Energiemanagement programma Auteurs Autorisatie Kenmerk Datum Versie Status
R. Neleman en B. Spaltman F. van der Sanden en S. Landstra Energiemanagement programma 25 oktober 2011 1.0 Definitief
1.
DOEL
Deze procedure heeft als doel Eldra te helpen systemen en processen voor verbetering van de energie-efficiency in te voeren en te verbeteren en wordt geschreven op basis van de Europese norm NEN-EN 16001:2009. Dit moet leiden tot kostenbesparing en een vermindering van CO₂-emissies (broeikasgassen). Tevens specificeert de norm eisen die Eldra in staat stellen het beleid en de doelstellingen te ontwikkelen en te implementeren, waarbij rekening wordt gehouden met de wettelijke eisen en informatie over significante energieaspecten. Het energiemanagement programma zorgt voor continue verbetering in de vorm van doelmatiger en duurzamer energiegebruik, onafhankelijk van het type energie dat wordt gebruikt.
2.
WERKWIJZE
Het energiemanagement programma is gebaseerd op de methode die bekend staat als ‘Plan-Do-Check-Act’ (PDCA). Aangezien de structuur van deze norm vergelijkbaar is met de structuur van de ISO 14001 norm, worden de eisen van de NEN-EN 16001:2009 geïntegreerd in het huidige managementsysteem.
3.
TOEPASSINGSGEBIED
Bij het bepalen van de organisatorische grens van Eldra is uitgegaan van afbakening op basis van de Control Approach methode. Dit wil zeggen dat Eldra alle locaties en entiteiten meeneemt waarover zij 100 % operationele of financiële controle heeft. Via deze methode worden de volgende entiteiten tot de organisatorische grens gedefinieerd: • Eldra BV, gevestigd te Ittervoort (KvK 130 11 015). • Solinq BV (zuster van Eldra BV). Daarnaast heeft Eldra, doormiddel van de laterale (iteratieve) analyse, bekeken of er zich C-leveranciers onder de A-leveranciers bevinden. Uit deze analyse is gebleken dat onderstaande bedrijven tot de C-leveranciers behoren. Deze bedrijven zijn om de volgende redenen niet in de Organizational Boundary opgenomen: • BV TKF heeft haar eigen CO₂-bewust certificaat op niveau 3. • Techno Specials, TKH Kabeltechniek Polska en Ernst & Engbring maken minder dan 1 % van de totale inkoopomzet uit.
4.
IDENTIFICATIE EN BEOORDELING VAN ENERGIEASPECTEN
In 2011 is Eldra gestart met de implementatie van het CO₂-prestatieladder traject, waarbij de initiële beoordeling van haar energieaspecten voor het eerst over het kalenderjaar 2010 is gebeurd. Eldra zal vanaf deze periode halfjaarlijks haar energieaspecten identificeren en beoordelen. Het betreft alle energieaspecten die de eisen van de CO₂-prestatieladder (scope 1 en 2 emissies) stellen. Alle energiestromen van Eldra worden aan de hand van de Carbon Footprint in kaart gebracht en tevens omgerekend naar CO₂-emissies. Eldra streeft ernaar om de identificatie en beoordeling maximaal drie maanden na afsluiting van het halve jaar of kalenderjaar te hebben uitgevoerd, aangezien de facturatie en de daarmee gepaard gaande verbruiken van een aantal significante energiestromen pas achteraf door de energieleverancier worden toegezonden. De energiestromen worden halfjaarlijks in kaart gebracht, aangezien erop deze wijze een goed inzicht te verkrijgen is in het actuele en historische energieverbruik. De wijze waarop deze energiestromen in kaart gebracht worden en wie hiervoor verantwoordelijk zijn, staat beschreven in de hiervoor bestemde werkwijze.
Energiemanagement programma versie 1.0
2
Eldra kent de volgende energiestromen en de daarbij behorende verantwoordelijke functies: Document
Informatieverstrekker
Notatie-eenheid
Beheerder
Gasverbruik voor verwarming
Financiële administratie
Kubieke meter
KAM-Coördinator
Propaan en LPG
Financiële administratie
Liter
KAM-Coördinator
Benzine
Financiële administratie
Liter
KAM-Coördinator
Smeeroliën en overige oliën
Financiële administratie
Kilogram
KAM-Coördinator
Leaseauto's
Leasemaatschappij(en)
Liter diesel of benzine
KAM-Coördinator
Eigen wagenpark
Leasemaatschappij(en)
Liter diesel of benzine
KAM-Coördinator
Elektriciteit
Financiële administratie
Kilowattuur
KAM-Coördinator
Vliegverkeer
Directiesecretariaat
Kilometer
KAM-Coördinator
Personenvervoer
Financiële administratie
Kilometer
KAM-Coördinator
Alle personen binnen Eldra hebben enige invloed op eventuele veranderingen in het energieverbruik. Het Technisch Management is hiervan een belangrijk onderdeel, aangezien zij de energiestromen identificeert en beoordeelt. De afdeling P&O beheert de identificatie van alle personen die voor of namens Eldra werken. Een identificatie van het significante energieverbruik gebeurt aan de hand van de Carbon Footprint. De drie grootste energiestromen worden als significante verbruikers gezien, doordat deze voor meer dan 90 % deel uitmaken van het energieverbruik en de daarmee gepaarde CO₂-emissies. Tevens wordt door het Technisch Management een raming gemaakt van de verwachting omtrent het energieverbruik van de significante energieverbruikers. Deze documenten zijn in beheer van de hiervoor verantwoordelijke personen. Aangezien bij de significante energieverbruikers de grootste energie- en CO₂-reductie haalbaar is, worden hiervoor de meeste energiereductie maatregelen getroffen. Deze en overige energiereductie maatregelen worden door het Technisch Management geïdentificeerd en gedocumenteerd aan de hand van het meerjarenplan. Tevens wordt er conform de procedure beheersing van registraties de reeds gerealiseerde en nog te realiseren energiebesparingen bijgehouden. De beoordeling van energiebesparingen wordt aan de hand van een interne audit en reguliere energie overleggen gedaan. De reeds afgenomen audits worden beheert op de server.
Energiemanagement programma versie 1.0
3
5.
DOELSTELLINGEN, TAAKSTELLINGEN EN PROGRAMMA(‘S) MET BETREKKING TOT ENERGIE
Om energiebesparingen te realiseren, worden aan de hand van het SMART-principe realistische reductiedoelstellingen en -taakstellingen geformuleerd. De doelstellingen zullen vanuit verschillende invalshoeken tot stand komen, te weten: • Vanuit het Management Team. • Bottom up, waarbij aspecten vanuit de dagelijkse bedrijfsvoering worden opgemerkt en gemeld. Deze worden door de afdelingsleiding beoordeeld en kunnen als doelstelling worden aangemerkt. De doelstellingen zijn gekoppeld aan de significante energiestromen, aangezien hier de meeste energieen kostenbesparingen te realiseren zijn. Bij de vaststelling van de reductiedoel- en taakstellingen wordt rekening gehouden met: • De financiële, operationele en zakelijke behoeften van de onderneming. • De eisen van wet- en regelgeving en overige eisen. • De relevante Kwaliteits-, Arbo- en Milieuaspecten van de onderneming. • De resultaten van de Risico-Inventarisatie & -Evaluatie (RIE). • De technologische opties. • De visies van de belanghebbenden partijen. De reductiedoelstellingen worden bepaald door CO₂-stuurgroep aan de hand van de input van het Technisch Management en worden onderschreven door de directie. Op dit moment is er gekozen voor een tijdsbestek van vier jaar voor de doelstellingen. Dit betekent dat de huidig geformuleerde doelstellingen t/m 31 december 2014 gelden. De reductiedoelstellingen worden jaarlijks geëvalueerd en beoordeeld aan de hand van de interne audit. De doelstellingen worden elk aan een aparte parameter gekoppeld om op deze wijze de doelstellingen op de juiste wijze te evalueren. Deze parameters kunnen eventueel na het doelstellingsjaar worden aangepast. De reductiedoelen, de middelen en het tijdsbestek waarin afzonderlijke taakstelling moeten worden gehaald, worden gedocumenteerd en eventueel jaarlijks herzien. Deze documenten zijn in het beheer van het KAM-Coördinator. De evaluatie wordt ieder jaar zowel intern als extern worden gecommuniceerd. Voor de huidige reductiedoelen is gebruik gemaakt van de volgende parameters: • Elektriciteit is gekoppeld aan de peiler ‘productieve uren’, aangezien de meeste elektra ten behoeve van de productie is. • Het gasverbruik wordt genormaliseerd door middel van de gewogen graaddagenmethode, aangezien dit gekoppeld is aan de gemiddelde buitentemperatuur. Dit betekent dat hoe meer gewogen graaddagen er zijn, hoe meer gas er voor het verwarmen van onze gebouwen zal worden verbruikt. • Het autoverkeer is gekoppeld aan het totale jaarkilometrage, aangezien het brandstofverbruik en dus ook de CO₂-uitstoot hiervan afhankelijk is.
Energiemanagement programma versie 1.0
4
6.
TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN
Om het energiemanagement programma en de CO₂-prestatieladder te handhaven en te verbeteren, zijn hiervoor specifieke taken en verantwoordelijkheden toegewezen. Directie De directie levert het bewijs van haar betrokkenheid bij het ontwikkelen en invoeren van het managementsysteem en bij het continue verbeteren van de doeltreffendheid ervan. De directie heeft als taken en verantwoordelijkheden: • Beslissend orgaan betreffende het goedkeuren van het beleid, de doelstellingen, de rapportages en de investeringen op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (hierna: MVO). • Eindverantwoordelijke bij alle interne en externe publicaties op het gebied van MVO. CO₂-stuurgroep Deze stuurgroep bestaat uit diverse medewerkers (onder andere een directievertegenwoordiger, medewerker Marketing en Communicatie, Product Manager / Manager R&D, KAM-Coördinator, Technisch adviseur en Maintenance Manager) die vanuit verschillende invalshoeken uit de organisatie komen. De taken en verantwoordelijkheden van de stuurgroep zijn onder andere: • Rapportage aan de directie op het gebied van MVO. • Identificeren van mogelijke parameters. • Beslissend orgaan betreffende het goedkeuring en uitvoering van geïdentificeerde energiestromen, reductiedoelstellingen, parameters, taakstellingen, rapportages, investeringen en communicatieuitingen. De eindbeslissing ligt bij de directie. • Verantwoordelijk voor alle interne en externe communicatie op het gebied van MVO. • Evaluatie en eventuele herziening van de energiedoelstellingen, -taakstellingen en -programma’s. • Begeleiden en ondersteunen van het gehele CO₂-prestatieladder proces aan de hand van het reguliere CO₂-overleg. Technisch Management De taken en verantwoordelijkheden van het Technisch Management zijn: • Identificatie en beoordeling van het actuele en historische energieverbruik. • Identificatie en beoordeling van gebieden waar sprake is van significant energieverbruik. • Identificatie, documentatie, implementatie en beoordeling van de kansen voor het verbeteren van energie-efficiency. • Raming van het verwachte energieverbruik in de volgende periode. • Bijhouden van het register met kansen voor energiebesparing (meerjarenplan). • Afstemmen van de reductiedoelstellingen op het energiebeleid. KAM-Coördinator De taken en verantwoordelijkheden van de KAM-Coördinator zijn: • Bewaken van het kwaliteitssysteem. • Beheren van normen en richtlijnen. • Opstellen en het in kaart brengen van de Carbon Footprint en de daarbij behorende analyse. • Bewaken en evalueren van de doelstellingen. • Begeleiden van het verbeterproces. • Afstemming met CO₂-stuurgroep aan de hand van het regulier overleg. • Documentatie van beoordelingen. Research & Development De taken en verantwoordelijkheden van R&D zijn: • Vanaf 2012 bij productontwerpen rekening houden met de Carbon Footprint van het product gebaseerd op de Life Cycle Analyse methode. • Reductie van aantal grondstoffen daar waar mogelijk om uitval/afval als gevolg van ombouwen te verminderen.
Energiemanagement programma versie 1.0
5
7.
MONITORING EN METING
De monitoring en meting van alle energiestromen en reductiedoelstellingen gebeurt jaarlijks, zodat eventuele afwijkingen tijdig worden geconstateerd en gecontroleerd. De registratie van energiestromen gebeurt intern aan de hand van de Carbon Footprint en extern aan de hand van een analyse van de Carbon Footprint, waar onder andere de CO₂-emissies, de significante energiestromen, het trendverbruik, de nauwkeurigheid van de in kaart gebrachte energiestromen en de evaluatie van de doelstellingen zijn opgenomen. Aan de hand van de evaluatie van de doelstellingen kan het daadwerkelijke energieverbruik tegen het verwachte energieverbruik worden afgezet. De eisen voor meting en monitoring zijn in de werkwijze vastgelegd. De apparatuur die wordt gebruikt voor monitoring en meting wordt binnen Eldra op gezette tijden gekalibreerd. Dit is gedefinieerd in het proces Kalibratie. De verantwoordelijkheden en de eisen voor het plannen en uitvoeren van audits, en voor het rapporteren van resultaten en het bijhouden van registraties, zijn gedefinieerd in een gedocumenteerde procedure. Eldra zal continu de doeltreffendheid van het managementsysteem verbeteren door gebruikmaking van het beleid, de doelstellingen, auditresultaten, analyse van gegevens, corrigerende en preventieve maatregelen, de directiebeoordeling en projecten.
8.
AFWIJKINGEN, CORRIGERENDE EN PREVENTIEVE MAATREGELEN
Voor zover mogelijk en noodzakelijk treft de afdelingsleiding direct corrigerende maatregelen bij de identificatie van afwijkingen. Preventieve maatregelen moeten afgestemd zijn op de gevolgen van de mogelijke toekomstige problemen. In de evaluatie zullen de oorzaak, de corrigerende en preventieve maatregelen worden vermeld. Er zijn gedocumenteerde procedures vastgesteld, waarin de eisen zijn gedefinieerd voor: • Het identificeren van mogelijke toekomstige afwijkingen en hun oorzaken. • Het beoordelen van de noodzaak om maatregelen om te voorkomen dat afwijkingen zich voordoen. • Het vaststellen en doorvoeren van de benodigde maatregelen. • Het registreren van resultaten van de getroffen maatregelen. • Het beoordelen van de getroffen preventieve maatregelen. Aanleidingen tot het nemen van corrigerende maatregelen kunnen zijn: afwijkingen geconstateerd tijdens audits, directiebeoordelingen, productafwijkingen, klachten van klanten, milieu-incidenten en milieuafwijkingen. Als informatiebron voor preventieve maatregelen kunnen onder andere dienen processen die van invloed zijn: op de productkwaliteit, kwaliteitsregistraties, marktanalyse, output van de directiebeoordeling, milieu-incidenten en milieuafwijkingen. Eventuele corrigerende of preventief getroffen maatregelen zullen worden bijgehouden in het register van de KAM-Coördinator.
Ittervoort, 25 oktober 2011
F. van der Sanden Algemeen Directeur
Energiemanagement programma versie 1.0
S. Landstra KAM-Coördinator
6