Eerste hulp bij …
Aangeboden door: Instructie & Service van Ool
Eerste Hulp bij ………..
Eerste hulp bij …
Inhoud: Alcoholvergiftiging................................................................................................................................. 3 Bevriezing .............................................................................................................................................. 5 Bewusteloosheid................................................................................................................................... 5 Insectensteek of muggenbeet............................................................................................................. 6 Blauwe nagel ......................................................................................................................................... 8 Blauwe plekken ..................................................................................................................................... 8 Bloeding ................................................................................................................................................. 9 Bloedneus ............................................................................................................................................ 10 Botbreuk ............................................................................................................................................... 10 Brandwond........................................................................................................................................... 11 Breuk van een rib................................................................................................................................ 12 Hartstilstand.............................................. ........................................................................................... 12 Contact eikenprocessierups.............................................................................................................. 13 Diarree.................................................................................................................................................. 14 Diabetes Mellitus (Suikerziekte) ....................................................................................................... 15 Epilepsie............................................................................................................................................... 15 Elektrocutie .......................................................................................................................................... 16 Flauwte / Flauwvallen......................................................................................................................... 17 Hartaanval............................................................................................................................................ 17 Hartinfarct ............................................................................................................................................ 17 Hartritmestoornis................................................................................................................................. 18 Hartstilstand......................................................................................................................................... 19 Hersenschudding ................................................................................................................................ 20 Hitteberoerte........................................................................................................................................ 21 Hitte uitputting of Zonnesteek ........................................................................................................... 21 Hitte....................................................................................................................................................... 22 Hondenbeet ......................................................................................................................................... 23 Hoofd- en wervelletsel ....................................................................................................................... 24 Hooikoorts............................................................................................................................................ 24 Hoogteziekte........................................................................................................................................ 25 Huidwond ............................................................................................................................................. 25 Hyperventilatie..................................................................................................................................... 26 Insectensteek of muggenbeet........................................................................................................... 27
1 www.isvo.nl
[email protected]
Eerste hulp bij …
Kattenbeet / Kattenkrab ..................................................................................................................... 27 Kinderen ............................................................................................................................................... 28 Kiespijn ................................................................................................................................................. 30 Kneuzing .............................................................................................................................................. 30 Koolmonoxide vergiftiging ................................................................................................................. 31 Koortsstuipen ...................................................................................................................................... 31 Kortademigheid ................................................................................................................................... 32 Kou........................................................................................................................................................ 32 Kramp ................................................................................................................................................... 33 Kwallenbeet ......................................................................................................................................... 34 Bloedneus ............................................................................................................................................ 34 Onderkoeling ....................................................................................................................................... 35 Ontwrichting......................................................................................................................................... 36 Overdosis drugs .................................................................................................................................. 37 Pijn op de borstkas ............................................................................................................................. 37 Reanimatie........................................................................................................................................... 38 Reisziekte ............................................................................................................................................ 38 Shock.................................................................................................................................................... 39 Schaafwond ......................................................................................................................................... 39 Spierscheuring .................................................................................................................................... 40 Splinter ................................................................................................................................................. 41 Steek van de Pieterman .................................................................................................................... 41 Tand door de lip .................................................................................................................................. 42 Tand eruit of afgebroken ................................................................................................................... 42 Tekenbeet ............................................................................................................................................ 43 Vergiftiging ........................................................................................................................................... 44 Verslikking............................................................................................................................................ 45 Verstuiking ........................................................................................................................................... 45 Vinger tussen de deur ........................................................................................................................ 46 Voedselvergiftiging ............................................................................................................................. 47 Voorwerp in de neus .......................................................................................................................... 47 Voorwerp in het oor ............................................................................................................................ 48 Vuiltje in het oog ................................................................................................................................. 48 Hoofd- en wervelletsel ....................................................................................................................... 49 Insectensteek of muggenbeet........................................................................................................... 49 Zonnebrand ......................................................................................................................................... 50 Hitte uitputting of Zonnesteek ........................................................................................................... 51
2 www.isvo.nl
[email protected]
Eerste hulp bij …
Alcoholvergiftiging Wat stel je vast bij alcoholvergiftiging? •
Gedragsverandering: vrolijk of juist triest en/of ongepast gedrag
•
Slechte coördinatie
•
Slecht zicht, duizeligheid, slaperigheid, mogelijk bewustzijnsverlies
•
Gevoel van warmte, misselijkheid en braken
•
Bij een overdosis: mogelijk circulatie(- en ademhalings)stilstand, soms met de dood ten gevolg
Wat doe je bij alcoholvergiftiging? •
Denk aan de (eigen) veiligheid
•
Direct 112 (laten) bellen als het slachtoffer niet reageert op aanspreken en voorzichtig schudden aan de schouders
•
Vermijd afkoeling: bescherm het slachtoffer met een (isolatie)deken
•
Laat een dronken slachtoffer zijn roes uitslapen, maar controleer hem regelmatig
•
Leg een slapend of bewusteloos slachtoffer bij voorkeur op de linkerzijde, omdat er een kans is op braken
•
Geef geen koffie, want dat versterkt het effect van de alcohol
•
Verwittig de politie als een zichtbaar dronken persoon zich in het verkeer wil begeven. Je hebt niet het recht om de vermoedelijk dronken persoon tegen te houden. Zet hierbij je eigen veiligheid niet op het spel
•
Probeer er achter te komen of er sprake is van een ander probleem, zoals diabetes. Vraag dit bijv. aan bekenden van het slachtoffer
3 www.isvo.nl
[email protected]
Beroerte
Eerste hulp bij …
Wat stel je vast bij een beroerte? •
Gezicht, arm of been slap of gevoelloos
•
Verwardheid of moeite met spreken
•
Niet goed zien, lopen of evenwicht houden
•
Acute hevige hoofdpijn
Wat doe je bij een beroerte? •
Doe de FAST-test als controle
•
Direct 112 (laten) bellen
•
Stel het slachtoffer gerust
•
Voorkom inspanning
•
Breng het slachtoffer in een halfzittende houding
•
Controleer regelmatig bewustzijn en ademhaling
•
Noteer zo mogelijk de duur van de klachten
FAST-test (Face-Arm-Speech-Time) •
Gezicht (Face). Vraag het slachtoffer zijn tanden te laten zien. Let op of de mond scheef staat en een mondhoek naar beneden hangt
•
Arm. Vraag het slachtoffer om beide armen tegelijkertijd horizontaal naar voren te strekken en de binnenzijde van de handen naar boven te draaien. Let op of een arm wegzakt of rondzwalkt
•
Spraak (Speech). Vraag of er veranderingen zijn in het spreken (onduidelijk spreken of niet meer uit de woorden kunnen komen)
•
Tijd (Time). Vraag het slachtoffer hoe laat de klachten zijn begonnen of probeer er op een andere manier achter te komen
4 www.isvo.nl
[email protected]
Bevriezing
Eerste hulp bij …
Wat stel je vast bij bevriezing? •
Rode huid, die ook wit kan worden
•
Vooral pijn tijdens belasting
•
Bevroren delen kunnen blauw worden
•
Mogelijk zwelling
•
Gevoel van tintelingen en branderig gevoel verandert in stekende pijn
•
Blaren met donker vocht
•
Witte, koude en stugge huid die afsterft en zwart wordt
•
Gevoelloosheid
Wat doe je bij bevriezing? •
Bescherm de getroffen lichaamsdelen tegen verdere afkoeling
•
Breng het slachtoffer naar een beschutte plaats
•
Verwijder handschoenen en schoenen
•
Verwijder ringen zonder huidletsel te veroorzaken
•
Probeer geen actieve opwarming: wrijf niet, gebruik geen heet water en houdt het getroffen lichaamsdeel niet tegen een radiator
•
Breng de getroffen lichaamsdelen geleidelijk weer op temperatuur door ze tegen het lichaam te houden (bijv. handen onder de oksels steken) of door ze in lauw water te dompelen. Doe dit uitsluitend als er geen gevaar is voor een nieuwe bevriezing
•
Prik blaren niet open
•
Leg een beschermend verband aan
•
Raadpleeg een (huis)arts
Bewusteloosheid Wat stel je vast bij bewusteloosheid? •
Het slachtoffer reageert niet op aanspreken en voorzichtig schudden aan de schouders (is bewusteloos)
•
Het slachtoffer ademt niet of ademt niet normaal
5 www.isvo.nl
[email protected]
Eerste hulp bij … Wat doe je bij bewusteloosheid? •
Roep om hulp
•
Draai het slachtoffer op de rug
•
Open de luchtweg door het hoofd iets naar achteren te kantelen
•
Controleer de ademhaling 10 seconden
•
Bij normale ademhaling: leg het slachtoffer op de zij in de stabiele zijligging
•
Direct 112 (laten) bellen
•
Stopt de ademhaling? Direct 112 (laten) bellen, vermeld bij de melding dat het om een reanimatie gaat
•
Direct (laten) starten met reanimeren
•
Zo snel mogelijk de AED (Automatische Externe Defibrilator) gebruiken
Let op: Reanimeren en het gebruik van de AED zijn vaardigheden die u het beste leert in een cursus. Onder leiding van een gecertificeerde instructeur leert u effectief te reanimeren en de AED toe te passen.
Insectensteek of muggenbeet Wat stel je vast bij een insectensteek of beet? •
Een insectensteek of -beet
•
Plaatselijke zwelling, roodheid, jeuk en soms wat pijn
Bij een ernstige (allergische) reactie:
•
Ernstige zwelling, roodheid, jeuk, pijn en veel meer verspreid over het hele lichaam
•
Soms: voelt zich erg ziek met mogelijk shock-verschijnselen
6 www.isvo.nl
[email protected]
Eerste hulp bij … Wat doe je bij een insectensteek of beet? •
Indien de angel nog in de huid steekt: gebruik dan een vingernagel of de botte kant van een mes om de angel weg te schrapen. Neem geen pincet, hiermee kan je het achtergebleven gifzakje samendrukken waardoor het resterende gif in de bloedsomloop terecht kan komen
•
Koel de plaats van de insectensteek af met ijs om zwelling, jeuk en pijn te beperken. Een jeukwerende lotion of zalf kan ook helpen
•
Ga naar een huisarts als de steekplaats erg dik wordt
•
Ga direct naar een huisarts of ziekenhuis indien het slachtoffer in de mond of keel is gestoken. Laat eventueel op een ijsblokje zuigen om de zwelling tegen te gaan.
Bij een ernstige (allergische) reactie:
•
Direct 112 (laten) bellen
•
Breng het slachtoffer in een halfzittende houding
Blaren Wat stel je vast bij een blaar? • •
Een open blaar Een hinderlijk gesloten blaar
Wat doe je bij een blaar? Open blaar:
•
Was je handen en trek wegwerphandschoenen aan
•
Pak de franjes van de wond vast met een splinterpincet. Knip de randjes kort af bij de intacte huid met een fijn schaartje. Daar voelt het slachtoffer niets van: wél als je de gevoelige onderhuid aanraakt of daarop drukt
•
Dek de blaar af met een verband. Gebruik hiervoor een kleefpleister, kompres of tweedehuidverband
7 www.isvo.nl
[email protected]
Gesloten blaar (prikken):
•
Laat blaren bij voorkeur gesloten: prik ze alleen open als ze hinderlijk zijn. Ga naar een huisarts voor
•
Was de blaar en de omgeving voorzichtig met water en zeep schoon. Als er geen water bij de hand is,
grote (bloed)blaren mag je ook een ontsmettingsmiddel gebruiken
• • • • • •
Was je handen en trek wegwerphandschoenen aan Neem een dunne steriele naald of bloedlancet en houd deze evenwijdig aan de huid Prik enkele malen aan de basis van de blaar (dus niet middenin) Druk met een kompres het vocht uit de blaar Dek de blaar af met een verband. Gebruik hiervoor een kleefpleister, kompres of tweedehuidverband Gooi de naald op een veilige manier weg.
Let op: Brandblaren mag je nooit openprikken.
Blauwe nagel Wat stel je vast bij een blauwe nagel? •
Klein bloedvlekje onder de nagel
•
Volledig blauwzwarte nagel
Wat doe je bij een blauwe nagel? •
Een klein bloedvlekje onder de nagel kan geen kwaad en groeit spontaan uit
Raadpleeg een arts bij:
•
Een volledig blauwe nagel
•
Bijkomende wonden aan vinger of teen
•
Hevige pijn
Blauwe plekken Wat stel je vast bij een blauwe plek? •
Vooral pijn tijdens belasting
•
Mogelijk zwelling
•
Mogelijk onvermogen ledemaat te belasten
8 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij een blauwe plek? •
Koel 20 minuten met ijs (coldpack). In plaats van een coldpack kan een dichtgeknoopte plastic zak met ijsblokjes en een scheutje water worden gebruikt
•
Adviseer een (huis)arts te raadplegen met bij een zeer grote blauwe plek of bij gebruik van bloed verdunnende middelen
•
Handel als bij een botbreuk bij abnormale stand of als het slachtoffer het lichaamsdeel niet normaal kan bewegen of op steunen
•
Laat het slachtoffer geen onnodige bewegingen doen
•
Vermijd dat het slachtoffer steunt op een gewond been of een pijnlijke voet. Als het gaat om letsel aan de hand, arm of schouder, vraag dan aan het slachtoffer de arm stil te houden. Op die manier blijft de pijn beperkt
Bloeding Let op: als het slachtoffer te veel bloed verliest is dat een levensbedreigende situatie.
Wat stel je vast bij een bloeding? •
Pijn
•
Een flink bloedende huidwond
Wat doe je bij een bloeding? •
Vraag het slachtoffer om eerst zelf op de wond te drukken
•
Laat het slachtoffer liggen indien er kans is op flauwvallen of shock
•
Direct 112 (laten) bellen
•
Trek (wegwerp)handschoenen aan
•
Oefen druk op de wond uit met de hand, met een (wond)drukverband of met een schone doek (theedoek)
•
Oefen geen druk uit op een bloeding uit het oor, hou het oor vrij zodat bloed uit het oor kan lopen
•
Blijf druk uitoefenen op de wond totdat de hulpdiensten arriveren
9 www.isvo.nl
[email protected]
Bloedneus Wat stel je vast bij een bloedneus? •
Bloed uit de neus
•
Bloed loopt in keelholte
Wat doe je bij een bloedneus? •
Laat het slachtoffer licht voorovergebogen zitten en door de mond ademen
•
Vraag om de neus 1 keer goed te snuiten. Snuit niet bij mogelijke breuk van de neus (na harde stomp of bal op de neus)
•
Knijp beide neusvleugels dicht ter hoogte van het neustussenschot
•
Knijp de neus 10 minuten dicht. Indien nodig herhaal dit nog eens 10 minuten
•
Vraag slachtoffer even rustig aan te doen en even niet te snuiten
Verwijs slachtoffer door naar arts of ziekenhuis:
•
Indien na 2 keer 10 minuten de bloeding nog niet gestopt is
•
Bij gebruik van bloedverdunnende medicijnen
•
Bij regelmatige bloedneuzen
•
Indien het een gevolg is van slag of stoot op de neus en er mogelijk een neusbeenbreuk is
Let op: Direct 112 (laten) bellen bij vermoeden van mogelijk hersenletsel
Botbreuk Wat stel je vast bij een botbreuk? •
Pijn, verkleuring en vaak zwelling
•
Kan lichaamsdeel niet normaal bewegen of op steunen
•
Soms zichtbare wond, abnormale beweeglijkheid of krakend geluid bij bewegen
10 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij een botbreuk? •
Ga met een slachtoffer dat getroffen is aan hand, arm, schouder of voet naar de (huis)arts
•
Voor letsels aan nek, rug, heup, been of knie: Direct 112 (laten) bellen
•
Zet het ledemaat nooit weer recht
•
Laat het slachtoffer geen onnodige bewegingen doen
•
Vermijd dat het slachtoffer steunt op een gewond been of een pijnlijke voet. Als het gaat om letsel aan de hand, arm of schouder, vraag dan aan het slachtoffer de arm stil te houden. Op die manier blijft de pijn beperkt
•
Als een open wond op de plaats van de breuk veel bloed verliest, druk dan op de wond
•
Voorkom dat er vuil in een mogelijke wond komt, dek deze zo mogelijk (steriel)af
•
Geef het slachtoffer niets te eten en drinken
Brandwond Wat stel je vast bij een brandwond? •
Een pijnlijke, rode en soms licht gezwollen huid (eerstegraads brandwond)
•
Soms blaren (tweedegraads brandwond)
•
Soms zwarte, perkamentachtige of witte huid (derdegraads brandwond)
Wat doe je bij een brandwond? •
Eerst water, de rest komt later!
•
Koel de brandwond zo snel mogelijk af met lauw leidingwater
•
Blijf koelen of totdat de pijn is afgenomen (minimaal 10 minuten koelen)
•
Bij zeer ernstige brandwonden direct 112 (laten) bellen. Ga met overige brandwonden naar de huisarts
•
Leg na het koelen een nat wondverband aan. Dat kan een medisch kompres zijn maar een schone doek mag ook
•
Tijdens het afkoelen moet je onderkoeling vermijden, zeker bij jonge kinderen
•
Ga met kinderen jonger dan 5 jaar altijd naar een arts, ook al gaat het om een lichte brandwond.
11 www.isvo.nl
[email protected]
Breuk van een rib Wat stel je vast bij een breuk van een rib? •
Pijn op plaats breuk
•
Pijn bij inademen
•
Oppervlakkige buikademhaling
•
Paradoxale ademhaling
•
Kneuzing of wond op de borst
Wat doe je bij een breuk van een rib? •
Direct 112 (laten) bellen
•
Zorg voor een zo goed mogelijke en makkelijke houding om te ademen (meestal halfzittend)
•
Controleer op uitwendige wonden en dek deze als het kan af
•
Laat slachtoffer (bij voorkeur) zelf tegendruk geven op de pijnlijke plek
Hartstilstand Wat stel je vast bij een hartstilstand? •
Het slachtoffer reageert niet op aanspreken en voorzichtig schudden aan de schouders (is bewusteloos)
•
Het slachtoffer ademt niet of ademt niet normaal. (Kijk, luister en voel naar de ademhaling gedurende 10 seconden of het slachtoffer normaal ademt)
12 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij een hartstilstand? •
Roep om hulp. Laat iemand als het kan een AED halen
•
Direct 112 (laten) bellen, vermeld bij de melding dat het om een reanimatie gaat
•
Volg instructies 112 centralist
•
Start direct met reanimeren
•
Leg het slachtoffer op zijn rug
•
Leg het slachtoffer op een harde ondergrond
•
Kleed het slachtoffer niet onnodig uit
•
Kniel bij de bovenarm van het slachtoffer. Leg 1 hand midden op de borstkas. Plaats uw andere hand op deze hand
•
Druk het borstbeen 5 tot 6 centimeter in en houd een tempo aan van 100 keer per minuut
•
Geef 30 borstcompressies, laat het borstbeen volledig terugveren, laat de handen contact houden met het lichaam
•
Beadem 2 keer. Open de luchtweg door het hoofd iets naar achteren te kantelen. Knijp de neus dicht. Blaas kort en rustig in de mond van het slachtoffer
•
Geef na de 2 beademingen weer direct 30 borstcompressies en wissel dit af
•
Ga door tot er hulp is! Wissel eventueel elke 2 minuten met iemand anders af
•
Gebruik als het kan een AED en luister naar de instructies van de AED
Reanimeren en het gebruik van de AED zijn vaardigheden die u het beste leert in een cursus. Onder leiding van een gecertificeerde instructeur leert u effectief te reanimeren en de AED toe te passen.
Contact eikenprocessierups Wat stel je vast? •
Haartjes van de rups dringen in huid, ogen en luchtwegen. Dit leidt tot irritatie en kan zeer ernstige ontstekingen veroorzaken die zelfs tot blindheid kunnen leiden
•
Iemand die vaak met de eikenprocessierups in aanraking komt, krijgt steeds hevigere klachten bij elk nieuw contact
13 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je? •
Krab of wrijf niet na contact met de rupsenharen
•
Spoel de huid of de ogen één keer met water. Douche en trek andere kleren aan
•
Verwijs door naar een (huis)arts bij ernstige klachten
•
Verwijs door naar een oogarts bij letsels aan de ogen
•
De brandhaartjes blijven zeer lang actief, zelfs als de rupsen al jaren dood zijn. Vermijd dus deze plaatsen
•
Direct 112 (laten) bellen bij ernstige allergische reacties
Diarree Wat stel je vast bij diarree? •
Gezwollen buik
•
Buikpijn en krampen
•
Vloeibare ontlasting
•
Koorts
•
Algemeen onwel en zwak gevoel
•
Soms braken
Wat doe je bij diarree? •
Raadpleeg (huis)arts bij een baby met 1 dag diaree of volwassenen met 3 dagen diaree
•
Laat het slachtoffer regelmatig kleine hoeveelheden drinken (geef zo nodig ORS)
•
Laat het slachtoffer eten waar hij zin in heeft (geen darmprikkelende voedingsstoffen)
Let op: Als iemand diaree heeft of veel moet braken en meer vocht verliest dan hij inneemt ontstaat uitdroging. Hierdoor ontstaat een gevaarlijke situatie bij baby’s, jonge kinderen, ouderen en door ziekte verzwakte personen.
14 www.isvo.nl
[email protected]
Diabetes Mellitus (Suikerziekte) Diabetes mellitus is een stofwisselingsziekte. De bloedsuikerspiegel is dan te hoog (Hyperglykemie) of juist te laag (Hypoglykemie). Het is haast onmogelijk om bij een onbekend slachtoffer een hypo of hyper vast te stellen. Bij familie of kennissen is dat vaak wel bekend.
Onderstaande handelingen zijn gericht op de stoornis in het bewustzijn: je legt een bewusteloze diabeet op de zij (stabiele zijligging) en belt 112.
Wat stel je vast? •
Duizeligheid, hoofdpijn
•
Bleke huid
•
Beven, fel zweten
•
Plotselinge honger
•
Tinteling in de lippen
•
Hartkloppingen
•
Troebel of dubbelzicht
Wat doe je? •
Geef slachtoffer snelwerkende suikers (bijv. frisdrank)
•
Laat het slachtoffer het bloedsuikergehalte meten als dat mogelijk is
•
Laat het slachtoffer die bekend is met hyperglykemie de correcte dosis medicatie innemen
•
Direct 112 (laten) bellen als de toestand van het slachtoffer niet verbeterd of als deze bewusteloos raakt
Epilepsie Wat stel je vast bij epilepsie? •
Een arm, been of het hoofd maakt plotseling oncontroleerbare schudbewegingen
•
Slachtoffer verliest opeens bewustzijn en spant ongewild zijn spieren aan
15 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij epilepsie? •
Voorkom dat het slachtoffer zich bezeert
•
Stop niets in de mond van het slachtoffer
•
Zorg dat het slachtoffer rustig bij kan komen na de aanval
•
Leg het slachtoffer in de stabiele zijligging als hij na de aanval nog bewusteloos is
•
Direct 112 (laten) bellen als het slachtoffer in de aanval blijft of bewusteloos blijft
Elektrocutie Wat stel je vast bij elektrocutie? •
Iemand heeft onder stroom gestaan of staat onder stroom
•
Soms zichtbare brandwondjes
Wat doe je bij elektrocutie? •
Zorg voor je eigen veiligheid, schakel zo snel als mogelijk de stroom uit. Trek de stekker uit het stopcontact of schakel de stroom uit in de meterkast. Draai de stop eruit of zet de schakelaar om.
Is dit niet mogelijk:
•
Isoleer jezelf zo mogelijk van de grond (ga staan op een stapel kranten of een telefoonboek): Trek het slachtoffer aan diens (droge) kleren weg of breng een staand slachtoffer die vastzit aan de stroombron uit zijn evenwicht door een duw in een knie
•
Gebruik anders om het slachtoffer en de stroombron van elkaar te verwijderen een voorwerp dat geen elektriciteit geleidt (bv. dikke wollen of rubberen handschoenen of een droge houten stok)
•
Zodra het slachtoffer niet meer onder stroom staat, kun je Eerste Hulp verlenen
•
Direct 112 (laten) bellen
•
Leg het slachtoffer in de stabiele zijligging als hij of zij het bewustzijn verliest
•
Start met reanimeren als het slachtoffer bewusteloos is en niet meer normaal ademt.
16 www.isvo.nl
[email protected]
Flauwte / Flauwvallen Wat stel je vast bij een flauwte? •
Zwakte en misselijkheid
•
Bleekheid
•
Zweten en koude huid
•
Slachtoffer ziet zwarte vlekken voor de ogen
•
Bewustzijnsverlies en vallen
Wat doe je bij een flauwte? •
Als het slachtoffer de flauwte voelt aankomen, laat hem dan plat op de grond liggen. Zo wordt de bloedtoevoer naar de hersenen verbeterd
•
Zorg ervoor dat het slachtoffer voldoende frisse lucht krijgt
•
Maak kleding die de ademhaling hindert los
•
Direct 112 (laten) bellen als het slachtoffer langer dan 2 minuten bewusteloos blijft
Hartaanval Wat is een hartaanval? Een hartaanval is een verzamelnaam voor een aantal aandoeningen die te wijten zijn aan onvoldoende doorbloeding van de hartspier. Hierdoor wordt zuurstofvoorziening en de werking van het hart slechter. Dit kan komen door slechte leefgewoonten, zoals vet eten, te weinig bewegen en roken.
Hartinfarct Wat stel je vast bij een hartinfarct? •
Het slachtoffer klaagt over een drukkende pijn op de borst(kas)
•
De pijn kan uitstralen naar andere delen van het bovenlichaam (zoals de schouder, arm, nek rug onderkaak of maagstreek)
•
Vaak gaat de pijn samen met kortademigheid, zweten, duizeligheid of een flauwte
•
Soms met misselijkheid en/of braakneigingen
•
De pijn wordt in rust niet minder
17 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij een hartinfarct? •
Direct 112 (laten) bellen. Zeg dat het gaat om een mogelijk hartinfarct gaat
•
Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen meer doen
•
Breng het slachtoffer in een comfortabele houding (bijvoorbeeld zittend of halfzittend)
•
Vraag, om het bewustzijn te controleren, regelmatig aan het slachtoffer hoe het met hem of haar gaat
•
Leg het slachtoffer in de stabiele zijligging als hij of zij het bewustzijn verliest
•
Start met reanimeren als het slachtoffer niet meer normaal ademt
Hartritmestoornis Wat stel je vast bij een hartritmestoornis? •
Hartkloppingen, een bonzend hart of overslagen
•
Duidelijke snelle of juist heel trage pols (hartslag)
•
Pijn op de borst, druk, benauwdheid
•
Kortademigheid
•
Buiten kennis raken
Wat doe je bij een hartritmestoornis? •
Ga na of het slachtoffer met hartritmestoornissen bekend is
•
Direct 112 (laten) bellen. Zeg dat het gaat om een mogelijke hartritmestoornis
•
Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen meer doen
•
Breng een slachtoffer als deze bij bewustzijn is in een comfortabele houding (bijvoorbeeld zittend of halfzittend)
•
Help, indien een slachtoffer hiermee bekend is, met het innemen van zijn medicijnen. Doe dit nooit op eigen initiatief
•
Luister naar wat het slachtoffer hierbij zelf aangeeft
•
Leg het slachtoffer in de stabiele zijligging als hij of zij het bewustzijn verliest
•
Vraag naar eventuele vorige aanvallen
•
Start met reanimeren als het slachtoffer niet meer normaal ademt
18 www.isvo.nl
[email protected]
Hartstilstand Wat stel je vast bij een hartstilstand? •
Het slachtoffer reageert niet op aanspreken en voorzichtig schudden aan de schouders (is bewusteloos)
•
Het slachtoffer ademt niet of ademt niet normaal. (Kijk, luister en voel naar de ademhaling gedurende 10 seconden of het slachtoffer normaal ademt)
Wat doe je bij een hartstilstand? •
Roep om hulp. Laat iemand als het kan een AED halen
•
Direct 112 (laten) bellen, vermeld bij de melding dat het om een reanimatie gaat
•
Volg instructies 112 centralist
•
Start direct met reanimeren
•
Leg het slachtoffer op zijn rug
•
Leg het slachtoffer op een harde ondergrond
•
Kleed het slachtoffer niet onnodig uit
•
Kniel bij de bovenarm van het slachtoffer. Leg 1 hand midden op de borstkas. Plaats uw andere hand op deze hand
•
Druk het borstbeen 5 tot 6 centimeter in en houd een tempo aan van 100 keer per minuut
•
Geef 30 borstcompressies, laat het borstbeen volledig terugveren, laat de handen contact houden met het lichaam
•
Beadem 2 keer. Open de luchtweg door het hoofd iets naar achteren te kantelen. Knijp de neus dicht. Blaas kort en rustig in de mond van het slachtoffer
•
Geef na de 2 beademingen weer direct 30 borstcompressies en wissel dit af
•
Ga door tot er hulp is! Wissel eventueel elke 2 minuten met iemand anders af
•
Gebruik als het kan een AED en luister naar de instructies van de AED
Reanimeren en het gebruik van de AED zijn vaardigheden die u het beste leert in een cursus. Onder leiding van een gecertificeerde instructeur leert u effectief te reanimeren en de AED toe te passen.
19 www.isvo.nl
[email protected]
Hersenschudding Wat stel je vast bij een hersenschudding? •
Bewustzijnsverlies
•
Verwardheid
•
Sufheid
•
Duizeligheid
•
Misselijkheid
•
Hoofdpijn
•
Last van licht of geluid
•
Niet herinneren wat er gebeurd is
Wat doe je bij een hersenschudding? •
Indien sprake is van mogelijk schedel- of nekletsel: altijd het slachtoffer laten liggen en direct 112 (laten) bellen
•
Observeer het slachtoffer ongeveer 15 minuten en ga na of de toestand verbetert
•
Vraag iemand uit de omgeving van het slachtoffer om verder voor hem of haar te zorgen als hij of zij zich beter voelt
•
De volgende klachten en verschijnselen zijn aanleiding om direct te zorgen voor professionele hulp (112): 0 Langer dan 1 minuut bewustzijnsverlies 0 Sufheid (moeilijk te wekken) 0 Verwardheid 0 Forse toename hoofdpijn 0 Herhaald braken 0 Mogelijk schedel – of nekletsel
Let op: Bij kinderen is er extra aandacht nodig. Na een ogenschijnlijk niet ernstig schedeltrauma, al dan niet met bewustzijnsverlies, kan een kind later suf en onrustig worden.
20 www.isvo.nl
[email protected]
Hitteberoerte Wat stel je vast bij een hitteberoerte? •
Bij een hitteberoerte stijgt de lichaamstemperatuur soms tot de 41.1°C (of hoger)
•
Niet normaal gedrag, hoofdpijn, hallucinaties, verwardheid, desoriëntatie, angst
•
Geen zweet, rode huid of droge rode huid
•
Snelle pols en moeilijke ademhaling
•
Misselijkheid, vermoeidheid, slap voelen
•
Raakt evt. bewusteloos
Wat doe je bij een hitteberoerte? •
Direct 112 (laten) bellen
•
Leg het slachtoffer neer in een koele omgeving
•
Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen doen
•
Koel het slachtoffer zo snel mogelijk actief af, voorkom dat deze gaat rillen
•
Leg koude kompressen op hoofd, lies en oksels, liefst in combinatie met een fan
•
Start met reanimeren als het slachtoffer bewusteloos is en niet meer normaal ademt.
Hitte uitputting of Zonnesteek Wat stel je vast bij een zonnesteek? •
Veel zweet, ziet bleek
•
Hoofdpijn, duizeligheid, braken
•
Spierkrampen
•
Soms flauwvallen
•
Snelle oppervlakkige pols
•
Ernstige vermoeidheid, slap voelen
•
Bij handelingen gaat men duidelijk ‘fouten’ maken
•
Kan overgaan op hitteberoerte
21 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij een zonnesteek? •
Leg het slachtoffer neer in een koele omgeving
•
Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen doen
•
Laat indien mogelijk het slachtoffer niet te koude (sport)drank drinken
•
Koel evt. verkrampte spier(en)
•
Direct 112 (laten) bellen als toestand niet snel verbeterd
Hitte Bereid je voor op hitte •
Drink voldoende water. Ook als je geen dorst hebt. Zo voorkom je uitdroging
•
Zorg dat je onderweg altijd een fles water bij je hebt.
•
Bescherm je tegen de zon met zonnecrème, zonnebril, lichte kleding en een petje. Ook als het niet stralend weer is kan je huid verbranden.
•
Vermijd zware inspanning op de warmste uren van de dag tussen 12.00 en 16.00 uur en zoek de schaduw op.
•
Zorg voor koelte: Ga bijvoorbeeld naar een plek uit de zon, waar een verkoelend windje staat. Leg af en toe een koele handdoek in je nek of neem een koele douche.
•
Voorkom dat je huid verbrand door de juiste beschermingsfactor te gebruiken. Hoe lang je in de zon kan blijven, is afhankelijk van de zonkracht, je huidtype en weerkaatsing door water of zand. De meeste fabrikanten geven op de verpakking van de crème richtlijnen en een tijdsindicatie aan.
Wist je dat? •
… je nooit kinderen of huisdieren in een afgesloten auto mag achterlaten, zelfs niet met het raampje op een kier? Door oververhitting en gebrek aan zuurstof kunnen ze bezwijken.
•
… bij langdurige blootstelling aan temperaturen boven de 25°C vermoeidheidsklachten, concentratieproblemen en benauwdheid kunnen optreden?
•
…je door cafeïne- en alcoholhoudende dranken meer dorst krijgt? En dat de ‘kater’ bij hitte harder aankomt?
22 www.isvo.nl
[email protected]
Help een ander •
Kinderen en ouderen zijn extra kwetsbaar tijdens een hittegolf. Houd goed in de gaten of ze de eerste verschijnselen van uitdroging vertonen.
•
Download de gratis EHBO app van het Rode Kruis, zodat je weet wat je moet doen in geval van nood.
•
Neem je eigen EHBO-kit mee. Stop daar minstens in: pleisters, tweede huidverband voor blaren, pijnstillers, een middel tegen insectenbeten, diarree-remmers, ORS en tekentang.
Hondenbeet Wat stel je vast bij een hondenbeet? •
Puntvormige letsels in de huid
•
Kneuzing van het weefsel
•
Ernstige scheurwonden van de huid en onderliggende weefsels
•
Pijn
Wat doe je bij een hondenbeet? Bij een kleine bijtwond:
•
Trek wegwerphandschoenen aan
•
Spoel de wond uit met water en zeep
•
Droog de omgeving van de wond en leg een verband aan
•
Adviseer het slachtoffer een arts te raadplegen. Die zal nagaan of het slachtoffer beschermd is tegen tetanus
•
Raadpleeg een arts bij signalen van infectie
Bij een ernstige bijtwond:
•
Trek wegwerphandschoenen aan
•
Stelp de bloeding door rechtstreekse druk uit te oefenen en leg een snelverband aan
•
Een arts raadplegen of direct 112 (laten) bellen
23 www.isvo.nl
[email protected]
Hoofd- en wervelletsel Wat stel je vast bij hoofd- en wervelletsel? •
Het slachtoffer is betrokken geweest bij een verkeersongeval of is gevallen van een hoogte, en klaagt over pijn aan nek, rug of hoofd
•
Soms is het slachtoffer suf, slaperig, onrustig of bewusteloos
•
Het slachtoffer kan misselijk zijn, over erge hoofdpijn klagen of zich vreemd gedragen
•
Soms is er bloed- of vochtverlies uit neus, mond of oor.
Wat doe je bij hoofd- en wervelletsel? •
Kalmeer het slachtoffer en overtuig het slachtoffer om niet te bewegen
•
Direct 112 (laten) bellen
•
Houd hoofd en hals van het slachtoffer met twee handen onbeweeglijk, maar alleen wanneer het slachtoffer meewerkt
Hooikoorts Wat stel je vast bij hooikoorts? •
Langdurige symptomen van verkoudheid
•
Niezen en jeuk in de neus en ogen
•
Loopneus
•
Prikkelhoest
•
Rode, tranende ogen
Wat doe je bij hooikoorts? •
Raadpleeg een arts
Hooikoorts is niet volledig te voorkomen. Wel zijn er enkele tips om u er tegen te beschermen:
•
Heeft u last van uw ogen? Probeer niet in uw ogen te wrijven, dit maakt het alleen maar erger.
•
Draag een zonnebril om uw ogen te beschermen tegen rondzwervend stuifmeel.
24 www.isvo.nl
[email protected]
Hoogteziekte Wat stel je vast bij hoogeteziekte? •
Hoofdpijn
•
Vermoeidheid
•
Duizeligheid en misselijkheid
•
Kortademigheid en hartkloppingen
•
Verwardheid
•
Soms: hersenletsel
Wat doe je bij hoogteziekte? •
Laat het slachtoffer rusten
•
Breng het slachtoffer zo vlug mogelijk terug naar een lagere plaats
•
Bergbeklimmers worden getraind om zuurstof toe te dienen in deze situatie
•
Een arts kan medicatie voorschrijven als het dalen geen verandering brengt
Huidwond Wat stel je vast bij een huidwond? •
Een open wond (bijvoorbeeld een schaaf of snijwond)
Wat doe je bij een huidwond? •
Zorg ervoor dat je niet in contact komt met bloed of andere lichaamsvloeistoffen van het slachtoffer. Was indien mogelijk je handen en doe wegwerphandschoenen aan
•
Stelp een eventuele bloeding door op de wond te drukken
•
Spoel de wond met schoon lauw stromend water van de kraan. Is er geen kraan in de buurt, gebruik dan ander drinkbaar water
•
Laat het water rechtstreeks op de wond stormen om het vuil uit de wond weg te spoelen
•
Droog de omgeving van de wond met een schone doek
•
Dek de wond na het reinigen met een steriel kompres af
•
Adviseer het slachtoffer een arts te raadplegen. Die zal nagaan of het slachtoffer beschermd is tegen tetanus
•
Was je handen na het verlenen van de Eerste Hulp.
25 www.isvo.nl
[email protected]
Ga naar de huisarts of spoedeisende hulp afdeling van een ziekenhuis als:
•
Het bloeden niet gestelpt kan worden
•
De wond niet schoon of onvoldoende schoon gemaakt kan worden
•
Een schaafwond die groter is dan de helft van de handpalm van het slachtoffer
•
Botten, spieren of andere onderhuidse weefsels zichtbaar zijn
•
Wonden in gezicht, ogen of geslachtsdelen
•
Wond door beet van mens of dier
•
Een vastzittend voorwerp in de wond
•
Een steekwond met vuil voorwerp
•
Het niet duidelijk is of het slachtoffer in de afgelopen 10 jaar ingeënt is tegen tetanus
Hyperventilatie Wat stel je vast bij hyperventilatie? •
Vaak angst of onrust
•
Benauwd of draaierig gevoel en hartkloppingen
•
Soms tintelingen in de vingers en om de mond
•
Als de aanval langer duurt, kunnen de vingers en tenen verkrampen
Wat doe je bij hyperventilatie? •
Breng het slachtoffer naar een rustige plek als dat mogelijk is
•
Vraag het slachtoffer om langzaam en rustig in en uit te ademen
•
Stel aan het slachtoffer voor om in een zak te blazen als hij zijn ademhaling niet onder controle krijgt. Pas dit enkel toe als het slachtoffer dit toelaat en als je zeker bent dat het gaat over hyperventilatie
•
Blijf bij het slachtoffer tot hij weer normaal ademt
•
Bel 112 of een arts als de hyperventilatie aanhoudt
26 www.isvo.nl
[email protected]
Insectensteek of muggenbeet Wat stel je vast bij een insectensteek of beet? •
Een insectensteek of -beet
•
Plaatselijke zwelling, roodheid, jeuk en soms wat pijn
Bij een ernstige (allergische) reactie:
•
Ernstige zwelling, roodheid, jeuk, pijn en veel meer verspreid over het hele lichaam
•
Soms: voelt zich erg ziek met mogelijk shock-verschijnselen
Wat doe je bij een insectensteek of beet? •
Indien de angel nog in de huid steekt: gebruik dan een vingernagel of de botte kant van een mes om de angel weg te schrapen. Neem geen pincet, hiermee kan je het achtergebleven gifzakje samendrukken waardoor het resterende gif in de bloedsomloop terecht kan komen
•
Koel de plaats van de insectensteek af met ijs om zwelling, jeuk en pijn te beperken. Een jeukwerende lotion of zalf kan ook helpen
•
Ga naar een huisarts als de steekplaats erg dik wordt
•
Ga direct naar een huisarts of ziekenhuis indien het slachtoffer in de mond of keel is gestoken. Laat eventueel op een ijsblokje zuigen om de zwelling tegen te gaan.
Bij een ernstige (allergische) reactie:
•
Direct 112 (laten) bellen
•
Breng het slachtoffer in een halfzittende houding
Kattenbeet / Kattenkrab Wat stel je vast? •
Pijn
•
Kleine bijt-of krabwonden, die vaak niet of nauwelijks bloeden
•
Kneuzing van het weefsel
•
Soms: verminderd gevoel of moeite met bewegen
27 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je? •
Trek wegwerphandschoenen aan
•
Spoel de wond uit met water en zeep
•
Droog de omgeving van de wond en leg een verband aan
•
Adviseer het slachtoffer een (huis)arts te raadplegen. Die zal nagaan of het slachtoffer beschermd is tegen tetanus
•
Raadpleeg een (huis)arts bij signalen van infectie
Kinderen Hieronder uitleg van Eerste Hulp bij ongevallen bij kinderen. Dit zijn alleen ongevallen die bij kinderen om een andere handeling vragen.
Brandwonden Eerst water, de rest komt later! Koel de brandwond zo snel mogelijk af met lauw leidingwater. Blijf koelen totdat de pijn is afgenomen (minimaal 10 minuten koelen). Bij zeer ernstige brandwonden direct 112 (laten) bellen, ga met overige brandwonden naar de huisarts. Leg na het koelen een nat wondverband aan. Dat kan een medisch kompres zijn maar een schone doek mag ook. Tijdens het afkoelen moet je onderkoeling vermijden, zeker bij jonge kinderen. Ga met kinderen jonger dan 5 jaar altijd naar een huisarts, ook al gaat het om een lichte brandwond
Hersenschudding Indien sprake is van mogelijk nek- of hoofdletsel: altijd het kind laten liggen en direct 112 (laten) bellen. Observeer het kind ongeveer 15 minuten en ga na of de toestand verbetert. Blijf minimaal 24 uur op het kind letten, ook als deze zich al beter voelt. De volgende klachten en verschijnselen zijn aanleiding om direct te zorgen voor professionele hulp (112): Langer dan 1 minuut bewustzijnsverlies, sufheid (moeilijk te wekken), verwardheid, forse toename hoofdpijn, herhaald braken en mogelijk schedel – of nekletsel Let op: Bij kinderen is er extra aandacht nodig. Na een ogenschijnlijk niet ernstig schedeltrauma, al dan niet met bewustzijnsverlies, kan een kind later suf en onrustig worden
Koortsstuipen Voorkom dat het kind zich bezeert tijdens schokken. Stop niets in de mond van het kind. Leg evt. een nat washandje op het voorhoofd. Zorg dat het kind op een rustige manier kan bijkomen. Bel of laat 112 bellen als de schokken aanhouden en als niemand uit de omgeving weet wat de oorzaak van de schokken kan zijn
28 www.isvo.nl
[email protected]
Tand eruit of afgebroken Plaats een uitgevallen melktand van een kind nooit terug in de mond. Daarmee kan je de nieuwe blijvende tand beschadigen. Bewaar een losse tand in een potje met speeksel of melk om uitdroging te voorkomen. Raak de wortel van de tand niet aan. Is de tand afgebroken laat dan evt. het kind op een kompres bijten ter bescherming van de afgebroken tand. Raadpleeg zo snel mogelijk een tandarts
Lichte verslikking bij een kind Bij een lichte verslikking kan het kind kan nog praten, hoesten of ademhalen. Moedig aan om te blijven hoesten. Doe verder niets. Controleer of het kind weer een normale ademhaling heeft.
Ernstige verslikking bij een kind Bij een ernstige verslikking is het kind bij kennis, maar kan niet antwoorden. Het kind kan niet spreken, hoesten of ademen. Het Kind is mogelijk in paniek en probeert adem te halen.
Bij een kind jonger dan één jaar: Leg het kind op de buik met het hoofd naar beneden.Een zittende of knielende hulpverlener kan het kind veilig over zijn schoot leggen. Ondersteun het hoofd met een hand door de duim op een hoek van de onderkaak te plaatsen en twee vingers op de andere hoek van de onderkaak. Druk niet op het zachte deel onder de kaak. Dit kan de luchtwegbelemmering verergeren. Geef met de hiel van de andere hand maximaal 5 slagen tussen de schouderbladen. Probeer bij voorkeur per slag het voorwerp los te maken dan alle 5 slagen achter elkaar te geven. Lukt het niet het vreemde voorwerp met slagen op de rug te verwijderen terwijl het kind nog bij bewustzijn is, probeer dan borstcompressies.
Bij een kind ouder dan één jaar: Slagen op de rug zijn effectiever als het hoofd naar beneden is gericht. Een klein kind kan over de schoot worden gelegd. Lukt dit niet, ondersteun het kind dan en laat het voorover leunen bij het geven van slagen op de rug. Geef maximaal 5 slagen op de rug. Lukt het niet het vreemde voorwerp met slagen op de rug te verwijderen terwijl het kind nog bij bewustzijn is, probeer dan buikstoten (Handgreep van Heimlich).
29 www.isvo.nl
[email protected]
Kiespijn Wat stel je vast bij kiespijn? •
Pijn bij het eten van iets zoets of zuurs
•
Pijn bij contact met koude of warmte
Wat doe je bij kiespijn? •
Laat het slachtoffer een pijnstiller nemen op basis van paracetamol als de pijn te erg is
•
Druk met iets warm (warmwaterkruik) licht tegen de wang
•
Duw een propje was of een kompres tegen de scherpe kanten van een afgebroken tand of losgekomen vulling
•
Raadpleeg een tandarts
Kneuzing Wat stel je vast bij een kneuzing? •
Vooral pijn tijdens belasting
•
Mogelijk zwelling
•
Mogelijk onvermogen ledemaat te belasten
Wat doe je bij een kneuzing? •
Bij twijfel altijd handelen als een botbreuk
•
Koel de plaats onder lauw, zacht stromend water of met ijs of een coldpack. Houd tijdens het afkoelen het ijs niet rechtstreeks tegen de huid
•
Blijf niet te lang doorgaan met koelen; iedere keer maximaal 20 minuten
•
Adviseer (indien nodig) het slachtoffer een (huis)arts te raadplegen dat getroffen is aan hand, arm, schouder of voet
•
Handel als bij een botbreuk indien het slachtoffer er niet meer op kan steunen of bij een abnormale stand
•
Vermijd dat het slachtoffer steunt op een gewond been of op een pijnlijke voet. Als het gaat om een letsel aan de hand, de arm of de schouder, vraag dan aan het slachtoffer de arm stil te houden. Op die manier blijft de pijn beperkt
•
Een drukverband kan zo nodig comfort bieden
30 www.isvo.nl
[email protected]
Koolmonoxide vergiftiging Wat stel je vast bij koolmonoxide vergiftiging? •
Hoofdpijn, misselijkheid, sufheid en vermoeidheid
•
Soms braken, duizeligheid
•
Mogelijk bewusteloosheid, dood
•
Slachtoffer kan een roze kleur hebben
Wat doe je bij koolmonoxide vergiftiging? •
Bel of laat 112 bellen
•
Denk aan je eigen veiligheid
•
Zorg voor een veilige omgeving als je hulp wilt verlenen (ramen openen, evt. oorzaak uitschakelen)
•
Breng indien mogelijk slachtoffer naar veilige omgeving
Koortsstuipen Wat stel je vast bij koortsstuipen? •
Koorts
•
Schokkende bewegingen
•
Bewustzijnsverlies
•
Stokkende ademhaling
•
Blauwverkleuring van nagels en lippen
•
Het wegdraaien van de ogen
Wat doe je bij koortsstuipen? •
Leg de baby of het kind op de grond en maak ruimte vrij zodat het zich niet kan bezeren
•
Direct 112 (laten) bellen en vermelden dat het kind koortsstuipen heeft
•
Een kind met stuipen mag je niets te drinken geven
31 www.isvo.nl
[email protected]
Kortademigheid Wat stel je vast bij kortademigheid? •
Moeilijke ademhaling
•
Langere uitademingtijd dan normaal
•
Naar adem snakken
•
Hals- en schouderspieren bewegen mee met ademhaling
•
Angst, onrust, een versnelde hartslag of hartkloppingen
Wat doe je bij kortademigheid? •
Ga na of het slachtoffer met astma bekend is
•
Voorkom paniek
•
Zoek samen met het slachtoffer naar de meest geschikte houding
•
Vraag naar eventuele vorige aanvallen
•
Laat indien het slachtoffer bekend is met kortademigheid indien mogelijk de correcte dosis medicatie innemen
•
Blijf bij het slachtoffer tot hij weer normaal ademt
•
Direct 112 (laten) bellen als het slachtoffer bewusteloos raakt of blauw kleurt
Kou Bereid je voor op kou •
Kleed je warm aan in meerdere laagjes en draag een muts. Een groot deel van de warmte verdwijnt namelijk via je hoofd
•
Let op bij zweten: door natte kleding koel je sneller af. Houd droge kleding bij de hand
•
Draag waterdicht geïsoleerd schoeisel met een goed profiel
•
Zorg dat je voldoende eet en drinkt . Zo hou je je energie op peil en blijf je beter warm
•
Houd de weersverwachting in de gaten
•
Zorg dat je in huis een voorraadje water en eten hebt
•
Zorg dat je van familie of buren hulp krijgt, indien nodig
32 www.isvo.nl
[email protected]
Wist je dat…? •
…bij echte kou de controle over je lichaam afneemt, waardoor kans op ongevallen groter is
•
…je op moet passen met alcohol in de kou, het verwijdt de bloedvatenwaardoor je sneller warmte verliest?
•
… de gevoelstemperatuur die mensen voelen als ze buiten zijn, lager is dan de werkelijke temperatuur. Dit is gebaseerd op de mate van warmteverlies van de blote huid door invloed van wind, kou en nattigheid
•
…onderkoeling en bevriezing van vingertopjes en tenen de meest voorkomende klachten zijn bij ernstige kou
Help een ander •
Check bij je buren of zij hulp nodig hebben bij kou/gladheid
•
Strooi zout om valpartijen te voorkomen, denk hier ook aan de buren
•
Sta klaar om mensen die gestrand zijn te helpen. Iemand warm houden kan al levensreddend zijn.
•
Download de gratis EHBO app van het Rode Kruis, zodat je weet wat je moet doen in geval van nood
•
Volg een EHBO-cursus bij jou in de buurt, zodat je een ander goed kunt helpen.
Kramp Wat stel je vast bij kramp? •
Zeer pijnlijke spier
•
Hard aanvoelende spier
•
Bewegingsbeperking
•
Geen zwelling of kneuzing
Wat doe je bij kramp? •
Vraag bij voorkeur hulp van een fysiotherapeut of sportverzorger
•
Voorzichtigheid is geboden
•
Rek de spier geleidelijk en voorzichtig. Bij kuitkramp trek je de voet omhoog, bij kramp achteraan in de dij strek je het been
•
Kramp door hitte kan het best behandeld worden door te koelen, de kramp verdwijnt bijna altijd van zelf
33 www.isvo.nl
[email protected]
Kwallenbeet Wat stel je vast bij een kwallenbeet? •
Rode vlekken, kleine rode bultjes
•
Jeuk en branderig gevoel, pijn
•
Misselijkheid en braken
•
Hartritmestoornissen, shock, bewustzijnsverlies
Wat doe je bij een kwallenbeet? •
Wrijf niet, daardoor verspreid je het gif
•
Meestal verdwijnen de klachten vanzelf binnen 15 minuten
•
De pijn vermindert door onderdompeling of douchen in zo heet mogelijk water (tot 45 graden Celsius)
•
Indien heet water niet aanwezig is, spoel de plek dan af met zeewater (niet met ander water) of koel tegen de pijn
•
Bij steken van sommige tropische kwallen kan het gebruik van azijn levensreddend zijn
•
Raadpleeg een arts, apotheker of strandhulppost voor een zalf om de pijn en de jeuk te verlichten
•
Direct 112 (laten) bellen bij acute en ernstige ziektebeelden als hartritmestoornissen, shock en bewustzijnsverlies
Bloedneus Wat stel je vast bij een bloedneus? •
Bloed uit de neus
•
Bloed loopt in keelholte
Wat doe je bij een bloedneus? •
Laat het slachtoffer licht voorovergebogen zitten en door de mond ademen
•
Vraag om de neus 1 keer goed te snuiten. Snuit niet bij mogelijke breuk van de neus (na harde stomp of bal op de neus)
•
Knijp beide neusvleugels dicht ter hoogte van het neustussenschot
•
Knijp de neus 10 minuten dicht. Indien nodig herhaal dit nog eens 10 minuten
•
Vraag slachtoffer even rustig aan te doen en even niet te snuiten
34 www.isvo.nl
[email protected]
Verwijs slachtoffer door naar arts of ziekenhuis:
•
Indien na 2 keer 10 minuten de bloeding nog niet gestopt is
•
Bij gebruik van bloedverdunnende medicijnen
•
Bij regelmatige bloedneuzen
•
Indien het een gevolg is van slag of stoot op de neus en er mogelijk een neusbeenbreuk is
Let op: Direct 112 (laten) bellen bij vermoeden van mogelijk hersenletsel
Onderkoeling Wat stel je vast bij beginnende onderkoeling? Bij een beginnende onderkoeling:
•
Rillen
•
Koude, bleke en droge huid
•
De ademhaling gaat van hyperventilatie naar langzaam en oppervlakkig
•
Vaak verwardheid, vermoeidheid en suffigheid
•
Dalend bewustzijn
Wat doe je bij beginnende onderkoeling? Bij een beginnende onderkoeling:
•
Breng het slachtoffer in een warmere omgeving
•
Wikkel het slachtoffer in een (isolatie)deken inclusief hoofd
•
Voorkom verdere afkoeling
•
Vraag zonodig om professionele hulp
Wat stel je vast bij een diepe onderkoeling? Bij een diepe onderkoeling:
•
Slachtoffer stopt met rillen
•
Dalend bewustzijn
•
Verminderd reflexen
•
Hartslag neemt af
•
Spieren worden stijf
•
Mogelijk blauwe lippen, oren, vingers en tenen
35 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij een diepe onderdkoeling? Bij een diepe onderkoeling
•
Direct 112 (laten) bellen
•
Voorkom verdere afkoeling, knip evt. natte kleding weg
•
Voorkom onnodige bewegingen of verplaatsing van het slachtoffer
•
Wikkel het slachtoffer bij voorkeur in een (voor verwarmde) deken
•
Geef niets te eten of te drinken
Ontwrichting Wat stel je vast bij een ontwrichting? •
Flinke pijn in gewricht
•
Abnormale stand gewricht, arm of been
•
Soms verkleuring en zwelling
•
Slachtoffer kan lichaamsdeel niet meer normaal bewegen
•
Kan er niet meer op steunen
•
Soms zichtbare wond
Wat doe je bij ontwrichting? •
Handel als bij een botbreuk indien het slachtoffer er niet meer op kan steunen of bij abnormale stand
•
Zet een ledemaat nooit weer recht
•
Laat het slachtoffer geen onnodige bewegingen doen
•
Koel de plaats onder lauw, zacht stromend water of met ijs of een coldpack. Houd tijdens het afkoelen het ijs niet rechtstreeks tegen de huid
•
Blijf niet te lang doorgaan met koelen; iedere keer maximaal 20 minuten. Koel met ijs gedurende 20 minuten (coldpack)
•
Ga met een slachtoffer dat getroffen is aan hand, arm of schouder naar de arts.
•
Voor letsels aan heup of knie: Direct 112 (laten) bellen
•
Vermijd dat het slachtoffer steunt op een gewond been of op een pijnlijke voet. Als het gaat om een letsel aan de hand, de arm of de schouder, vraag dan aan het slachtoffer de arm stil te houden. Op die manier blijft de pijn beperkt
•
Voorkom dat er vuil in een mogelijke wond komt
36 www.isvo.nl
[email protected]
Overdosis drugs Wat stel je vast bij een overdosis drugs? •
Iemand heeft een overdosis drugs of medicijnen ingenomen
•
Soms is het slachtoffer (bijna) bewusteloos of zijn er ademhalingsmoeilijkheden
•
Het slachtoffer kan zeer grote of kleine pupillen hebben, een vreemde huidskleur, buikkrampen, stuipen of is misselijk
•
Soms kan het slachtoffer bijzonder warm zijn (39°C en hoger)
Wat doe je bij een overdosis drugs? •
Denk aan de (eigen) veiligheid
•
Direct 112 (laten) bellen bij vermoeden van een overdosis aan drugs of combinaties van drugs of alcohol (ernstige vergiftiging)
•
Volg het advies van de hulpverleners stipt op
•
Start reanimatie indien het slachtoffer niet meer reageert op aanspreken/schouders schudden en geen normale ademhaling heeft: start reanimatie!
•
Laat het slachtoffer nooit braken en geef ook geen water, melk of andere middelen te drinken tenzij op uitdrukkelijk advies van een professionele hulpverlener
•
Leg een slapend of bewusteloos slachtoffer bij voorkeur op de linkerzijde, omdat er een kans op braken is
•
Als de lichaamstemperatuur te hoog is, is er sprake van een levensbedreigende situatie, probeer het slachtoffer in een koele omgeving te brengen en begin met afkoelen met natte doeken (doe dit zelf of laat het slachtoffer dit doen) zo mogelijk in combinatie met een ventilator
Pijn op de borstkas Wat stel je vast? •
Het slachtoffer klaagt over een drukkende pijn op de borst(kas)
•
De pijn kan uitstralen naar andere delen van het bovenlichaam (zoals de schouder, arm, nek rug onderkaak of maagstreek)
•
Vaak gaat de pijn samen met kortademigheid, zweten, duizeligheid of een flauwte
•
Soms met misselijkheid en/of braakneigingen
•
De pijn wordt in rust niet minder
37 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je? •
Direct 112 (laten) bellen
•
Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen meer doen
•
Breng het slachtoffer in een comfortabele houding (bijvoorbeeld zittend of halfzittend)
•
Vraag, om het bewustzijn te controleren, regelmatig aan het slachtoffer hoe het met hem of haar gaat
•
Ga na of het slachtoffer medicijnen gebruikt en de juiste dosering heeft gebruikt. Dien zelf nooit medicijnen toe
•
Leg het slachtoffer in de stabiele zijligging als hij of zij het bewustzijn verliest
•
Start met reanimeren als het slachtoffer bewusteloos is en niet meer normaal ademt.
Reanimatie Wat doe je? •
Leg het slachtoffer op zijn rug
•
Leg het slachtoffer op een harde ondergrond
•
Kleed het slachtoffer niet onnodig uit
•
Kniel bij de bovenarm van het slachtoffer. Leg 1 hand midden op de borstkas. Plaats uw andere hand op deze hand
•
Druk het borstbeen 5 tot 6 centimeter in en houd een tempo aan van 100 keer per minuut
•
Geef 30 borstcompressies, laat het borstbeen volledig terugveren, laat de handen contact houden met het lichaam
•
Beadem 2 keer. Open de luchtweg door het hoofd iets naar achteren te kantelen. Knijp de neus dicht. Blaas kort en rustig in de mond van het slachtoffer
•
Geef na de 2 beademingen weer direct 30 borstcompressies en wissel dit af
•
Ga door tot er hulp is! Wissel eventueel elke 2 minuten met iemand anders af
•
Gebruik als het kan een AED en luister naar de instructies van de AED
Reisziekte Wat stel je vast bij reisziekte? •
Misselijkheid
•
Duizeligheid
•
Braakneigingen
38 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij reisziekte? •
Laat het slachtoffer focussen op een punt aan de horizon
•
Open het raam zodat er frisse lucht binnenkomt
•
Beëindig de rit als dat kan.
Shock Wat stel je vast bij een shock? •
Het slachtoffer voelt zich ziek en ziet er erg ziek uit
•
Is slap en krachteloos
Wat doe je bij een shock? •
Direct 112 (laten) bellen
•
Leg het slachtoffer neer. Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen meer doen
•
Wikkel het slachtoffer in een deken of aluminiumdeken (reddingsdeken)
•
Laat het slachtoffer niet drinken, eten of roken
•
Controleer regelmatig bewustzijn door te vragen hoe het met hem gaat
•
Verleen verdere Eerste Hulp als het slachtoffer het bewustzijn verliest.
Schaafwond Wat stel je vast bij een schaafwond? •
Een schaafwond
39 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij een schaafwond? •
Was indien mogelijk je handen en doe wegwerphandschoenen aan
•
Spoel de schaafwond met schoon lauw stromend water van de kraan. Is er geen kraan in de buurt, gebruik dan ander drinkbaar water
•
Laat het water rechtstreeks op de wond stormen om het vuil uit de wond weg te spoelen. Spoel de wond grondig, omdat er meestal zand of grind in de wond zit
•
Droog de omgeving van de schaafwond met een schone doek
•
Dek de schaafwond na het reinigen met een steriel kompres af. Bij kleine schaafwonden kan je deze aan de lucht drogen
Ga naar de huisarts als:
•
De wond niet schoon of onvoldoende schoon gemaakt kan worden
•
Een schaafwond die groter is dan de helft van de handpalm van het slachtoffer
•
Bij wonden in het gezicht
•
Het niet duidelijk is of het slachtoffer in de afgelopen 10 jaar ingeënt is tegen tetanus
Spierscheuring Wat stel je vast bij een spierscheuring? •
Plotselinge hevige pijn
•
Soms verkleuring en soms zwelling
•
Het slachtoffer kan er niet meer op steunen / lopen
•
Na verloop van tijd: zwelling of een bloeduitstorting
Wat doe je bij een spierscheuring? •
Bij twijfel altijd handelen als bij een botbreuk
•
Koel de plaats onder lauw, zacht stromend water of met ijs of een coldpack. Houd tijdens het afkoelen het ijs niet rechtstreeks tegen de huid
•
Blijf niet te lang doorgaan met koelen; iedere keer maximaal 20 minuten
•
Vermijd dat het slachtoffer steunt op een gewond been of op een pijnlijke voet
•
Bij twijfel over de ernst of bij ernstig letsel direct 112 (laten) bellen
40 www.isvo.nl
[email protected]
Splinter Wat stel je vast bij een splinter? •
Een splinter onder de huid
Wat doe je bij een splinter? •
Was de wond voorzichtig met water en zeep
•
Prik met een steriele naald onder het vrije uiteinde van de splinter om deze beter zichtbaar te maken
•
Grijp met een pincet het uiteinde van de splinter en houdt hierbij de pincet in het verlengde van de splinter
•
Trek de splinter uit de huid.
Verwijs een slachtoffer met een splinter door naar professionele hulp:
•
Als de splinter tijdens het verwijderen afbreekt
•
Bij glassplinters waarbij de kans bestaat dat er resten achterblijven
•
Bij een splinter in of rond het oog
•
Als het splinterwondje nadien tekenen van infectie vertoont.
Steek van de Pieterman Wat stel je vast bij de Steek van de Pieterman? •
De prik van een Pieterman is herkenbaar aan een aantal wondjes op een rij
•
Felle pijn
•
Zwelling en roodheid rond de steekplek
•
Het gestoken lichaamsdeel kan soms nauwelijks bewogen worden
•
Soms: hartklachten, ademhalingsstoornissen en bewusteloosheid
41 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij de Steek van de Pieterman? •
Spoel krachtig met water zoveel mogelijk gif uit de wondjes
•
De pijn vermindert door onderdompeling of douchen in zo heet mogelijk water (tot 45 graden Celsius)
•
Verwijder eventuele reststekels met een pincet
•
Raadpleeg een arts of strandhulppost
•
Direct 112 (laten) bellen bij acute en ernstige ziektebeelden als hartritmestoornissen, shock en bewustzijnsverlies
Tand door de lip Wat stel je vast? •
Pijn
•
Bloedende lip
Wat doe je? •
Druk met een gaasje op de bloedende lip. Gebruik indien mogelijk een steriel kompres
•
De lip kan vanzelf genezen, maar in de volgende gevallen moet je zeker een arts raadplegen: - Wanneer de bloeding na 10 minuten niet gestelpt is - Wanneer de lip volledig doorboord is - Wanneer er een stukje lip ontbreekt - Wanneer de wond doorloopt in de huid rondom de lip
Tand eruit of afgebroken Bedenk dat de situatie, waarbij een tand is afgebroken of verloren is, steeds weer anders is. Bel zo spoedig mogelijk een tandarts en leg de situatie uit. Voorkom dat de wortel van de tand wordt aangeraakt en voorkom uitdroging.
Wat stel je vast bij een tand eruit of afgebroken? •
Losse of verloren tand
•
Afgebroken tand
42 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij een tand eruit of afgebroken? •
Plaats een uitgevallen melktand van een kind nooit terug in de mond. Daarmee kan je de nieuwe blijvende tand beschadigen
•
Bewaar een losse tand in een potje met speeksel of melk om uitdroging te voorkomen
•
Raak de wortel van de tand niet aan
•
Is de tand afgebroken laat dan evt. het slachtoffer op een kompres bijten ter bescherming van de afgebroken tand
•
Raadpleeg zo snel mogelijk een tandarts
Tekenbeet Wat stel je vast bij een tekenbeet? •
Een teek op de huid
•
Na enkele uren kan de beet beginnen te jeuken
•
Volgezogen met bloed is een teek ongeveer even groot als een erwt
Wat doe je bij een tekenbeet? •
Verwijder de teek zo snel mogelijk met een speciale tekentang (te koop bij apotheek of drogist) door ze in één rechte beweging eruit te trekken
•
Als een teek zich nog niet vastgebeten heeft, kan deze ook met plakband of kleefpleister worden verwijderd
•
Zorg dat er geen delen in de huid achterblijven: dat kan ontstekingen veroorzaken
•
Noteer de plaats op het lichaam en de datum waarop de teek gebeten heeft
•
Adviseer het slachtoffer een arts te raadplegen als er in de eerste weken na de beet een abnormale huidverandering optreed.
LET OP!! Gebruik geen alcohol, ontsmettingsmiddel of andere producten om de teek te 'verdoven' en probeer de teek zeker niet met een brandende sigaret of lucifer te verwijderen.
43 www.isvo.nl
[email protected]
Vergiftiging Giftige stoffen kunnen in verschillende vormen voorkomen. Als vaste stof, als vloeibare stof en als damp (gas). Er zijn drie manieren waarop gif in het lichaam kan komen. Door de mond, door het in te ademen of via de huid. Bij sommige giftige stoffen reageert het lichaam binnen enkele seconden, bij andere pas na uren of dagen. Het effect van giftige stoffen is per stof verschillend. Ook de Eerste Hulp verschilt per stof. Een overdosis alcohol, medicijnen of drugs kan ook tot vergiftiging leiden.
Wat stel je vast bij vergiftiging? •
Het slachtoffer heeft een giftige stof binnen gekregen of een overdosis ingenomen
Wat doe je bij vergiftiging? •
Denk aan de (eigen) veiligheid
•
Bel of laat direct 112 bellen bij vermoeden van een vergiftiging
•
Volg het advies van de hulpverleners stipt op
•
Start reanimatie indien het slachtoffer niet meer reageert op aanspreken/schouders schudden en geen normale ademhaling heeft.
•
Laat het slachtoffer nooit braken en geef ook geen water, melk of andere middelen te drinken tenzij op uitdrukkelijk advies van een professionele hulpverlener
•
Leg een slapend of bewusteloos slachtoffer bij voorkeur op de linkerzijde, omdat er een kans is op braken
Indien er contact met de huid door bijtende stoffen is geweest:
•
Voorkom zelf aanraking met de bijtende stof
•
Spoel met veel water
•
Laat het slachtoffer zo nodig de schoenen en besmette kleding uit trekken
•
Voorkom indien mogelijk verder contact met het water of de besmette kleding.
44 www.isvo.nl
[email protected]
Verslikking Wat stel je vast bij verslikking? Lichte verslikking:
•
Het slachtoffer kan antwoorden op de vraag "heb je je verslikt?"
•
Het slachtoffer kan nog spreken, hoesten en ademen
Ernstige verslikking:
•
Het slachtoffer is bij kennis, maar kan niet antwoorden
•
Het slachtoffer kan niet spreken, ademen of hoesten
•
Soms is er een piepende ademhaling hoorbaar of doet het slachtoffer tevergeefs pogingen om te hoesten
Wat doe je bij verslikking? Lichte verslikking
•
Moedig het slachtoffer aan om te blijven hoesten, doe verder niets
•
Roep (zo nodig) om hulp of laat hulp halen terwijl je blijft letten op het slachtoffer
Ernstige verslikking
•
Sla maximaal vijf keer tussen de schouderbladen. Kijk na elke klap of het probleem opgelost is
•
Helpt slaan op de rug niet, voer dan maximaal vijf buikstoten uit
•
Is het probleem hiermee nog niet opgelost, geef dan afwisselend vijf slagen tussen de schouderbladen en vijf buikstoten (Handgreep van Heimlich)
•
Direct 112 (laten) bellen als het slachtoffer het bewustzijn verliest
•
Start met reanimeren als het slachtoffer bewusteloos is en niet meer normaal ademt
•
Ga na deze handelingen met kinderen altijd naar de (huis)arts.
Verstuiking Wat stel je vast bij verstuiking? •
Bij letsels aan het bewegingsstelsel is inschatting van het letsel ter plaatse moeilijk
•
Vooral pijn tijdens belasting
•
Mogelijk zwelling
•
Mogelijk onvermogen ledemaat te belasten
45 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij verstuiking? •
Bij twijfel altijd handelen als een botbreuk
•
Koel de plaats onder lauw, zacht stromend water of met ijs of een coldpack. Houd tijdens het afkoelen het ijs niet rechtstreeks tegen de huid
•
Blijf niet te lang doorgaan met koelen; iedere keer maximaal 20 minuten
•
Adviseer (indien nodig) het slachtoffer een (huis)arts te raadplegen dat getroffen is aan hand, arm, schouder of voet
•
Handel als bij een botbreuk indien het slachtoffer er niet meer op kan steunen of bij abnormale stand
•
Vermijd dat het slachtoffer steunt op een gewond been of op een pijnlijke voet. Als het gaat om letsel aan de hand, de arm of de schouder, vraag dan aan het slachtoffer de arm stil te houden. Op die manier blijft de pijn beperkt
•
Een drukverband kan zo nodig comfort bieden
Vinger tussen de deur Wat stel je vast? •
Het slachtoffer kan de getroffen vinger(s) niet of moeilijk gebruiken
•
Het letsel doet pijn en is dikwijls gezwollen of verkleurd.
•
Soms is een abnormale stand van de vinger(s) of verwonding aan de huid
Wat doe je? •
Spoel de vingers(s) met lauw stromend water van de kraan. Is er geen kraan in de buurt, gebruik dan ander drinkbaar water
•
Is er een wond: spoel de wond voorzichtig schoon
•
Dek de hand voorzichtig af met een schone theedoek
•
In alle gevallen kunnen de vinger(s) gekoeld worden met ijs of een cold pack (niet langer dan 20 minuten)
•
Is er vermoeden van een botbreuk: Beweeg de hand of vinger(s) zo weinig mogelijk
•
Ga bij twijfel over de ernst naar de (huis)arts of bij groter letsel naar de spoedeisende hulp van een ziekenhuis
46 www.isvo.nl
[email protected]
Voedselvergiftiging Wat stel je vast bij voedselvergiftiging? •
Misselijkheid en braken
•
Buikkrampen en diarree
•
Hoofdpijn
•
Zweten
•
Flauwte
Wat doe je bij voedselvergiftiging? •
Drink voldoende om uitdroging te vermijden
•
Raadpleeg een arts als de situatie niet verbetert
Voorwerp in de neus
Wat stel je vast bij een voorwerp in de neus? •
Moeilijke of luidruchtige ademhaling door de neus
•
Zwelling van de neus
•
Tranen
•
Neuspeuteren
•
Vies ruikend of bloederig neusslijm
Wat doe je bij een voorwerp in de neus? •
Haal nooit zelf een voorwerp uit de neus. De kans dat je het dieper duwt en het letsel verergert, is groot
•
Laat het slachtoffer door de mond ademen
•
Vraag om niet in de neus te peuteren
•
Laat zo mogelijk het slachtoffer door de neus blazen, waarbij deze het niet-verstopte neusgat dichthoudt
•
Raadpleeg een arts als het voorwerp niet loskomt door te snuiten of als je denkt dat het voorwerp niet volledig verwijderd is (bijv. bij blijvende pijn, neusbloedingen)
47 www.isvo.nl
[email protected]
Voorwerp in het oor Wat stel je vast bij een voorwerp in het oor? •
Pijn of kriebelingen in het oor
•
Soms gehoorproblemen
•
Hikken
Bij trommelvliesperforatie: •
Het slachtoffer klaagt over constant geruis en gehoorvermindering
•
Oorpijn, soms bloed uit het oor
•
Soms duizeligheid en evenwichtsstoornissen
Wat doe je bij een oorwerp in het oor? •
Haal nooit zelf een voorwerp uit het oor. De kans dat je het dieper duwt en het letsel verergert, is groot
•
Raadpleeg een arts of een neus-, keel- en oorarts
Bij vermoeden van een trommelvliesperforatie: •
Dek het oor met een droog kompres af
•
Zorg dat er geen water in de gehoorgang komt
•
Raadpleeg zo snel mogelijk een arts of een neus-, keel- en oorarts
Vuiltje in het oog Wat stel je vast bij een vuiltje in het oog? •
Schurend gevoel bij het knipperen of bewegen van de ogen
•
Rode ogen
•
Tranen
•
Troebel zicht
48 www.isvo.nl
[email protected]
Wat doe je bij een vuiltje in het oog? •
Laat het slachtoffer op een plaats zitten waar voldoende licht is om het oog te onderzoeken
•
Was je handen en ga achter het slachtoffer staan. Vraag het slachtoffer het hoofd hierbij naar achter te kantelen
•
Spreid voorzichtig beide oogleden open met je duim en wijsvinger
•
Spoel dan voorzichtig met water uit een glas of uit een oogspoelfles vanaf de neus naar de zijkant van het gelaat
•
Als het niet lukt om het vuiltje te verwijderen kun je het nog proberen met de tip van een zakdoekje
•
Als dat ook niet lukt, raadpleeg je een arts of oogarts
Hoofd- en wervelletsel Wat stel je vast bij hoofd- en wervelletsel? •
Het slachtoffer is betrokken geweest bij een verkeersongeval of is gevallen van een hoogte, en klaagt over pijn aan nek, rug of hoofd
•
Soms is het slachtoffer suf, slaperig, onrustig of bewusteloos
•
Het slachtoffer kan misselijk zijn, over erge hoofdpijn klagen of zich vreemd gedragen
•
Soms is er bloed- of vochtverlies uit neus, mond of oor.
Wat doe je bij hoofd- en wervelletsel? •
Kalmeer het slachtoffer en overtuig het slachtoffer om niet te bewegen
•
Direct 112 (laten) bellen
•
Houd hoofd en hals van het slachtoffer met twee handen onbeweeglijk, maar alleen wanneer het slachtoffer meewerkt
Insectensteek of muggenbeet Wat stel je vast bij een insectensteek of beet? •
Een insectensteek of -beet
•
Plaatselijke zwelling, roodheid, jeuk en soms wat pijn
49 www.isvo.nl
[email protected]
Bij een ernstige (allergische) reactie:
•
Ernstige zwelling, roodheid, jeuk, pijn en veel meer verspreid over het hele lichaam
•
Soms: voelt zich erg ziek met mogelijk shock-verschijnselen
Wat doe je bij een insectensteek of beet? •
Indien de angel nog in de huid steekt: gebruik dan een vingernagel of de botte kant van een mes om de angel weg te schrapen. Neem geen pincet, hiermee kan je het achtergebleven gifzakje samendrukken waardoor het resterende gif in de bloedsomloop terecht kan komen
•
Koel de plaats van de insectensteek af met ijs om zwelling, jeuk en pijn te beperken. Een jeukwerende lotion of zalf kan ook helpen
•
Ga naar een huisarts als de steekplaats erg dik wordt
•
Ga direct naar een huisarts of ziekenhuis indien het slachtoffer in de mond of keel is gestoken. Laat eventueel op een ijsblokje zuigen om de zwelling tegen te gaan.
Bij een ernstige (allergische) reactie:
•
Direct 112 (laten) bellen
•
Breng het slachtoffer in een halfzittende houding
Zonnebrand Wat stel je vast •
Huid heeft blootgestaan aan zonnestraling
•
Rode en pijnlijke verbrande huid, huid kan gaan vervellen
•
(Brand)blaren, soms oedeemvorming
•
Soms: koorts en koude rillingen
Wat doe je •
Ga uit de zon
•
Koel de huid. Gebruik natte doeken of gebruik een waterige aftersun-gel
•
Neem als het nodig is een pijnstiller (max 500 mg)
•
Laat blaren heel, prik ze niet door
•
Blijf uit de zon zodat de huid zich kan herstellen
50 www.isvo.nl
[email protected]
Ga met zonnebrand naar de (huis)arts als…
•
Een groot deel van de huid door de zonverbranding gezwollen is
•
Bij (uitgebreide brand) blaren
•
Bij ziek voelen (koude rillingen, koorts, braken, misselijkheid, hoofdpijn of hartkloppingen)
Hitte uitputting of Zonnesteek Wat stel je vast bij een zonnesteek? •
Veel zweet, ziet bleek
•
Hoofdpijn, duizeligheid, braken
•
Spierkrampen
•
Soms flauwvallen
•
Snelle oppervlakkige pols
•
Ernstige vermoeidheid, slap voelen
•
Bij handelingen gaat men duidelijk ‘fouten’ maken
•
Kan overgaan op hitteberoerte
Wat doe je bij een zonnesteek? •
Leg het slachtoffer neer in een koele omgeving
•
Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen doen
•
Laat indien mogelijk het slachtoffer niet te koude (sport)drank drinken
•
Koel evt. verkrampte spier(en)
•
Direct 112 (laten) bellen als toestand niet snel verbeterd
51 www.isvo.nl
[email protected]
