en prenten, en omvangrijke geluids-, film- en fotoarchieven

Profiel Het Stadsarchief Amsterdam (SAA) is het ­historische documentatiecentrum van de stad Amsterdam met ruim 40 kilometer archieven, de historisch-topografische col­ lectie met miljoenen kaarten, tekeningen en prenten, en omvangrijke geluids-, film- en fotoarchieven. Missie Het SAA wil een toonaangevend dienstverlener zijn die een samen­hangend pakket van innovatieve producten en diensten met informatie over Amsterdam aanbiedt. Dit doet het SAA door archieven en collecties te verwerven, te ­bewaren, toegankelijk te maken en aan een zo groot mogelijk ­publiek te presenteren. Maatschappelijke relevantie • Controleerbaarheid van de ­overheid • Rechtsvinding • Rechtszekerheid • Toegankelijkheid van cultuur­historisch erfgoed • Kennis van de geschiedenis van Amsterdam als maatschappelijk bindmiddel. Organisatie Het SAA bestaat meer dan 150 jaar. De dienst heeft een formatie van 109 plaatsen. In 2007 werkten bij het SAA 131 medewerkers en 25 medewerkers op detacheringbasis vanuit diverse sociale werkverbanden.

2

Foto’s van medewerkers bij de serie interviews in de daklozenkrant Z-Magazine over zijn of haar favoriete archiefstuk

Voorwoord 4 Afronding verbouwing, verhuisproces en openingsactiviteiten 5 Overzicht van de negen productgebieden 10 Inspectie 11 Verwerving 12 Advisering en Ondersteuning 17 Beheer 18 Ontsluiting 19 Dienstverlening 20 Verkoop informatieproducten en reproducties 21 Presentatie 23 Organisatie 24 Ondernemingsraad 25 Bezoekersraad 25 Stichting Vrienden Stadsarchief Amsterdam 26 Het voltallige personeel in gebouw De Bazel (mei 2007)

3

Voorwoord Ruim drie jaar na het kredietbesluit van de Gemeenteraad waarmee ontwerp, bestek en begroting werden goedgekeurd, opende het nieuwe Stadsarchief Amsterdam zijn deuren. ­Voorbereiding, bestuurlijke goedkeuring, uitvoering van de plannen, inclusief verhuizing door 780 vrachtwagenritten, namen ruim vijf jaar in beslag. Het resultaat is een van de m ­ odernste archiefbewaarplaatsen ter wereld in een monu­mentaal bankgebouw! De transformatie bleef niet onopgemerkt: het gebouw is al driemaal genomineerd voor een architectuurprijs. Na de officiële opening door koningin Beatrix bezochten tienduizenden burgers het gebouw. Zij werden rondgeleid, deden onderzoek in het informatiecentrum of de studiezaal, bekeken een tentoonstelling en de Schatkamer, of pikten een ‘Amsterdam-film’ mee in onze ‘Cineac’, met een kop koffie in het Archiefcafé. De Amsterdammers hebben nu de beschikking over een nieuw, open centrum waar men de stedelijke geschiedenis en die van Amstelveen en Ouder-Amstel in al hun facetten kan bestuderen. Met het besluit om het Stadsarchief in het gebouw De Bazel te huisvesten, toont het Gemeentebestuur dat het de archieven en collecties van de stad en zijn burgers een plaats wil geven in het centrum van de stad, in het hart van de ­Amsterdamse samenleving. Daarmee geeft het de geschiedenis van onze stad een zeer prominente en zichtbare plek. Het is het verhaal van zeven miljoen Amsterdammers die sinds zeven eeuwen aan de oevers van de Amstel en het IJ woonden en wonen. De medewerkers van het Stadsarchief hebben zich de afge­ lopen jaren enorm ingespannen om de ambitieuze plannen te realiseren. De ingebruikname van het nieuwe Stadsarchief en de koninklijke opening op 12 september waren met recht de bekroning op dit vele werk. Jan Boomgaard, gemeentearchivaris

4

Koningin Beatrix opent het nieuwe Stadsarchief, geflankeerd door gemeentearchivaris Jan Boomgaard en burgemeester Job Cohen

Afronding verbouwing, verhuisproces en openingsactiviteiten Het geheugen van Amsterdam terug in het hart van de stad 2007 stond vooral in het teken van de afronding van de verbouwing, de renovatie en de restauratie van gebouw De Bazel en van de inrichting van het Stadsarchief (SAA). Overige onderdelen van het project SAA naar De Bazel (dat medio 2007 is afgerond) waren de verhuizing en de ingebruikneming, inclusief een nieuw publieks- en een veiligheidsconcept. Alle onderdelen van het project zijn door de directie van het SAA aangestuurd. Voor een optimale service aan het publiek is gebouw De Bazel ingrijpend verbouwd. De archieven, de bibliotheek, de historisch-topografische atlas en het beelden geluidmateriaal kunnen in onderlinge samenhang worden geraadpleegd. Voor vragen over het gebruik van de toegangen op de archieven en verzamelingen kan de bezoeker in het informatiecentrum terecht. De extra beveiligde studiezaal originelen biedt mogelijkheid authentieke documenten te bestuderen. De expositiezaal voor wisseltentoonstellingen kan voor eigen en voor tentoonstellingen van derden worden gebruikt. De permanente expositieruimte, de Schatkamer, toont topstukken van het Stadsarchief en is voor een deel aan te passen aan de wensen van specifieke groepen belangstellenden. In de publieksruimte zijn ook de rijk gesorteerde ­Stadsboekwinkel en het Archiefcafé ondergebracht. De prachtige Koningszaal, ten tijde van de Nederlandsche Handel-Maatschappij vooral in gebruik voor de ontvangst van zeer voorname gasten, is met de omringende zalen in gebruik genomen als hoogwaardig conferentie­centrum. Het is ook voor derden beschikbaar. De depots zijn uitgerust met de modernste klimaatbeheersingssystemen. Voor de kleurenfoto’s is een speciaal ingericht koud depot gebouwd. Daarnaast biedt gebouw De Bazel ruimte aan andere gebruikers. Op de eerste verdieping is het Bureau Monumenten en Archeologie gehuisvest. Een aantal kleinere met de historie van Amsterdam verbonden in­stellingen heeft eveneens onderdak in het gebouw ­gekregen, zoals het Maria Austria Instituut, een deel van het NIOD en de Stichting WatWasWaar.

Verbouw- en renovatieproces Een van de uitdagingen voor de opdrachtgever en het architectenbureau Claus en Kaan was het aanpassen van een rijksmonument aan de eisen van deze tijd. Aan een archiefbewaarplaats worden strenge klimatologische en veiligheidseisen gesteld. Aan een voor publiek toegankelijk gebouw worden andere strenge veiligheidseisen gesteld. Weer andere eisen betroffen energiezuinigheid en milieuvriendelijkheid. Tijdens de verbouwing vond ­hierover voortdurend overleg plaats tussen opdracht­ gever, architect en aannemers. Het Projectmanagementbureau Amsterdam (PMB) verzorgde het management van het bouwproces en de controle daarop. Aannemer Jurriëns was verantwoordelijk voor de bouwkundige werkzaamheden, G.T.I. voor de werktuigbouwkundige en A.T.H. voor de elektrotechnische werkzaamheden, Möhringer voor de liften en Homij BV voor sprinklers en beveiliging. In de praktijk bleek de coördinatie tussen de aannemers een probleem. Het SAA heeft zich hiervoor extra moeten inzetten.

De laatste werkzaamheden in gebouw De Bazel, de oplevering van het gebouw door aannemer Jurriëns op 4 april en de eerste verhuisdag op 14 mei

Het verkrijgen van de monumentenvergunning voor het vervangen van de gesloten nissen door grote etalages heeft veel inspanning en doorzettingsvermogen van ­opdrachtgever en architect gevraagd. Juist die ingreep was van cruciaal belang om het beoogde open ­karakter van het SAA te bereiken. Uiteindelijk is na jarenlang overleg, tot op ministerieel niveau, de monumentenvergunning verleend. In het voorjaar van 2007, vóór de openstelling, konden de ‘ogen’ van gebouw De Bazel worden ­geopend, waarmee de beoogde transparantie werd bereikt. Met uiterste inspanning is de gedeeltelijke oplevering van de bouwkundige werkzaamheden op 10 april 2007 gehaald. Ook de werktuigbouwkundige werkzaamheden zijn op 10 april opgeleverd. De oplevering van de elektrotechniek vond plaats op 1 juli. De sprinklers en beveiliging konden voor de openstelling begin augustus worden op­geleverd. Mede op grond daarvan kon de gebruiks­ vergunning voor gebouw De Bazel begin augustus ­worden verleend.

5

Het restaureren van de vele monumentale ruimten was een arbeidsintensieve opdracht. De projectgroep ­Renovatie was dit jaar vooral belast met het toezien op de uitvoering van het herstel van de marmeren trap naar de safe deposit, het terugbrengen van de glazen vloer in de hal, het herstel van de schilderingen en lambri­seringen van de monumentale stijlkamers, het glas in lood, het parket, de tegelvloeren, de verlichtingsornamenten en het terugbrengen in de oorspronkelijke staat van de ­Schatkamer, met name de muur- en plafondschilderingen. Dat gebeurde in goede samenwerking met Architectenbureau Fritz. De eindoplevering van de restauratiewerkzaamheden was op 11 december 2007.

Verhuizing Van 14 mei t/m 27 juli vond een van de meest groot­ schalige verhuizingen plaats die ooit in Amsterdam is uitgevoerd. De projectgroep SAA naar De Bazel ontwierp het verhuisplan en was verantwoordelijk voor de uit­voering van de megaverhuisoperatie. Partners waren de verhuisonderneming Convoi en DPA Supply Chain People (logistiek management). Naast de verhuis­ploegen van Convoi werkten eigen medewerkers mee om alles te ­controleren en de nieuwe plek van de archieven en ­collecties (depotverdieping, stelling, kast, plank) in te ­voeren in het digitale beheerssysteem ABS/Archeion. De dagelijks te verhuizen hoeveelheid viel te vergelijken met de inhoud van vier grachtenpanden. In circa veertig dagen zijn in 780 vrachtwagenritten 32 strekkende kilo­meter archiefmateriaal, alle collectieonderdelen, de kantoren en ateliers van de Tolstraat naar de Herengracht verhuisd. Door een goede voorbereiding en strakke ­coördinatie bleven de kosten binnen de begroting. De gigantische hoeveelheid te verhuizen materiaal was logisch gerangschikt en ingedeeld in zes verhuis­stromen. Omdat de opslagcapaciteit in gebouw De Bazel funda­ menteel verschillend is ingericht ten opzichte van de oude locatie, was een rechttoe rechtaan verhuizing niet mogelijk. De archieven en collecties met miljoenen foto’s, g ­ lasnegatieven, tekeningen, prenten, kaarten, platte­gronden, bouwtekeningen, affiches en beeld- en ­geluidsdragers zijn nu op formaat opgeborgen, wat een ruimtebesparing opleverde van meer dan 30%. 6

Opening

Publiciteit

Op woensdag 12 september verklaarde koningin Beatrix voor ruim 500 genodigden het SAA voor geopend, na de spectaculaire presentatie Documenten spreken, ­gebaseerd op persoonlijke keuzes van bekende personen uit de archieven en collecties. Hans Goedkoop interviewde na telkens een korte film achtereenvolgens Rijkman Groenink (ABN-Amro) over ‘De Bazel in de stad’, Charlène de Carvalho (Heineken) over ‘Handel en nijverheid’, Prem Radhakishun (presentator) over ‘Amsterdamse rebellie’, Lucia Rijker (sportvrouw) over ‘Sport en recreatie’, Jaap van Zweden (dirigent) over ‘Kunst en cultuur’ en Özlem Solmaz (schrijfster) over ‘Immigratie’. Ze vertelden over hun bijzondere band met het door hen gekozen archiefstuk. Zo las mevrouw De Carvalho een brief voor van Gerard Heineken waarin hij in 1863 zijn moeder vertelde dat hij zojuist de brouwerij ‘de Hooiberg’ had gekocht, het begin van het Heineken-concern. Burgemeester Job Cohen sprak hierna over ‘Wat maakt een ­Amsterdammer?’ De openingsmanifestatie werd muzikaal omlijst door ­blazers van het Koninklijk Concertgebouworkest.

De opening was het sluitstuk van het traject ‘Stadsarchief op weg naar De Bazel’ en markeerde de start van een nieuwe manier van werken volgens een nieuw publieksconcept, innovatief en verrassend. De activiteiten kregen brede bekendheid via de website, digitale nieuwsbrieven, persbijeenkomsten, lokale tv-uitzendingen en posters. De aandacht van de media voor, tijdens en na de opening was enorm.

De volgende dag vond er voor ongeveer nog duizend relaties van het SAA een feestelijke bijeenkomst plaats die is opgeluisterd met een muzikale bijdrage van het Toonkunstkoor Amsterdam. Voor het weekend van 15 en 16 september waren via het door de gemeente uit­ ge­geven huis-aan-huisblad Amsterdam.nl álle Amsterdammers uitgenodigd. Er was een veelzijdig programma samen­gesteld met gastsprekers over documenten, fotografen die werden geïnterviewd over Amsterdammers op de foto, de ‘Ons Amsterdam-quiz’, Amsterdamse muziek door Gay Men Singing Manoeuvre, Puur Mokum, Het Gouwe Ouwe Koor en Het Zwanenkoor, en er was een (Amsterdamse) informatiemarkt. Verder kon het publiek deelnemen aan rondleidingen door het prachtige, monumentale gebouw, de Schatkamer en een tentoonstelling bezoeken die aan architect De Bazel was gewijd, en in de filmzaal een speciaal filmprogramma bijwonen. Al met al was het een grootse start, waarvan het succes niet in de laatste plaats te danken is aan de inzet van alle mede­ werkers van het SAA en de enthousiaste steun van de partners van het SAA. Met steun van IBM konden de ­gasten USB-sticks worden uitgereikt met daarop infor­ matie over het SAA en de opening.

De boodschap dat het SAA zich wil manifesteren als ­betrouwbaar kennisinstituut die alle (historische) infor­ matie over Amsterdam in huis heeft, werd door het ­reclamebureau Skipintro omgezet in de vraag ‘waar of niet waar’ en als je het zeker wilt weten, zoek het op in het Stadsarchief. Ook zijn op AT5 en RTV N-H zes door Eddy Terstall gemaakte spotjes uitgezonden, waarin ­ onder anderen burgemeester Cohen het Stadsarchief bekend maakte.

Mupi-campagne op straat en campagne via AT5 en RTV Noord-Holland

7

Rijkman Groenink vertelt over een brief van het bestuur van de N ­ ederlandsche Handel-Maatschappij aan architect De Bazel over het herplaatsen van de bestuurskamer uit het kantoor aan de Herengracht

Lucia Rijker toont zich getroffen door een advertentie uit 1907, waarin damesworstelen in het Paleis voor Volksvlijt wordt aangekondigd

8

Boven: Charlene de Carvalho leest de brief voor van haar overgrootvader Gerard Heineken aan zijn moeder over de overname van de brouwerij De Hooiberg

Schathuis van bewaring Hier vinden al onze verhalen onderdak op dragers of vertaald in nullen en in enen. Wat wás is niet voorbij, want niets is echt verdwenen van wat ons stadshart sneller kloppen deed of brak.

Hoe fraai en ruim is ons verleden thans behuisd, zie hoe de handelsgeest nog pronkt in de façade, waarachter de historie schuilt in doos of lade, gestolde tijd, die ooit van leven heeft gebruist.

Gebrek en welvaart, oorlog, vrede, leed en lief, ’t komt allemaal bijeen in Mokums Stadsarchief.

Dit gedicht schreven lezers van Het Parool onder leiding van Jan Boerstoel in de zomer van 2007. Van hem zijn de twee openingsregels. De andere ­kwamen van achtereenvolgens Ger de Haan, Maarten Voorzanger, Isaac Koole, Jan Jippe van Herrikhuijzen, Erna van der Spoel, Kees van Aalst en Lex Bouwes. Nel Vos bedacht de titel.

Boven: Prem Radhakishun leest het vonnis voor waarin het zingen van het Wilhelmus in het jaar 1574 wordt veroordeeld Midden: Jaap van Zweden spreekt over de inschrijvingen van Igor Stravinsky en andere beroemdheden in gastenboek van het C ­ oncertgebouw Özlem Solmaz memoreert het besluit van de Gemeente­raad voor de stichting van het woonoord Atatürk voor de huisvesting van Turkse gastarbeiders in 1965

9

Productgebied

Kosten en ­opbrengsten x €1.000 A

Inspectie en verwerving ­overheidsarchieven

Kosten

Opbrengsten

Begroot

Realisatie

Begroot

585

429

35

Resultaten

Realisatie Product 50 Inspectie Overheidsarchieven

Begroot 80 100

Overheidsarchieven B

Advisering en ondersteuning

1.232

1.514

1.062

1.406 Advisering en ondersteuning ‘Digitaal’-advies Cursussen

C 

Verwerving particuliere ­archieven

620

581

36

95 Particuliere archieven Beeldmateriaal

3.871

3.485

894

2.500

4.073 stuks

130

292 stuks

931 Archiefconservering

Beheerd collectiemateriaal

F

Verlenen van informatie

2.242

392 Extern gefinancierd Ontsluitingsgegevens

2.564

256

446 Studiezalen Website

25 750 8.750 20

Verkoop informatie­producten en reproducties

H

Presentatie en educatie

571

629

234

290 Reproshop (leges)

1.090

1.587

209

133 Evenementen  

E-commerce (plus diversen)

Website* 

18 contacten 399 meters 1.717 stuks 34 meters

3.750

509 stuks

150.000

1.093.576 stuks

32.200

32.500 meters

4.070.000

4.075.000 stuks

113.575

106.060 euro

175.000

1.808.950 stuks

19.000 330.000 8.250.000

G

178 meters 9.986 stuks

Buitenfotografie

Beheersgegevens

282

100 1.250

uren 85 cursisten

2.879 stuks

Beheerd archiefmateriaal 1.992

50

1.890 stuks

Archiefreproductie

1.743

1.000

26.292 uren

1.250

Collectieconservering

Ontsluiting archieven en ­collecties

2 gigabyte 21.500

1.000

Collectiereproductie

E

700 meters

Boeken

Contacten migranten Beveiliging en beheer van archieven en collecties

75 bezoeken

Klein materiaal Audiovisueel D

Realisatie Eenheid

121.780

17.525 bezoekers 326.157 webbezoekers 8.454.000 pageviews 166.799 euro

26.080

0 euro

56.250

75.153 bezoekers

275

290 persberichten

600.000

502.483 webbezoekers

11.000.000 11.654.367 pageviews K   Totaal

Programmamanager Dubbele huisvestings­kosten

16

61

0

4

486

1.236

0

170

12.456

14.078

3.008

3.917 * Het aantal webbezoekers en pageviews in productgebied H is inclusief het aantal webbezoekers en pageviews in productgebied F.

10

Joseph Jessurun de Mesquita (1865-1910), zelfportret, 1885-1890, glasnegatief, 18x24 cm

Inspectie Twee inspecteurs van het SAA oefenen namens de ­gemeentearchivaris toezicht uit op het informatiebeheer van de gemeentelijke organisatieonderdelen. Zij leggen periodiek inspectiebezoeken af, waarbij de hele informatie­ huishouding wordt doorgenomen. Vanwege de steeds sneller voortschrijdende digitalisering wordt tijdens die ­inspecties het digitale informatiebeheer centraal gesteld. Ze worden ten dele gecombineerd met integrale metin­ gen bedrijfsvoering door de Bestuursdienst, waarbij de inspecteurs een bijdrage leveren voor het onderdeel informatiebeheer. De bevindingen van de inspecteurs resulteren in rapportages en adviezen ter verbetering van de situatie.

Veel tijd nam het begeleiden van overbrengingen van archieven van gemeentelijke organisaties naar het SAA in beslag. Dit betrof in totaal ongeveer 700 meter papieren archiefbescheiden en een kleine hoeveelheid digitale bestanden. Onder het overgebrachte materiaal bevonden zich archiefbestanden van de voormalige Dienst Stedelijk Beheer en de Stadsschouwburg, cliëntendossiers van de GGD, faculteitsarchieven van de Universiteit van Amsterdam (475 strekkende meter, resultaat van een langlopend project) en het archief van de voormalige Pedagogische Academie Basisonderwijs, de PABO.

De inspecteurs legden 75 bezoeken af. Bij het Ontwikkelings­bedrijf en Binnenwaterbeheer was er vooral belangstelling voor het digitale informatie­ beheer. Andere inspecties betroffen de gehele informatiehuishouding, bijvoorbeeld bij het Projectbureau Noord/Zuidlijn, of een bepaald aspect, zoals de bouw en inrichting van archiefruimten en de inrichting van het informatiebeheer. Ook werd aandacht besteed aan de bewaartermijn en aan digitalisering. Voorbeelden daarvan zijn de vervanging van papieren documenten door digitale exemplaren, bij onder andere de Dienst Persoonsgegevens en de Dienst Zorg en Samenleven, en de vraag welke informatie als origineel moet worden beschouwd als die zowel op papier als digitaal wordt bewaard. De organisatie van het informatiebeheer is sterk verbeterd, mede door de inspectieadviezen en het opstellen van documentair structuurplannen door de organisaties zelf. Een documentair structuurplan is een plan waarin enerzijds de wijze is vastgelegd waarop de toegankelijkheid van archiefbescheiden is georganiseerd en anderzijds de wijze waarop archiefbescheiden zijn ingedeeld en gerangschikt. Het gaat hierbij om alle aanwezige bestanden op welke drager dan ook opgemaakt (papier, digitaal, microfilm, audio en video). Eind 2007 had het overgrote deel van alle gemeentelijke onderdelen zo’n documentair structuurplan opgesteld, met daarin vastgelegde verant­ woordelijkheden en procedures. De kwaliteit van de plannen bleek redelijk tot goed te zijn. De bouwkundige kwaliteit van veel archiefruimten is eveneens verbeterd, maar het beheer van digitale archieven blijft een punt van zorg en zal daarom extra aandacht krijgen. 11

Verwerving In verband met de verhuizing naar gebouw De Bazel was de verwerving van mei tot september vrijwel geheel onmogelijk. Slechts bij hoge uitzondering kon van de acquisitiestop worden afgeweken. De gerealiseerde aantallen zijn desondanks hoger dan geraamd. Dit heeft twee oorzaken: er is een inhaalslag gemaakt met de registratie van verwervingen uit het verleden en het publiek wist het SAA na de heropening meer dan ooit te vinden met interessante aanbiedingen.

Migrantenerfgoed In het kader van het streven om de archieven en collecties een zo nauwkeurig mogelijke afspiegeling te laten zijn van de veranderende bevolkingssamenstelling van de stad, kon het SAA de Collectie Stichting voor Surinaamse Genealogie opnemen. Een ander opmerkelijke aanwinst is het archief van het raadslid voor GroenLinks in stadsdeel Zeeburg, Brieuc-Yves (Mellouki) Cadat (2002-2006). Het bestaat uit een papieren en een digitaal gedeelte (web­ log). Cadat doet verslag van zijn politieke meningen en zijn persoonlijke ervaringen als ‘Breton uit de Atlas met een zwarte huid’ in Amsterdam.

Overige archieven en collecties Bijzondere aanwinsten zijn onder meer het archief van de Firma Presto, Athletische Club De Bataaf (1899-1996) met fotomateriaal van de wielerbaan op de Zeeburgerdijk en van wielerwedstrijden, het archief van W.F. Wiesehahn, tweede tenor in Amstels’ Mannenkoor Harmonie, dat bladmuziek bevat naast foto’s en programma’s van dit mannenkoor en de Deutscher Männer Gesang Verein ‘Lieder Kranz’, en het archief van het drukkers-, uitgeversen reclamebedrijf Cloeck en Moedigh N.V. Dit bedrijf is vooral bekend vanwege bioscoopreclame. Het archief bestaat uit bedrijfsadministratie en fraai vormgevings­ materiaal.

12

Brochure Atelier voor deco­ ratieve kunst “Het Huis”, ca. 1903, gesigneerd door Eduard Cuypers

Bibliotheek en collectie klein materiaal In de serie Bibliotheek van Amsterdamse Herinneringen, waarbij het SAA samenwerkt met Het Parool en Uitgeverij Bas Lubberhuizen, verscheen in 2007 deel 8 met herinneringen aan Nieuw-West. De bibliotheek is verrijkt met vele nieuwe en oude ­publicaties, zoals - de zeldzame boekjes Het uitstapje naar Amsterdam en Alkmaar, Alkmaar, P. Beck 1837, en Harm Harmsen en zijne vrouw in Amsterdam door D. Dekker uit ca. 1895, waarin boer Harm Harmsen uit ‘Leuterbroek’ en zijn vrouw uit Grooteboek de Wereldtentoonstelling in de hoofdstad bezoeken en in allerlei avonturen verzeild raken; - de uiterst zeldzame brochure Atelier voor decoratieve Kunst “Het Huis” (Jan Luykenstraat) van Eduard C ­ uypers uit 1905, en bijzondere als de brochures van het ­Insti­tuut voor Physische Therapie, Peck & Co. (­sanitair), Uiterwijk & Co. (importeur van etalage­poppen) en negentiende-eeuwse verzekeringsbedrijven; - twee autografen: gedichten van Jan Elburg en Eli Asser ter gelegenheid van de verjaardag van de barman van de Kring, Jan Zwartman, in 1954.

Jan van Zutphenstraat, 2 februari 2007

Kelbergenpad, 5 mei 2006, foto’s door Lisette van de Pavoordt uit de serie ‘Reconstructie Amsterdam’

Extra aandacht kreeg het verwerven van klein materiaal van bedrijven en instellingen van migranten voor de het SAA zo kenmerkende verzameling van vluchtig drukwerk.

Fotografie Twee fotografen maakten in opdracht van het ­Amsterdams Fonds voor de Kunst en het SAA series over het leven in Amsterdam. Anne Marie Trovato volgde het Amsterdams-Turkse meisje Zeynep een jaar lang op de voet. Dit resulteerde in een zeer intieme en aangrijpende serie over het leven van een pubermeisje. Lisette van de Pavoordt legde een jaar lang diverse ­bouwputten in de stad vast, waarmee deze vluchtige, maar beeldbepalende locaties zijn vereeuwigd.

Bibliotheek van A ­ msterdamse Herinneringen, deel 8: ­Herinneringen aan Nieuw-West

De collectie glasnegatieven werd met een zeer belangrijke ­verzameling uitgebreid. Met 28 tot nu toe onbekende glas­negatieven van Joseph Jessurun de Mesquita (1865-1910) werd diens bekende oeuvre enorm vergroot. 13

Het Amsterdams-Turkse meisje Zeynep kijkt naar een dagelijkse Turkse soap, 22 september 2006, foto door Anne Marie Trovato uit de serie ‘Zeynep waar ga je naar toe?’

Piet Heinkade, archief Stichting IJbeeld, Janus van den Eijnden

14

Boven: Industrieterrein ‘Ketjen’ Amsterdam-Noord, Ton van Rijn

Zijn foto’s – veelal portretten – zijn een prachtige weergave van de wereld van de Tachtigers en artistieke en literaire Joodse kringen in Amsterdam aan het einde van de negentiende eeuw. Zoals gebruikelijk gingen ook de fotografen van het SAA op pad om het veranderende stadsbeeld vast te leggen. ­Verdwijnende of veranderende bedrijven en instellingen (Cristofori, het interieur van het City Theater, het Sweelinck Conservatorium, café ’T Mandje) en gebouwen zijn vereeuwigd voor het te laat was. Typisch Amsterdamse gebeurtenissen als Hartjesdag en bijzondere inwoners van de stad (Ger Lataster) zijn eveneens gefotografeerd. Er is een begin gemaakt met het systematisch fotograferen van de Jordaan. Dit was voor het laatst gebeurd in zwart-wit in de jaren ’60. Gebieden waarin grootschalige stedelijke ontwikkelingen plaatsvinden, zoals de Zuidas, de IJ-oevers, de Polderweg en de Zuidoostlob, worden met regelmaat bezocht om de veranderingen te documenteren.

Prenten en tekeningen De door het Amsterdams Fonds voor de Kunst gefinancierde ‘tekeningencommissie’ die van oudsher tekeningen van Amsterdam voor het SAA aankoopt, kocht uit een enorm aanbod van inzendingen 91 werken van 32 kunstenaars aan. Met steun van het Amsterdamse Archieffonds is een tekening van Isaac Israëls van de Ferdinand Bolstraat met straathonden verworven. De getekende locatie stond tot vorig jaar bekend als het Rembrandtplein, maar is door medewerkers van het SAA herkend als de Ferdinand Bolstraat. Onder de andere aanwinsten bevinden zich een tekening van Kees Maks van het Prinsen­eiland, gezien vanuit diens atelier, een aquarel van ­Jacob Maris van de Schreierstoren en omgeving (verworven met steun van het Amsterdamse Archieffonds) en een tekening van Jacob Schouten van de Vijgendam en Dam. De kunstenares Tilly Drewes schonk twintig van haar tekeningen van Amsterdamse interieurs. De affichecollectie werd met vele moderne en antiquarische exemplaren uitgebreid, zoals een affiche voor de Fashion Week door Eppo Doeve en een affiche voor een tentoonstelling over oorlogsfotografie. Schreierstoren en omgeving, aquarel door Jacob Maris, ca. 1872-1876 Boven: Ferdinand Bolstraat, tekening door Isaac Israëls, ca. 1890-1900 Rechts: Affiche voor de ‘Tentoon­stelling van ­Oorlogsphoto’s’ in Kunstzaal Heystee, Herengracht 545

15

Archief ‘Cloeck en Moedigh’ Brochure ‘Instituut voor Physische ­Therapie’, Keizersgracht 489, ca. 1910 Rechts: Sweelinck Conservatorium, Van Baerlestraat 27

16

Café ‘T Mandje, Zeedijk 65

Advisering en Ondersteuning Ondersteuning aan gemeentelijke diensten die de kwali­ teit van de documentaire informatievoorziening binnen hun organisatie willen verbeteren, vindt op uiteenlopende wijze plaats. In opdracht van de Stadsbank van Lening is een documentair structuurplan opgesteld. Voor vak­ genoten werd de cursus Selectie en Vernietiging verzorgd, voor nieuwe ambtenaren binnen het concern Amsterdam een gedeelte van de cursus Bestuur van Amsterdam. Bij de Dienst Belastingen Gemeente Amsterdam (DBGA) in Zuidoost is met ondersteuning van medewerkers van A&O een project op het gebied van het digitaliseren ­uitgevoerd. Hierbij werd de afdeling Documentaire Informatie­voorziening opgezet om de DIV-gerelateerde taken, zoals postbehandeling en archiefbeheer, uit te voeren. De uitdaging aan dit project is dat de afdeling DIV voortaan de inkomende post van de primaire processen binnen de DBGA voorbewerkt en gescand doorzendt naar de desbetreffende teams om gekoppeld te worden aan de aanwezige werkstromen. De werkzaamheden aan de archieven van het Havenbedrijf, de voormalige Sociale Dienst, de GG&GD (nu GGD) en aan de archieven van de rechtsvoorgangers van de Dienst Riolering en Waterleiding (nu Waternet) zijn voortgezet. Naar verwachting zijn de inventarissen van deze diensten medio 2008 via de internetsite van het SAA te raadplegen. De inventaris van de voormalige dienst Stedelijk Beheer is afgerond. Volop aandacht is er voor de voorbereiding naar de digi­ talisering van bestanden. Afdelingen Bouw- en Woning­ toezicht die hun bouwarchieven willen digitaliseren, maken gebruik van de deskundigheid van de sectie op dit gebied. Bij de bouwarchieven van stadsdeel De ­Baarsjes is de schoning, de ontsluiting op document­ niveau conform de wensen van zowel de Bouw- en Woningtoezichtafdeling als de historisch geïnteresseerde onderzoeker afgerond. Vervolgens zijn de documenten gedigitaliseerd en is een begin gemaakt met het digitaal ter beschikking stellen. Bij de stadsdelen OostWatergraafsmeer en Centrum is dit traject gestart, bij de ­bouwarchieven van het stadsdeel Centrum als leerwerktraject. Hierdoor kunnen medewerkers van het ­concern Amsterdam hun arbeidsperspectief verbreden. Mattijs van den Bosch, Burgemeester de Vlughtlaan, aankoop tekeningencommissie, gefinancierd door het Amsterdams Fonds voor de Kunst

17

Beheer Na de verhuizing beschikt het SAA over depotruimte met drie verschillende klimaten om uiteenlopende materialen optimaal te beheren. Voor papier is een klimaat gerealiseerd met een temperatuur van ca. 18˚C en een relatieve vochtigheid van 50%. Voor videomateriaal en fotografische collecties is er een droog depot met een lage relatieve vochtigheid van 40%, voor films en kleurenfotografie een koud depot met een temperatuur van 5˚C. Hoewel 2007 voor de sectie Beheer bijna volledig in het teken van de verhuizing stond, kon toch een meerjarig project worden afgerond. Met steun van de Mondriaan Stichting zijn het videoarchief van MigrantenTV en 61 acetaatfilms voor de toekomst veiliggesteld.

Acetaatfilms Het Stadsarchief beheert ongeveer 800 films op acetaat. De films, in zwart-wit en kleur, gemaakt door amateurs en professionele filmers, zijn afkomstig uit de archieven van gemeentelijke diensten, bedrijven, filmers en ­particulieren. Daar conservering van audiovisueel mate­ riaal hoge kosten met zich meebrengt, is een selectie gemaakt van 61 films die een gedetailleerd beeld geven van Amsterdam in al zijn facetten tussen 1930 en 1990. De conservering bestaat uit het reinigen en herstellen van de filmstroken, het dupliceren van de films op een negatief, het eventueel restaureren van het geluid en het scannen naar Digi-betacambanden. De originele en de duplicaatfilms worden bewaard in het koud depot, de Digi-betacambanden in het droog depot.

MigrantenTV Amsterdam was de eerste grote stad met een l­okale ­televisieomroep, opgericht door en bestemd voor migranten: Italianen, Surinamers, Antillianen en ZuidAmerikanen en later Marokkanen en Turken. Uiteindelijk is de nadruk geheel op deze twee laatste groepen komen te liggen. MigrantenTV startte in 1984 en bestaat nog steeds, nu echter in een samenwerkingsverband met de andere grote steden. De geconserveerde banden betreffen uitzendingen die gemaakt zijn tussen 1984 en 1992. Er werd toen iedere week een uitzending van een uur verzorgd, steeds voor een andere migrantengroep. Bij de programma’s ligt de nadruk op nieuws en actualiteit. Via ondertiteling zijn ze voor een breed publiek toegankelijk. De doelstelling van de omroep is het bevorderen van de integratie, de maatschappelijke betrokkenheid en het wederzijdse begrip in de multiculturele samenleving. De oorspronkelijke, kwetsbare U-maticbanden zijn overgezet op Digi-betacam, een internationale norm voor omroepen met een hoge kwaliteit en de mogelijkheid voor ongecomprimeerde bewerking op een computer. De U-matic- en de nieuwe Digi-betacambanden worden bewaard in het droog depot.

18

Digitaliteit Het SAA is een belangrijke digitale beheerder, die zich voortdurend ontwikkelt en vraag gericht werkt. Ten aanzien van het digitale beheer betekent dit: regie over de gemeentelijke informatieketen door het leveren van standaarden en kennis én een veilig duurzaam digitaal beheer. Binnen de gemeente vindt in hoog tempo omschakeling plaats van analoge naar digitale administratie en archivering. Het is tegenwoordig mogelijk om via het internet, bijvoorbeeld via Loket Amsterdam, aanvragen te doen en verzoeken in te dienen. E-mailcontact met de burger en het digitaal publiceren van overheidsinformatie zijn gemeengoed. Onder dit zichtbare deel gaat een wereld van informatiesystemen schuil om de overheidsinformatie goed vast te leggen, te beveiligen, uit te wisselen en beschikbaar te stellen. Het SAA bouwde daarom verder aan een digitale archiefbewaarplaats voor duurzame opslag van gedigitaliseerde bestanden, zoals bouwtekeningen en persoonskaarten, en digitaal gevormde archieven.

Het is van groot belang dat de stadsdelen, diensten en bedrijven met uniforme richtlijnen en standaarden werken. Het SAA heeft daarom het duurzaam beheren van alle digitale informatie op diverse niveaus binnen de gemeente onder de aandacht gebracht, een programmanager aangesteld en onder aansturing van de Stuurgroep Digitaal Informatiebeheer activiteiten op het gebied van kennisopbouw, samenwerking en ondersteuning ontplooid. Workshops, presentaties en andere bijeenkomsten zijn georganiseerd om kennisopbouw over Document ­Management en Record Management binnen de ­gemeente te stimuleren. De programmamanager werkte aan de stapsgewijze inrichting van de ICT-concernstandaard Documentum en zorgde voor ondersteuning van diensten en stadsdelen die deze implementeren. In tegenstelling tot 2006 was het onmogelijk een deel van de kosten door te berekenen aan gemeentelijke partners. Zeven beheerseenheden beschikken nu over Documentum. In het kader van de invoering van Documentum werden voor de medewerkers van de desbetreffende beheerseenheden bijeenkomsten en workshops georganiseerd. De programmamanager is lid van de Klankbordgroep Informatievoorziening en de Adviesgroep Architectuur en voorzitter van de Werkgroep Standaarden. In juni ging het project Duurzaam Digitaal Depot van start om via een servicemodel een organisatie en bijbehorende ICT-oplossing te realiseren voor het beschikbaar houden van digitale gemeentelijke informatie. Het SAA werkt samen met het stadsdeel De Baarsjes en Geo- en Vastgoedinformatie, die onderdelen van hun digitaal archief aan het SAA zullen overdragen.

Visualisatie van het digitaal depot van het Stadsarchief: de miljoenen documenten kunnen via de website worden opgevraagd

Ontsluiting archieven en collecties Een van de speerpunten van het SAA is een maximale integratie en standaardisatie van alle gegevens (metadata) over de door het SAA beheerde archieven en collecties. In de periode 2002-2006 lag de nadruk op de integratie van alle inhoudelijke gegevens (ontsluitingsgegevens) in één systeem, ScopeArchive. Vanaf 2006 ligt de nadruk op standaardisatie van de ontsluitingsgegevens en het werkproces ontsluiting. Hiervoor is het Minotaurusproject gestart dat uit drie fasen bestaat. In fase 1 worden de uitgangspunten en architectuur van de metadata vast­ gesteld, in fase 2 de standaarden en in fase 3 worden deze geïmplementeerd.

Analoge doop- trouw- en begraafregisters in het nieuwe informatiecentrum

De eerste fase is afgerond met de beleidsnota Een rode draad in het labyrint. Deze notitie legt de grondslagen voor de standaardisatie van de metadata. De architectuur en richtlijnen zijn zodanig dat de standaarden die eruit voortvloeien, universeel toegepast kunnen worden. Niet alleen binnen het SAA, maar ook op alle door de ­gemeente beheerde informatiebestanden, van het ­moment van crea­tie tot dat van archivering van het (­digitale) document. Een integraal en ononderbroken digitaal informatiebeheer door de gemeente Amsterdam komt daarmee een stap dichterbij. Ondanks de bijdrage aan de verhuizingsactiviteiten is een aantal belangrijke archieven geïnventariseerd en voor het publiek toegankelijk gemaakt, waaronder het archief van de Thesaurieren Ordinaris (de voorgangers van de wethouder Financiën) over de periode 1490-1826. Dit archief is de voornaamste bron voor de in 2013 te ­herdenken aanleg van de Amsterdamse grachtengordel. Als vervolg op het project Egodocumenten, dagboeken en reisverslagen heeft de stichting Metamorfoze een subsidie toegekend voor de uitvoering van het project Egodocumenten 2, memoires en autobiografieën. Dit project is gestart met het selecteren en beschrijven van het materiaal en de verfilming.

Ahmed Aboutaleb presenteert het nieuws op MigrantenTV, 1990

19

Dienstverlening Afscheid en succesvolle start Het begin van het jaar stond in het teken van het afscheid van de studiezalen aan de Amsteldijk. Vele bezoekers denken met weemoed terug aan de studiezaal genealogie, die voor sommigen een tweede huiskamer was. In de laatste openingsmaand was er nog een run op de archieven. Iedereen wilde op het laatste moment dingen nakijken of zijn onderzoek afronden vóór de sluitingsperiode van april t/m juli. De laatste week puilden de studiezaal genealogie en de studiezaal originelen uit. Er werden van her en der extra tafels en stoelen aangesleept om iedereen een plekje te geven. Aan het eind van de laatste middag werd een afscheidsborrel gegeven. Herinneringen werden opgehaald, er werd een tijdperk afgesloten. Uiteraard werd ook al even vooruitgekeken naar de nieuwe behuizing aan de Vijzelstraat. Op 7 augustus stond, nog voordat de grote bronzen toegangsdeur in de grond zakte, de eerste groep nieuwsgierige bezoekers al ongeduldig te wachten om te zien hoe het gebouw er vanbinnen uitziet en hoe de publieks­ voorzieningen zijn ingericht. De prachtige architectuur van de centrale hal met de twee grote lichthoven maakt indruk. Alle medewerkers in de publieksruimtes zijn voorzien van bedrijfskleding met het nieuwe logo van het SAA. Bezoekers en medewerkers moeten echter erg wennen aan de nieuwe omgeving, waar alles op een nieuwe plaats staat en niets meer hetzelfde lijkt. In het kader van de nieuwe gemeentelijke huisstijl werd de naam Gemeente­ archief na de verhuizing veranderd in Stadsarchief.

Het informatiecentrum en de studiezaal zijn de plekken waar de burger bij zijn onderzoek een beroep kan doen op ondersteunende deskundigheid van de medewerkers. Het nieuwe gebouw is echter ook ontmoetingsplek. Er worden onderzoekservaringen uitgewisseld en men komt met elkaar in gesprek over allerhande zaken. Een aantal medewerkers is als gastvrouw/gastheer opgeleid om de ontmoetingsfunctie te bevorderen en in het infor­ matiecentrum bezoekers te helpen bij hun onderzoek. Zij bemensen ook een nieuwe service: de inlichtingen­ telefoon. Men kan hier van maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 17.00 uur terecht met vragen over de archieven en collecties. Al 3.000 mensen maakten hiervan gebruik. Een andere nieuwe voorziening is de ‘bladercollectie’. Er zijn 100 fotoalbums samengesteld met ieder 50 foto’s, die een prachtig beeld geven van veranderingen in de deelbuurten van Amsterdam en directe omgeving. Door de verhuizing en de ingebruikneming van gebouw De Bazel zijn er geen nieuwe webpresentaties vervaardigd, waardoor er minder nieuwe websitebezoekers zijn geregistreerd. Bij het aantal pageviews was sprake van een ‘relatieve’ daling ten opzichte van 2006. De daling is veroorzaakt doordat gebruikers met minder muis­klikken – en dus minder pageviews – de gewenste informatie kunnen vinden.

In groten getale stroomden de bezoekers toe. In a ­ ugustus was het nog relatief rustig met dagelijks 200 tot 300 ­bezoekers, maar na de koninklijke opening op 12 september stegen de aantallen tot boven de 400 en 500 per dag. Er moesten maatregelen worden genomen om de grote bezoekersstromen in goede banen te leiden. Overal was het een drukte van belang. Alle publieksactiviteiten samen hebben uiteindelijk 69.628 bezoekers getrokken!

Rondleiding door gebouw De Bazel en het Stadsarchief

20

De 50.000ste bezoeker van het Stadsarchief, 21 november

Verkoop informatieproducten en reproducties De reproshop heeft in de laatste openingsmaand aan de Amsteldijk overuren gedraaid. Bijna iedere bezoeker wilde nog snel een aantal kopieën laten maken om tijdens de sluitingsperiode toch zo goed mogelijk door te kunnen werken. Bezoekers maakten gebruik van de proeffase van de digitale Archiefbank en bestelden scans van archiefstukken. Veel belangstelling is er voor de direct-klaarservice die de fotoprinter biedt. Foto’s uit de Beeldbank kunnen direct in allerlei formaten worden geleverd. Zomer 2007 ging de Archiefbank van start met de online betaling en levering van reproducties van archief­stukken. Het begrip scantegoed kon aan onze woordenschat worden toegevoegd. Door op voorhand een tegoed aan scans te kopen, kan de klant profiteren van een lagere prijs per scan. Ter introductie van de Archiefbank zijn via de digitale nieuwsbrief aan iedere geïnteresseerde vijf gratis scans gegeven. Vanwege de verhuizing naar gebouw De Bazel konden in eerste instantie alleen de in voorgaande jaren geproduceerde scans worden verkocht, maar nadat de depots waren ingericht, is begin augustus begonnen met de productie en levering van scans op verzoek van klanten. Door een vaste weekproductie van 10.000 scans en een efficiënt werkproces wordt de kostprijs zo laag mogelijk gehouden. In een half jaar zijn ruim 10.000 gebruikers geregistreerd. De Beeldbank heeft de mogelijkheid gekregen om digitale beelden in hoge resolutie te bestellen. Wanneer de beelden met creditcard of via internetbankieren worden betaald, krijgt men al dezelfde dag de beschikking over het bestand. De omschakeling naar levering van informatie in digitale vorm gaat snel. Er worden steeds minder afdrukken van foto’s geleverd. De verkoop van kopieën van originele stukken is afgenomen door de mogelijkheid om zonder kosten met de eigen digitale camera stukken te foto­ graferen. De ervaringen zijn tot nu toe positief. Van de mogelijkheid om in het informatiecentrum in zelf­ bediening, tegen een laag tarief, bladzijden uit boeken te kopiëren, wordt dankbaar gebruik gemaakt. De ­Stadsboekwinkel is in geprivatiseerde vorm voortgezet.

Museumnacht, 3 november

21

Opening van de tentoonstelling Het Aanzien van Amsterdam op 18 oktober, rechtsboven de multi­mediale presentatie Reizen door de tijd aan de hand van kaarten, prenten, foto’s e.d.; rechtsonder de tentoonstelling De Bazel, tempel aan de Vijzelstraat

Uitmarkt, 25 augustus

Presentatie Nieuwe producten Naast het verrichten van onderzoek in de archieven en de collecties kunnen bezoekers ook op een andere manier kennisnemen van de geschiedenis van Amsterdam. De permanente tentoonstelling van topstukken in de Schatkamer, de Filmzaal met zijn Cineacformule, dagelijkse rondleidingen door het gebouw en andere publieks­activiteiten tonen hun een gevarieerd beeld van de rijkdom van het Amsterdamse verleden. De bezoekersaantallen voor de nieuwe producten zijn indrukwekkend. De Filmzaal is met de Schatkamer een ­publiekstrekker. De 50.000ste bezoeker van het SAA kwam in zijn lunchpauze om naar de film te kijken. In groepen van gemiddeld 25 personen zijn 14.431 personen in gebouw De Bazel rondgeleid. Tijdens het Open Monumentenweekend van 8 en 9 september waren er iedere tien minuten gratis rondleidingen. De belangstelling ervoor was met 4.327 bezoekers bijzonder groot. Op 13 oktober is voor de vierde keer meegedaan aan de Landelijke Archievendag. Tijdens de Museumnacht trok het SAA 5.500 bezoekers. In een periode van vijf maanden werden in totaal bijna 70.000 bezoekers aan het Stadsarchief geteld.

collega van het SAA Boudewijn Bakker, die op dit onderwerp is gepromoveerd, buitenlandse bruikleengevers en additionele sponsors. Donaties zijn ontvangen van met name de volgende instellingen: Woningbouwvereniging Het Oosten, Boer Hartog Hooft makelaardij, de SNS bank en Kattendyke Drucker Stichting.

Buurt en Stad Buurt en Stad is een educatief internetproject voor de bovenbouw van het basisonderwijs. De website gaat over de geschiedenis van de ‘eigen buurt’, waarin de kinderen wonen en naar school gaan. Via integratie met een audio-/videoplayer kunnen geluid en filmpjes aan de website worden toegevoegd. Buurt en Stad draagt bij aan de samenhang in de samenleving en het inzicht in de geschiedenis van de buurt en de stad, het erfgoed in de omgeving. In 2007 is de website gevuld met informatie over de geschiedenis van Amsterdam-Noord, Oost­Watergraafsmeer, Zeeburg, Jordaan en Centrum. Het project wordt gerealiseerd in samenwerking met onder andere de Amsterdamse schoolbegeleidingsdienst ABC en de koepel van schoolbesturen. Op educatieve markten van het stadsdeel Centrum en intermediair Mocca zijn presentaties gehouden.

Tentoonstellingen De openingstentoonstelling De Bazel bracht een hommage aan de architect van de nieuwe huisvesting: K.P.C. de Bazel. Zij vertelde het verhaal van de bouw van gebouw De Bazel in de jaren twintig van de vorige eeuw en de recente verbouwingen tot Stadsarchief. Bij de tentoonstelling verscheen het boek De Bazel. Tempel aan de Vijzel­ straat in Amsterdam over het gebouw en de architect. De volgende expositie, Het Aanzien van Amsterdam, toonde de zestiende- en zeventiende-eeuwse grandeur van de stad door middel van panorama’s, plattegronden en profielen van de stad. Deze eerste grote publiekstentoonstelling in het vernieuwde gebouw kwam onder meer tot stand met medewerking van gastconservator en oud23 Homepage van Buurt en Stad

Organisatie In mei 2007 zijn samen met de OR aanbevelingen geformuleerd voor een seniorenbeleid voor het personeel van het SAA. Na de verhuizing is daar een vervolg aan gegeven. Het Management Team heeft in december een notitie vastgesteld waarin het beleidsterrein is verbreed tot leeftijdsbewust personeelsbeleid. De acties zijn zo geformuleerd dat het, in combinatie met de evaluatie van het proefjaar, tot ‘duurzame inzetbaarheid’ van alle medewerkers zal leiden.

24

Open weekend, 15-16 september

Ondernemingsraad

Bezoekersraad

De Ondernemingsraad (OR) vormt de wettelijke vertegenwoordiging van het personeel van het SAA en vertegenwoordigt ook de relatief grote groep niet-ambtenaren. De OR informeert zijn achterban door stukken, zoals agenda’s en verslagen, te publiceren, en staat open voor inbreng uit de achterban.

De Bezoekersraad, die een afspiegeling vormt van de verschillende bezoekersgroepen, vergaderde in 2007 viermaal. Ruud Koopman, Clé Lesger, Karel Bockweg en Nienke Huizinga traden volgens het rooster af. Als op­ volgers werden Karsten Koopman, Anna Vermeijden, Karel Bockweg en Ester Wouthuysen benoemd. Voor Clé Lesger werd nog een opvolger gezocht. Nel Dennenbroek legde tussentijds haar lidmaatschap neer. In haar plaats kwam Annemiek Brouwer.

In 2007 kregen de verhuizing naar en de huisvesting in gebouw De Bazel veel aandacht. Ook buiten de reguliere vergaderingen om is uitgebreid overleg gevoerd. ­Bespreekpunten waren onder meer de vernieuwde interne Regeling werk- en diensttijden, het besluit om voor medewerkers met klantcontacten bedrijfskleding verplicht te stellen en de openstelling op tweede kerstdag. Verder houdt de OR vanaf het begin van de proefperiode in de nieuwe huisvesting in september 2007 nauwgezet bij, hoe de organisatie zich ontwikkelt en wat wel en niet goed gaat om aan de evaluatie van de proefperiode een wezenlijke bijdrage te kunnen leveren. De inbreng betreffende specifiek beleid ten aanzien van ouder personeel is door de directie welwillend ontvangen. Vanuit de OR is dit onderwerp op de agenda van de Centrale Ondernemingsraad van de gemeente Amsterdam gezet.

Naast de vaste agendapunten ‘Nieuwe producten en diensten’ en ‘Stand van zaken huisvesting’ werden de volgende onderwerpen behandeld. - Op 10 januari werd gesproken over het verzetten van de openingsdatum van het nieuwe SAA en de consequenties voor de dienstverlening. - Naast een rondleiding door de publieksruimten van het gebouw De Bazel werd op 13 juni de stand van zaken De Bazel behandeld. - De dienstverlening in het SAA stond centraal op 19 september. Uitgebreid werd ingegaan op gesignaleerde knelpunten. - In de vergadering van 19 december werd als nieuw vast punt op de agenda opgevoerd ‘Evaluatie proefjaar dienstverlening (1 augustus 2007-1 augustus 2008)’. De verslagen van de vergaderingen en het reglement van de Bezoekersraad zijn ter inzage op de website van het SAA.

25

Stichting Vrienden Stadsarchief Amsterdam De in 2002 opgerichte Stichting Vrienden Stadsarchief Amsterdam heeft als doelstelling om in samenwerking met het SAA de bekendheid en de bloei van het SAA als culturele en maatschappelijke instelling te bevorderen. De enthousiaste Vriendenclub telde in 2007 350 leden. De Vrienden hebben onder meer de tentoonstelling Het aanzien van Amsterdam, panorama’s en profielen uit de Gouden Eeuw mede mogelijk gemaakt. In het voorjaar van 2007 vond op uitnodiging van het SAA een exclusieve bezichtiging plaats van het toen recentelijk opgeleverde, nog maagdelijke gebouw De Bazel. Later in het jaar werden de Vrienden uitgenodigd voor een eveneens exclusieve bezichtiging van de tentoonstelling onder begeleiding van de conservatoren. Het bestuur van de stichting vormt tevens het bestuur van het H.P.J. Duyvisfonds, dat het legaat van H.P.J. Duyvis beheert. Het rendement van dit legaat draagt bij aan de totstandkoming van publicaties uit de stadsarchieven van Amsterdam. De volgende boeken zijn in 2007 gepubliceerd mede dankzij een bijdrage uit het fonds: - Amsterdam, het mekka van de volkshuisvesting. Sociale woningbouw 1909-1942 van Vladimir Stissi; - het derde en vierde deel van De Geschiedenis van Amsterdam; - Spiegel van Amsterdam. Geschiedenis van Felix Meritis van Loes Gompes en Merel Ligtelijn; - De Bazel. Tempel aan de Vijzelstraat in Amsterdam door diverse auteurs; - een publicatie over de recente geschiedenis van ­wetenschappelijk onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam; - het proefschrift van Ron Blom, De oude Socialistische Partij van Harm Kolthek. Ontstaan, opkomst en onder­ gang van een libertair-socialistische partij (1918-1928).

26

Fotografie pag. 2 en 3: Sander Heezen, Doriann Kransberg en Janus van den Eijnden pag. 4: Maurice Boyer pag. 5: Kransberg, Mike Manuputty, Ton van Rijn pag. 7: André Hirs pag. 8 en 9: Maurice Boyer pag. 13: Lisette van de Pavoordt pag. 14: Janus van den Eijnden Ton van Rijn, Annemarie Trovato pag. 17 en 18: Martin Alberts pag. 19: Ton van Rijn pag. 20: Ton van Rijn en Martin Alberts pag. 21: Martin Alberts pag. 22: Doriann Kransberg, André Hirs en Martin Alberts pag. 23: Martin Alberts pag. 24: André Hirs en Martin Alberts pag. 25: Ton van Rijn pag. 27: Doriann Kransberg Ontwerp Thonik, Amsterdam Druk Onkenhout Groep Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Het Amsterdamse Archieffonds.

Gebouw De Bazel

27

Bezoekadres Vijzelstraat 32, 1017 HL Amsterdam Dienstingang Herengracht 482, 1017 CB Amsterdam Postadres Postbus 51140, 1007 EC Amsterdam Webadres www.stadsarchief.amsterdam.nl Telefoon +31 (0)20 2511511 Fax +31 (0)20 2511512 Email [email protected]