocht te worden tussen de aansluiting bij de omliggende woonwijk en de aansluiting bij het carré als hart van het ENKA terrein.


5

Kazerneterreinen

6

Laarderallee

392. ENKA. Ede

02 Stedenbouwkundige verankering Het plein rondom de grote schoorsteen wordt op verschillende manieren verankerd met de omgeving. Het is de verankering van een plan in de omgeving dat het functioneren bepaald, niet de uiterlijke verschijningsvorm. Verankeringen kunnen zowel functioneel, structureel als visueel zijn, maar helpen bij de stedenbouwkundige inbedding van het plan in de omgeving.

- In de uiterlijke verschijningsvorm van het plein wordt de relatie tussen de grote schoorsteen en het carré bestendigd. Het plein wordt als aanleiding gebruikt om een verbijzondering te maken aan de groene laan.

7

- Op het eerste schaalniveau is er de zuidelijke ontsluiting. Deze openbare ruimte vormt de ruggengraat voor het plan. De openbare ruimte zorgt voor de verbinding van de Bennekomseweg, langs het carré, naar het sterrebos aan de oostzijde van het plangebied. - Op het tweede schaalniveau wordt het carré verbonden met de omgeving via de bomenlaan richting de Laarderallee in het zuiden, over het pleintje rond de grote schoorsteen van het ENKA-terrein, naar de binnenplaats van het carré, tot bij de westhal en verder door het poortgebouw over het spoor tot op de kazerneterreinen ten noorden van het ENKA-terrein.


8

Groen monument (= grote Amerikaanse Eik) Groen plein 392. ENKA. Ede

Rood monument (= grote schoorsteen) Verhard plein

03 Het plein

9

De openbare ruimte wordt als drager van het plan gedetailleerd uitgewerkt. De openbare ruimte vormt voor dit deelgebied het leidende en ordende principe. Twee monumentale objecten bepalen de hoofdopzet: de schoorsteen en de eik. De eik staat in een eenvoudig vierkant (bespeelbaar) gazon en brengt de sfeer van de bosrand het plandeel in. De schoorsteen met het vrijstaande gebouw worden door een rij middelgrote bomen (sierpeer) omkaderd. De boomspiegels vormen een doorlopende strook die het plein in het plein markeert. De buitenbegrenzing bestaat uit een band van grote betonplaten, zoals die ook het Carré omgeeft. Langs de overige randen van het plein liggen langsparkeerplaatsen. De auto’s kunnen zich in een-richting over het plein bewegen, geleidt door de bomen. De fietser kiest (als ware het de binnenstad) zijn eigen route. Een strook gras met meerstammige bomen (bloeiende vogelkersen) legt de verbinding tussen de groene eikruimte en het stenen schoorsteenplein.


10

ENKA-Laan

Schoorsteenplein Boslaan

392. ENKA. Ede

04 Ontsluitingsstructuur en parkeren Het plan wordt gekenmerkt door zijn ligging tussen de ENKA-laan en de zuidelijke Bosstraat. Binnen de randvoorwaarden van het stedenbouwkundig plan voor het totale ENKA heeft het plein een belangrijke verbindende functie voor langzaam verkeer, komen vanuit de Laarderallee, via de grote schoorsteen naar het Carré. De verbinding vormt een parallelle ontsluiting voor recreatief verkeer aan de Bennekomseweg. De kruising van dit langzaam verkeer met de ENKA-laan zal in het ontwerp van de openbare ruimte vorm moeten gegeven worden.


11

12

Profiel 01 - Hoofdroute 30 km/uur Vanaf de Bennekomseweg ontvouwt de hoofdroute zich als één groene doorlopende ruimte rondom het carré. Lommerrijk, herkenbaar, representatief en een contrast vormend met het carré dat zich als een enclave presenteert en het historische hart van ENKA vormt. De groene middenbermen zijn begroeid met bloemrijk gras en meerstammige bomen. Dit ruiger ogende groen is representatief, maar past bij het imago van een oud industrieel complex en sluit aan bij het ‘Veluwse gevoel’. De ENKA laan kent twee gescheiden rijbanen van elk één rijstrook. Hierdoor wordt optimaal van het groene karakter geprofiteerd. Je komt namelijk geen tegenliggers tegen waardoor de beleving van de groene omgeving meer impact heeft. Het is een representatieve en herkenbare route rond het carré. In de middenberm, tussen de rijbanen, wordt op een ontspannen en losse manier gestoken geparkeerd. De woningen liggen daarmee direct aan de groene, parkachtige as zonder dat deze doorbroken wordt door geparkeerde auto’s. Aan de zuidwestzijde van het Carré ligt de nieuwe wijk op 23,35 +NAP (goothoogte weg) en het vloerpeil van de woningen op 23,60 +NAP. Het Carré ligt op 22.75 +NAP. Daarmee ligt de wijk circa 65 cm hoger dan het carré zelf. Dit hoogteverschil zal over het gehele profiel worden opgevangen in een talud. 392. ENKA. Ede

Profiel 02 - De Boslaan Deze route langs het bos en Horapark geeft de bewoner het gevoel aan de bosrand te wonen. De weg neemt daarbij even afstand van de woning en het voetpad door middel van een grasberm waarin ook bomen staan. De beleving van de automobilist wordt daarmee ook ‘vergroent’ en de beleving van thuiskomen aan de bosrand versterkt. Aan de boszijde is ruimte voor haaks parkeren. Op punten waar zichtlijnen vanuit de woonhoven eindigen op de bosrand worden geen parkeervakken gemaakt. Zo is de beleving van de bosrand het sterkst en overheerst een groen beeld in alle zichten. Door het ontwikkelen van onderbegroeiing zal een gelaagde bosrand het bosrijke karakter versterken.


13

14

392. ENKA. Ede

15


16

392. ENKA. Ede

17


18

392. ENKA. Ede

19


20

392. ENKA. Ede

05 Programma en parkeerbalans Het parkeren vormt altijd een belangrijk onderdeel van de openbare ruimte. Te weinig parkeerplaatsen kunnen leiden tot “wildparkeren” en een rommelig beeld van de openbare ruimte. Voor het verkavelingsplan is een parkeertoets gedaan om na te gaan of het aantal getekende parkeerplaatsen voldoende is. Het deelgebied kenmerkt zich door middel van een gemengd programma van levensloopbestendige woningen, woonwerkwoningen en traditionele eengezinswoningen. Totaal 48 woningen. Ten behoeve van het woonprogramma worden 87 parkeerplaatsen voorzien. - Er worden 12 parkeerplaatsen voorzien op eigen terrein - Er worden 45 parkeerplaatsen voorzien in de openbare ruimte - Er worden 30 parkeerplaatsen voorzien in een parkeerkoffer. Rond de grote schoorsteen wordt een bebouwingsvlak voorzien om de exploitatiemogelijkheden van de schoorsteen te verzekeren. Het parkeren welke het programma rondom de schoorsteen genereert is mee in de telling opgenomen a rato van 12 parkeerplaatsen.


21

06 Themakaarten | erfafscheiding

22

hoge haag, hoogte 1.8m

stalen hekwerk

lage haag, hoogte 1.0m

hoge stenen muur i.c.m. hekwerk, hoogte 1.8m

hoog groen scherm, hoogte 1.8m

hoog houten scherm, hoogte 1.8m

laag groen scherm, hoogte 1.0m

392. ENKA. Ede

06 Themakaarten | spelen

23

Spelen voor jonge kinderen Spelen voor oudere kinderen Spelaanleiding voor alle leeftijden awg architecten ism Lodewijk Baljon Landschapsarchitecten

07 Regels voor de beeldkwaliteit. 24

Beeldkwaliteit gaat niet over het beeld maar wel over de kwaliteit. Hoewel (beeld)kwaliteit zich niet kan en mag laten vangen in vooringenomen beelden, kan een poging ondernomen worden om – ter illustratie van een welbepaalde ambitie – (altijd tekort schietende) referenties aan te leveren. De beelden uit het beeldkwaliteitplan zijn dan ook geen letterlijke voorafspiegeling van het uiteindelijke ‘beeld’, ze geven de ambitie weer. Voor het beeldkwaliteitsplan zijn een aantal gemeenschappelijke ambities te benoemen. Deze ambities bepalen de samenhang van het deelgebied met de omliggende woonwijk, het carré en uiteindelijk de ENKA-(beeld)kwaliteit. Voor de verkaveling van deelgebied C1 kunnen vier deelgebieden onderscheiden worden, welke, hoewel steeds als geheel leesbaar, genuanceerd gedifferentieerd zijn. De specifieke beeldkwaliteitseisen voor de deelgebieden worden apart benoemd. (ENKA-laan, Boslaan, Schoorsteenplein, voet van de schoorsteen)

392. ENKA. Ede

25

07.1 Algemene beeldkwaliteitsregels 07.1.1 Voorgevel/zijgevel De voorgevels en zijgevels vormen de belangrijkste gevels naar de openbare ruimte. De vormgeving en functionaliteit van deze gevels hebben een bijzondere relatie met de openbare ruimte. In het verkavelingsplan hebben een aantal woningen meerdere voorgevels, en dus meerdere belangrijke zichtgevels. Deze verschillende voorgevels dienen ieder met hetzelfde gevoel voor detaillering uitgewerkt te worden. De voordeur dient in één der voorgevels opgenomen te worden. Een aantal zijgevels en zelf achtergevels grenzen dermate duidelijk aan de openbare ruimte dat de gevels eigenlijk dezelfde vormgeving als een voorgevel behoeven. Voor deze gevels wordt in het plan extra aandacht gevraagd aan de ontwerpers.

07.1.2 Dakkapellen en erkers Dakkapellen worden waar mogelijk op de achtergevel toegepast. In de voorgevel kunnen dakkapellen ten behoeve van de perceellering van de gevels, licht en lucht in het dakvolume opgenomen worden. Als de dakkapellen aan de openbare ruimte grenzen langs de ENKA-laan en aan het plein vormen ze een onderdeel van de gevel en zijn opgetrokken uit het gevelmateriaal. Dakkapellen worden in het ritme van de ramen opgenomen.


26

07.1.3 Materiaal en detail Het algemeen motto ten aanzien van materiaalgebruik is ‘hoe minder verschillende materialen, hoe beter’. Baksteen is een dragend thema met betrekking tot het materialiseren van het plan. Dit om aan te sluiten bij de historische context van het plan, de ENKA fabriek. Deze basisgedachte onderstreept de continuïteit van het verleden in het heden. Hierdoor kunnen weloverwogen kleur, textuur en formaatverschillen, verschillen in metselwerk, de genuanceerde differentiatie tussen de gebouwen tewerkstellen. De kleurkeuze van de steen moet in relatie zijn (tonsuurton) met de kleur van de steen van de historische fabriek. Op deze wijze ontstaat tussen de wijk en de fabriek een verwantschap die noodzakelijk is om de continuïteit in tussen heden en verleden te bewerkstellen. In afwijking op het thema ‘baksteen’ kan op bepaalde punten in het plangebied, voornamelijk aan de Boslaan, alternatief gevelmateriaal worden toegepast. Alternatieve gevelmaterialen zijn bijvoorbeeld pleisterwerk (witte en grijze tinten), beton en natuursteen. De gevels kunnen op bepaalde plekken gekeimd of gekalleid worden. Deze materialen kunnen slechts in ondergeschikte mate worden toegepast en dienen steeds specifiek beargumenteerd te worden aan de supervisor. Plinten, omlijstingen en muurafdekkers dienen in metselwerk, natuursteen of beton te worden vervaardigd. De dakbedekking bestaat uit

392. ENKA. Ede

pannen, zink of leien. Schoorstenen, op en aanbouwen worden steeds uit het gevelmateriaal opgetrokken Voor de raamkozijnen kunnen hout, staal, aluminium en/of een combinatie worden toegepast. De totale detaillering van het vensterraam behoeft echter bijzondere aandacht, te beginnen met de detaillering van het metselwerk rondom, de aansluiting van het kozijn op het metselwerk, de positionering in de vorm van een verdiept liggende negge, de montage van de doorvalbeveiliging en de profielmaat van de kozijnen.

07.1.4 Ritme In relatie tot de opbouw van de fabrieksmuur is de verhouding van de ramen verticaal. Langs de Boslaan kan de raamverhouding ook horizontaal zijn. De ramen zijn ontworpen in het gevelvlak volgens een rustig en eenvoudig ritme over de gehele breedte van de rijen. De ramen verspringen niet in de gevel en worden niet over twee verdiepingen door getrokken. Het rustig en ritmisch omgaan met gevelopeningen vormt een belangrijk onderdeel van de architecturale vertaling van de statigheid van de fabriek.

Baksteendetails door middel van terugliggend metselwerk, baksteen kroonlijsten en/of raamomlijstingen vormen een onderdeel van de architecturale kwaliteiten van de historische ENKA fabriek. Deze kunnen een positief effect hebben op de “taal” van de architectuur. Door middel van de schaduwwerking van terugliggend metselwerk wordt de plasticiteit van de gevels versterkt, een gedetailleerdheid die ook in de historische fabrieksmuur terug te vinden is. In de gevelopbouw van de historische fabriek is de gevel primair aan het dak. In de architectuur dient deze waardering over genomen te worden. Schotelantennes, zonnepanelen, dakdoorvoeren of andere dakopbouwen anders dan de reeds genoemde dakkapellen dienen vanuit de openbare ruimte zo min mogelijk zichtbaar te zijn.


27

28

07.2 De ENKA-laan De ENKA-Laan vormt het eerste onderdeel van één architectonisch compositieelement binnen het stedenbouwkundig plan voor de hele ENKA-wijk. De sfeer van statigheid en rust dient over de gehele lengte van de laan bewaakt te worden. De woningen aan de ENKA-laan hebben een profiel van twee bouwlagen met dakkap. Om de perceellering binnen het plan te ondersteunen kunnen op strategische plekken nuances is de bouwhoogte gezocht worden, doch deze verschillen zijn eerder gering van omvang. Voornamelijk rust, eenvoud en ritme voeren de boventoon. De gedetailleerdheid van de fabrieksgevel bevind zich op een tweede schaalniveau. Stoer, maar toch verfijnd.

392. ENKA. Ede

29

07.3 De Boslaan De boslaan kent een rijk pallet aan verschillende korrels. Het is een kopwoning en een kort rijtje en het past binnen de gehele opzet van de boslaan. Bij deze veelheid aan verschillende bebouwingskorrels hoort ook een veelheid aan verschillende architecturale ontwerpen. Door een pallet aan materialen en een aantal basis gevelopbouwregels op te stellen kan de rijk gevarieerde boslaan toch duidelijk een onderdeel vormen van de eigentijdse ENKA-sfeer op het terrein. In deelgebied A en B is de aanzet reeds gegeven.


levensloopbestendige woningen

07.4 Het schoorsteenplein 30

MIX ARCHITECTUUR

Het schoorsteenplein heeft de intrinsieke kwaliteit een woonomgeving te genereren binnen het openbare karakter van het hof. Stratenpatronen zijn samen gevoegd tot een ruimte om rond te wonen. Straten worden met andere woorden woonplekken waar de openbare ruimte een rol van betekenis kan betekenen voor de directe omwonenden. De levensloopbestendige woningen aan het schoorsteenplein worden gekenmerkt door één verdieping met dakkap of twee verdiepingen met plat dak. De overige woningen aan het plein hebben een profiel van twee bouwlagen met dakkap of twee of drie bouwlagen met plat dak. De woningen grenzend aan het schoorsteenplein vormen één architectonische eenheid waarbij de woningen door 1 architect zullen worden ontworpen. Gezien de specifieke ligging en betekenis van deze hof in het stedenbouwkundig plan, is het aangewezen ook de woningen rondom de schoorsteen op een genuanceerde manier te verbijzonderen. Vanwege het bijzondere karakter van de locatie met de opvallende aanwezigheid van de grote schoorsteen is het voornemen de planuitwerking in samenspraak met potentiële kopers tot stand te laten komen. Het belangrijkste uitgangspunt voor de beeldkwaliteit van “de hofwoningen”rondom het schoorsteenplein is de zoektocht naar een gesamtkunstwerk. Rust, eenvoud en ritme voeren de boventoon. De gedetailleerdheid van de fabrieksgevel bevind zich op een tweede schaalniveau. Stoer, maar toch verfijnd. Tot slot zijn de individuele woningen herkenbaar door de expressie van de gevelopeningen.

EDE, ENKATERREIN - PAGINA 3

392. ENKA. Ede

07.5 De voet van de schoorsteen Aan de voet van de schoorsteen wordt een bebouwingsvlak voorzien om de exploitatiemogelijkheden van de schoorsteen te verzekeren. Het beeldkwaliteitsplan voorziet een bouwenveloppe zonder uitspraak te doen over de functie zolang deze passend is binnen een woonomgeving. Door in de bouwenveloppe op te nemen dat het parkeren dient opgelost te worden op het bebouwingsvlak, wordt de functievrijheid beperkt tot een functie met beperkte verkeersgenererende eigenschappen, op maat van de omliggende woningen. Op vlak van milieu-emissie dient de functie afgestemd te zijn op de omliggende woningen. Als bebouwingsenveloppe wordt een bouwhoogte van 7m aangehouden. Staal en glas kunnen als bouwmaterialen een sterke aansluiting vormen met het industriële verleden. De vroegere aansluiting van de schoorsteen op de fabriek door middel van een imposant buizenwerk kan als inspiratiebron gebruikt worden bij de uitwerking van de enveloppe. Er kan een verbinding gemaakt worden tussen de schoorsteen en het bebouwingsvlak.


31

32

392. ENKA. Ede

08 Het ontwerpproces - Voor de Enkalaan en de woningen behorend bij de Boslaan worden de ontwerpen van deelgebied B als uitgangspunt genomen . De respectievelijke architecten zal worden gevraagd een ontwerp van de woningen aan te leveren. - De woningen grenzend aan het schoorsteenplein vormen één architectonische eenheid waarbij de woningen door 1 architect zullen worden ontworpen. Vanwege het bijzondere karakter van de locatie met de opvallende aanwezigheid van de grote schoorsteen is het voornemen de planuitwerking in samenspraak met potentiële kopers tot stand te laten komen. Het beeldkwaliteitsplan stelt de kaders aan de architect om daarbinnen, samen met de kopers, te komen tot de vormgeving van de individuele woonwensen en gebruik van deze bijzondere locatie op Enka. - De invulling van de bebouwing aan de voet van de schoorsteen vormt een aparte ontwerpopgave die mede op basis van de bestemming nader zal worden uitgewerkt binnen de randvoorwaarden van het beeldkwaliteitsplan.


33

09 Colofon

PROJECTNAAM ENKA Ede

OPDRACHTGEVER Grondbank Bennekomseweg Ede cv een samenwerking tussen AM en ASR Vastgoedontwikkeling

PROJECTTEAM awg architecten: Filip Delanghe Raven Rumes lodewijk baljon landschapsarchitecten:

DATUM 12 november 2014

ENKA Deelgebied C1 Ede 12 november awg architecten ism Lodewijk Baljon landschapsarchitecten

Recommend Documents