Energieprestatie Energieprestatie van gebouwen en de rol van de installatiesector
Kees Arkesteijn (ISSO)
Programma 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Inleiding Energieprestatie gebouwen Methoden bepaling Energieprestatie Wet en Regelgeving (nu) Ontwikkeling wettelijke eisen, afgelopen jaren Ontwikkeling BENG Private Kwaliteitsborging Betekenis voor de Installatiesector Vakbekwaamheid
Inleiding Energieprestatie gebouwen Energieprestatie gebouwen • Integrale beoordeling van gebouw inclusief gebouw gebonden installaties • Hoe presteert het gebouw energetisch? • Welke energiebesparende maatregelen zijn er nog mogelijk? • Vaste randvoorwaarden: • Buitenklimaat • Standaard gebruikersgedrag
Inleiding Energieprestatie gebouwen Energieprestatie gebouwen nu uitgedrukt in • Energieprestatiecoëfficiënt (EPC) vergunning • Energie-Index (EI) of Energieklasse
Methoden bepaling Energieprestatie • Aanvraag omgevingsvergunning: • NEN 7120 Woningen en Utiliteitsgebouwen • EPC-programma’s
• Mutatie momenten woningen: • Energieklasse bepalen met Webtool van de overheid • Energie-index (WWS, STEP-subsidie) ->BRL 9500, ISSO 82.1 • Nader Voorschrift (NEN 7120)
• Mutatie momenten utiliteitsgebouwen: • Energieklasse en Energie-index -> BRL 9500, ISSO 75.1 • ISSO 75.3 (NEN 2916)
Wettelijke aanwijzing bij bouwaanvraag Wettelijke aanwijzing Bouwbesluit (Woningen en Utiliteitsgebouwen)
Bouwbesluit (paragraaf Energie
NEN 7120
Geattesteerde rekentool
EPC
Wettelijke aanwijzing bestaande bouw Wettelijke aanwijzing BEG en REG Voorlopig Energielabel
Webapplicatie.
Erkend deskundige
Energielabel
rekenkern
Aanwijzing via WWS en voor STEP-subsidie (gecertificeerde route) BRL 9500-01
Opnameprotocol ISSO 82.1
Geattesteerde rekentool
Energie-index
Wettelijke aanwijzing bestaande bouw Wettelijke aanwijzing BEG en REG Basismethode (BB en NB) BRL 9500 03/06
Opnameprotocol ISSO 75.1
Energielabel Detailmethode (NB, BB (EI < 1,05)
Ontwikkeling wettelijke eisen Energieprestatie • Omgevingsvergunning: • In 1995 is Energieparagraaf aan Bouw Besluit toegevoegd. • Eisen worden steeds strenger (volgende sheet)
• Bestaande bouw (Energieklasse en E.I.): • Geen eisen • Bewustwordingsinstrument • Vastgoedsector, aankoop en huur, Energieklasse B en beter • Stimulering Energiebesparende maatregelen
9
Ontwikkeling eisen EPC Gebruiksfunctie
EPC 19951995-1999
EPC per Jan. 2000
EPC per Juli 2002
EPC Jan. 2009
EPC Jan. 2015
Kantoor
≤ 1.9
≤ 1.6
≤ 1.5
≤ 1.1
≤ 0.8
Onderwijs
≤ 1.5
≤ 1.5
≤ 1.4
≤ 1.3
≤ 0.7
Gezondheidszorg • niet-klinisch • klinisch
≤ 2.0 ≤ 4.7
≤ 1.8 ≤ 3.8
≤ 1.5 ≤ 3.6
≤ 1.0 ≤ 2.6
≤ 0.8 ≤ 1.8
Bijeenkomst
≤ 3.4
≤ 2.4
≤ 2.2
≤ 2.0
≤ 1.1
Logiesfunctie gelegen in logiesgebouw
≤ 2.4
≤ 2.1
≤ 1.9
≤ 1.8
≤ 1.0
Winkel
≤ 3.6
≤ 3.5
≤ 3.4
≤ 2.6
≤ 1.7
Sport
≤ 2.8
≤ 2.2
≤ 1.8
≤ 1.8
≤ 0.9
Celfunctie
≤ 2.3
≤ 2.2
≤ 1.9
≤ 1.8
≤ 1.0
10
Ontwikkeling eisen EPC EPC 19951997
EPC per 01-011998
EPC per 1-12000
EPC per 1-1-2006
EPC per 1-12011
EPC per 1-12015
Woningen en woongebouwen
≤ 1.4
≤ 1.2
≤ 1.0
≤ 0.8
≤ 0.6
≤ 0.4
Niet in logiesgebouw gelegen logiesverblijven
≤ 1.4
≤ 1.2
≤ 1.0
≤ 0.8
≤ 0.6
≤ 0.4
Gebruiksfunctie
Bijna Energie Neutrale gebouwen • Steeds verdere aanscherping eisen BB (zie vorige en volgende sheets) • Vanaf 2019 nieuwe overheidsgebouwen NZEB • Vanaf 2020 alle nieuwbouw NZEB • Vanaf 2050 alle bestaande bouw NZEB
Woningen • NU: • EPC 0,40; gedifferentieerde Rc (vloer 3,5; gevel 4,5; dak 5,0)
• Straks (norm ?): • Drie criteria: • Maximale energiebehoefte per m2 Ag • Maximale primaire energie per m2 Ag • Minimaal aandeel hernieuwbare energie
• Energiebehoefte = verwarming + koeling • verlichting niet meegenomen omdat dit een vaste waarde is
• Primaire energie = verwarming + koeling + tapwater + ventilatoren + hulpenergie – opwekking PV/WKK
BENG bijeenkomst RVO 11 maart 2015
13
• Aandeel hernieuwbare energie = hernieuwbare energie (primaire energie + hernieuwbare energie) • Hernieuwbare energie = opbrengst van: • warmtepomp (verwarming/tapwater) minus benodigde fossiele energie • zonnecollectoren, PV panelen, wind, waterkracht… • inzet van biomassa
BENG bijeenkomst RVO 11 maart 2015
14
CONCEPT-EISEN Functie
Woningbouw*
Energie Behoefte (kWh/m2 GO)
Primair (kWh/m2 GO)**
25
*studio< 50 m2 afhankelijk nader onderzoek **gebouwen > 5 verdiepingen afhankelijk nader onderzoek
25
Hernieuwbare energie (%)**
50
Utiliteitsgebouwen • NU (voldoen aan eisen Bouwbesluit): • EPC, gedifferentieerde Rc(vloer 3,5; gevel 4,5; dak 5,0)
• Straks (norm ?): • Drie criteria: • Maximale energiebehoefte per m2 Ag • Maximale primaire energie per m2 Ag • Minimaal aandeel hernieuwbare energie
• Energiebehoefte = verwarming + koeling + verlichting (excl. noodverl.) • Primaire energie = verwarming + koeling + verlichting (incl. noodverl.) + tapwater + bevochtiging + ventilatoren + hulpenergie – opwekking PV/WKK BENG bijeenkomst RVO 4 maart 2015
16
• Aandeel hernieuwbare energie = hernieuwbare energie (primaire energie + hernieuwbare energie) • Hernieuwbare energie = opbrengst van: • warmtepomp (verwarming/tapwater) minus benodigde fossiele energie • zonnecollectoren, PV panelen, wind, waterkracht… • inzet van biomassa
BENG bijeenkomst RVO 11 maart 2015
17
CONCEPT-EISEN Functie
Energie Behoefte (kWh/m2 GO)
Primair (kWh/m2 GO)**
Hernieuwbare energie (%)**
Kantoor/zorg zonder bedgebied/cel/logies /winkel/sport/bijeenkomst
50*
25
50
Zorg, met bedgebied
65
120
50
Onderwijs
50
60
50
*gebouwen < 50 m2 afhankelijk nader onderzoek **gebouwen > 5 verdiepingen afhankelijk nader onderzoek
Private bouwplan toetsing • Van publieke bouwplan toetsing naar private bouwplan toetsing • Publiek wat moet, privaat wat kan (risicoklasse) • In plaats van toetsing vooraf naar toetsing achteraf • Geldt ook EPC (Energieprestatiegarantie) • Garantie op gebreken
• Invoering naar verwachting per 2017, risicoklasse 1
Beng en Private kwaliteitsborging • Dus leveren wat is afgesproken ! • Steeds energiezuiniger, strengere eisen • Garantie geven op energiegebruik?
Product/Systeemlabel (ErP, Ecodesign) • Energieklasse product • Energieklasse systeem
Prestatie product/systeem nog niet één op één bruikbaar voor bepaling energieprestatiegebouw! Tool Energieklasse systeem beschikbaar via U-V (rekenkern ISSO)
Betekenis voor de installatiesector (1) • Aanscherping EPC in het verleden: • Toepassing van meer energiebesparende maatregelen: • in eerste instantie bouwkundig; • Later: energiezuinige installatie concepten. • Voorbeelden: PV, LTV-systemen, zonneboilers, warmte- en koude opslag, gelijkstroom motoren enz.
• Verbetering energetische prestaties bestaande producten. • Innovatieve technieken • Voorbeelden: • Hybride warmtepomp • Douche water WTW • PFHRT
Betekenis voor de installatiesector • • • •
Hergebruik bestaande gebouwenvoorraad Ontwikkeling (Bijna) Energie neutrale gebouwen Decentrale elektriciteitsopwekking Verdere toepassing duurzame technieken: • Geothermie • Warmte& Koudeopslag • Klimaatadaptieve gevels (Integratie van PV-technologieën, HVAC en daglichtsystemen) • Luchtwaterwarmtepompen • Warmteterugwinning (o.a. Douche water WTW, PFHRT, e.d) • Biomassa • Lage temperatuur stadsverwarming • Slimme regelingen • Enz.
Kennisniveau Installatiesector • Toepassing Energiezuinige concepten: • • • • •
Meer kennis en vakmanschap nodig; Integrale aanpak noodzakelijk; Aantonen prestatie van de installatie; Up to date blijven qua kennis Opdrachtgevers zullen hogere eisen aan de vakbekwaamheid stellen.
Onbewust Onbekwaam Bewust Bekwaam
Hartelijk dank voor uw aandacht. Zijn er nog vragen?
