Programma • Energiebesparing
Energiebesparing
• Europa • Nederland • Besparingspotentieel • Specialisten gevraagd ?
& Betonkernactivering
• Betonkernactivering • Publicatie • Leergang
Kees Arkesteijn 1
Energiebesparing
2
EPBD Energy Performance Building Directive
Europese richtlijn
Waarom deze richtlijn? • vermindering van het energiegebruik in gebouwen – steeds grotere afhankelijkheid van olie en gas – verplichtingen in het kader van het Kyotoprotocol • circa 40% van het Europese energiegebruik komt van gebouwen – 2/3 van de energieconsumptie in gebouwen door o.a. huishoudens, airconditioning en verwarmingssystemen
3
4
1
EPBD
EPBD Een methodiek voor energieprestatie van gebouwen • •
•
Doel van de richtlijn: • Energetische kwaliteit gebouwen g besparen p • Stimuleren energie d.m.v. Energielabel
minimumeisen nieuwbouw en renovatie – haalbaarheid alternatieve systemen energiecertificering bij bouw, verkoop en verhuur – publieke diensten – zichtbaar energieprestatiecertificaat regelmatige keuring cv-ketels en airconditioningsystemen
In alle Europese lidstaten
5
6
Doelstellingen Nederlandse overheid 1. 6% minder uitstoot CO2 in 2012 t.o.v. 1990 (Kyoto); 2. 30 % minder uitstoot CO2 in 2020 t.o.v. 1990; 3 20 % duurzame energie in 2020 3. 2020.
Energiebesparingen in NL Kees Arkesteijn (ISSO) 7
8
2
Doelstellingen Nederlandse overheid
Doelstellingen Nederlandse overheid
Fossiel energiegebruik Nederland in 2007
PJ/jaar
Uitstoot CO2 Nederland in 2007
4000
300
Uitstoot CO2 Mton/jaar
3051 3000
12 1000
461 543
1016 openbare verlichting U-bouw
100 1 27
woningen
61
33
Ongeveer 30 % van de totale energieverbruik vindt plaats in de gebouwde omgeving. 9
Openb.verlichting U-bouw woningen
Ongeveer 30% van de totale CO2 uitstoot vindt plaats in de gebouwde omgeving.
10
Rol van ISSO
Stimulering • Nieuwbouw
183
totaal
totaal
200 2000
Opnemen gebouw (EPA):
EPC-berekening
• •
Energielabel
woningbouw (ISSO 82.1) utiliteitsbouw (ISSO 75.1)
• Bestaande bouw Energielabel
11
12
3
Maatwerkadvies
Bewustwording naar besparing
Energielabel (standaard) maatwerkadvies • Energielabel (vooronderzoek maatwerkadvies)
Energielabel -> bewustwording
– – –
ingevoerd per 01/01/2008 herzien per 01/01/2010 beperkt advies • •
Potentiële energiebesparende maatregelen
• – –
gering aantal energiebesparende maatregelen standaard gebruikersgedrag
maatwerkadvies: vrijwillig maatadvies • • • •
specifiek gebruik en eigenschappen gebouw energiebesparing en terugverdientijden bouwtechnische realisatie comfort
13
14
Energiezuinige gebouwen
Woningvoorraad
Maatwerkadvies: op verantwoorde wijze 2 Energieklassen beter of minimaal naar klasse B
• Bestaande bouw Energielabel Labelklasse A++ A+ A B C D E F G
• RGD, TNT en ING huren alleen nog panden met klasse B of beter • Meer met Minder subsidie gekoppeld aan labelstapen • Huurwaarde bepaling woningen wordt gekoppeld aan Energieklasse
15
min 0,00 0,51 0,71 1 06 1,06 1,31 1,61 2,01 2,41 2,90
max 0,50 0,70 1,05 1 30 1,30 1,60 2,00 2,40 2,90
huidig nieuwbouw
mediaan Nederlandse voorraad
16
4
Woningbouw, een voorbeeld
Bestaande voorraad
Tussenwoning van 96 m2
Veel werk te verzetten in de bestaande voorraad: vloer gevel dak geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geisoleerd geisoleerd geisoleerd geisoleerd geisoleerd geisoleerd geisoleerd geisoleerd geisoleerd geisoleerd
ramen installatie label EI enkel lokaal G 3,4 enkel HR 107 F 2,6 dubbel HR 107 E 2,3 dubbel HR 107 C 1,6 dubbel HR 107 B 1,2 dubbel HR 107 zb B 1,1 HR HR 107 A 0,9
• woningen: In meer dan 70% van de woningen is nog veel energie te besparen • U-bouw: Kantoren 40%-60% besparing mogelijk Gezondheidzorg 50 % -60% besparing mogelijk Scholen 70% besparing mogelijk 17
Sector vraagt vakbekwaamheid Woningbouw standaard
Woningbouw maatwerk
U bouw standaard
Installatietechnische, bouwtechnische en technische opleiding
Relevant
Hoger
Werk/ en denkniveau
Basis beroepsopleiding
Hogere beroepsopleiding
Bouwkundige, werktuigbouwkundige, elektrotechnische of fysische richting Aanvullende opleiding bouwfysica en of installatietechniek of gelijkwaardig
Cursus EPA-adviseur ISSO publicatie 82 Werkervaring
U bouw maatwerk
HBO niveau
X
X X
X
Rol van ISSO
MBO niveau
Cursus EPA-adviseur ISSO publicatie 75
18
X
Ontwikkeling materialen voor opleidingen: • Eindtermen, PP en instructieboek • Energielabel woningen • Energielabel utiliteitsgebouwen • Maatwerkadvies woningen • Maatwerkadvies utiliteitsgebouwen
Ontwikkeld in opdracht van Agentschap NL en OTIB
X 2 jaar
2 jaar 19
20
5
Toekomst Na 2011: •Één methodiek voor nieuw- en bestaande bouw •NEN 2916, NEN 5128, ISSO 75.3, ISSO 82.3
ISSO project: -----------------------------------------------------
•Rekenmethodiek NEN 7120
Betonkernactivering
•Opname bestaande bouw ISSO 75.1 en ISSO 82.1 • Maatwerkadvies ISSO 75.2 en ISSO 82.1
21
22
Ontwerp en dimensionering
Waarom een ISSO-publicatie ? • • • •
• BKA wordt te pas en te onpas toegepast • Kennis is versnipperd • Momenteel geen richtlijn voor de installatiesector • Beginfase ontwerpproces van cruciaal belang • Veel fouten door miscommunicatie
Afweging om BKA al dan niet toe te passen Installatieconcepten met BKA Dimensioneren installatie met BKA Ontwerpen op comfort/vermijden van comfortproblemen.
Communicatie en verantwoordelijkheden verschillende partners in het bouwproces van essentieel belang 23
24
6
Karakterisering BKA
Voorbeeld 1 diagram: verwarming Breedplaatvloer tussen verdiepingen (geen vloerbedekking)
• Warmte-/Koude-afgifte – – – –
Steek Hoogte van leiding Twater - Tlucht Weerstand vloerafwerking
s
s h
h
(vloerbedekking)
• Diagrammen voor: – – – –
Breedplaatvloer Kanaalplaatvloer Infraplusvloer Wingvloer
h = 60 mm h = 75 mm
dT = 3 K
h = 130 mm
dT = 6 K
h = 190 mm
dT = 9 K
h = 260 mm
dT = 12 K 250
200
150
Steek (s) van de leidingen (mm)
100 10
20
30
40
50
60
Specifiek vermogen (W/m2)
25
26
27
28
Leergang BKA • Basiscursus BKA – Introductie op BKA
• Betonkernactivering voor ontwerpers – Ontwerpen van BKA als onderdeel van de klimaatinstallatie
• Reken aan betonkernactivering – Specialisten, simulaties TRNSYS en CFD
Publicatie en leergang medio 2010 gereed Opdrachtgever Leergang OTIB
7
