Elektroconvulsie therapie
Een behandeling bij ernstige psychiatrische aandoeningen Informatie voor verwijzers
Effectieve behandelmethode Elektroconvulsie therapie (ECT) passen we toe bij mensen met specifieke psychiatrische aandoeningen. Het is de meest effectieve behandelmethode voor een ernstige depressie met vitale en/of psychotische kenmerken. Wetenschappelijke studies laten relatief hoge remissiepercentages (rond de 70) zien bij patiënten met een ernstige depressie met vitale en/of psychotische kenmerken. Remissie betekent een volledige afname van de depressieve klachten bij de patiënt. Bij patiënten met een medicatieresistente depressie ligt het remissiepercentage rond de 55.
Waarvoor kunt u bij ons terecht? Sinds 1995 behandelt GGZ inGeest, samen met VUmc, patiënten met elektroconvulsie therapie (ECT). Sindsdien hebben er zo’n 10.000 ECTsessies plaatsgevonden bij een kleine 750 patiënten. We hebben dan ook een ruime ervaring. Zowel met de indicatiestelling en de uitvoering van ECT als met adviezen voor de nabehandeling. Samen verrichten we ook wetenschappelijk onderzoek op het gebied van ECT, met name bij complexe stemmingsstoornissen bij ouderen met somatische of cerebrale comorbiditeit. Regelmatig zien we patiënten van andere organisaties voor een second opinion, krijgen we diagnostische vragen en geven we behandeladvies over ECT bij stemmingsstoornissen en psychose.
Kortom: • U kunt een patiënt naar ons verwijzen voor een ECT-behandeling. • U kunt bij ons terecht voor een second opinion of ECT geïndiceerd is. • U kunt bij ons terecht met diagnostische vragen bij complexe stemmingsproblematiek. • Wij kunnen informatie geven over de ECT-behandeling aan de patiënt en eventuele familie.
2
Wie kunt u aanmelden voor ECT? • Patiënten met ernstige psychiatrische stoornissen, zoals: - Ernstige depressieve stoornissen (met name met vitale en/of psychotische kenmerken); - Medicatieresistente depressies; - Ernstige depressieve stoornis met ernstige suïcidaliteit; - Depressieve stoornissen in het kader van een bipolaire stoornis; - Patiënten met een medicatieresistente psychose meestal in het kader van schizofrenie; - Patiënten met katatonie; - Patiënten die voedsel en/of vocht weigeren, in het kader van ernstige depressie en katatonie. • Patiënten met een depressie of een psychose die het gehele medicatieprotocol hebben doorlopen. Uitzonderingen hierop zijn patiënten die de medicatie niet verdragen of als er contra-indicaties zijn voor het gebruik van bepaalde medicatie. • Patiënten in een andere situatie waarin verder uitstel onverantwoord is.
Als uw patiënt eerder gunstig heeft gereageerd op behandeling met ECT, kunt u ECT als eerste behandelmethode overwegen.
Lichamelijke screening Nadat een indicatie voor ECT is afgegeven en voorafgaand aan de behandeling, screent een van onze psychiaters de patiënt. Er wordt uitgebreid psychiatrisch onderzoek gedaan, evenals een lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek en een ECG. De anesthesioloog beoordeelt de medische gegevens. Inzien nodig wordt de patiënt ook door een somatisch specialist onderzocht.
3
Tip!
Hoe lang duurt een behandeling? Ongeveer een week voorafgaand aan de daadwerkelijke behandeling wordt de patiënt opgenomen een van onze afdelingen van locatie De Nieuwe Valerius in Amsterdam. Patiënten verblijven hier gemiddeld 6 weken. Tijdens deze periode behandelen we hen tweemaal per week in een speciaal hiervoor ingerichte unit. Het grootste deel van de patiënten wordt opgenomen in de kliniek. Echter een deel van de patiënten kan de ECT ambulant ondergaan. Meestal betreft dit patiënten met een medicatieresistente depressie.
Hoe? ECT vindt plaats onder algehele anesthesie met spierverslapping zodat er geen grote spiercontracties tijdens de behandeling plaatsvinden. In het algemeen beginnen we met unilaterale elektroden plaatsing om bijwerkingen (met name geheugenstoornissen) zo beperkt mogelijk te houden. Als dit onvoldoende effectief blijkt, schakelen we over op bilaterale elektroden plaatsing.
Nabehandeling • V oordat we de ECT-behandeling afsluiten, nemen we contact met u op over de vervolgbehandeling. Meestal is een medicamenteuze vervolgbehandeling noodzakelijk. • Na een geslaagde behandeling met ECT bij medicatieresistente depressie, is de recidiefkans in het eerste jaar ongeveer 50 procent. Intensieve nabehandeling is dan ook vrijwel altijd geïndiceerd. • Bij zeer therapieresistente depressies kan voor sommige patiënten onderhouds-ECT (gemiddeld eens per 3-4 weken ECT) een goede optie zijn om recidief te voorkomen. Patiënten kunnen tijdens de onderhoudsbehandeling goed zelfstandig functioneren. 4
Bijwerkingen ECT is een behandeling die over het algemeen goed wordt verdragen. De behandeling kan enkele bijwerkingen hebben. De meest voorkomende zijn: • lichte hoofdpijn; • misselijkheid; • spierpijnen; • tijdelijke verwardheid vlak na de behandeling. Meestal gaan deze klachten snel over. Bij een minderheid van de behandelingen treden langer durende geheugenproblemen op, die meestal herstellen. De bijwerkingen zijn afhankelijk van het aantal behandelingen, individuele gevoeligheid van de patiënt en de wijze van stimulustoediening. Wat echter opvalt is dat bij onderzoek waarbij geheugenklachten voor en na ECT gemeten worden, er geen verslechtering in het geheugen lijkt plaats te vinden. Terwijl uit onderzoek waarbij aan patiënten gevraagd wordt hoe geheugenklachten na ECT worden ervaren, een deel van deze patiënten aangeeft last te blijven houden van geheugenklachten. ECT is veilig. De risico’s zijn waarschijnlijk geringer dan die van medicamenteuze behandeling. Als er complicaties zijn, betreft dit meestal cardiovasculaire problemen.
Contra-indicaties Er zijn weinig contra-indicaties voor een ECT-behandeling. Voor de volgende contra-indicaties is nadere diagnostiek noodzakelijk: • acute fase na een acuut coronair syndroom; • acute fase na een recent cerebrovasculair accident; • intracraniële drukverhoging; • nauwe kamerhoek glaucoom. 5
Weetje!
Hoe verwijst u een patiënt? Wij hebben van u een verwijsbrief nodig met de volgende informatie: • uw gegevens, inclusief AGB-code; • personalia van de patiënt; • reden van verwijzing; • diagnostiek volgens DSM-IV classificatie eventueel meetinstrument (bijvoorbeeld MADRS en MMSE); • eventueel een overzicht van eerdere behandelingen/opname/ECT; • uitgebreide gegevens over de psychiatrische behandelvoorgeschiedenis en de huidige episode; • somatische gegevens; • overzicht van actuele medicatie (somatisch en psychiatrisch); • overzicht van medicatie voorgeschiedenis (psychiatrisch) • toe te voegen bijlagen: kopieën van relevante medisch-specialistische correspondentie Deze informatie hebben we ook nodig als u ons vraagt om een second opinion.
En dan? Zodra we de informatie hebben ontvangen, nodigen wij de patiënt uit voor een intake. Na beoordeling sturen wij u bericht. Ofwel met informatie over de te verwachten begindatum van de behandeling ofwel de reden(en) voor afwijzing en/of ons voorstel voor een alternatieve behandeling.
Handig om te weten! Aanmeldingen worden zoveel mogelijk op volgorde van binnenkomst ingepland. Patiënten met een spoedindicatie vanwege een levensbedreigende situatie, vormen hierop een uitzondering. Denk aan ernstig suïcidegevaar bij patiënten met een ernstige depressie of dreigende dehydratie door onvoldoende intake van voedsel en vocht bij patiënten met ernstige depressie of katatonie. 6
Meer informatie • Brochure ‘In gesprek over elektroconvulsie therapie’, NVvP • Brochure ‘elektroconvulsie therapie, informatie voor patiënten’, GGZ inGeest • www.ggzingeest.nl/ect
Contact Voor verwijzing, een second opinion of vragen over complexe stemmingsstoornissen, kunt u contact met onze ECT-coördinatoren opnemen. GGZ inGeest, ouderenpsychiatrie Locatie De Nieuwe Valerius Amstelveenseweg 589 1081 JC Amsterdam T (020) 3017650 F (020) 3017062 E
[email protected] www.ggzingeest.nl/ect
7
Ieder mens is uniek. De aanpak naar herstel dus ook. Met die kennis biedt GGZ inGeest gespecialiseerde psychiatrische zorg. Aan jongeren, volwassenen en ouderen. Met oog voor hun persoonlijke situatie en naaste omgeving. Afgestemd op lichaam en geest en volgens de nieuwste inzichten. GGZ inGeest, samen op eigen wijze
GGZ inGeest Postbus 74077 1070 BB Amsterdam www.ggzingeest.nl januari 2016 fotografie: DigiDaan
