Efficiënt energiezuinig Efficiënte uitvoering van energiezuinige Multi-woningen
Welkom
Eindcolloquium Remco Riemens
10 februari 2012
13 februari 2012
Inhoud presentatie Introductie Afstudeeronderwerp Onderzoek Ontwerp Evaluatie Vragen
2/40
13 februari 2012
3/40
Introductie - Remco Riemens, 25 jaar • VWO: Natuur & Techniek en Natuur & Verzorging, Calvijn College Goes • Bouwkunde bachelor en master, TU/e Eindhoven
- Afstudeerbegeleidingscommissie: • Voorzitter: prof. ir. C.S. Kleinman • Hoofdbegeleider: • Medebegeleider: • Bedrijfsbegeleider:
ing. C.M. de Bruijn dr. ir. P.A.J. van Hoof dhr. W. Sturm
- Fraanje B.V. Lewedorp • 180 medewerkers, €70 miljoen • Nieuwbouw, verbouw en onderhoud
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
4/40
Introductie Enkele projecten:
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
5/40
Afstudeeronderwerp Onderwerp: Multi-woningen - Wat zijn dat? • Grondgebonden particuliere woningen • Acht basismodellen met standaard opties • Onderling afwijkende modellen met dezelfde, traditionele bouwmethode
Multi Lento
introductie
afstudeeronderwerp
Multi Multi Medium Rubato
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
6/40
Afstudeeronderwerp Aanleiding: - Ontwikkeling energiezuinige varianten op bestaande Multi-Presto, naar aanleiding van vraag klant - Onderzoek Fraanje met vaste onderaannemers en TNO, naar energiebesparende maatregelen
Resultaat: -Vier energiezuinige varianten -Uitvoeringstechnische consequenties Afstudeeronderwerp
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
7/40
Afstudeeronderwerp Varianten: Presto-0.6 en Presto-Passief Uitvoeringsconsequenties ten gevolge van: - Verhogen warmteweerstand - Verhogen luchtdichtheid - Verminderen invloed koudebruggen
Consequenties in details aan te geven als kritische punten Eigenschappen energiezuinige varianten: Variant: Warmteweerstand begane grondvloer Warmteweerstand gevel Warmteweerstand dak Luchtdichtheid Koudebruggen verminderen
introductie
Presto 3.5 m2 .K/W
Presto-0.6 3.5 m2 .K/W
Presto-Passief 6.0 m2 .K/W
2.75 m2 .K/W 3.5 m2 .K/W 0.625 dm3 /s.m2 Geen speciale maatregelen
4.0 m2 .K/W 5.0 m2 .K/W 0.625 dm3 /s.m2 Grootste koudebruggen vermijden
10.0 m2 .K/W 10.0 m2 .K/W 0.2 dm3 /s.m2 Zo min mogelijk koudebruggen door extra maatregelen
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
8/40
Probleemstelling Om energiezuinige Multi-woningen te bouwen moeten energiebesparende maatregelen worden toegepast. Deze energiebesparende maatregelen leveren uitvoeringstechnische consequenties op. Tijdens de uitvoering vereisen de maatregelen een integrale benadering en een correcte uitvoering. Daarvoor is het van belang om het bouwplaatspersoneel goed te informeren en te instrueren. Op welke wijze de energiezuinige Multi-woningen uitgevoerd moeten worden is echter nog onbekend, waardoor ook onbekend is welke informatie en instructie er nodig is voor het bouwplaatspersoneel om een correcte uitvoering van de energiezuinige Multi-woningen te kunnen garanderen.
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
9/40
Doelstelling Het ontwerpen van een hulpmiddel wat de uitvoering van de energiezuinige Multi-woningen bevat. Het hulpmiddel beschrijft de uitvoering van de energiezuinige Multi-woningen volgens een integrale benadering en verschaft gedetailleerde informatie en instructie aan het Multi-team over de noodzaak van een correcte uitvoering en de manier waarop deze uitvoering dient te plaats te vinden.
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
10/40
Onderzoek 1. Bouwmethode en uitvoeringsvolgorde van de huidige Presto 2. Kritische punten 3. Luchtdichtheid 4. Posities luchtlekkage 5. Posities koudebruggen 6. Uitvoering kritische punten
Introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
11/40
Bouwmethode, uitvoeringsvolgorde Traditionele bouwmethode: -
Ribcassette vloer Kalkzandsteen lijmelelementen Kanaalplaatvloer HSB topgevel Prefab HSB scharnierkap Metselwerk Kunststofkozijnen
Introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
12/40
Kritische punten Kritische punten aangegeven in details
1. Aansluiting muurplaat op verdiepingsvloer 2. Aansluiting isolatie op muurplaat 3. Aansluiting dak op muurplaat 4. Aansluiting isolatie tussen woning en garage
Introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
13/40
Luchtdichtheid Meten luchtdichtheid huidige Presto Aan de hand van de geldende norm (NEN 2686) Met behulp van apparatuur van laboratorium Bouwfysica
Werkwijze: - Openingen afdichten - Ventilator, luchtvolumestroommeter en luchtdrukmeter plaatsen - Woning in stappen op onder- en overdruk brengen - Daarbij behorende luchtdruk en luchtvolumestroom meten - Luchtdoorlatendheid woning berekenen
Introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
14/40
Luchtdichtheid Meten luchtdichtheid
Introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
15/40
Luchtdichtheid Woning
Maximaal toelaatbare luchtvolumestroom
Gemeten lucht- Luchtdoorvolumestroom latendheid
Woning 1
83,3 dm3/s
131,5 dm3/s
0,986 dm3/s.m2
Woning 2
94,8 dm3/s
123,0 dm3/s
0,811 dm3/s.m2
Woning 3
89,3 dm3/s
106,0 dm3/s
0,742 dm3/s.m2
Eis: 0,625 dm3/s.m2 Conclusie: Luchtdichtheid is onvoldoende!
Introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
16/40
Posities luchtlekkage Bepalen posities luchtlekkage door middel van thermografie
Zonder drukverschil
Introductie
afstudeeronderwerp
Bij onderdruk
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
17/40
Posities luchtlekkage Bepalen posities luchtlekkage door middel van thermografie
3: Aansluiting dak op muurplaat
Introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
18/40
Posities luchtlekkage Bepalen posities luchtlekkage door middel van thermografie Kritische punten ingedeeld: Niet/nauwelijks: geen of gering verschil op infraroodafbeeldingen Gemiddeld: duidelijk verschil op infraroodafbeeldingen Veel: duidelijk vlekkerige strepen en luchtstroom voelbaar
7 niet/nauwelijks
Introductie
4 gemiddeld
afstudeeronderwerp
5 veel
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
19/40
Posities koudebruggen Bepalen posities koudebruggen door middel van thermografie
2: Aansluiting isolatie op muurplaat
Introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
20/40
Posities koudebruggen Bepalen posities koudebruggen dmv thermografie Kritische punten ingedeeld: Geen/gering: temperatuurverschil maximaal 1°C Redelijk: temperatuurverschil 1-2°C Groot: temperatuurverschil groter dan 2°C, gemiddeld 4°C
5 geen/gering
4 redelijk
Introductie
afstudeeronderwerp
9 groot
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
21/40
Uitvoering kritische punten Uitvoering van kritische punten vastgelegd aan de hand van observaties op de bouwplaats Oorzaken van luchtlekkage en koudebruggen achterhaald Oorzaken: - Uitvoeringsonvolkomenheden - Ontbreken maatregelen
Introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
22/40
Uitvoering kritische punten 3
1
Introductie
1
24
afstudeeronderwerp
3
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
23/40
Uitvoering kritische punten Conclusie: Nummer:
Kritisch punt:
1B.2
Aansluiting isolatieplaten onderling
2.1
Aansluiting topgevel op verdiepingsvloer
2.2
Aansluiting isolatie op topgevel
Ja
Ja
2.3
Aansluiting isolatie op stelkozijnen
Ja
Ja
2.4
Aansluiting stelkozijn op binnenblad
Ja
2.5
Aansluiting kunststofkozijn op stelkozijn
Ja
Ja
2.6
Aansluiting rondom inbouwrolluik
Ja
Ja
3B.1
Aansluiting muurplaat op verdiepingsvloer
Ja
3B.2
Aansluiting isolatie op muurplaat
3B.3
Aansluiting dak op muurplaat
4A.1
Aansluiting dakkapel op dak
4B.1
Aansluiting dakraam op dak
5.1
Aansluiting dak op topgevel
Introductie
afstudeeronderwerp
Luchtlekkage:
Koude- Uitvoeringsbrug: probleem: Ja
Ja
Ja Ja
Ja
Ja Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
24/40
Ontwerp 1. Oplossingsrichtingen 2. Bouwtijd en bouwkosten van oplossingen 3. Uiteindelijke oplossingen 4. Hulpmiddel 5. Toetsing hulpmiddel
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
25/40
Oplossingsrichtingen Oplossingsrichtingen voor geconstateerde problemen:
Kritische punten met: - Veel luchtlekkage - Grote koudebruggen - Veroorzaakt door de uitvoering
Oplossingsrichting: - Meer aandacht tijdens uitvoering - Extra maatregelen
Voor kritische punten beide energiezuinige varianten Opgesteld de hand van observaties, gesprekken en literatuur
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
26/40
Oplossingsrichtingen - Meer aandacht tijdens uitvoering - Luchtdichting aanbrengen onder muurplaatanker
1: Aansluiting muurplaat op verdiepingsvloer introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
27/40
Oplossingsrichtingen - Meer aandacht tijdens uitvoering - Valse spouw voorkomen
2: Aansluiting isolatie op muurplaat introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
28/40
Oplossingsrichtingen - Luchtdichting tussen muurplaat en stellat aanbrengen
3: Aansluiting dak op muurplaat introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
29/40
Bouwtijd en bouwkosten Bijkomende bouwtijd en bouwkosten bepaald ten opzichte van de huidige Presto 1: - compriband 0,41 manuur €2,53 2:
- extra aandacht
geen extra tijd
3:
- compriband - rubberprofiel - luchtdichte tape
0,09 manuur 0,14 manuur 0,09 manuur
Presto-0.6: 4,09 manuur totaal: 800 manuur (+0,51%)
€ 7,18 € 18,19 € 5,60
€176,50 (€311,50) €141.805 (+0,22%)
Presto-Passief: 7,60 manuur €449,50 (€700,-) totaal: 800 manuur (+0,95%) €149.815 (+0,47%)
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
30/40
Uiteindelijke oplossingen 1: Aansluiting muurplaat op verdiepingsvloer
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
31/40
Uiteindelijke oplossingen 2: Aansluiting isolatie op muurplaat
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
32/40
Uiteindelijke oplossingen 3: Aansluiting dak op muurplaat
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
33/40
Hulpmiddel Opgesteld en verbeterd aan de hand van gesprekken met projectleider en uitvoerders Eisen: - Instructief - Informatief - Duidelijk - Volledig
te volgen werkwijze problemen en oorzaken + toelichting oplossing stap-voor-stap werkwijze alleen voor kritische punten
- 3 documenten - Handboek Uitvoering voor beide varianten - Achtergrondinformatie bij de Handboeken
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
34/40
Hulpmiddel Handboeken - Toelichting op inhoud en gebruik - Uitvoeringplan van ieder kritisch punt - Kritische punten per detail
Achtergrondinformatie - Informatie over geconstateerde problemen - Vergelijking tussen oude en nieuwe situatie - Theorie bij training of cursus
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
35/40
Hulpmiddel Uitvoeringsplannen
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
36/40
Toetsing hulpmiddel - 3 woningen deels volgens uitvoeringsplan Presto-0.6 uitgevoerd - Enkele punten niet aangepast, enkele alternatieven
Kritisch punt 1A.1: 2.1: 2.4: 2.5: 2.6: 3B.1: 3B.3: 4B.1: 5.1: 5.2: 6.1: 6.2: introductie
Presto-1 Presto-0.6 Presto-0.6 Presto-Passief Huidig nvt. Presto-0.6 Presto-0.6 Presto-0.6 Presto-0.6 Presto-0.6 Presto-0.6 PUR-schuim afstudeeronderwerp
Presto-2 Presto-0.6 Presto-0.6 Presto-0.6 Huidig nvt. Presto-0.6 Compriband Huidig Presto-0.6 Presto-0.6 Presto-0.6 PUR-schuim onderzoek
Presto-3 Presto-0.6 Presto-0.6 Presto-0.6 Presto-0.6 Huidig Presto-0.6 Compriband Huidig Presto-0.6 Presto-0.6 Presto-0.6 Presto-0.6 ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
37/40
Toetsing hulpmiddel Nieuwe luchtdichtheidsmetingen uitgevoerd - Luchtdichtheid woningen bepaald
Woning
1e meting
Woning
2e meting
Woning 1
0,986 dm 3/s.m2
Presto 1
0,691 dm 3/s.m2
Woning 2
0,811 dm 3/s.m2
Presto 2
0,734 dm 3/s.m2
Woning 3
0,742 dm 3/s.m2
Presto 3
0,989 dm 3/s.m2
- Luchtdichtheid nog steeds onvoldoende, wel toegenomen
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
38/40
Toetsing hulpmiddel Kritische punten opnieuw onderzocht op luchtlekkage
Luchtdichte Compriband Oude tape situatie (alternatief) (Presto-0.6) Luchtlekkage kritische punten afgenomen introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
39/40
Evaluatie Het ontwerpen van een hulpmiddel wat de uitvoering van de energiezuinige Multi-woningen bevat. Het hulpmiddel beschrijft de uitvoering van de energiezuinige Multi-woningen volgens een integrale benadering en verschaft gedetailleerde informatie en instructie aan het Multi-team over de noodzaak van een correcte uitvoering en de manier waarop deze uitvoering dient te plaats te vinden.
Doelstelling behaald!
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
13 februari 2012
40/40
Aanbevelingen Vervolgonderzoek: - Luchtdichtheidsmetingen Presto-0.6 volledig uitgevoerd volgens uitvoeringsplannen - Luchtdichtheidsmetingen Presto-Passief - Koudebrugmetingen beide varianten
Fraanje: - Tegen geringe extra kosten voldoen aan gestelde eisen Presto-0.6 - Tegen geringe extra kosten energiezuinig alternatief voor klant - Extra controle op juiste verwerking oplossingen tijdens uitvoering
introductie
afstudeeronderwerp
onderzoek
ontwerp
evaluatie
Bedankt voor de aandacht! Vragen?
